Inhoud. 1. Inleiding Aanleiding Opgave Plangebied Vigerende bestemmingsplannen Leeswijzer

B Baassiissddooccuum meenntt vvoooorr ddee aaccttuuaalliisseerriinngg vvaann hheett bbeesstteem mm miinnggssppllaann

Gemeente Nijmegen

R a a m w e r k

Bottendaal

Nijmegen

Galgenveld Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007

Inhoud 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.

Inleiding ........................................................................................1 Aanleiding.....................................................................................2 Opgave .........................................................................................2 Plangebied ...................................................................................3 Vigerende bestemmingsplannen..................................................5 Leeswijzer ....................................................................................5

2. 2.1. 2.2.

Algemeen kader ...........................................................................6 Coalitieakkoord.............................................................................7 Kansenboek .................................................................................8

3. 3.1. 3.2. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3. 3.4. 3.4.1. 3.4.2. 3.4.3. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.5.3. 3.5.4. 3.6. 3.6.1. 3.6.2. 3.7. 3.6.1 3.6.2 3.8.

Bestaande situatie........................................................................9 Cultuurhistorie ............................................................................10 Ruimtelijke structuur...................................................................16 Ruimer kader..............................................................................16 Inzoomen op Bottendaal ............................................................16 Inzoomen op Galgenveld. ..........................................................17 Hoogbouw ..................................................................................22 Beeldkwaliteit .............................................................................24 Algemeen ...................................................................................24 Toetsingniveaus .........................................................................24 Bouwstenen................................................................................24 Inventarisatie Maatschappelijke voorzieningen .........................28 Woonservicegebieden................................................................28 Bottendaal ..................................................................................28 Galgenveld .................................................................................28 Speelvoorzieningen....................................................................28 Economie ...................................................................................31 Algemeen ...................................................................................31 Huidige situatie...........................................................................31 Verkeer en vervoer.....................................................................34 Wegen en routes ........................................................................34 Parkeerregulering.......................................................................34 Groen, natuur en landschap.......................................................37

3.8.1. 3.8.2. 3.9. 3.9.1. 3.9.2. 3.9.3. 3.9.4. 3.9.5. 3.9.6. 3.10. 3.10.1. 3.10.2.

Groenstructuur ...........................................................................37 Natuur en landschap ..................................................................37 Water en bodem.........................................................................40 Algemeen ...................................................................................40 De watertoets. ............................................................................40 Oppervlaktewater .......................................................................40 Grondwater.................................................................................40 Riolering .....................................................................................40 Bodem ........................................................................................41 Woon- en leefklimaat..................................................................41 Bottendaal ..................................................................................41 Galgenveld .................................................................................42

4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2. 4.1.3. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.3. 4.3.1. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.4.3. 4.4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.7.1. 4.7.2. 4.7.3.

Beleidskader...............................................................................43 Natuur.........................................................................................44 Soortbescherming - Flora- en faunawet.....................................44 De Groene Draad - Kansen voor het Nijmeegse groen (05-07) 44 Natuurwaardenkaart (2005) .......................................................44 Wonen ........................................................................................45 Regionaal Plan Stadsregio KAN 2006 .......................................45 Woonvisie Nijmegen 2005..........................................................45 Recreatie ....................................................................................47 Regionaal Plan Stadsregio KAN 2006 .......................................47 Economie ...................................................................................47 Buurteconomie ...........................................................................47 Detailhandel ...............................................................................47 Horeca ........................................................................................48 Kantoren: ....................................................................................48 Bedrijvigheid ...............................................................................51 Geluid .........................................................................................51 Luchtkwaliteit ..............................................................................52 Algemeen ...................................................................................52 Zeezoutcorrectie.........................................................................53 Saldering ....................................................................................53

4.7.4. 4.8. 4.8.1. 4.9. 4.9.1. 4.9.2. 4.9.3. 4.9.4. 4.9.5. 4.10. 4.11. 4.11.1. 4.11.2. 4.11.3. 4.11.4.

Wet luchtkwaliteit........................................................................53 Externe veiligheid .......................................................................54 Inrichtingen en bedrijven ............................................................54 Water ..........................................................................................55 Integraal Waterbeheersplan Gelders Rivierengebied (IWGR-2)55 Waterplan ...................................................................................55 Nieuw beleid...............................................................................55 Projectplan en plan van aanpak afkoppelen ..............................55 Riolering .....................................................................................56 Bodem ........................................................................................57 Archeologie ................................................................................58 Algemeen ...................................................................................58 De Nijmeegse situatie ................................................................59 Bescherming van het bodemarchief...........................................59 De archeologische aandachtsgebiedenkaart.............................60

6.4.1. 6.4.2. 6.4.3. 6.5. 6.6. 6.6.1. 6.6.2. 6.6.3. 6.6.4. 6.6.5. 6.6.6. 6.7. 6.7.1. 6.7.2. 6.7.3.

Bronnen ......................................................................................73 Wegverkeerslawaai ....................................................................73 Railverkeerslawaai .....................................................................73 Bodem ........................................................................................75 Luchtkwaliteit ..............................................................................77 Wegverkeer en luchtkwaliteit .....................................................77 Rekenmethode luchtkwaliteit .....................................................77 Rekenresultaten .........................................................................77 Conclusies wegverkeer in Bottendaal - Galgenveld ..................78 Eventuele maatregelen ..............................................................78 Overige bronnen van luchtverontreiniging .................................78 Externe veiligheid .......................................................................80 Inrichtingen .................................................................................80 Vervoer van gevaarlijke stoffen..................................................80 Vervoer over het spoor...............................................................80

5. 5.1. 5.2. 5.3.

Ontwikkelingen ...........................................................................62 Economische ontwikkelingen .....................................................63 Lopende nieuwbouwontwikkelingen...........................................63 Toekomstige nieuwbouwontwikkelingen ....................................66

7. 7.1. 7.2. 7.3.

Juridische vormgeving................................................................81 Planvorm ....................................................................................82 Bestemmingen ...........................................................................82 Vrijstellings- en wijzigingsbevoegdheden...................................83

6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4.

Onderzoeken..............................................................................69 Archeologie ................................................................................70 Flora- en fauna ...........................................................................71 Bedrijvigheid...............................................................................71 Geluid .........................................................................................73

8. 8.1. 8.2.

Handhaving ................................................................................84 Algemeen ...................................................................................85 Retrospectieve toets...................................................................85

9.

Bijlagen.......................................................................................87

Raamwerk Bottendaal Galgenveld

1

Gemeente Nijmegen

1. Inleiding

Actualisering bestemmingsplan Bottendaal - Galgenveld

Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


1.1.

Aanleiding

Het college heeft op 12 maart 2002 besloten tot het actualiseren van bestemmingsplannen. Het doel van de actualiseringsinhaalslag is: te komen tot een bestand van bestemmingsplannen met een leeftijd conform de eisen vanuit de Wet op de Ruimtelijke Ordening; eenduidigheid te creëren in de juridisch planologische regelgeving met actuele gebruiks- en bebouwingsmogelijkheden om: - snel en adequaat in te kunnen spelen op initiatieven van particulieren en bedrijven (geen lange procedures); - gewenste ontwikkelingen te kunnen realiseren en ongewenste ontwikkelingen te kunnen voorkomen; - de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid te vergroten; - de handhaafbaarheid te vereenvoudigen; - het risico van planschade te verkleinen; de grote hoeveelheid bestemmingsplannen (ruim 600) te reduceren door bestemmingsplannen te maken voor grotere gebiedseenheden; een efficiënter beslag op de ambtelijke capaciteit door systematische vernieuwing van bestemmingsplannen in plaats van ad hoc opstellen van versnipperde kleine plannen.

2

Gemeente Nijmegen

1.2.

Opgave

De afdeling Stadsontwikkeling van de directie Grondgebied van de gemeente Nijmegen staat voor een drietal omvangrijke opgaven: Het actualiseren van de bestemmingsplannen (o.a. bestemmingsplan Nijmegen Bottendaal - Galgenveld); Het opstellen van beeldkwaliteitscriteria voor bouwplannen en ruimtelijke ontwikkelingen (Kadernota en Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit); Het verkennen van de ruimtelijke consequenties van de stadsvisie (Kansenboek en Uitwerking Kansenboek). Het onderhavige Raamwerk Nijmegen Bottendaal - Galgenveld vormt de basis voor het gelijknamige bestemmingsplan. Het raamwerk omvat een analyse van het plangebied, het relevante geldende beleid en een overzicht van alle voorzienbare ruimtelijke ontwikkelingen.

In 2003 is gestart met Zuid en Midden, in 2004 met Oud West, Dukenburg en Goffert/Winkelsteeg, in 2005 met Heyendaal en in 2006 met Brakkenstein en de Landschapszone. In 2007 is gestart met Bottendaal Galgenveld.




1.3.

3

Gemeente Nijmegen

Plangebied

Het is belangrijk dat alle plangebieden naadloos op elkaar aansluiten. Op grond van stedenbouwkundige overwegingen en bestaande infrastructuur zijn de verschillende plangebieden begrensd, uiteraard ook rekening houdend met diverse ontwikkelingen. Het plangebied Nijmegen Bottendaal Galgenveld (zie figuur 1) wordt begrensd door: de westzijde door de plangrens van Nijmegen Midden, de spoorlijn (met bijbehorende gronden, rangeerterreinen en moestuincomplexen) en de Van Diemerbroeckstraat (zonder de busbaan), de noordzijde door de Van Schaeck Mathonsingel (exclusief weg) en het Keizer Karelplein (exclusief plein), de oostzijde door de Groesbeekseweg (inclusief weg) en de zuidzijde door de Groenewoudseweg (inclusief weg). Kaart: plangebied




4

Raamwerk Bottendaal - Galgenveld Actualisering bestemmingsplan Bottendaal - Galgenveld

Gemeente Nijmegen

Plangebied



1.4.

Vigerende bestemmingsplannen

Voor het plangebied Nijmegen Bottendaal - Galgenveld zijn momenteel 53 bestemmingsplannen vigerend, waarvan 6 moederplannen en 47 deelplannen. Er zijn 2 deelplannen in procedure. Met de actualisatie van Nijmegen Bottendaal - Galgenveld zal het totaal van 55 bestemmingsplannen voor dit gebied worden gereduceerd tot 1. Een overzicht is opgenomen in Bijlage 1

5

Gemeente Nijmegen

1.5.

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt het Algemeen kader beschreven. Dit zijn de politieke uitgangspunten voor de leefbaarheid van Nijmegen en de door de raad vastgestelde ontwikkelingsmogelijkheden. In hoofdstuk 3 wordt de Bestaande situatie in en van de wijk beschreven om zodoende de problematiek in beeld te brengen. In hoofdstuk 4 wordt het Beleidskader beschreven waar bij de actualisering van dit plangebied rekening gehouden moet worden. In hoofdstuk 5 worden de Ontwikkelingen in de wijk beschreven die in gang zijn gezet of die al door het college onderschreven zijn. In hoofdstuk 6 worden de al uitgevoerde of nog uit te voeren Onderzoeken beschreven die nodig zijn om een juiste planologische afweging te kunnen maken. In hoofdstuk 7 wordt de Juridische vormgeving van het bestemmingsplan beschreven. In hoofdstuk 8 komt de retrospectieve toets aan de orde. Tot slot komen de bijlagen van dit Raamwerk.




6

Gemeente Nijmegen

2. Algemeen kader




2.1.

Coalitieakkoord

In het Coalitieakkoord 2006-2010 “Samen Sterk - Bruggen bouwen aan de Waal” staan enkele belangrijke uitgangspunten voor de ontwikkeling van het nieuwe bestemmingsplan. Ongedeeld Nijmegen Nijmegen is een stad waar alle Nijmegenaren een goede woning kunnen kiezen, in een voor hen aantrekkelijke buurt met een goed leefklimaat. Waar Nijmegenaren uit verschillende delen van Nijmegen elkaar ontmoeten en samen leven. En samen werken aan het verbeteren van kansen voor Nijmegen. Bij nieuwbouw van woningen in Nijmegen sturen we op tempo. Tot 2010 bouwen we 7.700 woningen en hebben we plannen voor 10.000 woningen. Voor de bouw van voldoende betaalbare en bereikbare woningen is “bouwen voor de behoefte aan sociale woningbouw” ons uitgangspunt. We willen netto 3.000 betaalbare huurwoningen toevoegen in de sociale sector en 1.000 sociale koopwoningen bouwen.

7

Gemeente Nijmegen

Vernieuwend Nijmegen Nijmegen is een stad in ontwikkeling. We streven naar een gezond leefklimaat in een gezonde lucht. We zorgen er voor dat mensen woningen krijgen die ze willen, dat bedrijven goed gehuisvest zijn en dat onze kinderen les krijgen in eigentijdse schoolgebouwen. We passen de verkeersinfrastructuur zo aan dat Nijmegen goed bereikbaar is. We gaan de projecten die in gang zijn gezet afmaken. Ze zijn van essentieel belang voor de stedelijke ontwikkeling. Projecten leggen een druk op de actualisatie van de bestemmingsplannen. We willen deze actualisatie, daar waar mogelijk, versneld afronden. Bestuurlijk Nijmegen Nijmegen, een stad waar burgers tevreden zijn over de dienstverlening, waar bruggen zijn geslagen tussen bestuur, burgers, ondernemers en instellingen en waar een gezond bestuurlijk klimaat heerst.

Werkend Nijmegen Een stad die aantrekkelijk is om in te werken en waar elke inwoner die wil en kan werken, aan het werk is. We streven naar een goed ondernemersklimaat, een sterke binnenstad, beter bereikbaar en een duurzame economische groei. Bruisend Nijmegen Nijmegen: een bruisende stad om van te genieten. Van cultuur, sport, onze mooie bosrijke omgeving en natuurlijk van onze grote evenementen. We willen bereiken dat zoveel mogelijk mensen deelnemen en genieten van wat Nijmegen te bieden heeft. Veilig Nijmegen Nijmegen, een stad waar mensen zich veilig kunnen voelen. Op straat, op het werk, bij het uitgaan en thuis. Onze aanpak is een combinatie van repressie en preventie. We werken zoveel mogelijk wijkgericht, samen met onze partners.




2.2.

8

Gemeente Nijmegen

Kansenboek

In “Kansen voor de Keizerstad: Ruimtelijke verkenning 2030” staat het ruimtevraagstuk centraal. Een groot deel van Nijmegen en omgeving zal wanneer we alle ruimtevragen honoreren van karakter veranderen. Dit plaatst ons voor de noodzaak keuzes te maken. Niet alles kan immers overal tegelijk. Tot nu toe hebben we met een beetje inschikken alle ruimtebehoeften geaccommodeerd. Inmiddels is het besef doorgedrongen dat dit niet ten koste mag gaan van de ruimtelijke kwaliteit en dat gestreefd moet worden naar een stad in balans. Daarom zijn keuzes noodzakelijk: willen we de door burgers gewenste kwaliteit waarborgen dan kan niet aan alle kwantitatieve ruimtebehoeften onbeperkt worden voldaan. Ruimtelijke ordening is in essentie een keuzeproces. Een en ander resulteert in de volgende uitgangspunten: • Wij kiezen ervoor om nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen met respect in te passen in het ons omringende, alom gewaardeerde landschap. • Door de stedelijke ontwikkelingen enerzijds te bundelen op locaties en vervoersassen in de stad waar nu al dynamiek heerst en anderzijds de extensieve gebieden zodanig te ontwikkelen dat ze toegevoegd worden aan het stadsweefsel, worden de huidige woon- en verblijfskwaliteiten van de stad ontzien. • Het versterken van de typisch Nijmeegse kenmerken. In “Kansen voor de Keizerstad, uitwerking kansenboek” zijn deze uitgangspunten verder uitgewerkt en worden de volgende thema’s onderscheiden: sterke wijken, vitale werkgebieden, stad aan het water, herkenbare stadsrand en stadspoorten, dynamische knopen, duurzame stedelijke dragers, beleefbaar groen en water in de stad, stad en regio. De ruimtelijke agenda in relatie tot het plangebied luidt als volgt:


Thema’s

Lopende projecten

Nieuwe kansen

Sterke wijken

• Woningbouw

• Woningbouw Spoorkuil • Kantoren Graafseweg/Spoorzone

• Groene stadsrand diverse studies en projecten • Vingerstructuur groene stadsrand • Regiorail, initiatief KAN

• Visie Groene Stadsrand & Stadspoorten • Nieuw perspectief sportvelden

Vitale werkgebieden Stad aan het water Herkenbare stadsrand en stadspoorten

Dynamische knopen

• LV en OV routes tussen de knopen

Duurzame stedelijke dragers

• Graafseweg-St. annastraatHeyendaalseweg

• HOV WaalsprongHeyendaal • HOV GraafswegDukenburg

Beleefbaar stedelijk groen en water

• Zuidelijke stadsrand, mutaties sportvelden • Vingerstructuur stadsrand

• Versterken relaties met groene stadsrand, vingervormige structuur • Laanbeplanting hoofdwegen



9

Gemeente Nijmegen

3. Bestaande situatie




3.1.

Cultuurhistorie

Het terrein buiten de Nijmeegse vesting was al in de Karolingische tijd gedeeltelijk ontgonnen en werd door de stad voor allerlei zaken gebruikt. De voedselvoorziening was daar een van de belangrijkste van. Maar ook ander functies zoals terechtstellingplaatsen, melaatsenhuis, afvalkuilen en molens. De benamingen van de diverse gebieden houden de herinnering daaraan tot op de huidige dag levend. Zo wijst de naam Galgenveld naar de terechtstellingplaats waar misdadigers werden opgehangen. Die plaats lag meer naar het westen, waar nu de wijk Bottendaal ligt. Die naam herinnert aan de kuilen waarin de slagers hun afval, vooral botten dumpten. Overigens werden daar ook de lijken de van de misdagers begraven. In de 17 eeuw werd hier de vesting met een lunet versterkt. Dat lunet kreeg toen de naam Bottendaal en nu houdt de stadswijk de herinnering levend. Als de stad belegerd werd, zoals in 1473 door Karel de Stoute, was het terrein rondom de vesting vogelvrij. De legers sloegen er hun tenten op, reden er met paarden en geschut rond en groeven er loopgraven. Door de de verbeteringen van het geschut moest de vesting vanaf de 16 eeuw steeds verder uitgebreid worden met bastions en buitenwerken. In het voorterrein ontstond een ingewikkeld stelsel van droge grachten met houten bruggen, kronkelige toegangswegen naar de stadspoorten, allerlei oneffenheden en verschillende losse forten. Er mocht niets gebouwd worden omdat het schootsveld van de vesting was. de

Aan het eind van de 18 eeuw werd duidelijk dat het krijgsbedrijf zodanig veranderde dat de vestingen hun functie zouden verliezen. Het zou tot 1874 duren voordat de vesting definitief ontmanteld mocht worden. De stad kocht het militaire terrein terug van de staat en toen was er ruimte voor veel nieuwe woningen en ruime lanen en parken. In 1878 kwam de adviseur van de Minister van Binnenlandse Zaken met een eerste plan voor de stadsuitleg. Vervolgens droeg het stadsbestuur de Commissie van de Uitleg op de werkzaamheden te begeleiden. Die vroeg aan de stadsarchitect van Maastricht, Brander à Brandis, om ook een plan te maken. Zijn ideeën vormden de basis waarop Bert Brouwer voor de Commissie van de Uitleg het definitieve plan voor de uitbreiding opstelde.


