Inhoud. Arbeidsongevallen in de bouw Bronnen Indicatoren Conclusie... 32

J A A R L I J K S A C T I V I T E I T E N - V E R S L A G 2 0 0 8

Inhoud Inhoud

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Overzicht van de figuren

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

Inleiding

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

Voorstelling van het NAVB

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Oprichting, opdracht en toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Beheer van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Controle van de jaarrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Externe mandaten van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Nieuw in 2008

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Synergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een nieuwe richting voor het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitsmanagementsysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ervaringsfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enquête bij bouwbedrijven over de samenwerking met de EDPB’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17 17 17 19 19 19

Arbeidsongevallen in de bouw

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Indicatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Ondernemingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Preventieatlas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Administratieve ondersteuning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werfmeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bezoeken door de adviseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht van de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkgroep MUOP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Evolutie van de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verhouding tussen de vaststellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Onderzoek en Ontwikkeling

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Producten en diensten ten behoeve van interne gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Producten en diensten ten behoeve van externe gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Publicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bibliotheek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35 35 36 38 40 48 54 55 56 57 67 67 67 69 86 91

Opleidingen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Opleidingen in het kader van VCA-VCU/BeSaCC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

© NAVB-CNAC 06/2009

3

Overzicht van de figuren Fig. A1: Structuur van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B1 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B2 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B3 : Fig. B4 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B5 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B6 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B7 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B8 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B9 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B10 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B11 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B12 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. B14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. C1 : Evolutie van de frequentiegraad (Fg) in de bouwnijverheid (NACE 45) . . . . . . . . . . . . . Fig. C2 : Evolutie van de werkelijke ernstgraad (WEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) . . . . Fig. C3 : Evolutie van de globale ernstgraad (GEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) . . . . . . . . Fig. C4 : Dodelijke arbeidsongevallen (PC 124) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D1: Verdeling van de sectoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D2: Mechanisme achter de preventieatlas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D3: Inkomende post. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D4: Uitgaande post. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D5: Soorten meldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D6: Herkomst werfmeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D7: Evolutie van het aantal werfmeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D8: Aantal meldingsformulieren per sector in 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D9: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de aard van het bouwwerk . . . . . . Fig. D10: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de duur van de werken . . . . . . . . . Fig. D11: Verhouding van de meldingen volgens de grootte van het bouwbedrijf . . . . . . . . . . . Fig. D12: Verhouding van de meldingen volgens de aard van de opdrachtgever . . . . . . . . . . . . . Fig. D13: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de bestemming van het bouwwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D14: Evolutie van het aantal bezoeken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D15: Verhouding van het aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D16: MUOP-systematiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D17: Verhouding van de vaststellingen in verband met de bouwbetrokkenen tijdens de ontwerpfase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D18: Verhouding van de vaststellingen in verband met de uitoefenaars van een toezichthoudende functie tijdens de uitvoeringsfase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D19: Verhouding van de vaststellingen voor uitrustingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D20: Verhouding van de vaststellingen voor persoonlijke beschermingsmiddelen. . . . . . Fig. D21: Verhouding van de vaststellingen voor huisvestingsmiddelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D22: Verhouding van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D23: Verhouding van de vaststellingen voor bouwtoebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D24: Verhouding van de vaststellingen voor het elektratoebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fig. D25: Verdeling van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen voor werken op hoogte . . . Fig. D26: Verdeling van de vaststellingen voor valbeveiligingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

11 20 20 21 21 22 22 23 23 24 24 25 25 26 26 30 30 31 31 35 37 38 40 41 42 43 44 45 46 46 47 47 48 54 55 58 58 59 60 60 61 62 62 63 63


Overzicht van de figuren

Fig. D27: Verdeling van de vaststellingen in verband met de omgevingsfactoren . . . . . . . . . . . 64 Fig. D28: Verdeling van de vaststellingen voor producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Fig. E1: Percentage vragen en percentage tijdsbesteding per doelgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Fig. E2 : Verdeling van de vragen over de 5 hoofdthema’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Fig. E3 : De 5 hoofdthema’s in relatie tot de 2 doelgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Fig. E4 : Verdeling over de 4 subthema’s van de vragen betreffende uitrusting . . . . . . . . . . . . . . 71 Fig. E5 : De 4 subthema’s van het thema uitrusting in relatie tot de 2 doelgroepen . . . . . . . . 72 Fig. E6 : Detail van het subthema arbeidsmiddelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Fig. E7 : Detail van het subthema bouwtoebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Fig. E8 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Fig. E9 : Subthema’s van het thema organisatie in relatie tot de 2 doelgroepen . . . . . . . . . . . . 74 Fig. E10 : Vragen van de secundaire doelgroep over het thema organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Fig. E11 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende het thema mens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Fig. E12 : De subthema’s van het thema mens in relatie tot de 2 doelgroepen . . . . . . . . . . . . . . 75 Fig. E13 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Fig. E14 : Subthema’s van het thema producten in relatie tot de 2 doelgroepen . . . . . . . . . . . . 76 Fig. E15 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Fig. E16 : Subthema’s van het thema omgeving in relatie tot de 2 doelgroepen. . . . . . . . . . . . . 77 Fig. E17 : Percentage vragen van de secundaire doelgroep inzake coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen in relatie tot alle andere soorten vragen . . . . . . . . . . . . . . . 78 Fig. E18 : Percentage vragen van de primaire doelgroep inzake coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen in relatie tot alle andere soorten vragen . . . . . . . . . . . . . . . 78 Fig. F1 : Aanvullende vorming van niveau II: behaalde graad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Fig. F2 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Fig. F3 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen . . . . . . . . 96 Fig. F4 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: aantal geslaagden per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Fig. F5 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Fig. F6 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: slaagpercentage per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Fig. F7 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Fig. F8 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde leerlingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Fig. F9 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: marktaandeel van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Fig. F10 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Fig. F11 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Fig. F12 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: aantal geslaagden per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Fig. F13 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: percentage geslaagden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Fig. F14 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: slaagpercentage per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Fig. F15 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: marktaandeel van het NAVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Fig. F16 : Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden van een Uitzendbureau VIL-VCU: verdeling van de sessies over de taalgroepen . . . . . . . . . 103 Fig. F17 : Veiligheidscoördinator van niveau B: verdeling van het aantal geslaagden over de taalgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104


5

Inleiding Wellicht zal 2008 de NAVB-geschiedenis ingaan als een scharnierjaar: een jaar waarin belangrijke beslissingen genomen werden, die hun impact zullen hebben op de werking van het NAVB in de volgende jaren. Op organisatieoverschrijdend vlak werden een aantal toekomstgerichte keuzes gemaakt. Zo zal het NAVB in 2010 in één gebouw ondergebracht worden met het FVB en het FBZ en zullen alle ondersteunende diensten samengevoegd worden. Dit zal onmiskenbaar bijdragen tot een efficiëntere werking van alle organisaties. De nodige voorbereidingen om deze samenwerking tot een succesverhaal te maken, zijn opgestart. Door de samenwerking kunnen de kernactiviteiten van het NAVB versterkt worden. Zo zal het NAVB verder evolueren tot het kenniscentrum bij uitstek voor welzijn in de bouw en bovendien zal de kennis beter verspreid worden via de adviesverlening op de bouwplaatsen en in de bouwbedrijven.

Carl Heyrman Directeur-generaal NAVB

Het bewijs dat het NAVB zijn dienstverlening op een kwaliteitsvolle manier verzorgt, is het ISO-9001-certificaat dat in 2008 behaald werd. Het grote voordeel hiervan voor de werknemers en werkgevers van de sector is dat we er ons als organisatie toe verplichten om te blijven verbeteren op het vlak van kwaliteit. Aangezien onze dienstverlening erop gericht is bij te dragen tot de verdere daling van het aantal beroepsziekten en arbeidsongevallen, zal de kwaliteitsverbetering ontegensprekelijk leiden tot minder slachtoffers en minder leed in de bouwsector. De doelgroepgerichte campagne richtte zich in 2008 op de afwerkingsbedrijven en hun werknemers. De veelvuldige initiatieven van alle partners in het overlegplatform bewijzen dat de campagne niet onopgemerkt voorbij gegaan is. In de volgende jaren wordt ongetwijfeld een gunstige evolutie van de arbeidsongevallen en beroepsziekten opgetekend voor deze doelgroep. Met de FOD WASO werd in 2008 een samenwerkingsprotocol voorbereid dat een partnerschap tot stand moet brengen tussen de overheid en de bouwsector, met als doel dat bedrijven een aangepast beleid voeren voor oudere werknemers. Via het Ervaringsfonds worden bedrijven ondersteund die een dergelijk beleid ontwikkelen. Dit thema past ook perfect in het raam van het internationaal symposium over veiligheid en gezondheid in de bouw dat het NAVB in 2009 zal organiseren voor ISSABouw. Tijdens dit driedaagse symposium zal uitgebreid ingegaan worden op de problematiek van vergrijzing, globalisering en welzijn in de bouwsector. Internationaal vermaarde sprekers zullen hierbij in debat treden en de meest recente inzichten op dit vlak blootleggen. De voorbereidingen zijn volop bezig, en daarbij wordt niets aan het toeval overgelaten. Het wordt een evenement waarop u zeker niet mag ontbreken!

Carl Heyrman Directeur-generaal NAVB


7

Voorstelling van het NAVB Oprichting, opdracht en toepassingsgebied Het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) werd in 1965 opgericht door de sociale partners binnen het Paritair Comité van het Bouwbedrijf. Twaalf jaar lang werd het beheerd als afdeling van het Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf (FBZ). Op 20 maart 1977 werd het autonoom en ging het functioneren als paritair orgaan in dienst van de werkgevers en de werknemers van de bouw. De hoofdopdracht van het NAVB bestaat erin het welzijn van de werknemers op de werkplek te bevorderen. Zijn beleid rust op de volgende drie pijlers: • Advies aan de ondernemingen en aan de werknemers in de bouw • Onderzoek en ontwikkeling • Opleidingen Zijn acties: • praktische aanwijzingen geven en adviezen uitbrengen ; • de gevaren en leemten opsporen in de maatregelen ter voorkoming van arbeidsongevallen, in de veiligheid, de bescherming, de hygiëne en het comfort; • andere diensten en personen informeren omtrent bepaalde toestanden en desgevallend om hun tussenkomst vragen; • de organisatie en het verloop van de coördinatie van de veiligheid op de bouwplaatsen ondersteunen en begeleiden; • informatie- en vormingszittingen organiseren; • inlichtingen inwinnen omtrent het bestaan en de doeltreffendheid van de voorkomingsmiddelen en deze kenbaar maken; • alle gepaste middelen en propaganda verzamelen en verspreiden met het oog op het bevorderen van de veiligheid en de hygiëne; • alle initiatieven nemen die het verwezenlijken van zijn doelstellingen mogelijk maken, onder meer door samen te werken met officiële en andere instanties, organen, personen en organisaties die de bevordering van de veiligheid en de hygiëne tot doel hebben. Zijn werkterrein strekt zich uit over alle bedrijven in ons land die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf vallen (P.C. 124), over de werknemers die tewerkgesteld zijn in die bedrijven en, in het algemeen, over iedereen die betrokken is bij de uitvoering van bouwwerkzaamheden (bv. architecten, bouwheren, studiebureaus…). Om tot een volledig verantwoord en autonoom beheer te komen, beschikt het Fonds over een dotatie die berekend wordt op basis van de lonen en die het bedrag van zijn inkomsten bepaalt; dit bedrag is een onderdeel van de bijdrage aan het “Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf”.


9

Beheer van het NAVB Het NAVB wordt paritair beheerd en voor een periode van drie jaar afwisselend voorgezeten door een vertegenwoordiger van de werkgevers of een vertegenwoordiger van de werknemers. Een Dagelijks Bureau, samengesteld uit een Voorzitter en drie Ondervoorzitters, verzekert het permanent beheer. Na een mandaat van drie jaar nam de heer J. LOUAGE, vertegenwoordiger van de werkgevers, eind 2008 afscheid als voorzitter van het NAVB. De Raad van Beheer is samengesteld uit 14 beheerders, namelijk 7 vertegenwoordigers van de werkgevers en 7 vertegenwoordigers van de werknemers. De duur van hun mandaat bedraagt vier jaar. In de loop van 2008 werd de Raad van Beheer versterkt met twee nieuwe organisaties: de liberale vakbond ACLVB en de beroepsvereniging van bouwhandelaren FeMa. Joos Louage Voorzitter

De volgende organisaties zijn vertegenwoordigd binnen het NAVB: • Confederatie Bouw De heren Louage, Delporte, Pelegrin, Lefebvre en Marion • Bouwunie Mevrouw Masschelein • Algemene Centrale Algemeen Belgisch Vakverbond (AC-ABVV) De heren Grootaers, Van Cauwenberge en Bachely In september werd de heer Bachely opgevolgd door de heer Verteneuil. • Algemeen Christelijk Vakverbond Bouw en Industrie (ACV-BI) De heren Daerden, Franceus en Van Steen In oktober werd de heer Van Steen opgevold door de heer Gilles. • Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België (ACLVB) De heer Börner • FeMa (Beroepsvereniging van de bouwhandelaar) De heer Delbrouck Het NAVB wordt bestuurd door de heer C. Heyrman, directeur-generaal.

Werking Om het welzijn van de werknemers en de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw te bevorderen, beschikt het NAVB over een team van in totaal 45 actieve medewerkers (op 31 december 2008), die sinds september 2008 verdeeld zijn over vijf afdelingen.

Carl Heyrman Directeur-generaal

10



De bedoeling van deze nieuwe structuur is meer bepaald om de acties te versterken en de planmatige aanpak ervan te waarborgen, de interne en externe communicatie te optimaliseren, de afdelingen binnen de grenzen van hun bevoegdheden een zo groot mogelijke autonomie te verlenen en het kennisbeheer te optimaliseren. Fig. A1: Structuur van het NAVB

Paritair Comité 124

Raad van Beheer

Dagelijks Bureau

Algemene directie

Ondernemingen

Onderzoek en Ontwikkeling

Opleidingen

Communicatie Administratie en Marketing

Een sleutelrol is weggelegd voor de afdeling “Ondernemingen”, die dankzij de bezoeken van de adviseurs op de bouwplaatsen en in de werkplaatsen ervoor zorgt dat het NAVB permanent in contact staat met de werkplek. De 20 adviseurs zijn elk actief binnen hun eigen sector. Ze bezoeken allerlei soorten bouwplaatsen: waterwerken, bruggen- en wegenbouw, afwerking en speciale technieken, appartementsgebouwen tijdens de ruwbouwfase enz. Tijdens deze bezoeken proberen ze praktische aanwijzingen en adviezen te geven, zowel aan de bedrijfsleider als aan de werfleider, de preventieadviseur, de leden van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk en de uitvoerders op de bouwplaatsen. De vaststellingen die ze doen op de bouwplaatsen vormen de basis voor de ondernemingsgerichte aanpak. De aanpak van de adviseurs is niet repressief. Indien nodig doet het NAVB een beroep op de bevoegde overheidsinstanties en vraagt hen om tussenbeide te komen op de werkplek. Om raadgevende acties op te zetten, beschikt het NAVB over een belangrijk instrument: de werkmelding. Dankzij deze melding wordt het NAVB tijdig op de hoogte gebracht wanneer er nieuwe bouwplaatsen opgestart worden. Door deze procedure kan er op een efficiënte en vooral preventieve manier raad worden gegeven.


11

Behalve rechtstreekse acties op de bouwplaatsen wordt er ook raad en informatie gegeven over veiligheid en gezondheid op het werk via publicaties en informatie. Daarnaast is er de organisatie van of de deelname aan studiedagen, campagnes en informatiesessies, beurzen en tentoonstellingen. Ten slotte worden er interne en externe opleidingsprogramma’s en nationale en internationale studieprogramma’s opgezet. De afdeling “Onderzoek en Ontwikkeling” is multidisciplinair van aard. Ze staat enerzijds in voor het beheer van alle kennis i.v.m. de arbeidsomstandigheden in de bouw en gebruikt deze kennis anderzijds om producten en diensten te ontwikkelen. Vanuit deze ‘kennisdatabank’ wordt er informatie verstrekt aan zowel interne als externe gebruikers. De ‘producten’ zijn o.a. de publicaties, de pedagogische hulpmiddelen, de cd-roms, de “Preventieatlas”, een systeem dat bij uitstek geschikt is om de arbeidsomstandigheden in de bouw te monitoren enz. De ‘diensten’ bestaan dan weer hoofdzakelijk uit raadgevingen aan interne en externe medewerkers. Wat betreft “Opleidingen” is het NAVB reeds vele jaren erkend voor de cursussen “Aanvullende vorming van niveau II” voor preventieadviseurs en hun adjuncten. Behalve de opleiding voor preventieadviseurs, worden er ook opleidingen georganiseerd voor bouwvakkers en voor de leden van de hiërarchische lijn van de bouwondernemingen. Ook bouwheren en ontwerpers richten zich overigens steeds meer tot het NAVB om specifieke opleidingen op maat uit te werken. Een groeiend aantal ondernemingen doet ook een beroep op het NAVB voor begeleiding bij het opzetten van een systeem voor preventiebeheer. Het NAVB is in deze materie goed geplaatst, aangezien het nauw betrokken is bij VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers) en BeSaCC (Belgian Safety Criteria for Contractors). In september 2008 werd de afdeling “Communicatie en Marketing” opgericht. Daarover leest u meer in het gelijknamige hoofdstuk. De afdeling “Administratie” heeft een ondersteunende functie. Deze afdeling moet ervoor zorgen dat het NAVB zijn doelstellingen kan halen door permanent te beschikken over voldoende bekwame en gemotiveerde medewerkers, die de nodige competenties bezitten om hun huidige en soms toekomstige functies efficiënt in te vullen. Dat veronderstelt een correcte inschatting van de personeelsbehoeften, het aantrekken van de nodige competenties, het scheppen van een stimulerende werkomgeving, de ontwikkeling van een goed lijnmanagement, een kwalitatief hoogstaande dienstverlening en een gezond sociaal overleg. Patrick Grassi Afdelingshoofd Administratie

12



Controle van de jaarrekeningen De balans en de resultatenrekening, afgesloten op 31 december 2007, werden overeenkomstig de normen van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren gecontroleerd door de commissaris-revisor, die hierover een verklaring zonder voorbehoud heeft afgeleverd.

Externe mandaten van het NAVB Op nationaal vlak Vzw “BeSaCC-VCA” Het NAVB is van dichtbij betrokken bij de werking van de vzw “BeSaCC-VCA” en bekleedt verschillende mandaten in de respectievelijke organen van de vzw: • • • • • • •

Algemene vergadering Raad van bestuur Uitvoerend comité van deskundigen VCA Technische commissie kwalificaties VCA Cel van deskundigen BeSaCC Conformiteitsbeoordelingscommissie BeSaCC Internationaal VCA-platform

Werkgroep PreBes1 Bouw - Contracting Zoals aangekondigd, besliste de Staten-Generaal van PreBes om studiedagen volgens een volledig nieuw concept te laten plaatsvinden: • Vier keer per jaar, telkens in een andere provincie, een vorm van “nationaal networkevent” (PreNNe = PreBes Nationaal Network Event) organiseren in een congrescentrum met een goede accommodatie. • Verschillende studiemomenten, aangeboden op dezelfde dag en op dezelfde locatie, opgesplitst in modules, waarvoor afzonderlijk ingeschreven kan worden, zodat er mogelijkheid is om te “shoppen”. • Het provinciaal aanbod dient ook afgestemd te worden op de nationale networkevents en er moet zeker ruimte zijn voor provinciale inbreng van de provincie waar het nationaal networkevent doorgaat. Als voorbereiding op deze PreNNes kwam de werkgroep PreBes Bouw-Contracting een aantal keer samen om o.a. de volgende thema’s voor te bereiden: • Signalisatie bij wegenwerken • Collectieve arbeidsovereenkomst Sociale Voorzieningen

BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) Aangezien de Europese wetgeving vooral gericht is op algemene doelstellingen waarvan de praktische modaliteiten teruggevonden kunnen worden in de normalisatie, worden de EN- en ISO-normen een steeds belangrijkere bron van informatie om technische vragen te beantwoorden die ons worden gesteld. Het opvolgen en vroegtijdig ontvangen


1

PreBes vzw is de Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming

13

van de projecten ontwerpnormen geeft dan ook de mogelijkheid om andere organisaties, comités e.d. tijdig in te lichten over nieuwigheden en wijzigingen.

Centre de la promotion du travail Het NAVB heeft meegewerkt aan verscheidene infodagen, georganiseerd door het “Centre de la promotion du travail” (“Centrum voor de Bevordering van de Arbeid”) en dit via de provinciale comités.

Provinciaal Veiligheidscomité Limburg Het NAVB heeft meegewerkt aan de voorbereiding van verschillende infodagen.

Nationaal opleidingscentrum Het NAVB heeft meegewerkt aan verscheidene infodagen, georganiseerd door het nationaal opleidingscentrum en dit via de provinciale comités.

