Tactische analyse
Uitgaansgeweld
Deventer binnenstad
Regionaal Informatie Knooppunt Ilse van der Vegte Augustus 2006
inhoudsopgave
1.
2. 3.
4.
analyse 1.1 aanleiding en onderwerp 1.2 doelstelling van de analyse 1.3 probleemstelling en onderzoeksvragen methode van onderzoek bevindingen 3.1 Geweld Toelichting alle onderzoeksvragen 3.2 overlast 3.3 overige bevindingen 3.3.1 vergelijking Zwolle 3.3.2 bevindingen horecakoppels 3.3.3 bedreiging conclusies
De inhoud van deze rapportage is confidentieel en leent zich niet voor enige vorm van openbaarmaking op grond van het feit dat dit rapport bestemd is voor intern beraad binnen overheidsorganen belast met de opsporing en vervolging van strafbare feiten, zoals bedoeld in artikel 1, lid 2 van de Wet Openbaarheid van Bestuur. Tevens weegt het belang van het verstrekken van informatie uit dit rapport niet op tegen het in artikel 4 van de Wet Openbaarheid van Bestuur vermelde belang van opsporing en vervolging van strafbare feiten, aangezien dit rapport in zijn geheel betrekking heeft op de mogelijkheden, beperkingen en organisatorische opzet van een bepaalde methode van opsporing van strafbare feiten en tevens overwegingen bevat betreffende bepaalde aspecten van de vervolging van aldus opgespoorde vermoedelijke strafbare feiten.
2
IJsselland Team Informatie Bureau Criminaliteit Analyse
Tactische Criminaliteitsanalyse
Opdrachtgever Opdrachtnemer Uitvoerder
: Lute Nieuwerth, districtschef Zuid : Henk Evers, assistent teamchef Analyse : Ilse van der Vegte, criminaliteitsanalist
Geografisch niveau Besturingsniveau Onderwerp van analyse Soort onderzoeksvraag (kennisbehoefte)
: : : :
Doelstelling
: Het in beeld brengen van de situatie rondom uitgaansgeweld in de binnenstad van Deventer vanaf januari 2005 tot mei 2006.
Startdatum Einddatum
: 8 mei 2006 : 2 augustus 2006
lokaal Tactisch Geweld Deventer binnenstad Beschrijvend
Definitie uitgaansgeweld: Exacte en betrouwbare gegevens over de aard, omvang en spreiding van uitgaansgeweld zijn landelijk, net als over veel andere vormen van criminaliteit, niet voorhanden. Daarbij komt dat onduidelijk is wat precies onder uitgaansgeweld wordt verstaan en hoe het moet worden gedefinieerd. Voor deze analyse wordt uitgaansgeweld gedefinieerd als: Geweld dat in het uitgaansgebied tussen 21.00 uur en 06.00 uur plaatsvindt. Dit onderzoek biedt slechts zicht op de lokale situatie en niet duidelijk is in hoeverre deze situatie representatief is voor de landelijke situatie.
1.
Analyse
1.
Aanleiding en onderwerp van analyse Al enige tijd leeft het gevoel dat het geweld in de binnenstad van Deventer aan het toenemen is. Zowel binnen de politie Deventer als op politiek en bestuurlijk niveau is de behoefte ontstaan om de situatie inzichtelijk te maken teneinde hierop inzet te kunnen plegen en beleid te maken.
1.1
Doelstelling van de analyse Het beschrijven van de situatie rondom het uitgaansgeweld in de binnenstad van Deventer over de periode januari 2005 tot mei 2006. Deze analyse zal worden gecompleteerd met conclusies.
3
1.2
Probleemstelling en Onderzoeksvragen
Probleemstelling: De probleemstelling in deze analyse is de gevoelsmatige toename van het uitgaansgeweld, met name op de Brink in Deventer. Onderzoeksvragen : •
Is het geweld in de binnenstad toegenomen ten opzichte van begin vorig jaar?
•
In welke straten vindt het meeste geweld plaats en waarom daar?
•
Bij welke horecagelegenheden vindt het meeste geweld plaats en waarom daar?
•
Wat is er bekend over de verdachten van het geweld?
•
Wat valt er te zeggen over de slachtoffers van het geweld?
•
In hoeverre wordt er aangifte gedaan van de incidenten?
•
Wat voor geweld vindt er plaats?
•
Wanneer vinden de meeste geweldsincidenten plaats, is er een relatie tussen het geweld en de sluitingstijden van de horeca?
•
Zijn er omstandigheden of situaties bekent waarbij er sprake is van een toename van het geweld?
4
2.
Methode van onderzoek:
In samenspraak met Jan Heerdink, teamchef Deventer Centrum, is bepaald welke incidentcodes voor deze analyse gebruikt worden. Deze codes zijn onder te verdelen in twee categorieën, te weten Geweld en Overlast. Er is in deze analyse voor gekozen om niet alleen de incidentcodes die betrekking hebben op geweld mee te nemen, maar ook de overlastcodes. De reden hiervoor is dat indien alleen zou zijn gekozen voor geweldscodes, een deel van de incidenten dat niet onder de juiste incidentcode is verwerkt, niet in beeld was gekomen. Daarnaast liggen vernielingen, geluidsoverlast en conflicten in het verlengde van het uitgaansgeweld en kunnen ook als bedreigend en storend worden ervaren, waardoor het veiligheidsgevoel kan afnemen. Geweld: • openlijk geweld : • mishandeling :
325 300 301 302 303 310 311 312 313
Overlast: • Vernieling
•
Aantasting openbare orde
•
overlast:
261 262 263 264 269 :
openlijk geweld tegen personen geweld zonder letsel geweld zonder letsel, zonder wapen geweld zonder letsel, met wapen geweld zonder letsel, met vuurwapen geweld met letsel geweld met letsel zonder wapen geweld met letsel met wapen geweld met letsel met vuurwapen vernieling auto vernieling middelen openbaarvervoer vernieling openbare gebouwen vandalisme baldadigheid overige vernielingen
390 aantasting openba(a)re gezag/orde 391 aantasting openbaar gezag 392 aantasting openbare orde 451 geluidshinder horeca 562 overlast van /door jeugd 569 overige overlast 552 overlast van/door dronkenschap 759 overige conflicten (handmatig gesorteerd op geweld of overlast)
Daarnaast zijn de straten bepaald die relevant zijn: Brink, Korte Bisschopstraat, Lange Bisschopstraat, Grote overstraat, Kleine overstraat, Spijkerboorsteeg, Broederenstraat, Duivengang, Stromarkt, Nieuwstraat, Engestraat, Walstraat, Golstraat, De Doelen, Bergkerkplein, Achter de Muren, Bokkingshang, Broederenplein, Smedenstraat, Pontsteeg, Proosdijpassage, Sandrasteeg, Grote Poot, Zandpoort, Assenstraat, Bagijnenstraat, Rijkmanstraat, Menstraat, Bergstraat, Keizerstraat, Prinsenplaats, Roggestraat, Polstraat en Kleine Poot.