10

Gemeente Nijmegen

Het plan behelsde twee parallel lopende gebogen boulevards en een drietal pleinen als beëindiging van die boulevards: het ovaalvormige Keizer Traianusplein , een rond plein (Keizer Karelplein) en een rechthoekig plein (Nieuwe Markt, thans het (kleinere) Joris Ivensplein in de benedenstad). De boulevards lagen als een tangent rondom de oude binnenstad en vingen de oude radialen op, de uitvalswegen naar het landelijk gebied. Rondom het Keizer Karelplein werden gerespecteerde publieke voorzieningen gepland, zoals concertgebouw De Vereeniging. Naar Parijs’ voorbeeld werden in het gehele gebied verder ruime en statige straten, pleinen en parken ontworpen. Aan de voornaamste wegen (singels en uitvalswegen) werden voorname herenhuizen en villa’s gebouwd. De gebieden ertussen werden al vroeg in de stadsuitleg opgevuld met eenvoudigere woningen. In eerste instantie waren het particuliere bouwers die voor de bouw van deze woningen zorgden, maar later werden ook arbeiderswoningen gebouwd door woningbouwverenigingen. Verspreid over het gebied liggen kerken, scholen en winkels. Het plan hanteerde een sterk hiërarchische wegenstructuur: de belangrijkste wegen waren de singels, daarna kwamen de uitvalswegen en tot slot stonden de woonstraten hiertussen. Deze hiërarchie werd ondersteund door de profilering van de straten: een breed profiel (omstreeks zeventig meter) voor de singels met meerdere bomenrijen en middengroen en een smaller profiel, eveneens zorgvuldig vormgegeven, voor de kleinere straten. Het groen onderstreepte de structuur van het plan en vormde daarmee een belangrijke structuurdrager. Voortuinzones (met ijzeren siertuinhekken), bomenrijen en bij brede profielen ook aparte openbare groenstroken, zorgden voor een omlijsting van de bouwblokken en samenhang in het gebied. Stedenbouw en architectuur werden in onderlinge samenhang ontworpen. In het plan werd een hoge mate van uniformiteit in bouwhoogte, straatinrichting, schaalgrootte en rooilijnen aangehouden, waarbij de onderlinge variatie steeds gezocht werd in de straatbreedte, de vormgeving en het materiaalgebruik, en de detaillering en accentuering van afzonderlijke panden. De gave structuur van het gebied werd door de gemeente gewaarborgd door bij de verkoop van de gronden voorwaarden te stellen aan de aard van de bebouwing (villa of herenhuis), de termijn van de bebouwing, finan-



ciële aspecten en dergelijke. Ook was het maken van tuinhekken verplicht; winkeliers konden daar een ontheffing voor vragen. De laat negentiende stadsuitbreidingen genieten een hoge waardering in Nijmegen. De stedenbouwkundige eenheid, de gaafheid, de rijkdom van de architectuur, de schaal, de stedelijke sfeer en levendigheid van het gebied, de heldere hoofdstructuur met voldoende afwisseling in een duidelijke hiërarchie van straatprofielen, al deze factoren hebben ertoe geleid dat het gebied in zijn geheel is aangewezen als Beschermd Stadsbeeld. De negentiende-eeuwse schil heeft inmiddels bewezen tegen de tand des tijds bestand te zijn. Zowel de structuur van de openbare ruimte als de bouwblokken vertonen een opmerkelijke capaciteit om veranderingen in het gebruik op te nemen zonder noemenswaardig aan kwaliteit in te boeten. Individuele gebouwen uit verschillende perioden zijn later toegevoegd zonder dat de daarmee geïntroduceerde schaal- of stijlcontrasten tot een hinderlijke verstoring van het stadsbeeld hebben geleid. Het absorptievermogen is echter niet oneindig. Bedreigingen komen vooral uit andere richtingen: verval door slecht onderhoud van de bebouwing, functieverandering van woonhuizen naar kantoren en studentenkamers, toenemende verkeers- en parkeerdruk en schaalvergroting van winkelvoorzieningen. Bij vergelijking met historische foto’s valt vooral de verarming van de openbare ruimte op. De rijkdom van het gebied is op alle schaalniveaus aanwezig, mede dankzij een breed palet aan architectuurstijlen, die rijke detaillering en ornamentiek gemeen hebben. De eclectische bouwstijl, de neorenaissance en andere neostijlen, maar ook de Zwitserse Chaletstijl en Art-Nouveau zijn veel gebruikt. De veelvuldige toepassing van architectonische elementen als erkers, balkons, kroonlijsten en serres levert een decoratieve bijdrage aan het straatbeeld. Vaak zijn deze elementen voorzien van fraai houtsnijwerk of ornamenten van natuursteen. Karakteristiek zijn ook de smeedijzeren tuinhekken langs de straten. Prominente locaties in het gebied hebben een bijzondere architectuur. Vele in het oog springende panden op hoeken of aan zichtlijnen zijn voorzien van torentjes of andere accenten. Doordat de uiteenlopende stijlen gevat zijn in duidelijke straatwanden en rooilijnen is er toch een sterke samenhang. De bouw (voornamelijk drie lagen met een souterrain) wordt bovendien gekenmerkt door beperkingen in het materiaalgebruik: voornamelijk baksteen, afgewisseld met gepleisterde speklagen en ornamenten. De daken zijn voornamelijk platte daken voorzien


11

Gemeente Nijmegen

van een dakschild aan de voorkant, bedekt met leien of keramische pannen. Beschermde gebieden Verschillende delen van het gebied zijn nu aangewezen als van Gemeentewege beschermd Stadsbeeld. Het oudste is het Beschermd Stadsbeeld de 19 eeuwse Stadsuitleg dat in 1989 als zodanig werd aangewezen. In voorbereiding is het Beschermd Stadsbeeld Indische buurt (Galgenveld). e

Voor het Beschermd Stadsbeeld 19 eeuwse Stadsuitleg heeft het Rijk een aanwijzing als van Beschermd Stadsgezicht in voorbereiding. Als die aanwijzing een feit is vervalt de gemeentelijke aanwijzing als Beschermd Stadsbeeld. Daarbij zullen iets andere grenzen gehanteerd worden. Met name de zuidelijke uitloper langs de Jan van Galenstraat zal dan vervallen; de belangrijkste panden blijven daar echter wel beschermd als Gemeentelijk Monument. Monumenten In het gebied komen diverse panden voor die aangewezen zijn als Rijks of Gemeentelijk Monument. Kaarten: Beschermd stadsbeeld, Stadsbeeldobjecten, Monumenten.



12

Raamwerk Bottendaal - Galgenveld Actualisering bestemmingsplan Bottendaal - Galgenveld

Gemeente Nijmegen

Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007 Gemeentelijk beschermd stadsbeeld 19 eeuwse stadsuitleg e


13

Raamwerk Bottendaal- Galgenveld Actualisering bestemmingsplan Bottendaal - Galgenveld

Gemeente Nijmegen

In voorber.: Gemeentelijk beschermd Stadsbeeld Indische buurt Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


14


Gemeente Nijmegen

Stadsbeeldobjecten Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


15


Gemeente Nijmegen

Monumenten (rood: rijk, groen: gemeente) Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


3.2.

Ruimtelijke structuur

3.3.1. Ruimer kader De wijken Bottendaal en Galgenveld liggen ingeklemd tussen de spoorlijn naar Venlo en de Groesbeekseweg. De St. Annastraat vormt de grens tussen beide wijken. Vanuit het centrum van Nijmegen loopt een aantal radialen richting de randen van de stad en verder. Deze radialen zijn oude verbindingslijnen naar de omliggende dorpskernen en stedelijke nederzettingen; de Graafseweg loopt naar Grave, de Groesbeekseweg naar Groesbeek en de St. Annastraat naar Malden. De eerste oorspronkelijke bebouwing treffen we langs deze lijnen aan. In een later stadium is tussen de radialen bebouwing toegevoegd waardoor de wijken ontstonden. Door de ligging van het stadscentrum aan de Waal kon Nijmegen na de e ontmanteling eind 19 eeuw alleen in zuidelijke, in westelijke en een beetje in oostelijke richting uitbreiden. Hierdoor ligt het centrum van Nijmegen niet centraal op Nijmeegs grondgebied. Met de komst van de Waalsprong komt het centrum van de stad wat centraler binnen de nieuwe gemeentegrens te liggen. In de stadsplattegrond van Nijmegen vormen de wijken Bottendaal en Galgenveld dichtbevolkte wijken in de nabijheid van het stadscentrum. Gelijktijdig met de wijken Bottendaal en Galgenveld zijn de wijken Altrade en ten westen van het spoor de wijken Biezen/Waterkwartier en Wolfskuil gerealiseerd. Rondom het centrum van Nijmegen is in de eerste helft van vorige eeuw in een halve cirkel een band van wijken gerealiseerd. Kenmerkend voor deze wijken is de hoge bebouwingsdichtheid en de gedifferentieerdheid aan bebouwing en functies. Vanaf de jaren ’50, ’60 vorige eeuw is Nijmegen in zuidwestelijke richting verder uitgebouwd tot aan het Maas Waal Kanaal, in zuidoostelijke richting tot tegen het groene stuwwalgebied. Vanaf eind jaren ’60 is een sprong over het kanaal gemaakt met de wijk Dukenburg en later in de jaren ’80 de wijk Lindenholt. 3.3.2. Inzoomen op Bottendaal Gedeelten van Bottendaal en Galgenveld maken deel uit van de samene hangende stadsuitleg van eind 19 eeuw. Bottendaal wordt gekenmerkt door vooroorlogse woningbouw. De negentiende eeuwse bebouwing is


16

Gemeente Nijmegen

vaak gedetailleerd, afwisselend en bepaald het sfeervolle karakter van de wijk. De overige bebouwing dateert uit de jaren 1930, 1950 en 1960. Van oudsher heeft Bottendaal een aantal grotere en kleine bedrijven gekend. Daarvan zijn er de nodige inmiddels verdwenen zoals ASW, Thieme en recentelijk Dobbelman. In de jaren ‘70/’80 vorige eeuw heeft in het kader van de stadsvernieuwing op diverse plekken in Bottendaal vervangende nieuwbouw plaatsgevonden. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in de Dr. Jan Berendsstraat, Stephanusstraat en Schoolstraat. Het voorzieningen niveau werd eveneens hersteld. Van een wijk in verval ontwikkelde Bottendaal zich tot een geliefd woongebied voor gevarieerde doelgroepen. In stedenbouwkundige zin zijn in de wijk Bottendaal 7 samenhangende deelgebieden te onderscheiden: e e 1. a. 19 / vroeg 20 eeuwse schil, waaronder de driehoek tussen Graafseweg en spoor; 2. driehoek Dr. Jan Berendsstraat - De Ruyterstraat - Piet Heinstraat; 3. vierkant Dr. Jan Berendsstraat - St. Annastraat - De Ruyterstraat - Jan van Galenstraat; 4. Dobbelmanterrein / zone speeltuin / W. de Withstraat; 5. driehoek Semmerlinkstraat; 6. spoorzone; 7. Witte de Withstraat. Voor het kaartbeeld van de Deelgebieden wordt verwezen naar de nummering op de kaart Ruimtelijke structuur. Deelgebied 1 is verdeeld over zowel Bottendaal als Galgenveld. Het onderscheid is met ‘a’ en ‘b’ weergegeven. Deelgebied 1a. e e 19 vroeg 20 eeuwse schil Voor beschrijving van dit deelgebied wordt verwezen naar de paragraaf Cultuurhistorie. Allerlei voorzieningen zijn met name in dit gedeelte van Bottendaal te vinden, zoals het wijkcentrum, winkels, horeca, bedrijfjes e.d.. De driehoek Graafseweg, Van Schaeck Mathonsingel, spoor is qua struce tuur nog 19 eeuws. Alleen is de aansluiting Vondelstraat op de Van Schaeck Mathonsingel met de bouw van de losse flatbebouwing aan de singel



verdwenen. Binnen de driehoek heeft wel de nodige functieverandering en vervangende nieuwbouw plaatsgevonden. Het Vihamijterrein is vervangen door een park, Van Gend en Loos is vervangen door de nieuwbouw ROC. Het bedrijfsgebouw van Turmac is getransformeerd naar een woongebouw en tot slot is aan de Arend Noorduijnstraat en aan de Vondelstraat vervangende woningbouw in de vorm van appartementen gerealiseerd. Deelgebied 2. Driehoek Dr. Jan Berendsstraat - De Ruyterstraat - Piet Heinstraat In dit samenhangende deel treffen we van origine arbeiderswoningen in één bouwlaag met kap aan langs lange rechte straten, opgespannen tussen De Ruyterstraat en Dr. Jan Berendsstraat. De meeste straten hebben een kleine voortuin, sommige straten niet. Op diverse plekken zijn de oorspronkelijke ijzeren hekwerken nog aanwezig. Het straatbeeld oogt enigszins rommelig omdat parkeerplaatsen en bomen afwisselend aan de oosten westzijde van de straat zijn te vinden. Deelgebied 3. Vierkant Dr. Jan Berendsstraat - St. Annastraat - De Ruyterstraat - Jan van Galenstraat Kenmerkend is het rechthoekige verkavelingspatroon. De bebouwing is gedifferentieerder qua massa en functie. Hoe dichter bij de St. Annastraat hoe statiger de bebouwing. In dit deel is veel vervangende nieuwbouw in het kader van de stadsvernieuwing gerealiseerd, zowel in de vorm van grondgebonden woningen als in de vorm van gestapelde woningen. Op de binnenterreinen treffen we een aantal woon-werkpanden aan. Deelgebied 4. Dobbelmanterrein/speeltuin/W. de Withstraat Na de sloop van de voormalige zeepfabriek Dobbelman ondergaat het terrein een metamorfose. Zie onder Ontwikkelingen. Deelgebied 5. Driehoek Semmerlinkstraat In deze driehoek staan de eerste complexmatige flatwoningen van Nijmegen, kort na de tweede wereldoorlog gerealiseerd. De straten hebben een stenig karakter door het ontbreken van voortuinen. De flats bestaan uit 3


17

Gemeente Nijmegen

bouwlagen met een kap. In de meest oostelijke zone staan de statige huizen aan de St. Annastraat. Tussen de woonbebouwing en het spoor ligt in de spoorkuil een groene zone die als wandel- en hondenuitlaatgebied wordt gebruikt. Deelgebied 6. Spoorkuil De (zuid)westzijde van het gebied Bottendaal-Galgenveld wordt door de spoorzone gevormd. De spoorzone is momenteel een zeer extensief gebruikte strook, temidden van compacte woonmilieus als Nijmegen West, Willemskwartier, Bottendaal en het centrum. De spoorzone strekt zich uit vanaf de Voorstadslaan tot de Sint Annastraat en beslaat twee omvangrijke rangeerterreinen, het station en de overgangszones rondom het spoor. Het rangeerterrein ten zuiden van Bottendaal staat ook wel bekend als de Spoorkuil. De leegte en de ruimtelijkheid van de rangeerterreinen (zoals die zich onder andere mooi manifesteert vanaf de Graafseweg en de st. Annastraat) is een belangrijke ruimtelijke karakteristiek van dit gebied. Aan beide zijden van het rangeerterrein liggen in de spoorkuil groene zones met daarin sport- en speelgelegenheden. Deelgebied 7. Witte de Withstraat Dit is een nieuwbouwproject van de eindjaren van de vorige eeuw tussen de Sint Stephanusstraat en de Dr. Jan Berendsstraat en wordt gekenmerkt door een compacte bebouwing in drie lagen. Aan beide straten staan twee blokken met een onderdoorgang die verbonden worden door de Witte de Withstraat met ook weer twee blokken. 3.3.3. Inzoomen op Galgenveld. De hoofdstructuur van Galgenveld is ontstaan aan het eind van de negentiende eeuw, begin twintigste eeuw en wordt in hoofdzaak gevormd door drie radialen (de St. Annastraat en de Groesbeekseweg vanaf het Keizer Karelplein en de Heyendaalseweg vanuit de binnenstad) met centraal daartussen een tangentiale verbindingsweg; de Archipelstraat. Deze hoofdwegen zijn voorzien van forse laanbeplanting. De invulling van het gebied heeft in verschillende perioden op basis van verschillende plannen plaatsgevonden. Aansluitend op de structuur van de



negentiende eeuwse schil is vanaf het begin van de twintigste eeuw de Indische buurt aangelegd. Na de tweede wereldoorlog is de Professorenbuurt aangelegd met een nieuwe rechtlijnige, min of meer orthogonale structuur. De wig tussen de Heyendaalseweg en de Groesbeekseweg is in verschillende tijdsperioden in de twintigste eeuw bebouwd. In Galgenveld zijn vier samenhangende gebieden te onderscheiden: e e 1. b. 19 / vroeg 20 eeuwse schil; 8. Indische buurt; 9. Professorenbuurt; 10. Wig Heyendaalseweg - Groesbeekseweg; 11. HAN-complex Heyendaalseweg en Prof. Molkenboerstraat; 12. Hoek Heyendaalseweg - Groesbeekseweg. Voor het kaartbeeld van de Deelgebieden wordt verwezen naar de nummering op de kaart Ruimtelijke structuur. Deelgebied 1b. e e 19 vroeg 20 eeuwse schil e Het noordelijk deel van Galgenveld is onderdeel van de compacte 19 eeuwse schil om het centrum, een gebied dat globaal overeenkomt met het oorspronkelijke vestinggebied, uitgebreid met een aantal uitlopers langs de hoofdassen (Graafseweg, St. Annastraat en Berg en Dalseweg). De aaneengeschakelde woningbouw in het gebied van de 19de-eeuwse schil vertoont een sterke samenhang in het bebouwingsbeeld, zowel typologisch als stilistisch. Dit monumentale stadsbeeld maakt onderdeel uit van het beschermde stadsbeeld. De gesloten bouwblokken bestaat veelal uit bebouwing in twee relatief hoge bouwlagen met een forse kap of drie lagen met een dakschild. Entreezones, portieken, balkons en trappartijen, erf- en balkonafscheidingen zijn rijkelijk vormgegeven en bepalen het statige straatbeeld in hoge mate. In dit gedeelte van Galgenveld zijn veelvuldig voorzieningen als winkels, horeca, bedrijfjes e.d. tussen de woningen aanwezig. De grote verdiepingshoogte van de begane grond maakt deze bebouwing hier uitermate geschikt voor. Het binnengebied tussen de Javastraat en de Sint Annastraat is typerend voor een fenomeen dat zich ook elders in het gebied (op kleinschaliger wijze) voordoet. De tuinen binnen de bouwblokken blij-


18

Gemeente Nijmegen

ken hier groot genoeg om plaats te bieden aan kleine bedrijfjes, kantoren of kleine groengebieden, publiek toegankelijk vanaf de straat middels poorten of steegjes. Zo bevindt zich in dit blok onder andere een architectenbureau, een natuurpark, een parkeervoorziening en een tuincentrum. Deelgebied 8. De Indische buurt De Indische buurt is qua ruimtelijke structuur en formele opbouw van e openbare ruimten een voortzetting van de 19 eeuwse gordel. Kenmerkend voor de Indische buurt is het stedenbouwkundige concept van de monumentale stad; een complex patroon van rechte en gebogen straten, diagonalen en enkele pleinvormige ruimten. De langgerekte Javastraat en de pleinen vormen bijzondere waardevolle, in het oog springende elementen in de structuur. De Indische buurt is zeer karakteristiek. De buurt kent fraaie architectuur en de meeste bebouwing is rijk aan detail. De pleinruimtes laten de diversiteit aan gebouwen meer tot uiting komen. Ruimte en groen naast statige architectuur. De buurt is in hoofdlijnen tot stand gekomen op basis van het uitbreidingsplan voor Galgenveld uit 1906, maar het plan is in de volgende decennia een aantal malen aangepast. Dit is vooral herkenbaar in de architectuur van de bebouwing. De vooroorlogse woningbouwprojecten, hoofdzakelijk herenhuizen en middenstandswoningen, hebben ondanks hun kleine omvang een overwegend grootschalig en stedelijk karakter. Na de oorlog zijn in de jaren vijftig de bouwblokken langs de Molukkenstraat en de Palembangstraat voltooid met portiekflats uit drie tot vier lagen met een kap. Tussen de Atjehstraat en Delistraat is destijds ook een bouwblok gerealiseerd in een traditionalistische naoorlogse architectuur. Deelgebied 9. De professorenbuurt Vanaf de tweede helft van de jaren vijftig is de Professorenbuurt gebouwd. Het stedenbouwkundige concept van de wijkgedachte vormde de basis voor het gebied tussen de Prof. Cornelissenstraat, de Archipelstraat, de Heyendaalseweg en de Groenewoudseweg. De structuur van de Professorenbuurt is radicaal anders dan de monumentale stedenbouwkundige structuur van de Indische buurt. Dit gebied heeft een rechtlijnige, min of meer orthogonale structuur, waarbinnen een diversiteit van buurten uit de



wederopbouw periode te herkennen is, die op kaart zijn aangegeven met een volgletter. a. Het noordoostelijk deel van de buurt (tussen de Archipelstraat en de Prof Schrijnenstraat) bestaat uit alzijdige portiekflats uit drie en vier lagen in een open stroken verkaveling. Aan de zijde van de Archipelstraat zijn aan de kopse gevels van de portiekflats winkels gesitueerd. b. In het zuidoostelijk deel van de Professorenbuurt staan voornamelijk rijtjes en halfvrijstaande woningen in een min of meer gesloten blokverkaveling. De westzijde van de Professorenbuurt heeft een hybride karakter. Oorspronkelijk was in dit deel van Galgenveld de noordelijke zone van de universiteitscampus gedacht waar onder andere de mensa, de studentenkerk, aula en bibliotheek rondom een groot plein gesitueerd waren. Het gebied bestaat thans uit drie deelgebieden. c. In het noorden tussen de Archipelstraat en de Van Weliestraat staan de relicten van de universiteitscampus; de voormalige mensa en studentenkerk. De rest van het terrein wordt benut voor het Oud Burgeren Gasthuis waarvan de nieuwbouw door de ovale grondvorm een markant element in de buurt vormt. d. Het gebied tussen de Molukkenstraat, Prof Van Weliestraat, Prof Cornelissenstraat en de Prof Huijbersstraat is in de jaren zeventig van de vorige eeuw ingevuld met een aantal stroken geschakelde kubusvormige woningen uit een en twee lagen.

19

Gemeente Nijmegen

Deelgebied 10. Wig Heyendaalseweg / Groesbeekseweg De zone tussen de Heyendaalseweg en de Groesbeekseweg sluit qua structuur aan bij de monumentale stedenbouw van de Indische buurt, maar ligt door de begrenzende wegen enigszins geïsoleerd ten opzichte van de rest van Galgenveld. Het deel ten noorden van de Curaçaoweg wordt gekenmerkt door vooroorlogse, gesloten bouwblokken met bebouwing uit twee lagen met een forse kap. Ten zuiden van de Curaçaoweg heeft het gebied half open bouwblokken waarvan de bebouwing deels voor en deels na de tweede wereldoorlog is gerealiseerd. Het plein op de kruising van de Surinameweg en de Witsenburgselaan vormt de groene spil van dit gebied. De bomenlaan in de laatste straat draagt in belangrijke mate bij aan het statige karakter van dit gebied. Deelgebied 11. HAN-compex Heyendaalseweg en prof. Molkenboerstraat Dit gebied wordt gekenmerkt door de grootschalige bebouwing van de schoolbebouwing van de HAN en de kerk. Deelgebied 12. Hoek Heyendaalseweg - Groesbeekseweg Dit gebied wordt gekenmerkt door de grootschalige monumentale bebouwing van het voormalige schoolcomplex. Kaarten: Ruimer kader Totale structuurkaart

e. In zuidelijk deel van het voormalige universiteitsterrein (tussen de Prof Huijbersstraat en de (oude) Groenewoudseweg) is een studentencomplex met ruim 750 flatwoningen gelegen. Hier staan een aantal grootschalige langwerpige gebouwen uit drie tot vier bouwlagen. De uit veertien lagen bestaande woontoren van dit complex vormt een landmark op de kruising van de Groenewoudseweg en de spoorbaan.





