Inhoud. Arbeidsongevallen in de bouw Bronnen Indicatoren Conclusie... 22

J A A R L I J K S A C T I V I T E I T E N - V E R S L A G 2 0 0 7

Inhoud Inhoud

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Overzicht van de figuren

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

Inleiding

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

Voorstelling van het NAVB

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oprichting, opdracht en toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beheer van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitsbeheersysteem (ISO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Controle van de jaarrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Externe mandaten van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11 11 11 12 14 14 15

Arbeidsongevallen in de bouw

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Indicatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Ondernemingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Preventieatlas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Administratieve ondersteuning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkmeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bezoeken door de adviseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht van de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkgroep MUOP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Evolutie van de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verhouding tussen de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De campagne Wegenwerken: een stand van zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Balans campagne Dakwerken 2006-2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Onderzoek en Ontwikkeling

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Producten en diensten ten behoeve van interne gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Producten en diensten ten behoeve van externe gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Publicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bibliotheek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opleidingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opleidingen in het kader van VCA-VCU/BeSaCC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bouwwereld Vakopleiding (FVB-Regio’s). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Syndicale vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interne opleiding voor de adviseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 25 26 27 29 36 43 44 45 46 52 56 61 61 61 63 70 75 77 78 79 79 87 88 89 89

Campagne ‘De bouw, ons werk, ons leven’

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 De campagne Dakwerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 De campagne Wegenwerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Internationale samenwerking

© NAVB-CNAC 2008

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

97

3

Overzicht van de figuren Fig. 1 : Structuur van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Fig. 2 : Evolutie van de frequentiegraad (Fg) in de bouwnijverheid (NACE 45)

. . . . . . . . . . . .

Fig. 3 : Evolutie van de werkelijke ernstgraad (WEg) in de bouwnijverheid (NACE 45)

. . . .

20 20

Fig. 4 : Evolutie van de globale ernstgraad (GEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) . . . . . . . . 21 Fig. 5 : Dodelijke arbeidsongevallen (PC 124) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Fig. 6 : Verdeling van de sectoren

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

Fig. 7 : Mechanisme achter de preventieatlas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Fig. 8 : Inkomende post Fig. 9 : Uitgaande post

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29

Fig. 10 : Soorten meldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Fig. 11 : Herkomst meldingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Fig. 12 : Evolutie van het aantal werkmeldingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31

Fig. 13 : Aantal meldingsformulieren per sector in 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Fig. 14 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de aard van het bouwwerk . . . . . . 33 Fig. 15 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de duur van de werken . . . . . . . . . . 34 Fig. 16 : Verhouding van de meldingen volgens de grootte van het bouwbedrijf . . . . . . . . . . . . 34 Fig. 17 : Verhouding van de meldingen volgens de aard van de opdrachtgever . . . . . . . . . . . . . . 35 Fig. 18 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de bestemming van het bouwwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Fig. 19 : Evolutie van het aantal bezoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Fig. 20 : Verhouding van het aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Fig. 21: MUOP-systematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Fig. 22 : Verhouding van de vaststellingen in verband met de bouwbetrokkenen tijdens de ontwerpfase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Fig. 23 : Verhouding van de vaststellingen in verband met de uitoefenaars van een toezichthoudende functie tijdens de uitvoeringsfase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Fig. 24 : Verhouding van de vaststellingen voor uitrustingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Fig. 25 : Verhouding van de vaststellingen voor persoonlijke beschermingsmiddelen . . . . . . . 48 Fig. 26 : Verhouding van de vaststellingen voor huisvestingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Fig. 27 : Verhouding van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Fig. 28 : Verhouding van de vaststellingen voor bouwtoebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Fig. 29 : Verhouding van de vaststellingen voor het elektratoebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Fig. 30 : Verdeling van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen voor werken op hoogte . . . . 50

4

© NAVB-CNAC 2008

Overzicht van de figuren

Fig. 31: Verdeling van de vaststellingen voor valbeveiligingsmiddelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Fig. 32 : Verhouding van de vaststellingen in verband met omgevingsfactoren. . . . . . . . . . . . . . 51 Fig. 33 : Verdeling van de vaststellingen voor producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Fig. 34 : Verhouding van de vaststellingen voor de factor mens

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

Fig. 35 : Verhouding van de vaststellingen voor de factor uitrusting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Fig. 36 : Verhouding van de vaststellingen m.b.t. werfsignalisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Fig. 37: Verhouding van de vaststellingen voor de factor omgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Fig. 38 : Verdeling van de vragen volgens de categorieën (tweede helft van 2007) . . . . . . . . . 63 Fig. 39 : Aanvullende vorming van niveau II: behaalde graad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Fig. 40 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Fig. 41 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen . . . . . . . . 80 Fig. 42 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: aantal geslaagden per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Fig. 43 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Fig. 44 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: slaagpercentage per maand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Fig. 45 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Fig. 46 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde leerlingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Fig. 47 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: marktaandeel van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Fig. 48 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Fig. 49 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Fig. 50 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: aantal geslaagden per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Fig. 51 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: percentage geslaagden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Fig. 52 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: slaagpercentage per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Fig. 53 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: marktaandeel van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Fig. 54 : Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden van een Uitzendbureau VIL-VCU: verdeling van de sessies over de taalgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Fig. 55 : Veiligheidscoördinator van niveau B: verdeling van het aantal geslaagden over de taalgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Fig. 56 : Vergelijking frequentiegraad (Fg) Wegenbouw - Bouw algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

© NAVB-CNAC 2008

5

Inleiding Met genoegen stellen wij u het activiteitenverslag over het werkingsjaar 2007 van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) voor. In dit document vindt u naast informatie over onze werking tevens gegevens die nuttig kunnen zijn bij de uitwerking van een preventiebeleid in de bouw. Als organisatie van de sector wensen we de katalysator te zijn bij het terugdringen van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten in de sector. Voortbouwend op het strategisch plan van de sector, waarin wordt gefocust op prioritaire doelgroepen om de preventie te bevorderen, werd de preventieve actiegolf voor de dakwerkers in 2007 gevolgd door een handhavingsgolf door de bevoegde overheidsdiensten. Dat de campagne voor de dakwerkers vruchten heeft afgeworpen, bewijzen de cijfers: bijna 60% meer welzijnsopleidingen, 41% meer gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, 23% meer gebruik van conforme hijstoestellen en goederenliften…

Carl Heyrman Directeur-generaal

De arbeidsomstandigheden zijn er door deze campagne sterk op vooruitgegaan. Het kan dan ook bijna niet anders of deze positieve tendens zal zich op termijn vertalen in een vermindering van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten bij de dakwerkers, maar het blijft voorlopig wachten op concrete cijfers. Waakzaamheid blijft wel geboden. Vooral de collectieve beveiliging tegen vallen blijft een teer punt, wat bevestigd wordt door de controles door de bevoegde overheidsdienst. Daarnaast werd een nieuwe preventieve doelgroepcampagne gestart voor de wegenwerkers. Net als bij de campagne voor de dakwerkers, werd voor deze doelgroep een breed overlegplatform opgericht, waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn die een rol kunnen spelen bij de vermindering van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten. Een belangrijke bedreiging voor de veiligheid van onze wegenwerkers komt van buiten de sector, namelijk van het wegverkeer, van u en van ons dus. Daarom vonden we het belangrijk om tijdens deze campagne een brede, algemene communicatiegolf te voorzien. We hebben hierbij geopteerd voor affiches langs de weg, radioboodschappen en advertenties. Daarnaast blijven acties op het terrein onontbeerlijk. Samen met onze partners werden al heel wat initiatieven opgestart. We zijn er dan ook van overtuigd dat we in de toekomst met mooie resultaten zullen kunnen uitpakken voor deze doelgroep. In het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf werd dit jaar een nieuw sectoraal akkoord afgesloten, met daarin een aantal bijkomende opdrachten voor het NAVB. Een van die opdrachten houdt een onderzoek in van de problemen voor de gezondheid van onze bouwvakkers bij de blootstelling aan minerale vezels en kwartsstof. Dat deze blootstelling niet zonder gevaar is, bewijzen internationale studies. Dat deze blootstelling niet louter theoretisch is, bewijst de realiteit op het merendeel van de bouwplaatsen. Kwarts is immers geen exotisch luxeproduct, maar een component van zand. En zand is een vast bestanddeel in menig bouwproduct, bijvoorbeeld in betonblokken. En op welke bouwplaats wordt er niet geboord, gefreesd

© NAVB-CNAC 2008

7

of geslepen in dergelijke materialen? Kortom, de blootstelling aan kwartsstof is alomtegenwoordig in de bouw. De bescherming ertegen schiet op de meeste plaatsen echter schromelijk tekort. Tijd dus voor een ruime sensibiliseringsactie! Een andere opdracht waar de sector vóór staat, is omgaan met de vergrijzing. Het is een algemene maatschappelijke realiteit dat werknemers langer aan de slag zullen moeten blijven als we ons welvaartspeil willen behouden. Maar bij veel bouwberoepen brengt het werk heel wat lichamelijke belasting en slijtage met zich mee. Willen we onze bouwvakkers langer aan de slag kunnen houden, dan moeten we meer lichaamsbesparende maatregelen treffen in de sector. Daarvoor is evenwel een belangrijke mentaliteitsverandering nodig bij iedereen die beslissingen neemt in het bouwproces. Hoe die mentaliteitswijziging er kan komen, zal het voorwerp uitmaken van het internationaal symposium van de Sectie Bouw van ISSA. Dat symposium wordt georganiseerd door het NAVB en vindt plaats in Brussel, van 23 tot en met 25 november 2009. Ook de globalisering van de bouw zal er uitgebreid aan bod komen. Een niet te missen evenement, waarop ook u niet mag ontbreken!

Carl Heyrman Directeur-generaal NAVB

8

© NAVB-CNAC 2008

Voorstelling van het NAVB Oprichting, opdracht en toepassingsgebied Het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) werd in 1965 opgericht door de sociale partners binnen het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf. Twaalf jaar lang werd het beheerd als afdeling van het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf (FBZ). Op 20 maart 1977 werd het autonoom en ging het functioneren als paritair orgaan in dienst van de werkgevers en de werknemers van de bouw. De hoofdopdracht van het NAVB bestaat erin het welzijn van de werknemers op de werkplek te bevorderen. Zijn beleid rust op de volgende drie pijlers: • Advies aan de ondernemingen en aan de werknemers in de bouw • Onderzoek en ontwikkeling • Opleidingen Zijn acties: • praktische aanwijzingen geven en adviezen uitbrengen; • de gevaren en leemten opsporen in de maatregelen ter voorkoming van arbeidsongevallen, in de veiligheid, de bescherming, de hygiëne en het comfort; • andere diensten en personen informeren omtrent bepaalde toestanden en desgevallend om hun tussenkomst vragen; • de organisatie en het verloop van de coördinatie van de veiligheid op de bouwplaatsen ondersteunen en begeleiden; • informatie- en vormingszittingen organiseren; • inlichtingen inwinnen omtrent het bestaan en de doeltreffendheid van de voorkomingsmiddelen en deze kenbaar maken; • alle gepaste middelen en propaganda verzamelen en verspreiden met het oog op het bevorderen van de veiligheid en de hygiëne; • alle initiatieven nemen die het verwezenlijken van zijn doelstellingen mogelijk maken, onder meer door samen te werken met officiële en andere instanties, organen, personen en organisaties die de bevordering van de veiligheid en de hygiëne tot doel hebben. Zijn werkterrein strekt zich uit over alle bedrijven in ons land die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf vallen (P.C. 124), over de werknemers die tewerkgesteld zijn in die bedrijven en, in het algemeen, over iedereen die betrokken is bij de uitvoering van bouwwerkzaamheden (bv. architecten, bouwheren, studiebureaus…). Om tot een volledig verantwoord en autonoom beheer te komen, beschikt het Fonds over een dotatie die berekend wordt op basis van de lonen en die het bedrag van zijn inkomsten bepaalt; dit bedrag is een onderdeel van de bijdrage aan het “Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf”.

Beheer van het NAVB Het NAVB wordt paritair beheerd en voor een periode van drie jaar afwisselend voorgezeten door een vertegenwoordiger van de werkgevers of een vertegenwoordiger van de werknemers. Een Dagelijks Bureau, samengesteld uit een Voorzitter en drie Ondervoorzitters, verzekert het permanent beheer. De heer J. LOUAGE, vertegenwoordiger van de werkgevers, is de nieuwe voorzitter van het NAVB sinds 1 januari 2006.

© NAVB-CNAC 2008

Joos Louage Voorzitter

11

De Raad van Beheer is samengesteld uit 12 beheerders, namelijk 6 vertegenwoordigers van de werkgevers en 6 vertegenwoordigers van de werknemers. De duur van hun mandaat bedraagt vier jaar. De volgende organisaties zijn vertegenwoordigd binnen het NAVB: • Confederatie Bouw De heren Louage, Delporte, Pelegrin, Lefebvre en Marion • Bouwunie Mevrouw Masschelein • Algemene Centrale Algemeen Belgisch Vakverbond (AC-ABVV) De heren Grootaers, Van Cauwenberge en Bachely • Algemeen Christelijk Vakverbond Bouw en Industrie (ACV-BI) De heren Daerden, Franceus en Van Steen Carl Heyrman

Het NAVB wordt bestuurd door de heer C. HEYRMAN, directeur-generaal.

Werking Om het welzijn van de werknemers en de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw te bevorderen, beschikt het NAVB over een team van in totaal 46 actieve medewerkers (op 31 december 2007), die sinds september 2003 verdeeld zijn over 4 afdelingen. De bedoeling van deze nieuwe structuur is meer bepaald om de acties te versterken en de planmatige aanpak ervan te waarborgen, de interne en externe communicatie te optimaliseren, de afdelingen binnen de grenzen van hun bevoegdheden een zo groot mogelijke autonomie te verlenen en het kennisbeheer te optimaliseren. Fig. 1 : Structuur van het NAVB

Paritair Comité 124

Raad van Beheer

Dagelijks Bureau

Algemene directie

Ondernemingen

12

Onderzoek en Ontwikkeling

Opleidingen

Administratie

© NAVB-CNAC 2008

Voorstelling van het NAVB

Een sleutelrol is weggelegd voor de afdeling “Ondernemingen”, die dankzij de bezoeken van de adviseurs op de bouwplaatsen en in de werkplaatsen ervoor zorgen dat het NAVB permanent in contact staat met de werkplek. De 20 adviseurs zijn elk actief binnen hun eigen sector. Ze bezoeken allerlei soorten bouwplaatsen: waterwerken, bruggen- en wegenbouw, afwerking en speciale technieken, appartementsgebouwen tijdens de ruwbouwfase enz. Tijdens deze bezoeken proberen ze praktische aanwijzingen en adviezen te geven, zowel aan de bedrijfsleider als aan de werfleider, de preventieadviseur, de leden van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk en de uitvoerders op de bouwplaatsen. De vaststellingen die ze doen op de bouwplaatsen vormen de basis voor de ondernemingsgerichte aanpak. De aanpak van de adviseurs is niet repressief. Indien nodig doet het NAVB een beroep op de bevoegde overheidsinstanties en vraagt hen om tussenbeide te komen op de werkplek. Om raadgevende acties op te zetten, beschikt het NAVB over een belangrijk instrument: de werkmelding. Dankzij deze melding wordt het NAVB tijdig op de hoogte gebracht wanneer er nieuwe bouwplaatsen opgestart worden. Door deze procedure kan er op een efficiënte en vooral preventieve manier raad worden gegeven. Behalve rechtstreekse acties op de bouwplaatsen wordt er ook raad en informatie gegeven over veiligheid en gezondheid op het werk via publicaties en informatie. Daarnaast is er de organisatie van of de deelname aan studiedagen, campagnes en informatiesessies, beurzen en tentoonstellingen. Ten slotte worden er interne en externe opleidingsprogramma’s en nationale en internationale studieprogramma’s opgezet. De afdeling “Onderzoek en Ontwikkeling” is multidisciplinair van aard. Ze staat enerzijds in voor het beheer van alle kennis i.v.m. de arbeidsomstandigheden in de bouw en gebruikt deze kennis anderzijds om producten en diensten te ontwikkelen. Vanuit deze ‘gegevensbank’ wordt er informatie verstrekt aan zowel interne als externe gebruikers. De ‘producten’ zijn o.a. de publicaties, de pedagogische hulpmiddelen, de cd-roms, de “Preventieatlas”, een systeem dat bij uitstek geschikt is om de arbeidsomstandigheden in de bouw te monitoren enz. De ‘diensten’ bestaan dan weer hoofdzakelijk uit raadgevingen aan interne en externe medewerkers. Wat betreft “Opleidingen” is het NAVB reeds vele jaren erkend voor de cursussen “Aanvullende vorming van niveau II” voor preventieadviseurs en hun adjuncten. Behalve de opleiding voor preventieadviseurs, worden er ook steeds meer opleidingen georganiseerd voor bouwvakkers en voor de leden van de hiërarchische lijn van de bouwondernemingen. Ook bouwheren en ontwerpers richten zich overigens steeds meer tot het NAVB om specifieke opleidingen op maat uit te werken. Een groeiend aantal ondernemingen doet ook een beroep op het NAVB voor begeleiding bij het opzetten van een systeem voor preventiebeheer. Het NAVB is in deze materie goed geplaatst, aangezien het nauw betrokken is bij VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) en BeSaCC (Belgian Safety Criteria for Contractors).

© NAVB-CNAC 2008

13

De afdeling “Administratie” heeft een ondersteunende functie. Deze afdeling moet ervoor zorgen dat het NAVB zijn doelstellingen kan halen door permanent te beschikken over voldoende bekwame en gemotiveerde medewerkers, die de nodige competenties bezitten om hun huidige en soms toekomstige functies efficiënt in te vullen. Dat veronderstelt een correcte inschatting van de personeelsbehoeften, het aantrekken van de nodige competenties, het scheppen van een stimulerende werkomgeving, de ontwikkeling van een goed lijnmanagement, een kwalitatief hoogstaande dienstverlening en een gezond sociaal overleg. Patrick Grassi Afdelingshoofd Administratie

Kwaliteitsbeheersysteem (ISO1) Aangezien het NAVB in 2006 het plan opvatte om het ISO 9001-certificaat te behalen, werden in 2007 werkzaamheden binnen het NAVB vastgelegd in processen, procedures en werkinstructies. De directie heeft de hoofdlijnen van de werking van het NAVB en de gewenste kwaliteit van werken bepaald. De werking werd vastgelegd door middel van het volgende: • Een genormeerd en internationaal geaccepteerd kwaliteitsmanagementsysteem (ISO 9001) • Het besturingsproces, waarin de verantwoordelijkheid besloten ligt voor de uitvoering van de werking van het NAVB • Hoofdprocessen, waarin de eigenlijke werking wordt vastgelegd • Ondersteunende processen, die de werking mogelijk maken

Controle van de jaarrekeningen De controle van de jaarrekening van het NAVB betreffende het boekjaar werd toevertrouwd aan een nieuwe revisor, meer bepaald aan Deloitte. De balans en de resultatenrekening, afgesloten op 31 december 2006, werden overeenkomstig de normen van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren gecontroleerd door de commissaris-revisor, die hierover een verklaring zonder voorbehoud heeft afgeleverd.