5
Om een antwoord te kunnen geven op de eerder genoemde onderzoeksvragen is een basisbestand ontwikkeld in Excel met daarin o.a. de horecagelegenheid, de verdachte, het slachtoffer, portiers, alcoholgebruik enz. Vanuit Reportnet is een selectie gemaakt met alle bovengenoemde incidentcodes in de periode januari 2005 tot en met april 2006 in Deventer. Daaruit zijn de betreffende straten gefilterd. Hieruit bleef een onbewerkt bestand over van 1239 BPS mutaties wat later is aangevuld met 71 mutaties met de incidentcode “overige conflicten”. Deze zijn allen doorgelezen, beoordeeld en verwijderd of uitgewerkt in het basisbestand. De incidenten die niet plaatsvonden tussen 21.00 uur en 06.00 uur zijn verwijderd. In sommige gevallen zijn bij één incident twee of meer aangiften gedaan en zijn derhalve ook twee of meer BPS nummers aangemaakt. Deze zijn als één incident verwerkt, waarmee ook het totaalaantal omlaag gaat. Ook zijn BPS-mutaties verwijderd die niets met uitgaanspubliek te maken hebben. Denk hierbij aan een zwerver die in een portiek ligt te slapen, overlastsituaties bij het opvanghuis aan de Polstraat of een steekpartij in een woning tussen twee verslaafden. Na het comprimeren van het ruwe bestand is een uitgewerkt basisbestand overgebleven van 521 BPS mutaties. Vervolgens is een splitsing gemaakt tussen het geweld en de overlast. Voor het geweld is een bestand gevormd van 155 mutaties en voor overlast zijn dit er 366.
Deze rapportage heeft zich voornamelijk gericht op de antwoorden op de onderzoeksvragen met betrekking tot geweld. Daarnaast is in het kort de situatie weergegeven op het gebied van overlast. Bronnen: BPS1, Gegevens Bijzondere wetten Analyse uitgaansgeweld centrum Zwolle door Irma Geerts Diverse open bronnen w.o. een rapportage, gemaakt door drs. E. de Bie en prof. Dr. W.J.M. de Haan van de rijksuniversiteit in Groningen. Centrum Criminaliteitspreventie Veiligheid
1 BPS = het bedrijfs processen systeem, dit is het belangrijkste registratiemiddel voor de politie in de regio IJsselland. In het BPS worden in principe alle meldingen, incidenten, misdrijven, betrokkenen, slachtoffers en verdachten geregistreerd.
6
3.
Bevindingen:
3.1
geweld:
¾ Is het geweld in de binnenstad toegenomen ten opzichte van begin vorig jaar?
Voor het beantwoorden van deze vraag zijn de cijfers van de eerste vier maanden van vorig jaar naast de cijfers van de eerste vier maanden van dit jaar gelegd. Hierbij is te zien dat het incidentenpatroon in 2005 redelijk stabiel is te noemen, terwijl de eerste vier maanden dit jaar veel onregelmatiger zijn geweest. Over de gehele periode van 16 maanden is het gemiddelde aantal geweldsincidenten in het centrum van Deventer 9,7 per maand. De cijfers over de eerste periode van 2005 liggen in de buurt van dit gemiddelde terwijl in de eerste periode van 2006 het aantal varieerde van 5 tot 17 mutaties per maand. Wel opvallend is het feit dat er in de eerste periode van 2006 tussen 01.00 en 02.00 uur 7 incidenten plaatsvonden, terwijl er in 2005 geen incidenten in dit uur plaatsvonden.
geweld trendlijn totaal
¾
overlast trendlijn overlast
apr.06
mrt.06
feb.06
jan.06
dec.05
nov.05
okt.05
sep.05
aug.05
jul.05
jun.05
mei.05
apr.05
mrt.05
feb.05
jan.05
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
totaal trendlijn geweld
In welke straten vindt het meeste geweld plaats en waarom daar?
BRINK
127
BAGIJNENSTRAAT
7
GOLSTRAAT
3
KEIZERSTRAAT
3
KORTE BISSCHOPSTRAAT
3
BOKKINGSHANG
2
BROEDERENPLEIN
2
ZANDPOORT
2
ASSENSTRAAT
1
BERGKERKPLEIN
1
GROTE OVERSTRAAT
1
KLEINE OVERSTRAAT
1
LANGE BISSCHOPSTRAAT
1
SMEDENSTRAAT
1
Eindtotaal
155
Van alle straten die in deze analyse zijn meegenomen springt vooral op het gebied van geweld de Brink er uit. Van de 155 incidenten hebben er 126 (81%) plaatsgevonden op de Brink. Gezien het feit dat de meeste horecagelegenheden aan de Brink zitten is dit niet verwonderlijk. Niet alle voor deze analyse geselecteerde straten komen in het hiernaast weergegeven overzicht voor. In meer dan de helft van de straten in het centrum van Deventer zijn in de periode januari 2005 tot mei 2006 geweldincidenten voorgekomen tussen 9 uur ‘s avonds en 6 uur ‘s ochtends. 21% van de geweldsincidenten op de Brink vinden plaats op het plein zelf. De overige incidenten vinden in of voor de horecagelegenheden plaats. Dit betreft in een aantal gevallen terassen voor de horecagelegenheden, echter de scheidingslijn tussen het terras en de Brink is lastig aan te geven en mede afhankelijk van de bevindingen en vastlegging van de verbalisant.
7
¾
Bij welke horecagelegenheden vindt het meeste geweld plaats en waarom daar?