20

Gemeente Nijmegen




21

Gemeente Nijmegen



3.3.

Hoogbouw

De notitie ‘Hoogbouw; Nijmegen boven de boomgrens’ spreekt zich uit over de kansen en mogelijkheden van hoogbouw. De definitie van hoogbouw wordt gerelateerd aan de stedenbouwkundige context, de situatie waarin men de hoogbouw beschouwt. Voor Nijmegen wordt de volgende indeling gehanteerd: Laagbouw: 2-3 lagen, al dan niet met kap; Middelhoogbouw: 4-8 lagen (ca. 12-25 m.); Hoogbouw: > 8 lagen (hoger dan ca. 25 m.).

22

Gemeente Nijmegen

Lopende hoogbouwobjecten studentenflat, Oude Groenewoudseweg flat Oud Burger Gasthuis, Prof. Cornelissenstraat Castellatoren Kaart: Bouwhoogten + mogelijkheden gestapelde bouw

Uit inventarisatie blijkt dat in Bottendaal en Galgenveld weinig sprake is van middelhoog- of hoogbouw. In Bottendaal is vooral aan de randen langs de spoorzone en de Van Schaeck Mathonsingel middelhoogbouw aanwezig. Op het kruispunt van de Graafseweg en de spoorzone wordt aansluitend op het Dobbelmanterrein een woontoren van veertien lagen gebouwd. De negentiende eeuwse schil en de Indische buurt bestaan voornamelijk uit lage woningbouw, hoewel de historische panden door hun hoge verdiepingen en halfverdiepte kelders soms zeer fors kunnen zijn. De hoogste elementen zijn hier voornamelijk kerktorens en torens van andere historische gebouwen. Deze steken als kaarsjes boven het stedelijk dek uit. Het voormalige klooster aan de Groesbeekseweg en de Heyendaalseweg vormt samen met de naastgelegen gebouwen een middelhoge bebouwingswand. In de Professorenbuurt liggen een aantal middelhoogbouwcomplexen, veelal het residu van het naoorlogse uitbreidingsplan ‘Galgenveld - Heyendaal’ uit 1954. Rondom de Prof. Mulderstraat zijn eind jaren vijftig van de vorige eeuw een zevental woonblokken van vier lagen opgetrokken. In het zuiden van de Professorenbuurt ligt het studentencomplex van de SSHN dat voornamelijk uit middelhoge strokenbouw bestaat. Aan de zijde van het spoor vormt een hoge woontoren een markant herkenningspunt. Het gebouwencluster van het Oud Burgeren Gasthuis, naast de voormalige Mensa, bestaat grotendeels uit middelhoogbouw; het noordelijke deel van de nieuwbouw valt in de categorie hoogbouw. Op het terrein van de voormalige Mensa zijn een hoog en een middelhoog gebouw gepland (zie bij Ontwikkelingen).





23

Gemeente Nijmegen



3.4.

Beeldkwaliteit

3.4.1. Algemeen Met de Kadernota Beeldkwaliteit geeft de gemeente aan de kwaliteit en samenhang van het stadsbeeld te willen behouden en versterken. Alle benodigde vakdisciplines zullen daarbij samenwerken en gebiedsgericht worden ingezet. De cultuurhistorie van de stad wordt als inspirator en katalysator gebruikt om nieuwe ontwikkelingen te plaatsen binnen de context van de bestaande stad. Het begrip beeldkwaliteit is verbonden met de mate waarin we een positief of negatief beeld van onze omgeving hebben. Als een omgeving of gebouw een slechte indruk achterlaat kunnen we spreken van een lage beeldkwaliteit. Er is sprake van een hoge beeldkwaliteit wanneer een straat, plein of gebouw een positieve indruk oproept. Structuur, identiteit en belevingswaarde zijn bepalend voor de uiteindelijke beeldkwaliteit. In de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit zijn de ambities voor wat betreft de beeldkwaliteit van de stad vertaald in criteria voor bouwplannen en ruimtelijke ontwikkelingen. 3.4.2. Toetsingniveaus De gemeente onderscheidt bij de ruimtelijke ontwikkeling van de stad twee zogenaamde toetsingsniveaus: een bijzonder en een regulier toetsingsniveau. In gebieden waar een bijzonder toetsingsniveau geldt, zal de gemeente een meer actieve rol spelen bij de totstandkoming van nieuwe ontwikkelingen. Er zullen ook hogere eisen worden gesteld aan initiatieven en bouwplannen van derden. In gebieden waar een regulier toetsingsniveau van kracht is, zullen minder strenge eisen worden gesteld aan bouwplannen. Er wordt wel gewaakt voor achteruitgang en verlies van bestaande ruimtelijke kwaliteiten. In het gehele gebied Bottendaal is het bijzondere toetsingniveau van kracht, vanwege de belangrijke positie van het gebied binnen de stad, de gaafheid van de stedenbouwkundige structuur en de waardering voor de architectuur uit de periode waarin dit deel van de stad tot stand kwam. Het toetsingsniveau van het gebied Galgenveld is hoofdzakelijk regulier. Op de Javabuurt is het bijzondere toetsingsniveau van kracht vanwege de


24

Gemeente Nijmegen

architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten. Het betreft hier beschermd stadsbeeld en de bebouwingstypologie sluit aan op de negentiende eeuwse schil. De stedelijke verbindingen (St. Annastraat, Heyendaalseweg, Groesbeekseweg en de Groenewoudseweg) vervullen een belangrijke positie in de structuur van de stad en krijgen om die reden het bijzondere toetsingsniveau. Op de gehele Spoorkuil is, vanwege de strategische ligging en de potentie van het gebied, het bijzonder toetsingsniveau van kracht. Er dient rekening te worden gehouden met het feit dat op alle adressen, welke een ruimtelijk visuele relatie met een van de oranje lijnen of vlakken hebben, ook het bijzondere toetsingsniveau van kracht is. 3.4.3. Bouwstenen In Nijmegen komen samenhangende ruimtelijke eenheden voor met eigen beeldkenmerken. Dit kunnen bijvoorbeeld buurten, wijken of kleinere ensembles zijn. Om de eenheden te kunnen benoemen en beschrijven, is het begrip bouwstenen geïntroduceerd. e

Bottendaal bestaat hoofdzakelijk uit laat 19 eeuwse bebouwing en arbeiderswoningen uit het begin van de twintigste eeuw. In de jaren ‘70/’80 vorige eeuw heeft in het kader van de stadsvernieuwing op diverse plekken vervangende nieuwbouw plaatsgevonden. Ook zijn sinds het eind van de vorige eeuw een aantal voormalige bedrijfsterreinen in Bottendaal omgevormd tot woongebieden. De spoorkuil valt binnen de bouwsteen Werkgebieden. e

Het noordelijk deel van Galgenveld is onderdeel van de compacte 19 eeuwse schil om het centrum, het zuidelijk deel heeft een meer open structuur met het karakter van een tuindorp. Binnen dit deel van Galgenveld zijn de volgende bouwstenen herkenbaar: Verder inzoomend op het plangebied zijn de volgende bouwstenen herkenbaar:



25

Gemeente Nijmegen

B1 Werkgebieden (de spoorkuil); H2 Historische bebouwingslinten (langs de Groesbeekseweg); H3 Laat negentiende-eeuwse bebouwing; V1 Voorzieningen (scholen en kerk tussen de Heyendaalseweg en de Prof. Molkenboerstraat) W2 Tuinwijk; W5 Naoorlogse grootschalige uitbreidingen (portiekflats en woningen rondom de Prof. Hoogveldstraat, Prof. Van der Veldenstraat en het studentencomplex aan de Prof. Huijbersstraat); W7 Inbreidingen en stadsvernieuwing vanaf 1970 ( woonbuurtje met geschakelde woningen rondom Professorenpad).

Kaarten: Beeldkwaliteit Bouwstenen Beeldkwaliteit Toetsingsniveaus





26

Gemeente Nijmegen




27

Gemeente Nijmegen



3.5.

Inventarisatie Maatschappelijke voorzieningen

3.5.1.

Woonservicegebieden

Het wonen voor ouderen en mensen met een functiebeperking in relatie tot het leveren van zorg en welzijnsdiensten. Een woonservicegebied is een wijk waarin, behalve “gewoon wonen”, optimale condities zijn geschapen voor wonen met zorg en welzijn/dienstverlening, tot en met niet-planbare 24 uurs zorg. Dit noemen we ook wel ‘levensloopbestendige’ wijken. Gestuurd wordt op uitvoering ‘op maat’, dat wil zeggen dat iedere wijk zijn eigen aanpak vraagt en dat het concept woonservicegebieden niet als blauwdruk gezien moet worden. We streven naar een stad met levensloopbestendige wijken, die allemaal een eigen invulling en accenten kunnen hebben. Belangrijke onderdelen van ieder woonservicegebied zijn het wonen, de woonomgeving (de toegankelijkheid) en de voorzieningen. De kern van een woonservicegebied is dan ook meestal een wijkservicepunt (zorgkruispunt) met een ‘intramurale’ voorziening en een dienstencentrum. Daaromheen staan vormen van beschermd en verzorgd wonen temidden van ‘gewone’ woningen. Het beleid is er gericht op een “dekkende” situatie, c.q. spreiding van wijkservicepunten en steunpunten over de gehele stad. Waar mogelijk wordt ook de eerstelijnsgezondheidszorg betrokken bij de ontwikkeling van wijkservicepunten. Soms bevindt de eerstelijnszorg zich in de directe omgeving; waar dat niet het geval is zal dat bevorderd worden. 3.5.2. Bottendaal Wijkservicepunt: het Dobbelman terrein Talis Woondiensten, Driestroom (dienstverlening voor verstandelijk gehandicapten) , RIBW (Regionale Instelling voor Beschermende Woonvormen voor mensen met psychiatrische problemen) en zorgaanbieder ZZG werken samen om te komen tot een gevarieerd project met wonen voor verschillende doelgroepen. Met de realisatie is begonnen. Dit project is extra bijzonder omdat hier ook voor het eerst nadrukkelijk aandacht wordt besteed aan het wonen van allochtone ouderen.


28

Gemeente Nijmegen

3.5.3. Galgenveld Wijkservicepunt: Oud Burgeren Gasthuis Van oorsprong een verzorgingshuis. Nu de eerste instelling waar wonen en zorg volledig zijn gescheiden. In totaal 175 plaatsen verzorgd wonen (huur en koop). Bewoners moeten een dienstverleningsovereenkomst met het OBG sluiten. Zij zijn wel vrij in de keuze van een zorgaanbieder. Wanneer de mogelijkheid zich voordoet, wil het OBG uitbreiden met PGplaatsen. Het OBG werkt al wijkgericht en wil dit nog uitbreiden. Kloosterverzorgingshuis Piushove Dit is een kleinschalige woonvoorziening voor 32 dementerende ouderen. Deze kleinschalige verpleegvoorziening zal na 2010 een nieuwe functie krijgen (wooncomplex). De verpleegcapaciteit zal dan verplaatst worden naar Hatert. Talis Woondiensten heeft het pand gekocht. ZZG is zorgaanbieder. 3.5.4. Speelvoorzieningen Voor de gehele stad is een analyse gemaakt om tot een verdeling van speelplekken te komen. Daar is een verdeelsleutel uit gekomen. Op grond van deze verdeelsleutel is per wijk onderzocht of in het benodigd aantal speelvoorzieningen wordt voorzien. Het aantal speelplekken is afgestemd op de stedelijke Nijmeegse norm per wijk, namelijk 1,5 speelplek per 100 kinderen van de basisgeneratie en op de specifieke kenmerken van de wijk. (Kinderen uit de wijk van 5 t/m 11 en 30% van de 12 jarigen) Voor de wijken Bottendaal en Galgenveld is vastgesteld dat aan die norm wordt voldaan. Door middel van spelen maakt een kind zich sociale vaardigheden eigen, leert contacten leggen en maakt kennis met grenzen en normen en waarden. Wij moeten er voor zorgen dat kinderen veilig in de eigen woonomgeving kunnen spelen.


29


Voorziening

Adres

basisonderwijs - de Driemaster - Vrije school Meander - Montessorischool Klein Heyendaal - De blauwe Buut

-

voortgezet onderwijs - Praktijkschool Joannes. sportvoorzieningen - sportzaal Bottendaal - gymzaal wijkcentra - Burghardt zorg en welzijn - Oud Burgeren Gasthuis - verpleeghuis Piushove speelvoorzieningen - speeltuin - speelplek

-

sportplek


Cortenaerpad 32 Groesbeekseweg 146 prof. Huijbersstraat 1 Molukkenstraat 1

Gemeente Nijmegen

Beleidsontwikkelingen/wensen De doordecentralisatie van de onderwijshuisvesting heeft tot gevolg dat in de toekomst de huisvestingsontwikkelingen van de scholen door de schoolbesturen worden geëntameerd. Overigens zijn er geen ontwikkelingen te vermelden t.a.v. de scholen in deze wijk.

- Celebesstraat 12

geen ontwikkelingen te vermelden

- Cortenaerpad 1 - Palembangstraat

geen ontwikkelingen te vermelden t.a.v. sport

- B. v.d. Berghtstraat 114

geen ontwikkelingen te vermelden

- prof. Cornelissenstraat 2 - Van Slichtenhorststraat

Er zijn een aantal belangrijke ontwikkelingen (o.a. woonservicegebieden) op het terrein van de ouderenzorg die extra aandacht vragen. (zie de tekst boven de matrix over de ontwikkelingen van de ouderenzorg)

-

wijkspeeltuin ’t Kraaienest, van Dulkenstraat 29 Willem Barendtzstraat (achter nr.15) Karel Doormanstraat (achter nr. 1) Jan de Witstraat 4 Willem Barendtzstraat (achter nr. 14) Karel Doormanstraat (achter nr. 2) Prof. de Langen Wendelstraat Palembangstraat oude Groenewoudseweg Prof Huijbersstraat (klein Heyendaal) ir. Wevestraat

De wijken Bottendaal en Galgenveld voldoen aan de stedelijke Nijmeegse norm voor speelplekken.


30


Gemeente Nijmegen

Inventarisatie van benodigde vormen van wonen voor ouderen en mensen met een functiebeperking in Nijmegen ideaal WIJK

inwoners

beschermd

verzorgd

zelfstandig

Bottendaal

4500

25

60-120

95-380

Galgenveld

6000

30

80-160

125-500

totaal

10.500

55

140-280

220-880

actueel

over 10 jaar

nog te realiseren

beschermd verzorgd zelfstandig

beschermd verzorgd zelfstandig

beschermd

verzorgd

met thuisz


met thuisz

met thuisz

zelfstandig met thuisz

12

50

35

69

30+dobb

0

20

200

51

199

50

81

199

150

0

0

200

51

211

100

116

268

180+dobb

0

20

400



3.6.

Economie

3.6.1. Algemeen Het voorliggende bestemmingsplan heeft betrekking op de woonwijken Bottendaal & Galgenveld. De economische activiteiten vinden verspreid plaats, met name in de wijk Bottendaal. Galgenveld kan meer getypeerd worden als een woonwijk. De activiteiten zijn veelal gekoppeld aan de grote uitvalswegen, als de Graafseweg, Sint Annastraat en de Groesbeekseweg. 3.6.2. Huidige situatie In het totale plangebied zijn ruim 530 bedrijven en instellingen gevestigd. In tabel 1 zijn de 10 meest voorkomende sectoren weergegeven. 1. Bedrijvigheid De zakelijke dienstverlening is de meest voorkomende sector in het plangebied. Op afstand gevolgd door de gezondheids- / welzijnssector en de detailhandel. Deze drie activiteiten vinden vaak plaats in en rond de buurtwinkelcentra. Dit geldt ook voor de horeca en persoonlijke dienstverlening (kapper, schoonheidssalon, etc.). 2. Bedrijf aan huis Het overige deel van de bedrijvigheid bevindt zich in woonhuizen in het 1 gebied . Hierbij gaat het vaak om bouwbedrijven, bedrijven in de IT en automatisering, handel en autorijscholen. Dit is toegestaan met een maxi2 mum van 50 m oppervlakte en indien het geen overlast veroorzaakt. 3. Winkelcentra De buurtwinkelcentra in het plangebied omvatten een belangrijk deel van de economische activiteiten in het plangebied. In de tabel hieronder staan de aanwezige branches vermeld per winkelcentrum.

1

31

Gemeente Nijmegen

Tabel 1. Aantal bedrijven en instellingen naar sector Nr. 01 02 03 04

SBI code 7412 5530 7440 8514

05

7420

06

7222

07 08 09 10

4521 8042 51** 9231

Categorie

aantal

organisatieadviesbureaus restaurant & café reclame -, reclameontwerp- en -adviesbureaus praktijken van psychotherapeuten en psychologen architecten- en tech. ontwerpbureaus voor burgers en utiliteitsbouw ontwikkelen en produceren van maatwerk software; consultancy algemene burgerlijke en utiliteitsbouw studiebegeleiding, vorming en onderwijs n.e.g. groothandel beoefening van scheppende kunst overige categorieën Totaal

35 24 21 18 16 14 13 13 13 11 +/-350 +/-530

De inmiddels meer dan 100 jaar aan de Burghardt van den Berghstraat 2 gevestigde COÖP omvat bijna 700 m winkelvloeroppervlakte. De winkel is in 2003 flink verbouwd. Dit betrof meer een aanpassing aan de eisen van de tijd dan uitbreiding. De winkel draait goed, ondanks de krappe inpassing in een drukke wijk. De winkel heeft wat eigen parkeerruimte. De druk daarop is groot, ook al omdat op straat betaald moet worden voor het parkeren. Rond de supermarkt treffen we een aantal winkels aan van etnische ondernemers. Hierdoor wordt in een heel compacte setting een basispakket in de dagelijkse artikelen geboden. Er vallen vanuit standaardnormen voor detailhandel best nog wel verbeteringen te bedenken, het totale functioneren van alle winkels tezamen wordt daarom als matig getypeerd. Desondanks oogt het geheel samen met de aanwezige horeca, erg stads en sfeervol.

(Uit ervaring blijkt dat dit voor 25% alleen postadressen zijn waar geen bedrijfsmatige activiteiten plaats vinden.)



32

horeca

Archipelstraat

dagelijkse Detailhandel

Sector

Overig

Burghardt van der Bergstraat - Voedingsmiddelen ‘Can Bazar’ 97 - Voedingsmiddelen ‘COOPcodis’ 78 - Vleeswaren 'Zümra Market’ 179 - Deegwaren ‘The Churros Factory’ 85

- Voedingsmiddelen ‘COOPcompact Walraven’ 21-23 - Brood en banket ‘’t Kraaijennest’ 33

nietdagelijks


- Fotografie Harm-Jan van Dijk 72 - Medische & orthopedisch - Grafische reproductie DTP E. v. ‘Avos medical’17 Bijl 31 - Groothandel in vleeswaren ‘Birtat’ 93a

Gemeente Nijmegen

Kaart: Functiekaart

- Restaurant ‘Avrupa’173 - Restaurant ‘Chipito’103 - Restaurant ‘Ankara’ 44 - Restaurant ‘Kluizenaar’ 96 - Hotel ‘La residance’ 50 - Café ‘Maxim Bar’ 87 - 89 - Wijkcentra ‘De Burghardt’ 114 - Kinderopvang ‘Bottendaal’ 112 - Rechtskundige adviesbureau ‘Mirhra’ 14 - Groothandelondernemning ‘De Moor’ 155 - Dienstverlener t.b.v. evenementen J. Crone 169 - Boekhoudbureau ‘Budel’ 45

- Lokale postdiensten/Macoshop 19 - Ontwikkelen maatwerk software ‘Hertech’ 226 - Banken ‘ABN-AMRO’ 27 - Adviesbureau ‘BUYS’ 276 - Schoonheidsverzorging ‘Soyer’ 48 - Pers en journalistiek ‘Koster & de Haan’ 9

* Bronnen: PWE 2005 en inventarisatie, mei 2005 ** Bron m2 supermarkten: supermarktgids dec. 2004 Lijst met (waarschijnlijk) ondersteunende horeca Straat Nummer Naam Prof. Weliestraat

6

Fitness ‘Basement’





33

Gemeente Nijmegen



3.7.