1

14

International Organization for Standardization

© NAVB-CNAC 2008

Voorstelling van het NAVB

Externe mandaten van het NAVB Op nationaal vlak Vzw “BeSaCC-VCA” Het NAVB is van dichtbij betrokken bij de werking van de vzw “BeSaCC-VCA” en bekleedt verschillende mandaten in de respectievelijke organen van de vzw: • • • • • • •

Algemene vergadering Raad van bestuur Uitvoerend comité van deskundigen VCA Technische commissie kwalificaties VCA Cel van deskundigen BeSaCC Conformiteitsbeoordelingscommissie BeSaCC Internationaal VCA-platform

Werkgroep PreBes2 Bouw - Contracting Zoals vorig jaar aangekondigd, besliste de Staten-Generaal van PreBes om studiedagen volgens een volledig nieuw concept te laten plaatsvinden: • Vier keer per jaar, telkens in een andere provincie, een vorm van “nationaal networkevent” (PreNNe = PreBes Nationaal Network Event) organiseren in een congrescentrum met een goede accommodatie • Verschillende studiemomenten, aangeboden op dezelfde dag en op dezelfde locatie, opgesplitst in modules, waarvoor afzonderlijk ingeschreven kan worden, zodat er mogelijkheid is om te “shoppen” • Het provinciaal aanbod dient ook afgestemd te worden op de nationale networkevents en er moet zeker ruimte zijn voor provinciale inbreng van de provincie waar het nationaal networkevent doorgaat. Als voorbereiding op deze PreNNes kwam de werkgroep PreBes Bouw-Contracting een aantal keer samen om o.a. de volgende thema’s voor te bereiden: • Problematiek nieuwe EU-onderdanen op de bouwplaats • Werken in besloten ruimten • Werken op hoogte • Opstarten van een werf • ADR-transport m.b.t. bouwwerven en contractoropdrachten

Werkgroep WODCA WODCA staat voor Werkgroep Overleg Diensthoofden PB&M Coöpererende Aannemers (hoofdzakelijk Antwerpse Aannemers). De werkgroep telt momenteel 25 leden. Het NAVB is vertegenwoordigd als adviseur-specialist. Om de twee maanden komt de werkgroep samen om informatie uit te wisselen. Regelmatig worden externen uitgenodigd om over een bepaald onderwerp bijkomende informatie te verschaffen. Zo kwamen in 2007 de volgende onderwerpen aan bod: • • • •

Opleiding “competent persoon” periodieke controle antival-PBM Volgen van een testopleiding bij High & Deep in Roeselare KB Werken op Hoogte en opleiding bevoegd persoon Statistieken arbeidsongevallen bouw 2006

© NAVB-CNAC 2008

2

PreBes vzw is de Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming

15

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Valrisico toegangsluiken steigers Vingerveilige cirkelzaag – ‘saw stop’ (gebruikt in Engeland) Beoordeling omstandig verslag ernstige arbeidsongevallen Bespreking van een aantal ernstige arbeidsongevallen Werken bij warm weer Veiligheid bij het werken met buitenlandse EU-onderdanen Hoe een veiligheidsopleiding voor buitenlandse werknemers organiseren? E-learning-DVD “Safestart” over VCA-Basisveiligheid in 5 talen Is aansluiting bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk verplicht voor buitenlandse onderaannemers? Toepassing nieuw KB i.v.m. opleiding van preventieadviseurs Verplichte bijscholing voor preventieadviseurs Veiligheidsproblemen met nevenaanneming: hoe oplossen? Toepassing veiligheidswetgeving bij werkzaamheden in het buitenland Nieuw model antislipschoenen voor ladders KB Onthaal Nieuwe Werknemers Kleurencode van hijsmiddelen Elektrische werfinstallatie in het algemeen Periodieke keuringen elektrogeengroepen Aangepaste verkeerswetgeving inzake ladingverlies Nut van veiligheidswedstrijden binnen een bedrijf Hoe veilig werken aan een stookoliereservoir? Algemene evoluties binnen VCA Bespreking van VCA-vraag 11.1 Veiligheidscoördinatie-ontwerp …

Vaste Commissie Bouw In het kantoor van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg kwam de werkgroep enkele malen samen onder het voorzitterschap van de heer Luc Proesmans. • Aansluitend op de werkzaamheden van 2006 werkten de subwerkgroepen verder aan de voorstellen voor een code van goede praktijk i.v.m. tijdelijke werkzaamheden op hoogte. • Er werden vragen gesteld over de volgende zaken: • De toepassing van het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen en de certificatie van veiligheidscoördinatoren • Verantwoordelijkheid bij gebruik van beweegbare hangstellingen die ondanks slechte opstelling en constructie toch goedgekeurd werden door een EDTC • De toepassing van het KB betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan asbest bij afbraak van asbesthoudende daken • Campagne Dakwerken: aanpak handhavingsbeleid door de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW)

BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) Aangezien de Europese wetgeving vooral gericht is op algemene doelstellingen waarvan de praktische modaliteiten teruggevonden kunnen worden in de normalisatie, worden de EN- en ISO-normen een steeds belangrijkere bron van informatie om technische vragen te beantwoorden die ons worden gesteld. Het opvolgen en vroegtijdig ontvangen van de project- en ontwerpnormen geeft dan ook de mogelijkheid om andere organisaties, comités e.d. tijdig in te lichten over nieuwigheden en wijzigingen.

16

© NAVB-CNAC 2008

Voorstelling van het NAVB

Centre de la promotion du travail Het NAVB heeft meegewerkt aan verscheidene infodagen, georganiseerd door het “Centre de la promotion du travail” (“Centrum voor de Bevordering van de Arbeid”) en dit via de provinciale comités.

FVB-regio’s (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid regio’s) Kwaliteitswaarborgcommissies van verschillende erkende opleidingscentra voor de opleiding van coördinatoren op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Nationaal opleidingscentrum Het NAVB heeft meegewerkt aan verscheidene infodagen, georganiseerd door het nationaal opleidingscentrum en dit via de provinciale comités.

Provinciaal Veiligheidscomité Limburg Het NAVB heeft meegewerkt aan de voorbereiding van verschillende infodagen.

Op internationaal vlak ISSA (International Social Security Association) Construction Section International Round Table Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, via het Belgisch “focal point” Daarnaast onderhoudt het NAVB diverse bilaterale contacten, zowel in het binnenland als in het buitenland

© NAVB-CNAC 2008

17

Arbeidsongevallen in de bouw Bronnen Om de resultaten van het NAVB te kunnen beoordelen, is het van belang om te beschikken over een aantal objectieve maatstaven. Het uiteindelijke doel van de organisatie bestaat erin onder meer het aantal arbeidsongevallen op de bouwplaatsen terug te dringen bij bouwvakkers die deel uitmaken van een onderneming die ressorteert onder het Paritair Comité Bouw (P.C. 124). Objectieve maatstaven kunnen gevonden worden in de arbeidsongevallencijfers die verzameld worden door verschillende instanties: 1. Het Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf (FBZ) dat de gegevens verzamelt in verband met dodelijke arbeidsongevallen met arbeiders die ressorteren onder het P.C. 124 (Bouw). Het FBZ verzamelt deze gegevens ingevolge de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) van 22.06.1978 betreffende de tegemoetkomingen van het Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf in geval van arbeidsongevallen met ernstige of dodelijke afloop, beroepsziekte, gewone ziekte of ongeval van gemeen recht. 2. Het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO), dat als openbare instantie de arbeidsongevallencijfers verzamelt en analyseert van alle Belgische bedrijven met werknemers. Die cijfers worden hen overgemaakt door de arbeidsongevallenverzekeraars.

Indicatoren Om objectieve vergelijkingen te maken en evoluties i.v.m. arbeidsongevallen in kaart te kunnen brengen, is het van belang om het aantal arbeidsongevallen te relateren aan de economische activiteit van de sector. Dat kan door het aantal arbeidsongevallen in verband te brengen met het aantal arbeiders dat actief is in de bouw of, beter nog, met het aantal uren dat ze presteren. Een dergelijke verhouding wordt uitgedrukt door de frequentiegraad, die het aantal arbeidsongevallen per miljoen gepresteerde uren meet. Daarnaast dient ook rekening gehouden te worden met de ernst van een ongeval. Die wordt afgeleid van het aantal dagen arbeidsongeschiktheid dat het ongeval tot gevolg heeft. Het werkelijke aantal verloren kalenderdagen door arbeidsongevallen per 1.000 gewerkte uren levert de werkelijke ernstgraad op. Jammer genoeg leiden sommige arbeidsongevallen ook tot blijvende letsels. De omvang van het letsel wordt uitgedrukt als een forfaitair vastgelegde arbeidsongeschiktheidsduur. Deze forfaitaire arbeidsongeschiktheidsduur, verhoogd met het werkelijke aantal verloren kalenderdagen ten gevolge van het arbeidsongeval, per 1.000 gewerkte uren, levert de globale ernstgraad op. De frequentiegraad, de werkelijke ernstgraad en de globale ernstgraad worden gemeten bij alle ondernemingen die onder NACE-code 45 vallen. Dat is de code voor bouwactiviteiten in het Europese NACE-classificatiesysteem (NACE = nomenclature générale des activités économiques dans l'Union européenne: algemene naamlijst voor economische activiteiten in de Europese Unie).

© NAVB-CNAC 2008

19

Ten slotte vallen er ook dodelijke ongevallen te betreuren. In de figuren hieronder die de evolutie van de frequentiegraad, de werkelijke en de globale ernstgraad weergeven, zijn de cijfers vanaf 2000 gebaseerd op het aantal werknemers uitgedrukt in voltijds equivalenten; de cijfers t.e.m. 1999 houden rekening met het absolute aantal werknemers.

Evolutie van het relatief aantal arbeidsongevallen Fig. 2 : Evolutie van de frequentiegraad (Fg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen) 80 Frequentiegraad (Fg) 70

74,69 70,96

70,24 65,55 65,70 66,51

60

64,06

50

54,15 52,93

51,07 51,26

40 30 20 10 0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

De frequentiegraad, die de verhouding meet tussen het aantal arbeidsongevallen en de totale blootstellingsduur, is in 2006 licht gestegen in vergelijking met 2005.

Evolutie van de ernst van de arbeidsongevallen Fig. 3 : Evolutie van de werkelijke ernstgraad (WEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen) 3,00 Werkelijke Ernstgraad (WEg) 2,50 2,40 2,00 1,95 1,82

1,76

1,50

1,60

1,75

1,69

1,51

1,53

2003

2004

1,45

1,44

2005

2006

1,00

0,50

0,00

20

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

© NAVB-CNAC 2008

Arbeidsongevallen in de bouw

Fig. 4 : Evolutie van de globale ernstgraad (GEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen)

9

Globale ernstgraad (GEg)

8 8,04 7

7,32

7,03

7,60

7,20

6

6,64

6,25

6,28

6,19

6,34

2004

2005

2006

5,73

5 4 3 2 1 0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

In vergelijking met andere sectoren blijft de ernst van de arbeidsongevallen hoog in de bouwnijverheid.

Evolutie van het aantal dodelijke arbeidsongevallen bij bouwvakkers Fig. 5 : Dodelijke arbeidsongevallen (PC 124) Bron: FBZ (Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf)

Ongevallen op de bouwplaats

35 33

30

Ongevallen op de weg naar en van het werk

31 28

25

28

27 25 20 22

20 15 17

18

16

10

22 19

17

10 7

6 4

0

15

15

13 15

5

TOTAAL

22

23

20

1997

1998

© NAVB-CNAC 2008

5 1999

3 2000

5

5 2 2001

2002

2003

2004

2

2

3

2005

2006

2007

21

Conclusie Het voornaamste streefdoel van het NAVB is en blijft het aantal en de ernst van de arbeidsongevallen op de werven drastisch verminderen via een adequaat preventiebeleid. De laatste beschikbare cijfers wijzen op een stagnatie van de arbeidsongevallenindicatoren. Het NAVB is ervan overtuigd dat een verdere daling mogelijk is, mits de krachten van alle intervenanten in het bouwproces worden gebundeld.

22

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

n .287 ldinge 7 2 • me en werk viez d a .048 • 53

Activiteiten De afdeling Ondernemingen staat in eerste instantie in voor de bouwplaatsgebonden adviesverlening m.b.t. welzijn op het werk aan werkgevers en werknemers van de bouwnijverheid. Op basis van vaststellingen op de bouwplaatsen, verricht door de adviseurs van de afdeling, worden raadgevingen gegeven aan onder meer de vertegenwoordigers van de aannemers, met het oog op het uitschakelen van gevaren voor het welzijn van de werknemers. Om de activiteiten van de adviseurs te verdelen, werd het Belgische grondgebied opgesplitst in 20 sectoren. Fig. 6 : Verdeling van de sectoren

Turnhout Oostende Oos

Brugge

Antwerpen Gent

Rudy Debuyser Afdelingshoofd Ondernemingen

Mechelen A al alsst

Ieper Kortrijk

Tournai Tourn

Hassellt Hasse Brussel

Bruxelles Ath

Leuven Wavre Liege

Nivelles

Verviers

Huy

Mons

Namur Charleroi Charler Dinnant Di

Marrche-enMa che-en-ffamenne

Bastogne Neufchaate Neufch teaau Arlon

Hoewel de bezoeken aan de bouwplaatsen de voornaamste activiteit blijven van de adviseurs van het NAVB, zien we een duidelijke tendens om, naast deze opdrachten op de werkvloer, de adviesverlening ook te verplaatsen naar de bouwonderneming en de sociale partners (de verschillende beroepsorganisaties die de werkgevers en de werknemers vertegenwoordigen). Een voorbeeld hiervan is het verder voeren van doelgroepgerichte campagnes. Daarnaast zijn er de contacten van de adviseurs in het kader van de regionale verankeringen, niet enkel binnen de FVB-regio’s (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid regio’s), maar eveneens op een ruimer vlak: binnen de regionale of soms lokale beroepsverenigingen uit de bouwsector (partners) en bij andere bouwbetrokkenen: EDPB’s (Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk), fabrikanten.

© NAVB-CNAC 2008

25

Preventieatlas Om de acties van de adviseurs beter te ondersteunen, werd een informaticatoepassing uitgewerkt met als naam “Preventieatlas”. Dat instrument stelt het NAVB enerzijds in staat om een gedegen verslaggeving te verrichten m.b.t. de bouwplaatsen en anderzijds om een databank aan te leggen over de problematiek van preventie en bescherming op de Belgische bouwplaatsen. Op basis van deze databank is het mogelijk om zeer gedetailleerde analyses te maken voor een bouwplaats, een bouwonderneming of een bouwberoep. Deze analyses vormen dan op hun beurt de basis om acties op te zetten, door of met het NAVB. In het kader van de doelgroepgerichte campagnes van het NAVB worden de analyses sinds 2006 eveneens gebruikt om, in overleg met de aannemer, een actieplan op te stellen. In die optiek werden specifieke aanpassingen uitgevoerd voor de opmaak van een bezoekverslag “dakwerken”. Voor de tweede doelgroepgerichte campagne werden per onderneming analyses gemaakt van de vaststellingen die gebeurden tijdens de preventieve golf. De adviseurs gebruiken deze opsomming van vaststellingen als leidraad om samen met de aannemer een actieplan op te stellen of om het actieplan aan te vullen, indien deze punten er nog niet in waren opgenomen. Het is tevens de bedoeling dat de analyse van de vaststellingen voor deze doelgroep desgevallend voorgelegd kan worden aan het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. Fig. 7 : Mechanisme achter de preventieatlas

• Op de bouwplaatsen • In de ateliers Controle

Knelpuntendetecie

Dataverzameling

Actieplan Actie

• • • • •

Analyse

Per bouwberoep Per bouwplaats/atelier Per bouwonderneming Per deelsector Sectoraal

• • • • •

Producten en diensten • Advies op de bouwplaats • Bezoek bedrijfsverantwoordelijke • Informeren van derden • Procedure weerspannige ondernemingen • Begeleiding • Publicatie • Opleiding • Campagne • Specifieke acties

26

Per bouwberoep Per bouwplaats/atelier Per bouwonderneming Per deelsector Sectoraal Verslag

• • • • •

Jaarverslag NAVB Bezoekverslag Verslag per onderneming Verslag per deelsector Verslag per bouwberoep

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Administratieve ondersteuning Sinds de reorganisatie in 2003 zijn er in de afdeling Ondernemingen extra administratieve medewerkers aangeworven om de adviseurs te ondersteunen bij het vervullen van hun administratieve taken. Deze medewerkers zorgen voor de verwerking en verdeling van de meldingsformulieren, de inkomende post, de administratieve opvolging n.a.v. de werfbezoeken en de kantoorbezoeken door de adviseurs. Sinds april 2006 garanderen zij ook de administratieve ondersteuning van de adviseurs in het kader van de doelgroepgerichte campagnes.

Inkomende post De afdeling Ondernemingen ontving in 2007, behalve de meldingsformulieren, 5.007 poststukken. Alle briefwisseling die betrekking heeft op een onderneming uit de bouwsector wordt elektronisch toegewezen aan het dossier van de onderneming. De betrokken adviseur ontvangt eveneens alle briefwisseling voor bouwplaatsen en/of ondernemingen uit zijn sector. De inkomende mails, 58,4% van de inkomende post, worden dagelijks overgemaakt aan de adviseurs. De faxen en brieven, 41,6% van de inkomende post, worden als pdf-document overgemaakt per mail als ze dringend zijn; in het andere geval ontvangen de adviseurs hun briefwisseling tijdens de maandelijkse zonevergaderingen. De zonevergaderingen worden georganiseerd in de regio’s van de betrokken adviseurs en meestal in het kantoor van één van de sociale partners uit de bouwsector. Fig. 8 : Inkomende post

Mails Faxen/Brieven

41,6 %

58,4 %

Uitgaande post Om de impact van de acties van de adviseurs te verhogen, is overleg en communicatie heel belangrijk. Zo wordt een maximum aan bouwplaatsverslagen die werden opgemaakt door de adviseur n.a.v. een bouwplaatsbezoek, opgestuurd naar de betrokken ondernemingen. Deze verslagen worden gegenereerd in de Preventieatlas. In 2007 werden 4.498 verslagen met een begeleidingsbrief overgemaakt aan de betrokken ondernemingen (tegenover 3.422 in 2006). Deze stijging is volledig te wijten aan het feit dat, in het kader van de campagne Wegenwerken, alle bezoekverslagen worden overgemaakt aan de betrokken ondernemingen.

© NAVB-CNAC 2008

27

Hoewel het NAVB een groot aantal meldingen ontvangt, worden nog steeds meldingen laattijdig of niet aan onze diensten overgemaakt. Wanneer een adviseur tijdens een bouwplaatsbezoek vaststelt dat de onderneming niet voldaan heeft aan de meldingsplicht, zal hij dit vermelden in zijn bouwplaatsverslag. Naderhand bevestigt de afdeling Ondernemingen zijn verzoek in de vorm van een herinneringsbrief, waaraan blanco meldingsformulieren worden toegevoegd. In 2007 werden 566 herinneringsbrieven m.b.t. de meldingsplicht verstuurd naar bouwondernemingen. In de rubriek “Varia” vinden we: • • • • • •

aanvragen voor tussenkomsten op de bouwplaats medewerking aan infosessies uitnodigingen voor opendeurdagen, manifestaties… inhuldigingen opdrachten als lesgever …

In 2007 ontving het NAVB 504 aanvragen van de verschillende bouwpartners waaraan de afdeling Ondernemingen een gunstig gevolg heeft gegeven. In het kader van de wetgeving i.v.m. Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen (KB van 25.01.2001) worden steeds vaker kopieën van verslagen van bouwplaatsbezoeken overgemaakt aan derden (opdrachtgevers, architecten, coördinatoren...). 701 bouwplaatsverslagen werden ter informatie overgemaakt aan diverse intervenanten op de bouwplaats. Dit gebeurde steeds op vraag van de betrokken adviseur. Bevestigingsbrieven: dit zijn brieven of faxen die opgemaakt worden door de dienstverantwoordelijken van de afdeling Ondernemingen om: • dringende tussenkomsten te vragen bij gevaarlijke vaststellingen op bouwplaatsen • alle intervenanten op een bouwplaats uit te nodigen voor een vergadering, coördinatiestructuur en/of werfrondgang • aan een onderneming analyses mee te delen over al haar werven tijdens een welbepaalde periode. Deze analyses dienen als handleiding om het preventiebeleid in de onderneming te optimaliseren •… In 2007 werden 120 brieven of faxen overgemaakt aan bouwondernemingen of andere intervenanten. Aan 151 ondernemingen werden, op hun verzoek, meldingsformulieren overgemaakt. In de begeleidingsbrief moedigen we de ondernemingen aan om hun werkmeldingen te doen via het portaal van de Sociale Zekerheid. In het kader van de campagne Dakwerken werden 183 brieven verstuurd aan de ondernemingen om afspraken aan de zetel van de onderneming te bevestigen (143 eerste bezoeken en 40 herhaalde bezoeken).

28

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Fig. 9 : Uitgaande post 2,72% 1,78% 7,50% Memo Meldingsplicht Meldingsformulieren Brieven aan derden Bevestigingsbrieven

10,43%

2,25%

8,42%

66,90%

Varia Campagne

Alle ondernemingsgebonden post (inkomend en uitgaand) wordt toegevoegd aan het dossier van de onderneming.

