Inhoudsopgave. Hoofdstuk 1 Les en leiding geven. Hoofdstuk 2 Klant-begeleiding

Fitnesstrainer-A | versie 1.1

Module 4: Training geven



Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Les en leiding geven

Hoofdstuk 1 Les en leiding geven

1.1

Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.1

Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.2

Lesdoelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.2


1.3

Te behandelen onderwerpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.3


1.4

Studietip. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.4

Studietip. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.5

Niveaus van lesgeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.5

Niveaus van lesgeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.6

Taken van de lesgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.6

Taken van de lesgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.7

Het didactisch model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.7

Het didactisch model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.8

De didactische kernvragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.8

De didactische kernvragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.9

Het ordenen en formuleren van doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.9

Het ordenen en formuleren van doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.10 Analyse van de beginsituatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.10 Analyse van de beginsituatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.11 De oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.11.1 Het kiezen van de oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.11.2 Het ordenen van de oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1.11 De oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.11.1 Het kiezen van de oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.11.2 Het ordenen van de oefenstof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1.12 De leeractiviteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

1.12 De leeractiviteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

1.13 Didactische werkvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.13 Didactische werkvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.14 De lesorganisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.14 De lesorganisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.15 Evaluatie van de onderwijsleersituatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1.15 Evaluatie van de onderwijsleersituatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1.16 Wat is senso-motorisch leren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

1.16 Wat is senso-motorisch leren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

1.17 De fasen van het sensomotorisch leerproces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.17 De fasen van het sensomotorisch leerproces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

1.18 Enkelvoudige en meervoudige instructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

1.18 Enkelvoudige en meervoudige instructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

1.19 Het ombuigen van de leeraanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

1.19 Het ombuigen van de leeraanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

1.20 Feedback . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

1.20 Feedback . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

1.21 Prestatie en motivatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

1.21 Prestatie en motivatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

1.22 Studievragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

1.22 Studievragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Hoofdstuk 2 Klant-begeleiding

Hoofdstuk 2 Klant-begeleiding

2.1

Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.1

Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.2


2.2


2.3


2.3


2.4

Studietips. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.4

Studietips. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.5

De diverse rollen van een trainer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.5

De diverse rollen van een trainer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.6

De diverse stijlen van lesgeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

2.6

De diverse stijlen van lesgeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

2.7

Communicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

2.7

Communicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

1

Inhoudsopgave

1

Inhoudsopgave





2.8

Groepsdynamica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.8

Groepsdynamica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.9

Regels en normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.9

Regels en normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.10 Conflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2.10 Conflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2.11 Studievragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

2.11 Studievragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

2.12 Begrippenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

2.12 Begrippenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

2.13 Literatuurlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

2.13 Literatuurlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Inhoudsopgave

2

Inhoudsopgave

2



1.1

1.2



Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 1

Les en leiding geven


Inleiding

1.1

Inleiding

Training geven is zeker geen eenvoudig vak. Dit bestaat niet alleen uit een goed voorbeeld geven. Als trainer is het in ieder geval noodzakelijk een uitmuntende technische eigen vaardigheid te bezitten. Een goed voorbeeld geven is een van de middelen die je hebt om je boodschap over te brengen. Bij het geven van aerobicslessen is muzikale aanleg nog een belangrijke bijkomstigheid. Lesgeven gebeurt niet zomaar. De sporters die deelnemen aan je trainingen of lessen hebben daarbij een bepaald doel voor ogen. Ze komen in ieder geval om iets van jou te “leren” en hopen onder jouw deskundige leiding hun doelstellingen zo goed mogelijk te kunnen verwezenlijken. Duidelijke instructie geven vormt hier van de basis. Daarnaast moet de groep continue in de gaten gehouden worden. Zo nodig moeten er aanpassingen in de oefenstof worden aangebracht. Training geven is een onderdeel van een grote trainingscyclus. Deze cyclus bestaat uit drie fasen: de fasen voorbereiden, training geven en evalueren. Het zal duidelijk zijn dat tal van keuzen bepalend zijn voor de resultaten van het “onderwijsleerproces”. Daarom dient elke lesgever van tevoren duidelijk te overwegen wat hij wil gaan doen. Het goed voorbereiden en plannen van de lessen of trainingen is dan ook een zeer belangrijke taak van iedere lesgever.

Training geven is zeker geen eenvoudig vak. Dit bestaat niet alleen uit een goed voorbeeld geven. Als trainer is het in ieder geval noodzakelijk een uitmuntende technische eigen vaardigheid te bezitten. Een goed voorbeeld geven is een van de middelen die je hebt om je boodschap over te brengen. Bij het geven van aerobicslessen is muzikale aanleg nog een belangrijke bijkomstigheid. Lesgeven gebeurt niet zomaar. De sporters die deelnemen aan je trainingen of lessen hebben daarbij een bepaald doel voor ogen. Ze komen in ieder geval om iets van jou te “leren” en hopen onder jouw deskundige leiding hun doelstellingen zo goed mogelijk te kunnen verwezenlijken. Duidelijke instructie geven vormt hier van de basis. Daarnaast moet de groep continue in de gaten gehouden worden. Zo nodig moeten er aanpassingen in de oefenstof worden aangebracht. Training geven is een onderdeel van een grote trainingscyclus. Deze cyclus bestaat uit drie fasen: de fasen voorbereiden, training geven en evalueren. Het zal duidelijk zijn dat tal van keuzen bepalend zijn voor de resultaten van het “onderwijsleerproces”. Daarom dient elke lesgever van tevoren duidelijk te overwegen wat hij wil gaan doen. Het goed voorbereiden en plannen van de lessen of trainingen is dan ook een zeer belangrijke taak van iedere lesgever.

Behalve het plannen en uitvoeren is er bij het lesgeven ook sprake van evaluatie. Dit betekent dat de fitnesstrainer na afloop van een les zich moet afvragen of de keuzen die hij gemaakt heeft bij het voorbereiden en uitvoeren van zijn les, ook de juiste zijn geweest om de lesdoelstellingen zo effectief mogelijk te bereiken.

Behalve het plannen en uitvoeren is er bij het lesgeven ook sprake van evaluatie. Dit betekent dat de fitnesstrainer na afloop van een les zich moet afvragen of de keuzen die hij gemaakt heeft bij het voorbereiden en uitvoeren van zijn les, ook de juiste zijn geweest om de lesdoelstellingen zo effectief mogelijk te bereiken.

Als lesgever moet je je terdege realiseren dat iets leren niet vanzelf gaat, daar is moeite voor nodig. Leren is een proces dat wordt bepaald door een heleboel factoren. Je kunt daarbij denken aan: • De sporter zelf • De activiteiten van de lesgever • De beschikbare materialen • De activiteiten die worden uitgevoerd door de sporters • De lesopbouw en lesorganisatie • De lichamelijke belasting • Etc.

Als lesgever moet je je terdege realiseren dat iets leren niet vanzelf gaat, daar is moeite voor nodig. Leren is een proces dat wordt bepaald door een heleboel factoren. Je kunt daarbij denken aan: • De sporter zelf • De activiteiten van de lesgever • De beschikbare materialen • De activiteiten die worden uitgevoerd door de sporters • De lesopbouw en lesorganisatie • De lichamelijke belasting • Etc.

Er wordt dus nogal wat van je verwacht als lesgever. Het hoofdstuk Les en leiding geven is er daarom op gericht om het “onderwijsleerproces” en de rol die daarin van jou als trainer wordt verwacht meer inzichtelijk te maken. Hiervoor zullen je een aantal instrumenten worden aangereikt die je in staat stellen de theorie van het lesgeven snel in de praktijk toe te passen.

Er wordt dus nogal wat van je verwacht als lesgever. Het hoofdstuk Les en leiding geven is er daarom op gericht om het “onderwijsleerproces” en de rol die daarin van jou als trainer wordt verwacht meer inzichtelijk te maken. Hiervoor zullen je een aantal instrumenten worden aangereikt die je in staat stellen de theorie van het lesgeven snel in de praktijk toe te passen.

Lesdoelstellingen

1.2

Lesdoelstellingen

Na het bestuderen van de betreffende tekst in dit hoofdstuk moet je in staat zijn om:

Na het bestuderen van de betreffende tekst in dit hoofdstuk moet je in staat zijn om:

3

3







1. 2. 3. 4.

De drie niveaus van het onderwijsleerproces te benoemen en toe te lichten. Drie bekwaamheden van de lesgever te beschrijven. De drie componenten van het didactisch handelen kunnen aangeven. De didactische kernvragen kunnen noemen en hun verband uit kunnen leggen. 5. Drie soorten doelstellingen te noemen. 6. Concrete en evalueerbare doelen te formuleren. 7. Aan te geven waarmee rekening moet worden gehouden bij de beginsituatie. 8. Het verband aan kunnen geven tussen didactische werkvormen en de leeractiviteiten. 9. Drie punten te noemen waar je bij de organisatie rekening moet houden. 10. Het verschil tussen een producten een procesevaluatie aan te geven.

1.3

1.4

1. 2. 3. 4.

De drie niveaus van het onderwijsleerproces te benoemen en toe te lichten. Drie bekwaamheden van de lesgever te beschrijven. De drie componenten van het didactisch handelen kunnen aangeven. De didactische kernvragen kunnen noemen en hun verband uit kunnen leggen. 5. Drie soorten doelstellingen te noemen. 6. Concrete en evalueerbare doelen te formuleren. 7. Aan te geven waarmee rekening moet worden gehouden bij de beginsituatie. 8. Het verband aan kunnen geven tussen didactische werkvormen en de leeractiviteiten. 9. Drie punten te noemen waar je bij de organisatie rekening moet houden. 10. Het verschil tussen een producten een procesevaluatie aan te geven.

Te behandelen onderwerpen

1.3

In dit hoofdstuk zullen de volgende hoofdonderwerpen aan de orde komen:

In dit hoofdstuk zullen de volgende hoofdonderwerpen aan de orde komen:

• • • • • • • • • •

• • • • • • • • • •

Op welke niveaus moet de lesgever kunnen functioneren. Taken van de lesgever. Het didactisch model. De didactische kernvragen.Het ordenen en formuleren van doelstellingen. Analyse van de beginsituatie. De oefenstof. De leeractiviteiten. Didactische werkvormen. De lesorganisatie. Evaluatie van de onderwijsleersituatie.

Studietip

1.4

Probeer tijdens het bestuderen van de stof in eigen woorden een korte omschrijving te geven van de belangrijkste kernbegrippen die je tegen komt in de leerstof en verwerk deze in een beknopt overzicht.

1.5

Te behandelen onderwerpen

Studietip Probeer tijdens het bestuderen van de stof in eigen woorden een korte omschrijving te geven van de belangrijkste kernbegrippen die je tegen komt in de leerstof en verwerk deze in een beknopt overzicht.

Niveaus van lesgeven

1.5

Niveaus van lesgeven

In de inleiding werd al kort geschetst dat de rol van de trainer in het onderwijsleerproces zeker geen eenvoudige is. Een trainer moet de vaardigheid hebben in het zelfstandig voorbereiden, uitvoeren en evalueren van doelgerichte fitness- of aerobicsactiviteiten.

In de inleiding werd al kort geschetst dat de rol van de trainer in het onderwijsleerproces zeker geen eenvoudige is. Een trainer moet de vaardigheid hebben in het zelfstandig voorbereiden, uitvoeren en evalueren van doelgerichte fitness- of aerobicsactiviteiten.

Deze drie lesgeefvaardigheden kunnen plaatsvinden op drie niveaus binnen het onderwijsleerproces.

Deze drie lesgeefvaardigheden kunnen plaatsvinden op drie niveaus binnen het onderwijsleerproces.

1.

1.

Microniveau Dit niveau heeft betrekking op de lessen of trainingen zelf die aan een bepaalde groep of bepaald individu gegeven worden. Het is hierbij hoofdzakelijk van belang om uitgaande van groepsgebonden doelstellingen en motivaties invulling te geven aan de lesinhouden. Op basis van deze doelstellingen dien je als trainer achteraf telkens af te wegen of je de juiste keuzes hebt gemaakt in de voorbereiding en uitvoering van je lesstof. Deze evaluatie vormt vervolgens weer de basis voor je volgende training. Op deze manier ontstaat er een terugkerend proces van plannen, uitvoeren en evalueren van de lesinhouden op microniveau. Hier zal onze aandacht binnen dit hoofdstuk hoofdzakelijk naar uitgaan!


Op welke niveaus moet de lesgever kunnen functioneren. Taken van de lesgever. Het didactisch model. De didactische kernvragen.Het ordenen en formuleren van doelstellingen. Analyse van de beginsituatie. De oefenstof. De leeractiviteiten. Didactische werkvormen. De lesorganisatie. Evaluatie van de onderwijsleersituatie.

4

Microniveau Dit niveau heeft betrekking op de lessen of trainingen zelf die aan een bepaalde groep of bepaald individu gegeven worden. Het is hierbij hoofdzakelijk van belang om uitgaande van groepsgebonden doelstellingen en motivaties invulling te geven aan de lesinhouden. Op basis van deze doelstellingen dien je als trainer achteraf telkens af te wegen of je de juiste keuzes hebt gemaakt in de voorbereiding en uitvoering van je lesstof. Deze evaluatie vormt vervolgens weer de basis voor je volgende training. Op deze manier ontstaat er een terugkerend proces van plannen, uitvoeren en evalueren van de lesinhouden op microniveau. Hier zal onze aandacht binnen dit hoofdstuk hoofdzakelijk naar uitgaan!


4



2.



Mesoniveau Onder mesoniveau verstaan we alle activiteiten die betrekking hebben op de interne organisatie van het fitnesscentrum. Deze kunnen indirect verband hebben met de lesgeefactiviteiten op microniveau maar dat hoeft niet. Je kunt daarbij denken aan:

2.

•Sturing geven aan een groep instructeurs •Overleg plegen met collega’s binnen het centrum over nieuwe producten. •Activiteiten uitzetten in het kader van promotie of klantenbinding •Het in een werkgroep organiseren van nevenactiviteiten zoals life-style acties en health promotion •Het ontwikkelen van een vast intake- en begeleidingsprotocol voor nieuwe klanten. •Het met alle medewerkers komen tot een werkstructuur waarin alle taken op sporttechnisch, organisatorisch als administratief gebied goed verdeeld zijn. 3.

•Sturing geven aan een groep instructeurs •Overleg plegen met collega’s binnen het centrum over nieuwe producten. •Activiteiten uitzetten in het kader van promotie of klantenbinding •Het in een werkgroep organiseren van nevenactiviteiten zoals life-style acties en health promotion •Het ontwikkelen van een vast intake- en begeleidingsprotocol voor nieuwe klanten. •Het met alle medewerkers komen tot een werkstructuur waarin alle taken op sporttechnisch, organisatorisch als administratief gebied goed verdeeld zijn.

Macroniveau. Het macroniveau heeft meer betrekking op activiteiten die buiten het fitnesscentrum liggen maar die zeker van belang zijn voor het centrum en de rest van het werkveld. Een paar voorbeelden zijn:

3.

•Kunnen overleggen en discussiëren met brancheorganisaties en sportkoepels over ontwikkelingen in het werkveld en het leveren van een bijdrage bij de het tot stand komen van beleid. •Zoveel mogelijk kennis nemen van wetenschappelijke en andere publicaties en de resultaten daarvan zo mogelijk integreren in de eigen praktijk.

1.6

Taken van de lesgever

Mesoniveau Onder mesoniveau verstaan we alle activiteiten die betrekking hebben op de interne organisatie van het fitnesscentrum. Deze kunnen indirect verband hebben met de lesgeefactiviteiten op microniveau maar dat hoeft niet. Je kunt daarbij denken aan:

Macroniveau. Het macroniveau heeft meer betrekking op activiteiten die buiten het fitnesscentrum liggen maar die zeker van belang zijn voor het centrum en de rest van het werkveld. Een paar voorbeelden zijn: •Kunnen overleggen en discussiëren met brancheorganisaties en sportkoepels over ontwikkelingen in het werkveld en het leveren van een bijdrage bij de het tot stand komen van beleid. •Zoveel mogelijk kennis nemen van wetenschappelijke en andere publicaties en de resultaten daarvan zo mogelijk integreren in de eigen praktijk.

1.6

Taken van de lesgever

Binnen de de opzet van deze cursus zul je hoofdzakelijk worden opgeleid om invulling te kunnen geven aan het onderwijsleerproces op microniveau. Dit betekent dat je je vooral bezig zult houden met het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van trainingen en lessen. Dit vraagt nogal wat inzichten en vaardigheden, bijvoorbeeld;

Binnen de de opzet van deze cursus zul je hoofdzakelijk worden opgeleid om invulling te kunnen geven aan het onderwijsleerproces op microniveau. Dit betekent dat je je vooral bezig zult houden met het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van trainingen en lessen. Dit vraagt nogal wat inzichten en vaardigheden, bijvoorbeeld;

1.

1.

5

Lesvoorbereiding •Lesdoelstellingen te inventariseren en te ordenen •Inschatten van de beginsituatie van de groep gekoppeld aan de lesdoelstelling •Omschrijven van concrete en achteraf evalueerbare doelstellingen •Het kiezen en ordenen van leerinhouden en andere didactische componenten in relatie tot de gestelde lesdoelen •Op basis van voorgenoemde zaken moet je in staat zijn een overzichtelijke praktisch bruikbare lesvoorbereiding samen te stellen •In de cursus geleerde stof kunnen toepassen om tot verantwoorde keuzen te komen m.b.t. belasting, oefenstof en organisatie. •Etc.


5

Lesvoorbereiding •Lesdoelstellingen te inventariseren en te ordenen •Inschatten van de beginsituatie van de groep gekoppeld aan de lesdoelstelling •Omschrijven van concrete en achteraf evalueerbare doelstellingen •Het kiezen en ordenen van leerinhouden en andere didactische componenten in relatie tot de gestelde lesdoelen •Op basis van voorgenoemde zaken moet je in staat zijn een overzichtelijke praktisch bruikbare lesvoorbereiding samen te stellen •In de cursus geleerde stof kunnen toepassen om tot verantwoorde keuzen te komen m.b.t. belasting, oefenstof en organisatie. •Etc.







2.

Uitvoering •Op basis van je lesvoorbereiding komen tot een functionele invulling van je les of training •Improviseren en om kunnen gaan met onvoorziene omstandigheden zonder je gestelde lesdoelen uit het oog te verliezen •Duidelijke instructie geven waarbij controle en correctie van je aanwijzingen voortdurend voorop staan •Een goed voorbeeld geven van de aangeboden oefenstof •Wijze van instructie of begeleiding kunnen aanpassen aan sociaal-affectieve aspecten van de groep •Kennis hebben van bediening van en omgang met apparatuur • gericht kunnen observeren van de deelnemers zonder daarbij het totaalbeeld van de groep te verliezen •Etc.

2.

Uitvoering •Op basis van je lesvoorbereiding komen tot een functionele invulling van je les of training •Improviseren en om kunnen gaan met onvoorziene omstandigheden zonder je gestelde lesdoelen uit het oog te verliezen •Duidelijke instructie geven waarbij controle en correctie van je aanwijzingen voortdurend voorop staan •Een goed voorbeeld geven van de aangeboden oefenstof •Wijze van instructie of begeleiding kunnen aanpassen aan sociaal-affectieve aspecten van de groep •Kennis hebben van bediening van en omgang met apparatuur • gericht kunnen observeren van de deelnemers zonder daarbij het totaalbeeld van de groep te verliezen •Etc.

3.

Evalueren Op de hoogte zijn van diverse middelen om je lessen objectief te evalueren en deze kunnen toepassen. Je kunt daarbij denken aan b.v. testen, invullijsten, gespreksvormen etc.

3.

Evalueren Op de hoogte zijn van diverse middelen om je lessen objectief te evalueren en deze kunnen toepassen. Je kunt daarbij denken aan b.v. testen, invullijsten, gespreksvormen etc.

•Rationele verbanden kunnen leggen tussen de didactische componenten van je les, zoals doelstelling, beginsituatie, oefenstof, organisatie etc. op basis van eigen inzichten en ervaringen •Je moet in staat zijn de bevindingen van je evaluatie op de juiste wijze te plaatsen in de voorbereidingen van een nieuwe les.

•Rationele verbanden kunnen leggen tussen de didactische componenten van je les, zoals doelstelling, beginsituatie, oefenstof, organisatie etc. op basis van eigen inzichten en ervaringen •Je moet in staat zijn de bevindingen van je evaluatie op de juiste wijze te plaatsen in de voorbereidingen van een nieuwe les.

Dit is een brainstorm van een aantal belangrijke taken en vaardigheden van de lesgever. Dat is niet niks, zul je denken! En dat is het ook niet! Een fitnesstrainer krijgt binnen de drie niveaus van het onderwijsleerproces nogal wat rollen toe bedeeld. Hij is instructeur, begeleider, ontwikkelaar en planner tegelijk. Om invulling te kunnen geven aan deze rollen dient de fitnesstrainer te beschikken over een 4-tal algemene bekwaamheden, hij moet:

Dit is een brainstorm van een aantal belangrijke taken en vaardigheden van de lesgever. Dat is niet niks, zul je denken! En dat is het ook niet! Een fitnesstrainer krijgt binnen de drie niveaus van het onderwijsleerproces nogal wat rollen toe bedeeld. Hij is instructeur, begeleider, ontwikkelaar en planner tegelijk. Om invulling te kunnen geven aan deze rollen dient de fitnesstrainer te beschikken over een 4-tal algemene bekwaamheden, hij moet:

1.

Sportpraktisch bekwaam zijn Daarbij moet hij kennis hebben van fitness op basis van eigen ervaring. Het kunnen bedienen van apparatuur, het omgaan met veiligheid, blessures, zijn allemaal zaken die direct samenhangen met praktijkervaring. Een goed eigen voorbeeld is bij instructie natuurlijk ook onmisbaar. Verder moet je als je van een sporter een bepaalde trainingsbelasting vraagt, jezelf ook enigszins kunnen verplaatsen in die sporter zodat je hem daarbij geloofwaardig kunt ondersteunen en motiveren.

1.

Sportpraktisch bekwaam zijn Daarbij moet hij kennis hebben van fitness op basis van eigen ervaring. Het kunnen bedienen van apparatuur, het omgaan met veiligheid, blessures, zijn allemaal zaken die direct samenhangen met praktijkervaring. Een goed eigen voorbeeld is bij instructie natuurlijk ook onmisbaar. Verder moet je als je van een sporter een bepaalde trainingsbelasting vraagt, jezelf ook enigszins kunnen verplaatsen in die sporter zodat je hem daarbij geloofwaardig kunt ondersteunen en motiveren.

2.

Sporttheoretisch bekwaam zijn Denk eens aan alle theoretische vakken die je binnen deze cursus al hebt gehad of nog moet krijgen. Een trainer moet op basis van zijn theoretische kennis kunnen komen tot weloverwogen keuzebeslissingen.

2.

Sporttheoretisch bekwaam zijn Denk eens aan alle theoretische vakken die je binnen deze cursus al hebt gehad of nog moet krijgen. Een trainer moet op basis van zijn theoretische kennis kunnen komen tot weloverwogen keuzebeslissingen.

6

Zo moet bijvoorbeeld gekozen oefenstof te motiveren zijn aan de hand van een bewegingsanalyse en vertaald kunnen worden naar te belasten spiergroepen. Een gekozen trainingsmethode moet in verband kunnen worden gebracht met de energiesystemen die weer bepalend zijn voor de specifiek beoogde trainingseffecten.

Zo moet bijvoorbeeld gekozen oefenstof te motiveren zijn aan de hand van een bewegingsanalyse en vertaald kunnen worden naar te belasten spiergroepen. Een gekozen trainingsmethode moet in verband kunnen worden gebracht met de energiesystemen die weer bepalend zijn voor de specifiek beoogde trainingseffecten.

Het maken van dit soort afwegingen mag natuurlijk nooit in het wilde weg gebeuren. Maar vraagt om gedegen kennis van zaken en inzicht. Een fitnesstrainer blijft bij de invulling van het leerproces voor een heleboel vraagstuk-

Het maken van dit soort afwegingen mag natuurlijk nooit in het wilde weg gebeuren. Maar vraagt om gedegen kennis van zaken en inzicht. Een fitnesstrainer blijft bij de invulling van het leerproces voor een heleboel vraagstuk-


6





ken staan. Vraagstukken die hij of zij alleen kan oplossen door het geïntegreerde toepassen van kennis.

1.7

ken staan. Vraagstukken die hij of zij alleen kan oplossen door het geïntegreerde toepassen van kennis.

3.

Sportagogisch bekwaam zijn Dit is de centrale rol van iedere sportleider, zo ook van de fitnessen aerobicstrainer. Hij moet kunnen analyseren, plannen en evalueren. Deze telkens terugkerende fasen binnen het onderwijsleerproces vragen om vaste gewoonten m.b.t. de wijze waarop de fitnesstrainer vorm geeft aan zijn eigen werkpraktijk. Hoe hij dat doet is bepalend voor de kwaliteit van de activiteiten die hij aanbiedt en de wijze waarop hij zichzelf als trainer kan ontwikkelen.

3.

Sportagogisch bekwaam zijn Dit is de centrale rol van iedere sportleider, zo ook van de fitnessen aerobicstrainer. Hij moet kunnen analyseren, plannen en evalueren. Deze telkens terugkerende fasen binnen het onderwijsleerproces vragen om vaste gewoonten m.b.t. de wijze waarop de fitnesstrainer vorm geeft aan zijn eigen werkpraktijk. Hoe hij dat doet is bepalend voor de kwaliteit van de activiteiten die hij aanbiedt en de wijze waarop hij zichzelf als trainer kan ontwikkelen.

4.

Sportpolitiek bekwaam zijn Met name op meso- en macroniveau zijn deze kwaliteiten erg belangrijk. Het managen van een centrum, het de weg weten binnen een bestuur, de brancheorganisatie een sportkoepel zoals de N.S.F. e.d. zijn zaken waar je aan kunt denken. Het ontwikkelen en uitwerken van beleid op grotere schaal is echter binnen het kader van deze cursus niet echt aan de orde. Dit neemt niet weg dat voor de sportschoolhouder enige sportpolitieke bekwaamheid echt geen overbodige luxe is.

4.

Sportpolitiek bekwaam zijn Met name op meso- en macroniveau zijn deze kwaliteiten erg belangrijk. Het managen van een centrum, het de weg weten binnen een bestuur, de brancheorganisatie een sportkoepel zoals de N.S.F. e.d. zijn zaken waar je aan kunt denken. Het ontwikkelen en uitwerken van beleid op grotere schaal is echter binnen het kader van deze cursus niet echt aan de orde. Dit neemt niet weg dat voor de sportschoolhouder enige sportpolitieke bekwaamheid echt geen overbodige luxe is.

Het didactisch model

1.7

Het didactisch model

Iedereen die lesgeeft is bezig met agogisch-didactisch handelen. Wanneer hij anderen iets wil leren is hij didacticus en behoort hij zich te bezinnen op de leer van het didactisch handelen.

Iedereen die lesgeeft is bezig met agogisch-didactisch handelen. Wanneer hij anderen iets wil leren is hij didacticus en behoort hij zich te bezinnen op de leer van het didactisch handelen.

Didactiek is dus de leer van het onderrichten of lesgeven, dit lesgeven kan betrekking hebben op aanleren van kennis, maar ook op aanleren van vaardigheden.

Didactiek is dus de leer van het onderrichten of lesgeven, dit lesgeven kan betrekking hebben op aanleren van kennis, maar ook op aanleren van vaardigheden.

Samengevat is de definitie van leren;

Samengevat is de definitie van leren;

Leren is een proces waardoor onder invloed van ervaring min of meer duurzame veranderingen in het gedrag van de persoon ontstaan.

Leren is een proces waardoor onder invloed van ervaring min of meer duurzame veranderingen in het gedrag van de persoon ontstaan.

Zoals je waarschijnlijk al hebt ontdekt is een veelvoud van factoren van invloed op dit leerproces. Om hierin structuur aan te brengen, is het voor de lesgever van belang daarin altijd een duidelijke driedeling voor ogen te houden. Deze driedeling bestaat uit de volgende fasen: • De voorbereiding • De lesuitvoering • De evaluatie

Zoals je waarschijnlijk al hebt ontdekt is een veelvoud van factoren van invloed op dit leerproces. Om hierin structuur aan te brengen, is het voor de lesgever van belang daarin altijd een duidelijke driedeling voor ogen te houden. Deze driedeling bestaat uit de volgende fasen: • De voorbereiding • De lesuitvoering • De evaluatie

Om als lesgever inhoud te geven aan deze drie fasen van het onderwijsleerproces zul je antwoord moeten kunnen geven op allerlei vraagstukken omtrent het didactisch handelen (lesgeven). Aangezien deze vraagstukken heel ingewikkeld kunnen zijn qua aantal en onderlinge samenhang heeft men naar een hulpmiddel gezocht dat hier enige structuur in kan aanbrengen. Dat hulpmiddel werd gevonden in het model voor het didactisch handelen:

Om als lesgever inhoud te geven aan deze drie fasen van het onderwijsleerproces zul je antwoord moeten kunnen geven op allerlei vraagstukken omtrent het didactisch handelen (lesgeven). Aangezien deze vraagstukken heel ingewikkeld kunnen zijn qua aantal en onderlinge samenhang heeft men naar een hulpmiddel gezocht dat hier enige structuur in kan aanbrengen. Dat hulpmiddel werd gevonden in het model voor het didactisch handelen:

Het model biedt de mogelijkheid om greep te krijgen op de werkelijkheid van het lesgeven, omdat het op eenvoudige en schematische wijze een overzicht geeft van de basisbegrippen van het didactisch handelen en de onderlinge samenhang daartussen. In die zin is het een model wat je prima kunt gebruiken voor een gestructureerde lesvoorbereiding, lesuitvoering en evaluatie.

Het model biedt de mogelijkheid om greep te krijgen op de werkelijkheid van het lesgeven, omdat het op eenvoudige en schematische wijze een overzicht geeft van de basisbegrippen van het didactisch handelen en de onderlinge samenhang daartussen. In die zin is het een model wat je prima kunt gebruiken voor een gestructureerde lesvoorbereiding, lesuitvoering en evaluatie.

7

7







Uiteraard gaan we de bestanddelen van het didactisch model en de onderlinge samenhang daarvan uitvoerig bespreken. We doen dat aan de hand van een aantal geformuleerde vragen. Deze geven tevens de vaardigheden aan, die het lesgeven in de sector sport en bewegen en fitness in het bijzonder van de fitnesstrainer vraagt.

Uiteraard gaan we de bestanddelen van het didactisch model en de onderlinge samenhang daarvan uitvoerig bespreken. We doen dat aan de hand van een aantal geformuleerde vragen. Deze geven tevens de vaardigheden aan, die het lesgeven in de sector sport en bewegen en fitness in het bijzonder van de fitnesstrainer vraagt.

(le ie at tu si

Oe

fe n

st of

D W ida er ct kv isc or he m en

er -le ijs w er nd

st of

O

fe n

3.

Oe

D W ida er ct kv isc or he m en

3.

O

nd

er

w

ijs

-le

er

si

tu

at

ie

(le

s)

1. Doelstellingen s)

1. Doelstellingen

4. Evaluatie Or ga ni sa tie

2. Beginsituatie

2. Beginsituatie

fig. 1-1 Model voor het didactisch handelen;

1.8


fig. 1-1 Model voor het didactisch handelen;

De didactische kernvragen 1.

8

n ite er ite Le tiv ak

n ite er ite Le tiv ak

Or ga ni sa tie

4. Evaluatie

1.8

Wat wil ik bereiken? (Doelstellingen) Het antwoord op deze vraag geeft aan welke doelstellingen je met je les of lessen wilt nastreven. Als fitnesstrainer moet je de vaardigheid hebben om in samenwerking met de groepen waaraan je lesgeeft algemene en specifiekere doelstellingen te kiezen, te ordenen en te formuleren. Er zijn binnen de fitness verschillende soorten doelgroepen en dus ook verschillende soorten doelstellingen.

De didactische kernvragen 1.

Wat wil ik bereiken? (Doelstellingen) Het antwoord op deze vraag geeft aan welke doelstellingen je met je les of lessen wilt nastreven. Als fitnesstrainer moet je de vaardigheid hebben om in samenwerking met de groepen waaraan je lesgeeft algemene en specifiekere doelstellingen te kiezen, te ordenen en te formuleren. Er zijn binnen de fitness verschillende soorten doelgroepen en dus ook verschillende soorten doelstellingen.

Het maakt voor je les nogal wat uit of je werkt met een groep serieuze wedstrijdsporters of een groep ouderen.

Het maakt voor je les nogal wat uit of je werkt met een groep serieuze wedstrijdsporters of een groep ouderen.

Je kunt natuurlijk vrij algemene doelstellingen formuleren, deze noemen we ook wel de “lange termijndoelstellingen” en je kunt juist ook heel specifiek zijn in het formuleren van je doelstelling. Dit zijn dan vaak “korte termijndoelstellingen”. Deze laatste worden vaak per les geformuleerd of zelfs per lesdeel.

Je kunt natuurlijk vrij algemene doelstellingen formuleren, deze noemen we ook wel de “lange termijndoelstellingen” en je kunt juist ook heel specifiek zijn in het formuleren van je doelstelling. Dit zijn dan vaak “korte termijndoelstellingen”. Deze laatste worden vaak per les geformuleerd of zelfs per lesdeel.

Een voorbeeld van een vrij algemene “lange termijndoelstelling” is b.v.: Door het opleggen van specifieke belastingen verbeteren van het uithoudingsvermogen en het verleggen van de anaërobe drempel bij de duurbelasting fietsen.

Een voorbeeld van een vrij algemene “lange termijndoelstelling” is b.v.: Door het opleggen van specifieke belastingen verbeteren van het uithoudingsvermogen en het verleggen van de anaërobe drempel bij de duurbelasting fietsen.

Een voorbeeld van een vrij specifieke doelstelling is b.v.: Het met een juiste technische uitvoering aanleren van de squat, waarbij het accent ligt op de positie en beweging van de knieën en de romphouding.

Een voorbeeld van een vrij specifieke doelstelling is b.v.: Het met een juiste technische uitvoering aanleren van de squat, waarbij het accent ligt op de positie en beweging van de knieën en de romphouding.


8



2.

Waar moet ik beginnen? ( De beginsituatie ) Als je bepaalde doelstellingen wilt bereiken, dan dien je uit te gaan van de beginsituatie van degenen die les krijgen, maar b.v. ook van je eigen beginsituatie als lesgever. Het is belangrijk om daarvan zoveel als mogelijk te weten te komen. Het is logischerwijs zo dat je alleen de relevante beginsituatie moet analyseren. Dit betekent dat wat je jezelf afvraagt over bijvoorbeeld de belastbaarheid van je groep ook in relatie staat tot de doelstelling. Met andere woorden kun je zeggen dat als jij een groep een bepaalde krachtsbelasting wilt gaan opleggen het niet zinvol is om na te gaan of ze een lage rusthartslag hebben.