FVB-regio’s (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid regio’s) Kwaliteitswaarborgcommissies van verschillende erkende opleidingscentra voor de opleiding van coördinatoren op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Werkgroep WODCA (zie hoofdstuk “Onderzoek en ontwikkeling”) Vaste Commissie Bouw (zie hoofdstuk “Onderzoek en ontwikkeling”)

Op internationaal vlak ISSA (International Social Security Association) Construction Section International Round Table Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, via het Belgisch “focal point” Daarnaast onderhoudt het NAVB diverse bilaterale contacten, zowel in het binnenland als in het buitenland.

14




15

Nieuw in 2008 In dit hoofdstuk belichten we enkele belangrijke nieuwe ontwikkelingen uit 2008, die een grote impact zullen hebben op de werking van het NAVB.

Synergie Sinds begin 2008 is het NAVB nauwer gaan samenwerken met zijn zusterfondsen Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf (FBZ), Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB), FBZ Aanvullende pensioenen (FBZ p) en Nieuw aanvullend pensioen voor de bouwvakarbeiders (Pensio B). Onder meer op het vlak van informatica (ICT), logistiek, communicatie, personeelszaken (HR) en boekhouding zijn de verschillende fondsen in de loop van 2008 steeds meer gaan samenwerken. Het ligt in de bedoeling van de sociale partners van de bouwsector om deze samenwerking in de komende jaren nog te versterken, op verschillende vlakken. Dit zijn enkele voorbeelden van gezamenlijke projecten die in 2008 tot stand kwamen: • De gemeenschappelijke ICT-dienst werd verder vormgegeven, zodat vandaag alle informatica-aspecten voor de verschillende fondsen door deze dienst worden beheerd. • Het wagenpark wordt beheerd door de logistieke pooldienst. • De dienst HR is begonnen met de opstelling van een gezamenlijke functieclassificatie voor alle personeelsleden in de fondsen. • Op het vlak van communicatie werd een nieuwe, gezamenlijke huisstijl voorbereid.

Een nieuwe richting voor het NAVB Eind 2008 hebben de sociale partners van de bouw een aantal krachtlijnen uitgestippeld voor het beleid dat het NAVB zal voeren in de periode 2009–2011. Die krachtlijnen werden vastgelegd in de besluittekst hieronder.

Besluiten van de vergadering van 25 oktober 2008 betreffende de strategie van het NAVB voor de periode 2009-2011 Het aantal arbeidsongevallen in de bouwnijverheid is sinds 2001 gedaald met 28%. De sociale partners van de bouwnijverheid wensen verder te gaan op de ingeslagen weg en onderschrijven de Europese en federale doelstelling om het aantal arbeidsongevallen tegen 2012 bijkomend met 25% te doen dalen, zodat een halvering wordt bereikt over een periode van 10 jaar. Daarnaast wordt ook een significante vermindering van de ernst van de ongevallen beoogd, evenals een vermindering van het aantal beroepsziekten. Om deze doelstellingen te bereiken worden de kernactiviteiten van het NAVB herbevestigd en versterkt. De kernactiviteiten omvatten de adviesverlening op de bouwplaatsen en in de bouwbedrijven, de kennisverzameling rond welzijn in de bouw, die verder dient uitgebouwd te worden en de kennisverspreiding.


17

Daarnaast worden een aantal bijkomende actiepunten vastgelegd:

1. Coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen • Er wordt een overleg opgestart met de overheid om een betere toepasbaarheid en controleerbaarheid van de reglementering in de ontwerpfase te bewerkstelligen. • Er wordt een databank met goede praktijkvoorbeelden van integratie van preventiemaatregelen in de ontwerpfase aangelegd en ter beschikking gesteld van ontwerpers. • Het gebruik van de elektronische melding wordt gepromoot.

2. Externe diensten voor preventie en bescherming • Er wordt gestreefd naar het afsluiten van een convenant met de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk en/of met hun koepelorganisatie Co-Prev, waarbij de samenwerkingsmodaliteiten met het NAVB worden vastgelegd (informatie-uitwisseling, campagnes, adviesverlening, producten en diensten, risicoanalyses,…).

3. Opleiding voor veilig en gezond werk • Het organiseren van opleidingen wordt niet langer beschouwd als een opdracht van het NAVB. • Het ontwikkelen van welzijnsopleidingen en –modules wordt beschouwd als een kerntaak van het NAVB. • Het NAVB kan lesgevers afvaardigen voor opdrachten bij andere operatoren van opleidingen, voor zover dit de kerntaken niet in het gedrang brengt. • Het NAVB zal zijn rol als examencentrum behouden en versterken. • Het NAVB verleent advies aan het FVB inzake de erkenning van welzijnsopleidingsoperatoren.

4. Intervenanten op de bouwplaats • Er worden specifieke welzijnspublicaties ontwikkeld en verspreid voor anderstaligen op de bouwplaats. • Er worden verder specifieke thema- of doelgroepgerichte campagnes gevoerd. De Raad van beheer bepaalt de thema’s of doelgroepen, de duurtijd van de campagnes evenals de tijdsbesteding van de adviseurs.

5. Openbaarheid van informatie • Er wordt gestreefd naar het opzetten van een elektronisch bestand per onderneming waartoe het betrokken bedrijf zelf toegang heeft. Dit bestand moet het bedrijf in staat stellen om aan benchmarking te doen inzake welzijn op het werk.

6. Verbreding van de actieradius • Naast veiligheid dienen ook de andere disciplines van “welzijn op het werk”, waaronder gezondheid, meer aandacht te krijgen bij de NAVB-acties.

7. Verder uit te werken en te bespreken punten • Incentives voor ondernemingen via een koppeling met de sectorale financiering voor vakopleiding. • Rol van het NAVB naar ondernemingen met een verzwaard risico en premiedifferentiatie. • Omgang met zelfstandigen zonder personeel en interimarbeiders.

18


Nieuw in 2008

De directie van het NAVB wordt belast met het opstellen van een ontwerp van opererationeel plan, kader en begroting. Hieruit zal de haalbaarheid van de voorvermelde actiepunten moeten blijken. De lopende engagementen inzake geprogrammeerde opleidingen worden nageleefd.

Kwaliteitsmanagementsysteem In 2008 heeft het NAVB het kwaliteitscertificaat ISO-9001-2000 behaald. De externe audit vond plaats in het voorjaar van 2008 en werd gehouden door BCCA. Die stelde een rapport op op basis van haar bevindingen gedurende de audit. De beoordelingscommissie van BCCA heeft het kwaliteitsmanagementsysteem positief beoordeeld en dus werd het ISO-certificaat verleend aan het NAVB. Intussen is er in 2008 ook al een halftijdse herhalingsaudit geweest waarop de externe auditor een verdere evolutie van het kwaliteitsniveau van het NAVB kon vaststellen.

Ervaringsfonds In 2008 zijn de onderhandelingen over het opzetten van een project tussen de drie Fondsen voor Bestaanszekerheid van de Bouw (P.C. 124) en het Ervaringsfonds van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) afgerond. In samenwerking met het FVB en het FBZ heeft het NAVB een samenwerkingsprotocol met het Ervaringsfonds opgesteld. Eind 2008 werd dit protocol al ondertekend door de verschillende sociale partners van het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf. Gedurende een periode van 2 jaar, die van start gaat in het voorjaar van 2009, willen de Fondsen hiermee wezenlijk bijdragen tot een verhoogde deelname aan het arbeidsproces van de oudere werknemers van het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf en tot een verbetering van de arbeidsmogelijkheden, de kwaliteit van de arbeidsvoorwaarden of de arbeidsorganisatie van de bouwvakkers ouder dan 45. Er werd een verbintenis aangegaan om een leeftijdsbewust personeelsbeleid in ondernemingen van de bouwsector te stimuleren. Daartoe wordt een permanent geïntegreerde sensibiliseringscampagne opgezet die zo veel mogelijk oudere werknemers uit de bouwbedrijven wil bereiken. Daarenboven zullen de drie Fondsen voor Bestaanszekerheid van de Bouw en de FOD WASO samenwerken om het behoud van de tewerkstelling van 45-plussers in de bouwsector structureel te bevorderen.

Enquête bij bouwbedrijven over de samenwerking met de EDPB’s Tijdens het laatste trimester van 2008 heeft het NAVB een beperkt onderzoek uitgevoerd naar de mate waarin en de diensten waarvoor bouwbedrijven een beroep doen op een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPB). Het NAVB wilde 180 antwoordformulieren ontvangen en heeft hiertoe ongeveer 400 enquêtelijsten verstuurd per e-mail. Ook hebben de adviseurs van het NAVB een mondelinge enquête afgenomen, die vooral gericht was op kleine ondernemingen.


19

Uiteindelijk hebben slechts 54 respondenten de enquête ingevuld. Bijgevolg is het statistisch moeilijk er voldoende nauwkeurige conclusie uit te trekken. De enquête geeft echter wel enkele tendenzen weer, die zeker de moeite waard zijn nader onderzocht te worden. De vragenlijst bestond uit 16 vragen over de samenwerking van de ondernemingen met hun EDPB: voor welke diensten wordt er een beroep gedaan op de EDPB, hoe frequent zijn de contacten tussen de onderneming en de EDPB, ... In de verwerking van de onderzoeksresultaten werd geen rekening gehouden met de taal van de respondenten.

Resultaten van de enquête Vraag 1. Hoeveel medewerkers telt uw bedrijf? Dit betekent dat 60% van de bedrijven in deze steekproef zeer klein zijn. Fig. B1 : 1

5

10

> 199 50 - 199 20 - 49 > 20 Geen antwoord 32

6

Vraag 2. Wie oefent de functie van interne preventieadviseur uit binnen uw onderneming? Fig. B2 : 4

23

Een personeelslid De werkgever Niemand

27

20


Nieuw in 2008

Vraag 3. Werkt u samen met een externe preventiedienst? Fig. B3 : 7

Ja Nee

47

Vraag 4. Wat is de contactfrequentie met uw externe preventiedienst? Fig. B4 : 3

15

6 Minder dan 1 maal per jaar 1 aan 2 maal per jaar 2 tot 5 maal per jaar Geen antwoord

30


21

Vraag 5. Voor welke diensten doet u een beroep op uw externe preventiedienst? Fig. B5 : 60

Ja

2

Nee

21 40

43

46

46 52

20

33

11

8

8

0

Psychosociale belasting

Industriële hygiëne

Ergonomie

Risico-analyse

Geneeskundig toezicht

Vraag 6. Doet u een beroep op uw externe preventiedienst voor het voeren van een ongevallenonderzoek na een arbeidsongeval? Fig. B6 : 2

11

Ja Nee Geen antwoord

41

22


Nieuw in 2008

Vraag 7. Doet u een beroep op uw externe preventiedienst voor het opstellen van een omstandig verslag na een arbeidsongeval? Fig. B7 : 2

17


35

Vraag 8. Bent u op de hoogte van de diensten waarvoor u wettelijk een beroep moet doen op een externe preventiedienst? Fig. B8 : 28

Ja Nee

26


23

Vraag 9. Doet u een beroep op een externe preventiedienst voor extralegale diensten? Fig. B9 : 2

9


43

Vraag 10. Beschikt u over een identificatiedocument dat de taakverdeling tussen de interne en externe preventiedienst beschrijft? Fig. B10 : 1

26


27

24


Nieuw in 2008

Vraag 11. Doet u een beroep op uw externe preventiedienst voor het opstellen van het globale preventieplan en het jaarlijks actieplan? Fig. B11 : 8

10

Ja Nee Wij stellen geen preventieplan op

36

Vraag 12. Is de arbeidsgeneesheer aanwezig tijdens de jaarlijkse bezoeken aan de werkposten? Fig. B12 : 2

20


32


25

Vraag 13. Kennen uw werknemers de externe dienst waarbij uw bedrijf aangesloten is? Fig. B13 2

35


17

Vraag 14. Wordt u voldoende geïnformeerd door uw externe dienst? Fig. B14 2

26


26

26


Nieuw in 2008

Conclusies Zoals vermeld kunnen er door de beperkte respons geen nauwkeurige conclusies getrokken worden uit deze enquête, maar tekenen zich toch enkele opvallende tendenzen af. Deze worden overigens grotendeels bevestigd door een eerdere enquête van Co-Prev, de koepelorganisatie van de EDPB’s. Zo doet de overgrote meerderheid van de bedrijven bijna uitsluitend een beroep op een EDPB voor gezondheidstoezicht. Voor risicobeheer en het opstellen van risicoanalyses roept nog geen 35% van de bedrijven met minder dan 20 werknemers de hulp in van een EDPB. Ook voor het voeren van een ongevallenonderzoek wendt minder dan 30% van de bedrijven met minder dan 20 werknemers zich tot een EDPB, terwijl het toch niet voor de hand ligt dat deze bedrijven zelf de nodige kennis hiervoor in huis hebben. De helft van de respondenten vindt dat ze niet voldoende geïnformeerd worden door hun EDPB. Bij de bedrijven met minder dan 20 werknemers loopt dit percentage zelfs op tot meer dan 65%. De communicatie kan dus zeker verbeterd worden, vooral naar de kleine ondernemingen. Ten slotte is het ook opmerkelijk dat bijna 15% van de respondenten zegt geen globaal of jaarlijks actieplan op te stellen


27

Arbeidsongevallen in de bouw Bronnen Om de resultaten van het NAVB te kunnen beoordelen, is het van belang om te beschikken over een aantal objectieve maatstaven. Het uiteindelijke doel van de organisatie bestaat erin onder meer het aantal arbeidsongevallen op de bouwplaatsen terug te dringen bij bouwvakkers die deel uitmaken van een onderneming die ressorteert onder het Paritair Comité Bouw (P.C. 124). Objectieve maatstaven kunnen gevonden worden in de arbeidsongevallencijfers die verzameld worden door verschillende instanties: 1. Het Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf (FBZ) dat de gegevens verzamelt in verband met dodelijke arbeidsongevallen met arbeiders die ressorteren onder het P.C. 124 (Bouw). Het FBZ verzamelt deze gegevens ingevolge de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) van 22.06.1978 betreffende de tegemoetkomingen van het Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf in geval van arbeidsongevallen met ernstige of dodelijke afloop, beroepsziekte, gewone ziekte of ongeval van gemeen recht. 2. Het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO), dat als openbare instantie de arbeidsongevallencijfers verzamelt en analyseert van alle Belgische bedrijven met werknemers. Die cijfers worden hen overgemaakt door de arbeidsongevallenverzekeraars.

Indicatoren Om objectieve vergelijkingen te maken en evoluties i.v.m. arbeidsongevallen in kaart te kunnen brengen, is het van belang om het aantal arbeidsongevallen te relateren aan de economische activiteit van de sector. Dat kan door het aantal arbeidsongevallen in verband te brengen met het aantal arbeiders dat actief is in de bouw of, beter nog, met het aantal uren dat ze presteren. Een dergelijke verhouding wordt uitgedrukt door de frequentiegraad, die het aantal arbeidsongevallen per miljoen gepresteerde uren meet. Daarnaast dient ook rekening gehouden te worden met de ernst van een ongeval. Die wordt afgeleid van het aantal dagen arbeidsongeschiktheid dat het ongeval tot gevolg heeft. Het werkelijke aantal verloren kalenderdagen door arbeidsongevallen per 1000 gewerkte uren levert de werkelijke ernstgraad op. Jammer genoeg leiden sommige arbeidsongevallen ook tot blijvende letsels. De omvang van het letsel wordt uitgedrukt als een forfaitair vastgelegde arbeidsongeschiktheidsduur. Deze forfaitaire arbeidsongeschiktheidsduur, verhoogd met het werkelijke aantal verloren kalenderdagen ten gevolge van het arbeidsongeval, per 1000 gewerkte uren, levert de globale ernstgraad op. De frequentiegraad, de werkelijke ernstgraad en de globale ernstgraad worden gemeten bij alle ondernemingen die onder NACE-code 45 vallen. Dat is de code voor bouwactiviteiten in het Europese NACE-classificatiesysteem (NACE = nomenclature générale des activités économiques dans IÙnion Europeenne: algemene naamlijst voor economische activiteiten in de Europese Unie). Ten slotte vallen er ook dodelijke ongevallen te betreuren.


29

In de figuren hieronder die de evolutie van de frequentiegraad, de werkelijke en de globale ernstgraad weergeven, zijn de cijfers vanaf 2000 gebaseerd op het aantal werknemers uitgedrukt in voltijds equivalenten; de cijfers t.e.m. 1999 houden rekening met het absolute aantal werknemers.

Evolutie van het relatief aantal arbeidsongevallen Fig. C1 : Evolutie van de frequentiegraad (Fg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen) 80 Frequentiegraad (Fg) 70

74,69 70,96

70,24 65,55 65,70 66,51

60

64,06

50

54,15 52,93

51,07 51,26 49,21

40 30 20 10 0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

De frequentiegraad, die de verhouding meet tussen het aantal arbeidsongevallen en de totale blootstellingsduur, is in 2007 licht gedaald in vergelijking met 2006.

Evolutie van de ernst van de arbeidsongevallen Fig. C2 : Evolutie van de werkelijke ernstgraad (WEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen) 3,00 Werkelijke Ernstgraad (WEg) 2,50 2,40 2,00 1,95 1,82

1,76

1,50

1,60

1,75

1,69

1,51

1,53

2003

2004

1,45

1,44

1,44

2005

2006

2007

1,00

0,50

0,00

30

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002


Arbeidsongevallen in de bouw

Fig. C3 : Evolutie van de globale ernstgraad (GEg) in de bouwnijverheid (NACE 45) Bron: FAO (Fonds voor Arbeidsongevallen)

9

Globale ernstgraad (GEg)

8 8,04 7

7,32

7,03

7,60

7,20

6

6,64

6,25

6,40

6,28

6,29

6,38

2004

2005

2006

5,73

5 4 3 2 1 0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2007

In vergelijking met andere sectoren blijft de ernst van de arbeidsongevallen hoog in de bouwnijverheid.

Evolutie van het aantal dodelijke arbeidsongevallen bij bouwvakkers Fig. C4 : Dodelijke arbeidsongevallen (PC 124) Bron: FBZ (Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf) Ongevallen op de bouwplaats

35 33

30

Ongevallen op de weg naar en van het werk

31 28

25

28

27 25 20 22

20 15 17

18

16

10

22 19

17 13 17

10 7

6

5

4 0

15

15

13 15

5

TOTAAL

22

23

20

1997

1998

1999


3 2000

5

5 2 2001

2002

2003

2004

2

2

3

2005

2006

2007

4 2008

31

Conclusie Het voornaamste streefdoel van het NAVB is en blijft het aantal en de ernst van de arbeidsongevallen op de werven drastisch verminderen via een adequaat preventiebeleid. Een enkel initiatief, zoals de veiligheidscoördinatie, volstaat niet om de arbeidsongevallen tot een minimum te herleiden. Daarom heeft het NAVB een onbedwingbare drang om o.a. van opleidingen een echt wapen tegen arbeidsongevallen te maken. Een ander noemenswaardig initiatief is de veiligheidscampagne “De bouw, ons werk, ons leven”. Dé uitdaging voor de sector voor de volgende jaren is om op hetzelfde niveau te komen als de andere industrieën. Dat dit mogelijk is, tonen de ongevallenindicatoren van verschillende goed georganiseerde bouwbedrijven aan.

32


Ondernemingen Activiteiten De afdeling Ondernemingen staat in eerste instantie in voor de bouwplaatsgebonden adviesverlening m.b.t. welzijn op het werk aan werkgevers en werknemers van de bouwnijverheid. Op basis van vaststellingen op de bouwplaatsen, verricht door de adviseurs van de afdeling, worden raadgevingen gegeven aan onder meer de vertegenwoordigers van de aannemers, met het oog op het uitschakelen van gevaren voor het welzijn van de werknemers. Om de activiteiten van de adviseurs te verdelen, werd het Belgische grondgebied opgesplitst in 20 sectoren. Fig. D1: Verdeling van de sectoren

Turnhout Oostende Oos

Brugge Gent

Mechelen A al alsst

Ieper

Hassellt Hasse Brussel

Kortrijk

Tournai Tourn

Rudy De Buyser Afdelingshoofd Ondernemingen

Antwerpen

Bruxelles Ath

Leuven Wavre Liege

Nivelles

Verviers

Huy

Mons

Namur Charleroi Charler Dinnant Di

Marrche-enMa che-en-ffamenne

Bastogne Neufchaate Neufch teaau Arlon

Hoewel de bezoeken aan de bouwplaatsen de voornaamste activiteit blijven van de adviseurs van het NAVB, zien we een duidelijke tendens om, naast deze opdrachten op de werkvloer, de adviesverlening ook te verplaatsen naar enerzijds de bouwonderneming, om het algemene preventiebeleid onder de loep te nemen en adviezen te geven om dit preventiebeleid bij te sturen, en anderzijds naar de sociale partners (de verschillende beroepsorganisaties die de werkgevers en de werknemers vertegenwoordigen), zodat het NAVB met deze acties een ruimer publiek kan bereiken. Deze aanpak komt duidelijk tot uiting in het verloop van de acties tijdens de doelgroepgerichte campagnes: een voorafgaande nulmeting om de pijnpunten van de doelgroep te bepalen, gerichte bouwplaatsbezoeken tijdens de preventieve golf, kantoorbezoeken om het algemeen preventiebeleid binnen de onderneming door te lichten en in veel gevallen het opstellen van een actieplan, gevolgd door nieuwe bouwplaatsbezoeken ter toetsing van de eerder gemaakte afspraken.