Werkmeldingen Adviseurs bezoeken een bouwplaats meestal omdat ze voor die bouwplaats een meldingsformulier ontvangen hebben. In dat geval gaat het om een zogenoemde melding van het type W. In 2007 hebben we 27.287 werkmeldingen van het type W ontvangen. De adviseurs bezoeken echter ook niet-gemelde bouwplaatsen. Dan wordt een melding van het type G opgemaakt: de aannemer was verplicht om de werken te melden, maar heeft dit niet gedaan. In 2007 maakten de adviseurs 1.698 werkmeldingen van dit type aan. Daarnaast bezoeken de adviseurs ook bouwplaatsen van het type B. Dat type staat voor twee soorten bezoeken: 1. De onderneming heeft voldaan aan de meldingsplicht, maar door de beperkte duur en/of aard van de werken was de onderneming niet verplicht om te voldoen aan de meldingsplicht. 2. Naast de bouwplaatsbezoeken hebben de adviseurs steeds meer afspraken op de zetel van een onderneming om de veiligheidsproblematiek te bespreken met de verantwoordelijken van de ondernemingen. Om de opvolging van deze bezoeken te verzekeren, worden hiervoor ook meldingen aangemaakt van het type B. Voor bezoeken aan de zetel van de onderneming in het kader van de campagne Dakwerken, om de auto-evaluatiegids te overlopen en eventueel een actieplan op te stellen, werd ook telkens een type-B-melding aangemaakt. Bij kantoorbezoeken bij de sociale partners (werkgevers- en werknemersorganisaties) wordt eveneens een melding van het type B aangemaakt.

© NAVB-CNAC 2008

29

In 2007 werden 719 nieuwe meldingen van het type B aangemaakt. Voor iedere bezochte bouwonderneming of andere organisatie wordt eenmalig een melding aangemaakt van het type B. Let wel, één melding kan voor een adviseur meerdere kantoorbezoeken betekenen. In 2007 waren dat 1.458 bezoeken. Het laatste item is een melding van het type A, dat zijn bezoeken aan werkplaatsen (bv. schrijnwerkerijen). In 2007 hadden we slechts 4 van deze bezoeken. Fig. 10 : Soorten meldingen 91,85% Meldingen type W Meldingen type G Meldingen type B Meldingen type A

0,01%

2,42% 5,72%

Met de ondertekening van de collectieve arbeidsovereenkomsten van 14.04.1978 en 23.03.1984 heeft het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf de werkmelding betreffende veiligheid en gezondheid ingevoerd. Deze werkmelding moet vóór de opening van de bouwplaats gebeuren. Met het verschijnen van het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen van 25.01.2001 in het Belgisch Staatsblad van 07.02.2001 werd eveneens een werkmelding opgelegd, namelijk een werkmelding die de bouwdirectie belast met de uitvoering (de aannemer) moet overmaken aan de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO). Enerzijds pleiten de beleidsinstanties én in Europa én in België voor een vermindering van de administratieve formaliteiten, anderzijds is het melden van de start van de werkzaamheden een must om de bouwondernemingen beter te kunnen begeleiden bij een georganiseerd preventiebeleid, om zodoende de veiligheid, de gezondheid en het welzijn te bevorderen. Daarom hebben de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), de AD TWW en het NAVB een initiatief genomen dat geleid heeft tot een gecentraliseerde, uniforme en digitale werkmelding. De initiële aangifte kan naderhand aangevuld worden met bijkomende luiken, rekening houdend met de evolutie van de bouwplaats. De werkmeldingen worden bewaard in een gegevensbank die via een beveiligd toegangssysteem ter beschikking staat van de instellingen die de gegevens nodig hebben. Sinds mei 2002 kunnen de ondernemingen elektronisch een unieke werkmelding doen waarin de respectieve aangiften geïntegreerd zijn. Deze gecentraliseerde procedure heeft tot doel de meervoudige mededeling van gegevens af te schaffen en de administratieve taken voor de aannemers te verlichten.

30

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

De aangifte omvat, naast de identiteit van de aangever, diverse luiken met gegevens die gemeenschappelijk zijn voor alle aangiften en gegevens die specifiek zijn voor elke instelling waarop een type aangifte betrekking heeft. Na de stijging die we de voorbije jaren mochten optekenen, kende het aantal unieke meldingen via het portaal van de Sociale Zekerheid in 2007 een lichte daling in vergelijking met 2006, nl. van 17.047 naar 15.448 werkmeldingen. Daarnaast heeft de interne dienst Administratie 11.839 werkmeldingen manueel ingebracht. Fig. 11 : Herkomst meldingen

Meldingen NAVB Meldingen RSZ

56,61 %

43,39%

Aantal werkmeldingen Sinds 1 september 1980, de datum waarop de collectieve arbeidsovereenkomst van kracht werd, heeft het NAVB 247.916 werkmeldingen ontvangen. Fig. 12 : Evolutie van het aantal werkmeldingen 30000

25000

20000

15000

10000

5000

0

1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

© NAVB-CNAC 2008

31

In 2007 werden 27.287 bouwplaatsen gemeld aan het NAVB. Sinds 2004 ligt het aantal werkmeldingen boven de 20.000 per jaar en die stijging zet zich door. Deze werkmeldingen betreffen maar een gedeelte van de in België afgeleverde bouwvergunningen. De 20 adviseurs kunnen uiteraard niet alle bouwplaatsen bezoeken, vandaar dat men sinds 2006 gekozen heeft voor een nieuwe aanpak: de doelgroepgerichte campagnes. De tweede doelgroepgerichte campagne, voor de wegenwerkers, ging van start in april 2007. Fig. 13 : Aantal meldingsformulieren per sector in 2007

Turnhout

1920

Oostende Oos

Brugge 1471

Antwerpen

1990

3135 1567

Gent

1227 3344

A al alsst 1584 Brussel

Ieper Kortrijk

Bruxelles Ath 1042

Leuven

1615

Hassellt Hasse

1079

1095

Tournai Tourn

1472

Mechelen

Nivelles

Wavre Liege

983

1331

Huy

Mons

Verviers

1525 812

Namur Charleroi Charler 775 858

Dinnant Di

Marrche-enMa che-en-ffamenne

1083

Bastogne

Neufchaate Neufch teaau Arlon

32

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Indeling van de werkmeldingen per categorie Aard van het bouwproject Bouwprojecten worden ingedeeld in 6 categorieën, volgens hun aard, nl. nieuwbouw, vernieuwbouw, instandhoudingwerken, sloop zonder heropbouw, bodemsanering en andere werken dan vermeld hierboven. Fig. 14 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de aard van het bouwwerk

0,9%

9,6%

59,7% Nieuwbouw Vernieuwbouw Instandhoudingswerken Sloop zonder heropbouw Bodemsanering Andere

0,5%

4,2%

25,1%

De werken die het meest gemeld worden zijn nieuwbouwprojecten (59,7 %) en vernieuwbouwprojecten (25,1 %).

Duur van de werken Bouwwerken die 30 à 59 werkdagen in beslag nemen en bouwwerken van 60 tot 89 werkdagen vertegenwoordigen elk 14,8 % van de gemelde bouwplaatsen. 12,7 % van de werken die worden gemeld aan het NAVB nemen minder dan 30 werkdagen in beslag. Werken die minder dan 30 werkdagen in beslag nemen, moesten in het verleden niet gemeld worden aan het NAVB, behalve wanneer het werken betrof uit de categorie van speciale, ongezonde of hinderlijke werken. Door de toepassing van het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen dat stelt dat, indien er meerdere aannemers zijn maar geen hoofdaannemer, allen voldoen aan de definitie van “bouwdirectie belast met de uitvoering”, moet de aangifte gebeuren door de eerste aannemer die activiteiten uitvoert op de bouwplaats. Gezien de aard van de werken die kleine ondernemingen dikwijls uitvoeren (grondwerken, afbraakwerken, funderingswerken…), kent deze eerste aannemer vaak niet de totale duur van de bouwplaats.

© NAVB-CNAC 2008

33

Fig. 15 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de duur van de werken Aantal bouwplaatsen 4500 4000

4034 4033

3500 3468 3000 2953 2865 2500 2317

2000

2125

1500

1644 1253 1327

1000 500 0

<30

30 tot 59

60 tot 89

90 tot 119

120 tot 149

150 tot 179

180 tot 209

210 tot 239

240 tot 269

473

533

270 tot 299

300 tot 329

262 330 > 359 tot 359

Aantal werkdagen

Grootte van de onderneming 23,6 % van het aantal werkmeldingen wordt overgemaakt door ondernemingen met 20 tot 49 werknemers. Ondernemingen met 0 tot 4 werknemers melden 19,4 % van de werken. Dit is eveneens te verklaren door het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen. De eerste aannemer die activiteiten uitvoert op de werf, doet aangifte van de werken. Dikwijls is dit een kleine onderneming die grondwerken, afbraakwerken of funderingswerken uitvoert. Ondernemingen met 50 tot 99 werknemers melden 14,1 % van de werken. Fig. 16 : Verhouding van de meldingen volgens de grootte van het bouwbedrijf

0 - 4 werknemers

8,9%

0,8%

19,4%

9,5%

1,4% 5 - 9 werknemers 10 -19 werknemers 20 - 49 werknemers 50 - 99 werknemers 100 - 199 werknemers 200 - 499 werknemers

11,2%

14,1%

23,6%

11,1%

500 - 999 werknemers >= 1000 werknemers

34

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

De opdrachtgever Wat de aard van de bouwheer betreft, gebeurden in 2007 55,6% van de werkmeldingen door overheidsopdrachtgevers en 44,4% door privéopdrachtgevers. Fig. 17 : Verhouding van de meldingen volgens de aard van de opdrachtgever

Overheidsopdracht Privéopdracht

44,4%

55,6%

Bestemming van het bouwwerk Wat de bestemming van het bouwwerk betreft, zijn er 26 categorieën. Werkmeldingen aangaande woningbouw vertegenwoordigen 39,7 % van het totale aantal meldingen. “Andere bouwwerken” vertegenwoordigen 11,4% van de gemelde bouwplaatsen. Het gaat hier bijna uitsluitend over meldingen via het portaal van de Sociale Zekerheid. Bouwwerken voor wegvervoer vertegenwoordigen 9,1% van de werkmeldingen en komen daarmee op de tweede plaats. Deze bestemming stemt overeen met onze doelgroepgerichte campagne. Bij de “verschillende kleinere categorieën” vinden we bouwwerken voor energievoorziening, spoorvervoer, sociale recreatie, vervoer over water, spektakels en ontspanning, restaurants en drankhuizen, vervoer via de lucht, religieuze doeleinden, sport, beveiligingsdiensten, gemeenschappelijke doeleinden (hotels, motels…), tentoonstellingen en musea en dierenverzorging. Fig. 18 : Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de bestemming van het bouwwerk 1,2% 2,2%

4,8%

39,7%

1,7%

2,1%

Individuele woning

Winkelgebouw

Gebouw met appartementen, met studio’s, met flats

Bouwwerk voor waterverdeling en voor afvoer van water

Bouwwerk voor wegvervoer

Gebouw voor onderwijs, wetenschap

Ander bouwwerk

Telecommunicatie

Bouwwerk voor industrie

Gebouw voor gezondheidszorg

Bouwwerk voor administratie, kantoren

Verschillende kleinere categorieën

4,1%

8,8%

5,8%

© NAVB-CNAC 2008

11,8%

9,1%

8,6%

35

Bezoeken door de adviseurs Dit deel bevat gegevens over de activiteiten van de adviseurs, namelijk cijfers met betrekking tot de bouwplaatsbezoeken en de bezoeken aan de zetel van een onderneming, statistieken op basis van bezoekverslagen en op basis van administratieve verslagen over de andere activiteiten van de adviseurs.

Vanaf april 2007 hebben de adviseurs 35% van hun tijd besteed aan wegenwerken. Dat komt ook tot uiting in het aantal bezoeken aan bouwwerken voor wegvervoer: 9,1% in 2007 tegenover 7,7% in 2006. Ten slotte werd er in de tijdsbesteding van de adviseurs voor geopteerd om naast de bouwplaatsbezoeken in het kader van de campagne ook een aantal contacten te leggen met aannemers om samen de evaluatiegids te overlopen en een actieplan op te stellen. Dat actieplan is belangrijk om een degelijk preventiebeleid te voeren met betrekking tot welzijn op het werk. Door deze contacten blijft het aantal bezoeken aan de zetel van een onderneming vrij hoog in 2007. Fig. 19 : Evolutie van het aantal bezoeken 16000 15801 14000

15424 12972

12000

11773 10000

11876

12266 10464

10331

8000 7869 6000 4000 2000 0

36

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

In cijfers geeft dat 10.464 bezoeken voor het jaar 2007, verdeeld over: • 8.092 bezoeken waarvan 10.942 verslagen met MUOP3-vaststellingen werden gemaakt (één bezoek aan eenzelfde bouwplaats kan meerdere verslagen inhouden) • 207 bezoeken zonder MUOP-vaststellingen • 426 bezoeken waar één verslag werd gemaakt van een coördinatievergadering (te onderscheiden van de bouwplaatsverslagen met MUOP-vaststellingen) • 1.458 bezoeken aan de zetel van een onderneming • 281 bezoeken met vermelding “geen activiteit” In 2007 hebben de adviseurs 13.314 bezoekverslagen opgemaakt, in 2006 waren dat er 17.271. Het globale aantal bezoeken is gedaald van 12.266 in 2006 naar 10.464 in 2007. Het aantal bouwplaatsbezoeken is eveneens gedaald: 8.092 in 2007 tegenover 10.254 in 2006. Deze daling is onder andere toe te schrijven aan de volgende feiten: • In het eerste trimester van 2007 werden veel kantoorbezoeken gepland in het kader van de campagne Dakwerken om actieplannen op te stellen en op te volgen. • Vanaf april 2007 dienden de adviseurs 35% van hun activiteiten te besteden aan de campagne Wegenwerken t.o.v. 50% bouwplaatsbezoeken tijdens de campagne Dakwerken. • Niettegenstaande bijkomende inspanningen van de adviseurs van West-Vlaanderen zijn er gedurende verschillende maanden minder bouwplaatsbezoeken afgelegd in de regio Ieper-Oostende-westkust. • Ten slotte zijn drie adviseurs langdurig afwezig geweest wegens ziekte. Aangaande de lichte daling van het aantal kantoorbezoeken in 2007 - 1.458 tegenover 1.584 in 2006 - verwijzen we naar richtlijnen in het kader van de tweede doelgroepgerichte campagne. Bij het begin van de campagne Wegenwerken werden voornamelijk bouwplaatsbezoeken afgelegd; de adviseurs zijn pas eind 2007 gestart met kantoorbezoeken in het kader van deze campagne. In 2007 bezochten de adviseurs 207 werven waar een verslag werd opgemaakt zonder MUOP-vaststellingen, tegenover 340 in 2006. Op deze werven was geen activiteit, maar de adviseur had wel opmerkingen in verband met veiligheidsaspecten. De deelname van de adviseurs aan coördinatievergaderingen is gedaald van 487 in 2006 naar 426 in 2007. Het aantal bezoeken van adviseurs aan werven waar geen activiteit was, is eveneens gedaald: van 351 in 2006 naar 281 in 2007. Behalve van de bezoeken werd van 2.693 andere activiteiten van de adviseurs een administratief verslag opgemaakt, tegenover 2.807 in 2006. Deze administratieve verslagen hebben onder andere betrekking op de actieve deelname van de adviseurs aan werkgroepen (5,5%), vergaderingen van het NAVB (interne en zonevergaderingen, 25,7%), activiteiten die kaderen in de doelgroepgerichte campagne (14,6%) en administratief werk (13,1%). In vergelijking met 2006 is er een enorme stijging voor wat betreft de activiteiten in

© NAVB-CNAC 2008

3

Mens – Uitrusting – Omgeving – Product (zie uitleg MUOP-systematiek op pagina 43)

37

het kader van de doelgroepgerichte campagnes: 14,6% in 2007 t.o.v. 4,3% in 2006. Het gaat hier uiteraard over andere activiteiten dan bouwplaatsbezoeken en bezoeken aan zetels van ondernemingen; dit soort acties hebben betrekking op vragen van bouwpartners om de doelgroepgerichte campagnes te komen toelichten. Voor de eerste campagne werden de resultaten gegeven, voor de tweede campagne hebben de adviseurs en de coaches de nieuwe campagne en de producten voorgesteld. De andere activiteiten (41,1%) betreffen: • de deelname aan NAVB-infostands • contacten met ACV-BI (Algemeen Christelijk Vakverbond Bouw en Industrie), AC-ABVV (Algemene Centrale van het Algemeen Belgisch Vakverbond) en ACLVB (Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België) voor de opleiding van afgevaardigden en militanten op nationaal en regionaal vlak en met lokale confederaties en beroepsfederaties van de Confederatie Bouw en Bouwunie voor infoavonden en opleidingen voor aannemers • preventiecontacten met de diensten van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (cel Bouw) • tussenkomst bij openbare opdrachtgevers • preventiecontacten met de gemeente- en politiediensten (probleem van de signalisatie van de bouwplaatsen) • infosessies in het kader van middenstandsopleidingen (UNIZO, IFAPME, SYNTRA)4 en de alternatieve circuits (deeltijds leren, sociale re-integratie, risicogroepen), opleidingen van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding VDAB, Formation et Emploi FOREM en de Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling BGDA, die in de loop van 2007 werd omgedoopt tot ACTIRIS • medewerking met de provinciale comités voor de bevordering van de arbeid • deelname aan studiedagen of vergaderingen die georganiseerd zijn door het NAVB of door andere organisaties die te maken hebben met veiligheid of gezondheid op het werk (Prevent, de Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming PreBes, L’Association Royale des Conseillers en Prévention ARCoP, Veiligheidscoordinatoren - Coordinateurs sécurité et santé VC–CS, het Belgisch Instituut van Veiligheids- en Gezondheidscoördinatoren BIB.Co, Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk) • tussenkomsten op het gebied van preventie bij (industriële) privéopdrachtgevers, studiebureaus en architectenbureaus • contacten met leveranciers, fabrikanten, verdelers van veiligheidsmateriaal en uitrustingen • effectieve deelname aan vergaderingen van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB), met telkens een onderwerp m.b.t. veiligheid (uitvoerig besproken in het jaarverslag 2005)

4

38

UNIZO = Unie van Zelfstandige Ondernemingen IFAPME = Institut wallon de formation en alternance et des indépendants et petites et moyennes entreprises SYNTRA = Vlaams agentschap voor ondernemersvorming

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Acties in het kader van de regionale verankering Dag van de dakdekker Op 10 januari 2007 vond de eerste editie van de “Dag van de Dakdekker” plaats bij de VDAB in Roeselare. Daarbij waren een 200-tal ondernemingen en een 30-tal standhouders aanwezig (leveranciers, fabrikanten, WTCB, ROOF-IT en ook het NAVB): een mooiere opkomst is moeilijk denkbaar. De wedstrijd en de preselectie voor het wereldkampioenschap 2007 in Bulgarije voor jonge dakwerkers (zowel platte als hellende daken) werd sterk in de kijker geplaatst. De rivaliteit tussen de jongeren was groot tijdens de wedstrijd.

Infodag voor de dakdekkersbedrijven in het FORMATTOIT-centrum in Spy op 23 januari 2007 en in Dinant op 28 maart 2007 Veiligheid is uw zaak... Veiligheid is de zaak van iedereen! Deze specifieke actie was bedoeld om de werkgevers en de werknemers te informeren over het risico op arbeidsongevallen en beroepsziekten op de bouwplaatsen en in de dakdekkersbedrijven. Tijdens deze dagen werd de balans voorgesteld van de acties van het NAVB en van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg in het kader van deze campagne.

Infoavond over de campagne Wegenwerken in Namen op 19 april 2007 De adviseur van de sector en de regioverantwoordelijke hebben de campagne voor deze doelgroep voorgesteld aan de ondernemingen van de federatie van wegenbouwers uit de provincie Namen.

Initiatief i.v.m. VCA-opleidingen in de WEX te Marche-enFamenne in het kader van de BATIMOI-beurs van 20 tot 23 april 2007 Op vrijdag 20 april hebben 35 personen uit bouwondernemingen in de provincie Luxemburg de VCA-veiligheidsopleiding gevolgd. Deze opleiding is belangrijk, want er hangt een diploma aan vast dat noodzakelijk is om aan de slag te kunnen op bouwplaatsen in België en sinds kort ook in het groothertogdom Luxemburg. Een 300-tal jongeren uit de afdelingen Bouw van het technisch en beroepsonderwijs werden op zaterdag uitgenodigd op BATIMOI om er hun VCA-certificaat in ontvangst

© NAVB-CNAC 2008

39

te nemen (een opleiding over veiligheid op de bouwplaats). Daarna hadden ze de mogelijkheid om een twintigtal aannemers uit de provincie Luxemburg met concrete werkaanbiedingen te ontmoeten. Voor deze jongeren was het een gelegenheid om met het echte werk in contact te komen, ook al waren sommigen van plan om verder te studeren. Een geslaagd initiatief dus, dat tot stand kwam in samenwerking met de lokale Confederatie Bouw, het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB), het NAVB, het Provinciaal Comité voor de Bevordering van de Arbeid en Forem.

Infoavond over de campagne Wegenwerken in Luik op 21 mei 2007 De adviseur van de sector en de regioverantwoordelijke hebben de campagne voor de doelgroep voorgesteld aan de ondernemingen van de wegenbouwersfederatie van de provincie Luik.