34

Gemeente Nijmegen

Verkeer en vervoer

3.6.1 Wegen en routes In het plangebied is sprake van een diversiteit aan wegen en routes. Deze zijn op voorgaande kaart weergegeven. Het tracé Van Oldenbarneveldstraat – Stijn Buijsstraat is volgens het categoriseringsplan een gebiedsontsluitingsweg categorie B, omdat er een busroute over loopt. Inmiddels rijden er geen bussen meer, het ligt dus voor de hand dat het een 30 km-gebied kan worden. Er bestaat een plan voor de aanleg van een fietspad over de Spoorkuil tussen Bottendaal en Willemskwartier. Dit is echter nog niet concreet gemaakt. Verder staat er in het Regionaal Plan een recreatieve fietsroute tussen Nijmegen-Oost en Heyendaal gepland. 3.6.2

Parkeerregulering

Citaat uit de Parkeervisie (vastgesteld in de Raad op 20-10-2004) Als gevolg van het betaald parkeren in het Centrum is er parkeerdruk ontstaan in de omliggende wijken. In combinatie met de toenemende parkeerbehoefte van de bewoners van deze gebieden leidt dit tot grote druk op de leefomgeving. Om deze overlast tegen te gaan en vooral het parkeren voor bewoners mogelijk te maken wordt het invloedsgebied stap voor stap gereguleerd. Het gebied zal zich geleidelijk uitbreiden. Naast gebied oost en Bottendaal, waarvoor nu al parkeerregulering wordt ingevoerd zal er ook worden onderzocht of in West (Biezen, Waterkwartier) en in de Ooij moet worden gereguleerd. Op 22 december 2005 heeft de raad een besluit genomen over de uitbreiding van het betaald parkeren. Daarin is voorzien in een geleidelijke uitbreiding van het betaald parkeren in Bottendaal en Galgenveld, die deels verder gaat dan de grenzen in de Parkeervisie. Huidige stand van zaken: Bottendaal: is volledig betaald parkeren. Gebied is per 01-8-07 uitgebreid. Galgenveld: dit gebied is in 2007 uitgebreid (3e/4e kwartaal). Kaarten: Wegen en routes Betaald parkeren




35

Gemeente Nijmegen

P

Rangeerterrein

Gebiedsontsluitingsweg categorie A (50km/uur) Gebiedsontsluitingsweg categorie B (50km/uur) Overige wegen: Erftoegangswegen (30km/uur) Busbaan (tevens route Hoogwaardig Openbaar vervoer) Hoofdfietsroutes Spoorweg Aandachtspunten (onderbroken strepen):


Wegen en routes



Kaart Parkeervisie 2004

36

Gemeente Nijmegen

Kaart betaald parkeren buiten centrum 2007


Betaald parkeren Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


3.8.

Groen, natuur en landschap

3.8.1. Groenstructuur Bottendaal vormt samen met Altrade en het noordelijke deel van de wijk Galgenveld de negentiende eeuwse schil rondom de historische binnenstad. De opbouw kent een sterk hiërarchische wegenstructuur: met brede statige uitvalswegen en de smalle woonstraten. Bij de ontwikkeling van dit stadsdeel maakte het groen onderdeel van het ontwerp, stevige laanstructuur langs de uitvalswegen en een boomstructuur in de tussenliggende straten. Hierdoor kreeg de wijk een lommerrijke uitstraling met een relatief groen karakter. Als gevolg van het enorm toegenomen autoverkeer en de daarbij behorende parkeerdruk is de inrichting van de openbare ruimte in dit gebied drastisch veranderd. De karakteristieke laanbeplanting is op diverse plaatsen verdwenen en er is geen samenhangende visie meer te herkennen. Steeds meer voortuinen veranderen in parkeerplaatsen en de karakteristieke hekwerken worden vervangen door moderne hekken. Naast laanbeplanting bestaat het groen in Bottendaal uit een aantal buurtparkjes zoals de Natuurtuin Bottendaal, het Thiemepark en het recent aangelegde Vondelparkje. In de spoorkuil liggen enkele functionele terreinen zoals een hondenuitlaatplek, een tennisveld en een trapveld. In het noordelijke deel van Galgenveld is relatief weinig openbaar groen aanwezig. De zware bomenstructuur in de omgeving van de Archipelstraat en de kleine groengebieden op kruispunten van wegen ( o.a. Sumatraplein, Borneostraat, Lombokstraat en Balistraat) vormen samen met de grote tuinen en binnenterreinen het groene karakter van de wijk. Het Javabosje gelegen tussen de tuinen van de St. Annastraat en de Javastraat vormt een bijzonder groen element. Het is een natuurlijke plek in een sterk verstedelijkte omgeving. In het zuidelijke deel van Galgenveld is een aantal buurten te onderscheiden die sterk van elkaar verschillen: de Indische buurt en de Professorenbuurt. De wijk heeft een open karakter met vrij veel groen, zowel openbaar als privé. Het groen bestaat uit laanbomen langs belangrijke verbindingswegen, groenstroken en plantsoenen in de woonstraten. De omgeving van het Oud Burgeren Gasthuis en de voormalige Mensa heeft een sterk groen karakter.


37

Gemeente Nijmegen

Het parkje Groene Perron parallel aan de spoorlijn is aangelegd als compensatie voor het groen dat moest verdwijnen voor de aanleg van de busbaan en het fietspad in de spoorkuil. Kansen voor het groen Herstructurering van woningbouw of andere bebouwing, dienen te worden aangegrepen om nieuw groen toe te voegen of de kwaliteit van het bestaande groen te versterken. Vooral in Bottendaal liggen er kansen om op kleine schaal buurtgroen toe te voegen en de gebruiksmogelijkheden van bestaand groen kan verder uitgebouwd worden. Bij nieuwe ontwikkelingen in de spoorkuil onderzoeken of nieuw groen aan de aangrenzende woonwijken toegevoegd kan worden. 3.8.2. Natuur en landschap De bijzondere ligging van Nijmegen op een kruispunt van het rivierengebied, de hogere zandgronden en het stuwwallencomplex zorgt ervoor dat niet alleen rondom Nijmegen, maar ook binnen de stadsgrenzen een verscheidenheid aan leefmilieus voor planten en diersoorten aanwezig is. Grootschalige natuurgebieden om de stad, zoals de Gelderse Poort, de uiterwaarden van de Waal, De Ooijpolder, het Hatertse Vennengebied, Heumensoord fungeren hierbij als brongebied voor de natuurwaarden in de stad. Het plangebied grenst aan de spoorlijn Nijmegen - Venlo, die de verbinding vormt vanuit de stad naar het omliggende landschap. Via deze spoorlijn met de daarbij behorende spoorbermen ontstaat een directe relatie tussen het omliggende landschap en de groengebieden binnen het plangebied. De spoorlijn vormt een belangrijke droge ecologische dooradering en is van grote waarde voor de natuur in de stad. Binnen het plangebied liggen een tweetal ecologisch waardevolle plekken: de Natuurtuin Bottendaal en het Javabosje. Beide gebieden worden door bewonersorganisaties beheerd en hebben daarmee ook een educatieve functie. Kansen voor natuur Bij nieuwe ontwikkelingen vooral in de spoorkuil streven we naar handhaving en versterking van de aanwezige natuurwaarden, vooral gericht op meer verblijfsplaatsen voor vogels en vleermuizen.


38


Gemeente Nijmegen

Bij de verdere uitwerking van de ontwikkelingslocaties dient een zorgvuldige afweging gemaakt te worden of een natuurwaardenonderzoek, een inventarisatie naar beschermde flora en fauna, noodzakelijk is. Bij de start van iedere ontwikkeling dient een afweging gemaakt te worden in hoeverre een inventarisatie in het kader van de natuurwetgeving noodzakelijk is. Waardevolle bomen Dit zijn individuele exemplaren die dusdanig waardevol zijn, dat specifieke bescherming gewenst is. Om de monumentale status te bepalen zijn meerdere criteria gehanteerd: - leeftijd (minimaal 50 jaar), conditie (levensverwachting minimaal 10 jaar) en habitus; - ruimtelijke betekenis voor de omgeving (sfeerbepalend, structuurbepalend, herkenningspunt); - cultuurhistorische betekenis; - ecologische betekenis, genetische waarde; - uitzonderlijk formaat, snoeiwijze e.d. In de lijst maken we onderscheid in bomen die geregistreerd staan bij de Bomenstichting en de voorlopige gemeentelijke monumentale bomenlijst. De groeicondities van deze monumentale bomen en boomgroepen worden in het bestemmingsplan veiliggesteld. locatie Bomenstichting St. Annastraat 175 voorlopige lijst Sumatraplein Archipelstraat

soort

aantal

eigendom

Rode beuk

1

particulier

zilveresdoorn witte paardenkastanje

18 55

gemeente gemeente

Kaart: Groenstruur





39

Gemeente Nijmegen



3.9.

Water en bodem

3.9.1. Algemeen Het plangebied maakt deel uit van de bestaande waterhuishoudkundige inrichting van het gemeentelijk grondgebied ten oosten van het MaasWaalkanaal en ten zuiden van de Waal. Voor dit gebied is het “Waterplan Nijmegen” relevant. het noordelijke deel, (Benedenstad) ligt laag de zuidelijke delen (Centrum en Centrumrand) liggen hoog en droog. Er vinden geen waterhuishoudkundige ontwikkelingen plaats,anders dan toekomstige afkoppelplannen. Maar dit is weinig van invloed op de aan te wijzen bestemmingen. 3.9.2. De watertoets. In het kader van de watertoets heeft het overleg met het waterschap plaatsgevonden en is de volgende inhoud voor de waterparagraaf vastgesteld. 3.9.3. Oppervlaktewater Binnen het plangebied is geen oppervlaktewater aanwezig. Er is wel een vijver aan de Archipelstraat tussen de Molukkenstraat en de bebouwing aan de Prof. Cornelissenstraat aanwezig, maar dit is een bovengronds onderdeel van het gemeentelijk rioleringstelsel (zie Riolering). 3.9.4. Grondwater Het grondwater in het plangebied ligt op gemiddeld circa 20 a 25 meter beneden maaiveld (bron: Milieuatlas) Het plangebied bevindt zich voor een deel in het grondwaterbeschermingsgebied Nieuwe Markt. Het gaat dan om het noordelijke deel van het plangebied ten noorden van de De Ruyterstraat, Van Goorstraat, Fransestraat, en de Van Spaenstraat. Voor dit grondwaterbeschermingsgebied is de gemeente bevoegd gezag vanwege het speciale karakter (teveel bodemvervuiling). In de bodemparagraaf zijn randvoorwaarden voor infiltreren aangegeven. Bij infiltratie van hemelwater zal in dat deelgebied bij de gemeente ontheffing moeten worden aangevraagd. Ook bij nieuwbouw of grootschalige herbouw zal contact met de gemeente moeten worden opgenomen, indien


40

Gemeente Nijmegen

de bodem dieper dan 2 meter geroerd wordt. Ook de aanleg van huizen, wegen, parkeervoorzieningen etc. is aan regels gebonden. Het plangebied ligt op een overgang van de stuwwal naar de laaggelegen delen van de stad. De bodemsamenstelling gaat dus over van zandig naar kleiig en de grondwaterstanden komen steeds dichter bij het maaiveld. In droge tijden zit het grondwater op de hoge delen 5-10m diep. Aan de lage kant (omgeving van Park West) is de grondwaterstand gemiddeld 7,5m NAP en dus 2-3m onder maaiveld wat op 9,5 tot 10m NAP ligt. Echter ten tijde van hoge waterpeilen in de Waal komt het grondwaterniveau tot net onder het maaiveld. Er is in dit lage deel van het plangebied dus sprake van mogelijke grondwateroverlast. Bij nieuwbouw in deze hoek moet daarmee rekening worden gehouden (Watertoets!). 3.9.5. Riolering Voor het hele plangebied geldt, in het kader van het bevorderen van het duurzaam omgaan met water, het gemeentelijk beleid om schoon hemelwater af te koppelen van het gemengde rioolstelsel. Schoon hemelwater dient in de bodem te worden geïnfiltreerd. Bij infiltratie van hemelwater dient waar mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame bouwmaterialen (conform convenant Duurzaam bouwen Gelderland ’99). In het plangebied ligt een gemengd rioolstelsel d.w.z. het (huishoudelijk) afvalwater en het hemelwater van daken en wegen wordt gezamenlijk ingezameld en getransporteerd. Aan de Archipelstraat ligt een zogenaamde overstortvijver. De functie van vijver is het tijdelijk bufferen van rioolwater (afvalwater vermengd met hemelwater) tijdens perioden van hevige neerslag. De vijver is niet aan te merken als oppervlaktewater, maar vormt een onderdeel van de gemeentelijke riolering. Op een paar locaties (o.a. vm. Dobbelmanterrein en deels parallelweg St. Annastraat) is de hemelwaterafvoer afgekoppeld van de (gemengde) riolering. Dit hemelwater wordt geïnfiltreerd in de bodem. Het beleid van de gemeente Nijmegen is er op gericht om schoon hemelwater en vuil afvalwater zoveel mogelijk te scheiden; aangrijpingsmomenten hiervoor zijn bouwplannen, vervanging van (openbare) riolering en herstructureringsprojecten



3.9.6. Bodem Het plangebied omvat veel bedrijvigheid van waaruit diverse verontreinigingen bestaan. In paragraaf 6.5 is de bestaande situatie op basis van het onderzoek vastgelegd.

41

Gemeente Nijmegen

3.10.

Woon- en leefklimaat

Bottendaal en Galgenveld liggen beiden in Nijmegen-Oost. Beide wijken hebben een goed woonmilieu in een gewilde woonomgeving. Van Bottendaal (stadsbuurt) naar Galgenveld gaat het woonmilieu over van stadsbuurt naar een meer ontspannen woonomgeving/milieu; waarbij de functiemenging verminderd; de bebouwingsdichtheid afneemt en in het algemeen de woningen ruimer worden en de kavels ruimer. 3.10.1. Bottendaal e Bottendaal is een grotendeels 19 eeuwse wijk, vlakbij het centrum gelegen, tussen de twee grote (verkeers)radialen St. Annastraat en Graafsee weg. De noordelijke helft ligt in de karakteristieke 19 eeuwse schil, de zuidelijke is opgebouwd uit minder uitbundige woningen en straten, veelal van recentere datum. De meest noordelijke straten zijn door de Graafseweg als het ware van de rest van de wijk afgesneden. De wijk heeft te maken met afgeleide parkeerdruk vanuit het nabijgelegen stadscentrum. In Bottendaal is sprake van een grote bebouwingsdichtheid en krappe achtertuinen. Veel woningen zijn inmiddels gerenoveerd. Door de hoge bebouwingsdichtheid, de functiemenging en de gerealiseerde stadsvernieuwingsprojecten levert de wijk een sterk gevarieerd beeld op. De wijk heeft geen echt centrum. Als zodanig functioneert informeel de Burghardt van de Berghstraat. In Bottendaal bevinden zich nogal wat werkfuncties. De bebouwing en ruimtelijke structuur van de wijk dienen als broedplaats voor kleine startende bedrijven, vaak op binnenterreinen. Op de plaats van een voormalige drukkerij is een buurtparkje aangelegd. Bottendaal heeft altijd een gevarieerd woon- en leefklimaat gehad, met uiteenlopende bevolkingsgroepen (waaronder 'echte Nijmegenaren', studenten en allochtone bewoners). In sociaal opzicht zijn er geen echte buurten met een eigen identiteit. Bottendaal is een levendige wijk in een mooie woonomgeving. Nieuwbouw Het terrein van de voormalige zeepfabriek Dobbelman ondergaat momenteel een complete metamorfose. Hier is inmiddels een start gemaakt met nieuwbouw: waaronder 128 woningen en appartementen en een bijzonder woon-zorgcomplex. Naast woningen komen er ook verschillende voorzieningen voor wijk en stad op het gebied van zorg, cultuur en sport.




Woonmilieu Bottendaal wordt vanuit dit beleid getypeerd als een “stadsbuurt”-milieu. Een geliefd woonmilieu waar binnen Nijmegen een tekort aan bestaat. Andere wijken die op dit moment binnen deze categorie vallen zijn Benedenstad en Altrade. Kenmerken voor dit milieu zijn: accent op middelhoog, afgewisseld met hoog- en/of laagbouw. In Bottendaal bestaat de woningvoorraad hoofdzakelijk uit etagebouw. De schakeling is voornamelijk in gesloten bouwblokken waarbij de bebouwingsdichtheid compact is (gemiddeld 48 woningen/ha). Er is een mix van koop en huur, waarbij het accent op huur ligt in zowel alle prijsklassen: goedkoop, middelduur en duur. Bij dit woonmilieu is er sprake van functiemenging, voornamelijk geconcentreerd op de assen.

42

Gemeente Nijmegen

Woonmilieu Galgenveld is in een wat meer ontspannen woonmilieu dan in Bottendaal. Het ligt net wat verder van de stad. We noemen dit woonmilieu: ‘tuinstad gedifferentieerd’. Andere wijken die op dit moment binnen deze categorie vallen zijn Hengstdal en St. Anna. Kenmerken voor dit woonmilieu zijn: mix van vooral laagbouw en middelhoog, in mindere mate hoogbouw (<25%). In Galgenveld bestaat de woningvoorraad voor ca. 49% uit etagebouw. De schakeling is voornamelijk in rijen en soms met losse elementen. Bij dit woonmilieu is sprake van een gemiddelde bebouwingsdichtheid (gemiddeld 34,1/ha); een mix van koop en huur in zowel de goedkope als middeldure prijsklasse (ca. 61% koop) en er is weinig functiemenging.

3.10.2. Galgenveld Galgenveld is een mooie, middeloude wijk. Ruim de helft van de woningen e is uit de periode van voor de oorlog. De straten binnen de 19 eeuwse schil (o.a. Van Spaenstraat, Fransestraat, Van Slichtenhorststraat) zijn heel populair door het monumentale karakter, de fraaie architectuur en de rijkdom aan details met weliswaar weinig openbaar groen, maar wel veel straatbomen. Ten zuiden hiervan ligt de evenzeer aantrekkelijke Indische buurt uit de 20’er jaren (Berlage-architectuur). Ten zuiden daarvan is de wijk naoorlogs, voor het grootste deel bestaande uit een ruim opgezet laagbouwgedeelte en een dichtere strook met flatbebouwing. Min of meer daartussen bevindt zich het gebouw van de voormalige mensa en het studentenflatcomplex Galgenveld. De buurt in de zuidoosthoek van de wijk, tussen Groesbeekseweg en Heyendaalseweg is weer wat statiger. Door de ruime aanwezigheid van bedrijven en instellingen is er sprake van een aangename levendigheid. Vanwege een aantal hoofdwegen en de nabijheid van het stadscentrum heeft de wijk te maken met een verhoogde verkeersdruk. In Galgenveld wonen veel (alleenstaande) ouderen en wat minder kinderen. In de wijk wonen verder veel studenten (op kamers en het complex Galgenveld). Sociaaleconomisch gaat het om een sterke wijk met een hoog opleidingsniveau.




43

Gemeente Nijmegen

4. Beleidskader




4.1.

Natuur

4.1.1. Soortbescherming - Flora- en faunawet De Flora- en faunawet beschermt een groot aantal soorten, waaronder vrijwel alle gewervelde dieren (vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren) en een aantal planten. Deze mogen onder meer niet gedood, verjaagd, gevangen of verontrust worden. Als bij uitvoering van werkzaamheden in de openbare ruimte zulke beschermde soorten aanwezig zijn, lopen we de kans dat we handelen in strijd met de wet. In veel gevallen kunnen plannen echter zo uitgevoerd worden dat overtreding van de verbodsbepalingen niet aan de orde is. Wanneer dit niet mogelijk blijkt te zijn, en de wet geen mogelijkheden biedt voor een vrijstelling, dan moet een ontheffing aangevraagd worden. Deze kan alleen onder bepaalde voorwaarden worden verstrekt. De ontheffingsaanvraag moet onderbouwd zijn door een goed onderzoek naar het voorkomen van en de effecten op beschermde soorten. Ook moet aangetoond worden dat er sprake is van een zwaarwegend maatschappelijk belang (het ‘nee-tenzij’-beginsel).

44

Gemeente Nijmegen

ne karakter is ook gekeken wat de behoefte of kansen zijn voor het groen in de wijk. 4.1.3. Natuurwaardenkaart (2005) De wijze waarop in Nijmegen omgegaan wordt met de natuurwetgeving is nader uitgewerkt in de Richtlijn Natuur die doorvertaald is naar de Natuurwaardenkaart. Op basis van deze kaart kan een inschatting gemaakt worden in hoeverre binnen een gebied beschermde en bedreigde planten- en diersoorten voorkomen. Het grootste deel van het plangebied heeft een gemiddelde natuurwaarde, de spoorkuil kent een relatief hoge natuurwaarde. In gebieden met een hoge natuurwaarde wordt aanbevolen om bij ruimtelijke ingrepen te inventariseren op het voorkomen van beschermde en bedreigde soorten. Binnen het plangebied moet vooral aandacht gegeven worden aan vleermuizen, steenmarters en vogels.

In de Flora- en faunawet is daarnaast een zogenaamde “algemene zorgplicht” opgenomen. De zorgplicht is van toepassing op alle planten en dieren, of ze wettelijk beschermd zijn of niet. De zorgplicht houdt in dat er bij ingrepen zoals bouwactiviteiten altijd zorgvuldig moet worden omgegaan met de aanwezige planten en dieren. Dat betekent dat schadelijke activiteiten voor planten en dieren in alle gevallen zoveel mogelijk moeten worden voorkomen. Een voorbeeld hiervan is de regel dat het kappen van bomen alleen mag plaatsvinden buiten het broedseizoen. 4.1.2. De Groene Draad - Kansen voor het Nijmeegse groen (05-07) Dit nieuwe groenplan geeft de mogelijkheid om actief te sturen aan ontwikkelingen op het gebied van groen in de stad. Daarnaast levert het de handvatten om groen een sterke positie te geven binnen de dynamiek van de verschillende stedelijke ontwikkelingen. In het groenplan is beschreven hoe we omgaan met het bestaande groen in de stad; welke randvoorwaarden belangrijk zijn. Voor alle wijken zijn de karakteristieke kenmerken van het wijkgroen beschreven die als toetsingskader dient voor verschillende plannen en ontwikkelingen in de stad. Naast de beschrijving van het groe-




4.2.