2.

Als je een complexe circuittraining wilt gaan doen ter verbetering van het cardiovasculair uithoudingsvermogen is het in verband met de veiligheid wel verstandig je af te vragen of men daartoe voldoende eigen vaardigheid in huis heeft.

Waar moet ik beginnen? ( De beginsituatie ) Als je bepaalde doelstellingen wilt bereiken, dan dien je uit te gaan van de beginsituatie van degenen die les krijgen, maar b.v. ook van je eigen beginsituatie als lesgever. Het is belangrijk om daarvan zoveel als mogelijk te weten te komen. Het is logischerwijs zo dat je alleen de relevante beginsituatie moet analyseren. Dit betekent dat wat je jezelf afvraagt over bijvoorbeeld de belastbaarheid van je groep ook in relatie staat tot de doelstelling. Met andere woorden kun je zeggen dat als jij een groep een bepaalde krachtsbelasting wilt gaan opleggen het niet zinvol is om na te gaan of ze een lage rusthartslag hebben. Als je een complexe circuittraining wilt gaan doen ter verbetering van het cardiovasculair uithoudingsvermogen is het in verband met de veiligheid wel verstandig je af te vragen of men daartoe voldoende eigen vaardigheid in huis heeft.

3.

Hoe kies en orden ik mijn leerinhouden (Oefenstof) ? Onder leerinhoud verstaan we de oefenstof. D.w.z. datgene wat aan hen die les krijgen overgedragen wordt. Je kunt daarbij denken aan vaardigheden, technieken, oefeningen, circuits, etc. Er is een aantal principes waarmee je als fitnesstrainer rekening moet houden bij het kiezen van je oefenstof. Hier wordt verderop in dit hoofdstuk wat uitgebreider op in gegaan

3.

Hoe kies en orden ik mijn leerinhouden (Oefenstof) ? Onder leerinhoud verstaan we de oefenstof. D.w.z. datgene wat aan hen die les krijgen overgedragen wordt. Je kunt daarbij denken aan vaardigheden, technieken, oefeningen, circuits, etc. Er is een aantal principes waarmee je als fitnesstrainer rekening moet houden bij het kiezen van je oefenstof. Hier wordt verderop in dit hoofdstuk wat uitgebreider op in gegaan

4.

Welke didactische werkvormen wil ik daarbij gebruiken? Onder didactische werkvormen verstaan we de activiteiten van de lesgever. Je kunt deze zien als de manier waarop je als trainer je leerinhouden of oefenstof aanbiedt. Hierbij gebruik je bepaalde gedragswijze om de deelnemers van je les bepaalde leerervaringen op te laten doen. Deze leerervaringen zijn nodig om je doelstelling te bereiken.

4.

Welke didactische werkvormen wil ik daarbij gebruiken? Onder didactische werkvormen verstaan we de activiteiten van de lesgever. Je kunt deze zien als de manier waarop je als trainer je leerinhouden of oefenstof aanbiedt. Hierbij gebruik je bepaalde gedragswijze om de deelnemers van je les bepaalde leerervaringen op te laten doen. Deze leerervaringen zijn nodig om je doelstelling te bereiken.

Om de juiste leerervaringen te verkrijgen moet je als trainer de manier van aanbieden daarop afstemmen. Zo is “motiveren” een geschikte didactische werkvorm bij fysiek inspannende trainingen en “voordoen” een geschikte didactische werkvorm bij het aanleren van techniek. Een fitnesstrainer moet dus over de vaardigheid beschikken om didactische werkvormen te kiezen, te ordenen en te hanteren in overeenstemming met de doelstelling, de beginsituatie, de leerinhouden, etc. 5.

9

Welke leeractiviteiten moet de groep toepassen? De leeractiviteiten zijn de manieren waarop de sporter of de groep zich de leerinhoud (oefenstof) eigen maakt. Hierbij gaat het dus om gedragswijzen van het individu of de hele trainingsgroep. Voorbeelden van leeractiviteiten zijn;

Om de juiste leerervaringen te verkrijgen moet je als trainer de manier van aanbieden daarop afstemmen. Zo is “motiveren” een geschikte didactische werkvorm bij fysiek inspannende trainingen en “voordoen” een geschikte didactische werkvorm bij het aanleren van techniek. Een fitnesstrainer moet dus over de vaardigheid beschikken om didactische werkvormen te kiezen, te ordenen en te hanteren in overeenstemming met de doelstelling, de beginsituatie, de leerinhouden, etc. 5.

Welke leeractiviteiten moet de groep toepassen? De leeractiviteiten zijn de manieren waarop de sporter of de groep zich de leerinhoud (oefenstof) eigen maakt. Hierbij gaat het dus om gedragswijzen van het individu of de hele trainingsgroep. Voorbeelden van leeractiviteiten zijn;

• Oefenen • Nadoen • Herhalen • Samenwerken • Experimenteren • Luisteren • Etc.

• Oefenen • Nadoen • Herhalen • Samenwerken • Experimenteren • Luisteren • Etc.

Het is duidelijk dat de fitnesstrainer in zijn lessen moet kunnen bepalen welke leeractiviteiten nodig zijn om de gestelde lesdoelen te bereiken en dat deze leeractiviteiten ook passen bij de beginsituatie van de groep. Je kunt

Het is duidelijk dat de fitnesstrainer in zijn lessen moet kunnen bepalen welke leeractiviteiten nodig zijn om de gestelde lesdoelen te bereiken en dat deze leeractiviteiten ook passen bij de beginsituatie van de groep. Je kunt


9






deelnemers van een technische training elkaar laten corrigeren maar daar moet men wel enige technische kennis voor hebben. 6.

7.


10

deelnemers van een technische training elkaar laten corrigeren maar daar moet men wel enige technische kennis voor hebben.

Op welke wijze dien ik de les te organiseren? Bij het lesgeven in dynamische onderwijsleersituaties, zoals in de sport en ook bij fitness en aerobics vaak het geval is, is de organisatie heel belangrijk. Het lukken of mislukken van een les is voor een groot deel afhankelijk van de kwaliteit van deze organisatie. Een heleboel factoren spelen bij de organisatie van je les een rol b.v.;

6.

Op welke wijze dien ik de les te organiseren? Bij het lesgeven in dynamische onderwijsleersituaties, zoals in de sport en ook bij fitness en aerobics vaak het geval is, is de organisatie heel belangrijk. Het lukken of mislukken van een les is voor een groot deel afhankelijk van de kwaliteit van deze organisatie. Een heleboel factoren spelen bij de organisatie van je les een rol b.v.;

• Verhouding tussen inspanningen rustmomenten • Opstelling van je materiaal en soort materiaal • Hoe realiseer je een goed overzicht over de hele groep • Hoe kun je een hoog oefenmoment in je les realiseren • Hoe realiseer je een duidelijke routing in een circuittraining • Etc.

• Verhouding tussen inspanningen rustmomenten • Opstelling van je materiaal en soort materiaal • Hoe realiseer je een goed overzicht over de hele groep • Hoe kun je een hoog oefenmoment in je les realiseren • Hoe realiseer je een duidelijke routing in een circuittraining • Etc.

In je organisatie spelen met name je materiaal en media een belangrijke rol. De betekenis hiervan kan niet los worden gezien van de andere onderdelen van het didactisch model. De keuze ervan hangt nauw samen met de doelstellingen, leerinhouden didactische werkvormen, enzovoort. De trainer moet zijn materiaal en media op verantwoorde wijze kunnen hanteren en gebruiken. Het ligt niet altijd even voor de hand om zelf een voorbeeld te geven bij een bepaalde oefening. Soms kan het veel doelgerichter zijn om iemand uit de groep iets voor te laten doen. Bij het aanleren van de “Lunges” lijkt de spiegel een zeer geschikt medium. De opstelling van je mensen voor die spiegel bepaald echter of het gebruik ervan zinvol is.

In je organisatie spelen met name je materiaal en media een belangrijke rol. De betekenis hiervan kan niet los worden gezien van de andere onderdelen van het didactisch model. De keuze ervan hangt nauw samen met de doelstellingen, leerinhouden didactische werkvormen, enzovoort. De trainer moet zijn materiaal en media op verantwoorde wijze kunnen hanteren en gebruiken. Het ligt niet altijd even voor de hand om zelf een voorbeeld te geven bij een bepaalde oefening. Soms kan het veel doelgerichter zijn om iemand uit de groep iets voor te laten doen. Bij het aanleren van de “Lunges” lijkt de spiegel een zeer geschikt medium. De opstelling van je mensen voor die spiegel bepaald echter of het gebruik ervan zinvol is.

In hoeverre heb ik mijn doelstellingen bereikt en is de invulling van mijn les doeltreffend geweest? (Evaluatie)

7.

In hoeverre heb ik mijn doelstellingen bereikt en is de invulling van mijn les doeltreffend geweest? (Evaluatie)

Bij de evaluatie van een les of serie lessen gaat het in principe om twee belangrijke vragen:

Bij de evaluatie van een les of serie lessen gaat het in principe om twee belangrijke vragen:

A. In hoeverre is datgene wat ik wilde bereiken ook bereikt. Dit lijkt op zich een heel logische vraag om jezelf te stellen na afloop van een training of les. Maar dit is zeker niet zo eenvoudig als het lijkt. Een evaluatie is alleen zinvol als deze gerichte constateringen en conclusies oplevert die te gebruiken zijn bij een volgende les. Aan “men heeft iets geleerd”, of “ze hebben plezier gehad”, heb je niet zoveel. Je zult na moeten gaan of men geleerd heeft wat je ze wilde leren, men getraind heeft zoals je wilde dat ze trainden, etc. Een waardevolle evaluatie is dan ook alleen mogelijk als je vooraf een duidelijke concrete doelstelling geformuleerd hebt. Bij het behandelen van de doelstellingen komen we daar nog uitgebreid op terug. B. De tweede vraag die je jezelf moet stellen is of inrichting van de onderwijsleersituatie (les) doelgericht is geweest. Je vraagt je dus af of je de juiste keuzes hebt gemaakt van oefenstof, didactische werkvormen, kernactiviteiten en organisatie in relatie tot je lesdoelstellingen. Je kunt het je daarbij natuurlijk ook weer erg gemakkelijk maken door een oorzaak van het mislukken te leggen bij de groep. Er is echter maar één iemand verantwoordelijk voor de inrichting van de les en dat ben jij als lesgever.

A. In hoeverre is datgene wat ik wilde bereiken ook bereikt. Dit lijkt op zich een heel logische vraag om jezelf te stellen na afloop van een training of les. Maar dit is zeker niet zo eenvoudig als het lijkt. Een evaluatie is alleen zinvol als deze gerichte constateringen en conclusies oplevert die te gebruiken zijn bij een volgende les. Aan “men heeft iets geleerd”, of “ze hebben plezier gehad”, heb je niet zoveel. Je zult na moeten gaan of men geleerd heeft wat je ze wilde leren, men getraind heeft zoals je wilde dat ze trainden, etc. Een waardevolle evaluatie is dan ook alleen mogelijk als je vooraf een duidelijke concrete doelstelling geformuleerd hebt. Bij het behandelen van de doelstellingen komen we daar nog uitgebreid op terug. B. De tweede vraag die je jezelf moet stellen is of inrichting van de onderwijsleersituatie (les) doelgericht is geweest. Je vraagt je dus af of je de juiste keuzes hebt gemaakt van oefenstof, didactische werkvormen, kernactiviteiten en organisatie in relatie tot je lesdoelstellingen. Je kunt het je daarbij natuurlijk ook weer erg gemakkelijk maken door een oorzaak van het mislukken te leggen bij de groep. Er is echter maar één iemand verantwoordelijk voor de inrichting van de les en dat ben jij als lesgever.


10





Het didactisch model geeft aan dat er tussen de didactische kernvragen een zéér nauwe samenhang bestaat. Je kunt eigenlijk geen enkele vraag direct beantwoorden zonder er een andere bij te betrekken. Je zult je ook als trainer voortdurend bewust moeten zijn en iedere keuze die je tijdens het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van je trainingen maakt in relatie moeten kunnen brengen met je doelstellingen en het beginniveau van je groep.

1.9

Het ordenen en formuleren van doelstellingen

Het didactisch model geeft aan dat er tussen de didactische kernvragen een zéér nauwe samenhang bestaat. Je kunt eigenlijk geen enkele vraag direct beantwoorden zonder er een andere bij te betrekken. Je zult je ook als trainer voortdurend bewust moeten zijn en iedere keuze die je tijdens het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van je trainingen maakt in relatie moeten kunnen brengen met je doelstellingen en het beginniveau van je groep.

1.9

Het ordenen en formuleren van doelstellingen

Het stellen van doelen is voor iedere lesgever essentieel. Doelstellingen zijn de richtlijn voor de verdere invulling van de onderwijsleersituatie en het onderwijsleerproces. Ze voorkomen dat men in het wilde weg en daardoor eenzijdig, onlogisch en inefficiënt te werk gaat. Het stellen van doelen dient daarom altijd vooraf te gaan aan de andere didactische kernvragen. Het waartoe (doel) gaat vanzelfsprekend vooraf aan het wat (oefenstof) en het hoe (didactische werkvormen, kernactiviteiten en organisatie).

Het stellen van doelen is voor iedere lesgever essentieel. Doelstellingen zijn de richtlijn voor de verdere invulling van de onderwijsleersituatie en het onderwijsleerproces. Ze voorkomen dat men in het wilde weg en daardoor eenzijdig, onlogisch en inefficiënt te werk gaat. Het stellen van doelen dient daarom altijd vooraf te gaan aan de andere didactische kernvragen. Het waartoe (doel) gaat vanzelfsprekend vooraf aan het wat (oefenstof) en het hoe (didactische werkvormen, kernactiviteiten en organisatie).

Het is belangrijk dat de doelstellingen die door de trainer worden geformuleerd en gehanteerd bij de verdere invulling van bijvoorbeeld een training of lessenreeks zijn afgestemd op de beginsituatie van de groep. Het trainen van de maximale kracht bij jeugdigen zou gezien de verminderde belastbaarheid door de groeispurt niet echt raadzaam zijn en waarschijnlijk tot blessures leiden. Omdat de doelstelling niet is afgestemd op de fysieke beginsituatie van deze groep zal de doelstelling dan niet of nauwelijks kunnen worden gehaald.

Het is belangrijk dat de doelstellingen die door de trainer worden geformuleerd en gehanteerd bij de verdere invulling van bijvoorbeeld een training of lessenreeks zijn afgestemd op de beginsituatie van de groep. Het trainen van de maximale kracht bij jeugdigen zou gezien de verminderde belastbaarheid door de groeispurt niet echt raadzaam zijn en waarschijnlijk tot blessures leiden. Omdat de doelstelling niet is afgestemd op de fysieke beginsituatie van deze groep zal de doelstelling dan niet of nauwelijks kunnen worden gehaald.

Naast dit afstemmen op de beginsituatie stelt het werken met doelstellingen de fitnesstrainer praktisch gezien voor een paar andere problemen. Hij moet vaardigheid hebben in het;

Naast dit afstemmen op de beginsituatie stelt het werken met doelstellingen de fitnesstrainer praktisch gezien voor een paar andere problemen. Hij moet vaardigheid hebben in het;

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Inventariseren van doelstellingen Ordenen van doelstellingen Formuleren van doelstellingen

Inventariseren van doelstellingen Ordenen van doelstellingen Formuleren van doelstellingen

ad 1. Het inventariseren van doelstellingen Bij het inventariseren van doelstellingen vraag je jezelf af welke doelstellingen er in jouw werksituatie en op dat moment wenselijk zijn. Dit wordt bepaald door een combinatie van factoren. Hedendaagse opvattingen over gezond leven en de daaruit voortvloeiende motieven van mensen om te gaan bewegen, bepalen voor een groot deel de ontwikkelingen op de sportmarkt.

ad 1. Het inventariseren van doelstellingen Bij het inventariseren van doelstellingen vraag je jezelf af welke doelstellingen er in jouw werksituatie en op dat moment wenselijk zijn. Dit wordt bepaald door een combinatie van factoren. Hedendaagse opvattingen over gezond leven en de daaruit voortvloeiende motieven van mensen om te gaan bewegen, bepalen voor een groot deel de ontwikkelingen op de sportmarkt.

De continu veranderende opvattingen over de betekenis van het bewegen en de individualiserende samenleving hebben geleid tot een breed scala van bewegingsactiviteiten met ieder hun eigen specifieke uitgangspunten en doelstellingen, ook binnen de fitnessbranche. Het is juist daarom zo belangrijk om op de hoogte te zijn van de drijfveren die mensen zouden kunnen hebben om aan fitness of aerobics te gaan doen. Alleen dan kun je vanuit geformuleerde doelstellingen inspelen op de actuele behoeften van bijvoorbeeld het centrum waar je voor werkt, de mensen aan wie je lesgeeft en de maatschappij waarin je leeft.

De continu veranderende opvattingen over de betekenis van het bewegen en de individualiserende samenleving hebben geleid tot een breed scala van bewegingsactiviteiten met ieder hun eigen specifieke uitgangspunten en doelstellingen, ook binnen de fitnessbranche. Het is juist daarom zo belangrijk om op de hoogte te zijn van de drijfveren die mensen zouden kunnen hebben om aan fitness of aerobics te gaan doen. Alleen dan kun je vanuit geformuleerde doelstellingen inspelen op de actuele behoeften van bijvoorbeeld het centrum waar je voor werkt, de mensen aan wie je lesgeeft en de maatschappij waarin je leeft.

Een paar kreten die de doelstellingen bij fitness en aerobics zouden kunnen bepalen zijn:

Een paar kreten die de doelstellingen bij fitness en aerobics zouden kunnen bepalen zijn:

11


11




• • • • • • •


Fitter worden, gezondheid, lekker actief zijn Uitlaatklep, stress afbouwen Gezelligheid, nieuwe mensen, sociaal contact Gewichtsverlies of figuurcorrectie Rugklachten, zittend werk, ziekteverzuim Presteren, eigenwaarde, mooi zijn. Etc.


• • • • • • •

ad 2. Het ordenen van doelstellingen Aangezien doelstellingen betrekking kunnen hebben op meerdere niveaus binnen het onderwijsleerproces en de aard van de doelstellingen in de praktijk van de huidige gezondheidscultuur enorm divers zijn is het voor de fitnesstrainer van belang hierin enige structuur aan te brengen.

ad 2. Het ordenen van doelstellingen Aangezien doelstellingen betrekking kunnen hebben op meerdere niveaus binnen het onderwijsleerproces en de aard van de doelstellingen in de praktijk van de huidige gezondheidscultuur enorm divers zijn is het voor de fitnesstrainer van belang hierin enige structuur aan te brengen.

Een les of training staat nooit op zichzelf maar is onderdeel van een groter geheel. Een serie van trainingen of lessen zou bijvoorbeeld uiteindelijk kunnen leiden tot het verbeteren van het uithoudingsvermogen. Dit is echter een doelstelling die binnen een training nooit te realiseren is, de afzonderlijke training kan slechts tot dit einddoel bijdragen. • Ordenen naar tijd Een beginnergroep huisvrouwen die van start gaat met een programma figuurcorrectie zal eerst technische vaardigheid moeten ontwikkelen om de vereiste oefeningen die nodig zijn voor hun training veilig en zelfstandig uit te kunnen voeren. Het aanleren van een aantal van deze oefeningen zou een “lesdoel” kunnen zijn.

Een les of training staat nooit op zichzelf maar is onderdeel van een groter geheel. Een serie van trainingen of lessen zou bijvoorbeeld uiteindelijk kunnen leiden tot het verbeteren van het uithoudingsvermogen. Dit is echter een doelstelling die binnen een training nooit te realiseren is, de afzonderlijke training kan slechts tot dit einddoel bijdragen. • Ordenen naar tijd Een beginnergroep huisvrouwen die van start gaat met een programma figuurcorrectie zal eerst technische vaardigheid moeten ontwikkelen om de vereiste oefeningen die nodig zijn voor hun training veilig en zelfstandig uit te kunnen voeren. Het aanleren van een aantal van deze oefeningen zou een “lesdoel” kunnen zijn.

Vervolgens kan men na een aantal “aanleerlessen” beschikken over voldoende eigen vaardigheid om op een veilige wijze gerichter te gaan trainen. Dit is een doelstelling die men zou kunnen hanteren over meerdere lessen, dit noemt men ook wel een “leerdoel”.

Vervolgens kan men na een aantal “aanleerlessen” beschikken over voldoende eigen vaardigheid om op een veilige wijze gerichter te gaan trainen. Dit is een doelstelling die men zou kunnen hanteren over meerdere lessen, dit noemt men ook wel een “leerdoel”.

Door de geleerde technieken te gaan toepassen binnen een aantal trainingsvormen zoals bijvoorbeeld circuittraining zal men uiteindelijk het vetpercentage kunnen gaan verlagen en de spiertonus verhogen. Deze aspecten van figuurcorrectie zijn vervolgens het “lange termijndoel”. Er is dus een opbouw in tijd van lesdoel naar leerdoel naar lange-termijndoel.

Door de geleerde technieken te gaan toepassen binnen een aantal trainingsvormen zoals bijvoorbeeld circuittraining zal men uiteindelijk het vetpercentage kunnen gaan verlagen en de spiertonus verhogen. Deze aspecten van figuurcorrectie zijn vervolgens het “lange termijndoel”. Er is dus een opbouw in tijd van lesdoel naar leerdoel naar lange-termijndoel.

Een lesdoel zal daarbij zeer specifiek geformuleerd zijn terwijl een lange-termijndoel vrij algemeen gesteld zal zijn.

Een lesdoel zal daarbij zeer specifiek geformuleerd zijn terwijl een lange-termijndoel vrij algemeen gesteld zal zijn.

•

Ordenen naar de aard van het gewenste gedrag

•

A. Psychomotorische doelstellingen Bij alle sporten bewegingsactiviteiten zo ook bij fitness speelt natuurlijk het bewegings- of motorisch gedrag steeds een zeer belangrijke rol. Psychomotorische doelstellingen kunnen in twee groepen worden onderverdeeld: Motorische vaardigheden: Daarbij gaat het om de kwaliteit van het bewegen, je kunt daarbij denken aan het technische niveau waarmee bepaalde oefeningen binnen fitness worden uitgevoerd. Motorische eigenschappen: Hier gaat het om zaken die te maken hebben met wat in de volksmond conditie wordt genoemd. Men noemt deze in vaktermen ook wel de grondmotorische eigenschappen of bewegingseigenschappen. Zij vormen de voorwaarden voor het bewegen. We hebben het dan over kracht, uithoudingsvermogen en snelheid enerzijds (of com-


Fitter worden, gezondheid, lekker actief zijn Uitlaatklep, stress afbouwen Gezelligheid, nieuwe mensen, sociaal contact Gewichtsverlies of figuurcorrectie Rugklachten, zittend werk, ziekteverzuim Presteren, eigenwaarde, mooi zijn. Etc.

12

Ordenen naar de aard van het gewenste gedrag A. Psychomotorische doelstellingen Bij alle sporten bewegingsactiviteiten zo ook bij fitness speelt natuurlijk het bewegings- of motorisch gedrag steeds een zeer belangrijke rol. Psychomotorische doelstellingen kunnen in twee groepen worden onderverdeeld: Motorische vaardigheden: Daarbij gaat het om de kwaliteit van het bewegen, je kunt daarbij denken aan het technische niveau waarmee bepaalde oefeningen binnen fitness worden uitgevoerd. Motorische eigenschappen: Hier gaat het om zaken die te maken hebben met wat in de volksmond conditie wordt genoemd. Men noemt deze in vaktermen ook wel de grondmotorische eigenschappen of bewegingseigenschappen. Zij vormen de voorwaarden voor het bewegen. We hebben het dan over kracht, uithoudingsvermogen en snelheid enerzijds (of com-


12





binaties van deze eigenschappen) en coördinatie en lenigheid anderzijds. De trainingsleer geeft ons hierover meer informatie.

binaties van deze eigenschappen) en coördinatie en lenigheid anderzijds. De trainingsleer geeft ons hierover meer informatie.

B. Cognitieve of kennisdoelstellingen Hierbij gaat het om het weten. Bij het deelnemen aan fitnessactiviteiten speelt dit absoluut een grote rol. Een paar voorbeelden zijn; Men moet weten wat de basisregels zijn bij het veilig omgaan met apparatuur en losse trainingsmaterialen, men moet de belastingscriteria kunnen benoemen van een eigen trainingsprogramma, men moet de belangrijkste hygiëneregels kennen bij het gebruik van de fitnessruimte, etc.

B. Cognitieve of kennisdoelstellingen Hierbij gaat het om het weten. Bij het deelnemen aan fitnessactiviteiten speelt dit absoluut een grote rol. Een paar voorbeelden zijn; Men moet weten wat de basisregels zijn bij het veilig omgaan met apparatuur en losse trainingsmaterialen, men moet de belastingscriteria kunnen benoemen van een eigen trainingsprogramma, men moet de belangrijkste hygiëneregels kennen bij het gebruik van de fitnessruimte, etc.

C. Sociaal affectieve doelstellingen Daaronder vallen de gevoelens, motivatie, attituden, mentaliteit en andere waardepatronen. Het is duidelijk dat het gedrag van mensen sterk bepaald wordt door dit soort zaken. Sport kan absoluut een middel zijn om dit soort doelstellingen na te streven. Bij het leiding en begeleiding geven aan groepen mensen, zijn sociaalinteractieve processen onvermijdelijk. Dit betekent dat in dit geval jij als fitnesstrainer daarop moet anticiperen en er je didactische werkvormen, leeractiviteiten, oefenstof en organisatie op zult moeten afstemmen. Als er b.v. een groep ouderen komt sporten zal het sociaal aspect binnen je doelstellingen erg belangrijk worden geacht. In je organisatie zul je dan ruimte moeten creëren voor veel onderling contact en rustmomenten.

C. Sociaal affectieve doelstellingen Daaronder vallen de gevoelens, motivatie, attituden, mentaliteit en andere waardepatronen. Het is duidelijk dat het gedrag van mensen sterk bepaald wordt door dit soort zaken. Sport kan absoluut een middel zijn om dit soort doelstellingen na te streven. Bij het leiding en begeleiding geven aan groepen mensen, zijn sociaalinteractieve processen onvermijdelijk. Dit betekent dat in dit geval jij als fitnesstrainer daarop moet anticiperen en er je didactische werkvormen, leeractiviteiten, oefenstof en organisatie op zult moeten afstemmen. Als er b.v. een groep ouderen komt sporten zal het sociaal aspect binnen je doelstellingen erg belangrijk worden geacht. In je organisatie zul je dan ruimte moeten creëren voor veel onderling contact en rustmomenten.

ad 3. Het formuleren van doelstellingen

ad 3. Het formuleren van doelstellingen

Concrete doelomschrijvingen. Doelstellingen die bij een les geformuleerd kunnen worden en door de groep aan het eind van de les gehaald kunnen worden noemen we lesdoelen. Of een doel bereikt is, kan geconstateerd worden in het gedrag dat de sporters na afloop van de les demonstreren.

Concrete doelomschrijvingen. Doelstellingen die bij een les geformuleerd kunnen worden en door de groep aan het eind van de les gehaald kunnen worden noemen we lesdoelen. Of een doel bereikt is, kan geconstateerd worden in het gedrag dat de sporters na afloop van de les demonstreren.

Het juist formuleren van lesdoelen is geen eenvoudige zaak. Bij een les horen vaak meerdere lesdoelen die zelfs per lesdeel geformuleerd kunnen worden. We kunnen daarbij kiezen voor een lesindeling met een inleiding of warming up, een kern 1, kern 2 en afsluiting. Iedere les maakt vervolgens weer deel uit van een grotere eenheid van lessen. b.v. een bepaalde cursus.

Het juist formuleren van lesdoelen is geen eenvoudige zaak. Bij een les horen vaak meerdere lesdoelen die zelfs per lesdeel geformuleerd kunnen worden. We kunnen daarbij kiezen voor een lesindeling met een inleiding of warming up, een kern 1, kern 2 en afsluiting. Iedere les maakt vervolgens weer deel uit van een grotere eenheid van lessen. b.v. een bepaalde cursus.

We moeten proberen onze les-, leer-, of lange-termijndoelen zo concreet mogelijk te omschrijven. Hiermee wordt bedoeld dat doelomschrijvingen aanwijsbaar (herkenbaar) gedrag van de sporters aangeven en als zodanig te evalueren en te toetsen zijn.

We moeten proberen onze les-, leer-, of lange-termijndoelen zo concreet mogelijk te omschrijven. Hiermee wordt bedoeld dat doelomschrijvingen aanwijsbaar (herkenbaar) gedrag van de sporters aangeven en als zodanig te evalueren en te toetsen zijn.

De laatste didactische kernvraag (het evalueren van de resultaten van de les) kan alleen zinvol worden beantwoord als de doelstellingen in heldere en eenduidige termen op het gewenste eindgedrag voor die les duiden. Te vaak worden doelstellingen vrij algemeen geformuleerd en zijn daardoor vaag, onduidelijk en niet op hun waarde voor de invulling van de les te beoordelen.

De laatste didactische kernvraag (het evalueren van de resultaten van de les) kan alleen zinvol worden beantwoord als de doelstellingen in heldere en eenduidige termen op het gewenste eindgedrag voor die les duiden. Te vaak worden doelstellingen vrij algemeen geformuleerd en zijn daardoor vaag, onduidelijk en niet op hun waarde voor de invulling van de les te beoordelen.

Algemeen geformuleerde doelstellingen blijken wel van belang voor de invulling van series van lessen (lange-termijndoelstellingen) omdat deze richting gevend kunnen zijn voor de specifieker geformuleerde leer- of lesdoelen die daaraan ten grondslag liggen.

Algemeen geformuleerde doelstellingen blijken wel van belang voor de invulling van series van lessen (lange-termijndoelstellingen) omdat deze richting gevend kunnen zijn voor de specifieker geformuleerde leer- of lesdoelen die daaraan ten grondslag liggen.

13


13





Vanuit het einddoel wordt via de leerdoelen vervolgens aan de lesdoelen concreet invulling gegeven. Om een goed verband te kunnen leggen tussen de lange termijndoelstellingen en de kortere termijn doelstellingen zul je met het formuleren van lange termijndoelen moeten beginnen. Het volgende model maakt dat een beetje duidelijk.


Vanuit het einddoel wordt via de leerdoelen vervolgens aan de lesdoelen concreet invulling gegeven. Om een goed verband te kunnen leggen tussen de lange termijndoelstellingen en de kortere termijn doelstellingen zul je met het formuleren van lange termijndoelen moeten beginnen. Het volgende model maakt dat een beetje duidelijk.

Tijdseenheid

Periode of Seizoen

Serie lessen

Les of lesdeel

Tijdseenheid

Periode of Seizoen

Serie lessen

Les of lesdeel

Soort doel

Lange termijndoel

Leerdoel

Lesdoel

Soort doel

Lange termijndoel

Leerdoel

Lesdoel

Prioriteit

Wordt eerst geformuleerd

Afgeleid van geformuleerde Lange termijndoel

Gedestilleerd uit leerdoel

Prioriteit

Wordt eerst geformuleerd

Afgeleid van geformuleerde Lange termijndoel

Gedestilleerd uit leerdoel

Woordgebruik

Omschreven in algemene Termen

Vrij specifiek geformuleerd

Zeer concreet en waarneembaar geformuleerd

Woordgebruik

Omschreven in algemene Termen

Vrij specifiek geformuleerd

Zeer concreet en waarneembaar geformuleerd

Goed omschreven concrete doelstellingen noemt men ook wel operationele doelstellingen. Hiermee wordt bedoeld dat ze van praktische waarde zijn omdat ze aangeven welk gedrag we aan het einde van de les of lessen van groepsleden verwachten. Onder gedrag verstaan we elke waarneembare activiteit verricht door een lid van de groep. Geoperationaliseerde doelstellingen moeten aan de volgende criteria voldoen:

Goed omschreven concrete doelstellingen noemt men ook wel operationele doelstellingen. Hiermee wordt bedoeld dat ze van praktische waarde zijn omdat ze aangeven welk gedrag we aan het einde van de les of lessen van groepsleden verwachten. Onder gedrag verstaan we elke waarneembare activiteit verricht door een lid van de groep. Geoperationaliseerde doelstellingen moeten aan de volgende criteria voldoen:

Criteria voor operationele doelstellingen

Criteria voor operationele doelstellingen

1.

1.

2.

3.


De doelstellingen moeten zijn omschreven in termen van waarneembaar gedrag. Dit betekent dat er in de doelstelling een werkwoord gebruikt moet worden wat eenduidig aangeeft welke waarneembare handeling een groepslid moet kunnen uitvoeren wanneer de doelstelling bereikt is. B.v. demonstreren, vertellen, uitvoeren, opstellen, uitleggen, imiteren, etc. In de doelformulering moet aangegeven worden onder welke omstandigheden de groep het gewenste waarneembare gedrag moet kunnen toepassen. (b.v. In de oefensituatie, in de aanleersituatie, tijdens het trainen, bij de maximaaltest, in het aërobe circuit, etc. ) De doelstelling moet indien mogelijk de minimaal te accepteren prestatie omschrijven.

2.

3.

De doelstellingen moeten zijn omschreven in termen van waarneembaar gedrag. Dit betekent dat er in de doelstelling een werkwoord gebruikt moet worden wat eenduidig aangeeft welke waarneembare handeling een groepslid moet kunnen uitvoeren wanneer de doelstelling bereikt is. B.v. demonstreren, vertellen, uitvoeren, opstellen, uitleggen, imiteren, etc. In de doelformulering moet aangegeven worden onder welke omstandigheden de groep het gewenste waarneembare gedrag moet kunnen toepassen. (b.v. In de oefensituatie, in de aanleersituatie, tijdens het trainen, bij de maximaaltest, in het aërobe circuit, etc. ) De doelstelling moet indien mogelijk de minimaal te accepteren prestatie omschrijven.

Een voorbeeld van een operationele lesdoelstelling zou kunnen zijn:

Een voorbeeld van een operationele lesdoelstelling zou kunnen zijn:

De groepsleden moeten aan het einde van de les in staat zijn om de leg-press, de lat-pull down en de chest-press in een oefensituatie aan de trainingspartner te demonstreren ,waarbij tenminste de juiste range of motion en uitgangshouding worden toegepast.

De groepsleden moeten aan het einde van de les in staat zijn om de leg-press, de lat-pull down en de chest-press in een oefensituatie aan de trainingspartner te demonstreren ,waarbij tenminste de juiste range of motion en uitgangshouding worden toegepast.

De groepsleden moeten in de trainingssituatie gedurende 30 minuten op een inspanningsniveau van 80% van de HF-max hebben gefietst, met een gemiddelde trapfrequentie van 80 RPM.

