Inhoud 19 19.1 19.1.1 19.2 19.2.1 19.2.2 19.2.3 19.3 19.3.1 19.3.2 19.4 19.4.1 19.4.2 19.4.3 19.4.4 19.4.5 19.4.6 19.5
20 20.1 20.1.1 20.1.2 20.2 20.2.1 20.2.2
Staal 1 Staalproductie 2 De staalbereiding 2 Constructiestaal 4 Verschillende benamingen en afmetingen van handelsmateriaal 7 Weervast constructiestaal 7 Roestvaststaal 7 Beschermen van staal 7 Beschermingsmethoden 7 Contactcorrosie 9 Verbindingen in staal 10 Klinknagelverbindingen 10 Schroefverbindingen en schietnagels 11 Boutverbindingen 12 Lasverbindingen 16 Felsverbindingen 16 Lijmverbindingen 17 Brandwerende bescherming van staalconstructies 17
20.3 20.3.1 20.3.2 20.4 20.4.1 20.4.2 20.5 20.5.1 20.5.2
Non-ferro metalen 19 Koper 20 Eigenschappen van koper 20 Toepassingen van koper in de bouw 20 Aluminium 21 Eigenschappen van aluminium 21 Toepassing van aluminium in de bouw 22 Lood 23 Eigenschappen van lood 24 Toepassing van lood in de bouw 24 Zink 27 Eigenschappen van zink 27 Toepassingen van zink in de bouw 27 Legeringen 28 Brons 28 Messing 29
21 21.1 21.2 21.3
Kunststoffen en rubbers 31 Wat zijn kunststoffen? 32 Toevoegingen aan kunststoffen 32 Kunststof en milieu 33
21.4 21.5 21.6
Thermoplasten 33 Thermoharders 37 Rubbers 38
22 22.1 22.2 22.3
Hout 39 Opbouw van de boom 40 De structuur 41 Bewerkingen en eigenschappen van hout 42 Zagen van hout 44 Drogen van hout 47 Werken van hout 47 Onvolkomenheden 49 Kwaliteit en duurzaamheid 51 Kwaliteitsnormen 51 Kwaliteitsklasse 51 Sterkteklasse 52 Duurzaamheidsklasse 52 Eigenschappen en toepassing van houtsoorten 54 Duurzaamheidsklasse I 54 Duurzaamheidsklasse II 55 Duurzaamheidsklasse II/III 56 Duurzaamheidsklasse III 56 Duurzaamheidsklasse IV 56 Duurzaamheidsklasse V 57 Aantasting 57 Plantaardige aantasting 58 Dierlijke aantasting 59 Verduurzamen van hout 61 Verduurzamingsmiddelen 61 Methoden van verduurzamen 62 Resthoutverwerking 64
22.3.1 22.3.2 22.3.3 22.3.4 22.4 22.4.1 22.4.2 22.4.3 22.3.4 22.5 22.5.1 22.5.2 22.5.3 22.5.4 22.5.5 22.5.6 22.6 22.6.1 22.6.2 22.7 22.7.1 22.7.2 22.8 23 23.1 23.2 23.3 23.4 23.4.1 23.4.2
Houtverbindingen 65 Houtverbindingen in de breedterichting 66 Houtverbindingen in de lengte 70 Klassieke verbindingen 71 Hoekvormende verbindingen 72 Halfhoutverbindingen 73 Pen-en-gatverbindingen 74
V
24 24.1 24.1.1 24.1.2 24.1.3 24.1.4 24.2 24.3 24.4 24.5 24.6 24.7 24.8
Plaatmateriaal 77 Fineer en triplex 78 Soorten triplex 79 Keurmerken 79 Toepassing 81 Bijzondere soorten triplex 81 Meubelplaat 82 Spaanplaat 83 Vlasvezelplaat 84 Houtwolplaten 84 Boards 84 MDF en HDF 85 Afmetingen van plaatmateriaal 85
25 25.1 25.2 25.2.1 25.2.2 25.2.3 25.2.4 25.2.5 25.3 25.3.1 25.3.2 25.3.3 25.4
Houten kozijnen, ramen en deuren 87 Soorten kozijnen 88 Buitenkozijnen 90 Stelkozijn 91 Houtafmetingen en profielkeuze 91 Vullingen in kozijnen 94 Ramen 96 Buitendeuren 98 Binnenkozijnen 101 Onderdelen kozijn 101 Aansluiting kozijn aan de muur 103 Binnendeuren 105 Beglazen van ramen, deuren en kozijnen 107 Gevelvullende elementen 110
