GietbouwNieuws Nummer 2 / 2011
Zichtlijnen maken IJDock-project complex
Schuine gevel- en dakvlakken storten Zeven kranen van drie grote bouwbedrijven bepalen tijdelijk een deel van de skyline van de IJoever, naast het Centraal Station in Amsterdam. Op een nieuw schiereiland ter grootte van twee voetbalvelden verrijzen vijf gebouwen. Veel gebeurt in gietbouw met wandbekistingen en breed plaat vloeren. Hierbij is de grootste uitda ging de schuine gevel en dakvlakken die de zicht lijnen dwars door het project volgen.
‘De opvarenden van een passerend cruise
schip richten de camera’s nog wel eens op de
mannen op de steiger. Die gebruiken tegelijkertijd hun mobieltje om de fraaie cruiseschepen vast te leggen’, zegt projectleider ing. Berry Horstman
van het bouwbedrijf Moes. Inmiddels is het bouw plaatspersoneel wel gewend aan wellicht de
fraaiste bouwlocatie in Nederland. En dat is maar goed ook, want ze hebben de volle aandacht
nodig om alle schuine gevels en daken te storten. Het project van ASR Vastgoed Ontwikkeling
N.V. bestaat uit vijf gebouwen die door de archi tecten van het masterplan van Dick van Gameren
en Bjarne Mastenbroek uit één rechthoekig blok
zijn gesneden. Omdat IJDock dicht aan de Amster
damse binnenstad grenst, stelde de gemeente dat
het zicht op het IJ niet verloren mocht gaan. Forse ‘zichtsneden’ tussen de gebouwen door houden
het IJ van alle kanten prachtig in zicht. Pronkstuk is de ‘Keizersgrachtsnede’ in het verlengde van deze beroemde gracht. Uiteindelijk werden de
sneden bepalend voor het ontwerp. Het zijn name
lijk niet de gebouwen zélf die zijn ontworpen, maar de lege vormen ertussen.
Logistieke uitdaging
IJDock beslaat circa 89.000 m2 en omvat een
• Zicht op de spitse kopzijde van het hotel dat Moes bouwt. (Foto’s: René den Engelsman)
tweelaagse ondergrondse parkeergarage met 500 plaatsen. Hierop staan vijf gebouwen met circa
twaalf bouwlagen: twee gebouwen van het Paleis
Inhoud 1
Schuine gevel en dakvlakken storten Zichtlijnen maken IJDockproject complex
1 2
Villa in gietbouw Gietbouwen is Lean Bouwen Waal Bouw gooit organisatie fundamenteel om
3
Klimaatmatten ingestort in breedplaatvloeren Kleine ruimte op energiezuinige wijze te verwarmen en te koelen
4
Spitsuur voor betonmortelleveranciers Oosterheem Centrum: twee verdiepingen in
twaalf dagen en tunnels met een lengte van 30 meter
5
Hoofdredacteur op pad
6
ProductNieuws – Vilton® Curingvilt®
– Hijshaak voor zijdelings ontkisten
– Doorkoppelsysteem KOMOcertificaat
6
Betonvakdagen 2011
van Justitie, die door een luchtbrug zijn verbonden, een gebouw van het KLPD met de Waterpolitie,
inclusief eigen haven en circa 5.800 m2 kantoren
voor de markt, een appartementengebouw met
56 appartementen en een commerciële plint en tot slot een hotel met circa 300 kamers. Tussen
het schiereiland en de kade komt een jachthaven met zestig ligplaatsen voor passanten.
Drie architecten hebben de vijf gebouwen
verder uitgewerkt. Ook de uitvoering van de vijf
de projectleider van groot belang: ‘Een logistiek
portofoons: één voor de communicatie met de
de volledige logistieke planning van de drie bouw
andere kraanmachinisten.’
coördinator van één van de bouwpartners beheert bedrijven. Alle transportbewegingen op de bouw
werkvloer en één voor de communicatie met de Lastig was volgens de projectleider ook dat de
plaats zijn van te voren ingepland.
voorbereidingstijd tot de start van de bouw maar
uitvoerders. Aanvankelijk zaten ook de project
je na de gunning met het grondwerk en heb je
Wekelijks vindt er overleg plaats tussen de hoofd leiders daar nog bij, maar dat is nu niet meer
nodig. Alles loopt nu goed en in alle openheid worden alle bouwactiviteiten afgestemd. De samenwerking verloopt prima!’
Ook de ‘kranendans’ op de bouwplaats is logis
tiek stuntwerk: ‘Aan de IJzijde mochten geen loop
drie maanden was: ‘Bij de meeste projecten begin nog de tijd om de bovenbouw uit te werken. Maar hier was de onderbouw al gereed en moesten we gelijk gaan storten.’
Gietbouw
De parkeerkelder is grotendeels ter plaatse
kattorenkranen staan, omdat de giek boven het
gestort. De vijf gebouwen worden grotendeels
is dat verboden. Daar staan nu twee topkranen,
vloeren. ‘Door de complexe vormgeving van de
water kan komen. In verband met de scheepvaart waarvan één op rupswielen. Verder staan er nog
vijf loopkattorenkranen. De gieken van de diverse kranen draaien door elkaars bereik heen. Dat vraagt dus een goede afstemming tussen de
kraanmachinisten. Die hebben dan ook twee
opgetrokken met wandbekisting en breedplaat gebouwen was de inzet van tunnelbekisting
geen optie. Wij gebruiken voor het appartemen tengebouw en het hotel dan ook stalen wand
kisten van Hendriks stalen bekistingstechniek bv en breedplaatvloeren van Betonson.
▶ zie pag.5
Villa in gietbouw
Ook één villa is in gietbouw te realiseren. Dat bewijst het H House dat in maart 2011 werd opgeleverd in Maastricht. Architect Wiel Arets creëerde een volledig vrij indeelbaar interieur door te kiezen voor een draagconstructie van louter kolommen en vloeren.
gebouwen is verdeeld over drie partijen. Moes uit Almere realiseert het appartementengebouw en het hotel, JP van Eesteren bouwt het Paleis van
Justitie en Dura Vermeer realiseert het kantoor
gebouw waarin onder andere de Waterpolitie van het KLPD zich gaat vestigen. De samenwerking
van drie bouwbedrijven op een zeer krappe bouw locatie vraagt de nodige inventiviteit van de
betrokken partners. Horstman vertelt: ‘De gebou wen staan pal aan het water, dus we hebben
rondom nauwelijks ruimte. Aan de IJzijde is een
extra damwand aangebracht als aanvaarbescher
ming. Tussen die damwand en de damwand van de bouwkuip loopt een bouwweg, die aan de kopse
zijde zelfs over een stalen noodbrug weer naar de uitgang gaat. Het is dus aan de ene zijde erin
rijden en aan de andere kant er weer uit. Ook loopt er een doodlopende bouwweg door het hart van het project op de plaats van de toekomstige
middenstraat. De kranen zijn op stalen, uitste
De dragende ter plaatse gestorte kolommen
kende constructies langs de buitenrand geplaatst.
zijn zo gepositioneerd, dat ze zo weinig mogelijk
grond aanbrengen.’