De groepsleden moeten in de trainingssituatie gedurende 30 minuten op een inspanningsniveau van 80% van de HF-max hebben gefietst, met een gemiddelde trapfrequentie van 80 RPM.

Het formuleren van een goede doelstelling vergt enige oefening maar levert ook enorm veel op. Samengevat komt het er bij nauwkeurig omschreven doelen op neer dat groepsleden;

Het formuleren van een goede doelstelling vergt enige oefening maar levert ook enorm veel op. Samengevat komt het er bij nauwkeurig omschreven doelen op neer dat groepsleden;

14


14



• • •

1.10


Een bepaald soort gedrag, (eindgedrag) Onder bepaalde omstandigheden, (voorwaarden) Op een bepaald niveau moeten kunnen leveren (minimum eis).


• • •

Analyse van de beginsituatie

1.10

Een bepaald soort gedrag, (eindgedrag) Onder bepaalde omstandigheden, (voorwaarden) Op een bepaald niveau moeten kunnen leveren (minimum eis).

Analyse van de beginsituatie

Een goede analyse van de beginsituatie is van bepalend belang voor het al dan niet realiseren van je doelstellingen. Doelstelling en beginsituatie zijn ten allen tijde onlosmakelijk met elkaar verbonden. In feite gaat het bij de analyse van de beginsituatie om het geheel van factoren dat van invloed kan zijn op het verloop van het onderwijsleerproces en de onderwijsleersituatie.

Een goede analyse van de beginsituatie is van bepalend belang voor het al dan niet realiseren van je doelstellingen. Doelstelling en beginsituatie zijn ten allen tijde onlosmakelijk met elkaar verbonden. In feite gaat het bij de analyse van de beginsituatie om het geheel van factoren dat van invloed kan zijn op het verloop van het onderwijsleerproces en de onderwijsleersituatie.

Ieder leerproces kent een vertrekpunt en een doelstelling. Normaal gesproken bestaat er een kloof tussen deze doelstelling en het feitelijk begingedrag van de groep. Door middel van de les moet deze kloof overbrugd worden. Als de kloof te groot is, is het onmogelijk je lesdoelstellingen te halen. Het doelgericht voorbereiden van het onderwijsleerproces vereist een alles omvattende analyse van de beginsituatie in samenhang met de doelstelling. De doelstelling bepaald immers op welke aspecten de beginsituatie geanalyseerd moet worden.

Ieder leerproces kent een vertrekpunt en een doelstelling. Normaal gesproken bestaat er een kloof tussen deze doelstelling en het feitelijk begingedrag van de groep. Door middel van de les moet deze kloof overbrugd worden. Als de kloof te groot is, is het onmogelijk je lesdoelstellingen te halen. Het doelgericht voorbereiden van het onderwijsleerproces vereist een alles omvattende analyse van de beginsituatie in samenhang met de doelstelling. De doelstelling bepaald immers op welke aspecten de beginsituatie geanalyseerd moet worden.

De belangrijkste aspecten in deze zijn:

De belangrijkste aspecten in deze zijn:

1.

1.

2. 3. 4.

Beginsituatie van het individu Ongetrainde sporter staat b.v. niet in verhouding tot het trainen van snelkracht Beginsituatie van de fitnesstrainer Onervaren fitnesstrainer t.o.v. zeer getrainde krachtsporters. Beginsituatie groep Autoritaire trainer t.o.v. recreatieve groep. Beginsituatie van overige factoren Accommodatie, materiaal, weer, etc.

2. 3. 4.

Beginsituatie van het individu Ongetrainde sporter staat b.v. niet in verhouding tot het trainen van snelkracht Beginsituatie van de fitnesstrainer Onervaren fitnesstrainer t.o.v. zeer getrainde krachtsporters. Beginsituatie groep Autoritaire trainer t.o.v. recreatieve groep. Beginsituatie van overige factoren Accommodatie, materiaal, weer, etc.

ad1. De beginsituatie van het individu De beginsituatie analyse van het individu heeft betrekking op de aard van het gedrag.

ad1. De beginsituatie van het individu De beginsituatie analyse van het individu heeft betrekking op de aard van het gedrag.

Psychomotorische beginsituatie Dit aspect treedt bij fitness natuurlijk het meest op de voorgrond en is in die zin ook van belang als begingedrag. Het onderstaande schema brengt de ingrediënten van de psychomotorische beginsituatie in kaart;

Psychomotorische beginsituatie Dit aspect treedt bij fitness natuurlijk het meest op de voorgrond en is in die zin ook van belang als begingedrag. Het onderstaande schema brengt de ingrediënten van de psychomotorische beginsituatie in kaart;

Grondvormen van bewegen

Bewegings vaardigheden

Basistechniek

Grondvormen van bewegen

Potentieel Aanleg Talent

Bewegings vaardigheden

Bijzondere technieken

Potentieel Aanleg Talent

Bijzondere technieken

Psychomotorisch begingedrag

Psychomotorisch begingedrag Kracht

Kracht

Snelheid

Bewegingseigenschappen

Uith. Vermogen

Snelheid Aktueel Geoefendheid Getraindheid

Bewegingseigenschappen

Uith. Vermogen

Lenigheid

Lenigheid

Coordinatie

Coordinatie

fig. 1-2 De ingrediënten van de psychomotorische beginsituatie

15

Basistechniek

Aktueel Geoefendheid Getraindheid

fig. 1-2 De ingrediënten van de psychomotorische beginsituatie


15







Aan dit schema is het onderscheid tussen potentieel en actueel psychomotorisch begingedrag toegevoegd. Individuen binnen groepen zijn namelijk verschillend wat betreft hun aanleg. Talent of capaciteiten om te trainen of om vaardigheden onder de knie te krijgen hebben uiteraard consequenties voor de planning en dus voor de ordening van je doelstellingen. Als er binnen een groep veel niveauverschil aanwezig is zul je daar bij het bepalen van je doelstellingen en verdere inrichting van je les rekening mee moeten houden.

Aan dit schema is het onderscheid tussen potentieel en actueel psychomotorisch begingedrag toegevoegd. Individuen binnen groepen zijn namelijk verschillend wat betreft hun aanleg. Talent of capaciteiten om te trainen of om vaardigheden onder de knie te krijgen hebben uiteraard consequenties voor de planning en dus voor de ordening van je doelstellingen. Als er binnen een groep veel niveauverschil aanwezig is zul je daar bij het bepalen van je doelstellingen en verdere inrichting van je les rekening mee moeten houden.

Cognitieve beginsituatie (intellectueel, kennis e.d.) Bij de cognitieve beginsituatie van het individu gaat het in principe om twee zaken. Ten eerste is dat de intelligentie of verstandelijk bevattingsvermogen van het individu of de groep waaraan men lesgeeft. Leeftijd en aanleg spelen daarbij natuurlijk een rol. Lagere schooljeugd of pubers dienen anders benaderd te worden dan de medewerkers van een bank in het kader van bedrijfstrainingen. Ten tweede is er de vraag welke kennis er met betrekking tot fitness en training al aanwezig is. Wat weet men van oefeningen, apparatuur, veiligheidsregels enzovoorts. Ook hier zal bij het aanbieden van trainingen rekening mee gehouden moeten worden.

Cognitieve beginsituatie (intellectueel, kennis e.d.) Bij de cognitieve beginsituatie van het individu gaat het in principe om twee zaken. Ten eerste is dat de intelligentie of verstandelijk bevattingsvermogen van het individu of de groep waaraan men lesgeeft. Leeftijd en aanleg spelen daarbij natuurlijk een rol. Lagere schooljeugd of pubers dienen anders benaderd te worden dan de medewerkers van een bank in het kader van bedrijfstrainingen. Ten tweede is er de vraag welke kennis er met betrekking tot fitness en training al aanwezig is. Wat weet men van oefeningen, apparatuur, veiligheidsregels enzovoorts. Ook hier zal bij het aanbieden van trainingen rekening mee gehouden moeten worden.

De sociaal-affectieve beginsituatie (Motivatie, houding, e.d.) Uiteindelijk gaat het hierbij maar om één ding; de motivatie. Gevoelens, interessen, attituden (houdingen), mentaliteit, karakter, normen en waarden e.d. zijn de voedingsbodem voor de motivatie van een individu of groep. Het is voor de fitnesstrainer van belang dat hij door gesprekken, observatie e.d. achter de motivatie van een individu of groep komt. Alleen als je weet te achterhalen wat de drijfveren zijn van je mensen kun je daarop inspelen en deze motivatie sturen. Daarvoor moet je niet alleen contact hebben met de sporter, maar ook met de persoon achter de sporter. Een fitnesstrainer is niet alleen trainer, maar is tijdens trainingen ook een trainingsmaatje, luisterend oor, entertainer, etc.

De sociaal-affectieve beginsituatie (Motivatie, houding, e.d.) Uiteindelijk gaat het hierbij maar om één ding; de motivatie. Gevoelens, interessen, attituden (houdingen), mentaliteit, karakter, normen en waarden e.d. zijn de voedingsbodem voor de motivatie van een individu of groep. Het is voor de fitnesstrainer van belang dat hij door gesprekken, observatie e.d. achter de motivatie van een individu of groep komt. Alleen als je weet te achterhalen wat de drijfveren zijn van je mensen kun je daarop inspelen en deze motivatie sturen. Daarvoor moet je niet alleen contact hebben met de sporter, maar ook met de persoon achter de sporter. Een fitnesstrainer is niet alleen trainer, maar is tijdens trainingen ook een trainingsmaatje, luisterend oor, entertainer, etc.

ad 2. Beginsituatie van de sportleider Misschien lijkt het vreemd dat ook jij als trainer tot de beginsituatiefactoren gerekend wordt. Als je er echter over nadenkt dan is het logisch dat de lesgever een belangrijke factor is in het verloop van het onderwijsleersituatie. De ene lesgever is gelukkig de andere niet. Iedereen kent uit eigen ervaringen nog wel een trainer of docent uit zijn verleden die meer indruk heeft gemaakt dan anderen. Het is onmogelijk te omschrijven welke factoren daar allemaal aan ten grondslag liggen. Een paar hele belangrijke factoren zijn didactische vaardigheid, kennis en kunde, leiderschapsstijl, humor, interesse, gedrevenheid, creativiteit etc.

ad 2. Beginsituatie van de sportleider Misschien lijkt het vreemd dat ook jij als trainer tot de beginsituatiefactoren gerekend wordt. Als je er echter over nadenkt dan is het logisch dat de lesgever een belangrijke factor is in het verloop van het onderwijsleersituatie. De ene lesgever is gelukkig de andere niet. Iedereen kent uit eigen ervaringen nog wel een trainer of docent uit zijn verleden die meer indruk heeft gemaakt dan anderen. Het is onmogelijk te omschrijven welke factoren daar allemaal aan ten grondslag liggen. Een paar hele belangrijke factoren zijn didactische vaardigheid, kennis en kunde, leiderschapsstijl, humor, interesse, gedrevenheid, creativiteit etc.

ad 3. Beginsituatie van de groep Iedere groep is verschillend, soms klikt het meteen, soms helemaal niet. Groepsleden beïnvloeden elkaar, de groep beïnvloed de trainer en de trainer beïnvloed de groep. Al deze sociale factoren bepalen hoe de groep aan de lessen of trainingen deel zal nemen. Enkele andere factoren die de beginsituatie van de groep bepalen en ook een directe relatie hebben met de sociale processen binnen een groep zijn de grootte en samenstelling, groepsdoelen (b.v. recreatief of prestatief), relatie tot de trainer, niveauverschil op psychomotorisch, cognitief en sociaalaffectief gebied, etc. Voor het effectief nastreven van doelstellingen is het van onschatbaar belang dat het groepsdoel duidelijk is en dit overeenkomt met de bedoelingen van de trainer. Dit is zeer zeker niet altijd vanzelfsprekend het geval.

ad 3. Beginsituatie van de groep Iedere groep is verschillend, soms klikt het meteen, soms helemaal niet. Groepsleden beïnvloeden elkaar, de groep beïnvloed de trainer en de trainer beïnvloed de groep. Al deze sociale factoren bepalen hoe de groep aan de lessen of trainingen deel zal nemen. Enkele andere factoren die de beginsituatie van de groep bepalen en ook een directe relatie hebben met de sociale processen binnen een groep zijn de grootte en samenstelling, groepsdoelen (b.v. recreatief of prestatief), relatie tot de trainer, niveauverschil op psychomotorisch, cognitief en sociaalaffectief gebied, etc. Voor het effectief nastreven van doelstellingen is het van onschatbaar belang dat het groepsdoel duidelijk is en dit overeenkomt met de bedoelingen van de trainer. Dit is zeer zeker niet altijd vanzelfsprekend het geval.

ad 4. Beginsituatie van de overige factoren Onder deze categorie vallen alle zaken die van invloed zijn op het onderwijs-leerproces en die niet in de voorgaande categorieën zijn ondergebracht. Je kunt dan denken aan accommodatie, materiaal, weer, tijd, beschikbare media, andere trainingsgroepen in het centrum, omgeving, etc.

ad 4. Beginsituatie van de overige factoren Onder deze categorie vallen alle zaken die van invloed zijn op het onderwijs-leerproces en die niet in de voorgaande categorieën zijn ondergebracht. Je kunt dan denken aan accommodatie, materiaal, weer, tijd, beschikbare media, andere trainingsgroepen in het centrum, omgeving, etc.

16


16




Voor het bepalen van de voorgenoemde beginsituaties zijn er natuurlijk een heleboel middelen en methoden voorhanden binnen de dagelijkse praktijk van de fitnessbranche.

Voor het bepalen van de voorgenoemde beginsituaties zijn er natuurlijk een heleboel middelen en methoden voorhanden binnen de dagelijkse praktijk van de fitnessbranche.

In de vakliteratuur worden tal van testen beschreven die de je in de praktijk in staat stellen om op semi-wetenschappelijke wijze een redelijke tot zeer nauwkeurige analyse te maken met betrekking tot het niveau van de fitheid of specifieke aspecten daarvan. Een aantal van deze testen zijn binnen deze cursus al aan de orde geweest of zullen nog worden behandeld. Bij testen voor bewegingseigenschappen of vorderingen daar omtrent kun je denken aan;

In de vakliteratuur worden tal van testen beschreven die de je in de praktijk in staat stellen om op semi-wetenschappelijke wijze een redelijke tot zeer nauwkeurige analyse te maken met betrekking tot het niveau van de fitheid of specifieke aspecten daarvan. Een aantal van deze testen zijn binnen deze cursus al aan de orde geweest of zullen nog worden behandeld. Bij testen voor bewegingseigenschappen of vorderingen daar omtrent kun je denken aan;

Åstrandtest Shutlle-runtest Huidplooimeting Sit & reachtest Maximaal schatting 1RM-test

1.11


VO2-max Niveau uithoudingsvermogen Vetpercentage Lenigheid Maximale krachtschatting Maximale krachtmeting

Åstrandtest Shutlle-runtest Huidplooimeting Sit & reachtest Maximaal schatting 1RM-test

VO2-max Niveau uithoudingsvermogen Vetpercentage Lenigheid Maximale krachtschatting Maximale krachtmeting

Bovendien zijn er in dit tijdperk van automatisering allerhande gestandaardiseerde testen opgenomen in de software van trainingsapparatuur. Er is dus keuze genoeg, maar het is vooraf wel erg belangrijk na te gaan met welk doel je test en of de gekozen test daarbij van waarde is. Tijdens krachttraining is het eenvoudiger om een dergelijke test uit te voeren dan in een aerobicsles, derhalve wordt het in een fitnesscentrum ook vaker uitgevoerd. Het is echter helemaal geen slecht idee om bij wijze van intake of periodiek ook de vooruitgang van de aerobicsdeelnemers te meten.

Bovendien zijn er in dit tijdperk van automatisering allerhande gestandaardiseerde testen opgenomen in de software van trainingsapparatuur. Er is dus keuze genoeg, maar het is vooraf wel erg belangrijk na te gaan met welk doel je test en of de gekozen test daarbij van waarde is. Tijdens krachttraining is het eenvoudiger om een dergelijke test uit te voeren dan in een aerobicsles, derhalve wordt het in een fitnesscentrum ook vaker uitgevoerd. Het is echter helemaal geen slecht idee om bij wijze van intake of periodiek ook de vooruitgang van de aerobicsdeelnemers te meten.

Naast het testen van grondmotorische eigenschappen zijn er andere aspecten die bij het inschatten van de feitelijke beginsituatie een belangrijke rol spelen. Hierover heb je zojuist alles kunnen lezen. Een trainer dient derhalve te beschikken over een duidelijk plan met vastomlijnde doelen. Vanuit dit plan kan hij door gericht observeren, praten en vragen natuurlijk ook een heleboel relevante informatie verzamelen met betrekking tot de beginsituatie in relatie tot de doelstelling.

Naast het testen van grondmotorische eigenschappen zijn er andere aspecten die bij het inschatten van de feitelijke beginsituatie een belangrijke rol spelen. Hierover heb je zojuist alles kunnen lezen. Een trainer dient derhalve te beschikken over een duidelijk plan met vastomlijnde doelen. Vanuit dit plan kan hij door gericht observeren, praten en vragen natuurlijk ook een heleboel relevante informatie verzamelen met betrekking tot de beginsituatie in relatie tot de doelstelling.

Intakeformulieren, medische vragenlijsten, enquêtes, er zijn meer dan middelen genoeg om de didactische kernvraag m.b.t de beginsituatie van antwoorden te voorzien. Het stellen van de juiste vragen is in deze dan ook een niet te onderschatten bekwaamheid waarover de trainer moet kunnen beschikken

Intakeformulieren, medische vragenlijsten, enquêtes, er zijn meer dan middelen genoeg om de didactische kernvraag m.b.t de beginsituatie van antwoorden te voorzien. Het stellen van de juiste vragen is in deze dan ook een niet te onderschatten bekwaamheid waarover de trainer moet kunnen beschikken

De oefenstof

1.11

We zijn na het formuleren van de doelstellingen op basis van de beginsituatie toe aan de eerste van 4 componenten van de onderwijsleersituatie (les). Je gaat door middel van je les proberen om de kloof tussen de vastgestelde doelstelling en de feitelijke beginsituatie te overbruggen. Concreet houdt dit in dat je bijvoorbeeld hebt vastgesteld dat het uithoudingsvermogen van de groep verbeterd moet worden en het je doel is om dit middels groepstrainingen te gaan verbeteren. Hiervoor zul je de geschikte oefenvormen moeten kiezen. Verder zul je deze op een bepaalde wijze moeten aanbieden (didactische werkvormen), in een bepaalde organisatie moeten gieten (b.v. aëroob circuit) met bepaald materiaal, (b.v. conventionele en cardioapparatuur of vrije gewichten, dynabands of steps)

17


De oefenstof We zijn na het formuleren van de doelstellingen op basis van de beginsituatie toe aan de eerste van 4 componenten van de onderwijsleersituatie (les). Je gaat door middel van je les proberen om de kloof tussen de vastgestelde doelstelling en de feitelijke beginsituatie te overbruggen. Concreet houdt dit in dat je bijvoorbeeld hebt vastgesteld dat het uithoudingsvermogen van de groep verbeterd moet worden en het je doel is om dit middels groepstrainingen te gaan verbeteren. Hiervoor zul je de geschikte oefenvormen moeten kiezen. Verder zul je deze op een bepaalde wijze moeten aanbieden (didactische werkvormen), in een bepaalde organisatie moeten gieten (b.v. aëroob circuit) met bepaald materiaal, (b.v. conventionele en cardioapparatuur of vrije gewichten, dynabands of steps)

17







1.11.1 Het kiezen van de oefenstof De keuze van oefenstof bepaald natuurlijk in grote mate of je in staat bent de voorgenomen lesdoelstellingen te realiseren. We gaan daarom ook wat nader in op de criteria die je met name als fitnesstrainer kunt hanteren bij het kiezen van je oefenstof.

1.11.1 Het kiezen van de oefenstof De keuze van oefenstof bepaald natuurlijk in grote mate of je in staat bent de voorgenomen lesdoelstellingen te realiseren. We gaan daarom ook wat nader in op de criteria die je met name als fitnesstrainer kunt hanteren bij het kiezen van je oefenstof.

Doelgerichtheid Dat wil zeggen dat men die leerinhoud moet kiezen waarvan men de beste resultaten verwacht in relatie tot de doelstelling. Hierop zal bij de trainingspraktijk en natuurlijk bij de trainingsleer in worden gegaan. Je kunt dan denken aan keuzes als cardio- of krachtapparatuur, dumbelloefeningen of conventionele apparatuur, isolatie- of totaaloefeningen, bewegen in de vrije ruimte of bewegen op de plaats, oefeningen met tweetallen of alleen, etcetera.

Doelgerichtheid Dat wil zeggen dat men die leerinhoud moet kiezen waarvan men de beste resultaten verwacht in relatie tot de doelstelling. Hierop zal bij de trainingspraktijk en natuurlijk bij de trainingsleer in worden gegaan. Je kunt dan denken aan keuzes als cardio- of krachtapparatuur, dumbelloefeningen of conventionele apparatuur, isolatie- of totaaloefeningen, bewegen in de vrije ruimte of bewegen op de plaats, oefeningen met tweetallen of alleen, etcetera.

Een ander punt dat direct in relatie staat tot de doelgerichtheid van de oefenstof is de volgorde ervan. Dit past echter meer onder de organisatie van de les. Daar komen we verderop in deze paragraaf nog uitgebreid op terug.

Een ander punt dat direct in relatie staat tot de doelgerichtheid van de oefenstof is de volgorde ervan. Dit past echter meer onder de organisatie van de les. Daar komen we verderop in deze paragraaf nog uitgebreid op terug.

De affectieve belastbaarheid. Dit betekent dat men de oefenstof op een wijze aanbiedt die past bij de belevingswereld van de groep of het individu. Een groep 55+-ers vragen om een heel andere benadering bij het kiezen van de oefenstof als een wedstrijdsporter die graag een individueel schema wil volgen.

De affectieve belastbaarheid. Dit betekent dat men de oefenstof op een wijze aanbiedt die past bij de belevingswereld van de groep of het individu. Een groep 55+-ers vragen om een heel andere benadering bij het kiezen van de oefenstof als een wedstrijdsporter die graag een individueel schema wil volgen.

De psychomotorische belastbaarheid Je zult de keuze van de oefenstof moeten afstemmen op de bewegingsvaardigheden en het conditieniveau van de groep. Je kunt een groep voetballers als warming up de meest fantastische bewegingscominaties op muziek aanbieden, als ze struikelen over hun eigen benen sla je uiteraard de plank mis.

De psychomotorische belastbaarheid Je zult de keuze van de oefenstof moeten afstemmen op de bewegingsvaardigheden en het conditieniveau van de groep. Je kunt een groep voetballers als warming up de meest fantastische bewegingscominaties op muziek aanbieden, als ze struikelen over hun eigen benen sla je uiteraard de plank mis.

Als je een groep beginners een leer-les wilt aanbieden maar het belastingsniveau is veel te hoog, staat de vermoeidheid het gecontroleerde bewegen en de leerconcentratie in de weg. Het goed doseren van de belasting t.o.v. de belastbaarheid van de deelnemers is erg belangrijk. Binnen de fitness betekent dat in ieder geval dat je in staat zult moeten zijn om de belasting per individu aan te passen (differentiëren). De wijzen waarop je dit kunt doen zijn waarschijnlijk al binnen een aantal andere lessen aan de orde geweest maar komen uiteraard terug in de praktische lessen van deze cursus.

Als je een groep beginners een leer-les wilt aanbieden maar het belastingsniveau is veel te hoog, staat de vermoeidheid het gecontroleerde bewegen en de leerconcentratie in de weg. Het goed doseren van de belasting t.o.v. de belastbaarheid van de deelnemers is erg belangrijk. Binnen de fitness betekent dat in ieder geval dat je in staat zult moeten zijn om de belasting per individu aan te passen (differentiëren). De wijzen waarop je dit kunt doen zijn waarschijnlijk al binnen een aantal andere lessen aan de orde geweest maar komen uiteraard terug in de praktische lessen van deze cursus.

1.11.2 Het ordenen van de oefenstof Het ordenen van de oefenstof is natuurlijk een ontzettend complex gegeven voor iedereen die les of leiding geeft binnen de sportbranche. Voor deze ordening worden allerhande uitgangspunten gehanteerd en de ordening vindt plaats op alle niveaus van het onderwijsleerproces. Denk daarbij maar eens aan de periodisering van topsporters die hun trainingsprogramma’s soms tot jaren vooruit hebben gepland. Binnen deze A-cursus is een verregaande uitdieping van deze periodisering niet op zijn plaats, vandaar dat we ons in principe beperken tot het bespreken van slechts de voornaamste criteria die je bij ordening van oefenstof op lesniveau kunt hanteren. Deze criteria zijn:

1.11.2 Het ordenen van de oefenstof Het ordenen van de oefenstof is natuurlijk een ontzettend complex gegeven voor iedereen die les of leiding geeft binnen de sportbranche. Voor deze ordening worden allerhande uitgangspunten gehanteerd en de ordening vindt plaats op alle niveaus van het onderwijsleerproces. Denk daarbij maar eens aan de periodisering van topsporters die hun trainingsprogramma’s soms tot jaren vooruit hebben gepland. Binnen deze A-cursus is een verregaande uitdieping van deze periodisering niet op zijn plaats, vandaar dat we ons in principe beperken tot het bespreken van slechts de voornaamste criteria die je bij ordening van oefenstof op lesniveau kunt hanteren. Deze criteria zijn:

A. De moeilijkheidsgraad Met name bij het aanbieden van vrij technische leer-lessen (een les waar een gecompliceerde vaardigheid moet worden aangeleerd) is het van belang dat er een logische “methodiek” terug te vinden is bij het aanbieden van je oefenstof. Een methodiek is in feite een leergang waarbij de moeilijkheidsgraad oploopt van gemakkelijk naar moeilijk. Bij fitness is dit wat minder sterk van toepassing dan

A. De moeilijkheidsgraad Met name bij het aanbieden van vrij technische leer-lessen (een les waar een gecompliceerde vaardigheid moet worden aangeleerd) is het van belang dat er een logische “methodiek” terug te vinden is bij het aanbieden van je oefenstof. Een methodiek is in feite een leergang waarbij de moeilijkheidsgraad oploopt van gemakkelijk naar moeilijk. Bij fitness is dit wat minder sterk van toepassing dan

18


18





bij het leren van complexere bewegingen of bewegingscombinaties zoals in een aerobicsles het geval is. De methodieken in een aerobicsles kunnen derhalve verder uitgesplitst worden in verschillende systemen van opbouw.

bij het leren van complexere bewegingen of bewegingscombinaties zoals in een aerobicsles het geval is. De methodieken in een aerobicsles kunnen derhalve verder uitgesplitst worden in verschillende systemen van opbouw.

We maken gebruik van een methodiek, wanneer we oefenstof willen aanleren qua techniek, combinatie of routine. We willen voorkomen dat de groep stilstaat om te kijken wat er gedaan moet worden, in gehalveerd tempo gewerkt wordt waardoor het trainingseffect minder wordt of dat de trainer zo vaak iets voordoet zodat de deelnemers minder moe zijn dan de trainer.

We maken gebruik van een methodiek, wanneer we oefenstof willen aanleren qua techniek, combinatie of routine. We willen voorkomen dat de groep stilstaat om te kijken wat er gedaan moet worden, in gehalveerd tempo gewerkt wordt waardoor het trainingseffect minder wordt of dat de trainer zo vaak iets voordoet zodat de deelnemers minder moe zijn dan de trainer.

Techniek kan het beste worden geleerd door het tempo van de muziek niet te hoog te kiezen, de oefenstof simpel te houden en de herhalingen hoog te houden.

Techniek kan het beste worden geleerd door het tempo van de muziek niet te hoog te kiezen, de oefenstof simpel te houden en de herhalingen hoog te houden.

Combinaties van armen beenbewegingen worden aangeleerd door eerst de beenbeweging te automatiseren, vervolgens de armbewegingen en dan de combinatie aan te leren. Hierna wordt de richting of een eventuele draaiing pas toegevoegd.

Combinaties van armen beenbewegingen worden aangeleerd door eerst de beenbeweging te automatiseren, vervolgens de armbewegingen en dan de combinatie aan te leren. Hierna wordt de richting of een eventuele draaiing pas toegevoegd.

De oefenstof van routines of blokken kunnen met de zandloper- of piramide , change- of substitute, skelet- of add-on methode worden aangeleerd. Hoe gecompliceerder de oefenstof hoe meer methodes je tegelijk zal gaan gebruiken. Hoe simpeler, hoe minder methodes je gebruikt. Voor een beginnersniveau en 50+ groep zal vaak een zandloper of piramide alleen geschikt zijn.

De oefenstof van routines of blokken kunnen met de zandloper- of piramide , change- of substitute, skelet- of add-on methode worden aangeleerd. Hoe gecompliceerder de oefenstof hoe meer methodes je tegelijk zal gaan gebruiken. Hoe simpeler, hoe minder methodes je gebruikt. Voor een beginnersniveau en 50+ groep zal vaak een zandloper of piramide alleen geschikt zijn.

De warming up kan een goed moment zijn om bepaalde bewegingen door te nemen, dit mag alleen wanneer dit niet het doel van de warming up in de weg staat.

De warming up kan een goed moment zijn om bepaalde bewegingen door te nemen, dit mag alleen wanneer dit niet het doel van de warming up in de weg staat.

Hoewel in een aerobicsles de diverse methodieken een centrale rol innemen, neemt dit niet weg dat bij leer-lessen uit de fitness ook naar een logische oefenreeks moet worden gezocht. Daarbij kan het bijvoorbeeld zinvol zijn dat je oefeningen eerst goed aanleert met behulp van apparatuur alvorens je naar de “freeweight”-oefeningen gaat met hogere belastingen. Een ander voorbeeld is het eerst halfdiep en onbelast uitvoeren van b.v. “lunges” of “squats” voordat je deze belast en diep gaat uitvoeren. Je kunt daarbij in eerste instantie kiezen voor een laag zwaartepunt door middel van dumbells en het zwaartepunt daarna omhoog brengen m.b.v. een barbell. Zo zijn er natuurlijk voor meer oefeningen wel methodieken te bedenken

Hoewel in een aerobicsles de diverse methodieken een centrale rol innemen, neemt dit niet weg dat bij leer-lessen uit de fitness ook naar een logische oefenreeks moet worden gezocht. Daarbij kan het bijvoorbeeld zinvol zijn dat je oefeningen eerst goed aanleert met behulp van apparatuur alvorens je naar de “freeweight”-oefeningen gaat met hogere belastingen. Een ander voorbeeld is het eerst halfdiep en onbelast uitvoeren van b.v. “lunges” of “squats” voordat je deze belast en diep gaat uitvoeren. Je kunt daarbij in eerste instantie kiezen voor een laag zwaartepunt door middel van dumbells en het zwaartepunt daarna omhoog brengen m.b.v. een barbell. Zo zijn er natuurlijk voor meer oefeningen wel methodieken te bedenken

B. De psychische- en arbeidscurve Vermoeidheid kan altijd ten koste van de concentratie gaan. Het is daarom van belang dat je bij het aanbieden van je oefenstof rekening houdt met de intensiteit van je lesdelen en deze afstemt op intenties van bijvoorbeeld leren, oefenen of trainen. Zware inspanningen voorafgaand aan een leergedeelte van je les zijn daarom in principe af te raden. Het lesdiagram (fig. 1-3) geeft aan hoe de verhoudingen van inspanning en concentratie zouden kunnen liggen. Andere indelingen op basis van lesdelen zijn uiteraard mogelijk.

B. De psychische- en arbeidscurve Vermoeidheid kan altijd ten koste van de concentratie gaan. Het is daarom van belang dat je bij het aanbieden van je oefenstof rekening houdt met de intensiteit van je lesdelen en deze afstemt op intenties van bijvoorbeeld leren, oefenen of trainen. Zware inspanningen voorafgaand aan een leergedeelte van je les zijn daarom in principe af te raden. Het lesdiagram (fig. 1-3) geeft aan hoe de verhoudingen van inspanning en concentratie zouden kunnen liggen. Andere indelingen op basis van lesdelen zijn uiteraard mogelijk.

19


19






Psychische curve

Intensiteit

Intensiteit

Psychische curve

Arbeidscurve

W-up

Leerdeel

Arbeidscurve

Oefendeel

Cool-Down

W-up

fig. 1-3 Leerdiagram

1.12


Leerdeel

Oefendeel

Cool-Down

fig. 1-3 Leerdiagram

De leeractiviteiten

1.12

De leeractiviteiten

Als trainer is het je taak om bij de mensen aan wie je lesgeeft activiteiten uit te lokken waardoor men iets leert. Dit leren kan plaatsvinden op zowel psychomotorisch, affectief als cognitief gebied. De activiteiten die de lesgever bij zijn deelnemers uitlokt moet hij bewust sturen, d.w.z. in relatie brengen tot het gestelde doel.

Als trainer is het je taak om bij de mensen aan wie je lesgeeft activiteiten uit te lokken waardoor men iets leert. Dit leren kan plaatsvinden op zowel psychomotorisch, affectief als cognitief gebied. De activiteiten die de lesgever bij zijn deelnemers uitlokt moet hij bewust sturen, d.w.z. in relatie brengen tot het gestelde doel.

Als mensen een beweging willen leren (sensomotorisch leren) lukt dat nooit als ze alleen maar luisteren naar de trainer (leeractiviteit), het leren van bewegingen is een complexe zaak die vraagt om meer activiteiten van de leerlingen. Het proberen, ervaren, zien, nadoen, voordoen, voelen, etc. zijn allemaal leeractiviteiten die de lesgever of trainer in zijn les kan oproepen door zijn eigen activiteiten als lesgever (didactische werkvormen).

Als mensen een beweging willen leren (sensomotorisch leren) lukt dat nooit als ze alleen maar luisteren naar de trainer (leeractiviteit), het leren van bewegingen is een complexe zaak die vraagt om meer activiteiten van de leerlingen. Het proberen, ervaren, zien, nadoen, voordoen, voelen, etc. zijn allemaal leeractiviteiten die de lesgever of trainer in zijn les kan oproepen door zijn eigen activiteiten als lesgever (didactische werkvormen).

Welke leeractiviteiten het beste zijn in een bepaalde les hangt af van een aantal factoren. Natuurlijk is dat het gestelde doel. Het leren van een beweging vergt nu eenmaal kijken en nadoen, terwijl het trainen van een vaardigheid veel meer zal bestaan uit het herhalen en toepassen.

Welke leeractiviteiten het beste zijn in een bepaalde les hangt af van een aantal factoren. Natuurlijk is dat het gestelde doel. Het leren van een beweging vergt nu eenmaal kijken en nadoen, terwijl het trainen van een vaardigheid veel meer zal bestaan uit het herhalen en toepassen.

