INHOUDSTAFEL
Inhoudstafel
1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 2. Doelstelling van het onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 3. Structuur van het rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 4. De Europese Verordeningen nr. 1408/71 en 574/72: de basisprincipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 4.1. De principes van Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 4.2. De personele werkingssfeer van de Verordening . . . . . . . . . . . . . . . .11 4.3. De materiële werkingssfeer van de Verordeningen . . . . . . . . . . . . . .12 4.4. De verschillende risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 4.4.1. Ziekteregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 4.4.2. Pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 4.4.3. Invaliditeitsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 4.4.4. Werkloosheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 4.4.5. Gezinsbijslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 5. Overzicht van problemen bij de toepassing en interpretatie met de focus op (grens) arbeidsverkeer tussen de verschillende bestudeerde lidstaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 5.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 5.2. Categorie I: Problemen m.b.t de toepasselijke wetgeving . . . . . . . . .22 5.2.1. Exclusieve en sterke werking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 5.2.2. Post-actieven: Art. 13 (2), a of f Verordening 1408/71?. . . . . .24 5.2.2.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 5.2.2.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 5.2.2.3. Gevolgen en consequenties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 5.2.2.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging van Verordening 1408/7133 5.2.3. Detachering: Art. 14 (1) onder a VO 1408/71 . . . . . . . . . . . . . .34 5.2.3.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 5.2.3.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 5.2.3.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: de detacheringsrichtlijn. . . . . . . . . . .41 5.2.3.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . .44
I
INHOUDSTAFEL
5.2.4. Verrichten van werkzaamheden in loondienst op het grondgebied van twee of meer lidstaten: Art. 14 (2) onder b VO 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4.1. Kader: Problemen m.b.t. de toepasselijke wetgeving bij gelijktijdige werkzaamheden op het grondgebied van verschillende lidstaten in de praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4.2. Naar een oplossing voor de relatie België en Nederland?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4.3. Voorstel van de Europese Commissie tot Vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . 5.2.5. Verrichten van werkzaamheden in loondienst op het grondgebied van de ene lidstaat en werkzaamheden als zelfstandige op het grondgebied van een andere: Art. 14 quater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.5.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.5.2. Toepassing van artikel 14 quater op Frankrijk. . . . . 5.2.5.3. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.5.4. Voorstel van de Europese Commissie tot Vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . 5.2.6. Gelijktijdig uitoefening van activiteiten anders dan in loondienst op het grondgebied van verschillende lidstaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.7. Artikel 15: vrijwillig of vrijwillig voortgezette verzekering: een Duits-Belgisch probleem . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.8. Een aantal specifieke problemen naar de aard van de werkzaamheden: Toepassingsgevallen in België . . . . . . . 5.2.8.1. Ambtenaren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.8.2. Militairen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.8.3. Internationale transportondernemingen. . . . . . . . . . 5.2.9. Specifieke problemen bij werkloosheid: Art 69 en 71 VO 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.9.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.9.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.9.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/Nederland . . . . . . . . 5.2.9.4. Voorstel Vereenvoudiging Verordening 1408/71. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.9.5. Samentelling van tijdvakken in geval van werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.9.6. De export van werkloosheidsuitkeringen. . . . . . . . . 5.2.9.7. Parameters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II
45
45 49 51
52 52 53 55 60
61 62 66 66 67 67 68 68 74 79 81 83 85 86
INHOUDSTAFEL
5.3.
5.4.