ken dragende binnenmuren: de ruimte wordt
Daartoe moesten we eerst stalen buispalen in de
De coördinatie tussen alle partijen is volgens
woning bestaat uit één volume met twee
‘uitsteeksels’: op de begane grond de entree en
impact op de ruimte hebben. Daarnaast ontbre
op de eerste verdieping een uitkragende bad
kamer. De villa staat in een heuvelachtige woon
ingedeeld via gordijnen of glazen wanden. De
wijk van Maastricht en is ontworpen voor een
▶ zie pag. 3
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
1
Waal Bouw gooit organisatie fundamenteel om
Gietbouwen is Lean Bouwen De bouw staat niet bepaald te boek als de meest vooruitstrevende sector als het gaat om innovatie en het toepassen van de modernste werkmethoden. Dat heeft zo zijn redenen. Bijvoorbeeld omdat er per project steeds met nieuwe, vaak andere partners moet worden gewerkt. Met het invoeren van Lean Bouwen denken de initiatiefnemers het ei van Columbus te hebben gevonden om ook het productieproces in de bouw te optimaliseren. De directie van gietbouwer Waal Bouw uit Vlaardingen, in de persoon van Ebert van der Wal, is er inmiddels van overtuigd dat met Lean Bouwen het rende ment van bouwbedrijven sterk verbeterd kan worden.
waarvan wij uit ervaring weten dat ze bereid en
door het toepassen van de lean principes drie
procesorganisatie, met ons een echte bouwketen
eerder gepland. Uiteindelijk is het project zelfs
in staat zijn om, uitgaande van steeds dezelfde
te vormen. Iedereen weet immers dat een groot deel van de faalkosten en onnodig tijdverlies
ontstaan omdat per project steeds wordt gewisseld van bouwpartners.’
Volledige project organisatie
Om dit voor de bouwwereld ‘nieuwe werken’
succesvol te kunnen invoeren besloot Waal Bouw
nele, afdelingsgewijze, organisatieopzet met vaak strikt gescheiden afdelingen, zoals de werk voorbereiding en calculatie, heeft afgedaan
volgens Van der Wal. Na enige aanloopproblemen werkt men binnen Waal Bouw inmiddels vanaf
2009 met vier vaste organisatieteams. Elk team
heeft de volledige verantwoordelijkheid voor het gehele traject rond een project. Dat houdt in dat
de teamwerkzaamheden grofweg bestaan uit: het voorbereiden en maken van de aanbieding, de engineering, de uitvoering en de nazorg.
Binnen de teams blijken de verschillende
functies in de loop van het proces in elkaar over
te gaan vloeien. Ieder behoudt natuurlijk wel zijn eigen specialisatie maar gaandeweg neemt men taken van elkaar over. Ebert van der Wal: ‘Je zou
dan niet gecombineerd met winkels en andere
onze projectteams het beste kunnen vergelijken
voorzieningen. Daarbij beschouwen wij het
met de sportwereld. Binnen een voetbalelftal
tunnelen als onze kerncompetentie. We zijn dus
heeft iedere speler wel zijn eigen taak maar moet
een echte gietbouwer.’ Aan het woord is Ebert
bijvoorbeeld een aanvaller soms ook mee verde
van der Wal, directeur Waal Bouw, die op zijn
digen als dat zo uit komt. Net als in de sport gaat
visitekaartje overigens innovatief bouwer heeft
dat natuurlijk niet vanzelf. Er moet hard getraind
staan! Ter toelichting op die zelf gekozen titel
worden om het team optimaal te laten samen
vertelt hij dat binnen Waal Bouw al in 2002 werd begonnen om op een fundamenteel andere
manier tegen het bouwproces aan te kijken.
Als basis voor een nieuwe werkwijze ontwik
kelde en implementeerde men een integraal
procesprotocol, ‘neoHOTPLANTS’ genaamd. Dit is een methodiek die alle fasen in het bouwproces zo scherp mogelijk afbakent en de uit te voeren
werken. Toen wij enige tijd geleden in contact • Directeur Ebert van der Wal van Waalbouw: ‘Je zou onze projectteams het beste kunnen vergelijken met de sportwereld. Binnen een voetbalelftal heeft iedere speler wel zijn eigen taak maar moet bijvoorbeeld een aanvaller soms ook mee verdedigen als dat zo uit komt.’
taken en verantwoordelijkheden van betrokken
groot deel van de potentiële uitvoeringsproblemen
veel efficiënter worden gewerkt en zullen met
het voor de meeste medewerkers op de bouw
partijen helder zichtbaar maakt. Daardoor kan name de faalkosten sterk worden verminderd.
Vervolgens werd het procesmatig werken door de gehele organisatie ingevoerd en werd vooraf de
werkwijze zo veel mogelijk vastgelegd. In andere industrieën is het normaal om eerst een (schaal)
model te maken om het product vervolgens echt te gaan produceren.
Vanuit die gedachte startte Waal Bouw vier
jaar geleden met het 3D modelleren op basis van het Bouw Informatie Model. Zodoende kan men een project eerst virtueel bouwen en wordt een
opgespoord en dus voorkomen. Bovendien blijkt
plaats veel duidelijker om met 3D afbeeldingen te
werken naast de gebruikelijke plattegronden. ‘Om
kwamen met ARPA leek het door hen gepropa
geerde lean bouwen concept mogelijkheden te
bieden om onze teambuilding te verbeteren. We
zijn gestart met een door ARPA verzorgde training voor een aantal medewerkers die je een dwars
doorsnede van ons bedrijf zou kunnen noemen.
wilden resultaat zien in de dagelijkse praktijk.’
bouwproces betrokken die allemaal hun eigen
een bijeenkomst van alle partijen die bij een te
vaste partners samen te werken. We hebben inmiddels een aantal bedrijven geselecteerd
Inmiddels heeft Waal Bouw het lean principe
of reeds opgeleverd heeft. Men start steeds met realiseren bouwproject betrokken zijn. Van
opdrachtgever/klant en eventuele eindgebruiker, architect, constructeur tot de betrokken onder aannemers, zoals stukadoor en tegelzetter.
Iedereen kan kennismaken met elkaar en inbreng
eengezinswoningen en 29 appartementen in ‘Het Delftse Goed’ in Delft. Oorspronkelijk stond de oplevering van de eerste eengezinswoningen gepland na 21 weken, dit al met ervaring van eerdere Lean projecten. Uiteindelijk werd de
eerste gietbouwwoning opgeleverd na 16 weken.
Naast de veel snellere doorlooptijd resulteert het lean bouwen in duidelijk minder verspilling en
een hogere kwaliteit van het eindproduct. In ‘lean kringen’ wordt dat heel toepasselijk de verhoging van de klantwaarde genoemd.
Ebert van der Wal ziet de toekomst van zijn
bedrijf met vertrouwen tegemoet. ‘Het overgaan op teams die werken op basis van het lean
bouwen heeft ons geen windeieren gelegd.