De leeractiviteiten van de individuen worden ook bepaald door het stadium waarin de persoon zich bevindt m.b.t. de aan te leren techniek. Moet hij alles nog leren dan zul je veel moeten uitleggen en zal hij of zij moeten luisteren en kijken, als alles al eens is behandeld kun je als lesgever vragen stellen en kan de sporter zelf het geleerde laten zien en vertellen.

De leeractiviteiten van de individuen worden ook bepaald door het stadium waarin de persoon zich bevindt m.b.t. de aan te leren techniek. Moet hij alles nog leren dan zul je veel moeten uitleggen en zal hij of zij moeten luisteren en kijken, als alles al eens is behandeld kun je als lesgever vragen stellen en kan de sporter zelf het geleerde laten zien en vertellen.

Het belangrijkste is dat je niet zomaar wat willekeurige leeractiviteiten oproept. Het moeten geen loze kreten zijn op je lesformulier, zoals luisteren, kijken, proberen, e.d., Je moet exact weten waar ze naar moeten kijken, wat ze moeten herhalen en wat ze juist aan elkaar moeten voordoen. Zo geef je als lesgever detail aan de leeractiviteiten van je cursisten.

Het belangrijkste is dat je niet zomaar wat willekeurige leeractiviteiten oproept. Het moeten geen loze kreten zijn op je lesformulier, zoals luisteren, kijken, proberen, e.d., Je moet exact weten waar ze naar moeten kijken, wat ze moeten herhalen en wat ze juist aan elkaar moeten voordoen. Zo geef je als lesgever detail aan de leeractiviteiten van je cursisten.

Zo kun je beginners naar je voorbeeld van de squat laten kijken, maar je kunt ze ook laten letten op de stand van je knie door je zelf zijwaarts t.o.v. de spiegel op te stellen. Op die manier geef je doelmatig richting aan de leeractiviteit kijken van je cursisten. Vervolgens is het natuurlijk van belang dat je als lesgever controleert of het in dit geval gericht kijken effect heeft gesorteerd en vertaald wordt in kennis of aangepaste uitvoering van de squat.

Zo kun je beginners naar je voorbeeld van de squat laten kijken, maar je kunt ze ook laten letten op de stand van je knie door je zelf zijwaarts t.o.v. de spiegel op te stellen. Op die manier geef je doelmatig richting aan de leeractiviteit kijken van je cursisten. Vervolgens is het natuurlijk van belang dat je als lesgever controleert of het in dit geval gericht kijken effect heeft gesorteerd en vertaald wordt in kennis of aangepaste uitvoering van de squat.

En dat is nu lesgeven! Het doelbewust richten van de leeractiviteiten van de cursisten op die aspecten van het bewegen die je als lesgever binnen je doelstelling hebt gekozen.

En dat is nu lesgeven! Het doelbewust richten van de leeractiviteiten van de cursisten op die aspecten van het bewegen die je als lesgever binnen je doelstelling hebt gekozen.

20


20


1.13


Didactische werkvormen


1.13


Didactische werkvormen

Zoals reeds eerder werd opgemerkt zijn de didactische werkvormen en de daaruit voortkomende leeractiviteiten van de groep onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het lijkt dan ook zinvol deze onderdelen van de onderwijsleersituatie in directe samenhang te bespreken. Wanneer we over didactische werkvormen spreken hebben we het in principe over:

Zoals reeds eerder werd opgemerkt zijn de didactische werkvormen en de daaruit voortkomende leeractiviteiten van de groep onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het lijkt dan ook zinvol deze onderdelen van de onderwijsleersituatie in directe samenhang te bespreken. Wanneer we over didactische werkvormen spreken hebben we het in principe over:

De gedragswijzen van de lesgever gericht op het tot stand brengen van activiteiten bij de de groep met het oog op het realiseren van bepaalde doelstellingen.

De gedragswijzen van de lesgever gericht op het tot stand brengen van activiteiten bij de de groep met het oog op het realiseren van bepaalde doelstellingen.

De directe relatie tussen deze didactische werkvormen van de fitnesstrainer en de leeractiviteiten van zijn sporters wordt duidelijk in het volgende interactiemodel.

De directe relatie tussen deze didactische werkvormen van de fitnesstrainer en de leeractiviteiten van zijn sporters wordt duidelijk in het volgende interactiemodel.

Voordrachtsvorm DIDACTISCHE WERKVORMEN Gespreksvorm

LEERACTIVITEITEN Interactie

Fitnesstrainer Situatie

Psycho motorisch Cognitief Affectief

Voordrachtsvorm DIDACTISCHE WERKVORMEN Gespreksvorm Interactie Fitnesstrainer

Informatie Verwerker

Informatie Zender

LEERACTIVITEITEN

Situatie

Medium

Psycho motorisch Cognitief Affectief

Informatie Verwerker

Informatie Zender

Medium Extern feedback

Intern

Extern feedback

Intern

fig. 1-4 Interactiemodel

fig. 1-4 Interactiemodel

Het interactiemodel laat zien dat de handelingen van de fitnesstrainer rechtstreeks aan activiteiten van de groep gekoppeld zijn en andersom. Vooral de feedback (terugkoppeling) welke de zender (b.v. fitnesstrainer) geeft op het gedrag van de groep is erg belangrijk. In de interactie tussen de fitnesstrainer en het individu of de groep onderscheiden we twee hoofdvormen de voordrachtsvorm en de gespreksvorm

Het interactiemodel laat zien dat de handelingen van de fitnesstrainer rechtstreeks aan activiteiten van de groep gekoppeld zijn en andersom. Vooral de feedback (terugkoppeling) welke de zender (b.v. fitnesstrainer) geeft op het gedrag van de groep is erg belangrijk. In de interactie tussen de fitnesstrainer en het individu of de groep onderscheiden we twee hoofdvormen de voordrachtsvorm en de gespreksvorm

Een eenvoudige vertaling van de relatie (interactie) tussen didactische werkvormen en de leeractiviteiten zou als volgt kunnen zijn.

Een eenvoudige vertaling van de relatie (interactie) tussen didactische werkvormen en de leeractiviteiten zou als volgt kunnen zijn.

Een trainer geeft uitleg over een oefening of hij doet de oefening voor, en vertelt de groep de drie belangrijkste aanwijzingen (voordrachtsvorm). Een paar mensen van de groep hebben nog wat vragen, en die worden door de trainer beantwoord (gespreksvorm). Vervolgens geeft de trainer de mensen de opdracht de oefening zo na te doen als geïnstrueerd en voorgedaan. De groep doet de oefeningen na en een paar mensen stellen nog wat vragen (leeractiviteiten). Tijdens de uitvoering van de opdracht krijgt de trainer door gericht waarnemen teruggekoppeld dat de oefening nog niet helemaal goed wordt uitgevoerd (psychomotorische leeractiviteit). Na afloop geeft de trainer nog een keer nadrukkelijk aan wat goed ging en wat nog beter kan (externe feedback + nieuwe interactie). Iedereen doet de oefening nog een keer (nieuwe leeractiviteit). Sommige sporters ervaren nu duidelijk het verschil tussen de eerste en de tweede uitvoering van de oefening, de tweede keer gaat veel beter (interne feedback).

Een trainer geeft uitleg over een oefening of hij doet de oefening voor, en vertelt de groep de drie belangrijkste aanwijzingen (voordrachtsvorm). Een paar mensen van de groep hebben nog wat vragen, en die worden door de trainer beantwoord (gespreksvorm). Vervolgens geeft de trainer de mensen de opdracht de oefening zo na te doen als geïnstrueerd en voorgedaan. De groep doet de oefeningen na en een paar mensen stellen nog wat vragen (leeractiviteiten). Tijdens de uitvoering van de opdracht krijgt de trainer door gericht waarnemen teruggekoppeld dat de oefening nog niet helemaal goed wordt uitgevoerd (psychomotorische leeractiviteit). Na afloop geeft de trainer nog een keer nadrukkelijk aan wat goed ging en wat nog beter kan (externe feedback + nieuwe interactie). Iedereen doet de oefening nog een keer (nieuwe leeractiviteit). Sommige sporters ervaren nu duidelijk het verschil tussen de eerste en de tweede uitvoering van de oefening, de tweede keer gaat veel beter (interne feedback).

Er ontstaat nieuw psychomotorisch gedrag (het beter uitvoeren van de oefening) en de trainer geeft aanwijzingen voor de volgende oefening (nieuwe interactie). Het proces herhaalt zich.

Er ontstaat nieuw psychomotorisch gedrag (het beter uitvoeren van de oefening) en de trainer geeft aanwijzingen voor de volgende oefening (nieuwe interactie). Het proces herhaalt zich.

21


21





In principe zou je kunnen zeggen dat er een aantal vaste werkvormen zijn die een lesgever altijd moet hanteren bij het aanleren van nieuwe psychomotorische vaardigheden. Het is als het ware een cyclus die je als trainer iedere keer weer doorloopt als je een zekere vorm instructie geeft. De stappen die je daarbij als lesgever telkens weer uitvoeren zijn:

In principe zou je kunnen zeggen dat er een aantal vaste werkvormen zijn die een lesgever altijd moet hanteren bij het aanleren van nieuwe psychomotorische vaardigheden. Het is als het ware een cyclus die je als trainer iedere keer weer doorloopt als je een zekere vorm instructie geeft. De stappen die je daarbij als lesgever telkens weer uitvoeren zijn:

1. 2. 3. 4.

1. 2. 3. 4.

Geven van instructie Observeren van deelnemers Controleren van deelnemers Corrigeren van deelnemers.

Geven van instructie Observeren van deelnemers Controleren van deelnemers Corrigeren van deelnemers.

Tijdens het traininggeven vormen instrueren, controleren en corrigeren de kleine trainingscyclus. Tijdens de training moet op hetzelfde moment: • op de maat van de muziek gelet en gewerkt worden • instructie gegeven worden • het eigen voorbeeld moet correct uitgevoerd blijven worden • en de deelnemers moeten worden gecontroleerd en gecorrigeerd

Tijdens het traininggeven vormen instrueren, controleren en corrigeren de kleine trainingscyclus. Tijdens de training moet op hetzelfde moment: • op de maat van de muziek gelet en gewerkt worden • instructie gegeven worden • het eigen voorbeeld moet correct uitgevoerd blijven worden • en de deelnemers moeten worden gecontroleerd en gecorrigeerd

Bij de evaluatie wordt bekeken of het doel is bereikt en/ of dit op juiste wijze is gedaan.

Bij de evaluatie wordt bekeken of het doel is bereikt en/ of dit op juiste wijze is gedaan.

fig. 1-5 De lesgeefcyclus

fig. 1-5 De lesgeefcyclus

De lesgeefcyclus (fig. 1-5) is een onderdeel van de grote cyclus lesvoorbereiding, training geven en evaluatie. We onderscheiden in de lesgeefcyclus drie fases waarin:

De lesgeefcyclus (fig. 1-5) is een onderdeel van de grote cyclus lesvoorbereiding, training geven en evaluatie. We onderscheiden in de lesgeefcyclus drie fases waarin:

1. 2. 3.

1. 2. 3.

instructie wordt gegeven controle wordt uitgevoerd correctie plaatsvindt

Om de onderdelen zo vloeiend mogelijk in elkaar te doen overlopen is het nodig om vooraf te overdenken hoe dit moet worden aangepakt. Tijdens de oefenstofvoorbereiding, zorgen we dat de oefenstof logisch in elkaar overgaat. Maar ook het klaarleggen van het trainingsmateriaal en de muziek zorgen voor een goed verloop van de training.



22

instructie wordt gegeven controle wordt uitgevoerd correctie plaatsvindt

Om de onderdelen zo vloeiend mogelijk in elkaar te doen overlopen is het nodig om vooraf te overdenken hoe dit moet worden aangepakt. Tijdens de oefenstofvoorbereiding, zorgen we dat de oefenstof logisch in elkaar overgaat. Maar ook het klaarleggen van het trainingsmateriaal en de muziek zorgen voor een goed verloop van de training.


22





fig. 1-6

fig. 1-6

Effectieve instructie is; • Een goed eigen voorbeeld waarbij specifiek de aandacht van de groep wordt gericht op zekere deelaspecten van de beweging. • Maximaal twee tot drie aanwijzingen per oefening, teveel informatie wordt in zijn geheel niet verwerkt • Concrete aanwijzingen die in controleerbare termen zij geformuleerd. • Maak een duidelijk onderscheid tussen groepsaanwijzingen en individuele aanwijzingen binnen je les

Effectieve instructie is; • Een goed eigen voorbeeld waarbij specifiek de aandacht van de groep wordt gericht op zekere deelaspecten van de beweging. • Maximaal twee tot drie aanwijzingen per oefening, teveel informatie wordt in zijn geheel niet verwerkt • Concrete aanwijzingen die in controleerbare termen zij geformuleerd. • Maak een duidelijk onderscheid tussen groepsaanwijzingen en individuele aanwijzingen binnen je les

Het is belangrijk dat de instructie aangeeft wat, hoe, waarheen en wanneer de oefening gedaan moet worden. Tijdens de aerobicsles noemen we dit ook wel ‘cueing’.

Het is belangrijk dat de instructie aangeeft wat, hoe, waarheen en wanneer de oefening gedaan moet worden. Tijdens de aerobicsles noemen we dit ook wel ‘cueing’.

Hoe breng je de deelnemers in aanraking met de oefenstof? De manier waarop je dat doet, bijvoorbeeld uitleggen, voordoen, vragen stellen groepsgesprekken is een didactische werkvorm.

Hoe breng je de deelnemers in aanraking met de oefenstof? De manier waarop je dat doet, bijvoorbeeld uitleggen, voordoen, vragen stellen groepsgesprekken is een didactische werkvorm.

Bij de keuze van de didactische werkvorm is het goed te realiseren dat mensen bij het leren van bewegingen meer hebben aan een duidelijk voorbeeld en aan meedoen. Want door een voorbeeld is het ten eerste niet nodig om een woord te vertalen naar een lichaamsbeweging, hier hebben mensen moeite mee. Ten tweede zijn er minder woorden nodig, want zonder voorbeeld zou een ellenlange uitleg nodig zijn. En veel informatie werkt verwarrend! In wezen hebben we het dus over het plaatje, aangevuld met het praatje, en tegelijkertijd het daadje.

Bij de keuze van de didactische werkvorm is het goed te realiseren dat mensen bij het leren van bewegingen meer hebben aan een duidelijk voorbeeld en aan meedoen. Want door een voorbeeld is het ten eerste niet nodig om een woord te vertalen naar een lichaamsbeweging, hier hebben mensen moeite mee. Ten tweede zijn er minder woorden nodig, want zonder voorbeeld zou een ellenlange uitleg nodig zijn. En veel informatie werkt verwarrend! In wezen hebben we het dus over het plaatje, aangevuld met het praatje, en tegelijkertijd het daadje.

De instructie bestaat uit: verbale- en non-verbale instructie.

De instructie bestaat uit: verbale- en non-verbale instructie.

Het voorbeeld is een onderdeel van de non-verbale instructie en is erg belangrijk. Door middel van je stem en gebaren voeg je informatie toe.

Het voorbeeld is een onderdeel van de non-verbale instructie en is erg belangrijk. Door middel van je stem en gebaren voeg je informatie toe.

Het voorbeeld van de lesgever moet extreem en overduidelijk zijn. Overdrijven maakt hierin de zaak duidelijk! De positie die de trainer inneemt moet afgewisseld worden, dit kan functioneel maar ook speels en levendig werken. De instructie wordt daardoor dynamisch, maar het blijft belangrijk dat iedereen de trainer goed kan zien. Door met het gezicht naar de groep te staan, is er direct contact. In een aerobicsles levert dit een extra moeilijkheid voor de lesgever op. We noemen dit ‘left teaching’. De trainer werkt dan als spiegelbeeld van de groep. De trainer werkt op links en gaat naar voren als de groep op rechts werkt en ook naar voren gaat.

Het voorbeeld van de lesgever moet extreem en overduidelijk zijn. Overdrijven maakt hierin de zaak duidelijk! De positie die de trainer inneemt moet afgewisseld worden, dit kan functioneel maar ook speels en levendig werken. De instructie wordt daardoor dynamisch, maar het blijft belangrijk dat iedereen de trainer goed kan zien. Door met het gezicht naar de groep te staan, is er direct contact. In een aerobicsles levert dit een extra moeilijkheid voor de lesgever op. We noemen dit ‘left teaching’. De trainer werkt dan als spiegelbeeld van de groep. De trainer werkt op links en gaat naar voren als de groep op rechts werkt en ook naar voren gaat.

23


23







Wanneer de instructie aan de groep gegeven is, komen we in de volgende fase. De trainer gaat controleren, dit gebeurt door observatie en vragen te stellen. De trainer let voortdurend op iedereen, zijn blik flitst voortdurend over de groep. Daarnaast worden vragen gesteld, waardoor er informatie vanuit de groep komt. Bijvoorbeeld informatie over intensiteit, correctheid van uitvoeren, concentratie, interesse etc.

Wanneer de instructie aan de groep gegeven is, komen we in de volgende fase. De trainer gaat controleren, dit gebeurt door observatie en vragen te stellen. De trainer let voortdurend op iedereen, zijn blik flitst voortdurend over de groep. Daarnaast worden vragen gesteld, waardoor er informatie vanuit de groep komt. Bijvoorbeeld informatie over intensiteit, correctheid van uitvoeren, concentratie, interesse etc.

Er is een aantal items waar de correctie naar uitgaat, dus waarnaar gekeken moet worden of het correct wordt uitgevoerd. Allereerst wordt bekeken of er algemene aanwijzingen nodig zijn voor de hele groep, daarna wordt per individu correctie gegeven.

Er is een aantal items waar de correctie naar uitgaat, dus waarnaar gekeken moet worden of het correct wordt uitgevoerd. Allereerst wordt bekeken of er algemene aanwijzingen nodig zijn voor de hele groep, daarna wordt per individu correctie gegeven.

Er is een ordening waarnaar automatisch wordt gekeken ten behoeve van de veiligheid. Allereerst kijkt men naar de kans op acute blessures: • werkt iedereen met dezelfde voet (tijdens aerobics) • zijn er geen kledingstukken (zoals veters) die veilig werken in weg kunnen staan • zijn er geen obstakels in ruimte (tassen, matjes of pilaren) waardoor onveilig werken kan ontstaan • werkt iedereen met de juiste belasting zodat acute blessures worden voorkomen

Er is een ordening waarnaar automatisch wordt gekeken ten behoeve van de veiligheid. Allereerst kijkt men naar de kans op acute blessures: • werkt iedereen met dezelfde voet (tijdens aerobics) • zijn er geen kledingstukken (zoals veters) die veilig werken in weg kunnen staan • zijn er geen obstakels in ruimte (tassen, matjes of pilaren) waardoor onveilig werken kan ontstaan • werkt iedereen met de juiste belasting zodat acute blessures worden voorkomen

Daarna heeft men oog voor het voorkomen van chronische blessures. De aspecten daaromtrent zijn zeker niet minder belangrijk, maar komen toch in zekere zin op de tweede plaats. Bijvoorbeeld: • Worden de bewegingen met een zekere controle uitgevoerd. • Wordt de knie en/ of rug niet te veel belast door een verkeerde houding. • Is er de nodige isolatie in het lichaam, zodat andere lichaamsdelen niet onnodig worden belast. • Etc.

Daarna heeft men oog voor het voorkomen van chronische blessures. De aspecten daaromtrent zijn zeker niet minder belangrijk, maar komen toch in zekere zin op de tweede plaats. Bijvoorbeeld: • Worden de bewegingen met een zekere controle uitgevoerd. • Wordt de knie en/ of rug niet te veel belast door een verkeerde houding. • Is er de nodige isolatie in het lichaam, zodat andere lichaamsdelen niet onnodig worden belast. • Etc.

Met andere woorden eerst komen de uitvoering en de organisatie aan bod, daarna het bewegingspatroon en -techniek.

Met andere woorden eerst komen de uitvoering en de organisatie aan bod, daarna het bewegingspatroon en -techniek.

Effectief observeren & controleren

Effectief observeren & controleren

Bij het observeren van de groep zijn een aantal zaken voor de lesgever van belang: • Observeer gericht op de aanwijzingen die je bij de instructie gegeven hebt • Kies een plaats in de ruimte van waar je zoveel mogelijk iedereen tegelijk kunt overzien • Keer na individuele controle en/of correctie terug naar je overzichtspunt

Bij het observeren van de groep zijn een aantal zaken voor de lesgever van belang: • Observeer gericht op de aanwijzingen die je bij de instructie gegeven hebt • Kies een plaats in de ruimte van waar je zoveel mogelijk iedereen tegelijk kunt overzien • Keer na individuele controle en/of correctie terug naar je overzichtspunt

Zowel in aerobics als bij fitness in een circuitvorm zijn bewegingsvormen, waar veel tempo en continuïteit is. Daarom is het belangrijk om technisch correct te werken.

Zowel in aerobics als bij fitness in een circuitvorm zijn bewegingsvormen, waar veel tempo en continuïteit is. Daarom is het belangrijk om technisch correct te werken.

De correctie vindt eerst op het klassikale niveau plaats, de fouten die het meest voor komen, worden als eerste aangepakt. Pas later komt het individu aanbod, tenzij die persoon onveilig werkt. Het is soms noodzakelijk om bij de klassikale aanwijzing bepaalde personen aan te kijken omdat weinig mensen weten dat ze niet goed bewegen. Bedenk truukjes waardoor mensen gedwongen worden de beweging correcter uit te voeren. De correctie kan zowel verbaal, maar zeker niet minder belangrijk, ook non-verbaal.

De correctie vindt eerst op het klassikale niveau plaats, de fouten die het meest voor komen, worden als eerste aangepakt. Pas later komt het individu aanbod, tenzij die persoon onveilig werkt. Het is soms noodzakelijk om bij de klassikale aanwijzing bepaalde personen aan te kijken omdat weinig mensen weten dat ze niet goed bewegen. Bedenk truukjes waardoor mensen gedwongen worden de beweging correcter uit te voeren. De correctie kan zowel verbaal, maar zeker niet minder belangrijk, ook non-verbaal.

Door de lichaamstaal en goede voorbeeld kan men zonder te veel woorden of aanraken tot correctie van individuen komen. Doordat de trainer vanuit een verkeerde houding van de deelnemer de correcte houding aanneemt en die persoon

Door de lichaamstaal en goede voorbeeld kan men zonder te veel woorden of aanraken tot correctie van individuen komen. Doordat de trainer vanuit een verkeerde houding van de deelnemer de correcte houding aanneemt en die persoon

24


24





aankijkt, wordt deelnemer automatisch meegenomen. Toch is het soms nodig iemand in de juiste houding te zetten of een ritme te laten voelen, dan is aanraking niet altijd te vermijden. Dit komt voor bij mensen met weinig lichaamsbesef, men weet niet hoe hij/ zij de beweging uitvoert en weet niet dat hij/ zij het fout doet. Bij aanraken van deelnemers is het gewenst om het eerst te vragen. De positie die je inneemt voor of in de groep, is zeer bepalend of de correctie duidelijk overkomt. De spiegels kunnen hierbij een hulpmiddel zijn

aankijkt, wordt deelnemer automatisch meegenomen. Toch is het soms nodig iemand in de juiste houding te zetten of een ritme te laten voelen, dan is aanraking niet altijd te vermijden. Dit komt voor bij mensen met weinig lichaamsbesef, men weet niet hoe hij/ zij de beweging uitvoert en weet niet dat hij/ zij het fout doet. Bij aanraken van deelnemers is het gewenst om het eerst te vragen. De positie die je inneemt voor of in de groep, is zeer bepalend of de correctie duidelijk overkomt. De spiegels kunnen hierbij een hulpmiddel zijn

Correctie van gedrag moet subtiel in of na de training gegeven worden. Een deelnemer kun je dan beter apart nemen i.p.v. hem met zijn gedrag te confronteren in het bijzijn van de gehele groep.

Correctie van gedrag moet subtiel in of na de training gegeven worden. Een deelnemer kun je dan beter apart nemen i.p.v. hem met zijn gedrag te confronteren in het bijzijn van de gehele groep.

Wanneer de les niet geheel volgens wens verloopt, kan de oorzaak ook bij jezelf of de inhoud van de training liggen. Als er veel gekletst wordt kan het zijn dat de interesse daalt, het niet intensief genoeg is, het te moeilijk is, de muziek iets harder kan enzovoort. Leg de oorzaak dus niet snel bij de deelnemer, maar kijk eerst naar jezelf en de training.

Wanneer de les niet geheel volgens wens verloopt, kan de oorzaak ook bij jezelf of de inhoud van de training liggen. Als er veel gekletst wordt kan het zijn dat de interesse daalt, het niet intensief genoeg is, het te moeilijk is, de muziek iets harder kan enzovoort. Leg de oorzaak dus niet snel bij de deelnemer, maar kijk eerst naar jezelf en de training.

Het stimuleren en motiveren van de groep of van een individu loopt door de correctie heen. Wanneer je correctie geeft, zal je ook daarover feedback moeten geven. Men weet dan dat het goed is of dat het nog beter moet. Bijvoorbeeld “strek je naar het plafond uit, ja zo is het veel beter!” of “het kan nog hoger, kom op (!) nog hoger, ja prima!”. Op deze manier wordt er gecorrigeerd en gemotiveerd, de deelnemers worden nu aangemoedigd om goed en energiek door te werken.

Het stimuleren en motiveren van de groep of van een individu loopt door de correctie heen. Wanneer je correctie geeft, zal je ook daarover feedback moeten geven. Men weet dan dat het goed is of dat het nog beter moet. Bijvoorbeeld “strek je naar het plafond uit, ja zo is het veel beter!” of “het kan nog hoger, kom op (!) nog hoger, ja prima!”. Op deze manier wordt er gecorrigeerd en gemotiveerd, de deelnemers worden nu aangemoedigd om goed en energiek door te werken.

Effectieve feedback (Corrigeren) moet aan een aantal eisen voldoen: • De feedback moet worden gehoord (oplettendheid, stemgebruik lesgever, omgevingsgeluid) • De feedback moet worden begrepen (taalgebruik en concreetheid) • Men ziet het nut in van de feedback (uitleggen waarom) • De feedback moet worden gebruikt; is sporter in staat aanwijzingen te vertalen in de beweging? (Controle door lesgever).

Effectieve feedback (Corrigeren) moet aan een aantal eisen voldoen: • De feedback moet worden gehoord (oplettendheid, stemgebruik lesgever, omgevingsgeluid) • De feedback moet worden begrepen (taalgebruik en concreetheid) • Men ziet het nut in van de feedback (uitleggen waarom) • De feedback moet worden gebruikt; is sporter in staat aanwijzingen te vertalen in de beweging? (Controle door lesgever).

Vooral beginners hebben regelmatig feedback nodig. Feedback is het terugkoppelen van informatie aan de sporter, naar aanleiding van het eigen gedrag of handelen (leeractiviteiten).

Vooral beginners hebben regelmatig feedback nodig. Feedback is het terugkoppelen van informatie aan de sporter, naar aanleiding van het eigen gedrag of handelen (leeractiviteiten).

Zonder feedback is leren niet mogelijk. Als de sporter niet weet wat hij doet en hoe hij iets doet is er voor hem geen aanleiding om dat gedrag te veranderen. Feedback kan natuurlijk op een paar manieren worden gegeven: • Verbaal • Non-verbaal • Visueel • Tactiel (met de hand begeleiden van beweging door trainer)

Zonder feedback is leren niet mogelijk. Als de sporter niet weet wat hij doet en hoe hij iets doet is er voor hem geen aanleiding om dat gedrag te veranderen. Feedback kan natuurlijk op een paar manieren worden gegeven: • Verbaal • Non-verbaal • Visueel • Tactiel (met de hand begeleiden van beweging door trainer)

De verbale instructie wordt via de stem duidelijk. Zorg dat het stemvolume in verhouding is met het muziekvolume, maar varieer ook het volume. Een stemverheffing kan de groep attenderen, dat er iets gaat komen. Het stemvolume kan verhoogd worden, door middel van een buikademhaling. De keel mag niet worden afgeknepen. Door goed te articuleren is men ook beter te verstaan! Het variëren in stem- en toonhoogte werkt stimulerend voor de groep en houdt de groep geconcentreerd.

De verbale instructie wordt via de stem duidelijk. Zorg dat het stemvolume in verhouding is met het muziekvolume, maar varieer ook het volume. Een stemverheffing kan de groep attenderen, dat er iets gaat komen. Het stemvolume kan verhoogd worden, door middel van een buikademhaling. De keel mag niet worden afgeknepen. Door goed te articuleren is men ook beter te verstaan! Het variëren in stem- en toonhoogte werkt stimulerend voor de groep en houdt de groep geconcentreerd.

Belangrijke informatie behoort kort en bondig te zijn en vaak herhaald te worden. Te veel informatie gaat op in de muziek, is niet duidelijk en niet te onthouden. Voortdurend praten of tellen is niet verstandig. Een korte pauze tijdens de instruc-

Belangrijke informatie behoort kort en bondig te zijn en vaak herhaald te worden. Te veel informatie gaat op in de muziek, is niet duidelijk en niet te onthouden. Voortdurend praten of tellen is niet verstandig. Een korte pauze tijdens de instruc-

25


25







tie werkt rustgevend en zal bij hervatten van de instructie de aandacht sneller trekken. Maak korte zinnen en gebruik duidelijke termen. Pas op voor stopwoordjes, het kan irriterend werken.

tie werkt rustgevend en zal bij hervatten van de instructie de aandacht sneller trekken. Maak korte zinnen en gebruik duidelijke termen. Pas op voor stopwoordjes, het kan irriterend werken.

Gebruik altijd dezelfde termen en aanduidingen. Je kunt gebruik maken van de bekende termen om bepaalde oefeningen te benoemen of maak zelf termen, dit is handig wanneer ze steeds weer terugkomen.

Gebruik altijd dezelfde termen en aanduidingen. Je kunt gebruik maken van de bekende termen om bepaalde oefeningen te benoemen of maak zelf termen, dit is handig wanneer ze steeds weer terugkomen.

Het tellen geeft soms duidelijkheid voor de deelnemers wanneer ze moeten starten of hoe vaak een oefening moet. Het aftellen in plaats van optellen geeft de deelnemer meteen aan, wanneer het klaar is of wanneer de andere bewegingen ingezet moeten worden! Wissel de verschillende manieren van tellen af. Steeds op dezelfde wijze tellen is eentonig.

Het tellen geeft soms duidelijkheid voor de deelnemers wanneer ze moeten starten of hoe vaak een oefening moet. Het aftellen in plaats van optellen geeft de deelnemer meteen aan, wanneer het klaar is of wanneer de andere bewegingen ingezet moeten worden! Wissel de verschillende manieren van tellen af. Steeds op dezelfde wijze tellen is eentonig.

De non-verbale instructie bestaat uit het voorbeeld en de gebaren. Met name tijdens een aerobicsles is deze vorm van instructie van groot belang. De tekens hebben een ondersteunende functie omdat de muziek hard staat. Met behulp van de vingers wordt de telling aangegeven en door middel van bepaalde tekens wordt aangegeven wat er gedaan moet worden. De deelnemers weten dan wanneer er en wat moet gebeuren. In de aerobicsles worden een aantal internationale tekens voor bepaalde bewegingen. Wanneer de rechterhand wordt gebruikt dan weet de groep dat met de rechter voet gestart wordt en waarheen men moet bewegen (Let op bij left teaching is het de linkerhand!).

De non-verbale instructie bestaat uit het voorbeeld en de gebaren. Met name tijdens een aerobicsles is deze vorm van instructie van groot belang. De tekens hebben een ondersteunende functie omdat de muziek hard staat. Met behulp van de vingers wordt de telling aangegeven en door middel van bepaalde tekens wordt aangegeven wat er gedaan moet worden. De deelnemers weten dan wanneer er en wat moet gebeuren. In de aerobicsles worden een aantal internationale tekens voor bepaalde bewegingen. Wanneer de rechterhand wordt gebruikt dan weet de groep dat met de rechter voet gestart wordt en waarheen men moet bewegen (Let op bij left teaching is het de linkerhand!).

Daarnaast kan non-verbale instructie ook een motiverende- of een corrigerende werking hebben, we spreken dan meer van lichaamstaal. Een klap(ritme) of vingerknip is ook non-verbaal en kan als accent of een verduidelijking dienen bij de instructie.

Daarnaast kan non-verbale instructie ook een motiverende- of een corrigerende werking hebben, we spreken dan meer van lichaamstaal. Een klap(ritme) of vingerknip is ook non-verbaal en kan als accent of een verduidelijking dienen bij de instructie.

Vragen stellen zoals “waar voel je het?”, kan ook informatie geven over de wijze van bewegen. Bovendien vinden sommige deelnemers het plezierig te weten waarvoor de oefening dient.

Vragen stellen zoals “waar voel je het?”, kan ook informatie geven over de wijze van bewegen. Bovendien vinden sommige deelnemers het plezierig te weten waarvoor de oefening dient.

Er zijn vele andere didactische werkvormen waarover je als lesgever of trainer kunt beschikken. Het zou wat ver gaan om deze allemaal binnen dit hoofdstuk aan de orde te stellen. Het is vooral van belang voor iedere lesgever het verband te zien tussen de gekozen didactische werkvormen en de leeractiviteiten van de groep. Deze relatie omvat immers de kern van het echte lesgeven. Gedurende de praktijklessen zullen uiteraard de belangrijkste didactische werkvormen van de fitnesstrainer verder worden uitgediept.

Er zijn vele andere didactische werkvormen waarover je als lesgever of trainer kunt beschikken. Het zou wat ver gaan om deze allemaal binnen dit hoofdstuk aan de orde te stellen. Het is vooral van belang voor iedere lesgever het verband te zien tussen de gekozen didactische werkvormen en de leeractiviteiten van de groep. Deze relatie omvat immers de kern van het echte lesgeven. Gedurende de praktijklessen zullen uiteraard de belangrijkste didactische werkvormen van de fitnesstrainer verder worden uitgediept.

Tijdens de training zijn er enkele didactische hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld het voorbeeld, de spiegels en de muziek. Door een andere positie in te nemen ten opzichten van de spiegel kan de uitvoering van de beweging veel duidelijker worden. De positie van de trainer is ook bepalend voor overdracht van de oefenstof (voorkom zoveel mogelijk dat je op de ruggen kijkt van de deelnemers.) Het kan ook zeer verfrissend werken om in de groep te gaan staan of niet recht voor de groep.

Tijdens de training zijn er enkele didactische hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld het voorbeeld, de spiegels en de muziek. Door een andere positie in te nemen ten opzichten van de spiegel kan de uitvoering van de beweging veel duidelijker worden. De positie van de trainer is ook bepalend voor overdracht van de oefenstof (voorkom zoveel mogelijk dat je op de ruggen kijkt van de deelnemers.) Het kan ook zeer verfrissend werken om in de groep te gaan staan of niet recht voor de groep.