35

Door de gewijzigde aanpak van het NAVB zijn de actiepunten naar aanleiding van de regionale verankeringen niet meer dezelfde als initieel beschreven in het actieplan (Jongeren in de Bouw, Stagiairs,…). Sinds de start van de doelgroepgerichte campagnes is het actiepunt afhankelijk van de geviseerde doelgroep. Daarom is in 2008 besloten om de tussenkomsten van de adviseurs in de FVB-regio’s (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid regio’s) op een uniforme wijze te organiseren. De agendapunten “Welzijn” worden intern bepaald (vormingen, campagnes, publicaties,…), de agenda is met andere woorden dezelfde voor alle regio’s. De mogelijkheid om aan initiatieven mee te werken in functie van de werking van een bepaalde regio, blijft behouden. Regio FVB West-Vlaanderen FVB Oost-Vlaanderen FVB Antwerpen FVB Limburg FVB Vlaams-Brabant FFC Hainaut FFC Namur FFC Luxembourg FFC Liège FFC Brabant wallon FVB Brussel / FFC Bruxelles

Regioverantwoordelijke NAVB Roland Delarue Roland Delarue Roland Delarue Roland Delarue Roland Delarue Christian Hélas Christian Hélas Christian Hélas Christian Hélas Christian Hélas Christian Hélas/ Roland Delarue

Adviseurs NAVB Herman De Rudder Danny Van Overmeire Marc Schevelenbos Davy Geerinckx Ronald Plu Guy Leriche Pascal Wéry Vincent Jonet Lino Scenna Blaise Bertrand Marc Cockmartin

Plaatsvervangend adviseurs Jurgen De Rycke Julien De Meyer Georges De Roeck Ronald Plu Marc Cockmartin Guy Laidoum Silvère Vandierendonck Edgar Krings Edgar Krings Silvère Vandierendonck Stephan De Maeyer, Geert Vander Eeckt

Tabel met de regioverantwoordelijke, de effectieve en de plaatsvervangende adviseur

Daarnaast worden de contacten van de adviseurs verder uitgebreid, niet enkel binnen de FVB-regio’s, maar eveneens op een ruimer vlak: binnen de regionale of soms lokale beroepsverenigingen uit de bouwsector (partners) en bij andere bouwbetrokkenen: EDPB’s (Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk), fabrikanten.

Preventieatlas Om de acties van de adviseurs beter te ondersteunen, werd een informaticatoepassing uitgewerkt met als naam “Preventieatlas”. Dat instrument stelt het NAVB enerzijds in staat om een gedegen verslaggeving te verrichten m.b.t. de bouwplaatsen en anderzijds om een databank aan te leggen over de problematiek van preventie en bescherming op de Belgische bouwplaatsen. Op basis van deze databank is het mogelijk om zeer gedetailleerde analyses te maken voor een bouwplaats, een bouwonderneming of een bouwberoep. Deze analyses vormen dan op hun beurt de basis om acties op te zetten, door of met het NAVB. In het kader van de doelgroepgerichte campagnes van het NAVB worden de analyses sinds 2006 eveneens gebruikt om, in overleg met de aannemer, een actieplan op te stellen. In die optiek werden specifieke aanpassingen uitgevoerd voor de opmaak van een bezoekverslag “dakwerken”.

36


Ondernemingen

Voor de tweede doelgroepgerichte campagne werden per onderneming analyses gemaakt van de vaststellingen die gebeurden tijdens de preventieve golf. De adviseurs gebruiken deze opsomming van vaststellingen als leidraad om samen met de aannemer een actieplan op te stellen of om het actieplan aan te vullen, indien deze punten er nog niet in waren opgenomen. Het is tevens de bedoeling dat de analyse van de vaststellingen voor deze doelgroep desgevallend voorgelegd kan worden aan het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk.

Fig. D2: Mechanisme achter de preventieatlas

• Op de bouwplaatsen • In de ateliers Controle

Knelpuntdetectie

Dataverzameling

Actieplan Actie

• • • • •

Analyse

Per bouwberoep Per bouwplaats/atelier Per bouwonderneming Per deelsector Sectoraal

• • • • •

Producten en diensten • Advies op de bouwplaats • Bezoek bedrijfsverantwoordelijke • Informeren van derden • Procedure weerspannige ondernemingen • Begeleiding • Publicatie • Opleiding • Campagne • Specifieke acties


Per bouwberoep Per bouwplaats/atelier Per bouwonderneming Per deelsector Sectoraal Verslag

• • • • •

Jaarverslag NAVB Bezoekverslag Verslag per onderneming Verslag per deelsector Verslag per bouwberoep

37

Administratieve ondersteuning Sinds de reorganisatie in 2003 zijn er in de afdeling Ondernemingen extra administratieve medewerkers aangeworven om de adviseurs te ondersteunen bij het vervullen van hun administratieve taken. Deze medewerkers zorgen voor de verwerking en verdeling van de meldingsformulieren, de inkomende post, de administratieve opvolging n.a.v. de werfbezoeken en de kantoorbezoeken door de adviseurs. Sinds april 2006 garanderen zij ook de administratieve ondersteuning van de adviseurs in het kader van de doelgroepgerichte campagnes.

Inkomende post De afdeling Ondernemingen ontving in 2008, behalve de meldingsformulieren, 5473 poststukken. Alle briefwisseling die betrekking heeft op een onderneming uit de bouwsector wordt elektronisch toegewezen aan het dossier van de onderneming. De betrokken adviseur ontvangt eveneens alle briefwisseling voor bouwplaatsen en/of ondernemingen uit zijn sector. De inkomende mails, 73,4% van de inkomende post, worden dagelijks overgemaakt aan de adviseurs. De faxen en brieven, 26,6% van de inkomende post, worden als pdf-document overgemaakt per mail als ze dringend zijn; in het andere geval ontvangen de adviseurs hun briefwisseling tijdens de maandelijkse zonevergaderingen. De zonevergaderingen worden georganiseerd in de regio’s van de betrokken adviseurs en meestal in het kantoor van één van de sociale partners uit de bouwsector.

Fig. D3: Inkomende post

Mails Faxen/Brieven

26,6 %

38

73,4 %


Ondernemingen

Uitgaande post Om de impact van de acties van de adviseurs te verhogen, is overleg en communicatie heel belangrijk. Zo wordt een maximum aan bouwplaatsverslagen die werden opgemaakt door de adviseur n.a.v. een bouwplaatsbezoek, opgestuurd naar de betrokken ondernemingen. Deze verslagen worden gegenereerd in de Preventieatlas. In 2008 werden 6210 verslagen met een begeleidingsbrief overgemaakt aan de betrokken ondernemingen (tegenover 4498 in 2007). Deze stijging is te wijten aan het feit dat, in het kader van de campagnes Wegenwerken en Afwerking, alle bezoekverslagen worden overgemaakt aan de betrokken ondernemingen. Hoewel het NAVB een groot aantal meldingen ontvangt, worden nog steeds meldingen laattijdig of niet aan onze diensten overgemaakt. Wanneer een adviseur tijdens een bouwplaatsbezoek vaststelt dat de onderneming niet voldaan heeft aan de meldingsplicht, zal hij dit vermelden in zijn bouwplaatsverslag. Naderhand bevestigt de afdeling Ondernemingen zijn verzoek in de vorm van een herinneringsbrief, waaraan blanco meldingsformulieren worden toegevoegd. In 2008 werden 597 herinneringsbrieven m.b.t. de meldingsplicht verstuurd naar bouwondernemingen. In de rubriek “Varia” vinden we: • aanvragen voor tussenkomsten op de bouwplaats • medewerking aan infosessies • uitnodigingen voor opendeurdagen, manifestaties… • inhuldigingen • opdrachten als lesgever •… In 2008 ontving het NAVB 462 aanvragen van de verschillende bouwpartners waaraan de afdeling Ondernemingen een gunstig gevolg heeft gegeven. In het kader van de wetgeving i.v.m. Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen (KB van 25.01.2001) worden steeds vaker kopieën van verslagen van bouwplaatsbezoeken overgemaakt aan derden (opdrachtgevers, architecten, coördinatoren…). 1132 bouwplaatsverslagen werden ter informatie overgemaakt aan diverse intervenanten op de bouwplaats. Dit gebeurde steeds op vraag van de betrokken adviseur. Bevestigingsbrieven: dit zijn brieven of faxen die opgemaakt worden door de dienstverantwoordelijken van de afdeling Ondernemingen om: • dringende tussenkomsten te vragen bij gevaarlijke vaststellingen op bouwplaatsen • alle intervenanten op een bouwplaats uit te nodigen voor een vergadering, coördinatiestructuur en/of werfrondgang • aan een onderneming analyses mee te delen over al haar werven tijdens een welbepaalde periode. Deze analyses dienen als handleiding om het preventiebeleid in de onderneming te optimaliseren •… In 2008 werden 105 brieven of faxen overgemaakt aan bouwondernemingen of andere intervenanten.


39

Aan 70 ondernemingen werden, op hun verzoek, meldingsformulieren overgemaakt. In de begeleidingsbrief moedigen we de ondernemingen aan om hun werfmeldingen te doen via het portaal van de Sociale Zekerheid. In het kader van de campagne Wegenwerken werden 269 brieven verstuurd aan ondernemingen die wegenwerken uitvoeren (172 brieven om afspraken aan de zetel van de onderneming te bevestigen en 97 brieven met het actieplan van de onderneming als bijlage).

Fig. D4: Uitgaande post

Memo

5,2%

3,0%

1,2%

Meldingsplicht Meldingsformulieren Brieven aan derden Bevestigingsbrieven Varia Campagne

12,8%

0,8%

6,7%

70,2%

Alle ondernemingsgebonden post (inkomend en uitgaand) wordt toegevoegd aan het dossier van de onderneming.

Werfmeldingen Adviseurs bezoeken een bouwplaats meestal omdat ze voor die bouwplaats een meldingsformulier ontvangen hebben. In dat geval gaat het om een zogenoemde melding van het type W. In 2008 hebben we 28.494 werfmeldingen van het type W ontvangen. De adviseurs bezoeken echter ook niet-gemelde bouwplaatsen. Dan wordt een melding van het type G opgemaakt: de aannemer was verplicht om de werken te melden, maar heeft dit niet gedaan. In 2008 maakten de adviseurs 1686 werfmeldingen van dit type aan. Daarnaast bezoeken de adviseurs ook bouwplaatsen van het type B. Dat type staat voor twee soorten bezoeken: 1. De onderneming heeft voldaan aan de meldingsplicht, maar door de beperkte duur en/of aard van de werken was de onderneming niet verplicht om te voldoen aan de meldingsplicht. 2. Naast de bouwplaatsbezoeken hebben de adviseurs steeds meer afspraken op de zetel van een onderneming om de veiligheidsproblematiek te bespreken met de

40


Ondernemingen

verantwoordelijken van de ondernemingen. Om de opvolging van deze bezoeken te verzekeren, worden hiervoor ook meldingen aangemaakt van het type B. Voor bezoeken aan de zetel van de onderneming in het kader van de campagne Wegenwerken en in 2008 ook al voor de campagne Afwerking, moet telkens een type-B-melding aangemaakt worden. Bij kantoorbezoeken bij de sociale partners (werkgevers- en werknemersorganisaties) wordt eveneens een melding van het type B aangemaakt. In 2008 werden 339 nieuwe meldingen van het type B aangemaakt. Voor iedere bezochte bouwonderneming of andere organisatie wordt eenmalig een melding aangemaakt van het type B. Let wel, één melding kan voor een adviseur meerdere kantoorbezoeken betekenen (1605 kantoorbezoeken voor 2008). Het laatste item is een melding van het type A: bezoeken aan werkplaatsen (bv. schrijnwerkerijen). In 2008 hadden we slechts 2 van deze bezoeken.

Fig. D5: Soorten meldingen 93,36% Meldingen type W Meldingen type G Meldingen type B Meldingen type A

0,01%

1,11% 5,52%

Met de ondertekening van de collectieve arbeidsovereenkomsten van 14.04.1978 en 23.03.1984 heeft het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf de werfmelding inzake veiligheid en gezondheid ingevoerd. Deze werfmelding moet vóór de opening van de bouwplaats gebeuren. Met het verschijnen van het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen van 25.01.2001 in het Belgisch Staatsblad van 07.02.2001 werd eveneens een werfmelding opgelegd, namelijk de voorafgaande kennisgeving die de bouwdirectie belast met de uitvoering (de aannemer) aan de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) moet overmaken. Enerzijds pleiten de beleidsinstanties én in Europa én in België voor een vermindering van de administratieve formaliteiten, anderzijds is het melden van de start van de werkzaamheden een must om de bouwondernemingen beter te kunnen begeleiden bij een georganiseerd preventiebeleid, om zodoende de veiligheid, de gezondheid en het welzijn te bevorderen. Daarom hebben de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), de AD TWW en het NAVB een initiatief genomen dat geleid heeft tot een gecentraliseerde, uniforme en digitale werfmelding.


41

De initiële aangifte kan naderhand aangevuld worden met bijkomende luiken, rekening houdend met de evolutie van de bouwplaats. De werfmeldingen worden bewaard in een gegevensbank die via een beveiligd toegangssysteem ter beschikking staat van de instellingen die de gegevens nodig hebben. Sinds mei 2002 kunnen de ondernemingen elektronisch een unieke werfmelding doen waarin de respectieve aangiften geïntegreerd zijn. Deze gecentraliseerde procedure heeft tot doel de meervoudige mededeling van gegevens af te schaffen en de administratieve taken voor de aannemers te verlichten. De aangifte omvat, naast de identiteit van de aangever, diverse luiken met gegevens die gemeenschappelijk zijn voor alle aangiften en gegevens die specifiek zijn voor elke instelling waarop een type aangifte betrekking heeft. Na de daling van vorig jaar zien we in 2008 opnieuw een stijging van het aantal unieke meldingen via het portaal van de Sociale Zekerheid (20.709 t.o.v. 15.448 in 2007). Daarnaast heeft de interne dienst Administratie 7785 werfmeldingen manueel ingebracht.

Fig. D6: Herkomst werfmeldingen

Meldingen NAVB Meldingen RSZ

27,3%

42

72,7%


Ondernemingen

Aantal werfmeldingen Sinds 1 september 1980, de datum waarop de collectieve arbeidsovereenkomst van kracht werd, heeft het NAVB 276.410 werfmeldingen ontvangen.

Fig. D7: Evolutie van het aantal werfmeldingen 30000

25000

20000

15000

10000

5000

0

1988

1990

1995

2000

2004

2005

2006

2007

2008

In 2008 werden 28.494 bouwplaatsen gemeld aan het NAVB. Sinds 2004 ligt het aantal werfmeldingen boven de 20.000 per jaar en die stijging zet zich door. Deze werfmeldingen betreffen maar een gedeelte van de in België afgeleverde bouwvergunningen. De 20 adviseurs kunnen uiteraard niet alle bouwplaatsen bezoeken, vandaar dat men sinds 2006 gekozen heeft voor een nieuwe aanpak: de doelgroepgerichte campagnes. De derde doelgroepgerichte campagne, die zich richt tot de afwerkingsberoepen, ging van start in september 2008.


43

Fig. D8: Aantal meldingsformulieren per sector in 2008

Turnhout

2145

Oostende Oos

Brugge 1540

Antwerpen

2038

3170 1595

Gent

1348 3568

A al alsst 1651 Brussel

Ieper Kortrijk

Bruxelles Ath 1021

Leuven

1550

Hassellt Hasse

1062

1086

Tournai Tourn

1472

Mechelen

Nivelles

Wavre Liege

875

1177

Huy

Mons

Verviers

1548 784

Namur Charlerroi Charle 844 912

Dinnant Di

Marrche-enMa che-en-ffamenne

1155

Bastogne

Neufchaate Neufch teaau Arlon

44


Ondernemingen

Indeling van de werfmeldingen per categorie Aard van het bouwproject Bouwprojecten worden ingedeeld in 6 categorieën, volgens hun aard, nl. nieuwbouw, vernieuwbouw, instandhoudingwerken, sloop zonder heropbouw, bodemsanering en andere werken dan vermeld hierboven. Fig. D9: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de aard van het bouwwerk

0,9%

9,3%

58,8% Nieuwbouw Vernieuwbouw Instandhoudingswerken Sloop zonder heropbouw Bodemsanering Andere

0,7%

4,1%

26,2%

De werken die het meest gemeld worden zijn nieuwbouwprojecten (58,8 %) en vernieuwbouwprojecten (26,2 %).

Duur van de werken 17,2% van de bouwwerken nemen 30 à 59 werkdagen in beslag; bouwwerken van 60 tot 89 werkdagen vertegenwoordigen 15,9 % van de gemelde bouwplaatsen. 12,3 % van de werken die worden gemeld aan het NAVB nemen minder dan 30 werkdagen in beslag. Werken die minder dan 30 werkdagen in beslag nemen, moesten in het verleden niet gemeld worden aan het NAVB, behalve wanneer het werken betrof uit de categorie van speciale, ongezonde of hinderlijke werken. Door de toepassing van het KB Tijdelijke of Mobiele Bouwplaatsen dat stelt dat, indien er meerdere aannemers zijn maar geen hoofdaannemer, allen voldoen aan de definitie van “bouwdirectie belast met de uitvoering”, moet de aangifte gebeuren door de eerste aannemer die activiteiten uitvoert op de bouwplaats. Gezien de aard van de werken die deze nevenaannemers dikwijls uitvoeren (grondwerken, afbraakwerken, funderingswerken…), kent deze eerste aannemer vaak niet de totale duur van de bouwplaats.


45

Fig. D10: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de duur van de werken Aantal bouwplaatsen 6000

5000 4907 4533

4000 3498

3000

2953 2865 2000

2139 2341

1000

1420

1258 1337

0

<30

30 tot 59

60 tot 89

90 tot 119

120 tot 149

150 tot 179

180 tot 209

210 tot 239

240 tot 269

481

503

259

270 tot 299

300 tot 329

330 > 359 tot 359

Aantal werkdagen

Grootte van de onderneming 43,6 % van het aantal werfmeldingen wordt overgemaakt door ondernemingen met 5 tot 9 werknemers. Ondernemingen met 0 tot 4 werknemers melden 28,2 % van de werken. Ondernemingen met 10 tot 19 werknemers melden 22,5 % van de werken. In vergelijking met de vorige jaren ontvangt het NAVB steeds meer werfmeldingen van kleine ondernemingen. Fig. D11: Verhouding van de meldingen volgens de grootte van het bouwbedrijf

4,77%

0,94%

28,18%

0 - 4 werknemers 5 - 9 werknemers 10 -19 werknemers 20 - 49 werknemers >= 50 werknemers

22,46%

46

43,65%


Ondernemingen

De opdrachtgever Wat de aard van de bouwheer betreft, gebeurden in 2008 58,3% van de werfmeldingen door overheidsopdrachtgevers en 41,7% door privéopdrachtgevers. Het aantal werfmeldingen door overheidsopdrachtgevers blijft jaarlijks stijgen. Fig. D12: Verhouding van de meldingen volgens de aard van de opdrachtgever

Overheidsopdracht Privéopdracht

41,7%

58,3%

Bestemming van het bouwwerk Wat de bestemming van het bouwwerk betreft, zijn er 26 categorieën. Werfmeldingen aangaande woningbouw vertegenwoordigen 38,3 % van het totale aantal meldingen. “Andere bouwwerken” vertegenwoordigen 12,1% van de gemelde bouwplaatsen. Het gaat hier bijna uitsluitend over meldingen via het portaal van de Sociale Zekerheid. Bij de “verschillende kleinere categorieën” vinden we bouwwerken voor energievoorziening, spoorvervoer, sociale recreatie, vervoer over water, spektakels en ontspanning, restaurants en drankhuizen, vervoer via de lucht, religieuze doeleinden, sport, beveiligingsdiensten, gemeenschappelijke doeleinden (hotels, motels…), tentoonstellingen en musea en dierenverzorging. Fig. D13: Verdeling van de gemelde bouwplaatsen volgens de bestemming van het bouwwerk 8,8% 4,1%

2,5% 1,7%

38,3%

5,1%

Individuele woning

Bouwwerk voor telecommunicatie

Bouwwerk voor industrie

Ander bouwwerk elders niet vermeld

Bouwwerk voor administratie, kantoren

Overige kleine categoriën

Bouwwerk voor energievoorziening

Winkelgebouw

Bouwwerk voor waterverdeling en voor afvoer van water

Gebouw met appartementen, met studio’s, met flats

Bouwwerk voor wegvervoer 12,1%

1% 6,3% 1,8%


3%

9,5%

5,8%

Gebouw voor onderwijs, wetenschap Gebouw voor gezondheidszorg

47

Bezoeken door de adviseurs Dit deel bevat gegevens over de activiteiten van de adviseurs, namelijk cijfers met betrekking tot de bouwplaatsbezoeken en de bezoeken aan de zetel van een onderneming, statistieken op basis van bezoekverslagen en op basis van administratieve verslagen over de andere activiteiten van de adviseurs.