Actieve projectdagen van de SYSFAL-opleidingscentra voor deeltijds leren van 21 tot 24 mei 2007 Voor de editie 2006-2007 werden de bouwberoepen gekozen als thema. Een erg actueel thema: de bouw kent immers een groot tekort aan arbeidskrachten en is een verzamelplaats van heel wat knowhow, die altijd min of meer verbonden is met de knowhow in andere bouwberoepen. Tegelzetters, timmermannen, dakdekkers, ijzervlechters, metselaars, glaszetters en vele anderen hebben hun vaardigheden en hun creativiteit samengebracht in één enkel project. De partners uit de bouwsector waren vertegenwoordigd in de jury, het NAVB heeft de projecten beoordeeld en de veiligheidsprijs toegekend.

De laureaten

Charter “Wegenwerken” Confederatie Bouw Kempen Op 24 mei 2007 organiseerde de Confederatie Bouw Kempen samen met het NAVB een infoavond over wegenwerken. Op deze studieavond werd een samenwerkingshandvest ondertekend tussen de verschillende aanwezige ondernemingen en het NAVB.

Infoavond over de campagne Wegenwerken in Braine-l'Alleud op 31 mei 2007 De adviseur van de sector en de regioverantwoordelijke hebben de campagne voor de doelgroep voorgesteld aan de ondernemingen van de wegenbouwersfederatie van de provincie Waals-Brabant.

40

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Veiligheid en Welzijn bij Wegenwerken Op 5 en 20 juni 2007 organiseerde het Provinciaal Veiligheidscomité Limburg samen met het NAVB, VLAWEBO, het Agentschap Infrastructuur van de Vlaamse Overheid en Federale Verzekering een studienamiddag in Leuven en in Antwerpen. Tijdens deze infomomenten werd vooral de nadruk gelegd op een degelijk preventiebeleid vanaf de ontwerpfase. De expertise en ervaring van de Federatie van Vlaamse Wegenbouwers en van Federale Verzekering waren daarbij zeer nuttig. Zij belichtten onder andere de veiligheidsaspecten bij wegenwerken en de aansprakelijkheid bij ongevallen.

Campagne Wegenwerken ACV Bouw & Industrie Turnhout Op 13 juni 2007 organiseerde het ACV Bouw & Industrie Turnhout samen met het NAVB een studiedag te Retie over signalisatie en hinder op de openbare weg. Syndicaal afgevaardigden die werken bij wegenbouwers en kabelleggers uit de regio kregen die dag de gelegenheid om interactief samen te werken met het NAVB.

Ochtendpresentatie van de campagne Wegenwerken bij de externe preventiedienst MENSURA op 18 september 2007 in Brussel De regioverantwoordelijken hebben de campagne Wegenwerken voorgesteld aan de personeelsleden van MENSURA die bouwplaatsbezoeken doen. Door de wisselwerking van vraag en antwoord konden de aanwezige personen tijdens deze ontmoeting hun technische kennis uitbreiden. Heel wat vragen gingen over coördinatie en over nieuwe reglementering.

Orde en Netheid bij HEIJMANS NV Op 7 oktober 2007 vond de Open Bedrijvendag plaats. De groep Heijmans organiseerde die dag tal van demonstraties over hun dagelijkse activiteiten binnen de groep, die onder andere gespecialiseerd is in wegenwerken. Op dit evenement was het NAVB aanwezig met een voorstelling over signalisatie en tal van publicaties.

© NAVB-CNAC 2008

41

Wegenbouw en Infrastructuur Op 16 en 18 oktober 2007 organiseerde Bouwunie samen met het NAVB en Provikmo een infoavond te Zottegem en Herentals over het opzetten van een praktisch welzijnsbeleid voor wegenbouwers, grondwerkers en kabel- en leidingleggers.

Officiële ondertekening van het charter « Wegenwerken » in het kader van de werkgroep PréVoir in Beez, op 19 oktober 2007 Preventie en veiligheid bij wegenwerken In het kader van de campagne Wegenwerken heeft het NAVB samen met de Waalse wegenbouwersfederatie FWEV en een vijftiental preventieadviseurs van representatieve ondernemingen uit de sector de Franstalige werkgroep ‘PréVoir’ opgericht. Het doel van de werkgroep bestaat erin een aantal producten te ontwikkelen om de preventie bij de uitvoering van wegenwerken te verbeteren. De werkgroep heeft in eerste instantie een aantal « goede praktijken » verzameld die toegepast worden in wegenbouwondernemingen met de bedoeling om ze uit te wisselen en andere ondernemingen er hun voordeel mee te laten doen. Op 19 oktober 2007 hebben veertig Waalse wegenbouwondernemingen een samenwerkingshandvest ondertekend in de « Moulins de Beez » (Namen). Daarbij engageerden ze zich om de initiatieven van PréVoir te steunen, om de hulpmiddelen die deze werkgroep aanbiedt, ter beschikking van hun personeel te stellen en om het gebruik ervan te doen naleven. Het evenement vond plaats in aanwezigheid van de Waalse Minister van Binnenlandse Aangelegenheden Philippe Courard en van vertegenwoordigers van de kabinetten van Minister-president Rudy Demotte en Minister Michel Daerden.

Deelname aan de sensibiliseringsdagen van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg op 23 oktober 2007 in Châtelineau en op 25 oktober 2007 in GrâceHollogne Tijdens deze dagen hebben de verschillende partners uit de sector schoolhoofden en werkleiders gesensibiliseerd in verband met preventie en de analyse van beroepsrisico’s. Ze hebben hulpmiddelen voorgesteld (de SOBANE-methode) om concrete oplossingen aan te brengen om risico’s te verkleinen of zelfs uit te schakelen. Er werden werkplaatsbezoeken georganiseerd voor groepen van 8 à 10 personen, met telkens een begeleider (een preventieadviseur van het NAVB of van Forem). In de bezochte werkplaatsen waren stagiairs aan de slag van verschillende bouwberoepen.

42

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Met de hulp van de begeleiders hebben de deelnemers op een interactieve manier de checklisten overlopen om de risico’s die aan de activiteiten verbonden zijn, op te sporen.

Aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats Fig. 20 : Verhouding van het aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats

Eerste bezoek Herhaald bezoek

38,4%

61,6%

In 2006 kenden we een enorme stijging van het aantal eerste bezoeken (67,3% tegenover 49,7% in 2005). Dat aantal blijft erg hoog in 2007, maar het verschil tussen het aantal eerste bezoeken en het aantal herhaalde bezoeken is wel kleiner geworden: respectievelijk 61,6% en 38,4%. Deze verschuiving is te verklaren door de aard van de werken waarop werd gefocust tijdens de campagne Wegenwerken. Omdat het hier doorgaans gaat over werken van langere duur, worden bouwplaatsen waar wegenwerken plaatsvinden meestal meerdere keren bezocht. Toch blijft het aantal eerste bezoeken hoog en dit om de volgende redenen: • Tijdens de eerste fase van een doelgroepgerichte campagne leggen de adviseurs intensief werfbezoeken af. Dat is onder meer nodig om een duidelijk beeld te krijgen van de problematiek van de doelgroep in kwestie. • Naast bouwplaatsen van langere duur worden in het kader van de campagne Wegenwerken ook werken van kortere duur bezocht, zoals bv. kabels leggen. • Door de acties tijdens de eerste doelgroepgerichte campagne (bouwplaatsbezoeken, kantoorbezoeken, infosessies…) is de bekendheid van het NAVB onder de dakwerkers aanzienlijk toegenomen en zijn ze zich meer bewust geworden van de veiligheidsproblematiek bij dakwerken. Dat heeft als resultaat dat de adviseurs van het NAVB nog steeds meer werfbezoeken afleggen waar dakwerken worden uitgevoerd dan vóór de campagne en dit meestal op vraag van de betrokkenen zelf.

Overzicht van de vaststellingen De MUOP-methode is het systeem dat het NAVB gebruikt om risico’s te detecteren die eigen zijn aan bepaalde werksituaties. Ze gaat uit van de analyse van de gevaren die verbonden zijn aan vier factoren, namelijk Mens, Uitrusting, Omgeving en Product, evenals van de gevaren verbonden aan de interferentie tussen deze vier factoren.

© NAVB-CNAC 2008

43

Fig. 21: MUOP-systematiek

Mens

Uitrusting

Omgeving

Product

De keuze van de bouwberoepen gebeurde op basis van de lijst met beroepsprofielen van de bouwsector. De combinatie van de twee elementen biedt interessante perspectieven voor diepgaande analyses om de bouwberoepen echt door te lichten volgens de beroepsrisico’s. Zo kunnen op basis van een knelpuntinventaris gerichte preventieacties worden gevoerd. Het overbrengen van gegevens is enerzijds gebaseerd op de tweerichtingsreplicatie tussen de server van het NAVB en de laptops van de adviseurs via een ADSL-lijn en anderzijds op de raadpleging van gegevens. Op basis van een aantal gerichte vragen over deze vier factoren werden de statistieken, grafieken en percentages verder in deze tekst opgemaakt. Het gaat om 10.942 verslagen van bouwplaatsbezoeken met MUOP-vaststellingen. De statistieken, uitgedrukt in percentages, omvatten alle categorieën van risico’s en situaties op de bouwplaats, gegroepeerd in rubrieken en subrubrieken. Voor enkele ervan werd tot op het laagste niveau in detail gegaan.

Werkgroep MUOP Op vraag van de adviseurs werd in het voorjaar 2007 besloten om een werkgroep over de MUOP-applicatie op te richten. In deze werkgroep zitten twee Nederlandstalige en twee Franstalige adviseurs en hun regioverantwoordelijken en een afgevaardigde van de dienst Onderzoek en Ontwikkeling, die het geheel coördineert. In eerste instantie werd een reeks bestaande vragen ingepast in de MUOP-boomstructuur.

44

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

In het kader van de doelgroepgerichte campagnes van het NAVB is het noodzakelijk dat de MUOP-applicatie voldoet aan de huidige wetgeving over de verschillende thema’s. Het eerste thema dat werd aangepakt, was het KB van 24/09/2006 waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de CAO “Humanisering van de Arbeid” van 10/02/2005. Alle bestaande vragen in de MUOP over dit onderwerp werden herbekeken en heel wat nieuwe vragen werden toegevoegd. Dit thema is erg belangrijk in het kader van de dagelijkse werfbezoeken en voor de campagnes Dakwerken en Wegenwerken. Naar aanleiding van het nieuwe KB Asbestverwijdering van 16/03/2006 was het noodzakelijk om de bestaande vragen en antwoorden in de MUOP-applicatie aan te passen. Deze specifieke regelgeving is vaak van toepassing bij de werkzaamheden van dakdekkers en wegenwerkers. Momenteel buigt de werkgroep zich over de problematiek van signalisatie bij wegenwerken en hinder op de openbare weg, rekening houdend met het aangepast Standaardbestek 250 (Vlaanderen), Typebestek 2000 (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) en de RW 99 (Wallonië). De verslaggeving van onze adviseurs is een eindproduct voor de verschillende ondernemingen. Om een gestructureerd en overzichtelijk verslag te kunnen opstellen, is het belangrijk dat de MUOP-applicatie de meest correcte vragen en antwoorden bevat, conform de wetgeving.

Evolutie van de vaststellingen De analyse van de ingebrachte vaststellingen tijdens de verschillende bezoeken stelt ons in staat om de evolutie van het preventiebeleid vast te stellen voor de 10.942 verslagen van bouwplaatsbezoeken met MUOP-vaststellingen. In 2007 werden 82.215 nieuwe vaststellingen gedaan, verdeeld als volgt: • 40.744 vaststellingen tijdens eerste bezoeken • 41.471 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken, waarvan 12.304 nieuwe vaststellingen In 2007 werden m.a.w. 53.048 adviezen gegeven op de bouwplaatsen (40.744 + 12.304). 733 vaststellingen tijdens eerste bezoeken werden ter plaatse opgelost. 13.257 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken waren blijvend in vergelijking met een vorig bezoek. 256 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken werden ter plaatse opgelost. 7.807 vaststellingen waren opgelost bij een herhaald bezoek. 7.584 vaststellingen waren niet meer van toepassing tijdens een herhaald bezoek. In het totaal werden 989 vaststellingen ter plaatse opgelost (733 + 256).

© NAVB-CNAC 2008

45

Verhouding tussen de vaststellingen In 2007 werden 82.215 MUOP-vaststellingen genoteerd, gaande van vaststellingen tijdens een eerste bezoek tot blijvende vaststellingen, opgeloste vaststellingen en vaststellingen die niet meer van toepassing zijn. De verdeling over de vier MUOPfactoren was als volgt: • • • •

Mens 10,8 % Uitrusting 69,8 % Omgeving 18,2 % Product 1,3 %

Factor MENS Bij de bouwbetrokkenen onderscheiden we de personen die betrokken zijn bij de ontwerpfase, zij die als toezichthouder betrokken zijn bij de verwezenlijkingsfase en de uitvoerders. Fig. 22 : Verhouding van de vaststellingen in verband met de bouwbetrokkenen tijdens de ontwerpfase

4,9%

4,9%

5,3% Coördinator-ontwerp Studiebureau Projectontwikkelaar Bouwheer Architect

0,7%

84,1%

In de ontwerpfase hebben 84,1 % van de vaststellingen betrekking op de coördinator-ontwerp. De vaststellingen bij de projectontwikkelaars zijn gedaald van 6,7% naar 5,3%. De vaststellingen voor de bouwheer en de architect vertegenwoordigen telkens 4,9% van de vaststellingen. Voor de studiebureaus is het aantal vaststellingen eveneens gedaald: van 1,2% in 2006 naar 0,7% in 2007. Tijdens de campagne Wegenwerken werd aandacht besteed aan de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever, zeker bij overheidsopdrachten, voor aspecten als signalisatie van de werken, signalisatieplannen, vergunningen, werktermijnen, werken in de nabijheid van verkeer, problematiek van omleidingen, nachtwerk en het gevaar voor derden.

46

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Fig. 23 : Verhouding van de vaststellingen in verband met de uitoefenaars van een toezichthoudende functie tijdens de uitvoeringsfase 37,5%

Coördinator-verwezenlijking Werkgever Preventieadviseur Chauffeur

0,3%

0,4%

61,8%

De bevoorrechte gesprekspartners blijven ook in 2007 het ondernemingshoofd en zijn hiërarchische lijn en het aantal vaststellingen blijft stijgen (61,8% tegenover 58,4% in 2006). Het aantal vaststellingen gelinkt aan de coördinator is gedaald, maar blijft omvangrijk, namelijk 37,5%.

Factor UITRUSTING De factor uitrusting omvat huisvestingsmaterieel (werfkeet, sanitair, douches, opslagplaatsen, drankvoorzieningen en EHBO of Eerste Hulp Bij Ongevallen), arbeidsmiddelen (gereedschap op mankracht, transportmiddelen, machines zonder specifieke ARAB-keuring5, machines met specifieke ARAB-keuring en installaties), bouwtoebehoren (arbeidsmiddelen voor werken op hoogte, beschoeiingen, bekistingsmaterieel, elektratoebehoren, werfsignalisatie, gasflessen, valbeveiligingsmiddelen…), persoonlijke uitrusting (werkkledij, persoonlijke beschermingsmiddelen). In totaal werden 45.887 vaststellingen gemaakt, verdeeld als volgt: Fig. 24 : Verhouding van de vaststellingen voor uitrustingsmiddelen 14,7%

Huisvestingsmateriaal Arbeidsmiddelen Bouwtoebehoren Persoonlijke uitrusting

24,4%

© NAVB-CNAC 2008

10,8%

50,1%

5

ARAB = Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming

47

• De sociale voorzieningen, met name de werfkeet, het sanitair en de douches, de dranken en het EHBO-materiaal, maken 24,4 % uit van de vaststellingen in deze rubriek. • De arbeidsmiddelen, met name het gereedschap, de transportmiddelen, de machines zonder specifieke ARAB-keuring (grondverzetmachines bv.), de machines mét specifieke ARAB-keuring (heftoestellen bv.) en de installaties (betoncentrales bv.) maken 14,7 % uit van de vaststellingen in deze rubriek. • Het bouwtoebehoren maakt 50,1 % uit van de vaststellingen in deze rubriek, verdeeld over arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (een belangrijk element in het kader van de campagne Dakwerken), beschoeiingen, bekistingsmaterieel, elektratoebehoren, werfsignalisatie, gasflessen, valbeveiligingsmiddelen…) • Persoonlijke uitrusting maakt 10,8% uit van de vaststellingen in deze rubriek. De persoonlijke beschermingsmiddelen zijn als volgt verdeeld, van hoog naar laag: hoofdbescherming (50,9%), lichaamsbescherming (14,9%), voetbescherming (7,9%), gezichtsbescherming (7,8%), ademhalingsbescherming (6%), gehoorbescherming (5,8%), persoonlijke valbescherming (3,9%), veiligheidshandschoenen (1,5%), werkpositionering (0,8%), knie- en beenbescherming (0,3%) en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) tegen verdrinking (0,2%). Het valt op dat het aandeel van het item lichaamsbescherming in de persoonlijke beschermingsmiddelen gestegen is van 9,5% naar 14,9%. Deze stijging is te wijten aan het aantal vaststellingen i.v.m. signalisatiekledij in het kader van de campagne Wegenwerken. Een andere vaststelling is de daling van het aandeel van de persoonlijke valbescherming: 3,9% in 2007 tegenover 7,5% in 2006. Deze daling heeft te maken met de campagne Dakwerken. Fig. 25 : Verhouding van de vaststellingen voor persoonlijke beschermingsmiddelen

Hoofdbescherming/helm Veiligheidshandschoenen

3,9% 0,8% 0,2%

0,4%

5,8%

Voetbescherming Gezichtsbescherming Ademhalingsbescherming Lichaamsbescherming Gehoorbescherming

14,9%

6,0%

7,8%

7,9%

1,5%

50,9%

PBM tegen verdrinking Werkpositionering Persoonlijke valbeveiliging Knie-en beenbescherming

48

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Fig. 26 : Verhouding van de vaststellingen voor huisvestingsmiddelen

De meeste vaststellingen (65,6 %) hebben te maken met het ontbreken van de voor2,4%

17,7% Algemeen Werfkeet Sanitair - douches Opslagplaatsen EHBO-uitrusting Drankvoorziening

30,2%

1,8%

30,7%

34,9%

geschreven sociale voorzieningen. De CAO van 10.02.2005 inzake de humanisering van de arbeid is verwerkt in de MUOP-structuur van de Preventieatlas. In de rubriek arbeidsmiddelen heeft 81,7% van de vaststellingen betrekking op de machines met specifieke ARAB-keuring6. Het gaat vooral over hef- en hijswerktuigen, behandelingstoestellen gebruikt als hefwerktuig, generatoren… Fig. 27 : Verhouding van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen

0,4%

1,7%

16,2%

Machines zonder specifieke ARAB-keuring Machines met specifieke ARAB-keuring Installaties Transportmiddelen

81,7%

In de rubriek bouwtoebehoren heeft 18,1% van het aantal vaststellingen betrekking op arbeidsmiddelen voor werken op hoogte, tegenover 50,6% in 2006. Deze sterke daling is toe te schrijven aan de verandering van doelgroep: dit item was erg belangrijk in het kader van de campagne Dakwerken, maar dat is niet meer zo tijdens de campagne Wegenwerken. 36,6% van het aantal vaststellingen in de rubriek bouwtoebehoren gaat over valbeveiligingsmiddelen (leuningsystemen, veiligheidsnetten, opvangvloeren…). 24,7% heeft betrekking op de werfsignalisatie - een nieuw onderdeel in deze rubriek sinds de campagne Wegenwerken - en 13,7% heeft te maken met elektratoebehoren (kabelhaspels, verlengkabels, verdeelkasten...).