Ook de keuze van muziek kan ten goede komen om een beweging aan te leren of te verbeteren.

Ook de keuze van muziek kan ten goede komen om een beweging aan te leren of te verbeteren.

Om iedereen binnen een heterogene groep veilig te laten werken en tevreden te houden moet je differentiëren. Dit betekent dat de oefenstof aangepast wordt aan een individu. Dit kan zowel voor een beginner, door de oefening te vereenvoudigen of minder intensief te maken of door alleen de beenbeweging uit te laten voeren in plaats van de combinatie, als voor de gevorderde door meer

Om iedereen binnen een heterogene groep veilig te laten werken en tevreden te houden moet je differentiëren. Dit betekent dat de oefenstof aangepast wordt aan een individu. Dit kan zowel voor een beginner, door de oefening te vereenvoudigen of minder intensief te maken of door alleen de beenbeweging uit te laten voeren in plaats van de combinatie, als voor de gevorderde door meer

26


26




uitvoeringsvaardigheid (meer spierspanning) te vragen en zwaarder materiaal te laten gebruiken. We bekijken de deelnemer en het niveau binnen de drie belastingswijze van aerobics en van daaruit wordt bepaald welke belasting aangepast moet worden.

1.14

De lesorganisatie


uitvoeringsvaardigheid (meer spierspanning) te vragen en zwaarder materiaal te laten gebruiken. We bekijken de deelnemer en het niveau binnen de drie belastingswijze van aerobics en van daaruit wordt bepaald welke belasting aangepast moet worden.

1.14

De lesorganisatie

Bij de bespreking van de didactische kernvragen is al gezegd hoe belangrijk de organisatie is voor het al dan niet slagen van een training; met andere woorden het effectief bereiken van de doelstellingen. Uiteraard is er ook een directe relatie tussen de organisatie en de overige componenten van het didactisch model. De keuze van doelstellingen, leerinhouden, didactische werkvormen e.d. bepalen allen hoe de organisatie van de les ingevuld moet worden. Organisatie is natuurlijk een aspect van het onderwijsleerproces dat terugkomt op zowel micro-, meso-, als macroniveau. Bij het bespreken van de organisatie zullen we ons beperken tot het microniveau.

Bij de bespreking van de didactische kernvragen is al gezegd hoe belangrijk de organisatie is voor het al dan niet slagen van een training; met andere woorden het effectief bereiken van de doelstellingen. Uiteraard is er ook een directe relatie tussen de organisatie en de overige componenten van het didactisch model. De keuze van doelstellingen, leerinhouden, didactische werkvormen e.d. bepalen allen hoe de organisatie van de les ingevuld moet worden. Organisatie is natuurlijk een aspect van het onderwijsleerproces dat terugkomt op zowel micro-, meso-, als macroniveau. Bij het bespreken van de organisatie zullen we ons beperken tot het microniveau.

Daarbij gaat het om de wijze waarop concrete lessen en trainingen telkens weer door de fitnesstrainer moeten worden georganiseerd. Dit is vooral waar het grotere groepen en complexere doelstellingen betreft niet eenvoudig en vergt het absoluut enig “organisatietalent”. Organisatietalent van de fitnesstrainer omvat allerlei eigenschappen zoals; • Inventiviteit • Flexibiliteit, • Improvisatievermogen • Breed overzicht op de les (samenhang zien) • Ervaring • Etc.

Daarbij gaat het om de wijze waarop concrete lessen en trainingen telkens weer door de fitnesstrainer moeten worden georganiseerd. Dit is vooral waar het grotere groepen en complexere doelstellingen betreft niet eenvoudig en vergt het absoluut enig “organisatietalent”. Organisatietalent van de fitnesstrainer omvat allerlei eigenschappen zoals; • Inventiviteit • Flexibiliteit, • Improvisatievermogen • Breed overzicht op de les (samenhang zien) • Ervaring • Etc.

Of een les juist georganiseerd is kan op twee manieren beoordeeld worden:

Of een les juist georganiseerd is kan op twee manieren beoordeeld worden:

Is de organisatie effectief: Hierbij is het van belang dat er zoveel mogelijk tegemoet wordt gekomen aan verschillen tussen de individuen binnen de trainingsgroep. Men noemt dit ook wel differentiëren. Daarbij pas je je organisatie op basis van de beginsituatie zo aan dat ieder individu optimaal kan trainen of leren. Een paar voorbeelden vanuit de fitness zouden kunnen zijn:

Is de organisatie effectief: Hierbij is het van belang dat er zoveel mogelijk tegemoet wordt gekomen aan verschillen tussen de individuen binnen de trainingsgroep. Men noemt dit ook wel differentiëren. Daarbij pas je je organisatie op basis van de beginsituatie zo aan dat ieder individu optimaal kan trainen of leren. Een paar voorbeelden vanuit de fitness zouden kunnen zijn:

•Het creëren van inhaalmogelijkheden bij een circuittraining op tijd. Dit vraagt om meer materiaal, meer ruimte en is ook bepalend voor de wijze waarop iedereen individueel belast wordt. •Het werken met % van het 1RM, dit betekent dat je moet testen, en dat de mensen hun testgegevens moeten kunnen toepassen in hun training. Je zult de individuele belastingscriteria per persoon en per individu moeten aanreiken en er moet binnen de uitvoering van de training tijd worden gereserveerd om de apparatuur in te stellen. •Een deelnemer met een specifieke knieblessure krijgt i.p.v. een leg-extension een leg-press aangeboden tijdens een stationstraining. •Etc.

•Het creëren van inhaalmogelijkheden bij een circuittraining op tijd. Dit vraagt om meer materiaal, meer ruimte en is ook bepalend voor de wijze waarop iedereen individueel belast wordt. •Het werken met % van het 1RM, dit betekent dat je moet testen, en dat de mensen hun testgegevens moeten kunnen toepassen in hun training. Je zult de individuele belastingscriteria per persoon en per individu moeten aanreiken en er moet binnen de uitvoering van de training tijd worden gereserveerd om de apparatuur in te stellen. •Een deelnemer met een specifieke knieblessure krijgt i.p.v. een leg-extension een leg-press aangeboden tijdens een stationstraining. •Etc.

Is de organisatie efficiënt: Hiermee wordt bedoeld dat met name de materialen zodanig in ruimte en tijd worden ingezet dat iedere persoon een optimale oefen-, leer- of trainingservaring op kan doen. Dit houdt eveneens in dat eventueel noodzakelijk wijzigingen in de organisatie soepel en met zo min mogelijk tijdsverlies gepaard mogen gaan. De belangrijkste organisatorische kwesties in deze zijn:

Is de organisatie efficiënt: Hiermee wordt bedoeld dat met name de materialen zodanig in ruimte en tijd worden ingezet dat iedere persoon een optimale oefen-, leer- of trainingservaring op kan doen. Dit houdt eveneens in dat eventueel noodzakelijk wijzigingen in de organisatie soepel en met zo min mogelijk tijdsverlies gepaard mogen gaan. De belangrijkste organisatorische kwesties in deze zijn:

27


27






•

Materialen Staat het materiaal voor de deelnemers overzichtelijk opgesteld, is de routing van je training duidelijk? Is er voldoende ruimte om te bewegen in verband met veiligheid? Liggen de losse materialen op een veilige plaats, etc De opstelling van je oefeningen (volgorde) heeft natuurlijk ook verband met het trainingseffect dat je nastreeft

•

Materialen Staat het materiaal voor de deelnemers overzichtelijk opgesteld, is de routing van je training duidelijk? Is er voldoende ruimte om te bewegen in verband met veiligheid? Liggen de losse materialen op een veilige plaats, etc De opstelling van je oefeningen (volgorde) heeft natuurlijk ook verband met het trainingseffect dat je nastreeft

•

Opstellingen Dit slaat natuurlijk voor een deel op de opstelling van het materiaal waarbij je voor een aantal keuzen kunt komen staan zoals die op de vorige pagina zijn genoemd. Andere afwegingen met betrekking tot opstelling zijn de opstelling van jezelf als lesgever en de deelnemers van de training. Je hebt daarbij te maken met zaken als goed overzicht voor de lesgever, ruimte voor sociaal contact tussen de deelnemers, hinder voor andere trainingsgroepen, etc.

•

Opstellingen Dit slaat natuurlijk voor een deel op de opstelling van het materiaal waarbij je voor een aantal keuzen kunt komen staan zoals die op de vorige pagina zijn genoemd. Andere afwegingen met betrekking tot opstelling zijn de opstelling van jezelf als lesgever en de deelnemers van de training. Je hebt daarbij te maken met zaken als goed overzicht voor de lesgever, ruimte voor sociaal contact tussen de deelnemers, hinder voor andere trainingsgroepen, etc.

•

Indelingen van de groepen Streef je in verband met een duurtraining naar een training zonder rustmomenten dan moeten mensen niet op elkaar hoeven te wachten. Het om beurten werken met tweetallen lijkt dan geen goede optie. Bij een leer-les kan het erg zinvol zijn dat mensen elkaar corrigeren, je zou dan met twee- of zelfs met drietallen kunnen werken. Bij een groot niveauverschil in getraindheid binnen een trainingsgroep kan het zinvol zijn de indeling van de groep aan te passen zodat je beter kunt differentiëren, Bij veel lengteverschil binnen een groep kan een indeling op basis van mensen met dezelfde grootte erg praktisch zijn bij het instellen van de apparatuur, etc.

•

Indelingen van de groepen Streef je in verband met een duurtraining naar een training zonder rustmomenten dan moeten mensen niet op elkaar hoeven te wachten. Het om beurten werken met tweetallen lijkt dan geen goede optie. Bij een leer-les kan het erg zinvol zijn dat mensen elkaar corrigeren, je zou dan met twee- of zelfs met drietallen kunnen werken. Bij een groot niveauverschil in getraindheid binnen een trainingsgroep kan het zinvol zijn de indeling van de groep aan te passen zodat je beter kunt differentiëren, Bij veel lengteverschil binnen een groep kan een indeling op basis van mensen met dezelfde grootte erg praktisch zijn bij het instellen van de apparatuur, etc.

•

Tijdsplanning Veel mensen proppen teveel leerstof in een training. Een te strak tijdsplan geeft geen ruimte voor improvisatie en differentiatie, en geeft ook te weinig ruimte voor het leren. Leren vraagt immers om didactische werkvormen van de trainer en om leeractiviteiten van de groep en deze activiteiten vergen tijd. Je kunt binnen je les-organisatie ook tijdsblokken hanteren waarbij je b.v. onderscheid maakt tussen leren en oefenen, of oefenen en trainen, etc. Hier wordt bij het blok lesvoorbereiding van dit hoofdstuk nog nader op ingegaan. Een goede tijdsplanning is hoe dan ook zeer bepalend voor een goed verloop van je les.

•

Tijdsplanning Veel mensen proppen teveel leerstof in een training. Een te strak tijdsplan geeft geen ruimte voor improvisatie en differentiatie, en geeft ook te weinig ruimte voor het leren. Leren vraagt immers om didactische werkvormen van de trainer en om leeractiviteiten van de groep en deze activiteiten vergen tijd. Je kunt binnen je les-organisatie ook tijdsblokken hanteren waarbij je b.v. onderscheid maakt tussen leren en oefenen, of oefenen en trainen, etc. Hier wordt bij het blok lesvoorbereiding van dit hoofdstuk nog nader op ingegaan. Een goede tijdsplanning is hoe dan ook zeer bepalend voor een goed verloop van je les.

•

Overige Media Er zijn natuurlijk en heleboel media die je bij de organisatie van je les tot je beschikking hebt.

•

Overige Media Er zijn natuurlijk en heleboel media die je bij de organisatie van je les tot je beschikking hebt.

Het is bij het kiezen van deze materialen natuurlijk belangrijk dat je ze ook efficiënt gebruikt. Een spiegel gebruiken heeft alleen zin als je de mensen er ook op de juiste manier bij opstelt; muziek kan zeer functioneel zijn voor bijvoorbeeld het aangeven van wisselmomenten maar als deze te hard staat is het alleen maar een storende factor. Zo zijn er tal van middelen die de trainer voor organisatorische keuzebeslissingen stellen. Deze keuzen zullen gemaakt moeten worden in relatie tot de andere componenten van het didactisch model. Alleen dan kunnen ze bijdragen tot een doelgerichte en efficiënte organisatie van de les.


28

Het is bij het kiezen van deze materialen natuurlijk belangrijk dat je ze ook efficiënt gebruikt. Een spiegel gebruiken heeft alleen zin als je de mensen er ook op de juiste manier bij opstelt; muziek kan zeer functioneel zijn voor bijvoorbeeld het aangeven van wisselmomenten maar als deze te hard staat is het alleen maar een storende factor. Zo zijn er tal van middelen die de trainer voor organisatorische keuzebeslissingen stellen. Deze keuzen zullen gemaakt moeten worden in relatie tot de andere componenten van het didactisch model. Alleen dan kunnen ze bijdragen tot een doelgerichte en efficiënte organisatie van de les.


28


1.15


Evaluatie van de onderwijsleersituatie


1.15


Evaluatie van de onderwijsleersituatie

Als laatste maar zeker niet minst belangrijke onderdeel van het didactisch handelen (lesgeven), gaan we in op de evaluatie. Het evalueren van het didactisch handelen aan de hand van de didactische kernvragen stelt de lesgever in staat om een waardeoordeel te geven over zijn eigen didactisch handelen en de inrichting van de onderwijsleersituatie. Door dit op deze wijze gestructureerd te doen stelt hij zich in staat van zichzelf te leren en draagt daardoor niet alleen bij tot het optimaliseren van het onderwijsleerproces, maar ook tot zijn eigen persoonlijke ontwikkeling als lesgever. Lesgeven is immers een vak waarin je nooit raakt uitgeleerd!

Als laatste maar zeker niet minst belangrijke onderdeel van het didactisch handelen (lesgeven), gaan we in op de evaluatie. Het evalueren van het didactisch handelen aan de hand van de didactische kernvragen stelt de lesgever in staat om een waardeoordeel te geven over zijn eigen didactisch handelen en de inrichting van de onderwijsleersituatie. Door dit op deze wijze gestructureerd te doen stelt hij zich in staat van zichzelf te leren en draagt daardoor niet alleen bij tot het optimaliseren van het onderwijsleerproces, maar ook tot zijn eigen persoonlijke ontwikkeling als lesgever. Lesgeven is immers een vak waarin je nooit raakt uitgeleerd!

Binnen de evaluatie kunnen twee soorten worden gehanteerd: • De productevaluatie Hierbij wordt de les geëvalueerd aan de hand van de resultaten ervan bij de groep. Dit gebeurt door na te gaan in hoeverre de beoogde doelstellingen zijn gerealiseerd.

Binnen de evaluatie kunnen twee soorten worden gehanteerd: • De productevaluatie Hierbij wordt de les geëvalueerd aan de hand van de resultaten ervan bij de groep. Dit gebeurt door na te gaan in hoeverre de beoogde doelstellingen zijn gerealiseerd.

•

•

De procesevaluatie Hierbij wordt de les zelf geëvalueerd. Dit betekent dat de waarde van de componenten van de onderwijsleersituatie (oefenstof, didactische werkvormen, leeractiviteiten en organisatie), wordt afgewogen in relatie tot het gestelde doel en de beginsituatie. In feite vullen de producten procesevaluatie elkaar dus aan.

Evalueren is voor iedere lesgever een cyclisch proces. Het komt terug na iedere les waardoor voortdurend aanpassing van de nieuwe les- trainingssituatie noodzakelijk is. Men spreekt dan ook wel van een “evaluatiekringloop”. Schematisch ziet deze er als volgt uit:

Doelstellingen Onderwijs-leersit.

Beginsituatie

Evalueren is voor iedere lesgever een cyclisch proces. Het komt terug na iedere les waardoor voortdurend aanpassing van de nieuwe les- trainingssituatie noodzakelijk is. Men spreekt dan ook wel van een “evaluatiekringloop”. Schematisch ziet deze er als volgt uit:

Doelstellingen Evaluatie

De procesevaluatie Hierbij wordt de les zelf geëvalueerd. Dit betekent dat de waarde van de componenten van de onderwijsleersituatie (oefenstof, didactische werkvormen, leeractiviteiten en organisatie), wordt afgewogen in relatie tot het gestelde doel en de beginsituatie. In feite vullen de producten procesevaluatie elkaar dus aan.

Doelstellingen

Onderwijs-leersit.

Onderwijs-leersit.

Beginsituatie

Beginsituatie

Doelstellingen Evaluatie

Onderwijs-leersit.

Beginsituatie

fig. 1-7 Model evaluatiekringloop

fig. 1-7 Model evaluatiekringloop

ad1. De productevaluatie Product evaluatie moet worden gezien als het beoordelen in hoeverre de groep de in de doelstelling beoogde gedragingen verworven heeft. Dit kan op twee manieren. Bij de kwantitatieve product evaluatie wordt het resultaat gemeten. Bij fitness zal het evalueren van “lange termijndoelstellingen” vaak op deze manier gebeuren. Het gaat dan om zaken als het testen van de bewegingseigenschappen zoals verworven kracht, uithoudingsvermogen of b.v. de veranderde lichaamssamenstelling e.d.

ad1. De productevaluatie Product evaluatie moet worden gezien als het beoordelen in hoeverre de groep de in de doelstelling beoogde gedragingen verworven heeft. Dit kan op twee manieren. Bij de kwantitatieve product evaluatie wordt het resultaat gemeten. Bij fitness zal het evalueren van “lange termijndoelstellingen” vaak op deze manier gebeuren. Het gaat dan om zaken als het testen van de bewegingseigenschappen zoals verworven kracht, uithoudingsvermogen of b.v. de veranderde lichaamssamenstelling e.d.

Bij een kwalitatieve productevaluatie wordt het gedrag als zodanig beoordeeld. Zo wordt bij fitness bijvoorbeeld gekeken naar de kwaliteit van de uitgevoerde techniek a.h.v. bepaalde uitvoeringseisen, b.v. met een “rechte rug”, of met de juiste ”range of motion” of “met de handen op borsthoogte” e.d. Deze vorm van evalueren zal vaker betrekking hebben op de les-doelstellingen bij Fitness.

Bij een kwalitatieve productevaluatie wordt het gedrag als zodanig beoordeeld. Zo wordt bij fitness bijvoorbeeld gekeken naar de kwaliteit van de uitgevoerde techniek a.h.v. bepaalde uitvoeringseisen, b.v. met een “rechte rug”, of met de juiste ”range of motion” of “met de handen op borsthoogte” e.d. Deze vorm van evalueren zal vaker betrekking hebben op de les-doelstellingen bij Fitness.

29


29






De productevaluatie van cognitieve en sociaalaffectieve doelstellingen kan ook aan de orde komen binnen de praktijk van de fitnesstrainer. Er zijn tal van methoden die daarbij gebruikt zouden kunnen worden. Het gaat wat ver om al deze methoden hier uitgebreid te behandelen. Een paar voorbeelden van evaluatiemiddelen voor deze doelstellingen zijn; • Individueel of groepsgesprek • Schriftelijke enquête • Observatie door trainer

De productevaluatie van cognitieve en sociaalaffectieve doelstellingen kan ook aan de orde komen binnen de praktijk van de fitnesstrainer. Er zijn tal van methoden die daarbij gebruikt zouden kunnen worden. Het gaat wat ver om al deze methoden hier uitgebreid te behandelen. Een paar voorbeelden van evaluatiemiddelen voor deze doelstellingen zijn; • Individueel of groepsgesprek • Schriftelijke enquête • Observatie door trainer

ad 2. Procesevaluatie Een procesevaluatie heeft betrekking op de waarde van de componenten van de onderwijs leersituatie in samenhang met elkaar en in relatie tot de doelstelling en de beginsituatie. Je stelt jezelf als trainer dus niet de vraag “wat” de training heeft opgeleverd, maar “hoe” de training iets heeft opgeleverd. Dit is uiteraard nooit los te koppelen van het resultaat.

ad 2. Procesevaluatie Een procesevaluatie heeft betrekking op de waarde van de componenten van de onderwijs leersituatie in samenhang met elkaar en in relatie tot de doelstelling en de beginsituatie. Je stelt jezelf als trainer dus niet de vraag “wat” de training heeft opgeleverd, maar “hoe” de training iets heeft opgeleverd. Dit is uiteraard nooit los te koppelen van het resultaat.

De procesevaluatie heeft betrekking op alle fasen van het didactisch handelen (lesgeven). De procesevaluatie omvat daarom twee categorieën:

De procesevaluatie heeft betrekking op alle fasen van het didactisch handelen (lesgeven). De procesevaluatie omvat daarom twee categorieën:

1.

1.

2.

De voorbereiding en planning van de les •de doelstellingen en de beginsituatie •de middelen (onderwijs leersituatie) De uitvoering van de les.

2.

In feite betekent dit dat je jezelf telkens weer dient te confronteren met de didactische kernvragen. Door a.h.v. deze vragen de les als het ware met jezelf te bespreken geef je gestalte aan de bovengenoemde procesevaluatie. Aangezien de specifieke uitgangspunten hierin per les verschillen, zullen de nabesprekingen van de door jullie gegeven lessen binnen het praktijk les/leidinggeven, een goed inzicht geven in het toepassen van deze evaluatievorm.

1.16


De voorbereiding en planning van de les •de doelstellingen en de beginsituatie •de middelen (onderwijs leersituatie) De uitvoering van de les.

In feite betekent dit dat je jezelf telkens weer dient te confronteren met de didactische kernvragen. Door a.h.v. deze vragen de les als het ware met jezelf te bespreken geef je gestalte aan de bovengenoemde procesevaluatie. Aangezien de specifieke uitgangspunten hierin per les verschillen, zullen de nabesprekingen van de door jullie gegeven lessen binnen het praktijk les/leidinggeven, een goed inzicht geven in het toepassen van deze evaluatievorm.

Wat is senso-motorisch leren?

1.16

Wat is senso-motorisch leren?

Je hebt in de inleiding van deze paragraaf al gelezen dat het bij het leren van motorische vaardigheden gaat om min of meer blijvende veranderingen in de handelingsmogelijkheden van een persoon. Leren beoogt dus in wezen een verandering van het gedrag. Voor alle duidelijkheid de definitie van leren:

Je hebt in de inleiding van deze paragraaf al gelezen dat het bij het leren van motorische vaardigheden gaat om min of meer blijvende veranderingen in de handelingsmogelijkheden van een persoon. Leren beoogt dus in wezen een verandering van het gedrag. Voor alle duidelijkheid de definitie van leren:

Leren is een proces waar onder invloed van ervaringen min of meer duurzame veranderingen in het gedrag van de persoon ontstaan.

Leren is een proces waar onder invloed van ervaringen min of meer duurzame veranderingen in het gedrag van de persoon ontstaan.

Bij het motorisch leren heeft het leren betrekking op het verwerven van motorische vaardigheden of verbeterde motorische eigenschappen. Dit leren berust voor een groot deel op het verwerken van informatie door middel van de zintuigen (sensoren) om deze daarna om te zetten in motorisch gedrag. Men spreekt in dit verband ook wel over "sensomotorisch leren".

Bij het motorisch leren heeft het leren betrekking op het verwerven van motorische vaardigheden of verbeterde motorische eigenschappen. Dit leren berust voor een groot deel op het verwerken van informatie door middel van de zintuigen (sensoren) om deze daarna om te zetten in motorisch gedrag. Men spreekt in dit verband ook wel over "sensomotorisch leren".

30


30




Sensomotorisch leren is:

Sensomotorisch leren is:

1.

1.

2. 3. 4. 5.

Het verwerken van informatie na zintuiglijke waarneming, b.v. het kijken naar een voorbeeld. Het verwerken van deze informatie in het motorische gedrag (door bewegingsvoorstelling). Het uitvoeren van de handeling of beweging volgens de waargenomen info. Het ontvangen van terugkoppeling (feedback) door trainer of eigen ervaring. Het zich herhalen van bovenstaande stappen (kringloop).

2. 3. 4. 5.

De bovengenoemde componenten van het sensomotorisch leren zijn dus van invloed op het resultaat van het leerproces bij motorische vaardigheden. Om een beter inzicht te krijgen in het sensomotorische leerproces zullen we eerst wat nader ingaan op de structuur waarlangs dit proces normaal verloopt.

1.17


De fasen van het sensomotorisch leerproces

Het verwerken van informatie na zintuiglijke waarneming, b.v. het kijken naar een voorbeeld. Het verwerken van deze informatie in het motorische gedrag (door bewegingsvoorstelling). Het uitvoeren van de handeling of beweging volgens de waargenomen info. Het ontvangen van terugkoppeling (feedback) door trainer of eigen ervaring. Het zich herhalen van bovenstaande stappen (kringloop).

De bovengenoemde componenten van het sensomotorisch leren zijn dus van invloed op het resultaat van het leerproces bij motorische vaardigheden. Om een beter inzicht te krijgen in het sensomotorische leerproces zullen we eerst wat nader ingaan op de structuur waarlangs dit proces normaal verloopt.

1.17

De fasen van het sensomotorisch leerproces

Het leren van vaardigheden en bewegingen kan erg complex zijn. Dit is natuurlijk mede afhankelijk van de eisen die de uit te voeren vaardigheid aan de sporter stelt. Als we in die zin bijvoorbeeld turnen vergelijken met fitness, is er in de moeilijkheidsgraad van de uit te voeren bewegingen en de vereiste vaardigheden een wezenlijk verschil.

Het leren van vaardigheden en bewegingen kan erg complex zijn. Dit is natuurlijk mede afhankelijk van de eisen die de uit te voeren vaardigheid aan de sporter stelt. Als we in die zin bijvoorbeeld turnen vergelijken met fitness, is er in de moeilijkheidsgraad van de uit te voeren bewegingen en de vereiste vaardigheden een wezenlijk verschil.

Toch verloopt het leren binnen beide sportsituaties in grote lijnen langs dezelfde fasen, namelijk:

Toch verloopt het leren binnen beide sportsituaties in grote lijnen langs dezelfde fasen, namelijk:

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Voorwaarden-fase Leer-fase Prestatie-fase

Voorwaarden-fase Leer-fase Prestatie-fase

Het is duidelijk dat je een turner niet zomaar een dubbele salto kunt leren. Voordat hiermee kan worden begonnen moet er eerst aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Men zegt ook wel dat er eerst een bepaalde conditie moet zijn (conditie = conditio = voorwaarde). De turner zal eerst moeten beschikken over sprongkracht, coördinatie, gevoel voor evenwicht, etc. Pas als aan deze voorwaarden is voldaan kan de turner de dubbele salto gaan leren (leer-fase). Als de dubbele salto is geleerd moet deze als onderdeel van een grotere oefening in een wedstrijd kunnen worden toegepast. De salto moet dus volledig beheerst en in zeer wisselende situaties kunnen worden uitgevoerd (prestatiefase).

Het is duidelijk dat je een turner niet zomaar een dubbele salto kunt leren. Voordat hiermee kan worden begonnen moet er eerst aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Men zegt ook wel dat er eerst een bepaalde conditie moet zijn (conditie = conditio = voorwaarde). De turner zal eerst moeten beschikken over sprongkracht, coördinatie, gevoel voor evenwicht, etc. Pas als aan deze voorwaarden is voldaan kan de turner de dubbele salto gaan leren (leer-fase). Als de dubbele salto is geleerd moet deze als onderdeel van een grotere oefening in een wedstrijd kunnen worden toegepast. De salto moet dus volledig beheerst en in zeer wisselende situaties kunnen worden uitgevoerd (prestatiefase).

Binnen de fitness is deze indeling in fasen ook aanwezig al lijkt dit iets minder duidelijk. Dit heeft te maken met het feit dat fitness vaak draait om minder complexe vaardigheden en omdat het trainen van voorwaarden om te kunnen bewegen vaak een doel op zichzelf is (kracht, snelheid, uithoudingsvermogen, coördinatie en lenigheid). Het volgende voorbeeld maakt echter duidelijk dat de fasen van het sensomotorisch leren toch van toepassing zijn op fitness.

Binnen de fitness is deze indeling in fasen ook aanwezig al lijkt dit iets minder duidelijk. Dit heeft te maken met het feit dat fitness vaak draait om minder complexe vaardigheden en omdat het trainen van voorwaarden om te kunnen bewegen vaak een doel op zichzelf is (kracht, snelheid, uithoudingsvermogen, coördinatie en lenigheid). Het volgende voorbeeld maakt echter duidelijk dat de fasen van het sensomotorisch leren toch van toepassing zijn op fitness.

ad 1: Voorwaarden-fase Als iemand met free-weights wil gaan trainen zal hij of zij de basisbewegingen die op die oefeningen van toepassing zijn eerst in een veilige situatie moeten kunnen uitvoeren. Om voldoende beheersing te krijgen over de te belaste spiergroepen zou je dus eerst op apparatuur kunnen gaan trainen. Verder is het van belang dat iemand beschikt over en goede ballans en een stevig spierkorset van de romp. Deze zaken kunnen als voorwaarden worden gezien voor het latere trainen met de free-weights en zijn afzonderlijk trainbaar. (grondoefeningen, onbelaste vergelijkbare bewegingen). Dit kan gebeuren in de voorwaarden-fase.

ad 1: Voorwaarden-fase Als iemand met free-weights wil gaan trainen zal hij of zij de basisbewegingen die op die oefeningen van toepassing zijn eerst in een veilige situatie moeten kunnen uitvoeren. Om voldoende beheersing te krijgen over de te belaste spiergroepen zou je dus eerst op apparatuur kunnen gaan trainen. Verder is het van belang dat iemand beschikt over en goede ballans en een stevig spierkorset van de romp. Deze zaken kunnen als voorwaarden worden gezien voor het latere trainen met de free-weights en zijn afzonderlijk trainbaar. (grondoefeningen, onbelaste vergelijkbare bewegingen). Dit kan gebeuren in de voorwaarden-fase.

31


31




1.18




ad 2: Leer-fase Als de persoon of trainingsgroep de voorwaarden-fase heeft afgerond kan er serieus geoefend gaan worden om een aantal moeilijkere free-weight oefeningen aan te leren. Er volgt een gerichte instructie voor bijvoorbeeld, dumbell-fly’s, bent over raises, barbell-press, lunges en een squat. Na een periode van regelmatig oefenen worden de bewegingen redelijk beheerst en zijn de specifieke coördinatie, beheersing, ballans en dergelijke aanwezig om "zelfstandig" te gaan trainen.

ad 2: Leer-fase Als de persoon of trainingsgroep de voorwaarden-fase heeft afgerond kan er serieus geoefend gaan worden om een aantal moeilijkere free-weight oefeningen aan te leren. Er volgt een gerichte instructie voor bijvoorbeeld, dumbell-fly’s, bent over raises, barbell-press, lunges en een squat. Na een periode van regelmatig oefenen worden de bewegingen redelijk beheerst en zijn de specifieke coördinatie, beheersing, ballans en dergelijke aanwezig om "zelfstandig" te gaan trainen.

ad 3: Prestatie-fase De te gebruiken free-weight oefeningen kunnen nu onder moeilijkere omstandigheden worden toegepast en met het oog op het uiteindelijke doel (het ondersteunen van een sportprestatie) worden gebruikt. De bewegingssnelheid wordt aangepast en de belasting wordt langzaam aan tot het gewenste niveau opgebouwd.

ad 3: Prestatie-fase De te gebruiken free-weight oefeningen kunnen nu onder moeilijkere omstandigheden worden toegepast en met het oog op het uiteindelijke doel (het ondersteunen van een sportprestatie) worden gebruikt. De bewegingssnelheid wordt aangepast en de belasting wordt langzaam aan tot het gewenste niveau opgebouwd.

Enkelvoudige en meervoudige instructie

1.18

Enkelvoudige en meervoudige instructie

In het begeleiden en leiden van het motorische-leerproces is de fitnesstrainer verantwoordelijk voor;

In het begeleiden en leiden van het motorische-leerproces is de fitnesstrainer verantwoordelijk voor;

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Het aanbieden van de informatie (instructie). Het aanbieden van een doelgerichte leer- en oefensituatie. Het geven van doelgerichte en functionele feedback.

Het aanbieden van de informatie (instructie). Het aanbieden van een doelgerichte leer- en oefensituatie. Het geven van doelgerichte en functionele feedback.

Enkelvoudige instructie Onder andere door de drie voorgenoemde taken is de fitnesstrainer in staat om invloed uit te oefenen op de effectiviteit van het leren. Om een beweging of vaardigheid te leren moet er meer gebeuren dan het simpelweg uitvoeren van de beweging. Men moet naar de te leren bewegingen kijken om een globaal bewegingsbeeld te krijgen. Vervolgens is het de taak van de trainer de aandacht van de sporter te richten op specifieke onderdelen van die beweging tijdens uitleg, kijken en oefenen. Het kan zelfs zo zijn dat een beweging zo deel voor deel wordt aangeleerd. Men noemt dit ook wel "enkelvoudige instructie". De trainer richt daarbij pas de aandacht op een nieuwe deelstructuur van de beweging als de vorige deelstructuur beheerst wordt.

Enkelvoudige instructie Onder andere door de drie voorgenoemde taken is de fitnesstrainer in staat om invloed uit te oefenen op de effectiviteit van het leren. Om een beweging of vaardigheid te leren moet er meer gebeuren dan het simpelweg uitvoeren van de beweging. Men moet naar de te leren bewegingen kijken om een globaal bewegingsbeeld te krijgen. Vervolgens is het de taak van de trainer de aandacht van de sporter te richten op specifieke onderdelen van die beweging tijdens uitleg, kijken en oefenen. Het kan zelfs zo zijn dat een beweging zo deel voor deel wordt aangeleerd. Men noemt dit ook wel "enkelvoudige instructie". De trainer richt daarbij pas de aandacht op een nieuwe deelstructuur van de beweging als de vorige deelstructuur beheerst wordt.

Enkelvoudige instructie komt vooral voor in de eerste en tweede fase van het motorische leerproces. In de voorwaardenfase zal de aandacht van de trainer vooral moeten zijn gericht op het ontwikkelen van een globale bewegingsvoorstelling. Hiervoor is het geven van voorbeelden het meest geëigende middel. Nadat de sporter een "globale bewegingsvoorstelling" heeft van de te leren vaardigheden of bewegingen, zal de trainer middels enkelvoudige instructie de aandacht gaan vestigen op het juist uitvoeren van bepaalde deelaspecten van de betreffende beweging. Door herhaaldelijk oefenen, gekoppeld aan voorbeelden en concrete verbale aanwijzingen van de trainer, zal de beweging tot in steeds meer details worden beheerst.