25.5 26 26.1 26.2 26.2.1 26.2.2 26.2.3 27 27.1 27.1.1 27.1.2 27.2 27.2.1 27.2.2
VI
Kozijnen en ramen van metaal en kunststof 113 Binnendeurkozijnen 114 Buitenkozijnen en ramen 116 Stalen kozijnen en ramen 116 Kozijnen en ramen van kunststof 116 Aluminium kozijnen en ramen 120 Hang- en sluitwerk, bevestigingsmiddelen en kramerijen 123 Hangwerk 124 Scharnieren en paumelles 124 Overig hangwerk 127 Sluitwerk 129 Haken, grendels en schuiven 129 Sluitwerk voor ramen en deuren 131
27.2.3 27.3
Sloten 133 Bevestigingsmiddelen en kramerijen 141
28 28.1 28.2 28.2.1 28.2.2 28.2.3
Vloeren, balklagen en plafonds 153 Eisen aan vloeren en plafonds 154 Vloeren op houten balklagen 156 Terminologie 155 Verankeringen 161 Versterking van de vloer haaks op de balkrichting 162 Versterking van de vloer evenwijdig aan de balkrichting 164 Vloerdelen en plinten 164 Vloeren van steenachtig materiaal 166 Dragende vloeren 166 Vrijdragende vloeren 166 Betonnen vloeren op staalplaat 173 Het doorvoeren van leidingen 174 Plafonds 174 Gespoten en stukadoorplafonds 175 Houten plafonds 175 Systeemplafonds 175
28.2.4 28.2.5 28.3 28.3.1 28.3.2 28.4 28.5 28.6 28.6.1 28.6.2 28.6.3 29 29.1 29.1.1 29.1.2 29.2 29.2.1 29.2.2 29.3 29.3.1 29.3.2 29.3.3 29.4 29.4.1 29.4.2 29.5 29.6 29.6.1 29.6.2 29.6.3
Kappen, daken en dakbedekkingen 179 Prestatie-eisen en constructieve eisen 180 Prestatie-eisen 180 Constructieve eisen 181 Dakvormen 182 Platte daken 182 Hellende daken 183 Opbouw platte daken 187 Warm-, koud-, of omgekeerd dak 188 Geïsoleerde en ongeïsoleerde platte daken 188 Verankering van de houten balklaag 191 Dakbedekking voor platte daken 193 Bitumineuze materialen 195 Kunststof dakbanen 200 Dakdoorvoeren en afvoeren bij plat dak 201 Dakranden bij platte daken 203 Dakrand gelijk met de gevel 203 Dakrand met overstek 204 Dakrand tegen een borstwering of opgaande muur 205
29.7 29.8 29.8.1 29.8.2 29.8.3 29.8.4 29.9 29.9.1 29.9.2 29.9.3 29.9.4 29.10
29.12.1 29.12.2 29.12.3 29.12.4 29.12.5 29.12.6
Dilatatievoegen bij platte daken 206 Bijzondere platte daken 207 Begroeide daken 207 Balkons en galerijen 208 Luifels 209 Parkeerdaken 209 Opbouw hellende daken 209 Kapconstructies 209 Spanten 212 Hoekkeper- en kilkeperconstructies 220 Dakbeschot 223 Dakbedekkingen voor hellende daken 226 Betonnen dakpannen 226 Keramische dakpannen 233 Rieten daken 241 Metalen dakbedekkingen 244 Leibedekkingen 246 Dakbedekking van cementgebonden golfplaten 249 Stalen sandwichpanelen 250 Aansluitingsdetails bij hellende daken 250 Dakdoorbrekingen en dakdoorvoeren 254 Dakramen 254 Dakkapel 255 Schoorstenen 258 Zonnecollectoren 259 Ventilatiedakdoorvoeren 259 Rookgasafvoeren 260
30 30.1 30.2 30.3 30.3.1 30.3.2 30.3.3 30.4 30.5 30.6 30.7
Trappen 261 Eisen aan trappen 262 Trapvormen 265 Houten trappen 267 Dichte houten trappen 267 Open houten trappen 269 Wegschuifbare zoldertrap 270 Stalen trappen 271 Trappen van natuursteen 273 Trappen van beton 274 Leuningen 276