Sterker nog. Onze omzet steeg, in een qua omzet dalende markt, met 32 procent in 2010. Hierbij konden we onze faalkosten met tenminste 15
procent reduceren. Ik durf nu al te stellen dat wij,
al doende en lerende, de komende jaren minimaal nog eens 20 procent kunnen afhalen van de kosten van het nu nog verspilde materiaal en tijd. Wat
mij betreft is lean bouwen een aanbeveling voor de collega’s.’ ◼
Lean bouwen met betonmortel Betonmortel is bij uitstek een materiaal
materiaal wordt altijd samengesteld en op
is. Tot kort voor de levering kan bijvoorbeeld bij een hoge dichtheid van de wapening de
korreldiameter worden bijgesteld. Door toe passing van zelfverdichtend beton kan het
verdichten met een trilnaald helemaal verval
len. Betonsamenstelling voor koude gietbouw
geeft de zekerheid van korte ontkistingstijden zonder dat verwarming met gaskachels nodig is. Worden er breedplaten toegepast dan zijn
er mogelijkheden om de betonsamenstelling aan te passen en de noodzakelijke tijdsduur van onderstempeling te verkorten.
Betonmortelbedrijven aangesloten bij
van alle partijen verkregen en wordt het onder
gezocht naar optimalisatie met als resultaten:
mogelijke misverstanden en teleurstellingen over het eindresultaat voorkomen.
Het eerste project dat Waal Bouw met behulp
van deze werkwijze realiseerde was Berlagehof in Rotterdam. Maart 2010 startte de bouw van dit project bestaande uit verschillende apparte
bouwproces. In dit proces wordt continu
meer klantwaarde, minder faalkosten en meer plezier in het werk. Bij een vroegtijdig lean overleg tussen constructeur, bekistings
leverancier, wapeningsvlechter en installateur levert ook de VOBN betonmortelleverancier zijn kennis en kunde.
In samenwerking met VSB, de branche
menten voor 55-plussers en commerciële ruimte
organisatie betonbekisting, start VOBN dit
ten in negentien verschillende typen, allemaal
wordt gegeven over het gietbouwproces.
in Rotterdam. Het project omvat 109 appartemen drempelloos en uitgerust met brede toegangs
deuren. De woningen hebben een eigen buiten
ruimte in de vorm van balkon, dakterras of tuin.
Er werd gestart met een inspraakbijeenkomst
voor alle betrokkenen waarna in een paar weken het project werd doorgenomen wat betreft het oplossen van gesignaleerde knelpunten in de
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
Eén van die projecten is de bouw van zestien
VOBN spelen een belangrijke rol in het ruw
ling vertrouwen versterkt. Mede daardoor worden
2
op alle projecten de lean werkwijze toegepast.
hebben vanuit het eigen belang. Zodoende wordt al in een vroeg stadium een grote betrokkenheid
• Organogram doorsnede.
2010 stelde het bedrijf zich ten doel vier projecten
maat geleverd op het moment dat het nodig
natuurlijk de theorie van het lean bouwen en wij
toegepast in alle projecten die men onderhanden
er daarom voor gekozen om zoveel mogelijk met
Waal Bouw zegt inmiddels niet meer terug te
gaan werken in teamverband. Maar ja, dat was
behoefte om nog beter en efficiënter samen te
manier naar je bouwpartners kijken,’ vervolgt
datasystemen en werkwijze hebben. Wij hebben
Vertrouwen in de toekomst
dat past in de werkwijze van lean bouwen. Het
Lean bouwen in de praktijk
Ebert van der Wal. ‘Er zijn veel partijen bij het
partijen volgens de lean methode.
Deze aanpak bleek prima aan te sluiten bij onze
optimaal gebruik te kunnen maken van deze wijze van voorbereiding moet je ook op een andere
ties binnen het projectteam en met alle betrokken
te realiseren met lean bouwen. Uiteindelijk werd
basis van verschillende teams. De puur functio
jaarproductie van ruim zeshonderd woningen, al
verbeterde communicatie en tussentijdse evalua
zoals de vrachtwagenfabrikant Scania in Zwolle, teld moet worden naar een projectorganisatie op
all round woningbouwer met een gemiddelde
Ebert van der Wal is dat geheel te danken aan de
willen naar de ‘oude’ manier van werken. Voor
gaven aan dat de organisatie als het ware gekan
‘Je kunt Waal Bouw het beste typeren als een
vier maanden eerder gereed gekomen. Volgens
de eigen organisatie flink aan te passen. De voor beelden hiervan uit andere takken van industrie,
• Project Berlagehof.
maanden eerder zou kunnen plaatsvinden dan
uitvoering. Al in deze fase bleek dat de oplevering
najaar weer met bijeenkomsten waarin uitleg Hierin wordt de genoemde optimalisatie verder toegelicht.
vervolg van pagina 1 Villa in gietbouw
Projectgegevens Project
H House, Maastricht Architect
Wiel Arets, Wiel Arets Architects, Maastricht Constructeur Foto: Joao Morgado
Foto: Christian Richters
Ingenieursbureau A. Palte, Maastricht
▶ ◀
◀
Aannemer
Wim Knols Bouw, Maastricht Betonmortelleverancier
Cemex Beton, Betoncentrale Maastricht
stel met een grote interesse in kunst. Voorheen
lichtinvalvan het huis. Bijzonder onderdeel van het
sluitingen tussen kolommen en vloeren met een
legplan van de architect, zodat de naden volgens
één acteur is en de ander danser, runnen ze
een apart ‘zwevend’ deel en een liggend element
de kolommen na het storten nog nabewerkt om
bekistingplaten mochten ook maar eenmaal
woonden ze in een huis vlakbij. Naast dat de
samen een landschapsarchitectenbureau. De
woning in de heuvels van een buitenwijk gaat
interieur is de tweeledige trap: deze bestaat uit dat ook een opslagfunctie heeft.
dan ook op verschillende manier relaties aan
Keuze voor beton
laboratorium en soms is opengesteld voor
zijn oeuvre veel werkt met traditioneel betonwerk,
met de achtergelegen tuin, die dienst doet als publiek.
De positie en vorm van het volume is bepaald
door de verhoogde terrassen er omheen. De
glazen gevel is meer of minder transparant:
achter de open vensters bevinden zich gordijnen die de bewoners van de nodige privacy voorzien. Ook regelen de transparante glasvlakken de
Omdat Wiel Arets van Wiel Arets Architects in
koos hij ook voor deze villa voor beton. Omdat al
het betonwerk in het zicht blijft, zijn de kolommen
kitnaad afwerken. Nu is het één geheel. Wel zijn
ze nog gladder te krijgen. Bovendien zat er zoveel
begeleider Guido Bartholomeus van het bouw
In de vloeren is verder betonkernactivering
bedrijf.
opgenomen. De warmte wordt met behulp van een warmtepomp uit aardwarmte gehaald. De
De kolommen zijn gestort met behulp van
Maastricht heeft namelijk ervaring met zeer bij
bekistingsplaten, baddingen en stempels.
waar nog strakker, maar dan moet je de aan
te krijgen.’