Wonen

4.2.1. Regionaal Plan Stadsregio KAN 2006 Dit plan kent een woningbouwcontour (rode lijn op de kaart). Binnen deze contouren bepalen gemeenten zelf de te ontwikkelen locaties en de aantallen nieuw te bouwen woningen. Buiten de contouren bestaan specifieke randvoorwaarden. Het plangebied ligt geheel binnen deze contouren. Een in het kader van dit plan lopend project is “Externe profilering centrumstedelijk leefklimaat steden”. Het gehele plangebied ligt binnen deze projectbegrenzing. In dit gebied wordt de ontwikkeling van een centrumstedelijk (woon)milieu nagestreefd. 4.2.2. Woonvisie Nijmegen 2005 Wonen is een alledaags woord voor een alledaagse zaak. De betekenis is voor alle inwoners van Nijmegen groot. Tegelijkertijd is die betekenis voor iedereen anders. Een goed leefklimaat draagt bij aan een goede leefbaarheid. Een goed woonklimaat is de basis voor een leefbaar, sociaal en vitaal Nijmegen. Als gemeente bouwen we geen woningen. Bij de gemeente gaat het om stellen van inhoudelijke en procesmatige kaders om gewenste uitkomsten te bereiken. Hiervoor heeft Nijmegen de “Woonvisie Nijmegen 2005” opgesteld. Hierin zijn een aantal uitgangspunten voor het wonen in Nijmegen geformuleerd:

45

Gemeente Nijmegen

van morgen, met oog voor maatschappelijke veranderingen. Dus oog voor vergrijzing (woon- zorgarrangementen) woonverdunning, verdere verspreiding ICT en het multiculturele karakter van Nijmegen. We stellen de wijk centraal, met als doel het realiseren van een woonmilieu waarin mensen graag samen leven. Een positief gewaardeerd woonmilieu, leefbaar, veilig en met variatie in het aanbod zodat mensen niet noodgedwongen hun wijk uitmoeten als ze aan een stap in hun wooncarrière toe zijn. Dit houdt ook wijkgerelateerde sociale netwerken in stand. We doen dit met respect voor de identiteit van buurten en wijken. Want elke wijk is anders. Samen vormen ze de stad, die ongedeeld moet zijn. Kaart: Huur- koopwoningen

In de Woonvisie Nijmegen 2005, welke door de raad is vastgesteld in juni 2001 zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • Een ongedeelde stad. Wijken zijn geen getto’s van “dure tweekappers’ of “goedkope huurwoningen’. Wijken zijn een afspiegeling van de stad, niet letterlijk: figuurlijk. De woningvraag vraagt om een gedifferentieerd woonmilieu op stedelijk niveau. • Bewoners binden. Met het oog op leefbaarheid van straat, buurt en wijk willen we bewoners binden door te zorgen dat ze een positieve keuze kunnen maken. Bewoners binden is ook het uitgangspunt bij onze zoektocht naar variatie in wijken en buurten. • Bouwen voor de buurt van de toekomst. Bouwen voor de buurt van morgen betekent bouwen voor de vraag





46

Gemeente Nijmegen



4.3.

Recreatie

4.3.1. Regionaal Plan Stadsregio KAN 2006 Vanuit dit plan is de ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie van belang. Daarbij zijn onder andere recreatieve verbindingen belangrijk. Het gaat om het ontwikkelen van een fijnmazig, openbaar toegankelijk netwerk van paden en routes voor meerdere doeleinden. Hierop aanhakend zijn er mogelijkheden voor kleinschalige ontwikkelingen als logeren bij de boer of het gebruik maken van cultuurhistorie. De recreatieve verbindingen maken het landschap beleefbaar. Dit Kernnetwerk Recreatieve Verbindingen staat als groene lijn op de kaart van het regionaal plan aangegeven. De recreatieve verbindingen in Bottendaal - Galgenveld lopen min of meer langs de randen van plangebied heen (sluiten aan bij groene lobben structuur en het verbinden van stad met ommeland).

47

Gemeente Nijmegen

4.4.

Economie

4.4.1. Buurteconomie Een van de speerpunten van het Nijmeegse economische beleid is het terugbrengen van economische activiteiten naar de stad én de wijken. Hierbij gaat het met name om de vestiging van kleinschalige (ambachtelijke) ondernemingen en het stimuleren van starters. Ruimtelijk kan dit zich uiten in: 2 - ondernemen in / aan huis (met een maximum van 50 m oppervlakte); - behoefte aan woon-werkpanden; - economische herontwikkeling van kleinschalige bedrijvigheid. In de wijken kan ook gedacht worden aan het ontwikkelen en stimuleren van bedrijfspanden voor starters, huiskamerondernemingen en woonwerkcombinaties. De aard en omvang van de activiteiten moet uiteraard aansluiten bij de functie van de directe omgeving (wonen) en de behoefte. Gedacht dient te worden aan ambacht, nijverheid, financiële en zakelijke dienstverlening. 4.4.2. Detailhandel In de jaren ’70 en ’80 is binnen de Nederlandse distributieplanologie een fijnmazig netwerk van detailhandelsvoorzieningen gerealiseerd. Vanuit een theoretische benadering werd het distributielandschap verdeeld in winkelcentra van verschillende niveaus, logisch gespreid over de ruimte. In de wijken Bottendaal en Galgenveld zijn de voorzieningen gericht op het buurtniveau. Veel economische voorzieningen van Bottendaal zitten in en rond de Burghardt Van Der Berghstraat, voor Galgenveld zit er een concentratie detailhandel in de Archipelstraat. Beleidslijn 1993 e.v. Voor Nijmegen Oost is in 1993 een advies opgesteld over de winkelstructuur. In dat winkelonderzoek werd geconcludeerd dat sterkere buurtwinkelcentra een tegenwicht moesten bieden aan de verdere centralisatie van de detailhandel richting o.m. Daalseweg - Tooropstraat. Ondanks een klein draagvlak in die wijk werd uitgegaan van het voortbestaan van de winkelconcentratie daar rond de COOP-supermarkt in de Burghardt van den Berghstraat.




48

Gemeente Nijmegen

Een tweede verzorgingspunt kon volgens de nota ontstaan in het zuiden van Galgenveld. In latere notities is de locatie uiteindelijk bepaald op de plek van de voormalige Mensa aan de Molukkenstraat als vervanging of opvolger van de incomplete strips aan de Archipelstraat, Prof. Molkenboerstraat en aan de St. Annastraat. Het zou hier gaan om een concentra2 2 tie met 2600 m bvo, waarvan 1600 m supermarkt.

en daarvoor moet betalen. Het gaat dan om een zaak met een detailhandelsbestemming of de bestemming bijzondere doeleinden, waar een beperkt deel van het oppervlak gebruikt wordt voor het plaatsen van tafels en stoeltjes. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een boekenwinkel met een koffiecorner of om een museum met een restaurant. Deze ondersteunende horeca is echter aan beperkingen onderhevig:

4.4.3. Horeca Het horecabeleid bepaalt dat er in Nijmegen met name ruimte is voor horeca in het stadscentrum. Daarbuiten wordt alleen horeca toegestaan die bestemd is voor eigen bewoners en dus een wijkfunctie vervult. In het plangebied is het horeca-aanbod gekoppeld aan de detailhandelsvoorzieningen. Uitbreiding van het bestaande aanbod ligt niet voor de hand.

Ondersteunende horeca bij bestemming*:

Nieuwe horeca in de wijken Nijmegen heeft een aanzienlijk aanbod aan horeca buiten het stadscentrum. De aanwezigheid van voldoende parkeermogelijkheden, sfeer, persoonlijke aandacht en veiligheid zijn factoren die hieraan hebben bijgedragen. De horeca in de Nijmeegse wijken is aanvullend op de horeca in het stadscentrum. De horeca buiten het centrum richt zich op een ander publiek (25+ publiek) dan de horeca in het centrum (jongeren, studenten, toeristen en winkelend publiek). In de woonwijken heeft horeca in de eerste plaats een verzorgende functie. Horeca speelt een rol in de kwaliteit van de dagelijkse leefomgevingen in de wijken en buurten van de stad, soms als een risicofactor maar veel vaker als een pluspunt. Horeca in woonwijken is voor veel bewoners een aantrekkelijke verrijking van hun wijk. Met name Nijmegen-Oost en Bottendaal kennen een aanzienlijk horeca aanbod. In deze wijken zal het accent voor de komende jaren liggen op versterking van bestaande bedrijfsvoeringen. Voor de andere wijken geldt dat nieuwe horeca kansen worden geboden, mits deze aanvullend is en kleinschalig van omvang is (bijvoorbeeld een restaurant of café). Naast reguliere horeca kennen we in Nijmegen ook ondersteunende horeca. Er is sprake van ondersteunende horeca wanneer men in een zaak die geen (planologische) hoofdbestemming horeca heeft iets kan consumeren


fooddetailhandel 2

non-food detailhandel 2

bijzondere doeleinden en recreatieve doeleinden

oppervlakte

20 m / max. 25% vvo

50 m / max. 25%

max. 10% (bijzondere doeleinden) max. 12% (sporthallen) sportveld** 150 m2 plus per extra veld, 75m2, met max. van 375 m2.

per bouwblok

max. 1 bedrijf

max. 1 bedrijf

n.v.t.

per straatzijde

max. 1 bedrijf

n.v.t.

n.v.t.

* bron: Beleidsnotitie Ondersteunende horeca, najaar 2001 ** zie beleidsnotitie p.11 4.4.4. Kantoren: In 1999 is een kantorenonderzoek verricht waaruit voldoende ruimte voor uitbreiding van het aanbod bleek. De toevoeging sinds 1999 is (wordt) met name ontwikkeld in de Brabantse Poort, Stationsomgeving, Mercator en de Waalsprong. Door het verslechterende economisch klimaat is de marktopname sterk afgenomen, terwijl het aanbod sterk is gestegen. Voor het plangebied spreken we voornamelijk over kleinschalige kantoren, waarvoor vanuit de economische doelstellingen ruimte dient te zijn. Voor de vraag tot 500 m2 kan worden voorzien in woonwijken. Hierbij dient een afweging te worden gemaakt of de nieuwe kantoorfunctie bijdraagt aan



49

Gemeente Nijmegen

een evenwichtige ontwikkeling van de wijk gelet op verkeersdruk, parkeerdruk, milieuwetgeving, etc. Vertrekpunt is het beperkten van de overlast voor de buurt. Het is niet toegestaan om woningen volledig als kantoor te gebruiken, maar een kantoor aan huis is (onder beperkende voorwaarden) wel mogelijk. Kaart: Huidige detailhandelsstructuur en buurten wijkwinkelcentra




50

Gemeente Nijmegen

OOST 1. 2. 3. 4.

Burghardt van den Berghstraat Daalseweg/Tooropstraat Hengstdal (Van Santstraat) Mensa

Legenda Stadscentrum Wijkwinkelcentrum Buurtwinkelcentrum Aanvullend winkelgebied


Huidige detailhandelsstructuur en buurten wijkwinkelcentra



4.5.

Bedrijvigheid

Bedrijvigheid is in de zin van de Wet milieubeheer die bedrijvigheid die vermeld staat in het Inrichtingen en vergunningen Besluit (IvB) en als zodanig als inrichting aangemerkt zou kunnen worden. In het nieuwe bestemmingsplan zal de toelaatbaarheid van bedrijven en bedrijfsactiviteiten gekoppeld worden aan de Staat van Bedrijfsactiviteiten Model Nijmegen. Dit is een lijst waarin de meest voorkomende bedrijven en bedrijfsactiviteiten in Nijmegen al naar gelang de te verwachten belasting voor het milieu zijn ingedeeld in een aantal categorieën. Omdat de Staat van Bedrijfsactiviteiten wordt gebruikt voor de milieuzonering in het kader van bestemmingsplannen zijn hierbij alleen de ruimtelijk relevante milieuaspecten waaronder geluid, geur, stof, gevaar (vooral brand- en explosiegevaar), verkeer en visuele aspecten van belang. De Staat van Bedrijfsactiviteiten Model Nijmegen is een verbijzonderde afgeleide van de VNG publicatie “Bedrijven en milieuzonering”. Uiteraard bevat de Staat van Bedrijfsactiviteiten Model Nijmegen ook typen bedrijven die binnen het plangebied Bottendaal- Galgenveld zeker niet gewenst zijn.

51

Gemeente Nijmegen

4.6.

Geluid

In een bestemmingsplan worden de functies in een gebied (op)nieuw vastgelegd. Bij nieuwe geluidsgevoelige bestemmingen zoals wonen en onderwijs moet worden onderzocht of de geluidsbelasting niet te hoog is. De Wet geluidhinder stelt eisen aan de geluidsbelasting veroorzaakt door wegverkeer, railverkeer en gezoneerde industrieterreinen. Aanvullend hierop hanteren wij de Beleidsregels Hogere Waarde Wet geluidhinder dat een aanvulling en uitwerking is van de eerdergenoemde Wet geluidhinder. Hierna gaan we in op de geluidsbronnen die vallen onder de Wet geluidhinder. De Wet Milieubeheer regelt de geluidsbelasting van bedrijven, hierop is in het hoofdstuk 5.1 bedrijvigheid al ingegaan. Wet Geluidhinder De Wet Geluidhinder heeft tot doel geluidshinder veroorzaakt door wegverkeer, railverkeer en gezoneerde industrieterreinen te beperken. Daartoe zijn in de wet grenswaarden opgenomen die bij voorkeur niet mogen worden overschreden, de zogenaamde voorkeurswaarden. Bij geluidsbelastingen tot deze voorkeurswaarden is er over het algemeen sprake van een acceptabel akoestisch klimaat. De voorkeurswaarden gelden alleen binnen de wettelijk vastgelegde zones langs de verkeers- en spoorwegen en de vastgestelde zones rond gezoneerde industrieterreinen. Deze zones zijn aandachtsgebieden waarbinnen aandacht moet worden besteed aan de geluidsbelasting op geluidsgevoelige bestemmingen. Bij nieuwe ontwikkelingen binnen de zone is altijd een akoestisch onderzoek vereist als het gaat om geluidgevoelige bestemmingen. Geluidsbron Wegverkeerslawaai Railverkeerslawaai Industrielawaai

Voorkeurswaarde (voor woningen) 48 dB (Lden) 55 dB (Lden) 50 dB(A)(Laeq)

Wegen waarop een 30 km/uur regime van toepassing kennen geen wettelijke zone. Er is dan geen wettelijke plicht deze wegen in een akoestisch onderzoek te betrekken.




Om uiteenlopende redenen kan het toch wenselijk zijn om een hogere geluidsbelasting dan de voorkeursgrenswaarde toe te staan. De Wet Geluidhinder en het daarop gebaseerde Besluit geluidhinder geven deze mogelijkheid, maar kennen ook maximale waarden die niet mogen worden overschreden. Hogere geluidsbelastingen mogen pas worden toegestaan als hiervoor een aparte (Hogere Waarde) procedure is doorlopen. In de Beleidsregels Hogere Waarde Wet geluidhinder die hiervoor zijn ontwikkeld staan de specifieke vereisten die dan van toepassing zijn. De procedure Hogere waarde moet gelijk oplopen met de ruimtelijke ordeningsprocedure. Het conceptbesluit Hogere waarde moet tegelijkertijd met het ontwerpbestemmingsplan 6 weken ter inzage worden gelegd. Het college van B&W neemt vervolgens een definitief besluit. In geval van een artikel 19 WRO procedure geldt een inzagentermijn van 2 weken.

52

Gemeente Nijmegen

4.7.

Luchtkwaliteit

4.7.1. Algemeen Diverse bronnen veroorzaken luchtverontreiniging. Ten aanzien hiervan zijn in het op 19 juli 2001 van kracht geworden Besluit Luchtkwaliteit ingevolge de Wet milieubeheer (Wm) nadere uitwerkingen van de luchtkwaliteitsgrenswaarden opgenomen. Het betreft hier de grenswaarden voor: Stikstofdioxide (NO2); Fijn stof (PM10); Benzeen (C6H6); Zwaveldioxide (SO2); Koolmonoxide (CO) en Benzo(a)pyreen (BaP). In Nederland worden in het algemeen alleen voor NO2 en PM10 mogelijk overschrijdingen verwacht. De grenswaarden betreffen bestuurlijke normen, ook beneden de grenswaarden zijn in studies gezondheidseffecten waargenomen. Het Besluit Luchtkwaliteit laat gemeenten vrij om beneden de grenswaarden andere normen te hanteren, bijvoorbeeld ten aanzien van bepaalde gebieden of bestemmingen (bijvoorbeeld scholen etc.). Een dergelijk beleid is in Nijmegen (nog) niet voorhanden. Op 6 januari 2004 is het "Uitvoeringsprogramma Verbetering Luchtkwaliteit Nijmegen 2004-2007" door het college vastgesteld. In dit uitvoeringsprogramma wordt vooralsnog geen strenger beleid vastgesteld voor extra gevoelige bestemmingen dan al in de normering van het Besluit Luchtkwaliteit is vastgelegd. Wel wordt samen met de provincie Gelderland de noodzaak van een dergelijk beleid beoordeeld en zo nodig alsnog vastgesteld. Op 5 augustus 2005 is een herzien besluit van kracht geworden (“Besluit luchtkwaliteit 2005”). In dit Besluit luchtkwaliteit 2005 zijn de grenswaarden getalsmatig niet aangepast. Wel kent het besluit van 2005 een aantal belangrijke aanpassingen, t.w. (1) zeezoutcorrectie; (2) mogelijkheid tot salderen en (3) het buiten werking stellen van het “stand still-beginsel” van de Wet milieubeheer. Aanleiding voor het nieuwe Besluit waren de vele recente uitspraken van de Raad van State waarbij diverse besluiten werden en nog steeds worden vernietigd wegens ontoereikende onderbouwing. De grote maatschappelijke en economische gevolgen van deze ontwikkelingen maakte het noodzakelijk het Besluit luchtkwaliteit van 2001 aan te passen. Ook in het nieuwe besluit blijft toetsing aan de grenswaarden uitgangspunt.




4.7.2. Zeezoutcorrectie Het besluit geeft ruimte voor een aftrek van fijn stof afkomstig van natuurlijke bronnen, t.w. zeezoutcorrectie. Dit is nader uitgewerkt in de “Meetregeling luchtkwaliteit 2005”. Voor Nijmegen betekent het concreet dat de berekende jaargemiddelde fijn stof concentratie verlaagd mag worden met 4 \g/m³. Het aantal overschrijdingen van de 24-uursgemiddelde concentratie fijn stof mag verminderd worden met 6 dagen. 4.7.3. Saldering Naast de zeezoutaftrek biedt het besluit ruimte voor plannen die de heersende concentratie niet of slechts in beperkte mate verslechteren. Als plannen de luchtkwaliteit op een bepaalde plek verslechteren, bestaat de mogelijkheid tot salderen. De salderingsregeling is terug te vinden in artikel 7 lid 3 van het BLK2005. Saldering betekent dat ruimtelijke plannen die de luchtkwaliteit ter plekke iets verslechteren (boven de grenswaarde) kunnen doorgaan, mits de luchtkwaliteit in een groter gebied rondom het project per saldo verbetert. De saldobenadering is wel aan drie beperkingen onderhevig: - beperking naar inhoud: de uitvoering van het compenserende deel van het project, dan wel de afzonderlijke compenserende maatregel, dient gegarandeerd te zijn in de vorm van een maatregel of besluit, waarbij gelet moet worden op de financiering, uitvoerbaarheid en haalbaarheid van genoemde maatregel of besluit. Ook dient de saldering binnen dezelfde stof plaats te vinden (dus PM10 niet compenseren met NO2); - beperking naar plaats: de compensatie dient in de directe nabijheid van het project gezocht te worden. Pas als dat redelijkerwijs niet mogelijk is, kan naar compensatie in een ruimer gebied worden gekeken. Daarbij dient het voorts te gaan om een beperkte verslechtering die wordt gecompenseerd door een verbetering in een groter gebied, opdat het aantal blootgestelden per saldo zal verminderen; - beperking in de tijd: de verslechtering en de compensatie dienen in principe tegelijkertijd te worden gerealiseerd. In de Regeling saldering luchtkwaliteit 2005, die op 17 maart 2006 van kracht is geworden, zijn de salderingsregels nader uitgewerkt. In de tekst van deze rapportage wordt alleen ingegaan op de rekenresultaten voor PM10 en NO2. Voor de overige stoffen zoals bovengenoemd, worden geen overschrijdingen geconstateerd.


53

Gemeente Nijmegen

Getalsmatig kan de normering voor NO2 en PM10 als volgt weergegeven worden: plandrempel NO2 grenswaarde NO2 jaargemiddelde grenswaarde PM10 daggemiddelde grenswaarde PM10 • •

norm 44 ug/m3 40 ug/m3 40 ug/m3 max. 35 dagen/jaar > 50 ug/m3

ingangsdatum 1-1-2008 1-1-2010 1-1-2005 1-1-2005

Grenswaarden geven een niveau van de buitenluchtkwaliteit aan dat, in het belang van de bescherming van de gezondheid van de mens en van het milieu, binnen een bepaalde termijn moet worden bereikt. Grenswaarden zijn harde normen. Plandrempels zijn uit de grenswaarden afgeleid. Deze worden elk jaar strenger totdat de grenswaarde is bereikt in het jaar waarop deze van kracht wordt. Wanneer de plandrempel overschreden wordt geeft dat aanleiding tot het opstellen van een plan met maatregelen om aan de waarde te kunnen voldoen.