Voor het bepalen van de plaatsen waar de meeste geweldsincidenten plaatsvinden is een schifting gemaakt tussen wel of geen horecagelegenheid. Dat wil zeggen dat indien uit BPS blijkt dat het incident in of voor een café, restaurant of discotheek plaatsvindt, deze onder de naam van deze gelegenheid is weggeschreven. Bij de horecagelegenheden is weer een onderscheid gemaakt tussen binnen of buiten. De cijfers van “buiten” moeten enigszins genuanceerd worden omdat de scheidingslijn tussen de Brink in het algemeen en het terras van een uitgaansgelegenheid erg dun is. 70,3% van de incidenten kunnen direct aan een horecagelegenheid gerelateerd worden, zowel binnen als buiten. 29,7% is niet direct horecagerelateerd. Hiervan vindt 60% op de Brink plaats. Van de horecagelegenheden is Luxor de uitgaansgelegenheid met de meeste incidenten (25,8 %) en zal derhalve hierna in het kort verder worden uitgelicht. Hierna volgen de Joffer (9%), Murphy’s (6,5%), Zinq (4,5%) en Donerix (3.9%). De overige gelegenheden komen ieder in minder dan 3% van de gevallen voor. op straat zinq Tahori sting persee passe partout ole murphy's Mid Town Marmaris
binnen
Luxor
buiten
het brinkje
onb.
donerix Del Mar de vier jaargetijden de tamboer de Joffer de heks de buren.. De Boemel coc burgerweeshuis Brink 21 0
10
20
30
40
50
De broodjeszaken Dönerix, Marmaris en het Brinkje zijn relatief rustig, ondanks dat de piek van bezoekers van deze zaken vaak plaatsvindt in de uren waarin de meeste bezoekers een uitgaansgelegenheid hebben bezocht en reeds de nodige alcohol hebben genuttigd. Bij café de Joffer valt op dat er weinig incidenten binnen plaatsvinden, maar dat dit café door de hoeveelheid incidenten buiten toch op een tweede plaats komt. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat in de BPS-mutaties ook regelmatig staat vermeld; “ter hoogte van de Joffer”. Dit kan ook een indicatie zijn voor de plaats op de Brink waar het heeft
8
plaatsgevonden en hoeft niet altijd te betekenen dat het geweld op het terras van de Joffer heeft plaatsgevonden. Onbekend is of dit vooral bij de Joffer voorkomt of ook bij andere gelegenheden aan de orde is. Toelichting Luxor: Luxor is de enige discotheek in de binnenstad van Deventer en is ook de horecagelegenheid waar de meeste personen naar binnen kunnen. (maximaal 450 personen). Overigens is in deze analyse niet duidelijk geworden of dit aantal ook werkelijk regelmatig gehaald wordt. Bij de Luxor komen iets meer incidenten buiten de discotheek voor dan binnen in de discotheek. Uur Binnen buiten onbekendEindtotaal 01.00 4 1 5 02.00 6 3 9 03.00 5 6 11 04.00 3 11 14 06.00 1 1 Eindtotaal 18 21 1 40
De incidenten tussen twee en drie uur vinden voornamelijk binnen plaats, terwijl de problemen na vier uur zich vooral buiten Luxor voordoen.
In 60 % van de gevallen is er een portier betrokken geweest bij het geweldsincident. Het zou kunnen dat een portier of beveiligingsmedewerker vaker aanwezig is geweest, dit is echter vanuit BPS niet te herleiden. De rol van de portier is in betreffende gevallen het ingrijpen bij een incident en het (soms hardhandig) uitzetten van personen die zich niet juist gedragen. In twee gevallen wordt de portier aangevallen en doet deze aangifte van mishandeling. In vier gevallen wordt de portier van de Luxor aangegeven als de verdachte van een mishandeling, waarvan in drie gevallen de naam van de betreffende portier niet bekend is geworden. Er zijn 6 incidenten bekend waarbij de portier iemand de toegang tot de discotheek weigert en waarbij bemoeienis van politie gewenst is. In 25% van de gevallen bleek dat een klant uit de discotheek wordt gezet en dat het geweld zich vervolgens buiten voortzet of escaleert. De portiers van Luxor worden ingehuurd bij beveiligingsbedrijf Hartman Security. Er staat geen vaste portier aan de deur. Uit de mutaties in BPS blijkt niet dat de portiers bemoeienis hebben met de gebeurtenissen voor de discotheek. Luxor werkt niet met een pasjessysteem, volgens de website van de discotheek is het wel verplicht om een legitimatiebewijs bij je te hebben. Onbekend is of alle bezoekers dit ook moeten laten zien bij de ingang of alleen bij incidenten. Ook bestaat een videosysteem dat opnamen maakt binnen in de discotheek. Uit geen van de 40 mutaties is gebleken dat bij het achterhalen van de identiteit van de verdachte en de toedracht gebruik is gemaakt van de beelden. Wel was in de gevallen waarin de camera’s wel werden genoemd, de medewerking van de Luxor zeer minimaal. In totaal zijn er bij geweldsdelicten in en voor Luxor 38 namen van verdachten geregistreerd. 16 jr. 17 jr. 18 jr. 19 jr. 20 jr. 21 jr. 22 jr. 24 jr
1 25 jr. 2 26 jr. 4 27 jr. 6 32 jr. 3 33 jr. 2 34 jr. 3 40 jr. 2 onbekend
3 2 1 1 2 2 1 3
Van deze personen zijn de leeftijden in de tabel weergegeven. De grootste groep verdachten valt in de leeftijdscategorie tussen 15 en 19 jaar. Dit wijkt enigszins af van het totaalbeeld van alle horecagelegenheden in Deventer waarbij de grootste groep verdachten in de leeftijd tussen 20 en 25 jaar ligt.
9
¾
Wat is er bekend over de verdachten van het geweld?