het werk gestort moesten worden’, zegt project
een traditionele houten kolombekisting. Ook de
zondere objecten in beton. ‘Prefab beton is welis
gebruikt worden, om zodoende een strak plafond
techniek in de kolommen dat ze ook daarom in
en vloeren ter plaatse gestort door Wim Knols Bouwmaatschappij BV. Dit bouwbedrijf uit
een vastgesteld patroon zichtbaar zouden zijn. De
samenwerking met Wiel Arets beviel dermate goed, dat Wim Knols Bouwmaatschappij BV
vloeren zijn traditioneel uitgekist met houten
inmiddels ook een renovatie van Hotel Zenden in Maastricht en de bouw van het zogenaamde
Bartholomeus: ‘De bekistingsplaten zijn in een
‘V House’ in dezelfde stad. ◼
bepaald stramien aangebracht volgens een
Kleine ruimte op energiezuinige wijze te verwarmen en te koelen
Klimaatmatten ingestort in breedplaatvloeren Verwarmen en koelen door middel van dunne polypropyleen buisjes die maar circa 2 tot 3 mm boven het plafondoppervlak liggen. Dat is een nieuwe variant op thermisch actief bouwen met beton. Voordeel: ruimten zijn in circa een kwartier op energiezuinige wijze te verwarmen en te koelen. De primeur is voor Hotel Hilversum - de Witte Bergen aan de A1. Daar zijn Dycore breedplaat vloeren voorzien van ingestorte klimaatmatten van Navos Klimaattechniek BV.
verwerkt in vloeren, wanden en plafonds. Het gaat dan om klimaatmatten die zijn opgenomen in
cement- of gietdekvloeren, stucwanden of wanden plafondsystemen met gipsplaat. Veelal liggen
boven het plafondoppervlak te krijgen. Dat bleek
De voordelen van het systeem voor hotel
kamers stonden beschreven in een nieuwe folder
die Navos in mei 2010 uitbracht. Al snel reageerde
kunnen ruimten in de zomer ook gekoeld worden. Wereldwijd zijn de laatste achttien jaar al tien
miljoen vierkante meter aan capillaire buismatten
Door de buisjes stroomt verwarmd of gekoeld water. De matten worden geleverd in lengten
uiteindelijk eenvoudig. Nadat de matten in de
van 1,00 tot 6,00 meter en variabele breedten
mallen zijn gelegd, worden er afstandhouders
tot 1,00 meter en worden dicht onder de
geplaatst voor de wapening. De pootjes van de
oppervlakten van ruimten geïnstalleerd.
afstandhouders staan tussen de buisjes op de
bodem van de mal. Vervolgens wordt de wapening
De winst van het systeem zit vooral in de
gesteld en stort men de schil van de breedplaat
met Ronald de Vos, zaakvoerder van Navos klimaat
gaan de buisjes iets opdrijven in de betonmortel.
30°C werkt. Vergeleken met een watertempera
kamers. In samenspraak met André Geesink van
slechts 16°- 17°C aan de matten toe te voeren,
afvoerleidingen met een diameter van 20 mm.
50 procent lagere energiekosten, doordat dit
beginnen met de bouw van 52 nieuwe hotel
temperatuur van maximaal 30°C. Door water van
20 of 30 mm en sluiten aan op toevoer- en
oplossing vinden om de buisjes slechts 2-3 mm
vloer. Tot slot volgt het schudden van de mal op de
techniek BV. ‘Diederik stond al op het punt om te
breedplaatvloeren werken met water op een
liggen evenwijdig aan elkaar op een afstand van
Diederik Zeeuw van der Laan van De Witte Bergen; hij wilde er meer over weten en kwam in contact
De zogenoemde ‘BioClina’ klimaatmatten in de
een diameter van slechts 4,3 mm. De buisjes
Ad van Dongen, Manager Engineering bij
Nieuw is de integratie van de klimaatmatten in
Projectervaring
systeem bestaan uit polypropyleen buisjes met
mogelijkheden te bespreken.
Dycore, nam de uitdaging aan: ‘We moesten een
breedplaatvloeren van Dycore breedplaatvloeren.
De capillaire buismatten van het BioClina
direct naar Dycore in Hasselt om daar de
ze ook in een 5 mm egalinelaag op de afgewerkte cementdekvloer, direct onder de vloerbedekking.
BioClina systeem
Dongen: ‘Die worden dan in het werk met verza
raakte gelijk enthousiast omdat het BioClina sys
teem veel voordelen biedt.’ Probleem was wel dat de bouw al snel zou beginnen. Dycore zou daarbij de breedplaatvloeren leveren. Dus ging De Vos
getal; coëfficiënt of performance) bij het
Om de matten in het werk te kunnen koppelen
convector). De inbouwkosten van de klimaat
met de kosten voor dit systeem. Die installateur
het rendement van een warmtepomp (C.O.P.-
de buisjes. Simpel maar doeltreffend.’
steekt aan de uiteinden van de plaat de aan- en
matten in de breedplaatvloeren zijn vergelijkbaar
tuur van 40°C bij vloer- of wandverwarming ligt
Daarbij resteert een laagje van circa 2-3 mm onder
Linthorst Installatietechniek was gekozen voor een verlaagd plafond met een fancoil-unit (ventilator
systeem met een watertemperatuur van slechts
schudtafel. Door het schudden van de betonmortel
BioClina systeem 35 procent hoger. Daarnaast is er geen ventilator nodig en zijn er dus geen
afvoerleiding van de mat uit de schil omhoog. Van
onderhoudskosten. De ruimtetemperatuur
reageert met dit buissysteem al na een kwartier
melleidingen gekoppeld. Vervolgens wordt het
en er kan nachtverlaging toepast worden. En
systeem aan een druktest van 10 bar onderworpen,
het is ook nog mogelijk om de ruimte te koelen,
alvorens de constructie verder af te werken. Eind
door water door de buisjes te laten lopen met
februari 2011 zijn de kamers opgeleverd en het
een temperatuur van 16°- 17°C.
systeem werkt naar tevredenheid.’ ◼
Projectgegevens Opdrachtgever
Van der Valk, Hotel Hilversum – De Witte Bergen
Hoofdaannemer
Bouwbedrijf Z.A. Overhage BV, Hilversum Installateur
Linthorst Installatietechniek BV, Apeldoorn Betonkernactivering
Navos Klimaattechniek BV, Delft Breedplaatvloeren met Klimaatmatten (800 m 2 )
Dycore Systeemvloeren BV, Oosterhout
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
5
3
Oosterheem Centrum: Twee verdiepingen in twaalf dagen en tunnels met een lengte van 30 meter
Spitsuur voor betonmortelleveranciers
In het voor Nederlandse begrippen groots opgezette project Oosterheem Centrum in ZoetermeerOosterheem wordt momenteel een groot aantal verschillende bouwprojecten gerealiseerd. Daarvan worden door Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers uit Rotterdam de zogenaamde deelplannen B en C uitgevoerd die samen bestaan uit de bouw van 12.000 m2 winkelruimte, een woonzorg-complex, een ondergrondse parkeergarage en 340 woningen. Met zijn drie woontorens van dertien tot achttien verdiepingen zal dit project ongetwijfeld een echte blikvanger worden voor Zoetermeer. Toen in 2006 dit project door Van Omme &
De Groot werd ontwikkeld was de crisis in de
economie, met name in de bouw, natuurlijk niet
voorzien. Marco Dijkshoorn, hoofd projectontwikke ling bij Van Omme & de Groot, kijkt daarom met
gemengde gevoelens terug op het ontwikkelings traject. ‘We zijn een familiebedrijf met een com pacte organisatiestructuur bestaande uit een bouw- en ontwikkelingspoot. Met die opzet
blijken we steeds in staat te zijn projecten snel en tegen een concurrerende prijs te kunnen opzetten en realiseren.’