4.7.4. Wet luchtkwaliteit De geplande invoering is eind 2007. Bestemmingsplannen die ná de ingangsdatum gepubliceerd worden, moeten met de Wet luchtkwaliteit rekening houden. Kern van de wet is het NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit). Overschrijdingsgebieden (w.o. KAN) maken gebiedsprogramma’s (dit is een bundeling van ruimtelijke ontwikkelingen en regionale en lokale luchtmaatregelen). Alleen grote projecten (projecten die “in betekenende mate bijdragen” zoals Waalsprong, Waalfront en Stadsbrug) worden meegenomen in het gebiedsprogramma. Overige “niet in betekenende mate”- projecten worden gesaldeerd met generieke maatregelen. Deze “niet in betekenende mate” projecten hoeven dan niet meer getoetst te worden aan de grenswaarden. Afzonderlijke plannen in een gebiedsprogramma worden ook niet meer getoetst aan de grenswaarden (zgn. flexibele koppeling). De overheden blijven overigens wel verplicht eventuele overschrijdingen op te lossen, maar bestemmingsplannen stranden niet meer op grenswaarden. Om pragmatische redenen en vanwege onzekerheden rond de invoering van de Wet luchtkwaliteit (zoals het recente kritische oordeel van de RvS) worden vooralsnog alle projecten getoetst op Besluit luchtkwaliteit 2005 en nog niet op de Wet luchtkwaliteit.



4.8.

Externe veiligheid

Met betrekking tot externe veiligheid kunnen twee typen risico’s worden onderscheiden a. Externe veiligheid door inrichtingen c.q. bedrijven. b. Externe veiligheid door het vervoer van gevaarlijke stoffen over transportwegen.

54

Gemeente Nijmegen

creet dat een berekening naar het Plaats- en Groepsgebonden risico moet worden uitgevoerd en de waarden getoetst moeten worden aan de grensc.q. voorkeurswaarden. Het besluit is van toepassing op risicovolle bedrijven, waaronder LPG-tankstations, BRZO-bedrijven, koel- of vriesinstallatie(s) met een inhoud van meer dan 200 kg ammoniak, etc.

4.8.1. Inrichtingen en bedrijven Het gestelde onder a. wordt geregeld in het "Besluit externe veiligheid inrichtingen" (BEVI). Dit besluit kent een nadere verdeling naar plaatsgebonden risico’s (PR) en groepsgebonden risico’s (GR). Voor wat betreft het plaatsgebonden risico zijn grenswaarden als toetsingswaarden (ijkpunten) aangegeven, het groepsrisico wordt getoetst aan de zogenaamde oriënterende waarden. Van de oriënterende waarde kan eventueel in voorkomende gevallen worden afgeweken. Hieraan dient wel een Collegebesluit ten grondslag te liggen waarin de onderbouwing van de afwijking is opgenomen (verantwoordingsplicht groepsrisico). Voorafgaand aan het Collegebesluit stelt het bevoegd gezag het bestuur van de Regionale Brandweer in de gelegenheid advies uit te brengen met betrekking tot het groepsrisico. Met betrekking tot de externe veiligheid voor wat betreft het vervoer van gevaarlijke stoffen over de transportassen binnen de gemeente Nijmegen is vooralsnog het rapport van Arcadis, van 16 januari 2003 "Bouwstenen voor een inhaalslag", maatgevend. Ook voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over transportassen zal een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) worden opgesteld, het "Besluit milieukwaliteitseisen externe veiligheid voor transport". Toepassing dient te worden gegeven aan het BEVI. In Artikel 5 lid 1 van het besluit staat omschreven: “Het bevoegd gezag neemt bij de vaststelling van een besluit als bedoeld in de artikelen 10, 11, eerste en tweede lid, 15, 17, eerste lid, 19, eerste, tweede en derde lid, 28, 37, 39b en 40, eerste lid, van de Wet op de Ruimtelijke Ordening en van een besluit tot het verlenen van vrijstelling als bedoeld in artikel 11 van de Woningwet, op grond waarvan de bouw of vestiging van kwetsbare objecten wordt toegelaten, de grenswaarde, genoemd in artikel 8, eerste lid, en de afstanden krachtens artikel 8.40 van de wet in acht. Het artikel 5 lid 1 betekent con-




4.9.

Water

4.9.1. Integraal Waterbeheersplan Gelders Rivierengebied (IWGR-2) De waterkwantiteits- en kwaliteitsbeheerders binnen het Gelders rivierengebied presenteren in dit plan hun beleid voor de periode 2002-2006. Het belangrijkste streven in dit plan is te komen tot 'ecologisch gezond' water, waar planten en dieren goed kunnen gedijen. Emissies vanuit de waterketen vormen hierbij een bedreiging. In het IWGR-2 is het volgende beleid vastgesteld: 1. De sanering van de gemeentelijke riolering met kracht voortzetten; 2. Stikstof- en fosfaatreducerende maatregelen bij de RWZI's nemen; 3. De aanpak van diffuse bronnen voort zetten en zo nodig intensiveren. Voor het overstorten van gemengde stelsels in het stedelijk gebied zijn de volgende beleidsregels vastgesteld: 1. Sinds 1992 geldt voor het beperken van de vuiluitstoot de basisinspanning; 2. Gemeenten dienen in 2006 de vuiluitstoot uit overstorten met 50% gereduceerd te hebben; 3. Aangezien er in het bereiken van de basisinspanning een achterstand is ontstaan, zal er via rioleringsplannen en handhaving in overleg met gemeenten tot een inhaalslag gekomen moeten worden. 4.9.2. Waterplan Het in juni 2001 vastgestelde Waterplan Nijmegen vormt voor de Nijmeegse waterpartners de inhoudelijke en procesmatige basis voor het samen werken aan een duurzame waterketen, een gezond veerkrachtig watersysteem en een aantrekkelijke leefomgeving in Nijmegen tegen de laagst maatschappelijke kosten. Het plan geeft vanuit een visie op de lange termijn (50 jaar) een beschrijving van het totale waterbeleid voor de middellange termijn (15 jaar) met een programma voor de eerste 5 jaar. Belangrijke doelstellingen zijn: 1. Optimalisatie van de waterbeheerketen samen met de waterpartners; 2. Gezond maken van de stadswateren; 3. Afkoppelen van regenwater op een liefst zichtbare wijze; 4. Bevordering van het waterbewustzijn bij de Nijmegenaren.


55

Gemeente Nijmegen

De doelstellingen uit het Waterplan zijn overgenomen in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) In het Waterplan Nijmegen is het afkoppelen van verhard oppervlak (gebouwen en openbare ruimte) in gebieden met een gemengd rioolstelsel één van de speerpunten. Doel daarbij is om het percentage van 7% afgekoppeld oppervlak in 2000 te verhogen tot 14% in 2005 en 26% in 2010. Deze duurzaamheidsdoelstelling vanuit het Waterplan is gebaseerd op de landelijke afspraak om de vuiluitworp van de riolering te verminderen met 50%. Dit wordt de basisinspanning genoemd. De basisinspanning kan aangepakt worden met “end-of-pipe”-strategieën (bergbezinkbassins bouwen) of met een bronaanpak (verhard oppervlak afkoppelen). De gemeente Nijmegen heeft samen met de waterpartners gekozen voor het laatste. Tevens is afgesproken dat de basisinspanning pas gehaald behoeft te worden in 2010 door naast het afkoppelen voor 2005 een zandfiltratie bij de RWZI aan te leggen voor extra zuivering. 4.9.3. Nieuw beleid In 2003 zijn een drietal deelovereenkomsten met Rijkswaterstaat en het Waterschap Rivierenland afgesloten, waarin (financiële) afspraken zijn gemaakt over het bouwen en beheren van het zandfilter bij RWZI. Tevens is overeengekomen dat de eindtermijn voor de basisinspanning verlengd is tot 2019 (emissie op de Waal). In het kader van het nieuwe Gemeentelijke Rioleringsplan (GRP) 20052009, dat in 2005 is vastgesteld, zijn nieuwe doorrekeningen uitgevoerd voor de oppervlakten verhard oppervlak (t.b.v. de lozingsvergunning) en de daarmee samenhangende benodigde afkoppelinspanning. Voorlopig geldt als nieuwe doelstelling voor de emissie op de Waal om per 01-012004 nog ca. 175 ha. af te koppelen en voor emissie op de watergangen van het Waterschap (Hatert) nog ca. 11 à 12 ha.. Zodra de lozingsvergunning is afgegeven komen definitieve cijfers. 4.9.4. Projectplan en plan van aanpak afkoppelen Bij het evalueren van het tot 2003 uitgevoerde afkoppelprogramma moet de conclusie worden getrokken dat het in het waterplan beoogde passieve afkoppelbeleid (meeliften met rioolvervanging) te weinig rendement oplevert. Daarom is een projectplan en een plan van aanpak geschreven,



waarin ook actievere methoden van afkoppelen zijn bedacht. Ze hebben allen een verschillende invalshoek. Getracht moet worden om middels een digitaal overzicht (kaarten en databases) de verschillende sporen in onderling verband te zien. Door de wisselwerking ontstaan kansen voor meeliften op ieders succes. Globaal worden de volgende afkoppeltrajecten in de bestaande stad ingezet: 1. Afkoppeling bij rioolreconstructies (passief) Dit heeft vooral zin daar waar ruimte aanwezig is voor berging/infiltratie (boven/ondergronds). Toe te passen technieken zijn permeobuizen (openbare ruimte) en kratjes, infiltratievelden (particulier). 2. Afkoppeling bij wijken wegreconstructies (herstructureringsgebieden) (passief) Dit heeft vooral zin in die delen van de stad waar ruimte aanwezig is voor berging/infiltratie (boven/ondergronds). Toe te passen technieken zijn infiltratieverharding, wadi's, goten etc. .

56

Gemeente Nijmegen

6. Afkoppeling van bedrijfspanden/verhardingen (actief) Actief benaderen bedrijven voor afkoppeling van zowel daken als verhardingen. Op basis van de afkoppelkansenkaarten (TAUW) worden kansrijke projecten geselecteerd. 4.9.5. Riolering Voor het hele plangebied geldt, in het kader van het bevorderen van het duurzaam omgaan met water, het gemeentelijk beleid om schoon hemelwater af te koppelen van het gemengde rioolstelsel. Schoon hemelwater dient in de bodem te worden geïnfiltreerd. Bij infiltratie van hemelwater dient conform het convenant "Duurzaam bouwen in het KAN 2000" gebruik te worden gemaakt van duurzame bouwmaterialen. De riolering in het gehele plangebied is uitgevoerd als een gemengd stelsel. Er ligt een overstortvijver in het plangebied op de hoek van de Houtlaan en de Burggraafstraat. Dit is een "interne" overstort met een dichte bodem en deze maakt onderdeel uit van het gemengde systeem.

3. Afkoppeling van gemeentelijke gebouwen/verhardingen (actief) Naast de gebouwen zelf moet ook de omringende verharding worden meegenomen. Ook andere grote oppervlakten verharding worden nog onderzocht. Dit onderzoek moet omgezet worden in een plan van aanpak voor kansrijke projecten. Nadrukkelijk moet hier de link worden gelegd met spoor 5 vanwege de voorbeeldwerking en de mogelijkheid tot educatie/voorlichting (scholen en kinderdagverblijven). 4. Afkoppeling van gebouwen woningbouwcorporaties (actief) Dit betreft de wijken waar de woningbouwcorporaties grootschalig eigendommen hebben liggen, die (voorlopig) niet rigoureus aangepakt worden. Onontbeerlijke informatie voor dit spoor komt uit de wijkperspectiefplannen/wijkaanpakplannen etc. Hier lopen inmiddels al voorbeeldprojecten. 5. Afkoppeling van particuliere huizen (actief) Actief benaderen straten/huizen voor afkoppeling. Op basis van de afkoppelkansenkaarten (TAUW) en de gegevens van de SOM over reeds afgekoppelde panden worden kansrijke projecten geselecteerd.




4.10.

57

Gemeente Nijmegen

Bodem

Het beleid ten aanzien van bodem in bestemmingplannen wordt bepaald door de Wet Ruimtelijke Ordening en de Wet bodembescherming. Bij de voorbereiding van een ontwerp voor een bestemmingsplan dient onderzoek plaats te vinden naar de uitvoerbaarheid van het plan. Dit betekent, dat het plan vanaf het begin, hoe globaal ook opgezet, in zijn totaliteit uitvoerbaar moet zijn. Het begrip financiële uitvoerbaarheid kan worden omschreven als een (rekenkundige) opzet van kosten en baten van een plan. Het gaat hierbij om grondproductiekosten die onvermijdbaar, meetbaar en voorzienbaar zijn voor het leveren van bouwrijpe grond. Het verontreinigd zijn van de bodem is een omstandigheid die invloed kan hebben op de uitvoerbaarheid. Bij gevallen van ernstige bodemverontreiniging moet voldoende inzicht worden gegeven in de financiële realiseerbaarheid van het plan middels een opgesteld saneringsplan. Onderstaand zijn de belangrijkste formeel-juridische uitgangspunten voor bodemonderzoek aangegeven evenals de beleidsmatige nuanceringen op die uitgangspunten: - iedere ontwikkelingslocatie in het bestemmingsplan dient in principe vergezeld te gaan van een bodemonderzoek. - indien burgemeester en wethouders echter kenbaar hebben gemaakt dat zij met gebruikmaking van de hun daartoe in de bouwverordening gegeven bevoegdheid vrijstelling zullen verlenen van de verplichting bodemonderzoek te verrichten in het kader van de bouwvergunningverlening of dat in het kader van de bouwvergunning geen onderzoek noodzakelijk is, dan hoeft het betreffende plandeel niet vergezeld te gaan van een bodemonderzoek. - dit laatste is ook het geval in het hoogst uitzonderlijke geval dat een plandeel enkel en alleen betrekking heeft op een lichtvergunningplichtig bouwwerk. - bij verbouwing van panden kan onderzoek achterwege blijven als het "casco" inclusief de vloeren intact wordt gehouden en geen grond wordt vergraven. Tevens dient er geen sprake te zijn van functieverandering van het erf. - het bodemonderzoek dient te worden uitgevoerd conform de bij iedere gemeente bekende norm NEN-5740. Daar kan in twee gevallen van worden afgeweken:


-

-

a. indien het te onderzoeken terrein groter is dan 10 hectare én de locatie is op grond van historisch onderzoek als onverdacht aan te merken, dan mag de boorintensiteit en het aantal analyses worden gehalveerd; b. op het betreffende terrein is al onderzoek verricht dat nog geldig is. de vraag of aanvullend onderzoek noodzakelijk is, is afhankelijk van de conclusies uit het historisch en veldonderzoek in relatie tot de beoogde functie. Maakt de beoogde functie verder onderzoek noodzakelijk, dan dient dat verdere onderzoek te zijn afgerond voor de vaststelling van het bestemmingsplan. de geldigheid van een bodemonderzoek bedraagt maximaal 5 jaar. het is niet toegestaan om in (mogelijke) gevallen van bodemverontreiniging grondverzet te plegen.

Voor de onderstaande bouwaanvragen is geen bodemonderzoek noodzakelijk: - bouwwerken waarin mensen minder dan 2 uur/dag structureel verblijven; - bouwwerken geen gebouw zijnde, bv. grond-, weg-, waterbouwwerken en bouwwerken voor de waterhuishouding of -zuivering; - bouwwerken die de grond niet raken, en waarbij het bestaande, niet wederrechtelijke gebruik wordt gehandhaafd bv. dakkapel, interne verbouwing. - de bouw van een kelder. - tevens is in het bodeminformatiesysteem geen aanwijzing gevonden voor een 'redelijk vermoeden' van een ernstige bodemverontreiniging. Voor de onderstaande bouwwerken kan vrijstelling van het uitvoeren van een bodemonderzoek worden verleend: 2 - het te bouwen pand/aanbouw is kleiner dan 50 m ; - tijdelijke gebouwen (ongeacht grootte) echter niet langer dan 5 jaar; - tevens is in het bodeminformatiesysteem geen aanwijzing gevonden dat hier verdachte bodembedreigende activiteiten hebben plaatsgevonden. Voor iedere locatie binnen het plangebied waar veranderingen in functie of bouw plaats gaan vinden moet nagegaan worden of een bodemonderzoek nodig is of niet. Wanneer er onderzoek nodig is en er geen recent onder-



zoek voorhanden is, dient onderzoek door de initiatiefnemer uitgevoerd te worden. Het onderzoek wordt door het bureau bodem beoordeeld. Hieruit blijkt of de bodemkwaliteit voldoende is voor de gewenste ontwikkelingen of dat er een bodemsanering nodig is. Wanneer bodemsanering nodig is, dient de initiatiefnemer een saneringsplan in te dienen, waarin ook de kosten van de sanering geraamd worden. De saneringskosten worden meegenomen in de exploitatieopzet.


58

Gemeente Nijmegen

4.11.

Archeologie

4.11.1. Algemeen Met de ondertekening van het Verdrag van Valletta (Malta) in 1992 is de beleidsmatige zorg voor het archeologisch bodemarchief aanzienlijk toegenomen. In het verdrag staat: Archeologische waarden dienen als onvervangbaar onderdeel van het culturele erfgoed te worden meegenomen en te worden ontzien bij de ontwikkeling en besluitvorming van ruimtelijke plannen (artikel 1). Mocht bescherming onvoldoende mogelijk zijn dan dient, volgens dit verdrag, de informatie te worden onttrokken aan de bodem via archeologisch onderzoek, dat wil zeggen een opgraving (artikel 5). Uitgangspunt hierbij is dat de initiatiefnemer van de verstoring van het bodemarchief de kosten van het onderzoek dient te dragen (artikel 6). De belangrijkste uitgangspunten van het verdrag worden nader geregeld met de herziening van de monumentenwet. In het kader van deze zogenaamde Wet op de archeologische monumentenzorg komen nieuwe archeologische taken en verplichtingen op provincies, maar vooral ook op gemeenten af. De verantwoordelijkheid voor het bodemarchief komt met name bij de gemeenten te liggen. Van hen wordt verwacht dat zij een archeologisch beleid met bijbehorende instrumenten ontwikkelen. De belangrijkste verplichting ingevolge de nieuwe wet is dat de gemeenteraad bij de vaststelling van bestemmingsplannen rekening moet houden met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten archeologische waarden (29259, artikel 38a). Ook bij het voeren van vrijstellingsprocedures dient het archeologisch belang expliciet te worden meegewogen (artikel 41). Het impliceert de plicht voor de gemeente om kennis te vergaren omtrent het bodemarchief ter plaatse. Het vervaardigen van een archeologische beleidskaart is in dit verband een nuttig hulpmiddel; daarover later meer. Wel behoort het tot de beleidsvrijheid van de gemeenteraad om te bepalen waar welke bestemming moet worden toegekend en in hoeverre de verwachte archeologische waarden worden beschermd. De gemeenteraad kan andere belangen laten prevaleren boven het belang van behoud van archeologische waarden in situ. Dit gegeven van wat mag wordt weerspiegeld door te differentiëren in de toekenning van het archeologisch belang aan terreinen en de bijbehorende voorschriften waarin de verplichtingen zijn opgenomen (zie hierna). Door in het bestemmingsplan de verplichtingen juridisch te verankeren worden de rekeningen hiervoor bij de



59

Gemeente Nijmegen

aanvrager gelegd. De wet waarin het verdrag is uitgewerkt, is op 19 december 2006 door de Eerste Kamer aangenomen, nadat de Tweede Kamer op 4 april 2006 haar goedkeuring had gegeven aan de Wet op archeologische monumentenzorg. Naar verwachting treedt de wet in medio 2007 in werking. 4.11.2. De Nijmeegse situatie Nijmegen mag, als het gaat om de rijkdom van het bodemarchief, zonder twijfel worden gerekend tot de archeologisch meest rijke, zo niet dé rijkste gemeente van Nederland. Het bodemarchief is niet alleen rijk in kwaliteit, maar ook in uitgestrektheid. De inhoudelijke onderbouwing hiervan is te lezen in de beschrijving van de terreinen die hoort bij de archeologische beleidskaart. Hierin wordt per gebied op hoofdlijnen aangegeven wat de aangetroffen of te verwachten archeologische resten zijn en wat het archeologisch belang ervan is. Het omvangrijke bodemarchief heeft baat bij een gemeente die zich opstelt als een bekwame schatbewaarder. Inmiddels heeft Nijmegen zich op dit terrein al bewezen. De gemeente Nijmegen werkt sinds het verschijnen van de archeologienota In de grond van de zaak in 1988 al ‘in de geest van Malta’; dus voordat het Verdrag van Valletta bestond, werden in Nijmegen ontwikkelaars (zowel gemeente als private partijen) gevraagd bij te dragen in de kosten van archeologisch onderzoek. Deze bijdragen worden hoofdzakelijk aangewend voor de uitvoering van het onderzoek in het veld. Om aan deze situatie een eind te maken en om aan te sluiten bij het bestaande interim beleid, heeft de Directeur Grondgebied een memo (d.d. 7 maart 2005) uitgevaardigd waarin wordt aangegeven dat archeologisch onderzoek ruimer moet worden opgevat dan alleen het doen van opgravingen op archeologisch waardevolle terreinen, maar dat ook de uitwerking en het maken van de standaardrapportage tot de kosten moeten worden gerekend. Alleen zo kan kostendekkend binnen de financiële paragraaf van de betreffende projectbegrotingen worden gewerkt. Uitgangspunt is derhalve dat bij alle projecten, waarbij de gemeente Nijmegen betrokken is, te allen tijde de kosten van archeologisch onderzoek inclusief standaardrapportage (volgens KNA normering) uit het project dienen te worden gefinancierd. Deze regel wordt sindsdien ook gehanteerd bij nietgemeentelijke projecten.