29.10.1 29.10.2 29.10.3 29.10.4 29.10.5 29.10.6 29.10.7 29.11 29.12
31 31.1 31.2 31.2.1 31.3 31.3.1 31.3.2 31.3.3 31.4 37.4.1 31.4.2 31.5 31.6 31.6.1 31.6.2 31.6.3 31.6.4 31.6.5 31.6.6 31.6.7 31.7 31.8 31.9
Riolering 279 Wetgeving 280 Opbouw van een rioolstelsel 280 Lozingsmogelijkheden 281 Binnenriolering 283 Algemene eisen 284 Afvoerleidingen binnenshuis 286 Pompen in de binnenriolering 288 Buitenriolering 288 Aansluiting op het gemeenteriool 289 Aanleg van buitenleidingen 290 Hemelwaterafvoersystemen 291 Sanitaire toestellen 291 Handenwasbakcombinatie 291 Wastafelcombinatie 291 Douchecombinatie 292 Badcombinaties 292 Bidetcombinatie 293 Closetcombinaties 294 Urinoircombinaties 296 Sanitaire montagesystemen 296 Keuken 298 Tekeningen voor riolering en sanitaire installaties 298
32 32.1 32.2 32.3
Drinkwaterinstallatie 301 Wet- en regelgeving 302 Eisen aan drinkwaterinstallaties 303 Opslag, transport en hardheid van drinkwater 303 Drinkwater en het milieu 304 Ontharding van water 306 Perceelaansluitingen 306 Leidingen en appendages 308 Materialen voor binnenleidingen 309 Appendages 310 Geluidhinder door de drinkwaterinstallatie 311 Waterslag 311 Ruis 311 Appendages en kranen 312 Tekeningen voor drinkwaterinstallaties 312
32.4 32.4.1 32.5 32.6 32.6.1 32.6.2 32.7 32.7.1 32.7.2 32.7.3 32.8
VII
36.3.1 36.4 36.4.1 36.4.2 36.5 36.6 36.6.1 36.6.2 36.6.3 36.6.4 36.6.5 36.7 36.8 36.8.1 36.8.2 36.8.3 36.8.4 36.8.5 36.8.6 36.8.7
Noodverlichtingsarmaturen 372 Beveiliging tegen blikseminslag 373 Uitwendige installatie 373 Inwendige bliksembeveiliging 375 Beveiliging tegen inbraak 376 Liftinstallaties 377 Tractieliften 377 Hydraulische liften 378 Veiligheidsaspecten 380 Bijzondere liftinstallaties 380 Roltrappen, rolpaden en hellingbanen 382 Centrale stofafzuiginstallatie 383 Brandbeveiligingsinstallaties 384 Wet- en regelgeving 384 Automatische detectoren 386 Handdetectoren 387 Brandventilatiesystemen 387 Blusmiddelen 387 Gebouwindeling 390 Ontruimingsplan en vluchtroute 392
37 37.1 37.1.1 37.1.2 37.1.3 37.2 37.2.1 37.2.2 37.3
Afwerkingen 395 Stukadoorswerk 396 Pleisterdragers 397 Pleisterwerk 398 Decoratieve pleisters 398 Tegelwerk 399 Keramische wandtegels 399 Vloertegels 400 Vloerafwerkingen 402
38 38.1 38.1.1 38.1.2 38.1.3 38.1.4
Glas, kitten en lijmen 405 Glas 406 Basisglas 406 Veiligheidsglas 408 Meerlagig glas met een open spouw 409 Warmtereflecterend en warmteabsorberend glas 410 Geluidsisolerend glas 410 Kwaliteit en afmeting van vensterglas 411 Brandwerende beglazing 412 Kitten 413 Soorten kit 413 Toepassing kitten 414 Lijmen 415
33 33.1 33.2 33.3 33.4
Gasinstallaties 315 Eisen aan gasinstallaties 316 Begrippen 316 Leidingen 319 Tekeningen voor gasinstallaties 320
34 34.1 34.2 34.3 34.3.1 34.3.2 34.3.3 34.3.4 34.3.5 34.4 34.4.1 34.4.2 34.4.3
Elektrische installatie 323 Eisen aan elektrische installaties 325 Begrippen 325 Installatiemateriaal 331 Schakelmateriaal 331 Wandcontactdozen 333 Spanningsrail 334 Leidingen en kabels 334 Leidingwegen 336 Elektrische huisinstallatie 339 Aanlegsystemen 339 Aansluitpunten 341 Installatieschema en -tekeningen 345