Tot juni 2008 hebben de adviseurs 35% van hun arbeidstijd besteed aan wegenwerken, in het kader van de gelijknamige campagne. Vanaf september 2008 was 30% van de activiteiten van de adviseurs voorbehouden voor de beroepen die aan bod kwamen in de campagne Afwerking. Vanaf september 2008 waren de activiteiten van de adviseurs, in het kader van de doelgroepgerichte campagne Afwerking, vooral gericht op het afleggen van bouwplaatsbezoeken. Dit verklaart de daling van het aantal kantoorbezoeken. Fig. D14: Evolutie van het aantal bezoeken

16000 15801 14000

15424 12972

12000

11773 10000

11876

12266 11582 10464

10331

8000 7869 6000 4000 2000 0

48

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008


Ondernemingen

In cijfers geeft dat 11.582 bezoeken voor het jaar 2008, verdeeld over: • 9.576 bezoeken waarvan 14.747 verslagen met MUOP1-vaststellingen werden opgesteld (één bezoek aan eenzelfde bouwplaats kan meerdere verslagen inhouden) • 179 bezoeken zonder MUOP-vaststellingen • 568 bezoeken waarbij één verslag werd gemaakt van een coördinatievergadering (te onderscheiden van de bouwplaatsverslagen met MUOP-vaststellingen) • 1037 bezoeken aan de zetel van een onderneming • 222 bezoeken met vermelding “geen activiteit” In 2008 hebben de adviseurs voor al deze rubrieken 17.025 bezoekverslagen opgemaakt, in 2007 waren dat er 13.271. Het globale aantal bezoeken is terug gestegen van 10.464 in 2007 naar 11.582 in 2008. Het aantal bouwplaatsbezoeken is ook gestegen: 9755 in 2008 tegenover 8.092 in 2007. De verdere daling van het aantal kantoorbezoeken in 2008 (1037 tegenover 1458 in 2007 en 1548 in 2006) is te wijten aan de richtlijnen in het kader van de doelgroepgerichte campagnes “Wegenwerken” en “Afwerking”. In 2008 bezochten de adviseurs 179 werven waar een verslag werd opgemaakt zonder MUOP-vaststellingen, tegenover 207 in 2007. Op deze werven was geen activiteit, maar de adviseur had wel opmerkingen in verband met veiligheidsaspecten. De deelname van de adviseurs aan coördinatievergaderingen is gestegen: 568 in 2008 tegenover 426 in 2007. Het aantal bezoeken aan werven zonder activiteit en waar niets te melden valt, blijft dalen: 222 in 2008 tegenover 281 in 2007. Behalve van de bezoeken werd van 2822 andere activiteiten van de adviseurs een administratief verslag opgemaakt, tegenover 2693 in 2007. Deze administratieve verslagen hebben onder andere betrekking op de actieve deelname van de adviseurs aan werkgroepen (5,2%), vergaderingen van het NAVB (25,5%), activiteiten die kaderen in de doelgroepgerichte campagne (10,6%) en administratief werk (14,3%). Vorig jaar was er een enorme stijging voor activiteiten in het kader van de doelgroepgerichte campagnes: 14,6% t.o.v. 4,3% in 2006. Dit jaar zien we terug een lichte daling (10,6%). De acties in deze rubriek hebben betrekking op vragen van bouwpartners om de doelgroepgerichte campagnes te komen toelichten (voorstellen van de nieuwe campagnes en de producten enerzijds en het toelichten van de bevindingen en de resultaten na het afsluiten van de campagne anderzijds). De andere activiteiten (44,1%) betreffen: • de deelname aan NAVB-infostands • contacten met ACV-BI (Algemeen Christelijk Vakverbond Bouw en Industrie), AC-ABVV (Algemene Centrale van het Algemeen Belgisch Vakverbond) en ACLVB (Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België) voor de opleiding van afgevaardigden en militanten op nationaal en regionaal vlak en met lokale confederaties en beroepsfederaties van de Confederatie Bouw en Bouwunie voor infoavonden en opleidingen voor aannemers


1

Mens – Uitrusting – Omgeving – Product (zie uitleg MUOP-systematiek op pagina 54)

49

• preventiecontacten met de diensten van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (cel Bouw) • tussenkomst bij openbare opdrachtgevers • preventiecontacten met de gemeente- en politiediensten (probleem van de signalisatie van de bouwplaatsen) • infosessies in het kader van middenstandsopleidingen (Unie van Zelfstandige Ondernemers UNIZO – Institut de Formation pour les Classes Moyennes et les Petites en Moyennes Entreprises IFPME) en de alternatieve circuits (deeltijds leren, sociale re-integratie, risicogroepen), opleidingen van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding VDAB, Formation et Emploi FOREM en ACTIRIS (de vroegere BGDA). • medewerking met de provinciale comités voor de bevordering van de arbeid • deelname aan studiedagen of vergaderingen die georganiseerd zijn door het NAVB of door andere organisaties die te maken hebben met veiligheid of gezondheid op het werk (Prevent, de Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming PreBes, L’Association Royale des Conseillers en Prévention ARCoP, Veiligheidscoordinatoren - Coordinateurs sécurité et santé VC–CS, het Belgisch Instituut van Veiligheids- en Gezondheidscoördinatoren BIB.Co, Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk) • tussenkomsten op het gebied van preventie bij (industriële) privéopdrachtgevers, studiebureaus en architectenbureaus • contacten met leveranciers, fabrikanten, verdelers van veiligheidsmateriaal en uitrustingen • effectieve deelname aan vergaderingen van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB), met telkens een onderwerp m.b.t. veiligheid.

50


Ondernemingen

Acties in het kader van de regionale verankering Wallonië • 9 januari 2008: Nationale dag van de dakdekker met de Confederatie Bouw Dak in het opleidingscentrum FORMATTOIT in Les Isnes. Het NAVB was aanwezig met een informatiestand en gaf inlichtingen over de campagne ‘Dakwerken’. • 21 januari 2008: Deelname aan het Nationaal congres van de afgevaardigden van de sector wegenbouw van het ACV Bouw & Industrie in Brussel naar aanleiding van de doelgroepgerichte campagne ‘Wegenwerken’. • 22 januari 2008: Deelname als vertegenwoordiger van het NAVB aan de paneldiscussie met de Franse preventieorganisaties op het salon PREVENTICA in Rijsel. • 22 februari 2008: Informatiedag voor de werkgevers en de leden van de hiërarchische lijn, georganiseerd door de werkgroep ‘PréVoir’ in Grâce-Hollogne. • 27 februari en 13 maart 2008: Medewerking aan informatiedagen voor de wegenbouwondernemingen, georganiseerd door de Waalse federatie van aannemers van wegenwerken (Fédération Wallonne des Entrepreneurs de travaux de Voirie). • 7 maart 2008: Opleidingsdag in Grâce-Hollogne voor de werknemersafgevaardigden in de comités voor preventie op het werk, georganiseerd door de werkgroep ‘PréVoir’ in samenwerking met de FOREM. • 14 maart 2008: Informatiedag in Libramont voor de dakdekkersbedrijven in samenwerking met het Provinciaal Comité van de provincie Luxemburg. • 21 maart 2008: Technische opleidingsdag in Luik voor de adviseurs van regio ZUID over signalisatie, in samenwerking met de onderneming MAN AT WORK. • 2 april 2008: Technische opleiding voor de adviseurs van regio ZUID bij een leverancier van stellingen. • 6 mei 2008: Informatiesessie over de risico’s op de werven voor de afgevaardigden, onder voogdij van de IFAPME-centra. • 12 juni 2008: Voorstelling van de campagne ‘Wegenwerken’ aan de Confederatie Bouw van regio Charleroi, in aanwezigheid van de regionale televisie TELESAMBRE. • 24 juni 2008: Technische opleiding voor de adviseurs over het veilig opstellen van dakbeveiligingen in het opleidingscentrum FORMATTOIT in Les Isnes, met medewerking van de fabricant DIMOS. • 5 september 2008: Technische informatie voor de adviseurs van regio ZUID over bepleisterings- en isolatieproducten, in samenwerking met de onderneming KNAUF. • 10 september 2008: Deelname naar aanleiding van de doelgroepgerichte campagne ‘Wegenwerken’ aan het Nationaal congres van de afgevaardigden van de sector wegenbouw van het ACV Bouw & Industrie in Brussel. • 11 september 2008: Lancering van de club van Franstalige preventieadviseurs in samenwerking met de Waalse Confederatie Bouw.


Grâce-Hollogne, 22 februari 2008

Grâce-Hollogne, 7 maart 2008

Libramont, 14 maart 2008

51

• 11 tot 14 september 2008: Deelname aan het salon DEMOMAT in Bergen met een informatiestand over de campagne ‘Wegenwerken’.

• 27 september 2008: Voorstelling van de campagne ‘Afwerking’ aan de Confederatie Bouw van Charleroi, in aanwezigheid van de regionale televisie TELESAMBRE. • 3 oktober 2008: Informatiedag aan de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) in Brussel met de adviseurs van regio ZUID over het Ervaringsfonds. • 13 oktober 2008: Informatienamiddag in Châtelineau over de risico’s van wegenwerken met de werkgroep ‘PréVoir’ in samenwerking met de FOREM. • 7 november 2008: Deelname aan het Interprovinciaal congres van de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) in Wépion.

Vlaanderen • Op 21 januari 2008 organiseerde het ACV Bouw & Industrie een nationale studiedag voor wegenwerkers. Het NAVB lichtte de eerste tussentijdse evaluatie naar aanleiding van de doelgroepgerichte campagne ‘Wegenwerken’ en de activiteiten van de werkgroep ‘PréVoir’ toe. De reeds genomen initiatieven in Vlaanderen en Wallonië werden in de kijker geplaatst, net als de initiatieven die nog genomen moeten worden. Op basis van een vragenlijst werd de stand van zaken van het preventiebeleid in de verschillende ondernemingen besproken. • Op 30 mei 2008 organiseerde de Algemene Centrale van het ABVV (AC-ABVV) Brugge-Roeselare-Ieper-Oostende samen met het NAVB een informatiedag voor syndicaal afgevaardigden uit Oost-Vlaanderen, West Vlaanderen en het Waasland naar aanleiding van de campagne ‘Wegenwerken’. Het NAVB gaf een toelichting over de eerste tussentijdse evaluatie in het kader van de campagne, waarna een debat plaatsvond. • Op 18 juni 2008 organiseerde het NAVB naar aanleiding van de handhavingsgolf van de campagne ‘Wegenwerken’ een opleiding over hinder op de openbare weg voor de leden de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO). • Op 20 september 2008 organiseerde het ACV Bouw & Industrie Antwerpen een informatievoormiddag voor hun syndicaal afgevaardigden. Het NAVB gaf een stand van zaken van de campagne ‘Wegenwerken’ en stelde de nieuwe campagne ‘Afwerking’ voor.

52


Ondernemingen

• In het najaar van 2008 organiseerde Bouwunie op verschillende locaties in Vlaanderen een roadshow in samenspraak met de firma ALTREX, een fabrikant van rolsteigers, en het NAVB. Dit was een uitloper van de succesvolle campagne ‘Dakwerken’. • In het kader van hun bezoekgroep bezocht het Provinciaal Veiligheidscomité van Limburg samen met het NAVB op regelmatige tijdstippen werven om de pijnpunten inzake signalisatie bij wegenwerken in kaart te brengen. • Op 5 november 2008 organiseerde het Provinciaal Veiligheidscomité van Limburg een beurs en een studiedag in verband met de signalisatie en het welzijn bij wegenwerken. Het NAVB gaf een evaluatie van de preventieve golf van de campagne ‘Wegenwerken’.


53

Aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats Fig. D15: Verhouding van het aantal bezoeken aan eenzelfde bouwplaats

Eerste bezoek Herhaald bezoek

39,6%

60,4%

In 2006 kenden we een enorme stijging van het aantal eerste bezoeken (67,3% tegenover 49,7% in 2005), o.a. door de korte uitvoeringstermijnen tijdens de eerste fase van de campagne Dakwerken. Dat aantal blijft hoog in 2008, maar net als in 2007 is het verschil tussen het aantal eerste bezoeken en het aantal herhaalde bezoeken kleiner geworden: respectievelijk 60,4% en 39,6%. Deze verschuiving is te verklaren door de aanpak van het NAVB tijdens de doelgroepgerichte campagnes. Het aantal eerste bezoeken blijft hoog en dit om de volgende redenen: • Tijdens de eerste fase van een doelgroepgerichte campagne leggen de adviseurs intensief werfbezoeken af bij zo veel mogelijk ondernemingen uit de geviseerde doelgroep. Dat is onder meer nodig om een duidelijk beeld te krijgen van de problematiek van de doelgroep in kwestie. • Door de acties tijdens de eerste en tweede doelgroepgerichte campagne (bouwplaatsbezoeken, kantoorbezoeken, infosessies…) is de bekendheid van het NAVB onder de dakwerkers en wegenwerkers aanzienlijk toegenomen en zijn deze doelgroepen zich meer bewust geworden van de veiligheidsproblematiek op de werven. Dat heeft als resultaat dat de adviseurs van het NAVB op vraag van de ondernemingen werfbezoeken afleggen om advies te geven over te nemen veiligheidsmaatregelen. Eén bezoek aan de bouwplaats is in veel gevallen voldoende om de onderneming op de juiste weg te zetten. • De uitvoeringstermijnen tijdens de campagnes Wegenwerken en Afwerking zijn langer dan tijdens de campagne Dakwerken.

Overzicht van de vaststellingen De MUOP-methode is het systeem dat het NAVB gebruikt om risico’s te detecteren die eigen zijn aan bepaalde werksituaties. Ze gaat uit van de analyse van de gevaren die verbonden zijn aan vier factoren, namelijk Mens, Uitrusting, Omgeving en Product, evenals van de gevaren verbonden aan de interferentie tussen deze vier factoren.

54


Ondernemingen

Fig. D16: MUOP-systematiek

Mens

Uitrusting

Omgeving

Product

De keuze van de bouwberoepen gebeurde op basis van de lijst met beroepsprofielen van de bouwsector. De combinatie van de twee elementen biedt interessante perspectieven voor diepgaande analyses om de bouwberoepen echt door te lichten volgens de beroepsrisico’s. Zo kunnen op basis van een knelpuntinventaris gerichte preventieacties worden gevoerd. Het overbrengen van gegevens is enerzijds gebaseerd op de tweerichtingsreplicatie tussen de server van het NAVB en de laptops van de adviseurs via een ADSL-lijn en anderzijds op de raadpleging van gegevens. Op basis van een aantal gerichte vragen over deze vier factoren werden de statistieken, grafieken en percentages verder in deze tekst opgemaakt. Het gaat om 14.747 verslagen van bouwplaatsbezoeken met MUOP-vaststellingen. De statistieken, uitgedrukt in percentages, omvatten alle categorieën van risico’s en situaties op de bouwplaats, gegroepeerd in rubrieken en subrubrieken. Voor enkele ervan werd tot op het laagste niveau in detail gegaan.

Werkgroep MUOP Op vraag van de adviseurs werd in 2007 gestart met het actualiseren van de MUOP. Hiervoor werd een werkgroep opgericht met twee Nederlandstalige en twee Franstalige adviseurs, de regioverantwoordelijken, een adviseur van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling en andere medewerkers die instaan voor de vertaling en voor het inbrengen van de adviezen in de Preventieatlas. De leden van de werkgroep komen maandelijks samen om zich te buigen over aanvragen die door collega’s ingediend werden: deze aanvragen worden opgenomen in een register en verwerkt tijdens de maandelijkse contacten, waarbij de werkgroep ook nieuwe of aangepaste adviezen formuleert. De nieuwe adviezen in verband met de lopende campagnes worden per thema behandeld.


55

In 2008 werden de thema’s ‘werfsignaliatie’ en ‘werken in de nabijheid van verkeer’ geüpdatet naar aanleiding van de campagne Wegenwerken. Voor de campagne Afwerking werden de thema’s ‘arbeidsmiddelen voor werken op hoogte’ (ladders, rolsteigers en vaste steigers) en ‘elektrische installaties’ herwerkt en uitgebreid. Aan de rubriek Product werden heel wat nieuwe vragen over het gebruik van producten in de afwerkingsfase toegevoegd. Nadat de adviezen in de beide landstalen in de Preventieatlas ingebracht zijn, ontvangen de adviseurs hierover feedback tijdens de maandelijkse adviseursvergaderingen. In 2008 is gestart met het opstellen van richtlijnen om de kwaliteit van de bezoekverslagen te verbeteren. De activiteiten van de werkgroep kaderen perfect in het streven van de afdeling naar verslagen van hoge kwaliteit, met adviezen die voldoen aan de wetgeving en waarbij rekening wordt gehouden met nieuwe technieken en werkmethodes.

Voorbeeld van een scherm uit de Preventieatlas: toevoeging van een rubriek ‘Algemeen’ aan het thema ‘Mobiele ladder’.

Evolutie van de vaststellingen De analyse van de ingebrachte vaststellingen tijdens de verschillende bezoeken stelt ons in staat om de evolutie van het preventiebeleid vast te stellen voor de 14.747 verslagen van bouwplaatsbezoeken met MUOP-vaststellingen. De vaststellingen van 2008 zijn als volgt verdeeld: • 50.808 vaststellingen tijdens eerste bezoeken • 50.448 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken, waarvan 32.031 nieuwe vaststellingen

56


Ondernemingen

In 2008 werden m.a.w. 82.839 adviezen gegeven op de bouwplaatsen (50.808 + 32.031). Adviezen ten gevolge van blijvende vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken worden hierbij maar één keer meegeteld. 687 vaststellingen werden onmiddellijk opgelost tijdens het eerste bezoek. 18.417 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken waren blijvend in vergelijking met een vorig bezoek. 762 vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken werden ter plaatse opgelost. 13.840 vaststellingen waren opgelost bij een herhaald bezoek. 14.719 vaststellingen waren niet meer van toepassing tijdens een herhaald bezoek. In het totaal werden 1.449 vaststellingen ter plaatse opgelost (687 + 762). In 2008 stellen we een enorme stijging vast van het aantal bouwplaatsbezoeken met MUOP-vaststellingen (14.747 tegenover 10.942 in 2007). Hierdoor is ook het aantal vaststellingen sterk gestegen (82.839 tegenover 53.048 in 2007). Ten slotte stellen we een stijging vast van het aantal nieuwe vaststellingen tijdens herhaalde bezoeken (32.031 tegenover 12.304 in 2007). Deze cijfers zijn te verklaren door de volgende elementen: • In het kader van het ISO-verbeterproject is in 2008 onder andere hard gewerkt aan een verbeterde kwaliteit van de verslaggeving. • Door de nieuwe vragen in de MUOP kunnen de adviseurs gerichter en diepgaander adviezen formuleren. • Door de hoge graad van coactiviteit op de bouwplaatsen in de afwerkingsfase worden meerdere bezoekverslagen opgemaakt tijdens één werfbezoek, ongeacht of het gaat om een eerste of een herhaald bezoek.

Verhouding tussen de vaststellingen In 2008 werden 128.311 MUOP-vaststellingen genoteerd, gaande van vaststellingen tijdens een eerste bezoek tot blijvende vaststellingen, opgeloste vaststellingen en vaststellingen die niet meer van toepassing zijn. De verdeling over de vier MUOPfactoren was als volgt: • • • •

Mens: 13 % Uitrusting: 70 % Omgeving: 15,1 % Product: 1,9 %

Factor MENS Bij de bouwbetrokkenen onderscheiden we de personen die betrokken zijn bij de ontwerpfase, zij die als toezichthouder betrokken zijn bij de verwezenlijkingsfase en de uitvoerders.


57

Fig. D17: Verhouding van de vaststellingen in verband met de bouwbetrokkenen tijdens de ontwerpfase 13,7%

7,2%

4,0% Coördinator-ontwerp Studiebureau Projectontwikkelaar Bouwheer Architect

0,9%

74,3%

In de ontwerpfase hebben 74,3% van de vaststellingen betrekking op de coördinatorontwerp (niet aangesteld, geen veiligheids- en gezondheidsplan), tegenover 84,1% van de vaststellingen in 2007. De vaststellingen voor de bouwheer zijn gestegen van 4,9% in 2007 naar 13,7% in 2008. Bij de architect gaat het om een stijging van 4,9% in 2007 naar 7,2% in 2008. Tijdens de campagne Wegenwerken werd aandacht besteed aan de verantwoordelijkheid van de bouwheer, zeker bij overheidsopdrachten, voor aspecten als signalisatie van de werken, signalisatieplannen, vergunningen, werktermijnen, werken in de nabijheid van verkeer, problematiek van omleidingen, nachtwerk en het gevaar voor derden. Ook bij de campagne Afwerking werd de bouwheer op zijn verantwoordelijkheden gewezen. Hij ontving telkens een kopie van het bezoekverslag.