Enkelvoudige instructie komt vooral voor in de eerste en tweede fase van het motorische leerproces. In de voorwaardenfase zal de aandacht van de trainer vooral moeten zijn gericht op het ontwikkelen van een globale bewegingsvoorstelling. Hiervoor is het geven van voorbeelden het meest geëigende middel. Nadat de sporter een "globale bewegingsvoorstelling" heeft van de te leren vaardigheden of bewegingen, zal de trainer middels enkelvoudige instructie de aandacht gaan vestigen op het juist uitvoeren van bepaalde deelaspecten van de betreffende beweging. Door herhaaldelijk oefenen, gekoppeld aan voorbeelden en concrete verbale aanwijzingen van de trainer, zal de beweging tot in steeds meer details worden beheerst.

Meervoudige instructie Als vervolgens alle deelstructuren van de beweging worden gecontroleerd zal de instructie meer op de totale beweging worden afgestemd. Zo ontstaat er bij de sporter een "ideale bewegingsvoorstelling" en kun je als trainer aanwijzingen gaan geven, die betrekking hebben op meerdere deel-structuren van een beweging tegelijkertijd. De beweging moet daarbij steeds vloeiender en automatischer gaan verlopen. Men noemt dit ook wel "meervoudige instructie". Deze vorm van instructie wordt met name gebruikt als men de oefeningen in hun basis goed beheerst en er op toepassingsniveau mee gewerkt moet worden. Binnen de fitness kun je dan denken aan complexere trainingsvormen.

Meervoudige instructie Als vervolgens alle deelstructuren van de beweging worden gecontroleerd zal de instructie meer op de totale beweging worden afgestemd. Zo ontstaat er bij de sporter een "ideale bewegingsvoorstelling" en kun je als trainer aanwijzingen gaan geven, die betrekking hebben op meerdere deel-structuren van een beweging tegelijkertijd. De beweging moet daarbij steeds vloeiender en automatischer gaan verlopen. Men noemt dit ook wel "meervoudige instructie". Deze vorm van instructie wordt met name gebruikt als men de oefeningen in hun basis goed beheerst en er op toepassingsniveau mee gewerkt moet worden. Binnen de fitness kun je dan denken aan complexere trainingsvormen.

32


32




Het is echter niet zo dat je altijd eerst kiest voor enkelvoudige- en later voor de meervoudige instructievorm. Dit hangt logischerwijs af van de beginsituatie van de sporter en de vaardigheden die je wilt aanleren. Het is in dit verband voor de trainer natuurlijk van belang om de instructievorm daar bewust op af te stemmen.

1.19

Het ombuigen van de leeraanpak


Het is echter niet zo dat je altijd eerst kiest voor enkelvoudige- en later voor de meervoudige instructievorm. Dit hangt logischerwijs af van de beginsituatie van de sporter en de vaardigheden die je wilt aanleren. Het is in dit verband voor de trainer natuurlijk van belang om de instructievorm daar bewust op af te stemmen.

1.19

Het ombuigen van de leeraanpak

Binnen het sensomotorische leerproces is het een belangrijke verantwoordelijkheid van de fitnesstrainer om een doelgerichte oefenen leersituatie in te richten. Een belangrijk component binnen de inrichting van de "onderwijs-leersituatie" of les zijn de didactische werkvormen. Bij de bespreking van de didactische kernvragen in § 1.8 werd duidelijk gemaakt dat er een direct en onlosmakelijk verband is tussen de activiteiten van de lesgever (didactische werkvormen) en de leeractiviteiten van de leerlingen. Met andere woorden betekent dit dat de lesgever in staat is om middels zijn eigen handelen het leergedrag van zijn sporters te sturen. Hij moet dit uiteraard doen om de voorgenomen doelstellingen zo effectief mogelijk te bereiken.

Binnen het sensomotorische leerproces is het een belangrijke verantwoordelijkheid van de fitnesstrainer om een doelgerichte oefenen leersituatie in te richten. Een belangrijk component binnen de inrichting van de "onderwijs-leersituatie" of les zijn de didactische werkvormen. Bij de bespreking van de didactische kernvragen in § 1.8 werd duidelijk gemaakt dat er een direct en onlosmakelijk verband is tussen de activiteiten van de lesgever (didactische werkvormen) en de leeractiviteiten van de leerlingen. Met andere woorden betekent dit dat de lesgever in staat is om middels zijn eigen handelen het leergedrag van zijn sporters te sturen. Hij moet dit uiteraard doen om de voorgenomen doelstellingen zo effectief mogelijk te bereiken.

Het is in dit verband zinvol om op te merken dat mensen verschillend leren. De ene mens is de andere niet en individuele verschillen komen ook tot uiting in de wijze waarop mensen informatie opnemen en verwerken tot een motorische vaardigheid. We noemen dit ook wel de "leeraanpak". Deze leeraanpak kan individueel enorm verschillen en leiden tot grote verschillen in leertempo en resultaat. Het is nu zaak dat de fitnesstrainer deze verschillen in leeraanpak tijdig leert onderkennen zodat hij deze kan stimuleren of juist ombuigen in de gewenste richting. In beginsel zijn er twee soorten leeraanpakken:

Het is in dit verband zinvol om op te merken dat mensen verschillend leren. De ene mens is de andere niet en individuele verschillen komen ook tot uiting in de wijze waarop mensen informatie opnemen en verwerken tot een motorische vaardigheid. We noemen dit ook wel de "leeraanpak". Deze leeraanpak kan individueel enorm verschillen en leiden tot grote verschillen in leertempo en resultaat. Het is nu zaak dat de fitnesstrainer deze verschillen in leeraanpak tijdig leert onderkennen zodat hij deze kan stimuleren of juist ombuigen in de gewenste richting. In beginsel zijn er twee soorten leeraanpakken:

1. 2.

1. 2.

Moment aanpak Fouten-analyserende aanpak

Moment aanpak Fouten-analyserende aanpak

Ad 1: Moment-aanpak Bij de moment-aanpak is de sporter sterk gericht op het doel van de vaardigheid en niet op het eigen handelen. De sporter staat eigenlijk niet stil bij de fouten die hij maakt of de gegeven technische aandachtspunten, maar kijkt alleen naar het resultaat van de te verrichten vaardigheid of techniek. Doordat er geen verband wordt gelegd tussen de uitvoering van de beweging en het slechte of gedeeltelijk goede resultaat wordt het leertempo van deze sporter sterk afgeremd.

Ad 1: Moment-aanpak Bij de moment-aanpak is de sporter sterk gericht op het doel van de vaardigheid en niet op het eigen handelen. De sporter staat eigenlijk niet stil bij de fouten die hij maakt of de gegeven technische aandachtspunten, maar kijkt alleen naar het resultaat van de te verrichten vaardigheid of techniek. Doordat er geen verband wordt gelegd tussen de uitvoering van de beweging en het slechte of gedeeltelijk goede resultaat wordt het leertempo van deze sporter sterk afgeremd.

Een voorbeeld van deze leeraanpak binnen de fitness zou kunnen zijn "het met een goede techniek kunnen uitvoeren van 25 push-ups". Voor de sporter met de moment-aanpak is het halen van 25 keer het doel, dat hij dit aantal niet haalt of juist wel haalt vanwege zijn slechte technische uitvoering dringt niet tot hem door.

Een voorbeeld van deze leeraanpak binnen de fitness zou kunnen zijn "het met een goede techniek kunnen uitvoeren van 25 push-ups". Voor de sporter met de moment-aanpak is het halen van 25 keer het doel, dat hij dit aantal niet haalt of juist wel haalt vanwege zijn slechte technische uitvoering dringt niet tot hem door.

Hij is dus niet in staat te vertellen waarom de uitvoering van de 25 herhalingen niet lukte. We missen dus duidelijk een planmatige aanpak bij het leren van deze sporter. Er is geen echte leerintentie aanwezig.

Hij is dus niet in staat te vertellen waarom de uitvoering van de 25 herhalingen niet lukte. We missen dus duidelijk een planmatige aanpak bij het leren van deze sporter. Er is geen echte leerintentie aanwezig.

Ad 2: Fouten-analyserende aanpak Van een dergelijke aanpak is sprake wanneer de sporter aandacht heeft voor de fouten die hij bij het uitvoeren van de beweging maakt. Hij legt daarbij een verband tussen het resultaat en de uitvoering van de vaardigheid of beweging. Hij merkt daarbij zijn eigen fouten op en trekt conclusies voor een verbeterde volgende poging. Zijn aanpak is dus wel planmatig. Deze planmatige aanpak uit zich in de volgende stappen:

Ad 2: Fouten-analyserende aanpak Van een dergelijke aanpak is sprake wanneer de sporter aandacht heeft voor de fouten die hij bij het uitvoeren van de beweging maakt. Hij legt daarbij een verband tussen het resultaat en de uitvoering van de vaardigheid of beweging. Hij merkt daarbij zijn eigen fouten op en trekt conclusies voor een verbeterde volgende poging. Zijn aanpak is dus wel planmatig. Deze planmatige aanpak uit zich in de volgende stappen:

33


33




1. 2. 3.



Het opmerken en vaststellen van fouten aan de hand van het resultaat. Bijvoorbeeld: “ik kom bijna niet omhoog uit de push-up”. Het analyseren van de fout: “Ik heb mijn handen veel smaller staan dan de anderen”. Het trekken van conclusies voor de volgende poging: “Ik moet mijn handen minimaal op schouderbreedte zetten”.


1. 2. 3.

Het opmerken en vaststellen van fouten aan de hand van het resultaat. Bijvoorbeeld: “ik kom bijna niet omhoog uit de push-up”. Het analyseren van de fout: “Ik heb mijn handen veel smaller staan dan de anderen”. Het trekken van conclusies voor de volgende poging: “Ik moet mijn handen minimaal op schouderbreedte zetten”.

De sporter is dus actief betrokken bij het leren en heeft de wil om zijn vaardigheden te verbeteren. We noemen dit ook wel intentioneel leren. Het zal duidelijk zijn dat de fouten-analyserende aanpak grote voordelen heeft ten opzichte van de moment-aanpak. De belangrijkste voordelen zijn; • Sporters met een f.a. aanpak leren in het algemeen sneller. Gemiddeld genomen zijn de prestaties van deze sporter beter. • Sporters met een dergelijke leeraanpak zijn meer vanuit zichzelf gemotiveerd en kennen sneller de bedoeling of het nut van bepaalde aanwijzingen. • Sporters met een f.a. aanpak kunnen zelfstandiger oefenen en trainen en zijn minder afhankelijk van de trainer. Ze zijn meer betrokken bij hun eigen leerproces en kunnen leren om zelf fouten op te sporen. • Intentioneel leren leidt minder snel tot foutieve bewegingen, waardoor minder tijd verloren gaat aan het afleren van ingeslepen fouten.

De sporter is dus actief betrokken bij het leren en heeft de wil om zijn vaardigheden te verbeteren. We noemen dit ook wel intentioneel leren. Het zal duidelijk zijn dat de fouten-analyserende aanpak grote voordelen heeft ten opzichte van de moment-aanpak. De belangrijkste voordelen zijn; • Sporters met een f.a. aanpak leren in het algemeen sneller. Gemiddeld genomen zijn de prestaties van deze sporter beter. • Sporters met een dergelijke leeraanpak zijn meer vanuit zichzelf gemotiveerd en kennen sneller de bedoeling of het nut van bepaalde aanwijzingen. • Sporters met een f.a. aanpak kunnen zelfstandiger oefenen en trainen en zijn minder afhankelijk van de trainer. Ze zijn meer betrokken bij hun eigen leerproces en kunnen leren om zelf fouten op te sporen. • Intentioneel leren leidt minder snel tot foutieve bewegingen, waardoor minder tijd verloren gaat aan het afleren van ingeslepen fouten.

Consequenties voor de lesgever Aangezien verschillen in de leeraanpak bij sporters een enorme invloed heeft op de resultaten van het leren, zal het duidelijk zijn dat de lesgever moet proberen sporters met een moment-aanpak in de richting te sturen van de fouten-analyserende aanpak. Hij kan de leeraanpak als het ware ombuigen in de door hem gewenste richting. Hij kan dit doen door het gedoseerd toepassen van twee instructievormen, namelijk:

Consequenties voor de lesgever Aangezien verschillen in de leeraanpak bij sporters een enorme invloed heeft op de resultaten van het leren, zal het duidelijk zijn dat de lesgever moet proberen sporters met een moment-aanpak in de richting te sturen van de fouten-analyserende aanpak. Hij kan de leeraanpak als het ware ombuigen in de door hem gewenste richting. Hij kan dit doen door het gedoseerd toepassen van twee instructievormen, namelijk:

1. 2.

1. 2.

Gedrags-gecentreerde instructie (=vragenderwijs lesgeven) Doel-gecentreerde instructie.

Gedrags-gecentreerde instructie (=vragenderwijs lesgeven) Doel-gecentreerde instructie.

ad 1: Gedrags-gecentreerde instructie Als fitnesstrainer kun je de sporter richten op zijn eigen leer-gedrag door het stellen van gerichte vragen met betrekking tot de uit te voeren vaardigheid of beweging (gedrags-gecentreerde instructie). Op deze wijze nodig je de sporter uit, een actieve bijdrage te leveren aan het leerproces. Het ombuigen van de leeraanpak lukt je natuurlijk nooit in één les. Als de moment-aanpak van een sporter hardnekkig is zal het proces om dit te veranderen veel meer tijd vergen. Alleen door een regelmatige toepassing van het "vragenderwijs lesgeven" kun je hierin succes boeken.

ad 1: Gedrags-gecentreerde instructie Als fitnesstrainer kun je de sporter richten op zijn eigen leer-gedrag door het stellen van gerichte vragen met betrekking tot de uit te voeren vaardigheid of beweging (gedrags-gecentreerde instructie). Op deze wijze nodig je de sporter uit, een actieve bijdrage te leveren aan het leerproces. Het ombuigen van de leeraanpak lukt je natuurlijk nooit in één les. Als de moment-aanpak van een sporter hardnekkig is zal het proces om dit te veranderen veel meer tijd vergen. Alleen door een regelmatige toepassing van het "vragenderwijs lesgeven" kun je hierin succes boeken.

Een paar voorbeelden van vragenderwijs lesgeven zijn: • Waar moest je bij de uitvoering van de crunch ook al weer op letten? • Waarom moet je bij het uitvoeren van de leg-press je knieën niet naar binnen duwen? • Wat doe ik nu fout en hoe kan ik dat beter doen? • Etc.

Een paar voorbeelden van vragenderwijs lesgeven zijn: • Waar moest je bij de uitvoering van de crunch ook al weer op letten? • Waarom moet je bij het uitvoeren van de leg-press je knieën niet naar binnen duwen? • Wat doe ik nu fout en hoe kan ik dat beter doen? • Etc.

ad 2: Doel-gecentreerde-instructie Een andere manier om de moment-aanpak van een sporter om te buigen is door middel van doelgecentreerde instructie. Je geeft dan meer aanwijzingen die gericht zijn op het doel van de oefening. Dit is bij fitness niet eenvoudig en vraagt veel creativiteit van de lesgever. Door het doel van de sporter bij een beweging aan te passen moet er eigenlijk een verbetering in de uitvoering van de techniek of vaardigheid plaatsvinden. Het nieuwe door de trainer opgelegde doel dwingt de sporter dus tot een betere uitvoering. Voorbeelden daarvan zouden kunnen zijn:

ad 2: Doel-gecentreerde-instructie Een andere manier om de moment-aanpak van een sporter om te buigen is door middel van doelgecentreerde instructie. Je geeft dan meer aanwijzingen die gericht zijn op het doel van de oefening. Dit is bij fitness niet eenvoudig en vraagt veel creativiteit van de lesgever. Door het doel van de sporter bij een beweging aan te passen moet er eigenlijk een verbetering in de uitvoering van de techniek of vaardigheid plaatsvinden. Het nieuwe door de trainer opgelegde doel dwingt de sporter dus tot een betere uitvoering. Voorbeelden daarvan zouden kunnen zijn:

34


34



• • • •


"Bij de uitvoering van de crunch mag de bal op je benen niet bewegen" ( Veroorzaakt minder bijbewegingen). "De gewichten van het toestel mogen elkaar niet raken". ‘Bij het uitvoeren van de push-up mag je met je borst net mijn vuist raken" (voorkomt te diep inzakken). Etc.

• • • •

In de praktijk is een trainer natuurlijk nooit puur gedragsgecentreerd of doelgecentreerd aan het lesgeven. Het is altijd een kwestie van combineren. Bij de ene sporter zal echter de doelcentrering overwegend succesvoller blijken en bij de andere de gedragscentrering. Dit betekent dat je je instructiewijzen bewust op het individu moet kunnen aanpassen.

1.20

Feedback


"Bij de uitvoering van de crunch mag de bal op je benen niet bewegen" ( Veroorzaakt minder bijbewegingen). "De gewichten van het toestel mogen elkaar niet raken". ‘Bij het uitvoeren van de push-up mag je met je borst net mijn vuist raken" (voorkomt te diep inzakken). Etc.

In de praktijk is een trainer natuurlijk nooit puur gedragsgecentreerd of doelgecentreerd aan het lesgeven. Het is altijd een kwestie van combineren. Bij de ene sporter zal echter de doelcentrering overwegend succesvoller blijken en bij de andere de gedragscentrering. Dit betekent dat je je instructiewijzen bewust op het individu moet kunnen aanpassen.

1.20

Feedback

Om motorisch te kunnen leren is het van belang dat de sporter informatie krijgt over de wijze waarop hij een bepaalde vaardigheid of beweging heeft uitgevoerd. Feed-back is de belangrijkste schakel in het motorische leerproces. Als iemand immers niet weet hoe hij iets doet, is er ook geen reden om zijn gedrag te veranderen. Zonder feedback is leren niet mogelijk. Je zou de term "feedback" kunnen definiëren als:

Om motorisch te kunnen leren is het van belang dat de sporter informatie krijgt over de wijze waarop hij een bepaalde vaardigheid of beweging heeft uitgevoerd. Feed-back is de belangrijkste schakel in het motorische leerproces. Als iemand immers niet weet hoe hij iets doet, is er ook geen reden om zijn gedrag te veranderen. Zonder feedback is leren niet mogelijk. Je zou de term "feedback" kunnen definiëren als:

De aan de sporter teruggekoppelde informatie, met betrekking tot zijn eigen handelen of gedrag.

De aan de sporter teruggekoppelde informatie, met betrekking tot zijn eigen handelen of gedrag.

De wijzen waarop de sporter een terugkoppeling kan krijgen over zijn eigen motorische gedrag zijn erg divers. In hoofdlijnen onderscheiden we echter twee vormen namelijk:

De wijzen waarop de sporter een terugkoppeling kan krijgen over zijn eigen motorische gedrag zijn erg divers. In hoofdlijnen onderscheiden we echter twee vormen namelijk:

1.

1.

2.

Intrinsieke feedback: dit is de door de beweging zelf veroorzaakte terugkoppeling Extrinsieke feedback: hiermee wordt de terugkoppeling die plaatsvindt door de trainer bedoeld.

Schematisch krijgt feedback de volgende plaats in het senso-motorische leerproces; INPUT B.v. Voorbeeld en aanwijzingen

CENTRAAL PROCES

OUTPUT

Verwerken van input tot motorisch gedrag

Nieuw motorisch gedrag

2.

Intrinsieke feedback: dit is de door de beweging zelf veroorzaakte terugkoppeling Extrinsieke feedback: hiermee wordt de terugkoppeling die plaatsvindt door de trainer bedoeld.

Schematisch krijgt feedback de volgende plaats in het senso-motorische leerproces; INPUT B.v. Voorbeeld en aanwijzingen

CENTRAAL PROCES

OUTPUT

Verwerken van input tot motorisch gedrag

Nieuw motorisch gedrag

Intrinsieke feedback

Intrinsieke feedback

Extrinsieke feedback

Extrinsieke feedback

fig. 1-8

fig. 1-8

ad1: Intrinsieke feedback De sporter krijgt na de uitvoering van de beweging door waarnemingen met zijn zintuigen (sensoren) een terugkoppeling over het resultaat. De voetballer ziet bijvoorbeeld de bal over het doel vliegen (visueel). De turner voelt dat hij zijn balans verliest. De speerwerper voelt dat de speer beter in zijn hand ligt (tastzin of tactiek). De power-lifter voelt dat hij zijn armen niet heeft uitgestrekt (propriosensoren). Door middel van de zintuigen krijgt de sporter tijdens en na de beweging allerhande informatie over de uitvoering daarvan. Dit stelt hem in staat een waarde oordeel te vormen over zijn motorische gedrag. Het is natuurlijk wel zaak

ad1: Intrinsieke feedback De sporter krijgt na de uitvoering van de beweging door waarnemingen met zijn zintuigen (sensoren) een terugkoppeling over het resultaat. De voetballer ziet bijvoorbeeld de bal over het doel vliegen (visueel). De turner voelt dat hij zijn balans verliest. De speerwerper voelt dat de speer beter in zijn hand ligt (tastzin of tactiek). De power-lifter voelt dat hij zijn armen niet heeft uitgestrekt (propriosensoren). Door middel van de zintuigen krijgt de sporter tijdens en na de beweging allerhande informatie over de uitvoering daarvan. Dit stelt hem in staat een waarde oordeel te vormen over zijn motorische gedrag. Het is natuurlijk wel zaak

35


35




1.21




dat de sporter deze informatie op de juiste wijze interpreteert en ook bewust ervaart. Bij fitness kan iemand de side-raises uitvoeren bij een spiegel. Als hij niet bewust in de spiegel kijkt naar zijn uitvoering is er geen visuele feedback. Het is een verantwoordelijkheid van de trainer om de intrinsieke feedback van de sporter te sturen en optimaliseren. Hij kan dit bijvoorbeeld doen door het aanbieden van de juiste oefensituatie (opstelling, spiegel), gelegenheid te geven tot oefenen (ervaren, herhaling) en door aangepaste didactische werkvormen (aandacht van sporter richten op gevoel en waarnemen.

dat de sporter deze informatie op de juiste wijze interpreteert en ook bewust ervaart. Bij fitness kan iemand de side-raises uitvoeren bij een spiegel. Als hij niet bewust in de spiegel kijkt naar zijn uitvoering is er geen visuele feedback. Het is een verantwoordelijkheid van de trainer om de intrinsieke feedback van de sporter te sturen en optimaliseren. Hij kan dit bijvoorbeeld doen door het aanbieden van de juiste oefensituatie (opstelling, spiegel), gelegenheid te geven tot oefenen (ervaren, herhaling) en door aangepaste didactische werkvormen (aandacht van sporter richten op gevoel en waarnemen.

ad 2: Extrinsieke-feedback Als fitnesstrainer kun je ook feedback geven aan je sporters. Het geven van goede feedback vraagt om vakbekwaamheid, inzicht en kennis. Je zult vaardigheid moeten hebben in het analyseren van bewegingen, het opsporen van fouten, helder formuleren van je aanwijzingen en goede resultaten kunnen bekrachtigen.

ad 2: Extrinsieke-feedback Als fitnesstrainer kun je ook feedback geven aan je sporters. Het geven van goede feedback vraagt om vakbekwaamheid, inzicht en kennis. Je zult vaardigheid moeten hebben in het analyseren van bewegingen, het opsporen van fouten, helder formuleren van je aanwijzingen en goede resultaten kunnen bekrachtigen.

Je moet bij het geven van feedback opletten dat je daarin niet te negatief bent. Val een persoon nooit af maar geef een objectief oordeel over hetgeen je waarneemt. Dwing de sporter nooit zomaar tot veranderingen maar laat hem de noodzaak ervan inzien. Probeer eventuele oplossingen te bedenken en probeer deze samen uit.

Je moet bij het geven van feedback opletten dat je daarin niet te negatief bent. Val een persoon nooit af maar geef een objectief oordeel over hetgeen je waarneemt. Dwing de sporter nooit zomaar tot veranderingen maar laat hem de noodzaak ervan inzien. Probeer eventuele oplossingen te bedenken en probeer deze samen uit.

Het komt voor dat de sporter niet in staat is de gegeven feedback te vertalen in de uit te voeren beweging. Door het toepassen van vragenderwijs lesgeven kan men de sporter dan actiever proberen te betrekken bij het leren. Zorg dat je altijd goed verstaanbaar bent in de lessituatie en pas je stemgebruik daarop aan. Wijdt niet uit in moeilijke termen en al te lange volzinnen maar pas je taalgebruik aan op het niveau van de sporter.

Het komt voor dat de sporter niet in staat is de gegeven feedback te vertalen in de uit te voeren beweging. Door het toepassen van vragenderwijs lesgeven kan men de sporter dan actiever proberen te betrekken bij het leren. Zorg dat je altijd goed verstaanbaar bent in de lessituatie en pas je stemgebruik daarop aan. Wijdt niet uit in moeilijke termen en al te lange volzinnen maar pas je taalgebruik aan op het niveau van de sporter.

Samenvattend kun je stellen dat het motorisch leren een interactief proces is tussen trainer en sporter. Dit leren verloopt in fasen en het is van belang voor de trainer om daar de instructievormen en overige didactische activiteiten op aan te passen. Naarmate een sporter vordert in het leerproces zal hij in staat zijn de te leren vaardigheid gedetailleerder uit te voeren en toe te passen. De feedback van de trainer maar ook van de sporter zelf kan zich gaan richten op meerdere aandachtspunten tegelijkertijd en er ontstaat langzaamaan een ideaal bewegingsbeeld. Het verwerken van feedback tijdens dit leerproces is afhankelijk van de leeraanpak die de sporter heeft. Als men teveel gefixeerd is op het doel van de vaardigheid in plaats van het eigen leergedrag kan dit erg remmend werken op het bereiken van een goed resultaat. Door vragenderwijs en doelgecentreerd lesgeven kan de trainer dit gedrag ombuigen en zal de sporter beter in staat zijn de intrinsieke feedback te verwerken en zal er sneller resultaat kunnen worden geboekt.

Samenvattend kun je stellen dat het motorisch leren een interactief proces is tussen trainer en sporter. Dit leren verloopt in fasen en het is van belang voor de trainer om daar de instructievormen en overige didactische activiteiten op aan te passen. Naarmate een sporter vordert in het leerproces zal hij in staat zijn de te leren vaardigheid gedetailleerder uit te voeren en toe te passen. De feedback van de trainer maar ook van de sporter zelf kan zich gaan richten op meerdere aandachtspunten tegelijkertijd en er ontstaat langzaamaan een ideaal bewegingsbeeld. Het verwerken van feedback tijdens dit leerproces is afhankelijk van de leeraanpak die de sporter heeft. Als men teveel gefixeerd is op het doel van de vaardigheid in plaats van het eigen leergedrag kan dit erg remmend werken op het bereiken van een goed resultaat. Door vragenderwijs en doelgecentreerd lesgeven kan de trainer dit gedrag ombuigen en zal de sporter beter in staat zijn de intrinsieke feedback te verwerken en zal er sneller resultaat kunnen worden geboekt.

Prestatie en motivatie

1.21

Prestatie en motivatie

Het woord prestatie is een veelomvattend begrip. Wat is nu een prestatie? Hierop is eigenlijk geen echt eenduidig antwoord te geven. Presteren heeft altijd te maken met iets doen wat meer inhoudt dan een persoon zijn gemiddelde kunnen. Presteren is het verleggen van grenzen. Dit geeft aan dat je om te kunnen presteren moet investeren. Dit kan zijn in tijd, moeite, energie, etc. Wat echter een prestatie is voor de één, stelt niets voor, voor de ander. Prestaties zijn in die zin zeer persoonsgebonden.

Het woord prestatie is een veelomvattend begrip. Wat is nu een prestatie? Hierop is eigenlijk geen echt eenduidig antwoord te geven. Presteren heeft altijd te maken met iets doen wat meer inhoudt dan een persoon zijn gemiddelde kunnen. Presteren is het verleggen van grenzen. Dit geeft aan dat je om te kunnen presteren moet investeren. Dit kan zijn in tijd, moeite, energie, etc. Wat echter een prestatie is voor de één, stelt niets voor, voor de ander. Prestaties zijn in die zin zeer persoonsgebonden.

Het begrip "prestatie" is even veelomvattend als het begrip mens.

Het begrip "prestatie" is even veelomvattend als het begrip mens.

36


36





Waar de ene sporter streeft naar een ereplaats op het olympisch podium, is de ander al tevreden als hij het kan opbrengen om twee keer per week een half uur te gaan joggen.

Waar de ene sporter streeft naar een ereplaats op het olympisch podium, is de ander al tevreden als hij het kan opbrengen om twee keer per week een half uur te gaan joggen.

Iedere sporter of dit nu op recreatief- of topsportniveau is, wil op een of de andere manier grenzen verleggen. Waar deze grenzen liggen is vaak specificeerbaar in prestatiedoelen. Een sporter leert al gaandeweg een inschatting te maken van waar zijn prestatiegrenzen liggen. Hij zal voor zichzelf haalbare prestatiedoelen moeten kiezen. Men noemt dit ook wel het "aspiratieniveau". Als de sporter zijn doelen te hoog stelt en het komt te vaak voor dat hij deze niet haalt, zal hij gedemotiveerd raken. Als zijn prestatiedoelen veel te laag liggen zullen deze te weinig uitdaging bieden. Het op basis van eigen normen kiezen van een haalbaar aspiratieniveau is dus bepalend voor de motivatie en dus de prestatie. De gekozen prestatiedoelen kunnen afhankelijk van de persoonsgebonden beginsituatie en de aspiratieniveau’s vrij algemeen tot zeer specifiek zijn geformuleerd.

Iedere sporter of dit nu op recreatief- of topsportniveau is, wil op een of de andere manier grenzen verleggen. Waar deze grenzen liggen is vaak specificeerbaar in prestatiedoelen. Een sporter leert al gaandeweg een inschatting te maken van waar zijn prestatiegrenzen liggen. Hij zal voor zichzelf haalbare prestatiedoelen moeten kiezen. Men noemt dit ook wel het "aspiratieniveau". Als de sporter zijn doelen te hoog stelt en het komt te vaak voor dat hij deze niet haalt, zal hij gedemotiveerd raken. Als zijn prestatiedoelen veel te laag liggen zullen deze te weinig uitdaging bieden. Het op basis van eigen normen kiezen van een haalbaar aspiratieniveau is dus bepalend voor de motivatie en dus de prestatie. De gekozen prestatiedoelen kunnen afhankelijk van de persoonsgebonden beginsituatie en de aspiratieniveau’s vrij algemeen tot zeer specifiek zijn geformuleerd.

Algemene prestatiedoelen • Fitter worden • Gezonder zijn • Gezellig bezig blijven • Lekker actief zijn met andere mensen

Algemene prestatiedoelen • Fitter worden • Gezonder zijn • Gezellig bezig blijven • Lekker actief zijn met andere mensen

Specifieke prestatiedoelen Deze worden vaak omschreven in specifiekere termen en zijn vaak verbonden aan een tijdsfrasering. Harder, verder, sneller, beter, zijn termen van waarneembaar gedrag. Dit stelt de sporter beter in staat zichzelf een norm op te leggen voor het presteren. De doelstellingen zijn meer geoperationaliseerd. Sporters met specifieke prestatiedoelen zijn dan ook vaak erg resultaatgericht.

Specifieke prestatiedoelen Deze worden vaak omschreven in specifiekere termen en zijn vaak verbonden aan een tijdsfrasering. Harder, verder, sneller, beter, zijn termen van waarneembaar gedrag. Dit stelt de sporter beter in staat zichzelf een norm op te leggen voor het presteren. De doelstellingen zijn meer geoperationaliseerd. Sporters met specifieke prestatiedoelen zijn dan ook vaak erg resultaatgericht.

Presteren wordt binnen de diverse sporttakken op verschillende wijzen beoordeeld. Naast de waarde die een persoon zelf hecht aan zijn geleverde prestaties, zijn er vaak ook anderen die daarover een oordeel hebben. Ook de waardering van de omgeving heeft in veel gevallen invloed op hoe een sporter met zijn prestatiedoelen omgaat en hoe hij gemotiveerd is.

Presteren wordt binnen de diverse sporttakken op verschillende wijzen beoordeeld. Naast de waarde die een persoon zelf hecht aan zijn geleverde prestaties, zijn er vaak ook anderen die daarover een oordeel hebben. Ook de waardering van de omgeving heeft in veel gevallen invloed op hoe een sporter met zijn prestatiedoelen omgaat en hoe hij gemotiveerd is.

In principe worden sportprestaties zowel door de sporter als door zijn omgeving op twee manieren beoordeeld:

In principe worden sportprestaties zowel door de sporter als door zijn omgeving op twee manieren beoordeeld:

1.

1.

37

Oordeel op basis van het resultaat van de prestatie •Het meten van de prestatie: Meten is een zeer objectieve wijze om een oordeel over het bereikte prestatieniveau te geven. Je kunt bij het meten van het prestatieniveau denken aan de tijdswaarneming, de hoogte, afgelegde afstand, aantal gescoorde punten, gewicht, opgenomen hoeveelheid zuurstof, hartslag bij bepaalde belasting, etc. Voorbeelden van sporttakken die de prestaties meten zijn er natuurlijk in overvloed.

Oordeel op basis van het resultaat van de prestatie •Het meten van de prestatie: Meten is een zeer objectieve wijze om een oordeel over het bereikte prestatieniveau te geven. Je kunt bij het meten van het prestatieniveau denken aan de tijdswaarneming, de hoogte, afgelegde afstand, aantal gescoorde punten, gewicht, opgenomen hoeveelheid zuurstof, hartslag bij bepaalde belasting, etc. Voorbeelden van sporttakken die de prestaties meten zijn er natuurlijk in overvloed.

Het voorbeeld fitness is in dit opzicht natuurlijk erg op zijn plaats. Je meet het algemeen uithoudingsvermogen door een cardiotest, of de kracht door een maximaalschatting. Je kunt zo voor alle bewegingseigenschappen wel een test bedenken die het prestatieniveau van die individuele sporter voor dat moment kan bepalen. Dit waardeoordeel is van belang omdat een ieder natuurlijk beloond wil worden voor zijn inspanningen.

Het voorbeeld fitness is in dit opzicht natuurlijk erg op zijn plaats. Je meet het algemeen uithoudingsvermogen door een cardiotest, of de kracht door een maximaalschatting. Je kunt zo voor alle bewegingseigenschappen wel een test bedenken die het prestatieniveau van die individuele sporter voor dat moment kan bepalen. Dit waardeoordeel is van belang omdat een ieder natuurlijk beloond wil worden voor zijn inspanningen.