Categorie II: problemen m.b.t de verdeling van de uitkeringslasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 5.3.1. Pro-rata berekeningen: art. 46 VO 1408/71. . . . . . . . . . . . . . . .87 5.3.1.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 5.3.1.2. Regeling voor de Frans/Belgische situatie. . . . . . . . .90 5.3.1.3. Gevolgen voor de Duits /Belgische situatie . . . . . . .90 5.3.1.4. Gevolgen voor de Luxemburgs/Belgische situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 5.3.1.5. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92 5.3.1.6. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/Nederland . . . . . . . . .94 5.3.1.7. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . .96 5.3.2. De verergering van de arbeidsongeschiktheid: specifieke problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 5.3.3. Specifieke problemen bij cumulatie van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 5.3.3.1. Overlappende uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100 5.3.3.2. Focus op samenloop van het Belgische en het Nederlandse ouderdomspensioen: een bijzondere casus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 5.3.3.3. Andere problemen die nog geen oplossing kennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 5.3.4. Medische zorg: Art. 19, 20 en 21 Verordening 1408/71 . . . .107 5.3.4.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 5.3.4.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 5.3.4.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/Nederland . . . . . . . .116 5.3.4.4. Grensoverschrijdende gezondheidszorg: Toekomstperspectieven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 5.3.4.5. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . .124 5.3.4.6. Parameters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 Categorie III: Problemen ten gevolge van nieuwe vormen van sociale zekerheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 5.4.1. Over klassieke en minder klassieke vormen van sociale zekerheid: Wat zijn werkloosheidsuitkeringen? . . . . . . . . . .126 5.4.2. Nieuwe vormen van sociale zekerheid 1408/71 . . . . . . . . . .129 5.4.3. Afbakening sociale zekerheidsuitkeringen en sociale bijstand: Art. 4 (1) vs 4 (4) VO 1408/71 . . . . . . . . .130 5.4.3.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 5.4.3.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134
III
INHOUDSTAFEL
5.5.
IV
5.4.3.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/ Nederland: de Vlaamse zorgverzekering en Nederlandse persoonsgebonden budgetten voor hulpbehoevende AWBZ-verzekerden. . . . . . . . . . . 5.4.3.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging van Verordening 1408/71 . . . . . 5.4.4. Afbakening socialezekerheids- en bijzondere noncontributieve uitkeringen: Art 4 (1) vs Art. 4 (2), a jo Art. 10 (2) Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4.3. Gevolgen voor de Belgische, Duitse, Franse en Nederlandse situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . 5.4.5. Vervanging van publieke sociale zekerheidsuitkeringen door verplichtingen van de werkgever: Art 4 (1) vs 4 (2) VO 1408/71; focus op loonbetaling bij ziekte . . . . . . . . . . . . 5.4.5.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.5.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.5.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/ met een bijzondere aandacht voor de strijd tussen het arbeidsrecht en de sociale zekerheid. . . . . . . . . 5.4.5.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging van Verordening 1408/71 . . . . . 5.4.5.5. Andere problemen bij relatie tussen socialezekerheidsrecht en arbeidsrecht. . . . . . . . . . 5.4.6. Invloed van het mededingingsrecht ten gevolge van privatisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.6.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.6.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.6.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/Nederland . . . . . . . 5.4.7. Parameters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Categorie IV: problemen ten gevolge van de grenzen van Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5.1. Aanvullende sociale zekerheidsregelingen: Art. 1 (j) Verordening 1408/71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5.1.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
138 143
144 144 147 149 154
155 155 157
158 167 168 169 169 171 173 176 177 177 177
INHOUDSTAFEL
5.5.1.2. Relevante jurisprudentie: over uitkeringen bij vervroegde uittreding en Fonds Voorheffing Pensioenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179 5.5.1.3. Gevolgen voor de Belgische situatie en de buurlanden: relatie België/Nederland: een aantal aanvullende uitkeringen . . . . . . . . . . . . .184 5.5.1.4. Voorstel van de Europese Commissie tot vereenvoudiging Verordening 1408/71 . . . . . . . . . .188 5.5.2. Gezinsbijslagen: nieuwe grenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189 5.5.2.1. Studiefinanciering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191 5.5.3. Over de verhouding tussen fiscaliteit en sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 5.5.3.1. Kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 5.5.3.2. Relevante jurisprudentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 5.5.3.3. Gevolgen voor de Nederlandse Belgische situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200 5.5.3.4. De fiscalisering van de financiering van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202 5.5.3.5. Ontwerp Belastingverdrag 2003 . . . . . . . . . . . . . . . .207 6. Een aantal algemene gevolgtrekkingen en conclusies: pistes voor verder onderzoek: Naar een rationalisatie van de Verordeningen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212
V