De doelstelling van deze vraag is om een beeld te krijgen van de verdachten van de geweldsdelicten. Hierbij gaat het om de vraag of de dader meestal alleen is of in groepsverband opereert, de woonplaats van de dader, de leeftijd van de dader en de omstandigheden waarin het incident heeft plaatsgevonden. Ook zal worden getracht te omschrijven of het gebruik van alcohol een rol heeft gespeeld en wat de aanleiding van het incident is geweest. Regelmatig is in BPS geregistreerd dat wanneer politiemedewerkers na een melding ter plaatse kwamen, de verdachten inmiddels verdwenen waren of vanwege de grootte van een groep niet te achterhalen. Ook zijn, nadat door de politie is ingegrepen en partijen uit elkaar zijn gehaald, niet altijd de namen van de betrokkenen vastgelegd. Het komt in veel gevallen voor dat een dader van een vechtpartij ook het slachtoffer is omdat over en weer geslagen wordt en door beide partijen aangifte wordt gedaan. Van de geweldsincidenten zijn in totaal 119 verdachten bekend geworden. Één verdachte komt bij drie verschillende incidenten voor en 8 verdachten komen twee keer voor geweld voor. De overige 100 personen komen één keer naar voren met een geweldsincident. Er kan dus niet worden gesproken over “lastige klanten” die regelmatig betrokken zijn bij vechtpartijen, althans niet voor zover ze als verdachte of betrokkene in BPS zijn ingevoerd. Deventer Schalkhaar Apeldoorn onbekend Diepenveen Rotterdam Alkmaar Almelo Amsterdam Bad friedrichshall Den haag Eefde Epse Marienheem Nijmegen Raalte Spijkenisse Terwolde Twello Utrecht Warnsveld Zutphen
82 8 5 4 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 119
Over de groep die als dader is aangemerkt en ingevoerd kan het volgende worden geconstateerd: 77% van de verdachten is woonachtig in de gemeente Deventer. 9 % is afkomstig uit Noord-oost Gelderland en 6% bleek vanuit het westen van het land afkomstig te zijn. Aangezien het wettelijk niet is toegestaan de etniciteit van personen vast te leggen in de politiesystemen kan daarover in deze analyse geen uitspraak worden gedaan. Bij nationaliteit wordt in BPS in de meeste gevallen standaard “Nederlands” ingevoerd, waardoor ook hierover geen betrouwbare uitspraak kan worden gedaan. Dit zelfde geldt voor de kenmerken van de slachtoffers van geweld.
Meer dan de helft van de verdachten is jonger dan 25 jaar. De leeftijden 19, 20 en 22 komen het meest voor, resp. 17, 11 en 10 keer. In 6 gevallen was de geboortedatum van de dader niet ingevoerd in BPS. 21 % van de verdachten is ouder dan 30 jaar. 10 van de 119 bekende verdachten zijn vrouwen.
leeftijd 15 t/m 19 jaar 20 t/m 24 jaar 25 t/m 29 jaar 30 t/m 34 jaar 35 t/m 39 jaar 40 t/m 44 jaar 45 en ouder
aantal 29 38 22 14 3 5 2
Het beeld dat na het lezen van alle mutaties van de geweldincidenten is ontstaan is dat verreweg de meeste gevallen sprake is van een ruime mate van alcoholgebruik. Van de 155 geweldsincidenten is er in 60 gevallen sprake van 1 verdachte die geweld gebruikt tegen een slachtoffer zonder dat het slachtoffer terug slaat. 17 keer gaat het om
10
twee personen die onderling ruzie hebben en waarbij er door beide partijen geweld wordt gebruikt. In 58 gevallen is er sprake van een incident waarbij meer dan twee verdachten zijn betrokken. Daarvan is in 30 gevallen vanuit BPS niet te achterhalen hoeveel verdachten er bij het incident betrokken zijn geweest en of het hier gaat om bijvoorbeeld twee verdachten of een groep. Van de overige 28 gevallen is de verdeling tussen twee verdachten, 3 tot 10 verdachten of een groep van meer dan 10 personen ongeveer gelijk (resp. 10,9, en 9 keer) In 20 gevallen is het totaal onbekend gebleven wat de omvang van het incident is geweest en of er sprake is geweest een groep of slechts één of twee personen. Vaak is er alleen sprake geweest van een melding van een vechtpartij en is er bij aankomst van de politie niets meer waar te nemen. Het is in die gevallen derhalve ook niet duidelijk wat er is voorgevallen en wie erbij betrokken is geweest. Het grootste deel van de incidenten dat plaatsvindt en waarvan in BPS iets is vastgelegd, is een conflict tussen twee personen. De vechtpartijen tussen grote groepen komen in mindere mate voor, maar hebben vaak wel een grotere impact en worden door meer personen waargenomen. Hierdoor kan het gevoel ontstaan dat er veel vaker grote vechtpartijen plaatsvinden en nauwelijks individuele incidenten, die overigens in enkele gevallen een aanleiding bleken voor een grotere vechtpartij. ¾
Wat valt er te zeggen over de slachtoffers van het geweld?
Deventer Olst onbekend Schalkhaar Utrecht Vaassen Almere Apeldoorn Arnhem Assen Bathmen Diepenveen Eindhoven Elst Enschede Klarenbeek Lochem Maastricht Nijmegen Oss Wageningen Zwolle Eindtotaal
78 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 105
Over de slachtoffers van een geweldsmisdrijf is minder te zeggen dan over de verdachten hiervan. Met name de aangehouden verdachten leggen een verklaring af waar de nodige informatie uit te halen is. Er is uit deze analyse niet gebleken dat er een specifieke groep is waarop het geweld gericht is. De slachtoffers lijken willekeurig gekozen, maar je ziet ook regelmatig dat de confrontatie in de relationele sfeer ligt of dat er onenigheid is met een portier of beveiligingsmedewerker van een horecagelegenheid. Ook bemoeien omstanders zich nogal eens met een ruzie tussen twee mensen en worden dan uiteindelijk zelf het slachtoffer. In totaal zijn 105 slachtoffers van geweldsincidenten bekend geworden. 78 % daarvan is afkomstig uit de gemeente Deventer. Ruim de helft van de slachtoffers is jonger dan 25 jaar. De leeftijden die het meest voorkomen zijn 18, 20 en 22 jaar (resp. 12, 10 en 12 keer.)
¾ In hoeverre wordt er aangifte gedaan van de incidenten?
leeftijd 15 t/m 19 jaar 20 t/m 24 jaar 25 t/m 29 jaar 30 t/m 34 jaar 35 t/m 40 jaar 40 jaar en ouder
aantal 25 36 17 12 4 8
Van de 155 geweldsincidenten is in 48 gevallen een aangifte niet van toepassing omdat ze onder de incidentcode “overige conflicten” zijn verwerkt. Van de overige 107 incidenten is in 63% van de gevallen aangifte gedaan. Hierbij viel op dat er in de maanden juli tot en met oktober 2005 in verhouding minder vaak aangifte is gedaan.