Fig. D18: Verhouding van de vaststellingen in verband met de uitoefenaars van een toezichthoudende functie tijdens de uitvoeringsfase

40,3%

Coördinator-verwezenlijking Werkgever Preventieadviseur Chauffeur Arbeidsgeneesheer 1,1% 0,1%

58

0,6%

58,0%


Ondernemingen

De bevoorrechte gesprekspartners blijven ook in 2008 het ondernemingshoofd en zijn hiërarchische lijn. Het aantal vaststellingen gelinkt aan de coördinator-verwezenlijking is gestegen van 37,5% in 2007 naar 40,3% in 2008. 1,1% van de vaststellingen heeft betrekking op de verantwoordelijkheid van de arbeidsgeneesheer voor het formuleren van adviezen, o.a. omtrent de installatie van de gezondheidsinrichtingen op de bouwplaatsen zoals bepaald in de CAO van 10/02/2001 en het geven van richtlijnen bij aanwezigheid van asbest op de bouwplaats.

Factor UITRUSTING De factor uitrusting omvat huisvestingsmaterieel (werfkeet, sanitair, douches, opslagplaatsen, drankvoorzieningen en EHBO of Eerste Hulp Bij Ongevallen), arbeidsmiddelen (gereedschap op mankracht, transportmiddelen, machines zonder specifieke ARAB-keuring2, machines met specifieke ARAB-keuring en installaties), bouwtoebehoren (arbeidsmiddelen voor werken op hoogte, beschoeiingen, bekistingsmaterieel, elektratoebehoren, werfsignalisatie, gasflessen, valbeveiligingsmiddelen…), persoonlijke uitrusting (werkkledij, persoonlijke beschermingsmiddelen). In totaal werden 55.262 vaststellingen gemaakt, verdeeld als volgt:

Fig. D19: Verhouding van de vaststellingen voor uitrustingsmiddelen 10,6%

26,0%

Huisvestingsmateriaal Arbeidsmiddelen Bouwtoebehoren Persoonlijke uitrusting

50,0%

13,4%

• De sociale voorzieningen, met name de werfkeet, het sanitair en de douches, de dranken en het EHBO-materiaal, maken 26% uit van de vaststellingen in deze rubriek. • De arbeidsmiddelen, met name het gereedschap, de transportmiddelen, de machines zonder specifieke ARAB-keuring (grondverzetmachines bv.), de machines mét specifieke ARAB-keuring (heftoestellen bv.) en de installaties (betoncentrales bv.) maken 13,4% uit van de vaststellingen in deze rubriek. • Het bouwtoebehoren maakt 50,0% uit van de vaststellingen in deze rubriek, verdeeld over arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (te verklaren door de blijvende vraag van dakwerkondernemingen om te worden bijgestaan door het NAVB), beschoeiingen, bekistingsmaterieel, elektratoebehoren, werfsignalisatie, gasflessen, valbeveiligingsmiddelen…)


2

ARAB = Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming

59

Hoofdbescherming/helm

• Persoonlijke uitrusting maakt 10,6% uit van de vaststellingen in deze rubriek. De persoonlijke beschermingsmiddelen zijn als volgt verdeeld, van hoog naar laag: hoofdbescherming (53%), lichaamsbescherming (10,1%), gezichtsbescherming (9,5%), voetbescherming (8,6%), ademhalingsbescherming (7,2%), persoonlijke valbescherming (4,4%), gehoorbescherming (4,3%), veiligheidshandschoenen (1,4%), werkpositionering (0,9%), knie- en beenbescherming (0,5%) en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) tegen verdrinking (0,3%).

Veiligheidshandschoenen

Fig. D20: Verhouding van de vaststellingen voor persoonlijke beschermingsmiddelen Voetbescherming Gezichtsbescherming

4,4% 0,9%

0,5%

0,3% Ademhalingsbescherming

4,3%

Lichaamsbescherming Gehoorbescherming PBM tegen verdrinking Werkpositionering Persoonlijke valbeveiliging

10,1%

7,2%

9,5%

8,6%

1,4%

53,0%

Knie-en beenbescherming

Fig. D21: Verhouding van de vaststellingen voor huisvestingsmiddelen

36,5%

3,8%

37,4%

Algemeen Werfkeet Sanitair - douches Opslagplaatsen EHBO-uitrusting Drankvoorziening 2,5%

60

31,2%

26,0%


Ondernemingen

De meeste vaststellingen (57,2%) hebben te maken met het ontbreken, het niet conform zijn en het gebrekkige onderhoud van de voorgeschreven sociale voorzieningen. Het aantal vaststellingen is wel sterk gedaald tegenover 2007 (65,6%). Mede door het verder uitbreiden van de vragen in de MUOP-structuur zien we een enorme stijging van het aantal algemene vaststellingen (37,4% tegenover 17,7% in 2007). Dit is ook het geval voor de vaststellingen met betrekking tot de EHBO-uitrusting (36,5% tegenover 30,2% in 2007), de drankvoorziening (3,8% tegenover 2,4% in 2007) en het ontbreken van opslagplaatsen (2,5% tegenover 1,8% in 2007). In de rubriek arbeidsmiddelen heeft 77,4% van de vaststellingen betrekking op de machines met specifieke ARAB-keuring3. Het gaat vooral over hef- en hijswerktuigen, behandelingstoestellen gebruikt als hefwerktuig, generatoren… Fig. D22: Verhouding van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen

0,8%

2,5%

19,3% Machines zonder specifieke ARAB-keuring Machines met specifieke ARAB-keuring Installaties Transportmiddelen

77,4%

In de rubriek bouwtoebehoren heeft 46,5% van de vaststellingen betrekking op valbeveiligingsmiddelen (tegenover 36,6% in 2007) en 32,1% op arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (tegenover 18,1% in 2007). De stijging is toe te schrijven aan de veranderde doelgroep: deze twee items zijn erg belangrijk in het kader van de campagne Afwerking. Daartegenover staat een forse daling van het aantal vaststellingen over werfsignalisatie (3,2% tegenover 24,7% in 2007). 9,9% van de vaststellingen heeft te maken met elektratoebehoren (kabelhaspels, verlengkabels, verdeelkasten…), tegenover 13,7% in 2007. Het aantal vaststellingen betreffende het ontbreken van brandblusmiddelen is gestegen van 1,5% in 2007 naar 3,6% in 2008.

3


ARAB = Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming

61

Fig. D23: Verhouding van de vaststellingen voor bouwtoebehoren Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte

3,6% 3,2%

0,5%

32,1%

Beschoeiingen 0,7% Bekistingsmaterieel Elektratoebehoren Gasflessen Valbeveiligingsmiddelen 1,4% Werfsignalisatie 46,5%

1,9%

9,9%

Brandblusmiddelen Andere

Fig. D24: Verhouding van de vaststellingen voor het elektratoebehoren

15,5%

23,2%

15,7%

Kabelhaspels Verdeeldozen Verlengkabels Verdeelkasten Hoofdkast 3,4%

42,2%

In deze rubriek gebeurden 6.095 vaststellingen. De meeste vaststellingen gaan over het gebruik van niet-conform elektrisch materieel, het slecht aansluiten van elektrische kabels, de staat (beschadiging), de IP-beschermingsgraad en het niet ophangen en/of afschermen van elektrische kabels.

62


Ondernemingen

Fig. D25: Verdeling van de vaststellingen voor arbeidsmiddelen voor werken op hoogte 1,6% 0,6%

4,3%

5,3%

11,2%

Loopbrug Rolstelling Ladders en bouwtrappen Vaste stellingen Schragen Beweegbaar werkplatform

5,1%

71,9%

Vliegende stellingen

Fig. D26: Verdeling van de vaststellingen voor valbeveiligingsmiddelen

4,4% 2,7% Leuningsystemen Veiligheidsnetten Vangvloer Afbakening

6,5%


86,3%

63

Factor Omgeving Dit deel van de MUOP bevat de elementen die vroeger in de rubriek Bouwplaatsinstallaties stonden. De grootste subrubriek hiervan had betrekking op orde en netheid op de bouwplaats. Ook bij de factor Omgeving blijft orde en netheid op de bouwplaats met 36% van de vaststellingen de grootste subrubriek. De vaststellingen omtrent risico’s in de nabijheid van verkeer of andere werken maken 29,1% van alle vaststellingen uit. Op de derde plaats staan de vaststellingen over de bodemgesteldheid: 14,4%.

Fig. D27: Verdeling van de vaststellingen in verband met de omgevingsfactoren 7,6%

Geografische bodemgesteldheid

14,4%

0,6% 29,1%

1,8% Klimatologische omstandigheden

8,0%

In de nabijheid van verkeer of andere werken Nabijheid van leidingen Orde en netheid Werfligging Verlichting

0,9%

36,0%

1,5%

Modder en stof Andere

Factor Product Fig. D28: Verdeling van de vaststellingen voor producten

Verfproducten

2,6%

11,6%

37,3%

2,2% Plaatmaterialen Isolatiematerialen Kitten en lijmen Brandstoffen Cement/mortels Asbest

15,7%

3,9%

14,7%

11,9%

Andere

64


Ondernemingen

We merken dat er naar aanleiding van de campagne Afwerking veel aandacht besteed werd aan de gebruikte producten. Om de gevaren bij het gebruik van producten (verven, kitten en lijmen en cementen en mortels) beter te kunnen detecteren, kregen de adviseurs hierover infomomenten, o.a. tijdens de maandelijkse adviseursvergaderingen. Voor de start van de campagne Afwerking werden ook veel nieuwe vragen in de MUOP ingevoerd. 14,7 % van de vaststellingen bij de factor Product hebben betrekking op de aanwezigheid van asbest of het vermoeden van aanwezigheid ervan op de werf en de te nemen maatregelen hieromtrent. Het aantal vaststellingen betreffende brandstoffen (stockering, etikettering,…) is gedaald van 59,8% in 2007 naar 37,3% in 2008.


65

Onderzoek en Ontwikkeling Activiteiten De afdeling Onderzoek en Ontwikkeling heeft een tweeledig doel: ze staat in voor het beheer van alle ‘kennis’ inzake arbeidsomstandigheden in de bouw enerzijds en verwerkt deze kennis in producten en diensten anderzijds. De bundeling van alle kennis die aanwezig is binnen de organisatie en de permanente actualisering ervan zijn essentieel om een efficiënte dienstverlening mogelijk te maken. Vanuit deze ‘kennisbank’ wordt informatie aangeleverd aan zowel interne als externe gebruikers, via het intranet, de website of de bibliotheek/het documentatiecentrum. Een volgende schakel in het proces is de omzetting van deze kennis in producten en diensten. • Producten zijn onder meer publicaties, opleidingspakketten, cd-roms… Een ander belangrijk product dat hieruit voortvloeit is de zeer gedetailleerde checklist inzake arbeidsomstandigheden in de bouw en de bijbehorende preventietips die de basis vormen voor de adviesverlening door de adviseurs van de afdeling Ondernemingen. Op zijn beurt vormt dit het monitoringsysteem voor arbeidsomstandigheden in de bouw of kortweg de Preventieatlas, waaruit acties voor de organisatie kunnen worden afgeleid. • Onder diensten valt hoofdzakelijk consulting van zowel interne medewerkers als derden (bouwbedrijven, syndicaal afgevaardigden bouw, preventieadviseurs bouw…). Producten en diensten komen tot stand op een planmatige manier, zoals vastgelegd in het jaarlijks actieplan.

Raymond Brems Afdelingshoofd Onderzoek en Ontwikkeling

Producten en diensten ten behoeve van interne gebruikers Preventieatlas Bouw De afdeling is verantwoordelijk voor het verder uitwerken en beheren van de MUOP1vragenlijst en de systematiek van de adviezen, de reglementaire referenties, het opvolgen, uitwerken en verfijnen van het computerprogramma en dit ten behoeve van de afdeling Ondernemingen. De MUOP kreeg een update in het kader van de campagne Wegenwerken. De afdeling Onderzoek en Ontwikkeling verzorgt ook infosessies voor de adviseurs om hen vertrouwd te maken met de nieuwe werkwijze. Tijdens deze verslagperiode werd met de werkgroep die vorig jaar werd samengesteld, bestaande uit adviseurs en een vertegenwoordiger van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling, verder gewerkt aan de updating van de Preventieatlas. Tijdens de verslagperiode werden de rubrieken die betrekking hebben op de signalisatie van wegenwerken, de rubrieken elektrische installaties en arbeidsmiddelen voor werken in de hoogte en diverse rubrieken die betrekking hebben op beroepen in de afwerkingsfase, grondig aangepast. 1


MUOP = Mens, Uitrusting, Omgeving, Product

67

Voorbeeld van een scherm uit de Preventieatlas

Samenstelling van nieuwe opleidingen Tijdens de verslagperiode heeft de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling de indeling van de opleidingen en het bijhorend cursusmateriaal betreffende de montage en het gebruik van steigers aangepast. De praktische organisatie van de opleidingen wordt behandeld door het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid.

Informatieve nota’s Ter ondersteuning van de medewerkers van de afdeling Ondernemingen werden verschillende informatieve nota’s opgesteld in verband met actuele thema’s.

Interne opleiding voor de adviseurs van de afdeling Ondernemingen De adviseurs van de afdeling Ondernemingen werden op regelmatige tijdstippen geïnformeerd over de nieuwe wettelijke en normatieve bepalingen die van toepassing zijn in de bouwsector, evenals over de meest recente technische ontwikkelingen inzake preventie in de bouw. Dit gebeurde meestal tijdens de vergaderingen op het einde van de maand met de adviseurs van de dienst Ondernemingen. Tijdens de verslagperiode werden infosessies georganiseerd over: • kwartsstof • lasers Tevens werden ook technische opleidingen verzorgd voor de nieuw aangeworven adviseurs.

68


Onderzoek en ontwikkeling

Producten en diensten ten behoeve van externe gebruikers Adviesverlening De afdeling werkte actief mee aan het beantwoorden van schriftelijke en telefonische vragen van opdrachtgevers, architecten, veiligheidscoördinatoren, aannemers en andere belanghebbenden over diverse onderwerpen zoals de algemene of specifieke punten uit het KB van 31.08.05 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, het KB van 16.03.06 betreffende de bescherming van arbeiders tegen de risico’s van asbest, werfsignalisatie, preventiemaatregelen tegen kwartsstof… Sinds de tweede helft van 2007 maakt de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling een analyse van de vragen die haar worden gesteld per telefoon en mail. Een eerste grove indeling wordt gemaakt aan de hand van de doelgroep. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vragen uit de primaire doelgroep en uit de secundaire doelgroep. De primaire doelgroep betreft iedereen (werkgevers en werknemers) uit bedrijven die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf vallen (P.C. 124). De secundaire doelgroep betreft iedereen die betrokken is bij de uitvoering van bouwwerkzaamheden (bv. architecten, bouwheren, veiligheidscoördinatoren, studiebureaus…) en die kan bijdragen aan het welzijn van de werknemers van P.C. 124. Vervolgens worden de vragen geanalyseerd volgens de thema’s Mens, Uitrusting, Omgeving, Producten, Organisatie (MUOPO). Binnen deze thema’s worden de vragen ingedeeld volgens meer specifieke subthema’s. We sommen hierbij per thema een aantal subthema’s op. • Mens: arbeidsongevallen, gezondheidstoezicht en -toestand, bevoegde persoon… • Uitrusting: individuele uitrusting, arbeidsmiddelen, huisvestingsmaterieel, bouwtoebehoren. Deze subthema’s worden nog verder onderverdeeld voor de analyse. • Omgeving: werken in specifieke omstandigheden (bijzondere werken op hoogte, werken in besloten ruimtes, in de nabijheid van verkeer, ondergrondse leidingen…), klimatologische omstandigheden, elektriciteit, verlichting… • Producten: gevaarlijke producten, bouwproducten en prefab. • Organisatie: de coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, welzijnsbeleid… Voor de thema’s en hun respectievelijke subthema’s wordt ook een onderverdeling gemaakt volgens het percentage vragen per doelgroep. Een gedetailleerde analyse van de tijdsbesteding werd niet opgenomen in het jaarverslag. Deze analyse wordt intern gebruikt om de werkingsprocessen te verbeteren in het kader van het kwaliteitsmanagementsysteem. Het is de bedoeling om via deze analyse de thema’s te detecteren waarover veel vragen gesteld worden en deze op te nemen in de rubriek ‘frequently asked questions’ op de website of er nieuwe publicaties aan te wijden.


69

Verhouding primaire – secundaire doelgroep Fig. E1: Percentage vragen en percentage tijdsbesteding per doelgroep 80 % vragen

70

76%

73%

60 % tijdsbesting 50 40 30 27%

20

24%

10 0

primair

secundair

Een eerste grove analyse toont dat circa 75% van de vragen van de primaire doelgroep komen en ongeveer 25% van de secundaire doelgroep. Deze verhouding is dezelfde voor de verschillende thema’s, behalve voor het thema organisatie, waar het percentage vragen van de secundaire doelgroep hoger ligt (zie Fig. E3). Bij de tijdbesteding voor het beantwoorden van vragen zien we eenzelfde verdeling: ongeveer 75% van de tijd wordt besteed aan de primaire en ongeveer 25% aan de secundaire doelgroep.

Verdeling van de vragen volgens de hoofdthema’s Fig. E2 : Verdeling van de vragen over de 5 hoofdthema’s 38% Organisatie Producten Omgeving Mens Uitrusting

42%

8%

5% 7%

80% van de vragen hebben betrekking op de hoofdthema’s organisatie en uitrusting.

70



Fig. E3 : De 5 hoofdthema’s in relatie tot de 2 doelgroepen 120

secundaire doelgroep 100

14

20

23

11

primaire doelgroep

37

80

60

89

86

77

80

40

63 20

0

Mens

Omgeving

Organisatie

Producten

Uitrusting

Voor alle thema’s komen de meeste vragen van de primaire doelgroep. Gemiddeld komt 10% tot 20% van de vragen van de secundaire doelgroep. Enkel voor het thema organisatie ligt het percentage vragen van de secundaire doelgroep hoger. Het betreft hier vooral vragen inzake Coördinatie – Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. Verderop wordt hier dieper op ingegaan.

Analyse per thema Uitrusting De vragen betreffende uitrusting kunnen onderverdeeld worden in 4 subthema’s: • • • •

Bouwtoebehoren Arbeidsmiddelen Individuele uitrusting Huisvestingsmaterieel

Figuren E6 en E7 geven een gedetailleerde verdeling van de twee belangrijkste subthema’s. Fig. E4 : Verdeling over de 4 subthema’s van de vragen betreffende uitrusting 16%

27% Arbeidsmiddelen Bouwtoebehoren Huisvestingsmaterieel Individuele uitrusting

2%


55%

71

Fig. E5 : De 4 subthema’s van het thema uitrusting in relatie tot de 2 doelgroepen

100

15

90

Secundaire doelgroep Primaire doelgroep

8

14

11

80 70 60 50

85

40

92

86

89

30 20 10 0

Arbeidsmiddelen

Bouwtoebehoren

Huisvestingsmaterieel

Individuele uitrusting

Arbeidsmiddelen Fig. E6 : Detail van het subthema arbeidsmiddelen

6%

25%

Algemeen Hef- en hijstoestellen Machines met ARAB-keuring Transportmiddelen

34%

35%

De meeste vragen over dit subthema hebben betrekking op hef- en hijstoestellen en keuring van arbeidsmiddelen. Verder zijn er ook nog vragen over elektrisch materieel, betonmolens, handgereedschap en normering inzake arbeidsmiddelen (machinerichtlijn, CE-markering…).

72



Bouwtoebehoren Fig. E7 : Detail van het subthema bouwtoebehoren Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte Valbeveiliging Veiligheidssignalisatie Werfinrichting Beschoeiingen

8%

27%

56%

Meer dan de helft van de vragen heeft betrekking op arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (hoofdzakelijk stellingen). Verder zijn er ook veel vragen over valbeveiliging.

Organisatie Fig. E8 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende organisatie 3% 2% 8%

TMB-coordinatie Opstellen specifiek VGP & risicoanalyses 12% Welzijnsbeleid Welzijnsopleiding Regelgeving preventie Varia 11%

12%

64%

75% van de vragen heeft rechtstreeks betrekking op tijdelijke en mobiele bouwplaatsen, vooral op de coördinatie ervan, maar ook op de verplichtingen van de aannemer wat betreft het opsporen van risico’s op deze bouwplaatsen (opstellen van risicoanalyses en specifieke veiligheids- en gezondheidsplannen). Verder zijn er nog vragen over de algemene regelgeving inzake preventie, welzijnsbeleid en welzijnsopleidingen.