4.11.3. Bescherming van het bodemarchief Het zal duidelijk zijn dat een betere bescherming van het bodemarchief en vooral ook het tijdig meewegen van de archeologische belangen vraagt om een zo goed mogelijk inzicht in de verwachte ligging, verspreiding en aard van het bodemarchief. Daarbij moeten we rekening houden met bekende en onbekende archeologische waarden. De bekende waarden zijn de vindplaatsen waarvan het aangetoond is dat daar archeologische resten in de bodem aanwezig zijn. Op nationaal niveau zijn deze vindplaatsen vast-



gelegd op de Archeologische Monumentenkaart (AMK), maar ook op provinciale en gemeentelijke schaal zijn er allerlei kaarten ontwikkeld waarop bekende archeologische vindplaatsen worden weergegeven. Om grip te krijgen op de onbekende archeologische waarden doen de archeologen voorspellingen door bekende gegevens te extrapoleren. Met andere woorden, een voorspelling van de te verwachten waarden is gebaseerd op gedetailleerde kennis van de bodem: de geologie en geomorfologie spelen mee, maar ook vondsten in de directe omgeving kunnen een hoge verwachting voor een bepaalde plek genereren. Zo is de Indicatieve 2 Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) ontstaan . Deze kaart geeft een globaal inzicht in de mate waarin archeologische resten aangetroffen kunnen worden. De voorspelling van onbekende archeologische vindplaatsen wordt weergegeven in een te verwachten hoge, middelhoge of lage dichtheid (ook wel trefkans genoemd)van archeologische resten. 4.11.4. De archeologische aandachtsgebiedenkaart In Nijmegen heeft de gemeenteraad in 1988 met de beleidsnota “In de grond van de zaak” grote delen van het gebied op de stuwwal vanaf de Hunerberg in Nijmegen-Oost tot en met het voormalige stadsgebied van Ulpia Noviomagus in Nijmegen-West aangegeven als archeologisch waardevol gebied. Het gaat daarbij om gebieden waarvan is “aangetoond, dat zich daar sporen uit het verre verleden of archeologische monumenten bevinden ofwel ten aanzien waarvan het sterke vermoeden bestaat dat deze zaken daarin voorkomen.” Met andere woorden, niet alleen gekende waarden vormden een aanleiding, maar ook de verwachting dat archeologische sporen zullen voorkomen, geeft onderbouwing aan de aanwijzing van de waardevolle gebieden. De Raad heeft bepaald dat in het archeologisch aandachtsgebied alle werkzaamheden in de bodem moeten worden voorafgegaan door archeologisch onderzoek. Deze voorwaarde wordt in de bestemmingsplannen van de betreffende gebieden opgenomen en moet worden overgenomen in elke vergunning waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn. Eind jaren negentig van de vorige eeuw is de bij de beleidsnota behorende kaart geactualiseerd; deze kaart heette vanaf dat 2

De IKAW is opgesteld door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM).


60

Gemeente Nijmegen

3

moment de archeologische aandachtsgebiedenkaart. Hoewel de sporen uit de Romeinse tijd een belangrijke plaats innemen op deze kaart, bevat de bodem van Nijmegen ook veel resten uit andere periodes. De geschiedenis van de bewoning en begraving loopt van de Steentijd tot het zeer recente verleden. Op deze kaart staan bekende (met name categorieën 1 en 2) en de ver4 wachte ( vooral categorieën 3 en 4) archeologische waarden. De omtrek van de terreinen in Nijmegen-Zuid op deze vernieuwde kaart zijn gebaseerd op gegevens van opgravingen en waarnemingen in het verleden. Daarentegen zijn de vindplaatsen van het Nijmeegse deel ten noorden van de Waal op grond van een archeologisch karteringsonderzoek vastgesteld. Dit onderzoek was noodzakelijk om voorafgaand aan de 3

Voor het aangewezen gebied gold tevens een metaaldetectorverbod. Sinds 14 november 2006 geldt het metaaldetectorverbod voor het hele Nijmeegse grondgebied. 4 Toelichting bij de verschillende categorieën op de Archeologische Aandachtsgebiedenkaart: 1. Archeologische Rijksmonumenten; bescherming Het Rijk heeft deze terreinen aangewezen als beschermde archeologische monumenten. Het Ministerie van OCenW heeft deze aanwijzing bepaald en alleen de minister kan dit tijdelijk en onder voorwaarden opheffen (Monumentenwet 1988). 2. Archeologisch aandachtsgebied;opgravingverplichting In het archeologisch aandachtsgebied moeten alle werkzaamheden in de bodem worden voorafgegaan door archeologisch onderzoek. Deze voorwaarde is in de bestemmingsplannen van de betreffende gebieden opgenomen en moet worden overgenomen in elke vergunning waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn. 3. Gebied met bekend archeologisch belang; archeologische begeleiding Onder deze noemer vallen de terreinen waarin met hoge waarschijnlijkheid oudheidkundige sporen in de bodem zijn verborgen, zonder dat precies duidelijk is wat er verwacht kan worden. Het Bureau Archeologie moet elke vergunningaanvraag waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn, beoordelen. Daarbij wordt bepaald of er al dan niet archeologische begeleiding of een opgraving moet plaatsvinden. 4. Gebied met nader te onderzoeken archeologisch belang; archeologische begeleiding In de resterende delen van Nijmegen zijn op elke plaats archeologische resten te verwachten. Ook in die gebieden kunnen verstoringen van de bodem leiden tot de vondst van nog onbekende sporen uit het verleden. Het Bureau Archeologie inspecteert dergelijke bouwterreinen op archeologische vondsten en zal bij aantreffen daarvan in overleg treden met de betrokken partijen om, indien nodig, aanvullende waarnemingen te verrichten.



61

Gemeente Nijmegen

bouwwerkzaamheden de belangrijkste vindplaatsen te kunnen opgraven of te beschermen. In 2008 zal de aandachtsgebiedenkaart vervangen worden door de archeologische beleidskaart. Voor de aangewezen aandachtsgebieden zal dan het volgende gaan gelden: bij werkzaamheden op deze terreinen is het uitgangspunt behoud in situ via planaanpassing of eventueel inpassing van archeologische resten en moeten alle werkzaamheden in de bodem beneden een bepaald niveau worden voorafgegaan door archeologisch onderzoek. Deze terreinen krijgen in het bestemmingsplan de aanduiding: archeologisch waardevol terrein. Voor de bestemmingen waarover deze aanduiding ligt, gelden specifieke bouwen aanlegvoorschriften. Elke vergunningaanvraag waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn, wordt door Bureau Archeologie van de gemeente Nijmegen beoordeeld. Daarbij wordt bepaald of, en zo ja in welke vorm, archeologisch onderzoek moet plaatsvinden, of er voorschriften aan de vrijstelling moeten worden gesteld en of er randvoorwaarden aan de aanlegvergunning moeten worden gesteld.




62

Gemeente Nijmegen

5. Ontwikkelingen




5.1.

Economische ontwikkelingen

Op dit moment kent de wijk Galgenveld nog een versnipperd en onvolledig aanbod. Er is geen winkelcentrumvoorziening in de wijk. Het aanbod is verspreid over de Archipelstraat, Prof. Molkenboerstraat, Fransestraat en St. Annastraat. Het huidige winkelaanbod aan dagelijkse artikelen functioneert “redelijk”. Er zijn echter belangrijke trends en ontwikkelingen die de huidige situatie de komende jaren zullen beïnvloeden. Zo staan speciaalzaken op buurtniveau onder druk en neemt de rol van supermarkten door schaalvergroting en branchevervaging toe. Er staat een nieuw winkelcentrum gepland voor de wijk Galgenveld op de locatie van de Mensa. Eind 2007 wordt gestart met de bouw en naar verwachting zal eind 2008 / begin 2009 het nieuwe winkelcentrum gerealiseerd zijn. Deze centrale winkelvoorziening kan rekenen op een uitgebreid marktgebied, uitgaande van het inwoneraantal in Galgenveld (primair verzorgingsgebied) en Groenewoud (secundair verzorgingsgebied) en de daaraan gekoppelde bestedingen. Een supermarkt vormt de spil van een buurtwinkelcentrum. Bij supermarkten zien we de trend van schaalvergroting. Om de levensvatbaarheid van een nieuw buurtwinkelcentrum zo groot mogelijk te maken past een supermarkt met een omvang van 1.600 m2 bedrijfsvloeroppervlakte (bvo) bij het inwoneraantal en de daaraan gekoppelde bestedingen. Naast de supermarkt is er in het buurtcentrum ruimte voor aanvullend aanbod, 1.000 m2 (bvo) detailhandel en 200 m2 (bvo) horeca. Bundeling van winkels in de wijk rond het buurtcentrum zal dit centrum nog verder versterken. Voor de twee overige kleine concentraties in de Archipelstraat en de Prof. Molkenboerstraat geldt dat de komende jaren een proces van transformatie zich zal voortzetten. In de Prof. Molkenboerstraat heeft al een verschuiving plaats gevonden van detailhandel in dagelijkse artikelen naar meer diversiteit in functies (schoonheidssalon, kookstudio). Ook in de Archipelstraat mag verwacht worden dat er een min of meer autonoom voltrekkend proces van profielwijziging naar “dienstverlening” en “wonen” zal gaan plaats vinden. De overige verspreide detailhandel is beperkt van omvang, kent haar eigen klantenkring en is niet belemmerend voor het functioneren van het nieuwe centrum. De huidige situatie kan gehandhaafd worden. Bij verdwijnen van de detailhandel, zal een andere invulling, zijnde kantoren, dienstverlening, maatschappelijke voorzieningen of wonen, mogelijk worden gemaakt.


63

Gemeente Nijmegen

5.2.

Lopende nieuwbouwontwikkelingen

Ieder stadsdeel maakt een eigen ontwikkeling door. We kunnen hierbij spreken van een levenscyclus, die begint met de ontwikkelingsfase van het gebied. In een ontwikkelingsgebied ontstaat een nieuw woon- of werkgebied op een plek die daarvoor voor een ander gebruik diende. Nadat de ontwikkelingsfase is afgerond, is het nieuwe gebied voltooid en zal het beheerd en onderhouden moeten worden. Het gebied komt dan in de beheerfase. Na verloop van tijd kunnen er door maatschappelijke en ruimtelijke veranderingen knelpunten ontstaan in het gebied. Om problemen te voorkomen of aan te pakken kan ervoor gekozen worden om het gebied te herstructureren of te revitaliseren. Daardoor kan het weer beter gaan functioneren. Ook komt het voor dat gebieden zo goed functioneren en gewaardeerd worden dat men besluit het gebied een beschermde status te geven. Het gebied kan bijvoorbeeld worden aangewezen als gemeentelijk beschermd stadsbeeld indien er cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten aanwezig zijn die het waard zijn om behouden te blijven. In Bottendaal en Galgenveld overheerst de categorie beheer. De 19eeeuwse gordel en de Javabuurt zijn aangewezen als beschermingsgebied. Er zijn geen plannen voor grootschalige vervanging, wel is een complexgewijze verbetering hier en daar noodzakelijk. Er zijn twee transformatiegebieden, namelijk de voormalige mensa met de kantoren erboven en de studentenkerk aan de Prof. Van Weliestraat / Molukkenstraat en het Dobbelmanterrein. Daarnaast zijn er nog twee ingrepen aan de Van Slichtenhorststraat (Piushove) en op de hoek van de Groesbeekseweg/Heyendaalseweg doorlopend naar de Archipelstraat. Dobbelman Een voor het gebied Bottendaal zeldzame grootschalige ingreep zal de herontwikkeling van het Dobbelmanterrein zijn. Het terrein, ingesloten door de Graafseweg, de Graafse dwarsstraat, de De Ruyterstraat en de Leemptstraat, verliest zijn industriële functie en wordt uiteindelijk ingelijfd door de woonbuurten die aanvankelijk om het fabrieksterrein heen gegroeid zijn. Het terrein van deze voormalige zeepfabriek ondergaat een complete metamorfose. Naast woningen komen er ook verschillende voorzieningen voor wijk en stad op het gebied van zorg, cultuur en sport.



Het plan wordt ontwikkeld in fasen, waarvan de laatste een driehoekig kavel aan de Graafseweg is, Deze locatie is prominent in het stadsbeeld, zodat een landmark hier op zijn plaats is. De betekenis van deze locatie stijgt duidelijk uit boven het belang van de buurt. Dit plan zal moeten worden beoordeeld in het kader van de ambities, plannen en richtlijnen voor de Graafseweg als stedelijke radiaal. De Dobbelman is in twee delen te scheiden: het voormalige fabrieksterrein en het zogenaamde Hallenterrein. Het fabrieksterrein ligt tussen de Graafseweg, de Graafse Dwarsstraat, de Leemptstraat en de De Ruyterstraat. Hier komen onder meer appartementengebouwen in vier tot zeven bouwlagen en herenhuizen in drie bouwlagen. De gebouwen staan om een openbaar binnenplein heen. Het plein is autovrij en geeft fietsers en voet-

64

Gemeente Nijmegen

gangers een doorgang van de Graafseweg naar het Thiemepark. Bij de herinrichting is ervoor gekozen om het industriële verleden van het terrein tot uiting te laten komen. Daarom blijft een aantal gebouwen of bouwwerken behouden in de nieuwe opzet. Het meest markante deel is de fabriekspijp die is blijven staan. Ook de unieke lichtreclame “Bio-tex” blijft. Het gebouw waar dit opzit, blijft ook behouden en krijgt een nieuwe bestemming als lofts. Verder blijven de portierswoning, het kerkgebouw aan de Graafseweg 101 en de opslagloods van voorheen Thieme Drukkerij behouden. Dit laatste gebouw zal naast kantoorruimte ook een horecafunctie krijgen. Het Hallenterrein ligt aan de andere kant van de De Ruyterstraat. Deze locatie, waar de opslaghallen van de Dobbelmanfabriek stonden, ligt tussen de bestaande woningen aan de Jan van Galenstraat en de Piet Heinstraat. Hier komen langs de De Ruyterstraat twee blokken herenhuizen met daarachter een hofje met patiowoningen uit twee lagen met een platdak. De laatste fase van het plan is een driehoekig kavel aan de Graafseweg die prominent in het stadsbeeld gelegen is. Op deze locatie komt een nieuwe landmark; de Castella-toren. De toren zal veertien bouwlagen krijgen op basis van een uitgerekte wiebervorm. De beide langsgevels worden opgebouwd uit transparante en gesloten delen, waarbij de gesloten delen bestaan uit verschillend gekleurde aluminium platen. Aan de zijde van het Dobbelmanterrein is een groenzone gedacht die, wanneer deze de woontoren nadert als een soort groene hellingbaan van grasdaken omhoog meandert. Mensa/studentenkerk Het mensacomplex aan de Molukkenstraat/Prof. van Weliestraat heeft ruim 10 jaar geleden haar functie verloren. Sindsdien staat het gebouw grotendeels leeg. Alleen het kantoor boven het mensagebouw is tot op heden in gebruik gebleven. Met het vertrek van de mensa is deze locatie in beeld gekomen voor een nieuw winkelcentrum. In de wijken Galgenveld en Groenewoud met ruim 6000 bewoners ontbreekt n.l. een winkelcentrum. De locatie ligt goed bereikbaar in de wijk voor zowel auto, fiets of te voet. Naast de winkelfunctie is de locatie ook beschikt voor woningbouw. De bestaande kantoorfunctie blijft gehandhaafd. In grote lijnen ziet het plan er als volgt uit:




Aan de Prof. van Weliestraat komen grondgebonden woningen in 3 bouwlagen tegen het winkelcentrum aan. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijk voorgevelbeeld aan deze straat. Aan de Molukkenstraat ligt de hoofdentree van het winkelcentrum. Onder het kantoorgebouw komt een intern plein waaraan de supermarkt en een deel van de overige winkels liggen. Boven de supermarkt is in de noordoost hoek een woontoren in 7 bouwlagen met 20 appartementen geprojecteerd. De entree van de woontoren ligt aan de vijver. Bevoorrading wordt geregeld in de noordwest hoek van het gebouw, zo dicht mogelijk bij de Archipelstraat. Onder de supermarkt komt een parkeergarage die ontsloten wordt vanaf de Prof. van Weliestraat. Parkeren voor bezoekers is op maaiveld gesitueerd aan de zijde van de Molukkenstraat. Tussen het geprojecteerde winkelcentrum en het Oud Burgeren Gasthuis ligt het perceel van de studentenkerk met pastorie. Het perceel is aange-


65

Gemeente Nijmegen

kocht door een woningbouwcorporatie. Het bestaande parkeerterrein aan de Prof. van Weliestraat wordt in de ontwikkeling meegenomen. Op basis van door de gemeente opgestelde randvoorwaarden worden hier 3 woontorens gebouwd waarvan de toren nabij de vijver uit maximaal 6 bouwlagen mag bestaan en de andere twee maximaal 3 bouwlagen. De noord - zuid lopende groenstructuur moet behouden blijven; de woongebouwen worden dus los in het groen gesitueerd. Het parkeren wordt ondergronds opgelost. Piushove Voor de locatie van het verzorgingshuis Piushove in de Van Slichtenhorststraat wordt door woningcorporatie Talis een studie uitgevoerd naar een mogelijke herontwikkeling. Beoogd wordt de locatie in te zetten voor zelfstandige woningen binnen een woongroep voor ouderen. De Van Slichtenhorststraat bevindt zich in het gebied dat in aanmerking komt voor aanwijzing als beschermd stadsbeeld (Indische buurt). Het gebouw Piushove zal echter niet als individueel beschermd stadsbeeldobject aangewezen worden. Enerzijds omdat het gebouw in de loop der tijd een aantal wijzigingen heeft ondergaan die als aantastingen kunnen worden



beschouwd, anderzijds omdat de schaal van het gebouw zodanig is dat het zich als een kolossaal volume tussen meer fijnmazige belendingen manifesteert. In het onderzoek wordt dan ook naast herbestemming van het gebouw gestudeerd op een passende invulling van het terrein met nieuwbouw. Hoek Groesbeekseweg/Heyendaalseweg. Wanneer het beeldbepalende schoolgebouw op de hoek Groesbeekseweg/Heyendaalseweg haar functie als school verliest wordt het gebouw verbouwd naar woonappartementen. Aansluitend op deze herontwikkeling worden aan de zijde van de Archipelstraat grondgebonden woningen gerealiseerd.

66

Gemeente Nijmegen

5.3.

Toekomstige nieuwbouwontwikkelingen

In de ruimtelijke verkenning tot 2030 ‘Kansen voor de Keizerstad’ is aangegeven waar in Nijmegen de komende jaren de kansen liggen voor stedelijke ontwikkelingen. Deze verkenningen richten zich voor een belangrijk deel op de ruimtelijke hoofdstructuur van de stad en het beter benutten daarvan. De volgende ruimtelijke thema’s komen in Galgenveld - Bottendaal voor: • • • • •

Duurzame stedelijke dragers stadsas (Oranjesingel, St. Canisiussingel, Van Schaeck Mathonsingel, Graafseweg), Spoorzone Dynamische knopen: stationsomgeving Heyendaal (campus en stationsomgeving) Sterke wijken: enkele toekomstge woningbouwvlekken e Groen in de stad: 19 eeuwse bebouwingsgordel; inrichting openbare ruimte, voortuinen, laanbeplanting hoofdwegen Graafseweg, Sint Annastraat, Groesbeekseweg

Spoorzone/spoorkuil De Spoorzone strekt zich uit vanaf de Voorstadslaan tot de Sint Annastraat en beslaat twee omvangrijke rangeerterreinen van de NS, het station, en de overgangszones rondom het spoor. Voor de Spoorzone staan omvangrijke ontwikkelingen op stapel. De zogenaamde Spoorkuil is deelgebied c van de spoorzone. Het enorme rangeerterrein tussen Bottendaal en Willemskwartier biedt in meerdere opzichten kansen voor stedelijke vernieuwing. Voor de Spoorkuil staan dan ook in de verre toekomst omvangrijke ontwikkelingen op stapel. Binnen de horizon van dit raamwerk zijn er echter nog geen concrete ontwikkelingen te voorzien. In het Spoorboekje Nijmegen is geschets hoe de spoorkuil ingericht zou kunnen worden. Na de herinrichting van het rangeerterrein kunnen nieuwe functies in de spoorkuil worden ingebracht en kan de barrièrewerking van deze zone worden verminderd. De huidige kwaliteit van het gebied als grote open ruimte in de stad geldt als vertrekpunt bij de toekomstige plan-




67

Gemeente Nijmegen

ontwikkelingen. De karakteristieke hoogteverschillen zullen zoveel mogelijk worden ingepast in creatieve oplossingen, waarbij de milieuproblematiek van het rangeerterrein wordt aangepakt. In het gedeelte ten zuiden van de Graafseweg, het gebied van de spoorkuil, kan gedacht worden aan een combinatie van (recreatief) groen en woningbouw, mogelijk aangevuld met een wijkvoorziening voor Willemskwartier en Bottendaal. De kop van het gebied bij de Graafseweg zou een intensievere bebouwing kunnen krijgen terwijl langs de randen wordt gestreefd naar een opener planopzet met ruime doorzichten naar de kuil. Ook de ruimtelijke relatie tussen Willemskwartier en Bottendaal kan door de ontwikkeling van de spoorkuil in de toekomst verbeterd worden.