11
Aangezien het niet is vast te stellen wat het werkelijke aantal incidenten is dat heeft plaatsgevonden is de verhouding tussen deze incidenten en de aangiften niet aan te geven en kan alleen een toe-of afname van het aantal aangiften worden weergegeven. Als de eerste vier maanden van 2005 en 2006 worden vergeleken kan worden gesteld dat het aantal aangiften in 2006 is afgenomen van 20 aangiften in 2005 naar 17 in 2006. Incident omschrijving
Ja
nee n.v.t. totaal
geweld met letsel met vuurwapen
1
geweld met letsel met wapen
7
2
9
38
15
53
4
4
geweld met letsel zonder wapen geweld zonder letsel geweld zonder letsel met wapen
2
geweld zonder letsel zonder wapen openlijk geweld tegen personen overige conflicten Eindtotaal ¾
1
2
16
18
4
1
68
40
34 5 47 47
47 155
Als de incidentcodes van geweld met letsel worden afgezet tegen de incidentcodes van het geweld zonder letsel zien we dat wanneer er letsel is, in 73% van de gevallen aangifte wordt gedaan, terwijl er wanneer er geen letsel is in 45% van de gevallen een aangifte is te vinden.
Wat voor geweld vindt er plaats?
De meest gebruikte incidentcode voor het geweld in de Deventer binnenstad is geweld met letsel, zonder wapen. Ook wordt er veel gemuteerd onder “overige conflicten”, waarbij moet worden opgemerkt dat daarbij de nadruk overwegend ligt op politie-inzet bij een melding van een vechtpartij of een onrustige situatie. Vaak is bij aankomst van de politie geen sprake meer van een vechtpartij of kunnen partijen op relatief eenvoudige wijze gescheiden worden. In de meeste gevallen zijn daarbij geen namen van verdachten of slachtoffers bekend. Ook wordt deze code regelmatig gebruikt wanneer een portier een melding maakt van een klant die moeilijk uit de horecagelegenheid te verwijderen is. Deze laatste categorie is gesorteerd onder “overlast” en is voor het tot stand komen van de geweldscijfers niet meegerekend.
overige conflicten openlijk geweld tegen personen geweld zonder letsel zonder wapen geweld zonder letsel met wapen geweld zonder letsel geweld met letsel zonder wapen geweld met letsel met wapen geweld met letsel met vuurwapen 0
10
20
30
40
50
60
De incidenten in of voor een horecagelegenheid zijn nog eens nader bekeken en daarbij is het volgende opgevallen: De “overige conflicten” vinden voor het grootste gedeelte buiten de horecagelegenheid plaats. Het “geweld met letsel zonder wapen” vindt bijna twee keer zo vaak binnen plaats dan buiten op het terras. In veel gevallen gaat het hierbij om irritaties en kleine ruzies waarbij één of meer klappen vallen. Vaak daagt de ene partij de ander uit of zijn partijen
12
bekenden of ex-partners van elkaar. Het lijkt erop dat veelal onder invloed van drank grenzen vervagen en mensen duidelijk minder tolerant zijn. De 6 gevallen waarbij de incidentcode “geweld met of zonder letsel, met wapen” is gebruikt en die binnen hebben plaatsgevonden zijn nader bekeken. De “wapens” die in deze gevallen werden gebruikt zijn geen wapens in de zin van vuurwapens of messen, maar betreffen o.a. glas, een biljartkeu en een riem. In de periode 2005 en 2006 tot mei is slechts in één geval sprake geweest van een vuurwapen, buiten voor Luxor. Er zijn geen gegevens bekend van verder gebruik van vuurwapens of messen. Zoals eerder genoemd is bij het lezen van de mutaties over de horecagelegenheden wel een beeld ontstaan. In veel gevallen waarbij buiten op straat sprake was van een vechtpartij, heeft de betrokkene kort daarvoor ook binnen in de horecagelegenheid al voor problemen gezorgd en is uitgezet door een beveiligingsmedewerker. In de onderzochte periode is in één geval sprake geweest van een zeer ernstig misdrijf. In kerstnacht heeft een mishandeling plaatsgevonden waarbij het slachtoffer aan zijn verwonding is overleden. Hoewel dit feit heeft plaatsgevonden buiten het onderzoeksgebied, is het gezien de ernst hiervan toch opgenomen in deze rapportage. Verder zijn er over de betreffende periode geen incidenten bekend waarbij een slachtoffer ernstig gewond raakte of is overleden.
¾
Wanneer vinden de meeste geweldsincidenten plaats en hebben de sluitingstijden van de horeca hierop invloed?
In onderstaand overzicht is af te lezen dat de meeste geweldsincidenten plaatsvinden tussen drie en vier uur ‘s nachts. Daarna tussen vier en vijf uur en tussen twee en drie uur. De piek in het uitgaansgeweld ligt dus tussen twee en vijf uur.
45 40 35 30 25 20 15 10 5 onbekend
06.0007.00
05.0006.00
04.0005.00
03.0004.00
02.0003.00
01.0002.00
24.0001.00
23.0024.00
22.0023.00
21.0022.00
0
* alleen geweldsincidenten, dus geen overlastsituaties
Zoals verwacht blijkt dat het grootste deel van de incidenten plaatsvindt in het weekend. In de nacht van zaterdag op zondag vinden de meeste incidenten plaats, daarna in de nacht van vrijdag op zaterdag en de nacht van donderdag op vrijdag. Voor deze drie nachten geldt dat het meeste geweld plaatsvindt tussen drie en vier uur, waarbij wel kan worden opgemerkt dat het in de nacht van donderdag op vrijdag na vier uur rustig is, terwijl dat van de vrijdag en zaterdag avonden niet kan worden gesteld. In de nacht van vrijdag op zaterdag begint de
13
1 2 1
1 1
1 1
1
2
3
6
Eindtotaal
zaterdag
zondag
1 4 4 13 19 28 39 31 14 1 1 156
2
1 1 1
1 1
1 1
vrijdag
woensdag
1
1 4
donderdag
uur 21.00 22.00 23.00 00.00 01.00 02.00 03.00 04.00 05.00 06.00 onbekend Eindtotaal
Dinsdag
maandag
top rond 24.00 uur en in de nacht van zaterdag op zondag is rond 1 uur een toename van het aantal incidenten zichtbaar.