73

Fig. E9 : Subthema’s van het thema organisatie in relatie tot de 2 doelgroepen 100

10

90

Secundaire doelgroep

80

18

14

31 48

50

70

Primaire doelgroep 60 50

90

40 30

82

69

86 50

52

20 10 0

TMBcoordinatie

Opstellen specifiek VGP & risicoanalyses

Welzijnsbeleid

Welzijnsopleiding

Regelgeving preventie

Varia

Figuur 9 toont duidelijk dat zowat de helft van de vragen over coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen van de secundaire doelgroep komt. Er heerst nog steeds veel onduidelijkheid over dit thema bij de bouwpartners. Daarom wordt deze rubriek in de FAQ op de website voortdurend uitgebreid.

Fig. E10 : Vragen van de secundaire doelgroep over het thema organisatie Secundaire doelgroep

TMB-coordinatie 21%

Anderen vragen inzake organisatie

79%

Uit de figuur van het soort vragen van onze bouwpartners (secundaire doelgroep) over dit thema blijkt dat circa 80% van de vragen over coördinatie gaat. Andere onderwerpen vormen slechts een klein gedeelte van alle vragen. Zie verder in dit jaarverslag voor een uitgebreidere analyse van de vragen inzake coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.

74



Mens Fig. E11 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende het thema mens Arbeiders 7%

8%

38% Arbeidsongevallen

2%

Beroepen Bevoegd persoon Gezondheidstoestand Gezondheidstoezicht Leeftijd 12%

7%

18%

8% Rijgeschiktheidsattest

De meeste vragen hebben betrekking op arbeidsongevallen, in het bijzonder statistieken daarvan. Eén vijfde van de vragen heeft te maken met gezondheid (toezicht en toestand) en één vijfde met de bevoegde personen voor het uitvoeren van bepaalde taken.

Fig. E12 : De subthema’s van het thema mens in relatie tot de 2 doelgroepen 100 90

9 22

25

80


25 40

40

70

Primaire doelgroep

60 50 40

100

91

78 75

100

75

30

60

60

20 10 0

Arbeiders

Arbeidsongevallen


Beroepen

Bevoegd persoon

Gezondheids- Gezondheidstoestand toezicht

Leeftijd

Rijgeschiktheidsattest

75

Producten Fig. E13 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende producten

13%

81%

Gevaarlijke producten Prefab Bouwproducten

6%

Ongeveer 80% van de vragen gaan over gevaarlijke producten, en dan vooral over asbestverwijdering en kwartsstof. Er worden ook vragen gesteld over etikettering, gasstoffen, explosieve stoffen en het ADR. Verder onderscheiden we nog twee subthema’s, namelijk bouwproducten en prefabelementen.

Fig. E14 : Subthema’s van het thema producten in relatie tot de 2 doelgroepen 100

17

90


80

43

70

67

Primaire doelgroep 60 50

83

40 30

57

20

33

10 0

Bouwproducten

76

Gevaarlijke producten

Prefab



Omgeving Fig. E15 : Verdeling over de verschillende subthema’s van de vragen betreffende omgeving 22%

11% Elektriciteit Klimatologische omstandigheden Milieuregelgeving Stoffige atmosfeer door afbraak Verlichting Werken in specifieke omgeving

40%

11%

5%

11%

Werken in een specifieke omgeving omvatten o.a. werken op hoogte, in sleuven, in de nabijheid van verkeer…

Fig. E16 : Subthema’s van het thema omgeving in relatie tot de 2 doelgroepen

100 90

25

27


80

Primaire doelgroep

70 60 50

100

100

100

100

40

75

73

30 20 10 0

Elektriciteit

Klimatologische omstandigheden

Milieu

Stoffige atmosfeer door afbraak

Verlichting

Werken in specifieke omgeving

Vragen inzake omgeving komen in hoofdzaak van de primaire doelgroep. De secundaire doelgroep stelde enkel vragen over verlichting en over werken in een specifieke omgeving.


77

Vragen inzake tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Bij de analyse van de vragen over organisatie hebben we kunnen vaststellen dat 75% van de vragen over dit thema rechtstreeks betrekking hebben op tijdelijke en mobiele bouwplaatsen, vooral op de coördinatie, maar ook op de verplichtingen van de aannemer wat betreft het opsporen van risico’s op tijdelijke en mobiele bouwplaatsen (opstellen van risicoanalyses en specifieke veiligheids- en gezondheidsplannen). Aangezien er nog altijd erg veel vragen gesteld worden over dit subthema, leek het ons interessant om het verder te analyseren. Fig. E17 : Percentage vragen van de secundaire doelgroep inzake coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen in relatie tot alle andere soorten vragen Secundaire doelgroep

Mens Omgeving Organisatie allerlei Organisatie TMB Producten Uitrusting 51% Organisatie TMB: 51%

Er heerst nog steeds veel onduidelijkheid over dit subthema bij de bouwpartners, in die mate zelfs dat de helft van alle vragen van de secundaire doelgroep betrekking hebben op de coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen (veiligheidscoördinatie). De meest gestelde vraag is nog steeds of er een veiligheidscoördinator nodig is voor de bouw van eengezinswoningen.

Fig. E18 : Percentage vragen van de primaire doelgroep inzake coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen in relatie tot alle andere soorten vragen Primaire doelgroep

Mens Omgeving Organisatie allerlei Organisatie TMB Producten Uitrusting 16% Organisatie TMB: 16%

78



Bij de primaire doelgroep ligt het percentage vragen over de coördinatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen heel wat lager. De vragen hierover maken een aanzienlijk kleiner deel uit dan bij de secundaire doelgroep.

Opstellen van risicoanalyses Op vraag van verschillende federaties van aannemers werden voorbeelden opgesteld van risicoanalyses die toegepast kunnen worden bij het opstellen en het uitwerken van een specifiek veiligheids- en gezondheidsplan.

Ontwikkeling van producten in het kader van de campagne Wegenwerken Tijdens de verslagperiode werd een witboek wegenwerken opgesteld. Dit witboek gaat in op de meest significante veiligheidsproblemen bij wegenwerken en zoekt oplossingen voor de belangrijkste knelpunten. Tevens worden voorstellen geformuleerd voor acties die de diverse intervenanten kunnen ondernemen. De beschreven situaties worden enkel aangehaald bij wijze van voorbeeld, ze komen voor op veel bouwplaatsen waar wegenwerken uitgevoerd worden. Het is geenszins de bedoeling om kritiek te leveren op één bepaalde intervenant. Dit zijn de knelpunten die besproken worden in de tekst: • Coördinatie van de uit te voeren werken door de verschillende wegbeheerders • Te korte uitvoeringstermijnen voor wegenwerken • Een adequate samenstelling en beoordeling van het signalisatieplan • Verbreding van de veiligheidszones • Gebrekkige kennis van de reglementering m.b.t. tijdelijke of mobiele bouwplaatsen bij de aanbestedende overheden • Gebrek aan ervaring van de veiligheidscoördinator • Niet respecteren van snelheidsbeperkingen en andere gebods- en verbodsbepalingen in de omgeving van wegenwerken • Publiek-private samenwerking • Sociaal effectenrapport • Beschadiging en diefstal van de signalisatie-uitrusting Dit witboek zal voorgelegd worden aan de verschillende betrokken overheidsdiensten, zoals de beleidscellen in de administraties van deze diensten, en met hen besproken worden.

Deelname aan commissies Vaste Commissie Bouw Verscheidene medewerkers van de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling nemen actief deel aan de werkzaamheden van de Vaste Commissie Bouw van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk. In dit verband heeft de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling ook in 2008 verder meegewerkt aan de samenstelling van een brochure met codes van goede praktijk met betrekking tot het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden


79

op hoogte, onder andere voor bijdragen over het gebruik van ladders en steigers enerzijds en over codes van goede praktijk voor asbestverwijdering anderzijds.

Commissie Metselwerk van het Belgisch Instituut voor Normalisatie De afdeling Onderzoek en Ontwikkeling neemt ook deel aan de Commissie Metselwerk die binnen het WTCB werd opgericht.

Technische Commissie Kwalificaties VCA De Technische Commissie Kwalificaties adviseert het uitvoerend college van experts over de verplichte opleidingen in het kader van het VCA-certificatiesysteem. Deze commissie beslist ook over de erkenning van examencentra.

Commissie Examenvragen VCA Deze commissie heeft als opdracht om de examenvragen van de basiscursus VCA en van de cursus veiligheid voor leidinggevenden te herwerken. Tijdens de verslagperiode werden 3 examenreeksen ‘veiligheid voor leidinggevenden’ herwerkt.

Paritaire Werkgroep Welzijn In samenwerking met de sociale partners heeft het NAVB de mogelijkheid onderzocht om de verplichte voorafgaande werkmelding te vereenvoudigen voor aannemers. Aan de hand van ongevallencijfers die gepubliceerd werden door het Fonds voor Arbeidsongevallen en gegevens die in andere databanken te vinden zijn, kan het aantal manueel in te brengen gegevens beperkt worden. Daarnaast werd in deze werkgroep een inhoudsopgave samengesteld voor een nieuw te ontwikkelen dossier in verband met arbeidsongevallen. De paritaire werkgroep “Welzijn” vergaderde op: 21/02/08, 17/04/08, 21/05/08, 07/07/08 en 07/10/08.

Werkgroep Snijgereedschappen Deze werkgroep werd opgericht om acties op te zetten met als doel gebruikers te wijzen op het verschil in snijgereedschappen die gebruikt moeten worden op machines met handmatige aanvoer enerzijds en op machines met mechanische aanvoer anderzijds. Het eerste actiemiddel dat door de werkgroep werd ontwikkeld, is een folder die door alle partners (AD Humanisering van de Arbeid, NAVB, leveranciers van snijgereedschappen) wordt verdeeld. Deze folder is sedert eind november 2008 beschikbaar.

Werkgroep Rugbelasting in de bouwsector In juni 2007 werd het Koninklijk Besluit gepubliceerd waarin bepaald wordt dat werknemers met acute rugproblemen een financiële tussenkomst van het Fonds voor Beroepsziekten kunnen vragen voor de behandeling van rugletsels. Ook de werkgever kan een beroep doen op een financiële tussenkomst van het Fonds

80



voor Beroepsziekten voor de aanpassing van de werkpost, zodat de betrokken werknemer zo snel mogelijk zijn werkzaamheden kan hervatten. Tijdens de verslagperiode heeft de werkgroep presentaties uitgewerkt die tijdens infosessies gebruikt kunnen worden om deze mogelijkheden kenbaar te maken binnen de bouwsector. Tevens werd gestart met de aanmaak van een databank met goedepraktijkvoorbeelden binnen de bouwsector. De werkgroep vergaderde tweemaal tijdens de verslagperiode.

Werkgroep WODCA WODCA staat voor Werkgroep Overleg Diensthoofden PB&M Coöpererende Aannemers (het gaat hoofdzakelijk om Antwerpse aannemers). De werkgroep telt momenteel 25 leden. Het NAVB is vertegenwoordigd als adviseur-specialist. Om de twee maanden komt de werkgroep samen om informatie uit te wisselen. Regelmatig worden externen uitgenodigd om over een bepaald onderwerp bijkomende informatie te verschaffen. Zo kwamen in 2008 de volgende onderwerpen aan bod: • KB Werken op hoogte en opleiding van bevoegde personen • Statistieken arbeidsongevallen in de bouwsector 2007 • Veiligheidscampagne Wegenwerken • Valrisico toegangsluiken steigers • Beoordeling omstandig verslag ernstige arbeidsongevallen • Bespreking van een aantal ernstige arbeidsongevallen • Veiligheid bij het werken met buitenlandse EU-onderdanen • Hoe een veiligheidsopleiding voor buitenlandse werknemers organiseren? • Is aansluiting bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk verplicht voor buitenlandse onderaannemers? • Toepassing nieuw KB i.v.m. opleiding van preventieadviseurs • Verplichte bijscholing voor preventieadviseurs • Wat met het competentiebewijs? • Veiligheidsproblemen met nevenaanneming: hoe oplossen? • Toepassing veiligheidswetgeving bij werkzaamheden in het buitenland • Nieuw model werkvloer voor op grote hellende daken • Noodverlichting verplicht in toe- en doorgangen? • KB Onthaal nieuwe werknemers • Elektrische werfinstallatie • Periodieke keuringen elektrogeengroepen • Stabiliteit ondersteuningen bekisting • Al of niet dragen van veiligheidsgordel in hoogwerkers • Aangepaste verkeerswetgeving inzake ladingverlies • Presentatie PECOPLA: internet-toepassing voor het gegevensbeheer van diverse projecten • Veiligheidscampagne afwerking • Risico’s van kwartsstof • Nut van veiligheidswedstrijden binnen een bedrijf


81

• • • • •

Hoe veilig werken aan een stookoliereservoir? Algemene evoluties binnen VCA Veiligheidscoördinatie-ontwerp Verwijderen van asbesthoudende materialen d.m.v. eenvoudige handelingen …

Medewerking aan opleidingen Verscheidene medewerkers van de afdeling traden op als deskundige lesgever bij opleidingen inzake welzijn, georganiseerd door het NAVB of door andere organisaties. In het kader van hun bijscholing hebben verschillende medewerkers zelf enkele opleidingen gevolgd.

Overzicht

82

Organisatie

Plaats

Datum Opleiding

OVO (Opleidings- en Vormingsinstituut voor Overheidspersoneel)

Antwerpen 21/04

NAVB

Brussel

29/01

NAVB

Brussel

15/02

NAVB

Brussel

22/05

NAVB

Brussel

06/05

NAVB

Brussel

09/05

NAVB

Brussel

13/05

NAVB

Brussel

16/5

NAVB

Brussel

23/05

FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid)

FVB

28/05

Opleiding MANTIS

EHSAL (hogeschool)

Brussel

29/10

Preventieadviseur Niv.1

NAVB

Brussel

12/11

Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig)

Syntra (Vlaams agentschap voor ondernemingsvorming)

SintNiklaas

20/11


Syntra

SintNiklaas

13/11


NAVB

Brussel

09/12

Club des conseillers

Charleroi

20/11

Descon (vormingscentrum)

Antwerpen 21/11

FVB

FVB

24/11

Vlarem-reglementering geluid voor toezichthoudende ambtenaren Preventieadviseur Niv.2 (Nederlandstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Nederlandstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Nederlandstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig Preventieadviseur Niv.2 (Nederlandstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig) Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig)

Preventieadviseur Niv.2 (Franstalig) Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Opleiding SITECORE

Item als lesgever

Gevolgd

Mondeling examen Sociale voorzieningen Straling, trillingen, geluid Coördinatie preventieactiviteiten Risicoanalysetechnieken Coördinatie preventieactiviteiten Oefeningen en opzoeken informatie Info gebruik bibliotheek Risicoanalysetechnieken X Omgevingsfactoren (klimaat, trillingen, geluid) Oefeningen en opzoeken informatie Omgevingsfactoren (klimaat, trillingen, geluid) Omgevingsfactoren (trillingen, geluid) Examencommisssie Probleempunten veiligheidscoördinatie Probleempunten veiligheidscoördinatie X



Medewerking aan studiedagen Verscheidene medewerkers van de afdeling hebben hun medewerking verleend aan verschillende studiedagen georganiseerd door het NAVB, door andere organisaties of in samenwerking tussen beide. In het kader van hun bijscholing hebben ze ook zelf verschillende studie- en infodagen gevolgd.

Overzicht Organisatie

Plaats

Datum Thema

FBZ

Brussel

10/01

PVL (Provinciaal Veiligheidscomité Limburg)

Hasselt

30/01

Hasselt

01/02

PVL VC-CS (contactvereniging voor veiligheidscoördinatoren in de bouwsector) SYNDICALE KAMER PVL

Brussel

08/02

Brussel Hasselt

28/02 06/03

ENCARE (dienstengroep)

Hasselt

12/03

PVL

Hasselt 14/03 Harderwijk 17/03 Nederland Brugge 19/03

ARBOUW

VCCS Agoria (federatie van de Zwijnaarde 20/03 technologische industrie) PVL

Hasselt

08/04

Association Belge de Documentation

Brussel

17/4

VCCS

Hasselt

23/04

PVL

Hasselt

28/05

PVL

Hasselt

05/06

Item als spreker

Posttraumatische begeleiding Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Arbeidsongevallen

X

Voorbereiding Voorbereiding

Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen

Voorbereiding

Bouwforum Heysel Arbeidsongevallen Asbest verwijderen d.m.v. eenvoudige handelingen Overbelastingsletsels Bezoek studie- en opleidingscentrum Arbouw Veiligheidscoördinatie

Werken op hoogte

Werken op hoogte

Gebruik van steigers

Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Inforum: Bonnes pratiques et information documentation Veiligheidscoördinatie Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Werken met buitenlandse werknemers

X Voorbereiding Bespreking voorstel P-blad Voorbereiding X

Voorbereiding

X Werken op hoogte Voorbereiding

X

PREBES (Koninklijke Vlaamse Vereniging voor Preventie en Bescherming) VC-CS FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Kortrijk

12/06

PRENNE

Signalisatie bij wegenwerken

Mechelen

11/06

Veiligheidscoördinatie

Werken op hoogte

Brussel

12/06

Motivatie

FOD WASO

Brussel

27/06

ADMIBO (studiebureau)

Aarschot

09/08


Beroepsmatige blootstelling van werknemers aan risico’s Arbeidsmiddelen bij wegenwerken

Gevolgd

X

X X

83

PETRY

Leuven

20/08

PVL

Hasselt

28/08

VCCS BEVAD (federatie van aannemers van platte daken)

Zwijnaarde 10/09

Demonstratie mobiele daksteiger Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Veiligheidscoördinatie

Brussel

19/09

Dag van het dak

FOD WASO

Brussel

23/09

FOD WASO

Brussel

29/09

ERVARINGSFONDS

Brussel

03/10

PVL

Hasselt

09/10

FOD WASO FOD WASO Co-Prev (Vereniging van Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk) BBG (Belgische betongroepering)

Brussel Brussel

14/10 20/10

Brussel

21/10

Werking externe preventiediensten

X

Brussel

23/10

CONCRETE DAY

X

PVL

Hasselt

05/11

WTCB – FOD Economie

Hasselt

13/11

CFE

Antwerpen 19/11

PREBES

Gent

20/11

VC-CS

Brussel

26/11

BEVAD

Zolder

27/11

PVL

Hasselt

16/12

Voorbereiding Werken op hoogte

Lancering Europese Campagne: risico-evaluatie Comité Preventie en Bescherming Info inzake Ervaringsfondsprojecten Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Risicoanalyse Symposium Europese Week

Infosessies & beurs “Signalisatie en Welzijn op het werk bij wegen- en aanverwante werken” Roadshow Toneelstuk “Veiligheid eerst” PreNNe Rondetafel veiligheidscoordinatie Infosessie dakwerken Asbestverwijdering d.m.v. eenvoudige handelingen

X X X X

Voorbereiding X X

X X X X Voorbereiding X Voorbereiding

Medewerking aan opleidingshandboeken Handboek dakdekkers Tijdens de verslagperiode heeft het NAVB meegewerkt aan de module veiligheid voor het handboek voor dakdekkers. Meer bepaald werden de aspecten asbestverwijdering en werken op hoogte (steigers, leuningsystemen, ladders) behandeld. In de loop van de verslagperiode heeft de werkgroep vier maal vergaderd.

Cursus brandveiligheid voor dakafdichters Tijdens de verslagperiode heeft het NAVB meegewerkt aan de syllabus voor de opleiding brandveiligheid voor dakafdichters. Het NAVB heeft hiervoor de hoofdstukken i.v.m. EHBO, elektriciteit en het gebruik van de vuurvergunning ontwikkeld. In de loop van de verslagperiode heeft de werkgroep zes maal vergaderd.

84



DVD-films De DVD i.v.m. signalisatie bij wegenwerken werd tijdens de verslagperiode verder afgewerkt. De DVD richt zich in de eerste plaats tot de bedrijven uit de wegenbouw en de wegenbouwers zelf en kan gemakkelijk geïntegreerd worden in een toolboxmeeting of een opleiding: • De risico’s voor de wegenwerkers en de weggebruikers tijdens het uitvoeren van wegenwerken • Het opstellen van een signalisatieplan • De opdrachten van de signalisatieverantwoordelijke op een bouwplaats • Het plaatsen van de signalisatie met inbegrip van bijzondere signalisatietechnieken zoals elektronische borden of een mechanische pop • Aandachtspunten voor de signalisatie op een klassieke bouwplaats • De verschillende categorieën van wegenwerken • Het gebruik van signalisatiekledij

Projecten Met het oog op het ISSA-congres in 2009 heeft het NAVB in samenwerking met BESIX en Vinçotte een studieproject opgezet i.v.m. de veiligheid op bouwplaatsen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika waar Belgische bouwfirma’s actief zijn. Dit studieproject zal worden uitgewerkt door twee studenten van de K.U.Leuven in het kader van een eindwerk voor de opleiding industrieel beleid. Deze studie wordt in de loop van 2009 verder afgewerkt.