© NAVB-CNAC 2008

6

ARAB = Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming

49

Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte

Fig. 28 : Verhouding van de vaststellingen voor bouwtoebehoren 1,5%

1,2%

18,1%

1,9%

1,2%

Beschoeiingen

13,7%

Bekistingsmaterieel Elektratoebehoren Gasflessen Valbeveiligingsmiddelen Werfsignalisatie 24,7%

36,6%

1,1%

Brandblusmiddelen Andere

Fig. 29 : Verhouding van de vaststellingen voor het elektratoebehoren 21,9%

17,6%

12,0%

Kabelhaspels Verdeeldozen Verlengkabels Verdeelkasten Hoofdkast 3,3%

45,2%

In deze rubriek gebeurden 2.631 vaststellingen. De meeste vaststellingen gaan over het gebruik van niet-conform elektrisch materieel, het slecht aansluiten van elektrische kabels, de staat (beschadiging), de IP-beschermingsgraad en het niet ophangen en/of afschermen van elektrische kabels. Fig. 30 : Verdeling van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen voor werken op hoogte

Loopbrug

3,2%

3,6%

3,0%

11,5%

0,2% Rolstelling Ladders en bouwtrappen Vaste stellingen Schragen Beweegbaar werkplatform Vliegende stellingen

50

4,4%

74,1%

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Fig. 31: Verdeling van de vaststellingen voor valbeveiligingsmiddelen 81,7%

Leuningsystemen Veiligheidsnetten Vangvloer Afbakening

7,3%

0,4%

10,6%

Factor OMGEVING In dit deel van de MUOP vinden we de elementen terug die vroeger in de rubriek ‘bouwplaatsinstallatie’ stonden en waarvan de meest gebruikte subrubriek betrekking had op orde en netheid op de bouwplaats. We stellen vast dat dit item 59,8 % uitmaakt van het totaal van de vaststellingen voor het item ‘Omgeving’. Daarna komen de vaststellingen m.b.t. de bodemgesteldheid (22,8 %) en verlichting (7,5 %). Fig. 32 : Verhouding van de vaststellingen in verband met omgevingsfactoren 1,2%

1%

22,6% 1,6%

1,9% 7,4% 0,7%

0,9%

Klimatologische omstandigheden

2,7% Geografische bodemgesteldheid Werfligging Bodem-, water en grondverontreiniging Nabijheid van leidingen Orde en netheid 59,8% Nabijheid van water Verlichting Modder Stof

© NAVB-CNAC 2008

51

Factor PRODUCT Fig. 33 : Verdeling van de vaststellingen voor producten 9,9%

4,4%

Verfproducten Plaatmaterialen Isolatiematerialen Kitten en lijmen Brandstoffen Andere

7,8%

8,3%

9,7%

59,8%

De campagne Wegenwerken: een stand van zaken In april 2007 werd het startschot gegeven voor de tweede doelgroepgerichte campagne van het NAVB voor bedrijven uit de wegenbouw met NACE-code 45237 en bedrijven die aanverwante werkzaamheden uitvoeren (o.a. riolerings- en kabelwerken). Tijdens de eerste, preventieve campagnefase werden zoveel mogelijk bouwplaatsen bezocht om zo een duidelijk beeld te krijgen van de veiligheidsproblematiek bij de wegenbouwondernemingen. Na ieder bouwplaatsbezoek wordt het verslag, met daarin de vaststellingen en adviezen, overgemaakt aan de onderneming en worden de vaststellingen verwerkt in de Preventieatlas. Van april 2007 tot 17 maart 2008 hebben de adviseurs 2.589 wegenwerken bezocht en werden 3.160 bezoekverslagen opgesteld met 26.440 vaststellingen met tekortkomingen betreffende welzijn. 2.976 vaststellingen werden onmiddellijk opgelost of waren opgelost bij een herhaald bezoek, 2.736 vaststellingen waren niet meer van toepassing tijdens het herhaald bezoek. De vaststellingen worden als volgt verdeeld over de 4 MUOP-parameters: mens (10%), uitrusting (68%), omgeving (19,3%) en producten (2,7%).

7

Sinds 1 januari 2008 is een nieuwe NACE-classificatie van kracht, maar om een vergelijking mogelijk te maken, baseren we ons voor de campagne op de oude classificatie

52

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Mens Fig. 34 : Verhouding van de vaststellingen voor de factor mens 6,8% Ontwerpfase Uitvoeringsfase Menselijke factoren

91,6%

1,6%

In deze rubriek hebben de meeste vaststellingen (91,6%) betrekking op bouwbetrokkenen tijdens de uitvoeringsfase: de coördinator-verwezenlijking heeft geen veiligheids- en gezondheidsplan opgesteld, een aantal administratieve verplichtingen werden niet nagekomen (affichering van de werkmelding, lijst met noodnummers op de werf) of er is geen algemeen preventiebeleid binnen de onderneming. De belangrijkste vaststellingen met betrekking tot dit laatste punt zijn het ontbreken van een risico-inventarisatie en -evaluatie, het onvoldoende informeren van het personeel en het ontbreken van een ongevallenprocedure. Bij de menselijke factoren (6,8% van de vaststellingen in de rubriek mens) zijn de meest in het oog springende probleempunten dat de gezondheidsbeoordeling voor het uitvoeren van een veiligheidsfunctie ontbreekt, dat de bestuurders niet beschikken over een rijgeschiktheidsattest en dat de werknemers geen instructies m.b.t. preventie en bescherming ontvingen.

Uitrusting Fig. 35 : Verhouding van de vaststellingen voor de factor uitrusting 17,6%

32,3%

Huisvesting Bouwtoebehoren Arbeidsmiddelen Individuele uitrusting

19,9%

© NAVB-CNAC 2008

30,2%

53

In de rubriek uitrusting worden de vaststellingen ingedeeld in vier categorieën. In verband met huisvesting en huisvestingsmateriaal (32,3% van de vaststellingen m.b.t. uitrusting) zijn de meest voorkomende problemen het ontbreken van een werfkeet en van sanitaire installaties op de werf en een onvolledige EHBO-uitrusting. Wanneer het over individuele uitrusting gaat (17,6%) is het dragen van signalisatiekledij het voornaamste probleempunt. Bij de arbeidsmiddelen (19,9%) heeft meer dan driekwart van de vaststellingen betrekking op machines met specifieke ARABkeuring. Machines zonder specifieke ARAB-keuring nemen iets minder dan een vijfde van de vaststellingen voor hun rekening. In de vierde categorie, bouwtoebehoren (goed voor 30,2% van de vaststellingen bij uitrusting) heeft 13,9% van de vaststellingen betrekking op de werfsignalisatie. Aangezien degelijke en aangepaste signalisatie van levensbelang is voor de veiligheid van de wegenwerkers, gaan we daar dieper op in. Fig. 36 : Verhouding van de vaststellingen m.b.t. werfsignalisatie Niet conform wetgeving - algemeen Signalisatie uitgevoerd volgens goekgekeurd signalisatieplan

6,2%

9,1%

32,8%

1,2% 0,4%

Aangepaste signalisatieverlichting Afsluiten werf Geen signalisatie afwezig Plaatsing veilig Verantwoordelijke signalisatie gekend/aanduiding

5,8%

28,1%

3,2%

13,1%

Onderhoud van de signalisatie Aanstelling signalisatieverantwoordelijke

Als er een probleem is op het vlak van werfsignalisatie, gaat het in 32,8% van de gevallen om signalisatie die niet conform de wetgeving is. Het gaat dan voornamelijk over verkeersborden die niet voldoen aan de wettelijke bepalingen (bv. borden zonder omgeplooide randen), signalisatie die niet aangepast is aan de grootte van de werf en geleidingsborden die verkeerd geplaatst worden. Een tweede belangrijke problematiek i.v.m. werfsignalisatie is het niet of onvoldoende afsluiten van de werf om derden en/of onbevoegden van de werf te weren (28,1%). 13,1% van de vaststellingen i.v.m. werfsignalisatie gaan over signalisatie die niet werd uitgevoerd volgens een goedgekeurd signalisatieplan, 9,1% gaat over het onderhoud van de signalisatie (slecht onderhouden signalisatieborden, niet afgedekte borden…) en 6,2% heeft betrekking op de signalisatieverantwoordelijken.

54

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Omgeving Fig. 37: Verhouding van de vaststellingen voor de factor omgeving Geografische bodemgesteldheid 1,5%

0,8% 4,1%

28,6%

0,8%

Nabijheid van verkeer

12,5%

Werfligging Bodemverontreiniging Orde en netheid Nabijheid van water Modder

0,8%

0,8%

50,2% Stof Nabijheid van leidingen

Bij de derde MUOP-factor, omgeving, heeft de helft van de vaststellingen betrekking op de nabijheid van verkeer: er ontbreken preventiemaatregelen om derden en onbevoegden van de bouwplaats te weren, de wetgeving betreffende de verkeerssignalisatie en –geleiding wordt niet gerespecteerd of er worden verkeersborden gebruikt die niet voldoen aan de wettelijke voorschriften. 28,6% van de vaststellingen i.v.m. de factor omgeving vallen onder de geografische bodemgesteldheid. Voornaamste probleem hier is dat de veiligheidsvoorschriften bij uitgravingen niet nageleefd worden: foute taludhelling, geen beschoeiingen, te grote belasting aan de rand van de uitgraving, onvoldoende toegangsladders, onvoldoende afgeschermde putten en uitgravingen of geen grondonderzoek voor aanvang van de werken. Orde en netheid op de werf is verantwoordelijk voor 12,5% van de opmerkingen i.v.m. omgeving: wachtijzers zijn niet afgedekt, toegangen en doorgangen zijn belemmerd door obstakels, gevaarlijke openingen zijn onvoldoende afgeschermd, materiaal en materieel zijn niet ordelijk en stabiel gestapeld… Problemen i.v.m. de nabijheid van leidingen (4,1% van de vaststellingen bij de factor omgeving) gaan onder meer over de veilige werkafstand tussen de arbeidsmiddelen en de leidingen onder spanning en over ontbrekende gegevens m.b.t. de juiste ligging van kabels en leidingen.

© NAVB-CNAC 2008

55

Product In de rubriek product zijn dit de belangrijkste vaststellingen: op de aanwezige producten ontbreekt een correct etiket, er wordt geen reglementaire producthouder gebruikt of de M.S.D.S.-fiche is niet beschikbaar op de werf.

Het actieplan Van alle wegenbouwondernemingen waarvoor van april 2007 tot april 2008 minstens 5 bezoekverslagen met vaststellingen werden opgesteld, wordt een individuele analyse opgemaakt en plannen de adviseurs van het NAVB een kantoorbezoek. Momenteel hebben al 192 ondernemingen het vereiste aantal bouwplaatsbezoeken. De adviseurs maken een afspraak met de werkgever of met de preventieadviseur voor een bezoek aan de onderneming. Tijdens dat contact overlopen ze de probleempunten, reiken ze oplossingen aan en stellen ze voor om een actieplan op te stellen of aan te vullen met een aantal engagementen. De ondernemingen ontvangen steeds een bevestiging van het bezoek en een overzicht van de actiepunten die werden opgenomen in het actieplan. Sinds januari 2008 hebben al 60 ondernemingen een actieplan opgemaakt of aangevuld in samenspraak met een adviseur van het NAVB. Daarnaast hebben de adviseurs al 557 kantoorbezoeken afgelegd bij wegenbouwondernemingen om de campagne toe te lichten en de leemten in hun preventiebeleid te bespreken aan de hand van de individuele analyse. In sommige gevallen werd het actieplan zelfs toegelicht tijdens de vergadering van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. In een volgende fase worden, naast werfbezoeken, nieuwe kantoorbezoeken gepland bij de wegenbouwers die een actieplan hebben opgesteld. Het is de bedoeling om tijdens deze contacten de uitvoering van de actiepunten te bespreken, te evalueren en indien nodig bij te sturen in overleg met de werkgever of de preventieadviseur. De adviseurs van het NAVB besteden 35% van hun arbeidstijd aan de doelgroep van de campagne, de wegenbouwers. In de meeste gevallen is de melding van de werken aan het NAVB de aanleiding voor een bezoek. Wegenbouwers kunnen echter ook zelf het NAVB contacteren om te worden bijgestaan bij het verder uitbouwen van hun veiligheidsbeleid of om een oplossing te vinden voor een probleem op hun werf.

Balans campagne Dakwerken 2006-2007 Tijdens deze campagne werden 3.387 werfbezoeken afgelegd, goed voor 4.852 bezoekverslagen met MUOP-vaststellingen en een totaal van 31.356 vaststellingen. Verdeling van de vaststellingen volgens de 4 factoren van de MUOP-methode : • • • •

56

Mens Uitrusting Omgeving Producten

8,7% 63,9% 26,8% 0,6%

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Factor MENS • Toezicht • Ontwerpfase • Menselijke factoren

70,8% 25,3% 3,9%

Ontwerpfase • Er werd geen coördinator-ontwerp aangesteld • Het veiligheids- en gezondheidsplan was niet aanwezig • De veiligheid werd onvoldoende geïntegreerd in de uitvoeringsmethode voor werken of onderhoud in de toekomst Toezicht → Werkgever (58,5%) • Het ontbreken van een algemeen preventiebeleid - Doet geen beroep op de externe dienst inzake risico’s - Het onvoldoende informeren of opleiden van het personeel - Het niet laten uitvoeren van het medisch onderzoek voor personeel met een veiligheidsfunctie Toezicht → Coördinator-verwezenlijking (41,4%) • Het niet opstellen van de specifieke veiligheids- en gezondheidsplannen door de aannemers • Het niet opstellen van een veiligheids- en gezondheidsplan • Het niet aanstellen van een coördinator-verwezenlijking

Factor UITRUSTING • • • • • •

Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (45,1%) Valbeveiligingsmiddelen (19,3%) Huisvestingsmiddelen (12,0%) Machines met ARAB-keuring (9,5%) Persoonlijke beschermingsmiddelen (6,5%) Elektratoebehoren (5,1%)

Verdeling van de vaststellingen volgens de factor UITRUSTING → Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte → steigers • De opbouw en het gebruik van de steigers zijn niet conform het KB van 31/08/2005 • Het gebruik van steigers waarvan de werkvloeren niet afgeschermd zijn • Het gebruik van een steiger op ladderklampen als opvangvloer voor personen • Het ontbreken van reglementaire leuningen • Het ontbreken van opbouwinstructies • Het niet laten controleren vóór indienststelling Verdeling van de vaststellingen volgens de factor UITRUSTING → Valbeveiligingsmiddelen • Afscherming van vloer- en muuropeningen: - Het ontbreken van collectieve beschermingsmiddelen tegen het vallen van hoogte - Het niet dichtleggen/afschermen van gevaarlijke openingen - Het ontbreken van vangnetten • Leuningsystemen: - Het ontbreken van reglementaire leuningen - Het ontbreken van zijdelingse valbeveiliging bij puntgevels

© NAVB-CNAC 2008

57

• Toegang en trappen: - Het ontbreken van een degelijke toegang

Factor OMGEVING Verdeling van de vaststellingen volgens de factor OMGEVING • Het niet respecteren van de wetgeving inzake de verkeerssignalisatie • Het niet nemen van preventiemaatregelen om derden en onbevoegden van de werf te weren • De toegangen en doorgangen zijn niet vrij van obstakels • Onvoldoende bescherming tegen vallende voorwerpen

Factor PRODUCT Verdeling van de vaststellingen volgens de factor PRODUCT (o.a. materialen) • Het ontbreken van loopvloeren op licht breekbare dakmaterialen • Het ontbreken van de M.S.D.S.-fiches ter inzage op de werf • Het afbreken, verwijderen of bewerken van asbestcementplaten op een niet-reglementaire wijze. De auto-evaluatiegids – het actieplan Tijdens 1.353 bezoeken aan de zetels van een onderneming werden 735 actieplannen opgemaakt naar aanleiding van het invullen van een auto-evaluatiegids. Per actieplan werden gemiddeld 9 actiepunten opgenomen. Naderhand legden de adviseurs 278 opvolgingsbezoeken af aan de betrokken ondernemingen om de uitvoering van het actieplan te bespreken. De 9 meest ingevulde actiepunten 1. Het organiseren van opleidingen aangaande werken op hoogte (cf. KB 31/08/2005) 2. Het organiseren van toolboxmeetings 3. Afspraken maken met de externe dienst (EDTC) voor de jaarlijkse controle van de persoonlijke valbeveiligingsmiddelen en de periodieke controle van heftoestellen 4. Het opstellen van een jaarlijks actieplan en van het vijfjaarlijks globaal preventieplan 5. Het opstellen van specifieke risicoanalyses per werf 6. Het opstellen van een risicoanalyse op het niveau van de organisatie van de onderneming 7. Het aankopen van collectieve beschermingsmiddelen (vallen van hoogte) 8. Het opstellen van een lijst met beschikbare persoonlijke beschermingsmiddelen 9. Instructies geven over het correcte gebruik van steigers op ladderklampen

58

© NAVB-CNAC 2008

Ondernemingen

Top 10 van de verbeterde actiepunten 1. Specifieke risicoanalyse per werf 2. Steigers conform normen 3. Collectieve beschermingsmiddelen aangepast aan de situatie 4. Collectieve beschermingsmiddelen 5. Lijst met gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen 6. Rekening houden met de afstand tot de luchtlijnen 7. Inventarisatielijst gevaarlijke producten 8. Globaal preventieplan – jaaractieplan 9. Instructies i.v.m. collectieve beschermingsmiddelen 10. Jaarlijkse keuring van valharnassen Tijdens de 278 opvolgingsbezoeken bleek dat 783 van een totaal van 1.898 actiepunten verbeterd waren, dat is 41,5%. Conclusies + Een betere kennis in kleinere ondernemingen van de opdrachten van het NAVB + Een betere communicatie tussen de adviseurs en de dakwerkbedrijven + Vermeerdering van het aantal vragen tot samenwerking of hulp vanwege de ondernemingen + Veel kleine ondernemingen hebben het NAVB leren kennen als een adviserende partner + Goede contacten met de lokale werknemers- en werkgeversorganisaties + De acties georganiseerd vanuit de regionale verankeringen hebben het imago van het NAVB verbeterd - Het opstellen van een actieplan gebeurde enkel bij ondernemingen die wilden meewerken - De opleidingen in het kader van het KB Tijdelijke Werkzaamheden op Hoogte zijn pas echt van start gegaan in 2007 - De opleidingen in het kader van het KB Asbestverwijdering zijn eveneens vrij recent - Er wordt te weinig een beroep gedaan op de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer voor de aankoop van PBM

© NAVB-CNAC 2008

59

Onderzoek en Ontwikkeling

s ier en oss nwerk D • ege W ek00 0.0 the • 1 iblioenties b er ref

Activiteiten De afdeling Onderzoek en Ontwikkeling heeft een tweeledig doel: ze staat in voor het beheer van alle ‘kennis’ inzake arbeidsomstandigheden in de bouw enerzijds en verwerkt deze kennis in producten en diensten anderzijds. De bundeling van alle kennis die aanwezig is binnen de organisatie en de permanente actualisering ervan zijn essentieel om een efficiënte dienstverlening mogelijk te maken. Vanuit deze ‘kennisbank’ wordt informatie aangeleverd aan zowel interne als externe gebruikers, via het intranet, de website of de bibliotheek/het documentatiecentrum. Een volgende schakel in het proces is de omzetting van deze kennis in producten en diensten. • Producten zijn onder meer publicaties, opleidingspakketten en cd-roms. Een ander belangrijk product dat hieruit voortvloeit is de zeer gedetailleerde checklist inzake arbeidsomstandigheden in de bouw en de bijbehorende preventietips die de basis vormen voor de adviesverlening door de adviseurs van de afdeling Ondernemingen. Op zijn beurt vormt dit het monitoringsysteem voor arbeidsomstandigheden in de bouw of kortweg de Preventieatlas, waaruit acties voor de organisatie kunnen worden afgeleid. • Onder diensten valt hoofdzakelijk consulting van zowel interne medewerkers als van derden (bouwbedrijven, syndicaal afgevaardigden bouw, preventieadviseurs bouw...).

Raymond Brems Afdelingshoofd Onderzoek en Ontwikkeling

Producten en diensten komen tot stand op een planmatige manier, zoals vastgelegd in het jaarlijks actieplan.

Producten en diensten ten behoeve van interne gebruikers Preventieatlas Bouw De afdeling is verantwoordelijk voor het verder uitwerken en beheren van de MUOP8vragenlijst en de systematiek van de adviezen, de reglementaire referenties, het opvolgen, uitwerken en verfijnen van het computerprogramma en dit ten behoeve van de afdeling Ondernemingen. De MUOP kreeg een update in het kader van de campagne Wegenwerken. De afdeling Onderzoek en Ontwikkeling verzorgt ook infosessies voor de adviseurs om hen vertrouwd te maken met de nieuwe werkwijze. Tijdens deze verslagperiode werd ook een werkgroep samengesteld bestaande uit adviseurs en een vertegenwoordiger van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling, zodat de updating van de Preventieatlas op een systematische manier kan gebeuren. Tijdens de verslagperiode werden de rubrieken die betrekking hebben op wegenwerken en de rubriek sociale voorzieningen grondig aangepast.

8

© NAVB-CNAC 2008

MUOP = Mens, Uitrusting, Omgeving, Product

61

Voorbeeld van een scherm uit de Preventieatlas

Samenstelling van nieuwe opleidingen In samenwerking met de afdeling Opleidingen heeft de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling de opleiding en het bijbehorend cursusmateriaal betreffende de montage en het gebruik van steigers aangepast. De praktische organisatie van de opleidingen wordt behandeld door het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid.