Dat leek ook te gelden voor het Oosterheem
Centrum project. Eind 2008, zeg maar net aan het
uitvoering van de ruwbouw. Mede omdat Van
Omme & De Groot zichzelf als een echte giet
bouwer ziet en de uitvoeringsteams ruime ervaring hebben met deze ruwbouwmethode, viel de
keuze al snel uit in het voordeel van gietbouw.
Bijkomend voordeel is dat het bedrijf een goed
toegeruste materieeldienst heeft met ondermeer eigen bouwkranen en al het voor grote werken
gemeente Zoetermeer als gespreksinitiator zijn we
er echter toch in geslaagd om het project definitief van start te laten gaan. R.K. Woningstichting De
Goede Woning in Zoetermeer heeft namelijk alle
woningen turn key van ons afgenomen. Inmiddels zijn we al ruim een jaar aan het bouwen en zoals goed zichtbaar is vordert de ruwbouw gestaag.’
de buitengevel, die bestaat uit meerkleuren metsel werk, uiterlijk duidelijk van elkaar verschillen. Wat
betreft de te tunnelen ruwbouw zijn ze echter vrij
wel identiek. Er wordt gewerkt met een stortcyclus die twaalf dagen beslaat voor het gereed maken
van twee verdiepingen, dus zes dagen per verdie
ping. Om tegelijkertijd de benodigde grote hoeveel heden te kunnen storten, worden twee voor hoog werk geschikte betonpompen ingezet.
gietbouw casco.
Ruud de Schepper, technisch directeur en Bas
Omme & De Groot gaan wat dieper in op de aan het tunnelen van de hoogbouw nauw samen met Van Geest Betontechniek, die twee complete
tunnelploegen heeft op het werk. Het gaat daar bij om twee woontorens in achttien lagen en de
Bas van den Nieuwendijk vult aan: ‘Er gaat echt
betonklasse C35/45 toegepast. Deze kwaliteit
wordt voor het casco van de winkelgalerijen en de daar weer onder liggende kelderverdieping
gebruikt. De grootste hoeveelheid beton die in het project gaat, bestaat uit klasse C28/35 en
wordt ondermeer verwerkt in de wanden, vloeren en balkbodems van de verdiepingen in de woon torens.
‘De belangrijkste voordelen van het werken met koude gietbouw zijn dat er geen kosten gemaakt hoeven te worden voor het verwarmen van betonmortel en dat krimpscheuren voorkomen worden.’ De zichtzijden van de elementen zijn glad
afwerking. In het project Centrumplan Oosterheem
en zijn met het casco verbonden via in de breedte gespaarde stroken in de vloer die men op het
werk heel toepasselijk ‘de brievenbussen’ noemt. Overige prefab elementen die in de torens
Ruud de Schepper blijkt bijzonder tevreden te
naamde koude gietbouw bij het realiseren van
het project Centrumplan Oosterheem. Hij geeft
ook aan waarom: ‘Bij koude gietbouw wordt een
speciaal betonmortelmengsel van grond- en hulp
stoffen toegepast, waarbij het de bedoeling is dat de dagtemperatuur wordt benut. Betonmortel
moet op één of andere manier warmte ontwik
kelen om de juiste sterkte te bereiken. Van oudsher doen we dit door de tunnels van buitenaf te
verwarmen. De koude mortel ontwikkelt uit zich
zelf voldoende warmte om de beoogde sterkte te bereiken. Bovendien blijkt koude gietbouw
minder storingsgevoelig, zijn de wanden eenvou diger af te werken en is de voortgang in het bouwtempo beter gewaarborgd.’ besluit de Schepper. ◼
Projectgegevens
veel beton in dit werk. Toen we met alle vijf de
worden toegepast zijn die voor de liftschachten,
het project Centrumplan Oosterheem werd bin
meer dan 1700 kuub op een dag. Bovendien werd de
Deze laatste elementen worden tijdens de giet
Opdrachtgever
de architect Soeters Van Eldonk zijn om esthe
en Bouwers, i.s.m. ING Real Estate Development
nen Van Omme & De Groot bekeken welke bouw methode het meest geschikt zou zijn voor de
geplande bouwstromen bezig waren, stortten we
beton, uitgaande van de voorschriften van de con
structeur, ook nog eens in verschillende kwaliteiten
De stortcyclus van twee verdiepingen van dag tot dag:
Beuk B
Beuk A
Dag 1 Tunnel 1 zetten beuk A Dag 2 Tunnel 2 zetten en balkons plaatsen Dag 4 Tunnel 1 trekken en plaatsen op beuk C
Tunnel 2
Tunnel 1
Dag 5 Holle wanden en balkons plaatsen
Dag 6 Tunnel 1 en 2 plus holle wanden storten Dag 7 Tunnel 1 trekken en plaatsen op beuk A.
Tunnel 1
de trappen en de meeste aan te brengen balkons. cyclus met iso-korven aan de vloer gestort. Door tische redenen enkele balkons ontworpen die
constructief met de vloer worden verbonden door
Dag 3 Tunnel 1 storten beuk A
Tunnel 2 trekken en parkeren op maai-
worden door in het werk te gieten consoles. De
twee tunnels die tijdens de cyclus worden gebruikt, realiseren een beukbreedte van 7,5 meter en zijn
30 meter lang. Deze relatief lange tunnels worden tijdens de gietcyclus opgebouwd uit elementen met een lengte van 4,80, 6 en 7,20 meter.
Meerdere betonmortelleveranciers
holle wanden storten
Oosterheem grote hoeveelheden beton geleverd
Dag 9 Tunnel 2 zetten, balkons plaatsen en
het aanbrengen van hoeklijnen en ondersteund
veld, holle wanden plaatsen op B en C
Dag 8 Prefab trappan en liftschacht stellen,
storten tunnel 1
Dag 10 Tunnel 1 trekken en plaatsen op beuk C Dag 11 Holle wanden en balkons plaatsen Dag 12 Tunnel 1 en 2 plus holle wanden storten
Omdat voor het project Centrumplan
moesten worden zijn meerdere VOBN betonmortel leveranciers ingeschakeld om aan die vraag te kunnen voldoen. Zo leveren BCK en Goudse
Betonmortel Centrale (onderdeel Van Nieuwpoort
Betonmortel) circa 20.000 m3 in diverse kwaliteiten voor de complete onderbouw en wanden en levert Cementbouw circa 13.000 m3.