•Waarderen van de prestatie. Een veel complexere vorm van beoordelen vindt plaats door het waarderen van sportieve prestaties. Hier wordt niet a.h.v. concrete normeringen beoor-

•Waarderen van de prestatie. Een veel complexere vorm van beoordelen vindt plaats door het waarderen van sportieve prestaties. Hier wordt niet a.h.v. concrete normeringen beoor-


37






deeld, maar meer op basis van het deels subjectieve oordeel van deskundigen. Stijl, uitvoering, dynamiek, stabiliteit, beheersing, zijn termen die daarbij door bijvoorbeeld een jury interpreteerbaar zijn. Een paar voorbeelden van sporten die deze vorm van waarderen gebruiken zijn bijvoorbeeld het turnen, dansen, kunstschaatsen, schoonspringen, etcetera. 2.

deeld, maar meer op basis van het deels subjectieve oordeel van deskundigen. Stijl, uitvoering, dynamiek, stabiliteit, beheersing, zijn termen die daarbij door bijvoorbeeld een jury interpreteerbaar zijn. Een paar voorbeelden van sporten die deze vorm van waarderen gebruiken zijn bijvoorbeeld het turnen, dansen, kunstschaatsen, schoonspringen, etcetera.

Oordeel op basis van de weg waarlangs de prestatie tot stand is gekomen Het beoordelen van prestaties gebeurt natuurlijk door de sporter zelf, maar ook door anderen. Daarbij is vaak niet alleen het eindresultaat van belang, maar ook de wijze waarop dat resultaat tot stand is gekomen. Iemand die met veel aanleg en weinig trainen op zijn gemak een redelijke afstand loopt bij een coopertest zal bij zichzelf maar ook bij anderen weinig waardering vinden voor zijn prestatie. De minder getalenteerde sporter die door keiharde inzet en ondanks een aantal tegenslagen hetzelfde of misschien zelfs minder resultaat behaalt, put daaruit waarschijnlijk veel meer voldoening en zal vaak meer respect van anderen oogsten.

2.

Zo heeft een ieder zijn eigen motivatoren om tot een prestatie te komen. Een paar voorbeelden zijn;

Zo heeft een ieder zijn eigen motivatoren om tot een prestatie te komen. Een paar voorbeelden zijn;

•Plezier in de activiteit of het groepsgebeuren •Het zoeken van competitie en uitdaging •Gevoel van eigenwaarde, zelfvertrouwen •Het verleggen van de eigen grenen. •Etcetera.

•Plezier in de activiteit of het groepsgebeuren •Het zoeken van competitie en uitdaging •Gevoel van eigenwaarde, zelfvertrouwen •Het verleggen van de eigen grenen. •Etcetera.

Iedere sporter heeft een drijfveer nodig om te sporten. In de tekst over prestaties wordt deze motivatie vanuit de prestatiedoelen omschreven. Sommige van deze doelen liggen dicht bij het bewegen zelf. De sporter wordt daarbij als het ware gedreven door de voldoening en het plezier dat het bewegen op zichzelf met zich meebrengt. We noemen dit ook wel "intrinsieke motivatie".

Iedere sporter heeft een drijfveer nodig om te sporten. In de tekst over prestaties wordt deze motivatie vanuit de prestatiedoelen omschreven. Sommige van deze doelen liggen dicht bij het bewegen zelf. De sporter wordt daarbij als het ware gedreven door de voldoening en het plezier dat het bewegen op zichzelf met zich meebrengt. We noemen dit ook wel "intrinsieke motivatie".

Daarnaast gebeurt dat bewegen vrijwel altijd met een bepaald resultaat voor ogen. De haalbaarheid van dit resultaat speelt een belangrijke rol bij de motivatie van de sporter. De sporter streeft daarbij naar een bepaald eindgedrag. Sterker worden, harder kunnen lopen, een beter figuur, meer zelfrespect en waardering van medesporters zijn daarbij belangrijke motivatoren tot het bewegen of sporten. In dit verband spreken we van "extrinsieke motivatie".

Daarnaast gebeurt dat bewegen vrijwel altijd met een bepaald resultaat voor ogen. De haalbaarheid van dit resultaat speelt een belangrijke rol bij de motivatie van de sporter. De sporter streeft daarbij naar een bepaald eindgedrag. Sterker worden, harder kunnen lopen, een beter figuur, meer zelfrespect en waardering van medesporters zijn daarbij belangrijke motivatoren tot het bewegen of sporten. In dit verband spreken we van "extrinsieke motivatie".

De basiselementen van de prestatie Iedere sport kent zijn eigen prestatiebepalende factoren. Je zou deze factoren als het ware de basiselementen van de prestatie" kunnen noemen. Als één van deze elementen zwak is, zal dat een nadelige uitwerking hebben op het uiteindelijke prestatievermogen van de sporter. In zijn algemeenheid worden er een 4-tal "basiselementen van prestatie" onderscheiden;

De basiselementen van de prestatie Iedere sport kent zijn eigen prestatiebepalende factoren. Je zou deze factoren als het ware de basiselementen van de prestatie" kunnen noemen. Als één van deze elementen zwak is, zal dat een nadelige uitwerking hebben op het uiteindelijke prestatievermogen van de sporter. In zijn algemeenheid worden er een 4-tal "basiselementen van prestatie" onderscheiden;

1. 2. 3. 4.

1. 2. 3. 4.

Technisch element Tactisch element Fysiek element Mentaal element.

Iedere sport kent zijn eigen specifieke belang van deze "elementen van de prestatie". Zo is "american footbal" een spel met een zeer tactisch element. Nu kan een speler een hele hoge technische vaardigheid hebben, mentaal gezien een echte doorzetter zijn en fysiek beestachtig sterk zijn; als hij niets begrijpt van de tactische aspecten van het football, dan kan hij nooit tot een goede speler uitgroeien.


Oordeel op basis van de weg waarlangs de prestatie tot stand is gekomen Het beoordelen van prestaties gebeurt natuurlijk door de sporter zelf, maar ook door anderen. Daarbij is vaak niet alleen het eindresultaat van belang, maar ook de wijze waarop dat resultaat tot stand is gekomen. Iemand die met veel aanleg en weinig trainen op zijn gemak een redelijke afstand loopt bij een coopertest zal bij zichzelf maar ook bij anderen weinig waardering vinden voor zijn prestatie. De minder getalenteerde sporter die door keiharde inzet en ondanks een aantal tegenslagen hetzelfde of misschien zelfs minder resultaat behaalt, put daaruit waarschijnlijk veel meer voldoening en zal vaak meer respect van anderen oogsten.

38

Technisch element Tactisch element Fysiek element Mentaal element.

Iedere sport kent zijn eigen specifieke belang van deze "elementen van de prestatie". Zo is "american footbal" een spel met een zeer tactisch element. Nu kan een speler een hele hoge technische vaardigheid hebben, mentaal gezien een echte doorzetter zijn en fysiek beestachtig sterk zijn; als hij niets begrijpt van de tactische aspecten van het football, dan kan hij nooit tot een goede speler uitgroeien.


38





Fitness is een tak van sport waarin je dit tactische element nauwelijks terugvindt. Toch zijn de andere basiselementen zeker van toepassing. Zonder techniek krijg je blessures, bij de prestatie draait vaak alles om de achterliggende fysieke doelstellingen en als je absoluut geen doorzettingsvermogen hebt zul je nooit je fysieke grenzen kunnen verleggen.

Fitness is een tak van sport waarin je dit tactische element nauwelijks terugvindt. Toch zijn de andere basiselementen zeker van toepassing. Zonder techniek krijg je blessures, bij de prestatie draait vaak alles om de achterliggende fysieke doelstellingen en als je absoluut geen doorzettingsvermogen hebt zul je nooit je fysieke grenzen kunnen verleggen.

Consequenties voor de lesgever De trainer moet net zoals iedere trainer weten wat voor vlees hij in de kuip heeft. Hij zal zich dus bewust moeten zijn van de drijfveren die mensen kunnen hebben om aan fitness te gaan doen. Dit stelt hem vervolgens in staat zijn om de activiteiten die hij aanbiedt, aantrekkelijk te maken voor de diverse potentiële doelgroepen. Bij het begeleiden van fitnessactiviteiten komt de trainer regelmatig voor keuzen te staan die bepalend zijn voor de motivatie van zijn sporters. Hij zal in samenspraak met die sporters, uitgaande van hun individuele aspiratieniveau, prestatiedoelen moeten kunnen inventariseren, ordenen en formuleren. Verder zal hij bij het trainen van de resultaat-gerichtere sporters kennis moeten hebben van de basiselementen die bepalend zijn voor hun specifieke sportprestatie en deze kunnen vertalen naar een effectief trainingsprogramma. Om zijn "klanten" te motiveren zal hij dus is in staat moeten zijn om;

Consequenties voor de lesgever De trainer moet net zoals iedere trainer weten wat voor vlees hij in de kuip heeft. Hij zal zich dus bewust moeten zijn van de drijfveren die mensen kunnen hebben om aan fitness te gaan doen. Dit stelt hem vervolgens in staat zijn om de activiteiten die hij aanbiedt, aantrekkelijk te maken voor de diverse potentiële doelgroepen. Bij het begeleiden van fitnessactiviteiten komt de trainer regelmatig voor keuzen te staan die bepalend zijn voor de motivatie van zijn sporters. Hij zal in samenspraak met die sporters, uitgaande van hun individuele aspiratieniveau, prestatiedoelen moeten kunnen inventariseren, ordenen en formuleren. Verder zal hij bij het trainen van de resultaat-gerichtere sporters kennis moeten hebben van de basiselementen die bepalend zijn voor hun specifieke sportprestatie en deze kunnen vertalen naar een effectief trainingsprogramma. Om zijn "klanten" te motiveren zal hij dus is in staat moeten zijn om;

1.

1.

2. 3. 4.

Inzicht te krijgen en te houden in de persoonlijke behoeften en drijfveren van zijn klanten. Vanuit dit inzicht haalbare en operationele doelen te formuleren. Op basis van deze prestatiedoelen invulling te geven aan een aantrekkelijk en gevarieerd trainingsprogramma. Zijn sporters inzicht te geven in de behaalde resultaten en deze samen met de sporter te vertalen naar nieuwe prestatiedoelen.

Vanuit een persoonlijke betrokkenheid bij de sporter het verdere samenwerken te optimaliseren.

39


2. 3. 4.

Inzicht te krijgen en te houden in de persoonlijke behoeften en drijfveren van zijn klanten. Vanuit dit inzicht haalbare en operationele doelen te formuleren. Op basis van deze prestatiedoelen invulling te geven aan een aantrekkelijk en gevarieerd trainingsprogramma. Zijn sporters inzicht te geven in de behaalde resultaten en deze samen met de sporter te vertalen naar nieuwe prestatiedoelen.

Vanuit een persoonlijke betrokkenheid bij de sporter het verdere samenwerken te optimaliseren.

39




1.22



Studievragen


1.22

Studievragen

1.

Wat zijn de belangrijkste taken van de lesgever en welke bekwaamheden heeft hij daarvoor nodig?

1.

Wat zijn de belangrijkste taken van de lesgever en welke bekwaamheden heeft hij daarvoor nodig?

2.

Op welke drie niveaus moet de fitnesstrainer kunnen functioneren en wat is het verschil tussen die niveaus?

2.

Op welke drie niveaus moet de fitnesstrainer kunnen functioneren en wat is het verschil tussen die niveaus?

3.

Teken het didactisch model en bespreek kort alle didactische kernvragen.

3.

Teken het didactisch model en bespreek kort alle didactische kernvragen.

4.

Leg aan de hand van een praktisch voorbeeld uit hoe er een relatie ligt tussen de diverse didactische sleutelvragen.

4.

Leg aan de hand van een praktisch voorbeeld uit hoe er een relatie ligt tussen de diverse didactische sleutelvragen.

5.

Geef eens 10 voorbeelden van de belangrijkste algemene doelen die je binnen de fitness kunt tegenkomen.

5.

Geef eens 10 voorbeelden van de belangrijkste algemene doelen die je binnen de fitness kunt tegenkomen.

6.

Op welke twee manieren kun je doelstellingen ordenen?

6.

Op welke twee manieren kun je doelstellingen ordenen?

7.

Geef een voorbeeld van de ordening op basis de aard van het gewenste gedrag.

7.

Geef een voorbeeld van de ordening op basis de aard van het gewenste gedrag.

8.

Wat is het verschil tussen een lesdoel, een leerdoel en een lange termijndoel? Geef hiervan een samenhangend voorbeeld uit de fitness.

8.

Wat is het verschil tussen een lesdoel, een leerdoel en een lange termijndoel? Geef hiervan een samenhangend voorbeeld uit de fitness.

9.

Waarom moet een lesdoel zo concreet mogelijk geformuleerd worden en hoe kun je dat doen (uitleg operationaliseren)?

9.

Waarom moet een lesdoel zo concreet mogelijk geformuleerd worden en hoe kun je dat doen (uitleg operationaliseren)?

10. Omschrijf minimaal twee operationele lesdoelstellingen n.a.v. je antwoorden bij vraag 1.

10. Omschrijf minimaal twee operationele lesdoelstellingen n.a.v. je antwoorden bij vraag 1.

11. Waarom is een alzijdige analyse van de beginsituatie noodzakelijk en welke zijn de belangrijkste aspecten om deze op te verrichten?

11. Waarom is een alzijdige analyse van de beginsituatie noodzakelijk en welke zijn de belangrijkste aspecten om deze op te verrichten?

12. Leg uit waar de psychomotorische beginsituatie van het individu door bepaald wordt.

12. Leg uit waar de psychomotorische beginsituatie van het individu door bepaald wordt.

13. Leg uit hoe doelstellingen en de beginsituatie altijd onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

13. Leg uit hoe doelstellingen en de beginsituatie altijd onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

14. Maak met een voorbeeld duidelijk hoe de beginsituatie van de groep de manier waarop jij lesgeeft kan beïnvloeden.

14. Maak met een voorbeeld duidelijk hoe de beginsituatie van de groep de manier waarop jij lesgeeft kan beïnvloeden.

15. Maak duidelijk op basis van welke principes je de oefenstof in een les of training kunt ordenen en leg dit uit a.h.v. een praktisch voorbeeld.

15. Maak duidelijk op basis van welke principes je de oefenstof in een les of training kunt ordenen en leg dit uit a.h.v. een praktisch voorbeeld.

16. Leg uit hoe de arbeidscurve de psychische curve binnen een lesopbouw beïnvloed en leg uit wat dit betekent voor het indelen van een training.

16. Leg uit hoe de arbeidscurve de psychische curve binnen een lesopbouw beïnvloed en leg uit wat dit betekent voor het indelen van een training.

17. Leg uit welk verband er is tussen leeractiviteiten van de groep en het gedrag van de lesgever.

17. Leg uit welk verband er is tussen leeractiviteiten van de groep en het gedrag van de lesgever.

18. Leg aan de hand van een voorbeeld uit wat het verband is tussen de lesdoelstelling en de door de groep toe te passen leeractiviteiten.

18. Leg aan de hand van een voorbeeld uit wat het verband is tussen de lesdoelstelling en de door de groep toe te passen leeractiviteiten.

19. Geef een zo compleet mogelijke uitleg van het begrip didactische werkvormen.

19. Geef een zo compleet mogelijke uitleg van het begrip didactische werkvormen.

20. Leg uit wat het belang is van een effectieve organisatie en hoe dit in de praktijk van het lesgeven binnen fitness tot uiting komt.

20. Leg uit wat het belang is van een effectieve organisatie en hoe dit in de praktijk van het lesgeven binnen fitness tot uiting komt.

40


40





21. Geef 5 praktische voorbeelden van differentiatie naar individuele beginsituaties binnen de organisatie van een groepstraining bij fitness of aerobics.

21. Geef 5 praktische voorbeelden van differentiatie naar individuele beginsituaties binnen de organisatie van een groepstraining bij fitness of aerobics.

22. Wat is het praktische nut van evaluatie voor de lesgever? Leg dit uit in relatie tot de overige componenten van het didactische model.

22. Wat is het praktische nut van evaluatie voor de lesgever? Leg dit uit in relatie tot de overige componenten van het didactische model.

23. Wat wordt bedoeld met de evaluatiekringloop?

23. Wat wordt bedoeld met de evaluatiekringloop?

24. Welke vormen van evaluatie ken je en wat onderscheidt ze van elkaar?

24. Welke vormen van evaluatie ken je en wat onderscheidt ze van elkaar?

25. Leg uit hoe je binnen de fitness/aerobics een productevaluatie kunt uitvoeren en geef daarbij een aantal middelen die je daartoe in de praktijk tot je beschikking hebt.

25. Leg uit hoe je binnen de fitness/aerobics een productevaluatie kunt uitvoeren en geef daarbij een aantal middelen die je daartoe in de praktijk tot je beschikking hebt.

26. Verduidelijk de relatie van de didactische werkvormen met de leeractiviteiten van een groep door een zo volledig mogelijke uitleg van het interactiemodel.

26. Verduidelijk de relatie van de didactische werkvormen met de leeractiviteiten van een groep door een zo volledig mogelijke uitleg van het interactiemodel.

27. Wat zijn de belangrijkste didactische werkvormen en op welke wijze kunnen ze zo efficiënt mogelijk worden toegepast?

27. Wat zijn de belangrijkste didactische werkvormen en op welke wijze kunnen ze zo efficiënt mogelijk worden toegepast?

28. Leg in je eigen woorden uit wat senso-motorisch leren is en geef aan in welke fasen het verloopt.

28. Leg in je eigen woorden uit wat senso-motorisch leren is en geef aan in welke fasen het verloopt.

29. Wat is het belangrijkste verschil tussen enkelvoudige- en meervoudige instructie?

29. Wat is het belangrijkste verschil tussen enkelvoudige- en meervoudige instructie?

30. Probeer uit te leggen welke factoren mede kunnen bepalen welke instructievorm jij in een bepaalde situatie zou kiezen.

30. Probeer uit te leggen welke factoren mede kunnen bepalen welke instructievorm jij in een bepaalde situatie zou kiezen.

31. Welke soorten leeraanpakken kun je noemen? Leg uit op welke wijze ze invloed uit kunnen oefenen op het leertempo van de sporter.

31. Welke soorten leeraanpakken kun je noemen? Leg uit op welke wijze ze invloed uit kunnen oefenen op het leertempo van de sporter.

32. Op welke wijzen kun je als lesgever de leeranpak van je sporters beïnvloeden? Verduidelijk dit aan de hand van een praktisch voorbeeld.

32. Op welke wijzen kun je als lesgever de leeranpak van je sporters beïnvloeden? Verduidelijk dit aan de hand van een praktisch voorbeeld.

33. Wat is intrinsiek en extrinsieke feedback?

33. Wat is intrinsiek en extrinsieke feedback?

34. Wat is een aspiratieniveau? Leg uit welke invloed het vaststellen van dit niveau heeft voor de motivatie van de sporter.

34. Wat is een aspiratieniveau? Leg uit welke invloed het vaststellen van dit niveau heeft voor de motivatie van de sporter.

35. Wat is het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie?

35. Wat is het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie?

36. Welke zijn de basiselementen van de prestatie en hoe zijn deze naar fitness te vertalen?

36. Welke zijn de basiselementen van de prestatie en hoe zijn deze naar fitness te vertalen?

Wat moet een fitnesstrainer kunnen om zijn sporters te motiveren? Licht deze zaken toe aan de hand van eigen praktische voorbeelden.

Wat moet een fitnesstrainer kunnen om zijn sporters te motiveren? Licht deze zaken toe aan de hand van eigen praktische voorbeelden.

41


41





42




42



2.1

2.2


Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 2

Klantbegeleiding

Klantbegeleiding

Inleiding

2.1

Inleiding

Als fitness- of aerobictrainers sta je in het middelpunt van de belangstelling. Alle ogen zijn op jou gericht. Jij bent degene die hun vertelt wat, hoe en wanneer ze iets moeten doen. De klanten verwachten veel van je. Naast je kennis en kunde over de training verwachten ze ook een stuk aandacht van jou als lesgever. Je zou kunnen zeggen dat jij op dat moment een bepaalde rol speelt die de klant verwacht van jou. Dit geeft voor beide partijen een stuk duidelijkheid. De klant verwacht dat jij het initiatief neemt op het gebied van les en leiding geven en jij verwacht van dek lant dat hij/zij dit accepteert en doet wat jij hem/haar uitlegt om te doen.

Als fitness- of aerobictrainers sta je in het middelpunt van de belangstelling. Alle ogen zijn op jou gericht. Jij bent degene die hun vertelt wat, hoe en wanneer ze iets moeten doen. De klanten verwachten veel van je. Naast je kennis en kunde over de training verwachten ze ook een stuk aandacht van jou als lesgever. Je zou kunnen zeggen dat jij op dat moment een bepaalde rol speelt die de klant verwacht van jou. Dit geeft voor beide partijen een stuk duidelijkheid. De klant verwacht dat jij het initiatief neemt op het gebied van les en leiding geven en jij verwacht van dek lant dat hij/zij dit accepteert en doet wat jij hem/haar uitlegt om te doen.

Je kunt zeggen dat jij een ‘role model’ bent voor ze. Je geeft als het ware het goede voorbeeld in allerlei zaken die zicht in het fitnesscentrum afspelen. Dit loopt van er ‘sportief’ uitzien tot en met wat jij doet als je zelf aan het vrij trainen bent. In dit deel van de module les en leiding geven wordt gesproken over de soorten rollen die jij als instructeur kan aannemen tijdens het lesgeven. Ook soorten van lesgeefstijlen zullen we bekijken naast onderwerpen als communicatie, groepsdynamica en regels en normen binnen een aerobics- of fitnessles.

Je kunt zeggen dat jij een ‘role model’ bent voor ze. Je geeft als het ware het goede voorbeeld in allerlei zaken die zicht in het fitnesscentrum afspelen. Dit loopt van er ‘sportief’ uitzien tot en met wat jij doet als je zelf aan het vrij trainen bent. In dit deel van de module les en leiding geven wordt gesproken over de soorten rollen die jij als instructeur kan aannemen tijdens het lesgeven. Ook soorten van lesgeefstijlen zullen we bekijken naast onderwerpen als communicatie, groepsdynamica en regels en normen binnen een aerobics- of fitnessles.

Lesdoelstellingen

2.2

Lesdoelstellingen

Na het bestuderen van dit deel ben je instaat om:

Na het bestuderen van dit deel ben je instaat om:

1.

1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

2.3


Vier soorten rollen te onderscheiden een aan te geven wat de kenmerken zijn van deze rollen Drie soorten van lesgeven die Rijsdorp onderscheidt te benoemen en de kenmerken van de afzondelrijke lesgeefstijlen te beschrijven. Jouw manier van lesgeven te plaatsen binnen de bovenstaande onderscheiding in manieren van lesgeven volgens Rijsdorp Het communicatieproces stapsgewijs te beschrijven Twee manieren van communiceren te benoemen Jou rol binnen de groepsdynamica te omschrijven Regels en normen binnen een fitnesscentrum te plaatsen binnen jouw functie als fitnessinstructeur Het eventueel ontstaan van conflicten binnen jou les te benoemen en te omschrijven

Te behandelen onderwerpen • • • • • • •

43

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

2.3

Studietips Diverse rollen van trainers Diverse stijlen van lesgeven Communicatie Groepsdynamica Regels en normen Conflicten

Te behandelen onderwerpen • • • • • • •

Klant-begeleiding

Vier soorten rollen te onderscheiden een aan te geven wat de kenmerken zijn van deze rollen Drie soorten van lesgeven die Rijsdorp onderscheidt te benoemen en de kenmerken van de afzondelrijke lesgeefstijlen te beschrijven. Jouw manier van lesgeven te plaatsen binnen de bovenstaande onderscheiding in manieren van lesgeven volgens Rijsdorp Het communicatieproces stapsgewijs te beschrijven Twee manieren van communiceren te benoemen Jou rol binnen de groepsdynamica te omschrijven Regels en normen binnen een fitnesscentrum te plaatsen binnen jouw functie als fitnessinstructeur Het eventueel ontstaan van conflicten binnen jou les te benoemen en te omschrijven

43

Studietips Diverse rollen van trainers Diverse stijlen van lesgeven Communicatie Groepsdynamica Regels en normen Conflicten

Klant-begeleiding



2.4

2.5

Klant-begeleiding


Studietips


2.4

Studietips

Neem eens een fitness- of aerobicstrainer in gedachten die jij erg goed vindt en ga na waarom jij hem zo goed vindt. Schrijf dit op en vergelijk dit later met de leerstof in dit deel over de diverse rollen als lesgever en probeer de punten die je hebt opgeschreven te plaatsen in de lesstof van dit deel.

Neem eens een fitness- of aerobicstrainer in gedachten die jij erg goed vindt en ga na waarom jij hem zo goed vindt. Schrijf dit op en vergelijk dit later met de leerstof in dit deel over de diverse rollen als lesgever en probeer de punten die je hebt opgeschreven te plaatsen in de lesstof van dit deel.

Ten tweede hoe zou jij jezelf omschrijven als je het deel over lesgeefstijlen hebt bestudeerd. Welke kenmerken van jou bepalen jouw lesgeefstijl?

Ten tweede hoe zou jij jezelf omschrijven als je het deel over lesgeefstijlen hebt bestudeerd. Welke kenmerken van jou bepalen jouw lesgeefstijl?

De diverse rollen van een trainer

2.5

De diverse rollen van een trainer

Binnen je taak als trainer heb je veel rollen te vervullen. De ene keer ben je voornamelijk bezig met het geven van instructie aan de klanten. Je legt uit hoe de oefening uitgevoerd moet worden, waar ze op moeten letten e.d. Het andere moment ben je voornamelijk aan het luisteren naar hoe het op hun werk die dag is geweest. Daarna ben je weer voornamelijk bezig om ze te motiveren om nog een paar herhalingen extra te doen. Je ziet dat de diverse rollen snel kunnen wisselen binnen een korte tijd van lesgeven.

Binnen je taak als trainer heb je veel rollen te vervullen. De ene keer ben je voornamelijk bezig met het geven van instructie aan de klanten. Je legt uit hoe de oefening uitgevoerd moet worden, waar ze op moeten letten e.d. Het andere moment ben je voornamelijk aan het luisteren naar hoe het op hun werk die dag is geweest. Daarna ben je weer voornamelijk bezig om ze te motiveren om nog een paar herhalingen extra te doen. Je ziet dat de diverse rollen snel kunnen wisselen binnen een korte tijd van lesgeven.

Je kunt de rollen als volgt onderscheiden: • Je rol als planner Als instructeur ben je altijd weer bezig om je lessen te plannen en voor te bereiden. Dit is zo hebben we gezien in het vorige deel een continu proces in het leven van een trainer. Wellicht wordt ook aan je gevraagd om diverse verschillende lessen te plannen in een groter geheel binnen een lesrooster van een week. Of dat aan jou gevraagd wordt om introductielessen voor een aantal nieuwe klanten te plannen in de agenda en dat zodanig dat ze niet te kort achter elkaar komen te staan waar door je onvoldoende tijd zou hebben of dat je het zo plant dat er op drukke tijden een tweede instructeur aanwezig is die dan de andere klanten kan begeleiden. Van jou wordt verwacht dat jij goed kan plannen en voorbereiden. Kenmerkend van een goede lesgever is de vaardigheid om goed te plannen en dat de lessen altijd goed voorbereid zijn.

Je kunt de rollen als volgt onderscheiden: • Je rol als planner Als instructeur ben je altijd weer bezig om je lessen te plannen en voor te bereiden. Dit is zo hebben we gezien in het vorige deel een continu proces in het leven van een trainer. Wellicht wordt ook aan je gevraagd om diverse verschillende lessen te plannen in een groter geheel binnen een lesrooster van een week. Of dat aan jou gevraagd wordt om introductielessen voor een aantal nieuwe klanten te plannen in de agenda en dat zodanig dat ze niet te kort achter elkaar komen te staan waar door je onvoldoende tijd zou hebben of dat je het zo plant dat er op drukke tijden een tweede instructeur aanwezig is die dan de andere klanten kan begeleiden. Van jou wordt verwacht dat jij goed kan plannen en voorbereiden. Kenmerkend van een goede lesgever is de vaardigheid om goed te plannen en dat de lessen altijd goed voorbereid zijn.

•

Je rol als instructeur In deze rol staat je kennis omtrent oefeningen, uitvoeringen, apparaatkennis e.d. centraal. Je bent in deze rol bezig om de klant uitleg te geven over de komende oefening. Doel, voordoen, houding, instelling, uitvoering en aandachtspunten zijn hierbij belangrijke steekwoorden. Je merkt dus dat in je rol als trainer, het geven van instructie, de oefenstof en de oefeningen centraal staan

•

Je rol als instructeur In deze rol staat je kennis omtrent oefeningen, uitvoeringen, apparaatkennis e.d. centraal. Je bent in deze rol bezig om de klant uitleg te geven over de komende oefening. Doel, voordoen, houding, instelling, uitvoering en aandachtspunten zijn hierbij belangrijke steekwoorden. Je merkt dus dat in je rol als trainer, het geven van instructie, de oefenstof en de oefeningen centraal staan

•

Je rol als organisator Hier komt jou organisatietalent om de hoek kijken. Hoe organiseer je je les zodat het vlot verloopt, dat de diverse lesonderdelen zo in elkaar overvloeien dat de klant dit niet eens merkt. Dit hangt o.a. af van hoe jij groepjes samenstelt in bv. de warming-up die je later weer gebruikt in je kern. Hoe jij de routing hebt samengesteld van een circuit, is de volgorde logisch, is de samenstelling overzichtelijk. Hier komt het belang van een les goed voorbereiden weer naar voren. Als je alles van tevoren goed hebt overdacht, dus ook je organisatie, dan loopt je les gesmeerd. Niet alleen het organiseren binnen je lessen is een rol die weggelegd is voor jou als lesgever. Ook het organiseren van evenementen als een open dag kan behoren tot jouw rol als organisator.

•

Je rol als organisator Hier komt jou organisatietalent om de hoek kijken. Hoe organiseer je je les zodat het vlot verloopt, dat de diverse lesonderdelen zo in elkaar overvloeien dat de klant dit niet eens merkt. Dit hangt o.a. af van hoe jij groepjes samenstelt in bv. de warming-up die je later weer gebruikt in je kern. Hoe jij de routing hebt samengesteld van een circuit, is de volgorde logisch, is de samenstelling overzichtelijk. Hier komt het belang van een les goed voorbereiden weer naar voren. Als je alles van tevoren goed hebt overdacht, dus ook je organisatie, dan loopt je les gesmeerd. Niet alleen het organiseren binnen je lessen is een rol die weggelegd is voor jou als lesgever. Ook het organiseren van evenementen als een open dag kan behoren tot jouw rol als organisator.

•

Je rol in de omgang Naast het plannen, het geven van instructie en het organiseren van evenementen ligt er een heel belangrijke taak voor weggelegd in het omgaan met klanten. Enkel deskundigen binnen de fitness stellen zelfs dat dit tot 80% van

•

Je rol in de omgang Naast het plannen, het geven van instructie en het organiseren van evenementen ligt er een heel belangrijke taak voor weggelegd in het omgaan met klanten. Enkel deskundigen binnen de fitness stellen zelfs dat dit tot 80% van

44

Klant-begeleiding

44



•

2.6



je taken zou moetne behoren en 20% aan de overige zaken, waaronder instructie geven. Dit geeft dus het belang weer dat je hier zorgvuldig mee om moet gaan. In principe ben jij de persoon die zorgt dat de klanten steeds weer terugkomen. Jij bent als het ware het visitekaartje van het fitnesscentrum. Dit betekent dat je servicegericht moet zijn. Er zijn een aantal zaken waarmee je dit eenvoudig kunt realiseren;

je taken zou moetne behoren en 20% aan de overige zaken, waaronder instructie geven. Dit geeft dus het belang weer dat je hier zorgvuldig mee om moet gaan. In principe ben jij de persoon die zorgt dat de klanten steeds weer terugkomen. Jij bent als het ware het visitekaartje van het fitnesscentrum. Dit betekent dat je servicegericht moet zijn. Er zijn een aantal zaken waarmee je dit eenvoudig kunt realiseren;

•Toestel al op de juiste hoogte instellen •Contact zoeken met alle klanten, niet alleen degene die je al kent •Gebeurtenissen (vakantie, sollicitatie) onthouden en er naar vragen •Complimentjes geven over nieuw kapsel

•Toestel al op de juiste hoogte instellen •Contact zoeken met alle klanten, niet alleen degene die je al kent •Gebeurtenissen (vakantie, sollicitatie) onthouden en er naar vragen •Complimentjes geven over nieuw kapsel

Net als bij de kapper krijg je als fitnessinstructeur veel te horen. Ga hier discreet mee om.

Net als bij de kapper krijg je als fitnessinstructeur veel te horen. Ga hier discreet mee om.

Je merkt dus dat bij je sociale rol de klant centraal staat in tegenstelling tot je rol als instructeur waar, zoals we hebben gezien de oefening centraal staat. Dit wisselt zich steeds af. Het ene moment leg je een oefening uit en het volgende moment, als de klant de oefening goed uitvoert verschuift het in de richting van je rol waar het omgaan met de klant centraal staat. In een aerobicsles vinden de sociale momenten sneller voor en na de les plaats dan tijdens de les. Met andere woorden, in je sociale rol ben je meer relatiegericht en als je instructie geeft ben je meer taakgericht. De situatie bepaalt in welke rol jij zit. Is dit de eerste training dan zal het accent liggen op je rol als instructeur. Daarnaast speelt je persoonlijkheid natuurlijk ook een rol. Als jij wat meer extravert bent, ofwel mondiger, ben je makkelijker in je rol in de omgang dan als jij wat meer introvert, naar binnen gericht, en meer luisterend van aard bent.

Je merkt dus dat bij je sociale rol de klant centraal staat in tegenstelling tot je rol als instructeur waar, zoals we hebben gezien de oefening centraal staat. Dit wisselt zich steeds af. Het ene moment leg je een oefening uit en het volgende moment, als de klant de oefening goed uitvoert verschuift het in de richting van je rol waar het omgaan met de klant centraal staat. In een aerobicsles vinden de sociale momenten sneller voor en na de les plaats dan tijdens de les. Met andere woorden, in je sociale rol ben je meer relatiegericht en als je instructie geeft ben je meer taakgericht. De situatie bepaalt in welke rol jij zit. Is dit de eerste training dan zal het accent liggen op je rol als instructeur. Daarnaast speelt je persoonlijkheid natuurlijk ook een rol. Als jij wat meer extravert bent, ofwel mondiger, ben je makkelijker in je rol in de omgang dan als jij wat meer introvert, naar binnen gericht, en meer luisterend van aard bent.

Wat wel opgaat is dat je in dit vakgebied echt geinteresseerd moet zijn in de mens die bij jou komt trainen. Ofwel je moet het leuk vinden om met mensen om te gaan. De klanten zijn er niet voor jou om ze te laten zien hoe goed en zwaar jij wel niet kunt trainen, maar jij bent er voor de klant om die te begeleiden en het plezier in fitnesstraining te geven en t e helpen de doelstellingen die zij hebben te verwezenlijken.