Informatieve nota’s Ter ondersteuning van de medewerkers van de afdeling Ondernemingen werden verschillende informatieve nota’s opgesteld in verband met actuele thema’s.

Interne opleiding voor de medewerkers van de afdeling Ondernemingen De medewerkers van de afdeling Ondernemingen werden op regelmatige tijdstippen geïnformeerd over de nieuwe wettelijke en normatieve bepalingen die van toepassing zijn in de bouwsector, evenals over de meest recente technische ontwikkelingen inzake preventie in de bouw.

Kwaliteitsbeheersysteem Het NAVB heeft zich tot doel gesteld om het ISO-certificaat te behalen. Het NAVB rekent daarbij op de medewerking van alle afdelingen en in het bijzonder op de knowhow van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling. Een medewerkster van deze afdeling is aangesteld als kwaliteitscoördinator.

62

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

Producten en diensten ten behoeve van externe gebruikers Adviesverlening De afdeling werkte actief mee aan het beantwoorden van schriftelijke en telefonische vragen van opdrachtgevers, architecten, veiligheidscoördinatoren, aannemers en andere belanghebbenden over diverse onderwerpen zoals de algemene of specifieke punten uit het KB van 31.08.05 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, het KB van 16.03.06 betreffende de bescherming van arbeiders tegen de risico’s van asbest, werfsignalisatie… Sinds de tweede helft van 2007 maakt de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling een analyse van de vragen die ze aan de telefoon en per mail ontvangt. Deze vragen worden ondergebracht bij een van de volgende zes categorieën: mens, uitrusting, omgeving, producten, organisatie en vragen voor de bibliotheek. Binnen deze categorieën worden de vragen volgens meer specifieke thema’s ingedeeld (zoals coördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, werken op hoogte, collectieve of individuele beveiliging, statistieken…). Er wordt ook een onderscheid gemaakt tussen vragen uit de primaire doelgroep en uit de secundaire doelgroep. De primaire doelgroep van het NAVB betreft de werkgevers en de werknemers van de bedrijven die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf vallen (P.C. 124). De secundaire doelgroep betreft iedereen die betrokken is bij de uitvoering van bouwwerkzaamheden (bv. architecten, bouwheren, studiebureaus…) en die kan bijdragen aan het welzijn van de werknemers van P.C. 124. Het is de bedoeling om via deze analyse te detecteren welke vragen vaak voorkomen en deze in de toekomst te behandelen in publicaties. Fig. 38 : Verdeling van de vragen volgens de categorieën (tweede helft van 2007) 8% 5%

Organisatie Producten Uitrusting Bibliotheek Mens Omgeving

7%

25%

9%

46%

De vragen inzake organisatie en uitrusting komen het vaakst voor: bijna de helft van de vragen gaat over organisatie, terwijl een kwart van de vragen de uitrusting betreft.

© NAVB-CNAC 2008

63

De resterende 25% zijn vragen over producten, omgeving of mens en aanvragen van documentatie uit de bibliotheek.

Vragen over organisatie Het overgrote deel van deze vragen hebben betrekking op de coördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. Het betreft meer dan 50% van de vragen inzake organisatie. Opvallend is dat 75% van die vragen over coördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen afkomstig is van de secundaire doelgroep (bouwheren, architecten, veiligheidscoördinatoren…). De vragen afkomstig van de primaire doelgroep hebben eerder betrekking op specifieke veiligheids- en gezondheidsplannen, opleidingen, organisatie van de preventie in het algemeen en wetgeving.

Vragen over uitrusting Deze vragen komen vooral uit de sector zelf (primaire doelgroep van het NAVB of P.C. 124). De meeste vragen zijn gerelateerd aan werken op hoogte. Het gaat om vragen inzake steigers, werken op ladders… Andere onderwerpen zijn collectieve en individuele beveiliging, machines, elektriciteit…

Vragen over producten, mens en omgeving Hier vinden we vooral vragen over asbest en asbestverwijdering. Daarnaast zijn er ook vragen inzake gebruik, transport en afvoer van gevaarlijke en brandbare producten. Verder kreeg de afdeling geregeld vragen over arbeidsongevallenstatistieken, werfinrichting (bv. sociale voorzieningen en signalisatie), grondwerken en dakwerken.

Opstellen van risicoanalyses Op vraag van verschillende federaties van aannemers werden voorbeelden opgesteld van risicoanalyses die toegepast kunnen worden bij het opstellen en het uitwerken van een specifiek veiligheids- en gezondheidsplan.

Ontwikkeling van producten in het kader van de campagne Dakwerken In het kader van de campagne Dakwerken werd, als aanvulling op de auto-evaluatiegids, een catalogus met de meest voorkomende dakbeveilingssystemen opgesteld. Onze adviseurs kunnen deze catalogus als leidraad gebruiken bij de opstelling van een actieplan in de ondernemingen.

Ontwikkeling van producten in het kader van de campagne Wegenwerken In het kader van de campagne Wegenwerken werd, net als voor de campagne Dakwerken, een auto-evaluatiegids opgesteld die het ook voor kleinere aannemers mogelijk maakt zelf een actieplan op te stellen. Deze auto-evaluatiegids wordt ook gebruikt door de adviseurs van het NAVB om bedrijven die wegenwerken uitvoeren, te ondersteunen bij het opmaken van een preventieplan voor hun onderneming.

64

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

Deelname aan commissies Verscheidene medewerkers van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling nemen actief deel aan de werkzaamheden van de Vaste Commissie Bouw van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk. In dat verband heeft de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling ook in 2007 verder meegewerkt aan de samenstelling van een brochure met codes van goede praktijk met betrekking tot het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, onder andere voor een bijdrage over het gebruik van ladders en steigers.

Paritaire werkgroep Welzijn Het NAVB heeft in samenwerking met de sociale partners een NAVB dossier opgesteld betreffende de sociale voorzieningen. Dit dossier bestaat uit een beknopt overzicht van de CAO van 10.02.05 inzake de humanisering van de arbeid, concrete vragen en antwoorden, de relevante passages uit het ARAB en uit het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen en de tekst van de CAO zelf. Het NAVB heeft eveneens, in samenwerking met de sociale partners en rekening houdend met de CAO van 21.06.07 betreffende de reiniging en onderhoud van werkkledij, checklisten opgesteld voor een risicoanalyse. Hierbij werd gebruik gemaakt van de lijsten met activiteiten uit de diverse beroepsprofielen die werden opgesteld door het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. De paritaire werkgroep “Welzijn” vergaderde op 07/09/07, 15/10/07, 22/10/07 en 06/11/07.

Werkgroep Werken in de nabijheid van ondergrondse leidingen In samenwerking met Ethias, het gemeentebestuur van Lokeren en Eandis werd nagegaan welke acties ondernomen kunnen worden om werken in de nabijheid van ondergrondse leidingen veiliger te laten verlopen. Hiervoor werden de volgende producten ontwikkeld: • een standaardbestek voor werken in de nabijheid van ondergrondse kabels en leidingen • een standaardovereenkomst met de veiligheidscoördinator voor werken in de nabijheid van leidingen • een opleidingspakket in samenwerking met de VDAB voor gemeentearbeiders die werken uitvoeren in de nabijheid van leidingen

Werkgroep Stortklaar beton In samenwerking met de federatie van stortklaar beton werd een actieplan uitgewerkt om ongevallen met betonpompen te voorkomen. In het plan is de ontwikkeling voorzien van de volgende producten: • een DVD die het belang van een stabiele opstelling van de betonpomp benadrukt • een opleidingsprogramma dat geïntegreerd kan worden in de bestaande opleiding voor betonmixerchauffeurs • een standaardbestek voor het gebruik van een betonpomp i.s.m. andere organisaties (o.a. Elia, Aquafin) Deze acties zullen in 2008 verder worden uitgewerkt.

© NAVB-CNAC 2008

65

Medewerking aan opleidingen Verscheidene medewerkers van de afdeling traden op als deskundige lesgever bij welzijnsopleidingen die georganiseerd werden door het NAVB of door andere organisaties. In het kader van hun bijscholing hebben verschillende medewerkers ook zelf enkele opleidingen gevolgd.

Overzicht Organisatie

Datum Opleiding

Antwerpen

05/02

Opleiding politie: elek. versterkte muziek

Basisbegrippen - theoretische beginselen geluidsleer

HeultjeWesterlo

09/02

Interne opleiding in bedrijf

Werken in sleuven

OVO

Antwerpen

14/02

Praktische meetoefeningen geluid

High & Deep Opleidingscentrum

Roeselare

09/03

Opleiding politie: elek. versterkte muziek Testopleiding “competent persoon” Testopstelling beweegbare werkvloer op dak kerkgebouw Opstellen programma Vlarem opleiding Studiedag Reach reglementering + Keramische vezels Studiedag veiligheidscoördinatie

PID (postinterventiedossier)

OVO (Opleidings- en Vormingsinstituut voor Overheidspersoneel) Edutec (opleidingscentrum)

Petry (fabrikant ladders) Jeuk

19/04

OVO

Antwerpen

26/04

Hooglede

07/06

Gembloux

13/06

PreBes (Vereniging van preventieadviseurs) VC-CS (Vereniging van veiligheidscoördinatoren)

66

Item als lesgever

Plaats

20, 21 & Niveau II preventieadviseurs 26/06 Ontmoetingsmoment PKZ: Kennismaking met de oplei18/10 dingsprogramma’s 2008 van samenwerkende partners

Gevolgd

X X Voorbereiding X

Examencommissie

NAVB

Brussel

PKZ (opleidings- en begeleidingsinstituut)

Geetbets

OVO

Antwerpen

18/10

Opleiding Vlarem

NAVB

Brussel

26/10

Infozitting voor adviseurs

EHSAL (hogeschool)

Brussel

07/11

Niv. 2 veiligheidskunde

Omgevingsfactoren

OVO

Antwerpen

08/11

Opleiding Vlarem

Meetoefeningen geluid

NAVB

Brussel

13/11

Niv. 2 veiligheidskunde

Synthesemoment

NAVB

Brussel

16/11

Meetoefeningen geluid

Synthesemoment

OVO

Antwerpen

29/11

Opleiding Vlarem

Meetoefeningen geluid

CIOS (studiebureau)

Willebroek

29/11

Opleiding: signalisatie anders bekeken & bezoek aan atelier

NAVB

Brussel

30/11

Niv.2 veiligheidskunde

Klimaat

NAVB

Brussel

04/12

Niv.2 veiligheidskunde

Klimaat - verlichting

Syntra (Vlaams agentschap voor ondernemersvorming)

Sint-Niklaas

06/12

Niv.3 veiligheidskunde

Omgevingsfactoren

NAVB

Brussel

11/12

Niv.2 veiligheidskunde

Geluid - trillingen

NAVB

Brussel

14/12

Niv.2 veiligheidskunde

Verlichting

Syntra

Sint-Niklaas

20/12

Niv.2 veiligheidskunde

Geluid

X Basisbegrippen geluidsleer Nieuw KB i.v.m. opleiding preventieadviseurs

X

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

Medewerking aan studiedagen Verscheidene medewerkers van de afdeling hebben hun medewerking verleend aan verschillende studiedagen georganiseerd door het NAVB, door andere organisaties of in samenwerking tussen beide. In het kader van hun bijscholing hebben ze ook zelf verschillende studie- en infodagen gevolgd.

Overzicht Organisatie

Plaats

Datum Thema

Item als spreker

Federatie van dakdekkers

VDABcentrum Roeselare

10/01

Dag van de dakdekker

Veiligheid op het dak

PVL

Hasselt

23/01

Studiedag aankoopbeleid

PVL

Lanaken

07/02

Oudere Werknemers

Bouwunie

Bokrijk

07/02

Werken op hoogte

X

X

Gevolgd

Voorbereiding Oudere werknemers - Aanpak in de bouwsector Dakrandbeveiliging bij dakwerken

Bouwforum & Batibouw

Heysel Brussel

22/02

3 debatthema’s: • België logistiek Centrum van Europa • een flexibele arbeidsmarkt: utopie of kans • de opwarming van de aarde: vaststelling of activering

Bouwunie

VDAB competitiecentrum WolfsteeHerentals

07/03

Persontmoeting: sector van de infrastructuurwerken doorgelicht

Hasselt

08/03

Stress!!

Knelpunten in de bouwsector

Grobbendonk 13/03

Werken op platte daken

Reglementering werken op hoogte

BEVAD

Gembloux

15/03

Werken op platte daken

PreBes

De Montil Affligem

15/03

PreNNe: • Werken met nieuwe Europeanen • Werken op hoogte

PVL

Beverst

23/03

PVL

Hasselt

27/03

Securabeurs

Brussel

30/03

Persconferentie

X

FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

FOD WASO

16/04

Arbeidsongevallen en beroepsziekten - Bouwsector

X

PVL

Hasselt

25/04

Jongeren op het werk

Belgische Vereniging voor Documentatie

Koninklijke Bibliotheek van België

26/04

De 2.0 I & D professional: een alternatieve look op de nieuwe technologieën

PVL (Provinciaal Veiligheidscomité Limburg) BEVAD (federatie van aannemers van platte daken)

© NAVB-CNAC 2008

Academische zitting - jaaroverzicht Integratie van het welzijnsbeleid in het algemeen bedrijfsmanagement

Reglementering werken op hoogte Valbeveiliging op hellende daken, gebruik van collectieve beschermingsmiddelen en persoonlijke valbeveiliging X X

X

67

PVL

Hasselt

25/06

Seminarie overbelastingsletsels

FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid)

Antwerpen

05/09

Bouwbeurs Antwerpen

Bouwunie + Matexpo

Kortrijk

06/09

Rondetafel: kabelbeschadigingen & elektronische planaanvragen KLIP (Kabel- en LeidingInform atiePortaal) & KLIM (Kabel- en LeidingInformatieMeldpunt)

VC-CS

Sint-Niklaas

27/09

Veiligheidscoördinatie

Assuralia/Prevent

Brussel

10/10

Campagne "Preventie van arbeidsongevallen bij jongeren”

Bouwunie

VDAB Herentals

18/10

Infoavond “Wegenbouw & infrastructuur “

EasyFairs Industriebouw & Milieu

Antwerpen Expo

21/11

Bezoek industrie- en milieubeurs

PVL

Hasselt

27/11

Bouw een hefboom naar uw toekomst – onthaal van werknemers

PVL

Hasselt

27/11

Bouw een hefbouw naar uw toekomst - onthaal van nieuwe werknemers

PVL

Hasselt

28/11

Omgaan met ASBEST

PreBes

Gent

29/11

PRENNE

FOD WASO

Brussel

04/12

Psychosociale Belasting

FOD WASO

Brussel

05/12

Werken met derden

VC-CS

Hasselt

12/12

Veiligheidscoördinatie

Voorbereiding E-learningpakket VCA

X

Preventiemaatregelen bij het ontwerp X Veiligheid bij de uitvoering van wegenwerken + voorstelling campagne NAVB X Geïntegreerd systeem in de onderneming met als voorbeeld “Onthaalwijzer in de bouwnijverheid” Onthaaltool van het NAVB voor de organisatie van het onthaal in de bouwsector X Werken in besloten ruimten

Voorbereiding & Moderator X X

Preventiemaatregelen bij het ontwerp

E-learningpakketten In samenwerking met P&I werd het e-learningpakket "Safestart" ontwikkeld voor de cursus VCA-Basisveiligheid. Dit pakket is gebaseerd op nieuwe eind- en toetstermen die werden vastgelegd door de Technische Commissie Kwalificatie en bekrachtigd door het Uitvoerend Comité van Deskundigen en door het Centraal College van Deskundigen VCA. Dit pakket stelt de cursist in staat om de leerstof op een interactieve manier in te studeren. Het omvat ook een vragenreeks na elk hoofdstuk en bovendien kan de cursist een proefexamen afleggen om zichzelf te testen. Alle aspecten van de leerstof worden uitgebreid geïllustreerd met foto- en video-opnamen. Het e-learningpakket werd ontwikkeld in vijf verschillende talen (Nederlands, Frans, Engels, Duits en Pools) en is beschikbaar in acht verschillende versies, vanwege verschillen in de wetgeving in de diverse landen.

68

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

De cursus omvat veertien modules: 1. Basiskennis van relevante onderwerpen uit de veiligheids- en gezondheidswetgeving 2. Kennis en begrip van de termen risico, preventie en beheersmaatregelen 3. Kennis en begrip van de oorzaken van een ongeval en methoden van ongevallenpreventie 4. Kennis over het gebruik van werkvergunningen 5. Basiskennis van de risico’s van gevaarlijke stoffen 6. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. brand en explosies 7. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. besloten ruimten 8. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. gereedschappen en machines 9. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. hijsen, tillen en dragen van lasten 10. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. werken in de hoogte 11. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. struikelen en vallen op de begane grond 12. Kennis van risico’s en beheersmaatregelen m.b.t. elektriciteit 13. Kennis van persoonlijke beschermingsmiddelen 14. Veiligheids- en gezondheidssignalering De modules 4, 7, 8, 9, 10, 11 en 12 werden ontwikkeld door het NAVB.

DVD-films De DVD i.v.m. signalisatie bij wegenwerken werd tijdens de verslagperiode verder afgewerkt. De DVD richt zich in de eerste plaats tot de werkgevers en de werknemers uit de wegenbouw en kan gemakkelijk geïntegreerd worden in een toolboxmeeting of een opleiding: • De risico’s voor de wegenwerkers en de weggebruikers tijdens het uitvoeren van wegenwerken • Het opstellen van een signalisatieplan • De opdrachten van de signalisatieverantwoordelijke op een bouwplaats • Het plaatsen van de signalisatie met inbegrip van bijzondere signalisatietechnieken zoals elektronische borden of een mechanische pop • Aandachtspunten voor de signalisatie op een klassieke bouwplaats • De verschillende categorieën van wegenwerken • Het gebruik van signalisatiekledij

Opleidingen Tijdens deze verslagperiode werden verschillende informatiesessies georganiseerd, o.a. over de aangepaste regelgeving i.v.m. trillingen en de nieuwe reglementering met betrekking tot het gebruik van arbeidsmiddelen bij tijdelijke werkzaamheden op hoogte.

Website In 2007 werd de website verder uitgewerkt. Het Content Management System (CMS) laat toe om de homepage van de website snel en op een gestructureerde wijze aan te passen.

© NAVB-CNAC 2008

69

Deze website geeft up-to-date informatie over de opleidingen die het NAVB organiseert, de gegevens van de adviseurs van de verschillende regio’s en de recente wijzigingen in de wetgeving. Bovendien wordt de praktische toepassing van enkele wettelijke bepalingen gedetailleerd besproken. Tevens bevat de website een lijst met antwoorden op veel gestelde vragen in verband met welzijn op het werk. Diverse links naar andere interessante websites (o.a. naar de campagnewebsite) vervolledigen het geheel. Terecht kan dus gesteld worden dat deze website een onmisbaar werkinstrument is, zowel voor werknemers als werkgevers en iedereen die betrokken is bij het aspect veiligheid en gezondheid in de bouwsector. Deze website is consulteerbaar op www.navb.be

In het kader van de campagne “De bouw, ons werk, ons leven” werd een andere website, www.navbcnac.be, geregeld bijgewerkt (zie hoofdstuk “Campagne”).

Publicaties Verdeling Eén gratis exemplaar van NAVB info werd opgestuurd naar alle bouwbedrijven ter attentie van de preventieadviseur, naar de vakbondsafgevaardigden en naar de bouwvakkers die erom hebben gevraagd bij hun vakbond. Bijkomende exemplaren konden worden bekomen op aanvraag en tegen betaling, zolang de voorraad strekte.

70

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

Geïnteresseerden konden ook een abonnement nemen op deze publicatie. NAVB info en de NAVB dossiers kunnen gratis worden gedownload op onze website www.navb.be, in de rubriek “Publicaties”.

Uitgaven Hieronder vindt u de uitgaven van 2007.