Website In 2008 werd de website verder uitgewerkt. Het Content Management System (CMS) laat toe om de homepage van de website snel en op een gestructureerde wijze aan te passen. Deze website geeft up-to-date informatie over de opleidingen die het NAVB organiseert, de gegevens van de adviseurs voor de verschillende regio’s en de recente wijzigingen in de wetgeving. Bovendien wordt de praktische toepassing van enkele wettelijke bepalingen gedetailleerd besproken. Tevens bevat de website een lijst met antwoorden op veel gestelde vragen in verband met welzijn op het werk. Diverse links naar andere interessante websites (o.a. naar de campagnewebsite) vervolledigen het geheel. Terecht kan dus gesteld worden dat deze website een onmisbaar werkinstrument is, zowel voor werknemers als werkgevers en iedereen die betrokken is bij het aspect veiligheid en gezondheid in de bouwsector.


85

Deze website is consulteerbaar op www.navb.be.

De homepage van de website

De website www.cnacnavb.be, die bij de start van de campagne “De bouw, ons werk, ons leven” in september 2004 ontwikkeld werd, werd in het kader van de lopende campagnes Dakwerken en Wegenwerken regelmatig bijgewerkt (zie hoofdstuk “campagne”) en werd geïntegreerd in de website www.navb.be.

Publicaties Verdeling Eén gratis exemplaar van NAVB info werd opgestuurd naar alle bouwbedrijven ter attentie van de preventieadviseur, naar de vakbondsafgevaardigden en naar de bouwvakkers die erom hebben gevraagd bij hun vakbond. Bijkomende exemplaren konden worden bekomen op aanvraag en tegen betaling, zolang de voorraad strekte. Geïnteresseerden konden ook een abonnement nemen op deze publicatie. NAVB info en de NAVB dossiers kunnen gratis worden gedownload op onze website www.navb.be, in de rubriek “Publicaties”.

86



Uitgaven Hieronder vindt u de uitgaven van 2008.

A. Periodieke publicaties NAVB dossiers De NAVB dossiers gaan gedetailleerd in op een technisch of een reglementair onderwerp. • • • •

Reiniging en onderhoud van werkkledij - Checklisten (nr. 117) Welzijnsadviezen voor de bouw (nr.118) Het gebruik van ladders en steigers tijdens de afwerkingsfase (nr.119) De risico’s van kwartsstof (nr.120)

NAVB info NAVB info is een driemaandelijks infoblad voor welzijn en milieu in de bouw. De 4 nummers van NAVB info werden voor de helft ingenomen door de campagnekrant “De bouw, ons werk, ons leven”. In 2008 werden de volgende thema’s behandeld in NAVB info en de Campagnekrant: • Nr.46

-

Statistieken arbeidsongevallen 2006 De nieuwe NACE-codes Het visitekaartje van de adviseurs van het NAVB Zelfontwerpen dakrandbeveiligingen: veilig of niet? Overheidsopdrachten en tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Veilig schoren plaatsen zonder moeite - Bedrijf ontwikkelt zelf aangepaste steun Verwijdering van asbesthoudende waterleiding- en rioolbuizen Veiligheid, schreeuw het van de daken! Kwartsstof, een gekend maar onderschat risico Veiligheid: een spelletje? Verwijdering van teerhoudend asfalt Nationale studiedag ACV voor de sector Wegenbouw Zien en gezien worden is van levensbelang! (verhoogde signalisatie) Transport van kranen en zwaar wegenbouwmaterieel over de openbare weg

• Nr. 47 - ISO 9001, om u te dienen - Het gebruik van gevaarlijke stoffen en preparaten bij schilderwerken - Groene stroom voor 600.000 personen - De bouw van het windmolenpark op de Thorntonbank - Veiliger wapeningsnetten hijsen - Niet-herbruikbare lengen ter voorkoming van ongevallen - De campagne Wegenwerken: een stand van zaken - Wegenwerkers zijn dankbaar! - Balans van de veiligheidscampagne Dakwerken - Botsarsorbeerders zijn van levensbelang - PréVoir: preventie bij wegenwerken in de praktijk! - De onderschatte risico's bij het aanbrengen van wegmarkeringen


87

• Nr. 48 -

Symposium ISSA in Brussel! Tijdelijke huisvesting van bouwvakarbeiders Een ongeval? Denk 112! Is een rijgeschiktheidattest verplicht bij carpooling? Europese campagne - Een gezonde werkplek De campagne Afwerking gaat van start De gevaren van vlinderen Veiligheidsfunctie en functie met verhoogde waakzaamheid Ken de risico's van bouwlasers

• Nr. 49 - XXIXe Internationaal Symposium van ISSA-C in Brussel - De Europese Campagne "Een gezonde werkplek. Goed voor jou en goed voor de zaak" - Externe preventiediensten: onbekend en onbemind? - Veilig monteren van steigers - VCA 2008/05: de nieuwe versie van de VCA-checklist - Verplichte periodieke keuring voor oude elektrische installaties - Nieuwe veiligheidscampagne op de sporen - Lancering van de campagne Afwerking - De campagne Wegenwerken: de vaststellingen tijdens de preventieve fase - De rolsteiger: tien geboden - Stofexplosies in houtateliers - U hebt de ATEX-reglementering toch niet uit het oog verloren?

B. Niet-periodieke publicaties NAVB experts (voorheen Beroepsmonografieën) In deze studies worden de producten, de bouwmaterialen, het materieel, het gebruikte gereedschap en de verschillende werksituaties toegelicht per bouwberoep, rekening houdend met de mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor de uitvoerders. Deze publicaties kunnen zowel worden gebruikt als preventiemiddel in de onderneming als in het technisch en beroepsonderwijs of bij de opleiding van toekomstige bedrijfsleiders. Op 31 december 2008 waren de volgende NAVB experts beschikbaar: • De schilder (enkel nog beschikbaar in het Frans) • De metselaar • De dakafdichter • De bekister • De installateur centrale verwarming • De torenkraanbestuurder (enkel nog beschikbaar in het Frans) • De betonstaalvlechter • De loodgieter-zinkbewerker • De stukadoor • De schrijnwerker (enkel nog beschikbaar in het Frans) • De glaszetter • De natuursteenbewerker (2 delen) • De polyvalente bouwvakker • De dakdekker • De betonmixerchauffeur (enkel in het Nederlands en digitaal op onze website)

88



P-bladen Bouw In het kader van de samenwerking inzake preventie tussen het NAVB en de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid worden er verklarende of technische informatieve nota’s gepubliceerd die toelichting verschaffen bij reglementaire voorschriften of codes van goede praktijk voorstellen. De verdere planning wordt opgemaakt samen met de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid. Beschikbaar op 31 december 2008: • Afbraakwerken met behulp van containers (enkel digitaal op onze website) • Verplaatsbare wisselstroomaggregaten • Werkplatformen met tandheugelaandrijving

Preventie- en beschermingsfiches Deze fiches kunnen gebruikt worden in het kader van een risicoanalyse of bij de opstelling van een veiligheidsplan.

De signalisatie van de bouwplaatsen Dit document werd gepubliceerd n.a.v. de verschijning van het MB van 7 mei 1999 over de signalisatie van de bouwplaatsen.

NAVB vademecum • Gids voor de preventieadviseur van een KMO in de bouwsector De bedoeling van dit document is om de KMO's2 te helpen bij hun dagelijks welzijnsbeleid. In een eerste deel wordt een overzicht gegeven van de regelgeving, waarna de preventieorganen aan bod komen (Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaats). In deze gids is er ook aandacht voor risicobeheer, meer bepaald voor het dynamisch risicobeheersingssysteem, de verplichtingen van de werkgever, van de hiërarchische lijn en van de werknemers. Daarna volgt een brede waaier van inlichtingen, onder meer i.v.m. de gezondheid van de werknemers, de veiligheidscoördinatie, sociale voorzieningen, EHBO, arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen, de bestelprocedure, de CE-markering, jonge werknemers en afgezonderd tewerkgestelde werknemers. • De veiligheids- en gezondheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwprojecten – Toelichting bij de regelgeving De bouw is één van de sectoren met veel en met zware arbeidsongevallen. De bouwplaatsen zijn tijdelijk en evolutief van aard: ze veranderen voortdurend en brengen steeds nieuwe risico's met zich mee. Een koninklijk besluit van 25.01.2001 (gepubliceerd op 07.02.2001) organiseert de tenuitvoerlegging van begrippen en verplichtingen in verband met veiligheid en gezondheid op de bouwplaatsen. Dit 2


KMO: Kleine of middelgrote onderneming

89

KB roept heel wat vragen op, vooral omdat de gereglementeerde materie bijzonder complex is. Daarom vond het NAVB het nuttig een vademecum te publiceren in verband met de veiligheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwprojecten.

Onthaalbrochures

Geïllustreerde brochures met veelvuldig voorkomende gevaarlijke situaties op de bouwplaats, voor verschillende activiteiten. Er bestaan drie brochures: afbouw, wegenbouw en waterwerken.

NAVB-CNAC global In 2008 werd een nieuwe publicatiereeks boven de doopvont gehouden: onder de titel “NAVB-CNAC global” verschijnen publicaties in andere talen dan het Nederlands of het Frans. De eerste realisatie was de brochure “Welzijnsadviezen voor de bouw” in het Pools.

Cd-roms en dvd’s Sinds 2003 ontwikkelt het NAVB cd-roms en dvd’s per beroep met gedetailleerde risicoanalyses, coördinatie-instrumenten en ook typeformulieren voor het veiligheidsbeleid binnen een onderneming. Op 31 december 2008 waren de volgende cd-roms beschikbaar: • De tegelzetter • De dakafdichter • De daken gevelbekleder • De schrijnwerker Op 31 december 2008 waren de volgende dvd’s beschikbaar: • De betonmixerchauffeur • De dakafdichter • Werken in een houtatelier • Signalisatie bij wegwerkzaamheden

90



Bibliotheek De bibliotheek is toegankelijk voor alle afdelingen van het NAVB en voor iedereen die betrokken is bij welzijn in de bouw: bouwbedrijven, preventieadviseurs, kandidaatpreventieadviseurs die de aanvullende vorming van niveau II volgen, preventieadviseurs-arbeidsgeneesheren, coördinatoren, studenten… De collectie van de bibliotheek telt ongeveer 10.920 documenten: verhandelingen, artikels uit tijdschriften, publicaties uit verschillende landen, verslagen van colloquia, seminaries of studiedagen, eindwerken, brochures, normen, Europese richtlijnen… Het NAVB heeft een abonnement op 57 tijdschriften en 8 werken die periodiek geupdatet worden. Sinds september 2008 maakt de bibliotheek deel uit van de afdeling ‘Communicatie en Marketing’. In het kader van de synergie met de andere Fondsen van de bouwsector werd in 2008 een werkgroep opgericht. Het doel van de werkgroep bestaat erin een nieuw, gemeenschappelijk informatie- en documentatiecentrum op te richten voor de 5 Fondsen.


91

Opleidingen “Een gewaarschuwd man telt voor twee” “Opleiding: een wapen tegen ongevallen” “Investeren in opleidingen is voor mensen en voor resultaten zorgen, niet alleen vandaag maar ook morgen” De afdeling Opleidingen heeft van deze uitspraken haar devies gemaakt, in de overtuiging dat enkel kennis de nodige instrumenten kan bieden voor welzijn op het werk. Maar deze instrumenten kunnen slechts werkelijkheid worden wanneer werkgevers en werknemers zich verenigen. Luidt de Belgische wapenspreuk niet “Eendracht maakt Macht”? En als we daarvan nu eens ons devies maakten tegen ongevallen? Steunend op zijn ervaring biedt het NAVB, alleen of in samenwerking met partners, een uitgebreid gamma van opleidingen aan. De belangrijkste opleiding die het NAVB organiseert, sinds 1979 – moet ze nog voorgesteld worden – is de “Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II”. In 2005 heeft het NAVB voor een zusje gezorgd met de “Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III” voor ondernemingen van klasse C en D. Het NAVB organiseert eveneens de volgende opleidingen: In het kader van het VCA/BeSaCC-systeem1 • Sinds september 1996: een opleiding van drie dagen voor operationeel leidinggevenden. • Sinds september 1997: een tweedaagse opleiding “Basisveiligheid”. Deze opleiding wordt gefinancierd door de sector via het opleidingskrediet, op voorwaarde dat de deelnemende bouwvakkers over een geldig opleidingsvisum beschikken. • De opleiding “Basisveiligheid” wordt ook aangeboden aan bouwvakkers buiten het kader van het VCA/BeSaCC-systeem. Ook deze opleiding wordt gefinancierd door de sector via het opleidingskrediet. • De opleiding “Basisveiligheid” wordt nu eveneens aangeboden aan uitzendkrachten. Ze wordt vooral verstrekt door FOREM (Formation et Emploi) en VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding). Op het gebied van veiligheidscoördinatie • Sinds september 2001: een opleiding voor veiligheidscoördinatoren van niveau C, gespreid over drie avonden. In 2005 werd deze opleiding, ten gevolge van de wijziging van het KB van 25.01.2001 (KB van 19.01.2005) vervangen door de opleidingen voor coördinatoren-aannemers van niveau D (24u) en E (12u). • Sinds september 2001: een opleiding van tien dagen voor veiligheidscoördinatoren van niveau B. • Sinds september 2002: een opleiding van 150 uur voor veiligheidscoördinatoren van niveau A. • Sinds 2006: een opleiding van 4 dagen (24 uur) voor veiligheidscoördinatoren van niveau D. Daarnaast zijn nog een aantal andere opleidings- en informatiedomeinen, waarin het NAVB in de loop der jaren een ruime ervaring heeft opgebouwd, het vermelden waard.


1

VCA = Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers - BeSaCC = Belgian Safety Criteria for Contractors

93

Aanvullende vorming voor preventieadviseurs van niveau II Sinds 1979 organiseert het NAVB cursussen aanvullende vorming voor preventieadviseurs en hun adjuncten. Overeenkomstig het KB van 10 augustus 1978, zijn deze cursussen polyvalent van aard. De eindbeoordeling van de kandidaten wordt toevertrouwd aan twee jury’s. Eén jury, samengesteld uit lesgevers, beoordeelt de kennis van de deelnemers. Een tweede, paritair samengestelde jury, evalueert de inhoud en de verdediging van het eindwerk. Sinds 1979 hebben in totaal 1.249 preventieadviseurs met succes de cursus “Aanvullende vorming niveau II” gevolgd en 65 het “Overgangsniveau”. De sessies die begonnen in 2007, liepen af in 2008 en waren succesvol voor 18 laureaten. Fig. F1 : Aanvullende vorming van niveau II: behaalde graad

Grote onderscheiding Onderscheiding

44%

56%

In 2007 werden twee sessies opgestart: • Een sessie voor Franstaligen begon op 26 oktober 2007 en liep af op 24 oktober 2008. Er waren 13 personen ingeschreven, waaronder 1 personeelslid van het NAVB (een adviseur). • Een sessie voor Nederlandstaligen begon op 23 oktober 2007 en liep af op 14 oktober 2008. Er waren 16 personen ingeschreven, waaronder 2 personeelsleden van het NAVB (twee adviseurs). De examens voor deze sessies vonden plaats in december 2008.

94


Opleidingen

Opleiding voor preventieadviseurs van niveau III In 2005 is het NAVB begonnen met een opleiding “Preventieadviseur van niveau III”. Deze opleiding is bedoeld voor werkgevers en technische bedrijfseenheden van groep C en die, in overeenstemming met de Codex over het welzijn op het werk, een preventieadviseur moeten aanstellen die moet beschikken over basiskennis inzake veiligheid. Ook werkgevers uit groep D (minder dan 20 werknemers), voor wie geen enkele specifieke opleiding verplicht is, kunnen dankzij deze opleiding basiskennis verwerven over veiligheid. In 2008 heeft het NAVB geen opleidingen voor preventieadviseurs van niveau III georganiseerd.

Opleidingen in het kader van VCA-VCU/BeSaCC Hoewel de petrochemie de aanzet gaf voor de VCA-BeSaCC-certificatie, geven steeds meer ondernemingen, uit allerlei sectoren, een opleiding aan hun personeel binnen het VCA-BeSaCC-kader, al dan niet met een certificatie in het vooruitzicht. Net als vorige jaren werd 2008 gekenmerkt door de intensieve opleiding van uitzendkrachten in de bouw en van lesgevers van technische en beroepsscholen en door de examens van laatstejaarsstudenten.

Opleidingssessies en examens Basisveiligheid VCA/ BeSaCC Sinds eind 1997 is het NAVB officieel erkend om deze opleiding te geven en examens af te nemen. De erkenning van het NAVB loopt nog tot 31 maart 2009. In maart is er een audit gepland om de erkenning te verlengen. Dankzij de CAO’s in de bouw kunnen de ondernemingen gebruik maken van het opleidingskredietstelsel of van het stelsel van het globaal opleidingsplan om de kosten die aan deze opleidingen verbonden zijn, grotendeels te dekken. Als het ingediende dossier aanvaard wordt, betaalt het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) de opleiding en draagt het ook bij aan de loonkost. De examenkosten worden niet terugbetaald via het opleidingskrediet of het globaal opleidingsplan en vallen volledig ten laste van de onderneming. Overeenkomstig de CAO (collectieve arbeidsovereenkomst) is het NAVB belast met de organisatie van de veiligheidsopleidingen. In het kader van de sectorakkoorden heeft het FVB in 2008 dus bijgedragen in de kosten voor de opleiding van de leraars en voor de examens van de laatstejaarsstudenten. Er zijn verschillende opleidingsformules mogelijk: • Een opleiding in de onderneming die verzorgd wordt door het NAVB • Een opleiding in een lokaal opleidingscentrum van VDAB of FOREM waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB


95

• Een opleiding door een uitzendbureau waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB • Een opleiding door de onderneming waarbij het examen wordt georganiseerd door het NAVB Dit jaar totaliseerde het NAVB 633 sessies, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F2 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar Aantal sessies 80 74

70 60

67

64

62

61

57 50

52

51

52 47

40 35

30 20 10

11

0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Daarvan werden er 89 volledig georganiseerd door het NAVB (opleiding en examen). 192 sessies voor werknemers werden op touw gezet door een externe organisatie erkend door het NAVB (VDAB, FOREM…). VDAB organiseerde ook 69 sessies voor werkzoekenden. Verder waren er 117 sessies door derden (zelfstudie, bedrijfsintern, privé-opleidingsinstellingen…), 165 via uitzendbureaus en 1 in Frankrijk, waarbij het NAVB enkel de examens organiseerde. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. F3 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen Aantal sessies 700 633 600 500 414 400 300 213 200 100 5 0

96

Duits

Frans

Nederlands

1

0

Pools

Turks

Totaal


Opleidingen

In deze sessies werden 11.349 deelnemers opgeleid. Daarvan kregen er 7.466 een erkend certificaat van het NAVB, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F4 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: aantal geslaagden per maand Aantal personen 4500

Deelnemers

4000 Geslaagden

3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Deelnemers

729

937

3821

580

589

1953

87

222

562

650

682

537

Geslaagden

590

775

2017

396

446

1056

69

191

444

532

530

420

De maanden maart en juni springen eruit doordat de laatstejaarsstudenten van de technische en beroepsscholen uit de bouw in die maanden hun examen hebben afgelegd (4.630 deelnemers). Dat brengt het globaal slaagpercentage op 66 %. Fig. F5 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagden

Geslaagden Niet-geslaagden

34 %


66 %

97

Het slaagpercentage is als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F6 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: slaagpercentage per maand 100 90 80

81

83

79

79

82

78

78

76

70 60

86

Globaal slaagpercentage

68

66%

54

53

50 40 30 20 10 0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Fig. F7 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde werknemers


21%

79%

Fig. F8 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: percentage geslaagde leerlingen


53%

98

47%


Opleidingen

Sinds het NAVB deelnemers aan de opleiding “Basisveiligheid VCA” opleidt en examineert, kregen zo al 96.746 van de 123.155 deelnemers een certificaat, wat neerkomt op een slaagpercentage van bijna 79%. Dit jaar is er opnieuw een daling van het aantal deelnemers. Dat is te wijten aan het feit dat er meer centra erkend zijn. Als hulpmiddel bij deze opleiding heeft de vzw BeSaCC-VCA een nieuw handboek “Basisveiligheid” opgesteld. Het is een algemene, erg praktische brochure over veiligheid in de bouw.