4
rustende verdiepingen in de woontorens, wordt
zijn over de keuze voor het werken met zoge
worden deze wanden tegelijk met de tunnel gestort
breedplaatvloeren.’
dragen van de hogere belasting van de daarop
stabiliteit van het casco, worden zogenaamde
Voor de overige relatieve laagbouw binnen het bestaande uit in het werk gegoten wanden en
zwaar te belasten vloeren. Voor het kunnen
Koude gietbouw succesvol toegepast
(kistzijde) en direct geschikt voor eventuele eind
project wordt gewerkt met traditionele ruwbouw,
wordt gemaakt van klasse C20/35 voor niet te
Voor de scheidingswanden binnen de drie
derde toren in veertien lagen, exclusief een bouw laag voor de winkelgalerij op de begane grond.
Wat betreft de toegepaste betonsterkte kan
worden vermeld dat in geringere mate gebruik
Direct gekozen voor gietbouw
Al in het stadium van het schetsontwerp van
Beuk C
De woontorens zullen na het aanbrengen van
holle wanden toegepast.
door het bouwbedrijf gebouwd met een
pak van de ruwbouw. De Schepper: ‘We werken bij
geplande woningen. Met de bestuurders van de
Twee verdiepingen in twaalf dagen
inmiddels bekende Newport Nesselande, zijn mede
projecten, waaronder het recent opgeleverde en
woningen. Dijkshoorn: ‘We zagen echter al snel in de verkoop of afname door een belegger van de
alles vlot en foutloos te laten verlopen.’
beuken, die tevens zorgen voor de benodigde
van den Nieuwendijk, hoofd uitvoerder bij Van
dat er bijzonder slechte vooruitzichten waren voor
Logistiek was dat voor ons best een uitdaging om
benodigde bekistingsmateriaal. Vrijwel alle grote
begin van de bouwcrisis, lag er een mooi project
met als belangrijk onderdeel 340 koop- en huur
aangevoerd vanuit meerdere betoncentrales.
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars Architect
Soeters van Eldonk Architecten Hoofdaannemer
Bouw- en Aannemingsbedrijf Van Omme & De Groot
Constructeur
Theo Wulffraat & Partners Installatie adviseur
Hiensch Engineering
Raadgevend ingenieurs Cauberg Huygen
VOBN Betonmortelleveranciers
BCK, Goudse Betonmortel Centrale (onderdeel Van Nieuwpoort Betonmortel) en Cementbouw Bouwsom
circa E 73.000.000 Start uitvoering begin 2010
Geplande oplevering medio 2012
▲
vervolg van pagina 1
de schuine en horizontale snijvlakken bekleed
zijden van de wanden in twee richtingen schuin
daartoe een ingenieuze constructie bedacht
de wandkisten, maar strekmetaal. Daartoe
met grote leien. Voor de horizontale vlakken is waarbij de leien in een epoxylaag worden gelegd.
• Details storten schuine wanden
Hieronder bevindt zich een drainagesysteem dat
principe doorsnedes.
water kan bufferen en gecontroleerd kan afvoeren.’
Schuine vlakken storten
lopen. ‘We gebruiken daarom geen kopkisten in
tekenen we de positie van het strekmetaal eerst af op de bekisting. Tot nu toe verloopt het
allemaal prima, maar een grote uitdaging is het wel.’ ◼
De schuine vlakken worden ook met breed
Projectgegevens
plaatvloeren gemaakt. Nadat de gevelwanden
zijn gestort, worden deze breedplaatvloeren op
een schuin geplaatste Peri Vario bekisting gelegd.
Projectnaam
lukt niet. Zover ik weet is dit de eerste keer dat de
Opdrachtgever
‘Het schuin plaatsen van de normale wandkisten
IJDock
wandbekisting van Peri schuin wordt toegepast’,
Wester IJDock C.V.; een ontwikkeling van ASR
zegt de projectleider. De breedplaatvloeren rusten
Vastgoed Ontwikkeling N.V. in nauwe
via baddingen op de binnenbekistingen, zodat de
samenwerking met de gemeente Amsterdam
krachten beter worden verdeeld. Hierdoor zijn
en de Rijksgebouwendienst. Architecten Masterplan
minders stalen schoren nodig. De buitenbekisting (hier eigenlijk bovenbekisting) rust via afstand
Dick van Gameren en Bjarne Mastenbroek,
houders op de breedplaat. De buitenbekisting
Amsterdam
Uitvoerend architecten
fungeert direct als randkist voor de verdiepings vloer die hierna wordt gestort. Onder, in het
Paleis van Justitie: Claus en Kaan Architecten
midden en bovenaan de buitenbekisting zijn Voor het gieten van de kernen, afwijkende wand
stukken in bijvoorbeeld vides en bij aansluitingen
zetten we kunststof paneelbekisting van Meva in’,
het probleem eigenlijk al voorbij. Hoger dan twaalf bouwlagen gaan we immers niet.’
Een grote uitdaging is het storten van de
aldus de projectleider.
schuine kopgevels. De Keizersgrachtsnede schiet
bovenbouw, omdat de onderbouw door een andere
het appartementengebouw. Alsof er een groot
Er is een duidelijke grens tussen de onder en
aannemer is gerealiseerd. ‘Die grens is de boven
zijde van het constructieve bovendek van de parkeer garage. We hebben voor we gingen bouwen eerst
alles nauwkeurig uitgemeten om maatafwijkin
gen te voorkomen. Verder is het zo dat de verschil len in bouwhoogten van de diverse gebouwen
tijdens de bouw nooit meer dan zes bouwlagen
mag zijn. Bij grotere verschillen kan dit nadelige
gevolgen hebben voor de kelderbak. We zitten nu allemaal bijna op de zesde bouwlaag en dan is
Keizersgrachtsnede lopen daardoor niet alleen
schuin, maar ze lopen ook taps toe. De breedte
varieert van circa zes tot twintig meter. Alles is dan ook eerst in CAD uitgetekend en via Total
stations zetten we alles uit. Uiteindelijk worden
Amsterdam
Adviseur constructie
Om de breedplaten te laten aansluiten op de
breedplaten op de schuine snijvlakken is dat je
recht’, verzucht Horstman. ‘De snijvlakken van de
Hotel: Jan Bakers en Ben Loerakker, Utrecht /
de stortbordessen verstelbaar gemaakt.
schip dwars doorheen is gevaren. Hierdoor reste
lopen schuin door andere zichtlijnen. ‘Niets is
van Gelderen, Amsterdam
bekisting, maar voor deze toepassing heeft Peri
schuine gevels worden passtukken gebruikt. De
opgaande punten. Ook de langs en kopgevels
Kantoor en appartementengebouw: Zeinstra
een verticale wandbekisting loodrecht op de
schuin door de uiteinden van zowel het hotel als
ren er aan beide uiteinden nog twee smalle
Amsterdam
stortbordessen gehangen. Normaal staan die bij
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau,
projectleider: ‘Voordeel van het gebruik van
Rotterdam
Uitvoerende bouwbedrijven
momentvaste knooppunten met de wanden kunt
Paleis van Justitie: J.P. van Eesteren,
storten. De wapening kan je immers laten door
Amsterdam
lopen. We hebben ook nog het gebruik van prefab
Kantoorgebouw: Dura Vermeer, Amsterdam.
elementen overwogen. Maar als je die moment
Appartementengebouw en hotel: Moes,
vast aan de wanden wilt vaststorten heb je weer
Almere
Leverancier betonmortel appartementen-
allemaal hulpbekisting nodig. Uiteindelijk is dat
gebouw en hotel
veel bewerkelijker.’