7
1 2 4 6 1 3
1 8 5 11 12 12 4
20
53
2 11 10 18 17 4 1 63
Relatie sluitingstijden en geweld: In onderstaand overzicht zijn de 10 meest voorkomende horecagelegenheden weergegeven om te kunnen beoordelen of er een relatie is met de sluitingstijden van de gelegenheid en het aantal geweldsincidenten. De sluitingstijden hierin zijn gebaseerd op het overzicht Jaarontheffingen sluitingsuur d.d. 22 juni 2006, verstrekt door Bijzondere Wetten. horecagelegen- maximale ** heid sluitingstijd* 21.00 22.00 23.00 00.00 01.00 02.00 03.00 04.00 05.00 06.00 totaal Luxor 5 uur (2av.) 5 9 11 14 1 40 de Joffer 4 uur (2av.) 1 2 3 6 2 14 Murphy's 5 uur (7av.) 1 1 3 2 1 1 9 Donerix 5 uur (3av.) 2 2 2 6 Zinq 5 uur (6av.) 1 1 3 2 6 burgerweeshuis 3 uur (2av.) 1 2 1 4 Del Mar 3 uur (2av.) 1 1 2 4 Marmaris 5 uur (3av.) 1 1 2 4 De Boemel 5 uur (1av.) 2 1 3 0 1 1 4 13 21 27 20 3 1 90 totaal incidenten op straat
0
3
0
4
2
5
10
11
9
0
* tussen haakjes is het aantal avonden weergegeven waarop de maximale sluitingstijd mag worden aangehouden. Hierbij is geen rekening gehouden met de Floors-regeling. ** de genoemde uren betreft het volle uur vanaf het ingaan van de aangegeven tijd, dus 21.00 wil zeggen tussen 21.00 en 22.00 uur. In en voor de meest voorkomende uitgaansgelegenheden begint de piek van de incidenten om 01.00 uur en duurt voort tot 05.00 uur, terwijl de meeste ongeregeldheden die op straat, en dus voor een groot deel op de Brink plaatsvinden zich tussen 03.00 en 06.00 uur voordoen. Er vindt dus een verschuiving plaats van het geweld rondom de horecagelegenheid naar het plein. Voor Luxor en de Joffer geldt dat de meeste incidenten zich voordoen in het uur voor sluitingstijd.
14
48
¾
Zijn er omstandigheden of situaties bekend waarbij er sprake is van een toename van het geweld?
Om te bepalen of de evenementen die in het centrum van Deventer plaatsvinden invloed hebben op het uitgaansgeweld is een uitdraai gemaakt van de dagen die het meest voorgekomen in 2005 en 2006. Hiervoor is gebruik gemaakt van het bestand waarbij zowel het geweld als de overlastincidenten zijn vastgelegd. Hieruit kwamen onderstaande data naar voren waarbij is aangegeven of er op dat moment een evenement plaatsvond. 1-1-2005 6-2-2005 27-2-2005 15-4-2005 5-6-2005 10-7-2005 28-8-2005 20-11-2005 27-11-2005 24-12-2005 25-12-2005 19-2-2006 26-2-2006 28-4-2006
9 5 5 6 8 8 5 6 5 5 9 5 5 5
oud en nieuw geen bijzonderheden geen bijzonderheden geen bijzonderheden Kermis op de Brink geen bijzonderheden geen bijzonderheden geen bijzonderheden geen bijzonderheden kerstnacht 1e kerstdag geen bijzonderheden carnaval Deventer Muziek Totaal
Bij het selecteren van de hiernaast aangegeven data is een ondergrens gebruikt van 5 incidenten. Gemiddeld is het aantal incidenten per dag 1,4.
In slechts een aantal gevallen heeft een evenement invloed gehad op het uitgaansgeweld. Echter van evenementen als Dickens, de boekenmarkt, Deventer op stelten en koninginnedag zijn geen gegevens bekend van extra overlast. Daarnaast kunnen er nog andere factoren van invloed zijn op het wel of niet ontstaan van geweldincidenten. Hierbij valt te denken aan de omstandigheden in de uitgaansgelegenheden. In een rapportage, gemaakt door drs. E. de Bie en prof. Dr. W.j.m. de Haan van de rijksuniversiteit in Groningen, wordt gesproken over onderzoeksresultaten waarbij gebleken is dat met name in de uitgaansgelegenheden de omgevingsfactoren een belangrijke rol kunnen spelen. De temperatuur, de muzieksoort en volume, de beveiliging en de drukte in de gelegenheid kunnen een bron van irritatie vormen en de kans op geweld doen toenemen. Ook de inrichting van de horecagelegenheid speelt een rol. Het is van belang er voor te zorgen dat zo weinig mogelijk mensen elkaar kruisen, het publiek zich niet verveeld en zich niet ongemakkelijk voelt vanwege eerder genoemde factoren. Een grote factor in het uitgaansgeweld is het alcoholgebruik onder de bezoekers. Landelijke cijfers geven aan dat er onder de jongeren steeds meer gedronken wordt. Bij het doorlezen van alle mutatie over geweld, waarin onder andere de verklaringen van slachtoffers en verdachten zijn meegenomen geeft een groot deel van hen aan onder invloed te zijn geweest van alcohol. Nergens is door een dader of slachtoffer gesproken over het gebruik van drugs. Het is over de periode januari 2005 tot mei 2006 niet mogelijk om met exacte cijfers te komen omdat het tot voor kort niet mogelijk was om alcohol als projectcode mee te geven en er in de verklaringen niet altijd gesproken is over het wel of niet gebruiken van alcohol en de hoeveelheid.
3.2
Overlast:
Omdat de behoefte aan inzicht in de situatie omtrent het geweld in de binnenstad het grootst was is deze rapportage zoals eerder vermeld, voornamelijk opgebouwd uit bevindingen op het gebied van geweldsincidenten. Om toch een totaalbeeld te kunnen realiseren volgen hieronder in het kort nog een aantal overzichten met betrekking tot de overlast situatie.