A. Periodieke publicaties NAVB dossiers De NAVB dossiers gaan gedetailleerd in op een technisch of een reglementair onderwerp. • • • •

De kleedkamers, refters, wasplaatsen, toiletten… op de bouwplaatsen (nr. 116) Isolatiewerken aan industriële installaties (nr. 115) Wegenwerken - Psychosociale arbeidsbelasting en gezondheidsklachten (nr. 114) Wegenwerken van korte duur (nr. 113)

NAVB info NAVB info is een driemaandelijks infoblad voor welzijn en milieu in de bouw. In 2007 werden de volgende thema’s behandeld in NAVB info: • Nr. 42 -

Nieuwe CAO Sociale Voorzieningen in de bouw Nieuw KB Werkkledij Nieuw KB Ervaringsfonds: de meet- en diagnose-instrumenten Campagne Dakwerken in de laatste rechte lijn De samenwerking met de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk - Het VCA-examen afleggen via het internet - De nieuwe campagne Wegenwerken - Charter van de aannemer van wegenwerken

• Nr. 43 -

Werken in de zon Arbeidsongevallen en beroepsziekten: de statistieken Jobstudenten aan het stuur van gemotoriseerde transportwerktuigen Wat met steigers op ladderklampen? Posttraumatische begeleiding in de bouw Een palletkooi tegen vallende stenen Campagne Wegenwerken op gang geschoten Werken in de nabijheid van leidingen Niet uitgraven maar opzuigen Signalisatiekledij verplicht, ook bij warm weer De aansprakelijkheid van de signalisatieverantwoordelijke bij wegenwerken

• Nr. 44

Alcoholbeleid in de bouwonderneming Asbest en de erkenning van de ondernemingen Nieuw type mortelmengmachine Uitstel van de termijnen voor de certificatie van de veiligheids- en gezondheidscoördinatoren

-

© NAVB-CNAC 2008

71

-

Van de staak, de steenbalk en de markiezin Onthaal en begeleiding van nieuwe werknemers Beschouwingen bij de campagne Dakwerken (2006-2007) Signalisatie bij wegenwerken is levensnoodzakelijk! De campagne Wegenwerken: stap voor stap Veiligheid en welzijn bij wegenwerken Steigers op ladderklampen: de lezer reageert Wijzigingen in de verkeersreglementering

• Nr. 45 - Overgangsperiode voor de opleiding van Niveau II - Werken met derden: wijziging van de Welzijnswet - Het Fonds voor de beroepsziekten lanceert een nieuwe campagne om mensen met rugpijn te helpen - Aanvraag voor een toelage bij het Ervaringsfonds - Wijziging van de arbeidsongevallensteekkaart - De campagne Wegenwerken op het terrein: de eerste vaststellingen - Kabelbeschadigingen bij grondwerken - Interview: Leren werken op het werk - Veilig werken op gevaarlijke plaatsen - Preventie en veiligheid bij wegenwerken - Geslaagde lancering werkgroep PréVoir in Namen - Orde en netheid bij Heijmans De 4 nummers van NAVB info werden voor de helft ingenomen door de campagnekrant “De bouw, ons werk, ons leven”.

B. Niet-periodieke publicaties NAVB experts (voorheen Beroepsmonografieën) In deze studies worden de producten, de bouwmaterialen, het materieel, het gebruikte gereedschap en de verschillende werksituaties toegelicht per bouwberoep, rekening houdend met de mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor de uitvoerders. Deze publicaties kunnen zowel worden gebruikt als preventiemiddel in de onderneming als in het technisch en beroepsonderwijs of bij de opleiding van toekomstige bedrijfsleiders. Op 31 december 2007 waren de volgende NAVB experts beschikbaar: • De schilder • De metselaar • De dakafdichter • De bekister • De installateur centrale verwarming • De torenkraanbestuurder (enkel nog beschikbaar in het Frans) • De betonstaalvlechter • De loodgieter-zinkbewerker • De stukadoor • De schrijnwerker (enkel nog beschikbaar in het Frans) • De glaszetter • De natuursteenbewerker (2 delen) • De polyvalente bouwvakker • De dakdekker • De betonmixerchauffeur (enkel in het Nederlands en digitaal op onze website)

72

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

P-bladen Bouw In het kader van de samenwerking inzake preventie tussen het NAVB en de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid worden er verklarende of technische informatieve nota’s gepubliceerd die toelichting verschaffen bij reglementaire voorschriften of codes van goede praktijk voorstellen. De verdere planning wordt opgemaakt samen met de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid. Beschikbaar op 31 december 2007: • Afbraakwerken met behulp van containers (enkel digitaal op onze website) • Verplaatsbare wisselstroomaggregaten • Werkplatformen met tandheugelaandrijving Preventie- en beschermingsfiches Deze fiches kunnen gebruikt worden in het kader van een risicoanalyse of bij de opstelling van een veiligheidsplan. De signalisatie van de bouwplaatsen Dit document werd gepubliceerd n.a.v. de verschijning van het MB van 7 mei 1999 over de signalisatie van de bouwplaatsen. NAVB vademecum • Gids voor de preventieadviseur van een KMO in de bouwsector De bedoeling van dit document is om de KMO's9 te helpen bij hun dagelijks welzijnsbeleid. In een eerste deel wordt een overzicht gegeven van de regelgeving, waarna de preventieorganen aan bod komen (Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaats). In deze gids is er ook aandacht voor risicobeheersing, meer bepaald voor het dynamisch risicobeheersingssysteem, de verplichtingen van de werkgever, van de hiërarchische lijn en van de werknemers. Daarna volgt een brede waaier van inlichtingen, onder meer i.v.m. de gezondheid van de werknemers, de veiligheidscoördinatie, sociale voorzieningen, EHBO, arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen, de bestelprocedure, de CE-markering, jonge werknemers en afgezonderd tewerkgestelde werknemers. • De veiligheids- en gezondheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwprojecten – Toelichting bij de regelgeving De bouw is één van de sectoren met veel en met zware arbeidsongevallen. De bouwplaatsen zijn tijdelijk en evolutief van aard. Ze veranderen voortdurend en brengen steeds nieuwe risico's met zich mee. Een koninklijk besluit van 25.01.2001 (gepubliceerd op 07.02.2001) organiseert de tenuitvoerlegging van begrippen en verplichtingen in verband met veiligheid en gezondheid op de bouwplaatsen. Dit KB roept heel wat vragen op, vooral omdat de gereglementeerde materie bijzonder complex is. Daarom vond het NAVB het nuttig een vademecum te publiceren in verband met de veiligheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwprojecten.

© NAVB-CNAC 2008

9

KMO: Kleine of middelgrote onderneming

73

Onthaalbrochures

Geïllustreerde brochures met veelvuldig voorkomende gevaarlijke situaties op de bouwplaats, voor verschillende activiteiten. Er bestaan vier brochures: ruwbouw, afbouw, wegenbouw en waterwerken. Cd-roms en DVD’s Sinds 2003 ontwikkelt het NAVB cd-roms per beroep met gedetailleerde risicoanalyses, coördinatie-instrumenten en ook typeformulieren voor het veiligheidsbeleid binnen een onderneming. Op 31 december 2007 waren de volgende cd-roms beschikbaar: • • • •

De tegelzetter De dakafdichter De dak- en gevelbekleder De schrijnwerker

Op 31 december 2007 waren de volgende DVD’s beschikbaar: • De betonmixerchauffeur • De dakafdichter • Werken in een houtatelier

74

© NAVB-CNAC 2008

Onderzoek en ontwikkeling

Bibliotheek De bibliotheek is toegankelijk voor alle afdelingen van het NAVB en voor iedereen die betrokken is bij veiligheid en gezondheid in de bouw: bouwbedrijven, preventieadviseurs, kandidaat-preventieadviseurs die de aanvullende vorming van niveau II volgen, preventieadviseurs-arbeidsgeneesheren, coördinatoren, studenten... De collectie van de bibliotheek telt ongeveer 10.600 documenten: verhandelingen, artikels uit tijdschriften, publicaties uit verschillende landen, verslagen van colloquia, seminaries of studiedagen, eindwerken, brochures, normen, Europese richtlijnen... Het NAVB heeft een abonnement op 64 tijdschriften en 8 werken die periodiek geupdatet worden. Er is toegang tot het internet; daarmee kunnen niet enkel opzoekingen gebeuren, maar is het ook mogelijk om in contact te treden met andere organisaties.

© NAVB-CNAC 2008

75

Opleidingen

00 00.0ten 1 n a da ic eer rtif • mVCA-ce te ijksrum r g n ela cent • Bexamen C-VCA' aC 'BeS

“Een gewaarschuwd man telt voor twee” “Opleiding: een wapen tegen ongevallen” “Investeren in opleidingen is voor mensen en voor resultaten zorgen, niet alleen vandaag maar ook morgen” De afdeling Opleidingen heeft van deze uitspraken zijn devies gemaakt, in de overtuiging dat enkel kennis de nodige instrumenten kan bieden voor welzijn op het werk. Maar deze instrumenten kunnen slechts werkelijkheid worden wanneer werkgevers en werknemers zich verenigen. Luidt de Belgische wapenspreuk niet “Eendracht maakt Macht”? En als we daarvan nu eens ons devies maakten tegen ongevallen?

Christelle Schmitz Afdelingshoofd Opleidingen

Steunend op zijn ervaring biedt het NAVB, alleen of in samenwerking met partners, een uitgebreid gamma van opleidingen aan. De belangrijkste opleiding die het NAVB organiseert, sinds 1979 – moet ze nog voorgesteld worden – is de “Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II”. In 2005 heeft het NAVB voor een zusje gezorgd met de “Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III” voor ondernemingen van klasse C en D. Het NAVB organiseert eveneens de volgende opleidingen: In het kader van het VCA/BeSaCC-systeem10 • Sinds september 1996: een opleiding van drie dagen voor operationeel leidinggevenden. • Sinds september 1997: een tweedaagse opleiding “Basisveiligheid”. Deze opleiding wordt gefinancierd door de sector via het opleidingskrediet, op voorwaarde dat de deelnemende bouwvakkers over een geldig opleidingsvisum beschikken. • De opleiding “Basisveiligheid” wordt ook aangeboden aan bouwvakkers buiten het kader van het VCA/BeSaCC-systeem. Ook deze opleiding wordt gefinancierd door de sector via het opleidingskrediet. • De opleiding “Basisveiligheid” wordt nu eveneens aangeboden aan uitzendkrachten. Ze wordt vooral verstrekt door FOREM (Formation et Emploi) en VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding). Op het gebied van veiligheidscoördinatie • Sinds september 2001: een opleiding voor veiligheidscoördinatoren van niveau C, gespreid over drie avonden. In 2005 werd deze opleiding, tengevolge van de wijziging van het KB van 25.01.2001 (KB van 19.01.2005) vervangen door de opleidingen voor coördinatoren-aannemers van niveau D (24u) en E (12u). • Sinds september 2001: een opleiding van tien dagen voor veiligheidscoördinatoren van niveau B. In 2005 werd de duur van deze opleiding opgetrokken tot twaalf dagen. • Sinds september 2002: een opleiding van 150 uur voor veiligheidscoördinatoren van niveau A. 10

© NAVB-CNAC 2008

VCA = Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers - BeSaCC = Belgian Safety Criteria for Contractors

77

• Sinds 2006: een opleiding van 4 dagen (24 uur) voor veiligheidscoördinatoren van niveau D. Daarnaast zijn nog een aantal andere opleidings- en informatiedomeinen, waarin het NAVB in de loop der jaren een ruime ervaring heeft opgebouwd, het vermelden waard.

Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II Sinds 1979 organiseert het NAVB cursussen aanvullende vorming voor preventieadviseurs en hun adjuncten. Overeenkomstig het KB van 10 augustus 1978, zijn deze cursussen polyvalent van aard. De eindbeoordeling van de kandidaten wordt toevertrouwd aan twee jury’s. Eén jury, samengesteld uit lesgevers, beoordeelt de kennis van de deelnemers. Een tweede, paritair samengestelde jury, evalueert de inhoud en de verdediging van het eindwerk. Sinds 1979 hebben in totaal 1.231 preventieadviseurs met succes de cursus “Aanvullende vorming niveau II” gevolgd en 65 het “Overgangsniveau”. De sessie die begon in 2006, liep af in 2007 en was succesvol voor 22 laureaten. Fig. 39 : Aanvullende vorming van niveau II: behaalde graad

Grootste onderscheiding Grote onderscheiding Onderscheiding

13%

13%

74%

In 2007 werden twee sessies opgestart: • Een sessie voor Franstaligen begon op 26 oktober 2007 en loopt af op 24 oktober 2008. Er zijn 13 personen ingeschreven. • Een sessie voor Nederlandstaligen begon op 23 oktober 2007 en loopt af op 14 oktober 2008. Er zijn 16 personen ingeschreven, waaronder 2 personeelsleden van het NAVB (twee adviseurs). De examens voor deze sessies vinden plaats in november en december 2008.

78

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III In 2005 is het NAVB begonnen met een opleiding “Preventieadviseur van niveau III”. Deze opleiding is bedoeld voor werkgevers en technische bedrijfseenheden van groep C en die, in overeenstemming met de Codex over het welzijn op het werk, een preventieadviseur moeten aanstellen die moet beschikken over basiskennis inzake veiligheid. Ook werkgevers uit groep D (minder dan 20 werknemers), voor wie geen enkele specifieke opleiding verplicht is, kunnen dankzij deze opleiding basiskennis verwerven over veiligheid. In 2007 hebben 16 preventieadviseurs met succes de lessen van de opleiding van niveau III gevolgd.

Opleidingen in het kader van VCA-VCU/BeSaCC Hoewel de petrochemie de aanzet gaf voor de VCA-BeSaCC-certificatie, geven steeds meer ondernemingen, uit allerlei sectoren, een opleiding aan hun personeel binnen het VCA-BeSaCC-kader, al dan niet met een certificatie in het vooruitzicht. Net als vorige jaren werd 2007 gekenmerkt door de intensieve opleiding van uitzendkrachten in de bouw en van lesgevers van technische en beroepsscholen en door de examens van laatstejaarsstudenten.

Opleidingssessies en examens Basisveiligheid VCA/ BeSaCC Sinds eind 1997 is het NAVB officieel erkend om deze opleiding te geven en examens af te nemen. In november 2003 werd de erkenning van het NAVB vernieuwd voor een periode van 3 jaar. Bijgevolg hebben veel ondernemingen een beroep gedaan op het NAVB om deze opleiding te verzorgen. De vzw BeSaCC-VCA heeft onze erkenning voor onbepaalde duur verlengd. Dankzij de CAO’s in de bouw kunnen de ondernemingen gebruik maken van het opleidingskredietstelsel of van het stelsel van het globaal opleidingsplan om de kosten die aan deze opleidingen verbonden zijn, grotendeels te dekken. Als het ingediende dossier aanvaard wordt, betaalt het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) de opleiding en draagt het ook bij aan de loonkost. De examenkosten worden niet terugbetaald via het opleidingskrediet of het globaal opleidingsplan en vallen volledig ten laste van de onderneming. Overeenkomstig de CAO (collectieve arbeidsovereenkomst) is het NAVB belast met de organisatie van de veiligheidsopleidingen. In het kader van de sectorakkoorden heeft het FVB in 2007 dus bijgedragen in de kosten voor de opleiding van de leraars en voor de examens van de laatstejaarsstudenten. Er zijn verschillende opleidingsformules mogelijk: • Een opleiding in de onderneming die verzorgd wordt door het NAVB • Een opleiding in een lokaal opleidingscentrum van VDAB of FOREM waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB

© NAVB-CNAC 2008

79

• Een opleiding door een uitzendbureau waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB • Een opleiding door de onderneming waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB Dit jaar kwam het NAVB aan een totaal van 829 sessies, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 40 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar Aantal sessies 120 112 100

80

103

83 69

60

67

72

71 54

57

55

40

51

35 20

0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Daarvan werden er 40 volledig georganiseerd door het NAVB (opleiding en examen). 217 sessies voor werknemers werden op touw gezet door een externe organisatie erkend door het NAVB (VDAB, FOREM…). VDAB en FOREM organiseerden ook 140 sessies voor werkzoekenden. Verder waren er 129 sessies door derden (zelfstudie, bedrijfsintern, privé-opleidingsinstellingen...), 294 via uitzendbureaus en FOREM (voor uitzendkrachten) en 9 door IFAPME, waarbij het NAVB enkel de examens organiseerde. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. 41 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen Aantal sessies 900

829

800 700 600

514

500 400 292 300 200 100 0

80

20 Duits

Frans

Nederlands

1

2

Pools

Turks

Totaal

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

In deze sessies werden 13.624 deelnemers opgeleid. Daarvan kregen er 9.995 een erkend certificaat van het NAVB, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 42 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: aantal geslaagden per maand Aantal personen 6000

Deelnemers

5000

Geslaagden

4000

3000

2000

1000

0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Deelnemers

898

6104 1369

799

798

641

247

298

462

887

558

563

Geslaagden

780

3936 1102

600

659

467

169

249

389

715

451

478

Bij de 9.995 deelnemers die een erkend certificaat van het NAVB hebben behaald, zijn er 2.540 uitzendkrachten. De maand februari springt eruit doordat de laatstejaarsstudenten van de technische en beroepsscholen uit de bouw in die maand hun examen hebben afgelegd (4.862 deelnemers). Dat brengt het globaal slaagpercentage op 73 %. Fig. 43 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagden

Geslaagden Niet-geslaagden

27 %

© NAVB-CNAC 2008

73 %

81

Het slaagpercentage is als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 44 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: slaagpercentage per maand 100 % 90 % 80 %

87 73%

83

80 75

70 % 60 %

84

84

Aug

Sept

81

81

Okt

Nov

85

73 68

64

50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0%

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Dec

Fig. 45 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde werknemers

Geslaagden Niet-geslaagden

20%

82

80%

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

Fig. 46 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde leerlingen

Geslaagden Niet-geslaagden

39%

61%

Sinds het NAVB deelnemers aan de opleiding “Basisveiligheid VCA” opleidt en examineert, kregen zo al 89.280 van de 111.806 deelnemers een certificaat, wat neerkomt op een slaagpercentage van bijna 80%. Dit jaar is er een daling van het aantal deelnemers. Dat is te wijten aan het feit dat er nieuwe centra erkend zijn door de vzw BeSaCC-VCA, die vroeger een beroep deden op het NAVB voor het verzorgen van de examenzittingen. Als hulpmiddel bij deze opleiding heeft het NAVB een handboek “Basisveiligheid” opgesteld. Het is een algemene, erg praktische brochure over veiligheid in de bouw. Fig. 47 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: marktaandeel van het NAVB

100 %

5715

8071

9235

12837

14841

19824

19061

Anderen

80 %

NAVB 60 %

9163 10723 7936

40 %

9416 7925

10944

9995

2006

2007

20 %

0%

2001

2002

2003

2004

2005

Uitleg bij de grafiek: • Op de kolommen staat het aantal afgeleverde attesten in absolute cijfers • Op de Y-as kunt u het marktaandeel (in %) van het NAVB aflezen

© NAVB-CNAC 2008

83

Opleidingssessies en examens veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA-BeSaCC Een van de voorwaarden om een VCA-BeSaCC-certificaat te bekomen, is dat alle operationeel leidinggevenden, zoals de bouwdirectie, de projectleiders en de werfleiders, dus iedereen die een leidinggevende functie heeft op de bouwplaats, slaagt voor het verplichte VCA-BeSaCC-examen. Sinds november 1996 is het NAVB erkend om deze specifieke opleiding van drie dagen te geven en examens af te nemen. Ook hier gelden de verschillende opleidingsformules die werden vermeld voor de opleiding “Basisveiligheid”. Dit jaar kwam het NAVB aan een totaal van 111 sessies, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 48 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar Aantal sessies 16 15

14

13

12 12

8

12

11

11

10 9

8

8

7

6 4

4

2 0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

1 Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Daarvan werden er 28 volledig georganiseerd door het NAVB (opleiding en examen), 7 door een externe organisatie erkend door het NAVB (VDAB, FOREM…) en 73 door derden (zelfstudie, bedrijfsintern, privé-opleidingsinstellingen...). Er werd er één georganiseerd voor uitzendkrachten en twee sessies vonden plaats in Frankrijk, waarbij het NAVB enkel de examens organiseerde. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. 49 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen

Frans Nederlands

32 %

84

68 %

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

In deze sessies legden 824 deelnemers het examen af. Daarvan kregen er 756 een erkend certificaat van het NAVB, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 50 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: aantal geslaagden per maand 200 Deelnemers Geslaagden 150

100

50

0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Het globaal slaagpercentage bedraagt 92 %. Fig. 51 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: percentage geslaagden

Geslaagden Niet-geslaagden

8%

© NAVB-CNAC 2008

92 %

85

Het is als volgt verdeeld over het jaar: Fig. 52 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: slaagpercentage per maand 100 % 100 98 % 96 % 94 % 92 %

95 94

92%

94

94

94 92

92 90 %

91 90

90

88 % 88 86 % 84 % 82 % 80 %

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Sinds het NAVB operationeel leidinggevenden VCA opleidt en examineert, kregen al 12.624 van de 14.489 opgeleide deelnemers een certificaat. Het aantal deelnemers is licht gestegen in vergelijking met vorig jaar. Deze stijging is toe te schrijven aan de reorganisatie van de opleiding en van het handboek. De terugloop die we de jaren daarvoor hebben gekend, was te wijten aan een verregaande reorganisatie van de cursus “VCA voor operationeel leidinggevenden” op het NAVB en aan de nabijheidspolitiek van de lokale Confederaties Bouw, vooral in Vlaanderen. Fig. 53 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: marktaandeel van het NAVB 100%

1414

1714

1969

3525

4428

5766

Anderen

5897

NAVB

80 %

60 %

1615 1633

40 %

1620

20 %

1193 581

600

756

2005

2006

2007

0%

2001

2002

2003

2004

Uitleg bij de grafiek: • Op de kolommen staat het aantal afgeleverde attesten in absolute cijfers • Op de Y-as kunt u het marktaandeel (in %) van het NAVB aflezen

86

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

Opleidingssessies en examens veiligheid voor intercedenten en leidinggevenden van een uitzendbureau VIL-VCU11 Een belangrijke voorwaarde voor uitzendbureaus om een VIL (VCU)-certificaat te bekomen, is dat de consultants en de leidinggevenden van het uitzendbureau slagen voor het VIL-examen. Dit jaar organiseerde het NAVB 19 sessies. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. 54 : Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden van een Uitzendbureau VIL-VCU: verdeling van de sessies over de taalgroepen

Frans Nederlands

44 %

56 %

121 deelnemers aan deze sessies legden het examen af. Daarvan kregen er 120 een erkend certificaat van het NAVB.

Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Het geconsolideerde KB van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen regelt de toepassing van nieuwe concepten en verplichtingen inzake veiligheid en gezondheid op de bouwplaats. Met dit KB werd de Europese richtlijn 92/57 van 24 juni 1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke of mobiele bouwplaatsen omgezet naar Belgisch recht, op basis van hoofdstuk V van de Welzijnswet van 4 augustus 1996. Het NAVB heeft – net als vorig jaar – meegewerkt aan opleidingen voor coördinatoren van niveau B, zowel in het Nederlands als in het Frans.

Opleiding veiligheidscoördinator van niveau B In 2007 liep voor het NAVB de volgende sessie af die begonnen was in 2006: • 1 cursus van niveau B in het Nederlands In 2007 organiseerde het NAVB de volgende sessie: • 1 cursus van niveau B in het Frans

© NAVB-CNAC 2008

11

VIL-VCU = Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden – Veiligheidschecklist Uitzend- en detacheringbureaus

87

In 2007 begonnen voor het NAVB: • 2 cursussen van niveau B in het Nederlands, die aflopen in 2008 • 1 cursus van niveau B in het Frans, die afloopt in 2008 In 2007 heeft het NAVB een certificaat uitgereikt aan: • 18 coördinatoren van niveau B Fig. 55 : Veiligheidscoördinator van niveau B: verdeling van het aantal geslaagden over de taalgroepen 14

Aantal geslaagden

12 12 10 8 6 6 4 2 0

Nederlands

Frans

Opleiding veiligheidscoördinator van niveau D In 2007 liep voor het NAVB de volgende sessie af die begonnen was in 2007: • 2 cursussen van niveau D in het Frans In 2007 heeft het NAVB een certificaat uitgereikt aan: • 10 coördinatoren van niveau D

Bouwwereld Vakopleiding (FVB-Regio’s) Net als vorige jaren namen er adviseurs van het NAVB deel aan regionale paritaire contactgroepen “Bouwwereld Vakopleiding” (BVO). Deze paritaire groepen bestaan in de verschillende regio’s van het land en zijn een initiatief van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB). De NAVB-adviseurs maken er deel van uit en waren in die hoedanigheid het hele jaar door aanwezig op vergaderingen, onder andere in Aalst, Antwerpen, Brussel, Brugge, Charleroi, Gent, Hasselt, Kortrijk, La Louvière, Libramont, Liège, Mons, Mouscron, Namur, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas, Verviers... Ze hebben ook meegewerkt aan programma’s die door deze regionale groepen werden uitgewerkt in het kader van beurzen of tentoonstellingen in scholen of door beroepsverenigingen.

88

© NAVB-CNAC 2008

Opleidingen

Bij wijze van voorbeeld worden hieronder een aantal activiteiten opgesomd uit het programma van 2005: • Voorbereidende bouwplaatsbezoeken samen met groepen leerlingen en stageevaluaties • Zetelen als jurylid bij metselwerkwedstrijden • Uiteenzettingen in technische scholen • Algemene risicoanalyse voor de bouw tijdens infosessies

Syndicale vorming Dit jaar werd er opnieuw, net als de voorbije jaren, een beroep gedaan op de adviseurs van het NAVB om op opleidingsdagen te spreken over de veiligheids- en gezondheidsaspecten van het werk op de bouwplaats. Deze opleidingsdagen zijn bedoeld voor vakbondsafgevaardigden en -militanten. Dergelijke opleidingsprogramma’s werden geregeld georganiseerd door de grote vakbonden in de bouw: ACV-BI (Algemeen Christelijk Vakverbond Bouw en Industrie), AC-ABVV (Algemene Centrale van het Algemeen Belgisch Vakverbond) en ACLVB (Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België).

Interne opleiding voor de adviseurs De opkomst van nieuwe, moderne technologische hulpmiddelen, gekoppeld aan structurele wijzigingen op organisatorisch vlak, heeft ertoe geleid dat de gezondheids- en ongevallenrisico’s in de bouw vaak een stuk complexer zijn geworden. Om ervoor te zorgen dat de adviseurs van het NAVB gemakkelijk het hoofd kunnen bieden aan dit nieuwe gegeven, werd enkele jaren geleden beslist om een interne veiligheidsopleiding op te zetten voor de adviseurs. Deze opleiding of ondersteuning bestaat erin de adviseurs op een gerichte manier te laten kennismaken met nieuwe uitvoeringstechnieken, materialen, materieel enz. Ze worden ook geïnformeerd over eventuele wijzigingen of aanpassingen van de arbeidsreglementering.

© NAVB-CNAC 2008

89

Campagne ‘De bouw, ons werk, ons leven’ Inleiding Na de succesvolle veiligheidscampagnes voor de volledige bouwsector van 2002 tot 2005 ontwikkelde het NAVB in 2006 een nieuw concept: de doelgroepgerichte campagnes. Deze aanpak bestaat erin intensief preventieve acties te voeren voor specifieke subsectoren in de bouw. Hoofddoel is de bevordering van het preventiebeleid in de ondernemingen van de doelgroep en de vermindering van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten. De doelgroepen worden gekozen met instemming van de leden van het overlegplatform. De campagne voor de eerste doelgroep, die van de dakwerkers, liep eind 2007 af. Een tweede campagne voor de wegenwerkers ging van start op 1 april 2007.

De campagne Dakwerken De doelgroepgerichte campagne Dakwerken verliep in twee fases: een preventieve golf en een handhavingsgolf. Van april 2006 tot maart 2007 heeft het NAVB preventieve acties gevoerd in samenwerking met heel wat partners, die samen het overlegplatform vormden.

De preventieve golf Tijdens de preventieve golf konden we op basis van bezoeken aan bouwplaatsen waar dakwerkzaamheden plaatsvonden (in totaal 3.387) een overzicht opstellen van de knelpunten, oplossingen aandragen en informatie geven over de campagne. Eenmaal de knelpunten in een onderneming gekend waren, dankzij de vaststellingen op de bouwplaatsen, kwamen de betrokken partijen samen om de veiligheidsproblematiek uitgebreid te analyseren. Aan de hand van een auto-evaluatiegids die voor de campagne ontwikkeld werd, werden de leemten vervolgens opgenomen in een actieplan (735 actieplannen in totaal). Daarbij werd ook de termijn vastgelegd waarbinnen de actiepunten uitgevoerd moesten worden. Uit de opvolgingsbezoeken blijkt dat 41,5% van de punten uit de actieplannen verbeterd waren of opgelost werden. 387 dakbedrijven engageerden zich voor meer veiligheid door het campagnecharter te ondertekenen. U vindt hierover meer details in het hoofdstuk "Ondernemingen" op pagina 58-59.

© NAVB-CNAC 2008

91

Handhavingsgolf Vanaf april heeft er een handhavingsgolf plaatsgevonden onder de exclusieve bevoegdheid van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO). Die liep eind 2007 af. Bij deze handhavingsgolf hebben de vertegenwoordigers van TWW vooral gefocust op de volgende ernstige inbreuken: 1. Substantiële tekortkomingen in de collectieve bescherming tegen het vallen van hoogte. Dit behelst de toegang tot het dak, het risico voor vallen van het dak, door het dak vallen (breekbare dakelementen) alsmede het vallen door openingen in het dak (bv. koepels, lichtstraten) 2. Totale afwezigheid van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) waaronder voornamelijk het ontbreken van gekeurde persoonlijke valbeschermingsmiddelen 3. Afwezigheid van afschermingsmiddelen tegen het vallen van voorwerpen 4. Verkeerd gebruik van hijstoestellen en heftoebehoren, ernstige gebreken aan hijstoestellen, het ontbreken van keuringen uitgevoerd door een EDTC (Externe Dienst voor Technische Controles) 5. Ernstige gebreken in de werforganisatie (inrichting, sociale voorzieningen, risico’s door het innemen van het voetpad, evacuatie dakafval – plaatsing container, afbakening en signalisatie) Tijdens de 1.551 uitgevoerde inspectiebezoeken op bouwplaatsen met dakwerken werden 129 pv’s opgesteld en werden 138 werkzaamheden stilgelegd tot regularisatie. Alle vaststellingen waarbij repressieve acties werden ondernomen, hadden betrekking op gebrekkige preventie op het vlak van vallen van hoogte.

Resultaten Aangezien de arbeidsongevallencijfers van 2007 pas in 2009 beschikbaar zullen zijn, was het eind 2007 nog niet mogelijk om de primaire doelstelling van de campagne Dakwerken te evalueren. Die doelstelling bestond erin de frequentiegraad en de ernstgraad in deze sector te doen dalen met 15%. De secundaire doelstellingen kunnen we wel evalueren. Het beoogde doel was een positieve evolutie van zes indicatoren met 15%, meer bepaald: • het aantal aangeslotenen bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPB) • het aantal werkmeldingen • het aantal opleidingsuren welzijn • het gebruik van collectieve valbeveiligingsmiddelen • het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen • de conformiteit van hijstoestellen en goederenliften Aan de hand van de Preventieatlas hebben we twee momentopnames gemaakt van het aantal vaststellingen op bouwplaatsen met dakwerken, namelijk bij het begin van de preventieve campagnegolf (april 2006) en op het einde (maart 2007). Uit de vergelijking bleek dat er na een jaar campagne voeren 22,9% minder vaststellingen waren m.b.t. machines met ARAB-keuring (o.a. de conformiteit van hijstoestellen en goederenliften), 41,4% minder vaststellingen m.b.t. het gebruik van PBM en 5,3%

92

© NAVB-CNAC 2008

Campagne “De bouw, ons werk, ons leven”

minder vaststellingen m.b.t. het gebruik van collectieve valbeveiligingsmiddelen. Enkel voor deze laatste doelstelling werd de daling met 15% dus niet verwezenlijkt. Secundaire doelstelling

Resultaat

Aantal vaststellingen conformiteit van hijstoestellen en goederenliften -15%

✓

(- 22,9%*)

Aantal vaststellingen gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen -15%

✓

(- 41,4%)

Aantal vaststellingen gebruik collectieve valbeveiligingsmiddelen -15%

✗

(- 5,3%)

✓

(+ 58%)

Aantal opleidingsuren welzijn +15% Aantal aangeslotenen bij een EDPB +15% Aantal werkmeldingen Dakwerken +15%

Nog geen gegevens beschikbaar Nog geen gegevens beschikbaar

* Evolutie totaal aantal vaststellingen machines met ARAB-keuring

De ingrepen van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk op bouwplaatsen waar de preventie op het vlak van vallen van hoogte gebrekkig was, bevestigen dat collectieve valbeveiliging een pijnpunt blijft. Verder hebben dakwerkers tijdens de preventieve golf 58% meer uren opleiding over welzijn gevolgd dan een jaar eerder. Deze doelstelling werd dus ruimschoots bereikt. Over de evolutie van het aantal werkmeldingen door dakwerkbedrijven en het aantal aansluitingen van dakwerkbedrijven bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming (EDPB) zijn nog geen gegevens beschikbaar. Drie van de vier meetbare secundaire doelstellingen werden bereikt. De campagne Dakwerken heeft vruchten afgeworpen, maar blijvende inspanningen zijn absoluut nodig, vooral op het vlak van collectieve valbeveiliging.

© NAVB-CNAC 2008

93

De campagne Wegenwerken Hoewel de arbeidsongevallenindicatoren in de wegenbouw beter zijn dan in de bouwsector als geheel, waren er goede redenen om campagne te voeren voor deze doelgroep. De werknemers van wegenbouwondernemingen worden immers blootgesteld aan ernstige veiligheids- en gezondheidsrisico’s. Sommige van die risico’s worden rechtstreeks veroorzaakt door de werkzaamheden, maar andere houden rechtstreeks verband met de weggebruikers, die soms aan hoge snelheden vlak langs de werkzone passeren. Fig. 56 : Vergelijking frequentiegraad (Fg) Wegenbouw - Bouw algemeen 80 Bouw (NACE 45) Wegenbouw (NACE 4523)

60

40

20

0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Daarom heeft het NAVB deze subsector gekozen voor zijn tweede doelgroepgerichte veiligheidscampagne. Ze is in de eerste plaats bedoeld voor de werkgevers en werknemers uit de wegenbouw (NACE-code 4523), maar richt zich ook tot de weggebruikers en de wegbeheerders (de opdrachtgevende en toezichthoudende besturen). Uitgedrukt in cijfers bestaat de primaire doelstelling van de campagne erin de frequentiegraad en de ernstgraad op 1 jaar tijd te doen dalen met 15%. Secundaire doelstellingen zijn een verhoging met 15% van het aantal werkmeldingen, van het aantal opleidingsuren welzijn, van het gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en van de conformiteit van de signalisatie. De campagne Wegenwerken werd op 30 maart 2007 op gang geschoten tijdens de Securabeurs in Brussels Expo (Heizel). Op de druk bijgewoonde persconferentie was onder meer Karel Van Damme aanwezig, adviseur Welzijn op het Werk van de toenmalige Minister van Werk Peter Vanvelthoven. In zijn toespraak focuste hij op de visie van de overheid in verband met de vermindering van het aantal arbeidsongevallen.

Het overlegplatform Net als bij de campagne Dakwerken werd er een overlegplatform opgericht. Daarin zitten de sociale partners uit de bouw, maar ook tal van andere partijen die een rol vervullen bij de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten, zoals externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, arbeidsongevallenverzekeraars, veiligheids- en gezondheidscoördinatoren, de Algemene Directie Toezicht op

94

© NAVB-CNAC 2008

Campagne “De bouw, ons werk, ons leven”

het Welzijn op het Werk van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, de preventieadviseurs, de netwerkbeheerders, verschillende beroepsfederaties… Alle partners uit het overlegplatform hebben een samenwerkingshandvest ondertekend met het NAVB en zo een draagvlak gecreëerd voor de campagne. Dit was de tekst van het handvest: De bevordering van de veiligheid en de gezondheid van de wegenwerkers is iets waarbij veel partijen een rol kunnen spelen. Iedereen komt vroeg of laat in aanraking met wegenwerken: als weggebruiker, opdrachtgever, ontwerper, coördinator, leverancier, aannemer, interne of externe preventiedienst, verzekeraar, opleidingscentrum, overheid… of uiteraard als wegenwerker. Preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten is een zaak die deze partijen bindt. Daarom zal elke partij vanuit zijn invalshoek acties ondernemen. Om ervoor te zorgen dat die acties zo veel mogelijk bijdragen tot de verbetering van de arbeidsomstandigheden in de wegenbouw, vinden de ondertekenende partijen een maximale onderlinge afstemming en samenwerking absoluut noodzakelijk. Daarom scharen ze zich allen achter de campagne “Wegenwerken” die werd uitgewerkt door het NAVB, hét preventie-instituut van de bouwnijverheid. Ze engageren zich om door onderlinge afstemming van eigen en gemeenschappelijke acties, maximaal bij te dragen tot de gemeenschappelijke doelstelling, de verdere vermindering van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten in de wegenbouw.

De preventieve golf Sinds de lancering van de preventieve golf in april 2007, die nog loopt tot april 2008, hebben het NAVB en alle campagnepartners de handen in elkaar geslagen om het welzijn bij wegwerkzaamheden te bevorderen door onder andere de wegenbouwondernemingen en hun werknemers intensief te helpen bij de ontwikkeling van het preventiebeleid in hun onderneming. U vindt meer informatie over de acties van het NAVB in het hoofdstuk "Ondernemingen" op pagina 52 en volgende en bij de acties in het kader van de regionale verankering vanaf pagina 39.

Communicatie Naast de rechtstreekse communicatie tussen enerzijds de medewerkers van het NAVB en de organisaties van de partners en anderzijds de ondernemingen, was er ook een groots opgezette mediacampagne, met de publicatie van een affiche in verschillende kranten, een radiospot en stickers. Het NAVB houdt de sector op de hoogte van het verloop van de campagne via de Campagnekrant (een bijlage bij NAVB info) en de campagnewebsite www.navbcnac.be.

De handhavingsgolf Na de preventieve golf volgt vanaf september 2008 een handhavingsgolf door de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO).

© NAVB-CNAC 2008

95

Internationale samenwerking Arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouwnijverheid doen zich niet enkel voor in België. Ook andere landen in en buiten Europa worden geteisterd door vaak dezelfde problemen als deze die we terugvinden op de Belgische bouwplaatsen. Of België goed of minder goed scoort op het vlak van preventie, is een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Cijfers van arbeidsongevallen en beroepsziekten vergelijken over de grenzen heen, is vaak zoals appelen met peren vergelijken. Wat wel met zekerheid gezegd kan worden, is dat de daling van het aantal arbeidsongevallen in ons land zich de laatste jaren versneld doorzet. En dat is niet in alle landen het geval. Vanuit dat oogpunt gezien doen we het hier dus zeker niet slecht. Maar beter kan natuurlijk altijd en een sector zonder arbeidsongevallen en beroepsziekten moet voor ons allen de ultieme doelstelling blijven. Meer en meer bedrijven van buiten België worden actief op ons grondgebied. Van een mondialisering van de Belgische bouwsector is voorlopig nog geen sprake, maar een Europeanisering is dichterbij dan op het eerste zicht lijkt en de maatschappij evolueert ontzettend snel. Onder meer daarom is het van het grootste belang dat een organisatie als het NAVB ook over de grenzen heen kijkt en kennis vergaart over de manier waarop andere landen de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten aanpakken. Wereldwijd zijn immers ook succesvolle strategieën, acties en producten ontwikkeld die geleid hebben tot significante resultaten. Deze kunnen als inspiratiebron dienen voor de Belgische bouwsector bij het uitwerken en voeren van eigen acties. Maar andersom wordt ook de expertise van het NAVB meer en meer gesmaakt in het buitenland. Om deze informatie-uitwisseling te bewerkstelligen is het van belang om ook deel uit te maken van internationale netwerken. Daartoe maakt het NAVB actief deel uit van: • De sectie Bouw van ISSA (International Social Security Association) • De International Roundtable • Het Belgische Focalpoint van het Europees Agentschap te Bilbao • Samenwerkingen met de ILO (International Labour Organization) • Het internationaal VCA-platform12

12

© NAVB-CNAC 2008

VCA = Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers

97

Gezien de faam van het NAVB werd de organisatie van het XXIXe Symposium over arbeidsveiligheid en –gezondheid in de bouw in 2009 toevertrouwd aan het NAVB. De organisatie van dit symposium is niet alleen een uithangbord voor de Belgische bouw- en preventiewereld, maar moet tevens een mijlpaal worden waar we naar toe moeten groeien. In 2009 wil de Belgische bouwnijverheid immers de beste leerling van de klas zijn op het vlak van preventie. Daarnaast onderhoudt het NAVB ook verscheidene bilaterale contacten met diverse organisaties binnen en buiten Europa. Het ultieme doel van deze contacten is om op termijn te komen tot de gemeenschappelijke uitwerking van strategieën, actieplannen en producten. Ten slotte werd de expertise van het NAVB ook aangewend in een aantal internationale Europese dossiers (o.a. SAFESTART).

98

© NAVB-CNAC 2008

Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf Sint-Jansstraat 4 1000 Brussel

Tel.: 02/552 05 00 Fax: 02/552 05 05

E-mail: [email protected] Website: www.navb.be