Omdat de schuine snijvlakken ook nog eens
Cementbouw, Amsterdam
niet recht op de gevels staan, moeten de kopse
Hoofdredacteur op pad Bram van der Linden, regelt het proces van de
Als een trein!
tunnels met onze hoofduitvoerder, JanWillem
de Kloet. Ik loop met Fred de bouwplaats op en zie
Projectleider Fred Haselager (2) van hoofd
aannemer Bouwbedrijf Aalberts bv is trots op het
verloop van de bouw van vijf torens van het project Entrada in Hilversum (1). ‘Een project van deze
omvang heeft ons bedrijf niet eerder gebouwd.
direct hoe klein de bouwlocatie (5) eigenlijk is.
Omdat de ruwbouw van de vijfde toren bijna af is, is van de kraanbaan weinig meer te zien.
Tussenliggende laagbouw wordt daar inmiddels
gebouwd. Fred neemt mij mee naar de tunnelploeg
Een logistieke uitdaging in het centrum van de
die op de 8e verdieping de laatste werkzaamheden
stad. Het project bestaat uit drie huurtorens en
verricht voor het betonstorten (3).
twee kooptorens die wij één voor één hebben
Ik ontmoet tunnelsteller Gerrit van het Hof: ‘Dit
en als ik dan weer op het werk kwam was ik wel
Vanaf september zijn wij hier met één ploeg bezig
de boel bij elkaar. Dat zijn van die kleine dingetjes
vlotter. Bouwbedrijf Aalberts bv heeft zelfs over
weer eens wat kwijt. Geef mij emmers, dan hou je en bespaart een hoop uurtjes en ik hou zo het
meeste plezier in mijn werk.’ Gerrit stelt de ploeg
voor: Coos de Vries, Johnny Plat, Willem van Engelen, Willem Schuurman en Harm Nijhof. ‘Kijk, daar staan de vlechters; Stef van Dijk en Ab van Dijk, geen
broers maar wel prima kerels!’ (4) Gerrit wordt op
de foto gezet en op dat moment roept Ab: ‘Gerrit, je kijkt veel te serieus. Je moet meer lachen!’. De sfeer
gebouwd. De kraan is drie keer verplaatst en de
is een mooi klusje. Geef mij maar altijd dit werk en
Vier dagen doen wij over een verdieping. Deze
met zand en ligt het materiaal overal. Hier heb je
en dan hebben de mannen in totaal 228 beuken
tenen.’ Hij moet lachen en ik kijk met hem naar zijn
hoe hij de bouw van de vijf torens heeft ervaren.
kraanbaan ligt met haakse bochten door het werk. bestaat uit vier beuken, twee recht en twee in een schegvorm. De prefab balkons, prefab trapdelen,
prefab binnenspouwbladen en prefab liftwanden worden in het proces meegenomen. De
tunnelbouw wordt in onderaanneming door het
geen laagbouw. Dan zit je gereedschap altijd vol
altijd een vaste ondergrond en nooit zand tussen de gereedschapskist. ‘Mooi hè, ik heb alles in emmers. Alles apart gesorteerd en weet zo precies wat ik
nodig heb. In het begin liepen wij hier met twee
bouwbedrijf Moes uitgevoerd. Hun uitvoerder,
ploegen. Iedere ploeg heeft zo zijn eigen werkwijze
zit er ondanks het wisselvallige weer goed in.
Na deze stortdag volgen nog twee stortdagen
gestort. Bram is ook bovengekomen. Ik vraag hem ‘Het is een bijzondere ervaring voor alle partijen
geweest. Vooral aan het begin van het project was
het spannend. In mei 2010 zijn wij hier begonnen en tot september liepen wij hier met twee ploegen.
(6 t/m 9) en gingen de werkzaamheden steeds
wogen om de verdiepingscyclus van vier dagen naar drie dagen terug te brengen. Na overleg tussen
beide partijen hebben wij besloten om hier vanaf te zien omdat wij dan ook ’s avonds moesten storten en je je dan ook moet afvragen of de beton sterk
genoeg is om de volgende dag te ontkisten. Het zou dan een race tegen de klok worden. Nee, vier dagen om een verdieping te maken is prima. Het proces
loopt nu als een trein en de verschillende discipli
nes, vlechters, elektriciën en loodgieter zijn uitste kend op elkaar ingespeeld. Ik ga over de kraan en
haak alles aan en zorg ervoor dat de jongens boven krijgen wat nodig is. Na twee torens kon ik de
werkzaamheden dromen. Ik heb wel een eigen
kantoor en daar zit ik ook wel een uurtje maar dat aanhaken is veel leuker.’ ◼
2 3
1
v.l.n.r.: Stef van Dijk , Willem van Engelen, Koos de Vries, Johny Plat , Harm Nijhof, Bram van der Linden, Appie van Dijk , Gerrit van ’t Hof en Willem Schuurman
4
7 8
5
6
9
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
55
Gietbouw
ProductNieuws
Colofon
GietbouwNieuws 2/2011, juni 2011
Vilton® Curing-vilt®
ISSN 1571-943X GietbouwNieuws is een uitgave over ontwikkelingen,
Vilton® Curingvilt® is een speciaal ontwikkeld vilt voor het nabehandelen en beschermen van vers beton.
innovaties en interessante projecten in gietbouw in de woningbouw. GietbouwNieuws verschijnt 4 x per jaar. Redactie
De definitie van nabehandeling is de verzame
Vilton® Curingvilt® is een steviger soort vilt
ling van acties, die worden uitgevoerd om vroeg
dat ook na het nabehandelen van het beton kan
tegen te gaan.
vervult, namelijk het beschermen van de vloer
tijdige uitdroging van het verse betonopper vlak
blijven liggen zodat het vilt een tweede functie
Veel gebruikte en bekende nabehandeling
tegen beschadigingen tijdens de bouwfase.
methodes tegen het uitdrogen van beton zijn: nat
ing. J.J.P. van Dalen, Adviesburo Nieman M. Damman, Van Nieuwpoort Betonmortel ing. F. de Groot, Bureau BouwCommunicatie ing. A.D.G. Kanters, Inbo adviseurs J. Heuveling, Gietbouwcentrum R. Kerkhoven, Gietbouwcentrum
spuiten en nat houden, bespuiten met curing
Productspecificaties
haven.
• Rolbreedte: 2 meter
D. Banovic, Mebin b.v.
• Kleur: gemêleerd
Aan deze uitgave werkte mee:
compound of het bekiste oppervlakte langer hand
Gerecyceld vilt op folie
Aan deze methoden zitten echter wel nadelen:
intensief en in sommige gevallen niet uitvoer
• Met het uitstellen van ontkisten kan kostbare
Daarbovenop is een slijtlaag aangebracht, welke
• Over het aanbrengen van curing compound is
en een goede bescherming biedt aan de beton
bouwtijd verloren gaan.
bekend dat het later aan te brengen materialen, zoals smeerlagen, coatings of impregneermidde len, ongunstig beïnvloedt.