15
Incident omschrijving
21.00 22.0023.0000.0001.0002.0003.00 04.0005.00 06.00 onb. tot.
overige vernielingen/beschadiging
3
5
3
2
6
5
geluidshinder horeca
1
overlast van/door jeugd
6
overlast van/door
5
8
21
14
10
5
6
7
3
8
1
3
4
4
4
4
4
2
4
3
2
overlast van door dronkenschap
2
1
5
3
4
5
4
4
3
vernieling auto
1
2
3
2
1
overige conflicten
12
7
28
85
1
4
69 34
1
1
2
9
3
2
1
1
7
2
3
1
1
vandalisme/baldadigheid
2
3
4
3
1
aantasting openbare orde
1
3
2
1
1
3
2
vernieling/beschadiging
1
1
1
1
vernielingen aan openb.geb.
32 31
2
3
overige overlast.
1
16
21 1
21 20 13
1
8 7
1
aantasting openbaar gezag
1
openlijk gew. tegen goederen
5
1
6
1
1
1
3
1
3
vernieling middelen openb. Verv. Eindtotaal
33
1 19
22
32
38
53
41
48
31
20
3
1
59 366
In het geval van het plegen van vernielingen is het vaak lastig om een exact tijdstip aan te kunnen geven omdat met name bij het vernielen van auto’s dit veelal in het weekend plaatsvindt en de eigenaar pas later de vernieling ontdekt. Dit geldt ook, echter in mindere mate voor het vernielen van ruiten. In tegenstelling tot de geweldsincidenten zijn bovenstaande gebeurtenissen meer verdeeld over de avond en nacht. De piek ligt wel tussen 01.00 en 02.00 uur. Het geweld vindt voornamelijk op de Brink plaats terwijl de overlast voor het grootste gedeelte in de omliggende straten voorkomt. De incidentcode “geluidshinder” die hier op de tweede plaats staat dient een nadere toelichting. De horecagelegenheden met meer dan 5 meldingen zijn, Murphy’s, café Ole, De Golden Helm, studentensoos Nhisri en Ecurie. De meldingen van over overlast van café Murphy’s komen allen van één melder, die een conflict had met de eigenaar. Deze meldingen komen niet meer voor na augustus 2005. 60 50 40 30 20 10
onb.
06.00
05.00
04.00
03.00
02.00
01.00
00.00
23.00
22.00
0 21.00
Voor wat betreft de “overige conflicten” geldt in nagenoeg alle gevallen dat het gaat om een , veelal dronken, klant die een conflict heeft met de portier en waarbij politieassistentie is gewenst.
16
¾
¾
¾ ¾
openl.gew. tegen goederen
overige conflicten
overige overlast.
overige vernieling./besch.
overlast v/d dronkenschap
overlast van/door
overlast van/door jeugd
vandalisme/baldadigheid
vernieling auto
vernieling midd.openb.verv.
31 7
2
21
10 4
23 5 1 8 4 1 7 1 4
21
4 7 3 1 5
1 7 19
3
3 2 2 5
1
1 1
1 1 9 4 2
2
1 1
7 1 5
1
1 1
1
6 1 2 5 2 2 1 3 1 1 1 1
2
1 1
1 1
5 134 32 26 18 16 15 13 13 10 10 10 9 8 7 6 5 5 1 5 4 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 6 366
1 2
4 1
1 2 1 1 1 1
1 1 1
6 1 1
1
1 1 1 2 1 2 2
2 1 3 1
1 1
1
1 1 1
1
1 1 1 1 1 1
1
1 1
1 1 1 1 1 3
8
68
3
22
21
1 84
31
32
34
13
32
1
Eindtotaal
geluidshinder horeca
6
vernielingen aan openb.geb.
aantasting openbare orde
3
vernieling/beschadiging
aantasting openbaar gezag
Straatnaam BRINK WALSTRAAT BERGKERKPLEIN SMEDENSTRAAT BAGIJNENSTRAAT ZANDPOORT GROTE OVERSTRAAT RIJKMANSTRAAT BOKKINGSHANG GOLSTRAAT LANGE BISSCHOPSTR. POLSTRAAT KEIZERSTRAAT NIEUWSTRAAT PRINSENPLAATS ASSENSTRAAT KLEINE OVERSTRAAT SPIJKERBOORSTEEG KORTE BISSCHOPSTR. MENSTRAAT BERGSTRAAT BROEDERENPLEIN PONTSTEEG ROGGESTRAAT STROMARKT ACHTER DE MUREN ZP BROEDERENSTRAAT DE DOELEN ENGESTRAAT GROTE POOT KLEINE POOT SANDRASTEEG Eindtotaal
8
Overlast van jeugd vindt het meest plaats in de Walstraat (in de onderdoorgang) en op het Bergkerkplein, waar veel meldingen van één melder komen die spreekt over jeugd die zou handelen in drugs. Vernielingen komen in de gehele binnenstad voor, echter in de Smedenstraat, Brink, Grote overstraat, Bokkingshang, Lange Bisschopstraat en de Nieuwstraat komen deze in verhouding vaker voor. Vernieling van auto’s komt het meest voor in de Smedenstraat, de Zandpoort en Rijkmansstraat, maar er is hier geen sprake van sterk afwijkende cijfers. De meldingen over de geluidshinder hebben vaak betrekking op dezelfde horecagelegenheid in die straat.
17
3.3 ¾
Overige bevindingen: Vergelijking Binnenstad Zwolle
Onlangs is een analyse gerealiseerd over het uitgaansgeweld in de binnenstad van Zwolle. Enkele uitkomsten uit deze analyse zijn vergeleken met de uitkomsten van het onderzoek in het centrum van Deventer. Bij het tot stand komen van deze analyse is niet bekend om hoeveel horecagelegenheden en hoeveel bezoekers het gaat in Zwolle. Derhalve kan niets worden gesteld over de werkelijke verhouding. Het aantal geweldsincidenten in het centrum van Zwolle is 271. Dit betreft de periode 2005 en het eerste kwartaal van 2006. In Deventer zijn voor 2005 en de eerste vier maanden van 2006 155 meldingen geregistreerd. In Zwolle zijn de incidentcodes 303; geweld zonder letsel met vuurwapen, 313; geweld met letsel met vuurwapen, 310; geweld met letsel (meldkamercode), 300; geweld zonder letsel (meldkamercode) en 759; overige conflicten niet meegenomen terwijl deze in Deventer wel zijn geteld. Indien deze codes voor Deventer niet zouden worden meegeteld zou het totaal op 104 uitkomen. Op basis van deze gegevens mag worden gesteld dat er in de binnenstad van Zwolle meer geweldsincidenten zijn vastgelegd dan in de binnenstad van Deventer. Van de leeftijden van de verdachten in Zwolle kan worden gesteld dat de meeste verdachten tussen de 16 en 20 jaar oud zijn. In Deventer is dit tussen de 20 en 25 jaar. De piekuren voor wat betreft het geweld liggen in beide steden nagenoeg gelijk. Zowel in Zwolle als in Deventer vinden de meeste incidenten tussen 03.00 en 04.00 uur plaats. Wat in Zwolle iets afwijkt is het aantal incidenten tussen 01.00 en 02.00 dat in verhouding met Deventer wat hoger ligt.