35
35.5.1 35.5.2
Verwarming, warmwaterinstallatie en luchtbehandeling 347 Begrippen in de verwarmingstechniek 348 Warmwaterverwarming 350 Verwarmingslichamen 350 Vloerverwarming 352 Wandverwarming 353 Plafondverwarming 354 Leidingstelsel 354 Temperatuurregeling en beveiliging 356 Installatietekeningen 357 Luchtverwarming 360 Warmwaterinstallaties 361 Voorraadboilers 361 Doorstroomtoestellen 362 Zonneboiler 364 Ventilatie en luchtbehandelingsinstallaties 364 Ventilatie 365 Luchtbehandeling 365
38.1.5 38.1.6
36 36.1 36.1.1 36.2 36.3
Overige installaties 369 Telefooninstallatie 370 Kabels en kabelaanleg 370 Centrale antenne-inrichting (CAI) 372 Noodverlichting 372
38.1.7 38.2 38.2.1 38.2.2 38.3
35.1 35.2 35.2.1 35.2.2 35.2.3 35.2.4 35.2.5 35.2.6 35.2.7 35.3 35.4 35.4.1 35.4.2 35.4.3 35.5
VIII
38.3.1 38.3.2 38.3.3
Eéncomponentenlijmen 415 Tweecomponentenlijmen (formaldehydelijmen) 416 Smeltlijm 416
39 39.1 39.1.1 39.1.2 39.1.3 39.1.4 39.2 39.2.1
Schilderwerk en behang 417 Verf 418 Verfsoorten 419 Verfsystemen 420 Stopmiddelen 422 Levensduur van buitenschilderwerk 422 Behang 423 Eisen aan wanden 424
40 40.1 40.2 40.2.1 40.2.2 40.2.3 40.3 40.3.1 40.3.2 40.3.3 40.3.4 40.4 40.4.1 40.5 40.5.1 40.6 40.6.1 40.6.2
Bouwfysica 427 Energieprestatienormering 428 Warmte 429 Warmtetransport door constructies 430 Temperatuurverloop in constructies 433 Warmteaccumulatie 435 Warmte en vocht in bouwkundige constructies 437 Platte daken 439 Hellende daken 441 Vloeren 442 Buitenwanden 443 Lucht 444 Ventilatie 445 Licht 446 Zontoetreding en zonwering 447 Geluid 450 Geluidsabsorptie 450 Geluidsisolatie 452
41 41.1 41.1.1 41.1.2 41.2
Ontwerpfouten en bouwgebreken 459 Funderingen 460 Funderingen op staal 460 Funderingen op palen 461 Vocht in kruipruimten en kelders 463
41.3 41.4 41.4.1 41.4.2 41.4.3 41.4.4 41.4.5 41.5 41.5.1 41.5.2 41.5.3 41.6 41.7
Vloeren en scheidingswanden 465 Gevels 466 Scheurvorming in gemetselde gevels 468 Schade aan voegwerk 470 Doorslaand vocht bij gevelmetselwerk Reiniging en herstel van gevelmetselwerk 471 Gevelbetimmeringen 472 Daken en schoorstenen 472 Platte daken 472 Hellende daken 474 Schoorstenen 475 Goten en hemelwaterafvoeren 476 Buitenkozijnen 477
42 42.1 42.2 42.2.1 42.2.2 42.3 42.3.1 42.3.2 42.3.3
Beheer 479 Onderhoudsbeheer 480 Strategieën voor onderhoud 481 Ingreepniveaus 481 Soorten onderhoud 482 Onderhoudsprognoses 484 Samenstellen onderhoudsprognose 484 Meerjarenonderhoudsprogramma 488 Verdeling van de kosten bij een meerjarenonderhoudsprognose 491
43
Hergebruik, herbestemming en toegankelijkheid 493 Prestatieverloop 494 Bouwbesluit en vernieuwbouw 495 Hergebruik en herbestemming 495 Gebruikswaarde onroerend goed 496 Revitalisering 496 Woningaanpassing en toegankelijkheid 498
43.1 43.2 43.3 43.3.1 43.4 43.5
Register 499 Illustratieverantwoording 510
IX