Het vilt bestaat uit een onderlaag van folie waarop een laag van gerecyceld vilt zit.
ing. H. Speelman, Konosch Nederland
• Rollengte: 50 meter
• Zo is het constant nat houden van beton arbeids baar.
P.C.G. Rijnbeek, BAM Materieel
Verwerking
J. Wilschut, JW Producties T. Hoynck
Na het afvlinderen of trillen (beloopbaar) het
het mogelijk maakt het vilt langdurig te belopen
gestorte beton natspuiten. Vervolgens het Vilton®
nen vloeren en siervloeren. Zeer kleine gaatjes in
onderling afplakken met Vilton® duct tape ET.
r.
[email protected].
de onderzijde is. Zorg ervoor dat het Vilton®
Ontwerp en opmaak
de folielaag laten het water op microscopisch niveau door, maar het laat het vocht niet
verdampen, waardoor de oppervlakte van het verse beton niet uitdroogt.
Curingvilt® uitrollen en eventueel de naden
Voor opmerkingen en vragen over de inhoud, of tips voor interessante onderwerpen, mail naar
De bovenlaag vilt ook natspuiten waarbij de folie Curingvilt® voorzien is van ballast tegen het
springvorm – graphic design
opwaaien. ◼
Doorkoppelsysteem KOMO-certificaat categorie 1 en 2! Onlangs heeft Hakron samen met fabrikant Terwa een belangrijke uitbreiding van de KOMOcertificering voor het Konnektiesysteem bereikt. Hiermee voldoet het Konnektie systeem ook aan de eisen bij dynamische belastingen volgens de BRL 0504.
Druk Schotanus & Jens Utrecht bv Abonnementen Abonnementen op GietbouwNieuws zijn gratis. De uitgave wordt zoveel mogelijk op persoonsnaam toegestuurd. Aanmeldingen voor abonnementen of adreswijzigingen kunt u doorgegeven via de Gietbouw Infolijn: 0800 022 52 11, of per email naar:
[email protected]. Uitgever
Het Konnektiesysteem bestaat standaard uit
een Konnektieanker type PSA en een Konnektie
eind type TSE / PSE. Het type TSE wordt gestuikt en is in combinatie met het PSAanker gecertificeerd op categorie 1 en 2 in de diameters ø12 t/m ø32
mm. Hierbij is geen verlies in doorsnede en kan
aangesloten bij de brancheorganisatie VOBN.
• Konnektieeinden TSE: ø 12 t/m ø 32 mm
GIETBOUWCENTRUM
• Konnektieankers PSA, EV en TV: ø 12 t/m 40 mm • Konnektieeinden PSE: ø 12 t/m ø 40 mm
Categorie 2
een opgeperste bus met draadeind. Ook dit type is
Overwegend dynamische belastingen
gecertificeerd in combinatie met het PSAanker op categorie 1 in de diameters ø12 t/m ø40 mm. Met
dit type Konnektieeind kan snel worden ingespeeld
bepaald, waarbij is vastgesteld dat deze voldoet
hijsvoorziening worden toegepast.
liefst 80 MPa!
Gietbouw Infolijn Voor meer informatie over gietbouw kunt u terecht bij de gratis Gietbouw Infolijn, 0800 022 52 11 of op www.gietbouwcentrum.nl.
GIETBOUW 0800 022 52 11 INFOLIJN
Nog meer mogelijkheden
thema:
of aan beide zijden meterische draad (type TSED).
Deze vakbeurs is een vaste waarde binnen de
w www.gietbouwcentrum.nl
aan 300 MPa, met een spanningsrimpel van maar
einden is er nog veel meer mogelijk. Denk aan
in Gorinchem de Betonvakdagen weer plaats.
e
[email protected]
Voor ons doorkoppelsysteem is een SNcurve
Betonvakdagen 27, 28 en 29 september
Van 27 tot en met 29 september 2011 vinden
f 0318 55 74 70
• Konnektieeinden TSE, EV en TV: ø 12 t/m 32 mm
Konnektiesysteem is bruikbaar voor trek, druk
Slimmer bouwen met beton
Naast de standaard Konnektieankers en
ÿ Vraag gratis brochure aan:
uitvoeringen met RVS bus, Konnektieankers met
aan beide zijden een opgeperste bus (type PSAD),
Ook knippen en/of buigen kan Hakron (en Hakron Terwa) verzorgen. Voor het snel in serie positio
Meer informatie
ideale oplossing.
www.hakronterwa.nl ◼
neren van ankers is het Smallmaxmontageblik een
Hakron / HakronTerwa, Afdeling Techniek
voor bouwen met betonmortel.
Hijshaak voor zijdelings ontkisten
integratie zijn termen die steeds meer voorkomen
gebruikelijke wijze naar achteren toe ontkist
onderlinge afstemming tussen deze partijen
zakelijk als er een prefab plaat wordt mee
betonbranche met als publiekstrekker het beton plein, het kennisplein voor slimme oplossingen
Conceptueel bouwen, Lean Bouwen en keten-
in de bouwbranche en betreft veel partijen. De
begint al op de tekentafel. Heeft u er al eens aan
gedacht om met uw VOBN betonmortelleverancier om de tafel te gaan zitten voordat het werk in
uitvoering is? Een slimme logistiek, een variatie uit op maat gemaakte betonmortelmengels of afstemming over verwerking kunnen ervoor
zorgen dat de faalkosten worden teruggedrongen. Slimmer bouwen met beton begint bij een
VOBN betonmortelleverancier. Een bezoek aan het
betonplein op de Betonvakdagen meer dan waard. Noteert u de data alvast in uw agenda? ◼
66
GietbouwNieuws nummer 2 / 2011
3900 AJ Veenendaal
t 0318 55 74 74
• Konnektieankers PSA, EV en TV: ø 12 t/m 32 mm
SN-curve
en dwarskrachttoepassingen en kan tevens als
Postbus 383
Als enige in Nederland t/m ø32 mm gecertificeerd!
op afwijkende maten. Uitgebreide technische documentatie op aanvraag beschikbaar. Het
een initiatief van de betonmortelfabrikanten die zijn
Overwegend statische belastingen
men dus dunnere gains toepassen. Naast het type TSE is ook het PSE Konnektieeind leverbaar met
GietbouwNieuws is een uitgave van het Gietbouwcentrum,
Categorie 1
Beton Bewust Wijzer
Soms moet een wandbekisting niet op de
worden, maar zijdelings. Dit is met name nood gestort, die met stempels ondersteund wordt. Mede daarom ontwikkelden de engineers van
Hendriks stalen bekistingtechniek een speciale hijshaak. Hiermee kunnen wandbekistingen zijdelings verwijderd worden.
De hijshaak is eenvoudig te bevestigen,
houdt de kist goed in evenwicht en is beschik baar voor verhuur. ◼
Hendriks stalen bekistingtechniek bv, Veenendaal, (0318) 566 466, www.hendriks-groep.nl
ÿ Ga naar www.betonbewust.nl Volg Gietbouwcentrum op Twitter