Fig. F9 : Basisveiligheid VCA/BeSaCC: marktaandeel van het NAVB 100 %

5715

8071

9235

12837

14841

19824

19061

22387

Anderen

80 %

NAVB 60 %

9163 10723 7936

40 %

9416 7925

10944

9995

20 %

0%

7466

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Opleidingssessies en examens veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA-BeSaCC Een van de voorwaarden om een VCA-BeSaCC-certificaat te bekomen, is dat alle operationeel leidinggevenden, zoals de bouwdirectie, de projectleiders en de werfleiders, dus iedereen die een leidinggevende functie heeft op de bouwplaats, slaagt voor het verplichte VCA-BeSaCC-examen. Sinds november 1996 is het NAVB erkend om deze specifieke opleiding van drie dagen te geven en examens af te nemen. Ook hier gelden de verschillende opleidingsformules die werden vermeld voor de opleiding “Basisveiligheid”.


99

Dit jaar kwam het NAVB aan een totaal van 111 sessies, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F10 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over het jaar Aantal sessies 20 18 18 16 14 12

13

12 11

10

11

11

10 8

9

6

6

6

4 4 2 0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

0 Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Daarvan werden er 47 volledig georganiseerd door het NAVB (opleiding en examen), en 59 door derden (zelfstudie, bedrijfsintern, privé-opleidingsinstellingen…). Er werden er 4 georganiseerd voor uitzendkrachten en één sessie vond plaats in Frankrijk, waarbij het NAVB enkel de examens organiseerde. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. F11 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: verdeling van de sessies over de taalgroepen

Frans Nederlands

31 %

100

69 %


Opleidingen

In deze sessies legden 892 deelnemers het examen af. Daarvan kregen er 780 een erkend certificaat van het NAVB, als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F12 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: aantal geslaagden per maand 200 Deelnemers Geslaagden 150

100

50

0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Het globaal slaagpercentage bedraagt 87 %. Fig. F13 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: percentage geslaagden


13 %


87 %

101

Het is als volgt verdeeld over het jaar: Fig. F14 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: slaagpercentage per maand 100 90 87%

95

94 88

80

86

Globaal slaagpercentage

93

91

86

84

77

70

73

68

60 50 40 30 20 10 0

Jan

Feb

Maa

April

Mei

Juni

0 Juli

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

Sinds het NAVB operationeel leidinggevenden VCA opleidt en examineert, kregen al 13.404 van de 15.381 opgeleide deelnemers een certificaat. Het aantal deelnemers is licht gestegen in vergelijking met vorig jaar. Deze stijging is toe te schrijven aan de reorganisatie van de opleiding en van het handboek.

Fig. F15 : Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA-BeSaCC: marktaandeel van het NAVB 100%

1414

1714

1969

3525

4428

5766

5897

6827

NAVB

80 %

60 %

1615 1633

40 %

1620

20 %

1193 581

600

756

771

0%

2001

102

Anderen

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008


Opleidingen

Opleidingssessies en examens veiligheid voor intercedenten en leidinggevenden van een uitzendbureau VIL-VCU2 Een belangrijke voorwaarde voor uitzendbureaus om een VIL (VCU)-certificaat te bekomen, is dat de consultants en de leidinggevenden van het uitzendbureau slagen voor het VIL-examen. Dit jaar organiseerde het NAVB 24 sessies. De sessies waren als volgt verdeeld over de taalgroepen: Fig. F16 : Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden van een Uitzendbureau VIL-VCU: verdeling van de sessies over de taalgroepen

Frans Nederlands

75 %

25 %

102 deelnemers aan deze sessies legden het examen af. Daarvan kregen er 99 een erkend certificaat van het NAVB.

Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Het geconsolideerde KB van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen regelt de toepassing van nieuwe concepten en verplichtingen inzake veiligheid en gezondheid op de bouwplaats. Met dit KB werd de Europese richtlijn 92/57 van 24 juni 1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke of mobiele bouwplaatsen omgezet naar Belgisch recht, op basis van hoofdstuk V van de Welzijnswet van 4 augustus 1996. Het NAVB heeft – net als vorig jaar – meegewerkt aan opleidingen voor coördinatoren van niveau B, zowel in het Nederlands als in het Frans.

2


VIL-VCU = Veiligheid voor Intercedenten en Leidinggevenden – Veiligheidschecklist Uitzend- en detacheringbureaus

103

Opleiding veiligheidscoördinator van niveau B In 2008 liepen voor het NAVB de volgende sessies af die begonnen waren in 2007: • 1 cursus van niveau B in het Frans • 2 cursussen van niveau B in het Nederlands In 2008 organiseerde het NAVB de volgende sessies: • 2 cursussen van niveau B in het Frans Fig. F17 : Veiligheidscoördinator van niveau B: verdeling van het aantal geslaagden over de taalgroepen 35

Aantal geslaagden

30 29

25 20

23

15 10 5 0 Nederlands

Frans

Opleiding veiligheidscoördinator van niveau D In 2008 liep voor het NAVB de volgende sessie af die begonnen was in 2008: • 1 cursus van niveau D in het Frans In 2008 organiseerde het NAVB de volgende sessie die afloopt in 2009: • 1 cursus van niveau D in het Frans In 2008 heeft het NAVB een certificaat uitgereikt aan 10 coördinatoren van niveau D.

104


Opleidingen


105

Communicatie In september 2008 werd de afdeling Communicatie en Marketing (C&M) opgericht. De taken van deze afdeling situeren zich enerzijds op het niveau van het NAVB en anderzijds op het niveau van de koepel van bouwfondsen, die behalve het NAVB ook het Fonds voor Bestaanszekerheid van de werklieden uit het bouwbedrijf (FBZ), het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB), het FBZ Aanvullende pensioenen (FBZ p) en Pensio B omvat. Het doel van deze nieuwe afdeling is tweeledig: enerzijds de communicatieaspecten binnen de koepel van bouwfondsen efficiënt op elkaar afstemmen, anderzijds de aandacht van aannemers, bouwvakkers en andere bouwbetrokkenen voor welzijn, opleiding en vergoedingen in de bouw vergroten. Op het NAVB werd onder meer de dienst Vertaling en Prepress ondergebracht in de nieuwe afdeling C&M. De taken strekken zich onder meer uit over de volgende domeinen: publicaties, websites, vertaling, tolken, e-mailbeleid, evenementen, intern communicatieadvies en publiciteit. Voor de koepel van bouwfondsen moet C&M op de eerste plaats enkele communicatiedossiers coördineren, meer bepaald het informatie- en documentatiecentrum (IDC), de websites, de officiële lancering van de koepelorganisatie van de bouwfondsen en de nieuwe gezamenlijke huisstijl, die in 2008 werd voorbereid. In 2008 gaven de dienst Vertaling en Prepress en de overkoepelende afdeling C&M ondersteuning aan andere afdelingen (nalezen, vertalen, tolken) en werkten ze ook onder meer de volgende projecten uit: • Verschillende publicaties: uitgaven van NAVB info, NAVB dossiers en NAVB-CNAC global, een nieuwe reeks voor anderstalige publicaties. Meer details over de inhoud van deze publicaties vindt u in het hoofdstuk Onderzoek en Ontwikkeling. • Externe communicatie: persberichten, NAVB-website, campagnewebsite • Medewerking aan en coördinatie van evenementen, bv. persconferentie lancering campagne Afwerking. • Realisatie van materiaal naar aanleiding van de campagne Afwerking: onder het motto “Wie zijn stiel kent, gebruik goed gerief” werden als gadget oordopjes in een condoomverpakking ontwikkeld, alsook een bijbehorende folder over risico’s in de afwerkingsfase. • Realisatie lay-out van diverse producten (cd-hoesjes, bezoekerspasjes, varia) • Voorbereiding van de organisatie van het Internationaal Symposium over Veiligheid en Gezondheid van de Sectie Bouw van ISSA, inclusief de coördinatie van de ontwikkeling van de symposiumwebsite www.safety2009brussels.be. • Deelname aan en coördinatie van werkgroepen op het niveau van de koepel van bouwfondsen, in samenwerking met de andere sectorale fondsen voor bestaanszekerheid. In dat verband werd in 2008 een nieuwe huisstijl, een intranet en een nieuwe, gezamenlijke website ontwikkeld en werd de oprichting van een gezamenlijk informatie- en documentatiecentrum (IDC) voorbereid.


Uittreksel folder Afwerking

107

Campagne ‘De bouw, ons werk, ons leven’ Inleiding Sinds 2006 organiseert het NAVB doelgroepgerichte campagnes. De aanpak bestaat erin intensief preventieve acties te voeren voor specifieke subsectoren in de bouw. Het hoofddoel daarbij is een verbeterd preventiebeleid in de ondernemingen van de doelgroep en een verminderd aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten. De doelgroepen worden gekozen op basis van het aantal arbeidsongevallen en van de ernst van die ongevallen. Met het bouwverlof van 2008 liep de preventieve fase van de campagne Wegenwerken af en in september ging de campagne Afwerking van start.

De campagne Wegenwerken De doelgroepgerichte campagne Wegenwerken verliep in twee fases: een preventieve golf en een handhavingsgolf. Van april 2007 tot aan het bouwverlof van 2008 heeft het NAVB preventieve acties gevoerd in samenwerking met heel wat partners, die samen het overlegplatform vormden. Gedurende de tweede helft van 2008 heeft de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) een handhavingsgolf gevoerd. De campagne Wegenwerken werd gefinancierd door de sector en door de privésponsor Federale Verzekering. Ze richtte zich in de eerste plaats tot de werkgevers en werknemers uit de wegenbouw (NACE-code 45231), maar ook tot de weggebruikers en de wegbeheerders (de opdrachtgevende en toezichthoudende besturen).

Doelstellingen De primaire en secundaire doelstellingen werden vastgelegd in overleg met de leden van het overlegplatform. De primaire doelstelling bestond erin de frequentiegraad en de ernstgraad met 15% te doen dalen in een jaar tijd, en dus om het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten bij wegenwerken drastisch te verminderen. De secundaire doelstellingen bestonden erin het aantal werkmeldingen en opleidingsuren ‘welzijn’ met 15% te doen stijgen. Ook een met 15% verhoogd gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en een met 15% verhoogde conformiteit van de signalisatie maakten deel uit van de secundaire doelstellingen.

Preventie: de eerste campagnegolf Van april 2007 tot het bouwverlof 2008 hebben de adviseurs van het NAVB tijdens de preventieve golf zo veel mogelijk werven bezocht om de veiligheidsproblematiek bij de wegenbouwondernemingen zo duidelijk mogelijk in kaart te brengen. De adviseurs gaven informatie en adviezen tijdens 3.578 werfbezoeken, goed voor 4.659 bouwplaatsverslagen met 37.099 vaststellingen. Daarnaast vonden er 660 kantoorbezoeken plaats. Samen met de adviseur van hun sector stelden 108 aannemers van


1

Sinds 1 januari 2008 is een nieuwe NACE-classificatie van kracht, maar aangezien de campagne in 2007 begonnen is, gebruiken we hier de oude classificatie.

109

wegenwerken tijdens deze bezoeken een actieplan op, wat neerkomt op ongeveer 13% van de 848 bedrijven met werknemers in de sector (bron: FVB 2008). Door het campagnecharter te ondertekenden, engageerden 90 bedrijven zich ten slotte moreel om veiligheid te promoten in hun bedrijf en van veiligheid en gezondheid vaste onderwerpen te maken tijdens alle officiële vergaderingen van het bedrijf. Het NAVB heeft echter niet als enige preventieve acties gevoerd. Tijdens de vergaderingen van het overlegplatform werden de verschillende acties zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Zowel de Confederatie Bouw als Bouwunie hebben, samen met het NAVB, meerdere studiedagen en -avonden georganiseerd. De Algemene Centrale ABVV en het ACV Bouw en Industrie hebben informatiesessies op touw gezet. Ten slotte hebben verschillende externe preventiediensten een actieve bijdrage geleverd via hun bezoeken aan een groot aantal dakwerkbedrijven. Er zijn ook enkele initiatieven genomen in samenwerking met de overheid, zoals een Witboek Wegenwerken en een structurele samenwerking met het Ervaringsfonds en met het Belgische Focal Point van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk. De evolutie van de campagne werd bijgehouden in de Campagnekrant (een bijlage bij NAVB info) en op de campagnewebsite.

Handhaving: de tweede campagnegolf De AD TWW nam de handhavingsgolf, die liep van begin september tot eind december 2008, voor haar rekening. Daarbij heeft ze vooral gelet op de volgende tekortkomingen: • Graafwerken: - Geen of onvoldoende maatregelen om instortingen te voorkomen - Onvoldoende maatregelen om een snelle evacuatie van de werf te garanderen • Hijstoestellen en arbeidsmiddelen: - Geen keuring van hijstoestellen - Gebruik van hijstoestellen met ernstige gebreken - Gebruik van wegenbouwmachines met ernstige gebreken • Geen maatregelen tegen de blootstelling aan stof dat siliciumdioxide bevat (droog doorzagen of slijpen van betonklinkers) • Ontbreken van de gepaste persoonlijke beschermingsmiddelen (in het bijzonder de signalisatiekledij) • Ontbreken van sociale voorzieningen • Geen aansluiting bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming

Resultaten Om de doelstellingen van de campagne te evalueren, beschikten we bij de publicatie van dit activiteitenverslag nog niet over volledige gegevens.

110


Campagne “De bouw, ons werk, ons leven”

De campagne Afwerking In september 2008 werd het startschot gegeven voor deze derde doelgroepgerichte campagne van het NAVB. Na de campagnes voor dakwerkers en wegenwerkers werd ditmaal gekozen voor beroepen uit de afwerkingssector. De campagne wordt gesponsord door Federale Verzekering, die zich profileert als de verzekeraar van de bouw.

De doelgroep De afwerkingsberoepen die tijdens de campagne aan bod komen, omvatten de dekvloerlegger voor het uitvoeren van chapewerken, de tegelzetter voor het plaatsen van vloer- en wandtegels, de stukadoor, de buiten- en binnenschrijnwerker, de glaszetter, de schilder-decorateur en de interieurbouwer. Het gaat om een omvangrijke sector, met zo’n 10.000 ondernemingen en maar liefst 45.000 werknemers. Uit de cijfers van het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO) blijkt dat de ernst- en de frequentiegraad bij de afwerkingsberoepen tamelijk hoog liggen. Een tweede belangrijke reden om deze doelgroep te kiezen, was de hoge graad van coactiviteit: het gebeurt vaak dat verschillende ondernemingen tegelijkertijd of opeenvolgend werken uitvoeren, dikwijls in gesloten en/of besloten ruimtes met, in het laatste geval, een verhoogd risico tot gevolg.

De doelstellingen Om het welzijn in deze sector te bevorderen, heeft het NAVB een aantal doelstellingen geformuleerd:

Primaire doelstellingen • Daling met 15% van het aantal arbeidsongevallen • Daling met 15 % van de ernst van de arbeidsongevallen

Secundaire doelstellingen • Daling met 15% van het aantal vaststellingen m.b.t. arbeidsorganisatie. Onder de noemer ‘arbeidsorganisatie’ valt een brede waaier aan aandachtspunten, zoals afspraken over samenwerking en coördinatie (coactiviteit), werfinrichting, instructies, EHBO, brandpreventie, signalisatie en ergonomie. • Daling met 15% van het aantal vaststellingen m.b.t. het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen • Daling met 15% van het aantal vaststellingen m.b.t. arbeidsmiddelen bij werken op hoogte • Daling met 15% van het aantal vaststellingen m.b.t. producten • Daling met 15% van het aantal vaststellingen m.b.t. elektriciteit • Stijging met 15% van het aantal ondernemingen dat een beroep doet op een EDPB voor risicobeheer • Stijging met 15% van het aantal opleidingsuren welzijn


111

Twee golven De campagne Afwerking verloopt net als de voorbije campagnes Dakwerken en Wegenwerken in twee golven: een preventieve golf en een handhavingsgolf. Het NAVB leidt de preventieve fase, samen met een reeks partners die het welzijn bij de betrokken doelgroep kunnen bevorderen. Na de preventieve golf zal een handhavingsgolf volgen, die de exclusieve bevoegdheid is van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO). De preventieve golf loopt in samenwerking met de sociale partners en tal van andere organisaties die het welzijn in de afwerkingssector kunnen bevorderen, zoals externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, arbeidsongevallenverzekeraars, veiligheids- en gezondheidscoördinatoren, de AD TWW, preventieadviseurs, verschillende beroepsfederaties,… Samen vormen deze organisaties het overlegplatform van de campagne. Ter ondersteuning van de campagne verschenen er eind 2008 gerichte advertenties in de geschreven pers, die focusten op het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, een belangrijk hulpmiddel om ongevallen en beroepsziekten te voorkomen.

De campagne op het terrein De adviseurs van het NAVB besteden tijdens hun bezoeken aan bouwplaatsen en ondernemingen speciale aandacht aan afwerkingsactiviteiten. Waar mogelijk reiken ze ter plaatse oplossingen aan voor de tekortkomingen die ze vaststellen op de werven. Van ieder werfbezoek wordt een bezoekverslag opgemaakt met adviezen en eventueel foto’s en bijkomende commentaren, om zo een duidelijke momentopname te verkrijgen. De betrokken onderneming krijgt telkens een schriftelijk verslag. Naast de klassieke veiligheidsaspecten wordt ook aandacht besteed aan de gezondheidsrisico’s waaraan de werknemers in deze sector blootgesteld kunnen worden. Het NAVB verbindt zich ertoe de werknemers en de ondernemingen met alle beschikbare middelen te helpen het veiligheidsbeleid op de werven en in de ondernemingen te verbeteren. Als de adviseurs tijdens hun contacten met een onderneming hiaten ontdekken die te wijten zijn aan een gebrek aan opleiding, verwijzen ze de ondernemingen door naar de diensten van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB). Onder het motto “Wie zijn stiel kent, gebruikt goed gerief” verdelen de adviseurs ook oordopjes en folders met preventietips op de werven, om zo een gesprek te kunnen hebben over veiligheid en gezondheid tijdens de afwerkingsfase.

112


Campagne “De bouw, ons werk, ons leven”


113

Internationale samenwerking Arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouwnijverheid doen zich niet enkel voor in België. Ook andere landen in en buiten Europa worden geteisterd door vaak dezelfde problemen als deze die we terugvinden op de Belgische bouwplaatsen. Of België goed of minder goed scoort op het vlak van preventie, is een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Cijfers van arbeidsongevallen en beroepsziekten vergelijken over de grenzen heen, is vaak zoals appelen met peren vergelijken. Wat wel met zekerheid gezegd kan worden, is dat de daling van het aantal arbeidsongevallen in ons land zich de laatste jaren versneld doorzet. En dat is niet in alle landen het geval. Vanuit dat oogpunt gezien doen we het hier dus zeker niet slecht. Maar beter kan natuurlijk altijd en een sector zonder arbeidsongevallen en beroepsziekten moet voor ons allen de ultieme doelstelling blijven. Meer en meer bedrijven van buiten België worden actief op ons grondgebied. Van een mondialisering van de Belgische bouwsector is voorlopig nog geen sprake, maar een Europeanisering is dichterbij dan op het eerste zicht lijkt en de maatschappij evolueert ontzettend snel. Onder meer daarom is het van het grootste belang dat een organisatie als het NAVB ook over de grenzen heen kijkt en kennis vergaart over de manier waarop andere landen de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten aanpakken. Wereldwijd zijn immers ook succesvolle strategieën, acties en producten ontwikkeld die geleid hebben tot significante resultaten. Deze kunnen als inspiratiebron dienen voor de Belgische bouwsector bij het uitwerken en voeren van eigen acties. Maar andersom wordt ook de expertise van het NAVB meer en meer gesmaakt in het buitenland. Om deze informatie-uitwisseling te bewerkstelligen is het van belang om ook deel uit te maken van internationale netwerken. Daartoe maakt het NAVB actief deel uit van: • De sectie Bouw van ISSA (International Social Security Association) • De International Roundtable • Het Belgische Focalpoint van het Europees Agentschap te Bilbao • Samenwerkingen met de ILO (International Labour Organization) • Het internationaal VCA-platform1 • De international task force for Safety and Health in Construction

1


VCA = Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers

115

Gezien de faam van het NAVB werd de organisatie van het XXIXe Symposium over arbeidsveiligheid en –gezondheid in de bouw in 2009 toevertrouwd aan het NAVB. De organisatie van dit symposium is niet alleen een uithangbord voor de Belgische bouw- en preventiewereld, maar moet tevens een mijlpaal worden waar we naar toe moeten groeien. In 2009 wil de Belgische bouwnijverheid immers de beste leerling van de klas zijn op het vlak van preventie. Daarnaast onderhoudt het NAVB ook verscheidene bilaterale contacten met diverse organisaties binnen en buiten Europa. Het ultieme doel van deze contacten is om op termijn te komen tot de gemeenschappelijke uitwerking van strategieën, actieplannen en producten. Ten slotte werd de expertise van het NAVB ook aangewend in een aantal internationale Europese dossiers (o.a. SAFESTART).

116


Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf Sint-Jansstraat 4 1000 Brussel

Tel.: 02/552 05 00 Fax: 02/552 05 05

E-mail: [email protected] Website: www.navb.be

Inhoud. Arbeidsongevallen in de bouw Bronnen Indicatoren Conclusie... 32

Recommend Documents