Wat wel opgaat is dat je in dit vakgebied echt geinteresseerd moet zijn in de mens die bij jou komt trainen. Ofwel je moet het leuk vinden om met mensen om te gaan. De klanten zijn er niet voor jou om ze te laten zien hoe goed en zwaar jij wel niet kunt trainen, maar jij bent er voor de klant om die te begeleiden en het plezier in fitnesstraining te geven en t e helpen de doelstellingen die zij hebben te verwezenlijken.

Je rol als evaluator Het lesgeven houdt niet op als de les voorbij is en de klanten zich ggan omkleden. Je stapt dan tenslotte nog in de rol als evaluator. Je blikt terug en gaat na wat er goed en wat er minder goed ging in je gegeven les. Je hebt misschien wat gegevens verzameld door het afnemen van bepaalde testen, je hebt de beginsituatie ingeschat door o.a. observatie en op basis van deze nieuwe beginsituatie maak je weer nieuwe doelen. Of je kijkt terug naar een gegeven cursus van meerdere lessen die je gegeven hebt om te bepalen of het resultaat bereikt is en je gaat weer opnieuw plannen in je rol als planner!!

De diverse stijlen van lesgeven

•

2.6

Je rol als evaluator Het lesgeven houdt niet op als de les voorbij is en de klanten zich ggan omkleden. Je stapt dan tenslotte nog in de rol als evaluator. Je blikt terug en gaat na wat er goed en wat er minder goed ging in je gegeven les. Je hebt misschien wat gegevens verzameld door het afnemen van bepaalde testen, je hebt de beginsituatie ingeschat door o.a. observatie en op basis van deze nieuwe beginsituatie maak je weer nieuwe doelen. Of je kijkt terug naar een gegeven cursus van meerdere lessen die je gegeven hebt om te bepalen of het resultaat bereikt is en je gaat weer opnieuw plannen in je rol als planner!!

De diverse stijlen van lesgeven

Lesgeven betekent dat je op twee manieren met mensen bezig bent: • Taakgericht. Je rol als instructeur is hier een goed voorbeeld van. Je legt aan anderen uit wat en hoe ze dingen moeten doen • Relatiegericht. Je rol in de omgang met klanten is hier een goed voorbeeld van. Je legt contact met anderen, schenkt aandacht aan een ander.

Lesgeven betekent dat je op twee manieren met mensen bezig bent: • Taakgericht. Je rol als instructeur is hier een goed voorbeeld van. Je legt aan anderen uit wat en hoe ze dingen moeten doen • Relatiegericht. Je rol in de omgang met klanten is hier een goed voorbeeld van. Je legt contact met anderen, schenkt aandacht aan een ander.

Rijsdorp onderscheidt drie typen van les en leiding geven in de sport. Zijn onderschied is gebaseerd op het geven van trainingen. De volgende typen zijn te onderscheiden;

Rijsdorp onderscheidt drie typen van les en leiding geven in de sport. Zijn onderschied is gebaseerd op het geven van trainingen. De volgende typen zijn te onderscheiden;

45

Klant-begeleiding

45

Klant-begeleiding



1.


Directieve leiding Hier bepaalt de trainer wat er gedaan gaat worden. De regels zijn bepaald en er wordt niet van afgeweken. Je zou het ook kunnen omschrijven als een autoritiaire vorm van lesgeven Enkele kenmerken van dit type van leiding geven zijn:


1.

•Er is geen samenspraak over wat er gedaan kan worden in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever houdt strak vast aan zijn lesvoorbereiding en speelt niet in op wat er in de groep gebeurt. •Er is sprake van eenrichtingsverkeer van de lesgever naar de groep toe 2.

3.

Klant-begeleiding

Directieve leiding Hier bepaalt de trainer wat er gedaan gaat worden. De regels zijn bepaald en er wordt niet van afgeweken. Je zou het ook kunnen omschrijven als een autoritiaire vorm van lesgeven Enkele kenmerken van dit type van leiding geven zijn: •Er is geen samenspraak over wat er gedaan kan worden in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever houdt strak vast aan zijn lesvoorbereiding en speelt niet in op wat er in de groep gebeurt. •Er is sprake van eenrichtingsverkeer van de lesgever naar de groep toe

Communicatieve leiding Hier vindt er wel een samenspraak plaats tussen de lesgever en de klant. Er wordt samen overlegd wat er eventueel gaat gebeuren in de les. Dit hoeft niet te zeggen dat de lesgever daarmee hoeft in te stemmen. Een trainer zal tijdens de Nederlandse kampieonschappen roeien op de roei-ergometer een meer directieve leider zijn dan in de voorbereidende fase waar meer overleg zal kunnen zijn.

2.

Communicatieve leiding Hier vindt er wel een samenspraak plaats tussen de lesgever en de klant. Er wordt samen overlegd wat er eventueel gaat gebeuren in de les. Dit hoeft niet te zeggen dat de lesgever daarmee hoeft in te stemmen. Een trainer zal tijdens de Nederlandse kampieonschappen roeien op de roei-ergometer een meer directieve leider zijn dan in de voorbereidende fase waar meer overleg zal kunnen zijn.

Enkele kenmerken van dit type lesgeven zijn:


•Er is samenspraak over wat er eventueel gedaan kan worden in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever heeft geen strakke lesplanning en kan inspelen op wat er in de groep gebeurt •Er is sprake van tweerichtingsverkeer tussen lesgever en groep

•Er is samenspraak over wat er eventueel gedaan kan worden in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever heeft geen strakke lesplanning en kan inspelen op wat er in de groep gebeurt •Er is sprake van tweerichtingsverkeer tussen lesgever en groep

Participerende leiding Hier vindt er nog meer overleg plaats tussen de lesgever en de groep. Samen nemen ze besluiten over wat er in de les gaat gebeuren. Dit in tegenstelling tot bij de communicatieve leiding waarbij de lesgever nog steeds besluit wat wel en wat er niet gebeurt. Je ziet dit soort leiding geven in de topsport weleens terug. Frank Rijkaard voerde veel gesprekken in de voorbereidende fase van het EK-voetbal 2000 met diverse sleutelfiguren binnen het Nederlands Elftal.

3.

Participerende leiding Hier vindt er nog meer overleg plaats tussen de lesgever en de groep. Samen nemen ze besluiten over wat er in de les gaat gebeuren. Dit in tegenstelling tot bij de communicatieve leiding waarbij de lesgever nog steeds besluit wat wel en wat er niet gebeurt. Je ziet dit soort leiding geven in de topsport weleens terug. Frank Rijkaard voerde veel gesprekken in de voorbereidende fase van het EK-voetbal 2000 met diverse sleutelfiguren binnen het Nederlands Elftal.



•Samen wordt er besloten wat er gedaan wordt in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever bepaalt samen met de groep de lesplanning •Er is sprake van evenredige verhouding omtrent besluitvorming tussen de lesgever en de groep en de lesgever is meer begeleider dan leider.

•Samen wordt er besloten wat er gedaan wordt in de les of qua oefenstof in een trainingsschema •De lesgever bepaalt samen met de groep de lesplanning •Er is sprake van evenredige verhouding omtrent besluitvorming tussen de lesgever en de groep en de lesgever is meer begeleider dan leider.

Welk soort leiding de meest geschikte vorm is, is afhankelijk van de situatie. Een groep schoolleerlingen die bij jou op het centrum in hun lessen l.o. komen fitnessen of aerobicen zijn meer gebaat bij een meer directieve vorm van leiding geven dan de top van een bedrijf die bij jou willen komen voor bedrijfsfitness.

Welk soort leiding de meest geschikte vorm is, is afhankelijk van de situatie. Een groep schoolleerlingen die bij jou op het centrum in hun lessen l.o. komen fitnessen of aerobicen zijn meer gebaat bij een meer directieve vorm van leiding geven dan de top van een bedrijf die bij jou willen komen voor bedrijfsfitness.

Een ander vorm van lesgeven die niet in de driedeling van Rijsdorp te plaatsen is, is de laissez-faire of ‘laat maar gaan’ lesgeefstijl.

Een ander vorm van lesgeven die niet in de driedeling van Rijsdorp te plaatsen is, is de laissez-faire of ‘laat maar gaan’ lesgeefstijl.

Hierbij wordt het initiatief volledig aan de groep overgelaten. De lesgever vindt het allemaal goed en neemt een afwachtende houding aan.

Hierbij wordt het initiatief volledig aan de groep overgelaten. De lesgever vindt het allemaal goed en neemt een afwachtende houding aan.

46

Klant-begeleiding

46





Enkele kenmerken van dit type lesgeven zijn: • De groep neemt het initiatief m.b.t. lesstof en wat er gedaan wordt in de les • De groep bepaalt in grote mate de lesplanning • Er is sprake van een afhankelijke positie van de lesgever naar de groep toe

2.7

Communicatie

Enkele kenmerken van dit type lesgeven zijn: • De groep neemt het initiatief m.b.t. lesstof en wat er gedaan wordt in de les • De groep bepaalt in grote mate de lesplanning • Er is sprake van een afhankelijke positie van de lesgever naar de groep toe

2.7

Communicatie

Aan het einde van deze module vind je een bijlage met de hoofdcomponenten van een lesvoorbereidingsformulier. Deze componenten richten zich op de technisch instrumentele aspecten van het lesgeven. Echter lesgeven is meer dan alleen het technisch juist toepassen en hanteren van oefenstof, organisatievormen, doelstellingen etc. Van groot belang is ook: de gehele persoonlijke manier van lesgeven door de trainer, zijn relatie tot de klanten, de sfeer waarin getraind wordt. Dit staat ook bekend als het sociaal-interactieve aspect van het lesgeven. Dit aspect staat niet nadrukkelijk vermeld in het lesvoorbereidingsformulier (als aparte component: communicatie) maar is er vrij gemakkelijk in onder te brengen. Centraal in het lesgeven staat immers: de activiteit van de instructeur in nauwe samenhang met de activiteit van de klanten (in relatie tot de gemaakte doelen waar het in het lesgeven uiteindelijk om begonnen is) op basis van interactie, communicatie.

Aan het einde van deze module vind je een bijlage met de hoofdcomponenten van een lesvoorbereidingsformulier. Deze componenten richten zich op de technisch instrumentele aspecten van het lesgeven. Echter lesgeven is meer dan alleen het technisch juist toepassen en hanteren van oefenstof, organisatievormen, doelstellingen etc. Van groot belang is ook: de gehele persoonlijke manier van lesgeven door de trainer, zijn relatie tot de klanten, de sfeer waarin getraind wordt. Dit staat ook bekend als het sociaal-interactieve aspect van het lesgeven. Dit aspect staat niet nadrukkelijk vermeld in het lesvoorbereidingsformulier (als aparte component: communicatie) maar is er vrij gemakkelijk in onder te brengen. Centraal in het lesgeven staat immers: de activiteit van de instructeur in nauwe samenhang met de activiteit van de klanten (in relatie tot de gemaakte doelen waar het in het lesgeven uiteindelijk om begonnen is) op basis van interactie, communicatie.

Je kunt op twee manieren communiceren namelijk:

Je kunt op twee manieren communiceren namelijk:

1. 2.

1. 2.

Verbaal (door te spreken) Non-verbaal (gebaren, signalen. gezichtsuitdrukking, houding)

Verbaal (door te spreken) Non-verbaal (gebaren, signalen. gezichtsuitdrukking, houding)

Met name de kracht van non-verbale communicatie wordt vaak onderschat. Met name de houding die je aanneemt als je rondloopt of corrigeert kan een bepaalde indruk wekken. Leunen, met je handen in de zij staan of gapen kunnen een ongeinteresseerde indruk wekken. Het is in ieder geval belangrijk dat je datgene wat je uitspreekt, non-verbaal ondersteunt. Dus niet alleen motiverend toespreken, maar ook een actieve houding laten zien.

Met name de kracht van non-verbale communicatie wordt vaak onderschat. Met name de houding die je aanneemt als je rondloopt of corrigeert kan een bepaalde indruk wekken. Leunen, met je handen in de zij staan of gapen kunnen een ongeinteresseerde indruk wekken. Het is in ieder geval belangrijk dat je datgene wat je uitspreekt, non-verbaal ondersteunt. Dus niet alleen motiverend toespreken, maar ook een actieve houding laten zien.

Het eigenlijke communiceren vindt plaats in een aantal stappen. Stel je bent werkzaam in een fitnesscentrum als stagiaire en je ziet dat een klant een oefening opnieuw verkeerd uitvoert. Je hebt hem al een keer gecorrigeerd bij een andere oefening en toen kreeg je als reactie terug ‘laat me met rust, wat weet jij er nu van’. Je gaat het vandaag nog een keer proberen. De eerste stap uit het communicatieproces is coderen. Dit wil zeggen dat jij als instructeur (zender) de informatie die je wilt geven aan de klant omzet (codeert) in een mededeling die voor de klant als ontvanger begrijpelijk is. Je hebt als het ware bepaald wat je communicatiedoel is en wat je moet zeggen om dat doel te bereiken namelijk de correctie bij de desbetreffende oefening.

Het eigenlijke communiceren vindt plaats in een aantal stappen. Stel je bent werkzaam in een fitnesscentrum als stagiaire en je ziet dat een klant een oefening opnieuw verkeerd uitvoert. Je hebt hem al een keer gecorrigeerd bij een andere oefening en toen kreeg je als reactie terug ‘laat me met rust, wat weet jij er nu van’. Je gaat het vandaag nog een keer proberen. De eerste stap uit het communicatieproces is coderen. Dit wil zeggen dat jij als instructeur (zender) de informatie die je wilt geven aan de klant omzet (codeert) in een mededeling die voor de klant als ontvanger begrijpelijk is. Je hebt als het ware bepaald wat je communicatiedoel is en wat je moet zeggen om dat doel te bereiken namelijk de correctie bij de desbetreffende oefening.

Coderen heeft alles te maken met waarom, wat en hoe je het wilt gaan zeggen. Je zou naar de klant kunnen gaan en zeggen: “ Dat doet u helemaal verkeerd” of vragen; “Waarom voert u de oefening zo uit”. De laatste manier is een betere uitgangssituatie naar de klant toe. We zijn daarmee beland in het volgende stap in het communicatieproces; de boodschap en het medium.

Coderen heeft alles te maken met waarom, wat en hoe je het wilt gaan zeggen. Je zou naar de klant kunnen gaan en zeggen: “ Dat doet u helemaal verkeerd” of vragen; “Waarom voert u de oefening zo uit”. De laatste manier is een betere uitgangssituatie naar de klant toe. We zijn daarmee beland in het volgende stap in het communicatieproces; de boodschap en het medium.

De boodschap bestaat uit een inhoud van woorden maar ook uit bedoelingen, intonaties, gebaren. Als bijv. de vraag stelt “waarom voert u de oefening zo uit” en je staat daarbij met je twee handen in je zij en knikt met je hoofd omhoog. Dan is dat hetzelfde als zeggen dat hij de oefening niet goed uitvoert.

De boodschap bestaat uit een inhoud van woorden maar ook uit bedoelingen, intonaties, gebaren. Als bijv. de vraag stelt “waarom voert u de oefening zo uit” en je staat daarbij met je twee handen in je zij en knikt met je hoofd omhoog. Dan is dat hetzelfde als zeggen dat hij de oefening niet goed uitvoert.

Met het medium wordt bedoeld de vorm waarin je de boodschap verstuurt. Dit kan mondeling onder vier ogen zin maar ook via schrift, telefoon, internet e.d.

Met het medium wordt bedoeld de vorm waarin je de boodschap verstuurt. Dit kan mondeling onder vier ogen zin maar ook via schrift, telefoon, internet e.d.

47

Klant-begeleiding

47

Klant-begeleiding



2.8



Boodschap en medium vormen 1 stap in het communicatieproces want de boodschap wordt altijd via een bepaald soort medium verstuurd. Op het moment dat jij de woorden uitspreekt wordt de boodschap overgedragen aan de ontvanger die deze woorden op eigen wijze interpreteert of opvat. Dit wordt decoderen genoemd. De klant als ontvanger neemt dus niet alleen de letterlijke boodschap maar neemt de boodschap aan inde situatie dat hij een oefening uitvoert en vermoedt daarom bepaalde bedoelingen. De klant interpreteert het gedrag op eerdere ervaringen met jou als stagiaire. Dit wordt ook wel de gekleurde bril van de ontvanger genoemd. Dit in tegenstelling tot een fotocamera die alleen objectief waarneemt. Allerlei factoren beïnvloeden de waarneming van de ontvanger zoals opvoeding cultuur e.d. maar ook je stemming op dat moment. De klant in ons voorbeeld reageert door te zeggen “dit doe ik omdat de fysiotherapeut het op deze manier wil “. Er is dus een tweerichtingsverkeer ontstaan waar de klant van ontvanger zender is geworden en de boodschap codeert en waarbij de instructeur van zender ontvanger is geworden en op zijn beurt de boodschap decodeert.

Boodschap en medium vormen 1 stap in het communicatieproces want de boodschap wordt altijd via een bepaald soort medium verstuurd. Op het moment dat jij de woorden uitspreekt wordt de boodschap overgedragen aan de ontvanger die deze woorden op eigen wijze interpreteert of opvat. Dit wordt decoderen genoemd. De klant als ontvanger neemt dus niet alleen de letterlijke boodschap maar neemt de boodschap aan inde situatie dat hij een oefening uitvoert en vermoedt daarom bepaalde bedoelingen. De klant interpreteert het gedrag op eerdere ervaringen met jou als stagiaire. Dit wordt ook wel de gekleurde bril van de ontvanger genoemd. Dit in tegenstelling tot een fotocamera die alleen objectief waarneemt. Allerlei factoren beïnvloeden de waarneming van de ontvanger zoals opvoeding cultuur e.d. maar ook je stemming op dat moment. De klant in ons voorbeeld reageert door te zeggen “dit doe ik omdat de fysiotherapeut het op deze manier wil “. Er is dus een tweerichtingsverkeer ontstaan waar de klant van ontvanger zender is geworden en de boodschap codeert en waarbij de instructeur van zender ontvanger is geworden en op zijn beurt de boodschap decodeert.

De reactie op de inhoud en bedoeling van de zender kan plaatsvinden in woorden, maar ook in gebaren of lichaamshouding. Op deze manier ontstaat er een volledig interactief communicatieproces. Dit in tegenstelling tot een boodschap via de TV die jouw reactie daarop niet waarneemt. Jij moet je dus als professionele trainer goed realiseren hoe jij als zender je boodschappen (informatie) verstuurt aan je klanten als ontvangers om zo voor geen verrassende situaties te komen staan.

De reactie op de inhoud en bedoeling van de zender kan plaatsvinden in woorden, maar ook in gebaren of lichaamshouding. Op deze manier ontstaat er een volledig interactief communicatieproces. Dit in tegenstelling tot een boodschap via de TV die jouw reactie daarop niet waarneemt. Jij moet je dus als professionele trainer goed realiseren hoe jij als zender je boodschappen (informatie) verstuurt aan je klanten als ontvangers om zo voor geen verrassende situaties te komen staan.

Groepsdynamica

2.8

Mensen reageren heel anders als ze in een groep zijn. Denk bijv. aan de accountant die door de week heel nauwkeurig zijn werk doet en met mensen omgaat en in het weekend uit zijn dak gaat bij supportersrellen bij zijn club. Dit is wel een heel extreem voorbeeld om aan te geven dat je op verschillende momenten van verschillende groepen deel uitmaakt. In het fitnesscentrum hebben we ook te maken met groepen. Een groep wordt en is een groep als er iets gemeenschappelijks is wat de groep met elkaar verbindt. In het sportcentrum is het door middel van het volgen van een aerobicsles of trainen op fitness- of cardio-apparatuur. Toch zijn er ook binnen een sportcentra veel verschillende doelgroepen. Een groep wielrenners die fanatiek deelneemt aan spinning-lessen of een groep bedrijfsfitnessers die een lesje spinning volgen en heel veel lol met elkaar hebben. Wat ook voorkomt zijn klanten die in een groep heel dominant zijn en die de rest van de groep sterk beïnvloeden. Dit worden ook wel de informele leiders genoemd. De formele leider is de fitness- of aerobictrainer. Jij hebt, omdat je lesgeeft en het centrale middelpunt, veel invloed op het groepsproces. Daarom is het ook zo belangrijk dat je aan het begin van je les, naast de fysieke voorbereiding, de groep ook psychisch in de sfeer kan en moet brengen van de les. Door het begin bepaal je in feite al hoe de les gaat verlopen als het gaat om groepsprocessen. De sfeer ofwel de toon is dan gezet.

2.9

Mensen reageren heel anders als ze in een groep zijn. Denk bijv. aan de accountant die door de week heel nauwkeurig zijn werk doet en met mensen omgaat en in het weekend uit zijn dak gaat bij supportersrellen bij zijn club. Dit is wel een heel extreem voorbeeld om aan te geven dat je op verschillende momenten van verschillende groepen deel uitmaakt. In het fitnesscentrum hebben we ook te maken met groepen. Een groep wordt en is een groep als er iets gemeenschappelijks is wat de groep met elkaar verbindt. In het sportcentrum is het door middel van het volgen van een aerobicsles of trainen op fitness- of cardio-apparatuur. Toch zijn er ook binnen een sportcentra veel verschillende doelgroepen. Een groep wielrenners die fanatiek deelneemt aan spinning-lessen of een groep bedrijfsfitnessers die een lesje spinning volgen en heel veel lol met elkaar hebben. Wat ook voorkomt zijn klanten die in een groep heel dominant zijn en die de rest van de groep sterk beïnvloeden. Dit worden ook wel de informele leiders genoemd. De formele leider is de fitness- of aerobictrainer. Jij hebt, omdat je lesgeeft en het centrale middelpunt, veel invloed op het groepsproces. Daarom is het ook zo belangrijk dat je aan het begin van je les, naast de fysieke voorbereiding, de groep ook psychisch in de sfeer kan en moet brengen van de les. Door het begin bepaal je in feite al hoe de les gaat verlopen als het gaat om groepsprocessen. De sfeer ofwel de toon is dan gezet.

Regels en normen

2.9

Binnen groepen is er sprake van groepsnormen. Dit zijn algemene regels omtrent gedrag en/of handelingen. Zo is binnen veel fitnesscentra de gewoonte om een handdoek mee te nemen in de zaal. Als je beginnende klanten voor het eerst in je groep krijgt is het goed ze in te lichten over deze groepsnormen zodat ze zich op hun gemak gaan voelen omdat ze weten hoe het er binnen een centrum aan toe gaat. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het dragen van binnenschoenen met niet afgevende zolen (buitenschoenen met zwarte zolen geven af), en het netjes opruimen van gebruikte materialen. De trainer speelt hierin een belangrijke rol. Men-

Klant-begeleiding

48

Groepsdynamica

Regels en normen Binnen groepen is er sprake van groepsnormen. Dit zijn algemene regels omtrent gedrag en/of handelingen. Zo is binnen veel fitnesscentra de gewoonte om een handdoek mee te nemen in de zaal. Als je beginnende klanten voor het eerst in je groep krijgt is het goed ze in te lichten over deze groepsnormen zodat ze zich op hun gemak gaan voelen omdat ze weten hoe het er binnen een centrum aan toe gaat. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het dragen van binnenschoenen met niet afgevende zolen (buitenschoenen met zwarte zolen geven af), en het netjes opruimen van gebruikte materialen. De trainer speelt hierin een belangrijke rol. Men-

Klant-begeleiding

48


2.10




sen willen zich graag aanpassen om bij een bepaalde groep te horen. Ook de groep zelf heeft hier invloed op en zal op de betreffende klant reageren als hij/zij geen handdoek gebruikt tijdens de training.

sen willen zich graag aanpassen om bij een bepaalde groep te horen. Ook de groep zelf heeft hier invloed op en zal op de betreffende klant reageren als hij/zij geen handdoek gebruikt tijdens de training.

Dit wordt ook wel sociale controle genoemd binnen de groepsdynamica.

Dit wordt ook wel sociale controle genoemd binnen de groepsdynamica.

Soms zul je een hele groep moeten corrigeren door een flyer op te hangen bv. het opruimen van materialen is een veel voorkomend probleem. Ook als fitnessen aerobicstrainer hanteer je bepaalde regels. Zoals het op tijd beginnen met je les en eventueel klanten erop aanspreken als ze te laat komen. Dit betekent dan ook dat jij deze regels naleeft anders lijkt het niet reëel om je klanten op dezelfde regels aan te spreken.

Soms zul je een hele groep moeten corrigeren door een flyer op te hangen bv. het opruimen van materialen is een veel voorkomend probleem. Ook als fitnessen aerobicstrainer hanteer je bepaalde regels. Zoals het op tijd beginnen met je les en eventueel klanten erop aanspreken als ze te laat komen. Dit betekent dan ook dat jij deze regels naleeft anders lijkt het niet reëel om je klanten op dezelfde regels aan te spreken.

Regels die je gebruikt moeten altijd in dienst staan van de les. Ze moeten dus zinvol zijn. Een bepaalde opstelling van de deelnemers, of dat alle deelnemers met hetzelfde been de beweging inzetten kunnen voorbeelden van dergelijke regels zijn. Vaak staan regels ook in dienst van de veiligheid. Het opruimen van de gewichten na afloop van het training is niet alleen omdat het anders zo rommelig staat, maar ook dat er iemand over kan struikelen.

Regels die je gebruikt moeten altijd in dienst staan van de les. Ze moeten dus zinvol zijn. Een bepaalde opstelling van de deelnemers, of dat alle deelnemers met hetzelfde been de beweging inzetten kunnen voorbeelden van dergelijke regels zijn. Vaak staan regels ook in dienst van de veiligheid. Het opruimen van de gewichten na afloop van het training is niet alleen omdat het anders zo rommelig staat, maar ook dat er iemand over kan struikelen.

Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen geschreven regels zoals vermeld in een reglement en ongeschreven regels. Beide regels moeten echter duidelijk zijn voor iedereen, zodat iedereen de grenzen kent van het systeem.

Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen geschreven regels zoals vermeld in een reglement en ongeschreven regels. Beide regels moeten echter duidelijk zijn voor iedereen, zodat iedereen de grenzen kent van het systeem.

Conflicten

2.10

Conflicten

In elke organisatie dus ook in een fitnesscentrum krijg je vroeg of laat te maken met tegenstellingen, andere meningen, ideeën die elkaar lijken uit te sluiten. Een conflict is dan ontstaan. Conflicten hebben een beladen betekenis. Vaak wordt het geassocieerd met een verpeste sfeer, stress teerwijl conflicten ook positieve kanten hebben. Aan veel positieve veranderingen binnen organisaties zijn eerst conflicten aan voorafgegaan.

In elke organisatie dus ook in een fitnesscentrum krijg je vroeg of laat te maken met tegenstellingen, andere meningen, ideeën die elkaar lijken uit te sluiten. Een conflict is dan ontstaan. Conflicten hebben een beladen betekenis. Vaak wordt het geassocieerd met een verpeste sfeer, stress teerwijl conflicten ook positieve kanten hebben. Aan veel positieve veranderingen binnen organisaties zijn eerst conflicten aan voorafgegaan.

De trainer moet bepalen hoe hij staat tegenover conflicten. Zie je een conflict als iets negatiefs of als een kans voor een positieve verandering. Ofwel niets heeft betekenis dan de betekenis die jij er aan geeft.

De trainer moet bepalen hoe hij staat tegenover conflicten. Zie je een conflict als iets negatiefs of als een kans voor een positieve verandering. Ofwel niets heeft betekenis dan de betekenis die jij er aan geeft.

Ook in je lessen kunnen in mindere mate conflicten ontstaan in de vorm van irritatie. Deze kunnen ontstaan vanuit de les zelf en ‘van buiten af’.

Ook in je lessen kunnen in mindere mate conflicten ontstaan in de vorm van irritatie. Deze kunnen ontstaan vanuit de les zelf en ‘van buiten af’.

Deze worden veroorzaakt door:

Deze worden veroorzaakt door:

1.

Gebrek aan voorbereiding: •De organisatie is rommelig, met onnodige onderbrekingen, het materiaal staat niet klaar etc. •De keuze van je oefenstof is verkeerd, omdat deze niet is aangepast aan de doelgroep, te makkelijk of te moeilijk is of weinig uitdagend is etc.

1.

Gebrek aan voorbereiding: •De organisatie is rommelig, met onnodige onderbrekingen, het materiaal staat niet klaar etc. •De keuze van je oefenstof is verkeerd, omdat deze niet is aangepast aan de doelgroep, te makkelijk of te moeilijk is of weinig uitdagend is etc.

2.

Je presentatie: •Je bent niet te verstaan, de muziek staat te hard, of je praat onduidelijk •Je hebt een passieve houding

2.

Je presentatie: •Je bent niet te verstaan, de muziek staat te hard, of je praat onduidelijk •Je hebt een passieve houding

3.

Externe omstandigheden: •Een body pump les wordt in de fitnesszaal gegeven •Je microfoon doet het niet •De CD-speler slaat telkens over •De airconditioning functioneert niet

3.

Externe omstandigheden: •Een body pump les wordt in de fitnesszaal gegeven •Je microfoon doet het niet •De CD-speler slaat telkens over •De airconditioning functioneert niet

49

Klant-begeleiding

49

Klant-begeleiding




Maar ook wordt van jou verwacht dat jij klanten aanspreekt die zich niet houden aan de afgesproken regels en groepsnormen. Vaak door het alleen al uit te leggen aan de desbetreffende klant wordt veel irritatie weggenomen.

Klant-begeleiding

50


Maar ook wordt van jou verwacht dat jij klanten aanspreekt die zich niet houden aan de afgesproken regels en groepsnormen. Vaak door het alleen al uit te leggen aan de desbetreffende klant wordt veel irritatie weggenomen.

Klant-begeleiding

50


2.11


Studievragen


2.11


Studievragen

1.

Welke rollen vervul je als fitnessen aerobicstrainer?

1.

Welke rollen vervul je als fitnessen aerobicstrainer?

2.

Geef van elke rol een omschrijving met de daarbij behorende specifieke kenmerken.

2.

Geef van elke rol een omschrijving met de daarbij behorende specifieke kenmerken.

3.

Noem puntsgewijs de stappen die je neemt als je een oefening aan een groep deelnemers uitlegt.

3.

Noem puntsgewijs de stappen die je neemt als je een oefening aan een groep deelnemers uitlegt.

4.

Noem twee manieren hoe jij de mensen tijdens het lesgeven benadert.

4.

Noem twee manieren hoe jij de mensen tijdens het lesgeven benadert.

5.

Omschrijf de 3 lesgeefstijlen die Rijsdorp onderscheidt in de sport.

5.

Omschrijf de 3 lesgeefstijlen die Rijsdorp onderscheidt in de sport.

6.

Geef met behulp van een voorbeeld in enkele stappen het communicatieproces weer.

6.

Geef met behulp van een voorbeeld in enkele stappen het communicatieproces weer.

7.

Geef aan wanneer een aantal deelnemers geclassificeerd kan worden als een groep volgens de groepsdynamica?

7.

Geef aan wanneer een aantal deelnemers geclassificeerd kan worden als een groep volgens de groepsdynamica?

8.

Wat betekenen groepsnormen en wat is de rol van de trainer daarin?

8.

Wat betekenen groepsnormen en wat is de rol van de trainer daarin?

9.

Wat is een conflict en geef aan in welke twee richtingen conflicten kunnen ontstaan binnen jouw les?

9.

Wat is een conflict en geef aan in welke twee richtingen conflicten kunnen ontstaan binnen jouw les?

10. Welke regels worden bij jou op het fitnesscentrum gehanteerd en kun je je daarin vinden?

51

Klant-begeleiding

10. Welke regels worden bij jou op het fitnesscentrum gehanteerd en kun je je daarin vinden?

51

Klant-begeleiding



2.12 Coderen Communicatie leiding Conflict Decoderen Directieve leiding Formele leiding Groepsdynamica Groepsnorm Informele leiding Laissez faire Medium Non-verbale communicatie Participerende leiding Relatiegericht

Begrippenlijst

2.12

Waarom, wat en hoe je iets wilt zeggen Leiding en groep overleggen, maar leiding bepaalt

Coderen Communicatie leiding

Tegenstellingen die elkaar lijken uit te sluiten

Conflict

Opvatten, interpreteren van de boodschap die je krijgt Leiding bepaalt wat er gebeurt, autoritair Leiding die is aangewezen om leiding te geven Processen die zich afspelen in een groep Algemene regels in een groep omtrent gedrag en/of handelingen Leiding die niet is aangewezen maar wel de groep sterk beinvloedt ‘Laat maar waaien’- leiding waarbij de groep bepaalt wat er gebeurt

Decoderen Directieve leiding Formele leiding Groepsdynamica Groepsnorm Informele leiding Laissez faire

De vorm waarin je de boodschap verstuurt (internet, telefoon, etc) Communicatie door middel van lichaamstaal Leiding en groep bepalen samen wat er gebeurt Gericht op contact, omgang met anderen


Medium Non-verbale communicatie Participerende leiding Relatiegericht

Begrippenlijst Waarom, wat en hoe je iets wilt zeggen Leiding en groep overleggen, maar leiding bepaalt Tegenstellingen die elkaar lijken uit te sluiten Opvatten, interpreteren van de boodschap die je krijgt Leiding bepaalt wat er gebeurt, autoritair Leiding die is aangewezen om leiding te geven Processen die zich afspelen in een groep Algemene regels in een groep omtrent gedrag en/of handelingen Leiding die niet is aangewezen maar wel de groep sterk beinvloedt ‘Laat maar waaien’- leiding waarbij de groep bepaalt wat er gebeurt De vorm waarin je de boodschap verstuurt (internet, telefoon, etc) Communicatie door middel van lichaamstaal Leiding en groep bepalen samen wat er gebeurt Gericht op contact, omgang met anderen

Role model

Voorbeeld functie

Role model

Voorbeeld functie

Taakgericht

Gericht op het uitvoeren van een taak bijv. uitleg van een oefening

Taakgericht

Gericht op het uitvoeren van een taak bijv. uitleg van een oefening

Verbale communicatie

2.13

Klant-begeleiding


Communicatie door middel van woorden

Verbale communicatie

Literatuurlijst

2.13

Communicatie door middel van woorden

Literatuurlijst

De Boer, Van Driel, Janssen, Mackaaij en Pietersma

De Boer, Van Driel, Janssen, Mackaaij en Pietersma

Regel het maar, basismanagement voor sport- bewegingsleiders, Angerenstein, Arnhem, 2e druk, 1998

Regel het maar, basismanagement voor sport- bewegingsleiders, Angerenstein, Arnhem, 2e druk, 1998

Schulz von Thun, F., ‘Hoe bedoelt u?”, Wolters Noordhoff, Groningen, 1986

Schulz von Thun, F., ‘Hoe bedoelt u?”, Wolters Noordhoff, Groningen, 1986

52

Klant-begeleiding

52

Inhoudsopgave. Hoofdstuk 1 Les en leiding geven. Hoofdstuk 2 Klant-begeleiding

Recommend Documents