¾
Bevindingen Horecakoppel
Om de situatie in de binnenstad zo optimaal mogelijk de kunnen weergegeven zijn voor deze analyse ook de bevindingen van het horecakoppel opgenomen. Het horecakoppel maakt voor het muteren in BPS gebruik van de incidentcode 399, “overige veiligheid en gezondheid”. Na selectie op deze code over de betreffende periode en na het verwijderen van de niet relevante mutaties bleven 42 BPS-mutaties over. Deze manier van vastleggen is vanaf november 2005 frequent waar te nemen. In de periode daarvoor is in mindere mate op deze manier gemuteerd. Er is geen informatie aangeleverd waaruit blijkt dat er over die periode op een andere manier is gewerkt of dat er voorheen minder werd vastgelegd. Het is mogelijk dat deze gegevens zijn verwerkt onder de code “controle overlast”, echter gezien de beperkte tijd voor deze analyse is het niet meer mogelijk deze nader te bekijken. Aangezien er geen uniformiteit is in het vastleggen van algemene informatie met betrekking tot het totaalbeeld is het moeilijk om hierin met cijfers te komen. Wel is bij het doorlezen opgevallen dat er in slechts een paar gevallen wordt gesproken over een onrustige situatie. In 37 mutaties staat een vermelding over de algehele indruk van de avond. In 22 gevallen daarvan wordt gesproken over een rustige of zeer rustige avond. Twee keer wordt er gesproken over een avond die in eerste instantie rustig is, maar later in de nacht alsnog onrustig wordt.
18
¾
Bedreiging
Er zijn in de periode januari 2005 tot mei 2006 15 incidenten geregistreerd met de incidentcode “bedreiging” die binnen de zoekvraag van deze analyse vallen. Hierbij zijn de incidenten waarbij de bedreigingen in de relationele sfeer liggen en niet gerelateerd kunnen worden aan het uitgaansgebied op de Brink, buiten beschouwing gelaten. Zeven keer is er sprake van bedreiging gericht tegen een portier als deze de betreffende persoon de toegang tot de horecagelegenheid weigert. Daarvan ging het in twee gevallen om een bedreiging met een mes. Één melding is als niet serieus geregistreerd, twee incidenten zijn gericht tegen politiepersoneel en twee incidenten zijn ruzie’s in de relationele sfeer, maar wel in het uitgaansgebied. De overige drie incidenten vinden plaats tussen personen die elkaar niet kennen en elkaar tijdens het uitgaan treffen en waarbij in alle drie de gevallen met een mes is gedreigd. Het aantal relevante incidenten dat onder “bedreiging” is vastgelegd is niet groot genoeg om iets te kunnen zeggen over de tijdsperiode waarin deze incidenten plaatsvinden en om een eventuele trend te kunnen aantonen.
19
4
Conclusies: ¾
Er is uit de cijfers niet gebleken dat er een toename heeft plaatsgevonden van het aantal geweldsincidenten in de Deventer binnenstad tussen 21.00 en 06.00 uur. Het beeld van de eerste vier maanden van dit jaar is wel dat de lijn wat grilliger is in verhouding met de eerste vier maanden vorig jaar toen het aantal redelijk stabiel was, maar per saldo is het geweld nauwelijks toegenomen. Met betrekking tot de overlast is er zelfs een dalende lijn zichtbaar.
¾
Het gemiddeld aantal geregistreerde geweldsincidenten is 9,7 per maand. In een stad als Zwolle ligt het aantal geregistreerde geweldsincidenten hoger.
¾
De piekuren van het uitgaansgeweld liggen tussen 02.00 en 05.00 uur. De incidenten na 05.00 uur zijn aanmerkelijk minder dan in het drukste uur tussen 03.00 en 04.00. De incidenten met betrekking tot de overlast beginnen al eerder op de avond op te lopen en van een groot aantal daarvan is het tijdstip niet bekend.
¾
De meeste geweldsincidenten vinden plaats op straat, met name op de Brink. Een veel kleiner aantal vindt plaats in de overige geselecteerde straten in het centrum van Deventer. De overlastincidenten daarentegen vinden wel voor het grootste gedeelte buiten de Brink plaats. Over het algemeen vinden er voor de horecagelegenheden meer incidenten plaats dan binnen.
¾
Van de horecagelegenheden komt getalsmatig Luxor het meest voor. De incidenten van de Luxor vinden ongeveer even vaak buiten als binnen plaats. Bij de meeste incidenten binnen speelt de portier een rol terwijl dit buiten veelal niet het geval is.
¾
Het percentage slachtoffers en verdachten dat afkomstig is uit Deventer is ongeveer even groot. Ook de leeftijden zijn ongeveer gelijk.
¾
Het aantal aangiften met betrekking tot de geweldsincidenten is in de eerste vier maanden van dit jaar ten opzichte van de eerste vier maanden van vorig jaar afgenomen van 20 naar 17. Over heel 2005 is opgevallen dat in de maanden juli tot en met oktober het aantal aangiften iets minder is geweest.
¾
Uit deze analyse is niet duidelijk naar voren gekomen dat de sluitingstijden van de horecagelegendheden een correlatie hebben met het aantal geweldsincidenten. Bij de twee meest voorkomende gelegenheden vindt het meeste geweld plaats in het uur voor de sluitingstijd. Wel is te zien dat op straat, met name op de Brink in de loop van de nacht, het aantal incidenten toeneemt.
¾
De verschillende evenementen die de stad Deventer jaarlijks organiseert hebben getalsmatig in een aantal gevallen invloed op het geregistreerde uitgaansgeweld. De grote evenementen als Dickens, Deventer op Stelten en de Boekenmarkt, allen met veel bezoekers maar gericht op de dag en de avond, hebben geen invloed op het geregistreerde uitgaansgeweld.
20