Kaart: Ontwikkelingslocaties





68

Gemeente Nijmegen



69

Gemeente Nijmegen

6. Onderzoeken




6.1.

Archeologie

Voor het plangebied zijn ten behoeve van deze actualisering van het bestemmingsplan geen specifieke onderzoeken verricht, anders dan incidentele onderzoeken ten behoeve van de realisering van gerealiseerde en in uitvoering zijnde projecten. De Archeologische waardenkaart geeft ook geen directe aanleiding voor een specifiek documentatieonderzoek. Daarbij komt dat er in het kader van het gemeentelijk beleid al veel documentatieonderzoek is verricht. In het plangebied zijn de volgende zaken van archeologisch belang: In Galgenveld langs de Heyendaalseweg en in de zone aan weerszijden ervan wordt het tracé van de Romeinse weg naar Mook en Cuijk verwacht. Deze weg liep in de Romeinse tijd van het centrum van Nijmegen naar de Romeinse nederzettingen in Mook en Cuijk. De weg was één van de twee belangrijkste doorgaande wegen en had in verschillende periodes ook een militair belang. Zowel de weg zelf als de vermoede begeleidende sporen van bewoning of grafvelden kunnen dan ook belangrijke informatie opleveren over wisselingen in de invloed van het Romeinse (militaire) gezag over dit deel van de limesregio. Het tracé staat op de kaart als een “Gebied met bekend archeologisch belang”. Onder deze noemer vallen de terreinen waarin met hoge waarschijnlijkheid oudheidkundige sporen in de bodem zijn verborgen, zonder dat precies duidelijk is wat er verwacht kan worden. Het Bureau Archeologie moet elke vergunningaanvraag waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn, beoordelen. Daarbij wordt bepaald of er al dan niet archeologische begeleiding of een opgraving moet plaatsvinden.

70

Gemeente Nijmegen

In het noordelijk deel van Bottendaal zijn de resten van vestingwerken uit de 17e en 18e eeuw te verwachten. Ook hier voor geldt dat Bureau Archeologie elke vergunningaanvraag waarbij grondwerkzaamheden te verwachten zijn, moet beoordelen. Daarbij wordt bepaald of er al dan niet archeologische begeleiding of een opgraving moet plaatsvinden. Verder geldt voor zowel Bottendaal als Galgenberg dat het gebieden zijn met nader te onderzoeken archeologisch belang. Het Bureau Archeologie inspecteert hier bouwterreinen op archeologische vondsten en zal bij aantreffen daarvan in overleg treden met de betrokken partijen om, indien nodig, aanvullende waarnemingen te verrichten.

In Bottendaal langs de Graafseweg zijn sporen van het tracé van de Romeinse weg naar Wijchen te verwachten. Volgens de vigerende archeologische aandachtsgebiedenkaart geldt voor dit tracé niet de beschrijving “gebied met bekend archeologisch belang”, maar valt dit in het gebied onder de beschrijving “Nader te onderzoeken archeologisch belang”. Het Bureau Archeologie inspecteert in gebieden met die onder deze noemer vallen terreinen op archeologische vondsten en zal bij aantreffen daarvan in overleg treden met de betrokken partijen om, indien nodig, aanvullende waarnemingen te verrichten. Op de volgende versie van de kaart zal deze zone dezelfde status als het tracé langs de Heyendaalseweg krijgen.




6.2.

Flora- en fauna

Voor het plangebied zijn geen specifieke onderzoeken verricht. Wel is er een algemeen onderzoek naar de natuurkwaliteiten van Nijmegen. Daaruit blijkt dat er in het centrum niet veel natuurwaarden voorkomen. Vleermuizen zijn de grootste groep waarvan winterverblijven zijn geconstateerd. Daarnaast zijn er strikter beschermde plantensoorten geconstateerd in de spoorzone, amfibieën rondom het Traianusplein en een Steenmarter in het Kronenburgerpark. Uit dit ecologisch onderzoek is wel gebleken dat in de spoorkuil een aantal bedreigde plantensoorten voorkomen, waarvan de Wilde averuit de meest bekende is. Bij de ontwikkelingen in de spoorkuil in de toekomst moet onderzocht worden op welke wijze het leefgebied van deze plant behouden kan worden. Op dit moment volstaat het huidige extensieve gebruik en hierbij horende extensieve beheer van de vegetatie.

71

Gemeente Nijmegen

6.3.

Bedrijvigheid

De wijken Bottendaal en Galgenveld zijn overwegend rustige woongebieden omsloten en doorsneden door een aantal hoofdverkeersaders. Uitgangspunt is dat vooral de bedrijvigheid, die is ingedeeld in de categorieën SBI 1 en 2, passend is binnen een woongebied. Uitgangspunt is echter ook dat bestaande bedrijvigheid, die qua milieubelasting in principe niet thuishoort in een woongebied en waarvoor verplaatsing op korte termijn niet haalbaar is, op basis van verworven rechten moet worden geaccepteerd. Deze bedrijvigheid zal als een verbijzondering op de toegelaten categorieën worden toegestaan. Bij deze acceptatie dient er uiteraard wel van te worden uitgegaan dat deze bedrijvigheid dan ook aan de criteria moet voldoen die de Wet milieubeheer (Wm) hierbij oplegt, zodat niet van een onaanvaardbare hinder naar de omgeving sprake is. Overigens zal duidelijk zijn dat de van oudsher aanwezige bedrijvigheid langs de boven al aangegeven hoofdverkeersaders en ontsluitingswegen (Graafseweg, Groesbeekseweg, Groenewoudseweg en in beperktere mate Archipelstraat minder snel tot onaanvaardbare overlast aanleiding zal geven dan in de erachter gelegen rustige woonwijken c.q. -straten. Hiervoor kan dan ook in beperkte mate een wat ruimer beleid worden gehanteerd. Een uitzonderingspositie binnen het bestemmingsplan is de zogenaamde spoorkuil met daarin het rangeerterrein van Prorail (Nederlandse Spoorwegen), met voornamelijk stalling van treinstellen. Dit wordt aangemerkt als een categorie 4 bedrijf, opgenomen in de onderstaande lijst op het adres Stationsplein 1-5. Uiteraard is hier verplaatsing niet aan de orde. Dit rangeerterrein veroorzaakt overigens de meeste hinder richting de Thijmstraat en de Tollensstraat, dit omdat tussen dit emplacement en de (woon)bebouwing van de wijk Bottendaal nog de doorgaande sporen van de lijn Nijmegen - Venlo zijn gelegen. In het overzicht op de volgende pagina zijn de bedrijven binnen het plangebied aangegeven die niet onder de categorieën horeca, sportvoorzieningen, kantoren, woongebouwen, opleidingsinstituten, detailhandel en medische praktijken vallen. Er zijn geen inrichtingen buiten het plangebied aanwezig die ontwikkelingen kunnen beïnvloeden binnen het plangebied.



72


Straat De Ruyterstraat Dr. Jan Berendsstraat. Fransestraat Groesbeekseweg Groesbeekseweg Pontanusstraat Pontanusstraat Pontanusstraat Prof. Schrijnenstraat Stationsplein St. Annastraat St. Annastraat Timorstraat Van Dulckenstraat Van Dulckenstraat Van Goorstraat

Huis nr. 5 55 28 20 246 4 20 46 2 1-5 3 72 46 10 29 84

Gemeente Nijmegen

Naam

SBI

SBI Omschrijving

Cat

Glasservice Nijmeegse Motorwinkel Tandtechniek de Jong BV Othodontic Technics Tandtechnisch Lab. Tammes Janssen Lichtdrukkerij Drukkerij Iken/Kurt face Hennes Automobielen Garage van der Peyl Prorail Drukkerij Sky Efficiënt Drukkerij Garage Igam Auto Electra Bronk Las-/constructiebedr. Rijksen De Jong

4544 5040.2 3310.1 3310.1 3310.1 2222.6 2222.3 5010.4 5010.4 6010 2225 2222.6 5010.4 5020.3 2811 5010.4

Glaszetterij Motorfietsenhandel Tandtechnisch lab Tandtechnisch lab Tandtechnisch lab Copyshop Offset-/zeefdrukkerij Garagebedrijf Garagebedrijf Emplacement NS Copyshop Offsetdrukkerij Garagebedrijf Reparatie auto-elektronica Constructiewerkplaats Garagebedrijf

3 2 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 2 3 2


MilieuAspect G50 G30 G-GE30 G-GE30 G-GE30 G30 G30 G30 G30 G300 G-GE30 G30 G30 G30 G100 G30



6.4.

Geluid

6.4.1.

Bronnen

In en rond het plangebied liggen de volgende gezoneerde bronnen die het plangebied (kunnen) belasten: • Groesbeekseweg • Heyendaalseweg • Archipelstraat (gedeeltelijk) / Koolemans Beynenstraat • St. Annastraat • Stijn Buijsstraat • Oranjesingel • van Schaeck Mathonsingel • Keizer Karelplein • Graafseweg • Willemsweg • van Oldenbarneveldstraat • Arend Noorduijnstraat • Groenewoudseweg • Busbaan langs het spoor Nijmegen - Venlo (Centraal Station - Heyendaal) • Spoorlijn Nijmegen - Venlo • Spoorlijn Nijmegen - den Bosch In of nabij het plangebied bevindt zich geen, op grond van de Wet geluidhinder gezoneerd, industrieterrein.

73

Gemeente Nijmegen

6.4.3. Railverkeerslawaai Aan de hand van het akoestisch spoorboekje resp. de daarin aangegeven prognose 2015 is ligging van de 55 dB contour op een hoogte van 5 meter boven maaiveld bepaald. De contouren staan in bijgaande tabel genoemd en kunnen worden overgenomen op de plankaart. trajectgedeelte spoorweg Spoorlijn Nijmegen-Venlo (traject 759) Spoorlijn Nijmegen-Den Bosch (traject 745)

55 dB contour*

van

tot

Nijmegen CS

halte Heyendaal 100 viaduct Graafseweg 150

Nijmegen CS

* ligging contour in meters uit hart spoorlijn Op dit moment is nog niet bekend of er nieuwe geluidsgevoelige ontwikkelingen mogelijk worden gemaakt binnen de 48 dB contouren van de wegen en de 55 dB(A) van de spoorlijnen. Ook aanpassingen aan spoorwegen, wegen of kruispunten kunnen t.z.t. aan de orde zijn. Zijn er geen nieuwe ontwikkelingen dan is er voor de Wet geluidhinder niets aan de hand. Nieuwe geluidsgevoelige bestemmingen zijn altijd toegestaan buiten de 48 dB en de 55 dB(A) contouren voor wegverkeerslawaai respectievelijk railverkeerslawaai. Binnen deze contouren zijn ze alleen toegestaan als uit akoestisch onderzoek blijkt dat de geluidsbelasting niet hoger is dan de voorkeursgrenswaarde(n) of als er een Hogere Waarde voor is vastgesteld.

6.4.2. Wegverkeerslawaai e Aan de hand van het verkeersmodel 2020, waarin ook de 2 Stadsbrug en de ontwikkeling van het Waalfront is meegenomen, is langs de hiervoor genoemde wegen de ligging van de 48 dB contour op een hoogte van 5 meter boven maaiveld bepaald. De contouren staan in de tabel op de volgende pagina genoemd en kunnen worden overgenomen op de plankaart.



74


weg Keizer Karelplein Graafseweg Van Schaeck Mathonsingel (zuid+noord) Van Oldenbarneveldtstraat Arend Noorduijnstraat Willemsweg St. Annastraat

Stijn Buijsstraat Oranjesingel Groenewoudseweg Koolemans Beijnenstraat Postweg Coehoornstraat Heyendaalseweg Groesbeekseweg

Archipelstraat Busbaan langs spoor

van nvt Keizer Karelplein Arend Noorduijnstraat Keizer Karelplein

wegvak tot nvt Arend Noorduijnstraat Rozenstraat Stationsplein

Graafseweg Graafseweg Graafseweg Tollenstraat Groenewoudseweg Oude Groenewoudseweg Stijn Buijsstraat Groesbeekseweg Graafseweg van Trieststraat Keizer Karelplein St. Annastraat Groesbeekseweg Groesbeekseweg Groesbeekseweg Groesbeekseweg Archipelstraat St. Annastraat Fransestraat Heyendaalseweg Archipelstraat Heyendaalseweg Station Graafseweg St. Annastraat

Stationsplein V. Diemerbroeckstraat Tollenstraat Thijmstraat Oude Groenewoudseweg Stijn Buijsstraat Groesbeekseweg Keizer Karelplein van Trieststraat St. Annastraat Pr. Bernhardtstraat Groesbeekseweg van 't Santstraat Gelderselaan Gorisstraat Archipelstraat Groenewoudseweg Fransestraat Heyendaalseweg Archipelstraat Groenewoudseweg Groesbeekseweg Graafseweg St. Annastraat Heyendaalseweg

Gemeente Nijmegen

48 dB contour* 350 350 350 175 125 90 175 140 285 285 235 350 190 150 350 220 350 185 270 155 260 180 180 180 155 250 100 70 50

* ligging contour in meters uit hart weg




6.5.

75

Gemeente Nijmegen

Bodem

Veel bedrijvigheid, diversiteit In het gebied is op verschillende locaties bodemonderzoek is gedaan. Deze zijn in de afbeelding in groen aangegeven. Bij een aantal van deze locaties is geconstateerd dat de bodem matig tot ernstig is verontreinigd en/of al gesaneerd.

Kaart: Bodemverontreinigingen

Ernstige bodemverontreinigingen Omdat in het plangebied veel bedrijvigheid is (geweest), zijn er relatief veel verdachte locaties voor bodemverontreiniging en zijn er een aantal omvangrijke, diepe grondwaterverontreinigingen met veelal gechloreerde koolwaterstoffen. Die bevinden zich op het vroegere ASW (dr. Jan Berendsstraat en het spoor). De grondwaterverontreinigingen brengen geen risico’s voor de volksgezondheid omdat ze diep zitten.

paars en rode stippen

Legenda blauwe stippen

= Globis locatie = geval van ernstige bodemverontreiniging = potentieel bodemverdachte locaties volgens landsdekkend beeld

Nieuwbouwlocaties In het bestemmingsplangebied zijn diverse inbreidingslocaties. Voorbeeld hiervan is het Dobbelmanterrein (de Ruyterstraat ). Voor die locaties geldt dat altijd een bodemonderzoek nodig is om vast te kunnen stellen of op de locatie geen ernstig geval van bodemverontreiniging aanwezig is. Bodeminformatiesysteem Nijmegen Hierna is een afbeelding uit het bodeminformatiesysteem van de gemeente Nijmegen opgenomen. Locaties die op de kaart een paarse of rode stip hebben zijn bodemverontreiniging vanwege vroegere bedrijfsactiviteiten. De locaties zijn geselecteerd om een landsdekkend beeld te krijgen van welke locaties misschien een bodemverontreiniging hebben. Voordat nieuwe ontwikkelingen op deze locaties plaatsvinden, moeten deze locaties zeker onderzocht worden. Ook voordat infiltratie van regenwater plaatsvindt, moet onderzocht worden wat de bodemkwaliteit is en of die wel geschikt is voor infiltratie van regenwater. Datzelfde geldt ook voor locaties die gemarkeerd zijn als zogenaamde Globislocatie = ernstig verontreinigde of al gesaneerde locaties. Voor al deze locaties geldt maatwerk.





76

Gemeente Nijmegen

Bodemverontreinigingen



6.6.

Luchtkwaliteit

6.6.1. Wegverkeer en luchtkwaliteit Net ten zuiden van het plangebied Bottendaal - Galgenveld bevinden zich het Radboud Ziekenhuis en de Radboud Universiteit. Deze trekken veel woon-werkverkeer en ook veel bezoekend verkeer. Derhalve is het wenselijk om aandacht aan de verkeersaantrekkende werking te besteden. Bij eventuele overschrijding van grenswaarden kunnen eventuele geplande maatregelen (vervoersmanagement, routering etc.) gebruikt worden om aan grenswaarden te voldoen. Voor de luchtkwaliteit in het plangebied zijn naast de heersende achtergrondconcentraties de volgende wegen van belang: Graafseweg, St. Annastraat, Heyendaalseweg, Groesbeekseweg, Groenewoudseweg en de busbaan door de spoorkuil. Deze wegen vormen min of meer ook de begrenzing van het plangebied. Overigens zijn de bestaande verkeersstromen opgenomen in het rekenmodel in de heersende achtergrondconcentratie. Alleen bij ontwikkellocaties die extra verkeersbewegingen gaan opleveren is een nadere toets nodig. 6.6.2. Rekenmethode luchtkwaliteit In het kader van de rapportageplicht uit het Besluit Luchtkwaliteit is geprobeerd om een zo goed mogelijke benadering van de luchtkwaliteit in Nijmegen in beeld te krijgen. Voor zover beschikbaar, zijn voor deze rapportageplicht de aanwezige bronnen in en rond Nijmegen in beeld gebracht. Het gaat daarbij om wegverkeer, de belangrijke industriële bronnen op het industrieterrein Nijmegen-West, de scheepvaart op de Waal en de dieseltreinen op de verschillende spoorwegtracés. De bijdrage van de huishoudens is reeds in de achtergrondconcentraties verwerkt. De bijdrage van gemeentelijke wegen is bepaald met het CAR II 5.0 model (door TNO ontwikkeld in het kader van het Besluit Luchtkwaliteit). Het CAR model wordt door de rijksoverheid in maart/april steeds beschikbaar gesteld waarmee voor het afgelopen kalenderjaar gerekend kan worden evenals nieuwe prognoses voor toekomstige jaren. De bijdrage van de rijksweg A73 is overgenomen uit de door RWS aangeleverde informatie. De berekeningen zijn uitgevoerd voor de jaren 2005 en 2010 en voor heel het grondgebied van de gemeente Nijmegen. Overigens zijn voor bereke-


77

Gemeente Nijmegen

ningen voor 2010 de verkeersgegevens voor 2015 gebruikt. De berekeningen voor 2010 zijn derhalve ook een worst-case-benadering voor het jaar 2015. De resultaten zijn weergegeven in het eindconcept “Rapport Luchtkwaliteit Nijmegen 2006”. Deze rapportage is nog niet bestuurlijk vastgesteld. Uit deze rapportage kan worden opgemaakt waar in 2006 overschrijdingen voorkwamen, die in relatie tot ontwikkelingslocaties mogelijk problemen kunnen opleveren voor het bestemmingsplan Bottendaal - Galgenveld. Indien ontwikkelingen mogelijk gemaakt worden met dit bestemmingsplan, die door hun verkeersaantrekkende werking een verslechtering van de luchtkwaliteit bewerkstelligen op plaatsen waar al een overschrijding is, dan kunnen deze ontwikkelingen gefrustreerd worden. Deze ontwikkelingen kunnen alleen doorgaan indien gebruik gemaakt wordt van de salderingsregeling (zie boven). In het verdere deel van deze luchtparagraaf wordt alleen ingegaan op de luchtkwaliteit in het plangebied. 6.6.3. Rekenresultaten Zie voor grafische weergave van de rekenresultaten de kaarten op de volgende pagina’s. Bestaande situatie 2005 in plangebied (verkeersgegevens en emissies 2006): - bij vergelijking van de berekende concentraties in 2006 met de uiteindelijk geldende normen in 2010, blijkt in 2006 een overschrijding van de norm voor het jaargemiddelde NO2 langs de volgende wegen: Graafseweg, Keizer Karelplein, St. Annastraat en Groesbeekseweg. De overschrijdingen beperken zich grotendeels tot de wegprofielen zelf. Er vallen binnen het plangebied geen woningen binnen deze overschrijdingen. De plandrempel wordt niet overschreden. - bij vergelijking van de berekende concentraties in 2006 met de norm, blijkt geen overschrijding van de norm voor het jaargemiddelde PM10. - bij vergelijking van de berekende concentraties in 2006 met de norm, blijkt in 2006 overschrijding van de grenswaarde voor 24uursgemiddelden voor PM10 (t.w. niet vaker dan 35 keer per jaar een 24-uursgemiddelde dat hoger ligt dan 50 ug/m3) langs de volgende wegen: Graafseweg, Keizer Karelplein, St. Annastraat - Groesbeekseweg en de Heyendaalseweg. De overschrijdingen beperken zich



NO2 - concentratie in 2006 grotendeels tot de wegprofielen zelf. Er vallen binnen het plangebied geen woningen binnen deze overschrijdingen. Toekomstige situatie 2010 in plangebied (verkeersgegevens 2015 en emissiefactoren 2010): - de grenswaarde voor jaargemiddelde NO2 wordt in 2010 overschreden langs geringe delen van de Graafseweg, Keizer Karelplein en de St. Annastraat. De overschrijdingen vallen binnen de wegprofielen zelf. Er vallen derhalve ook geen woningen binnen deze overschrijdingen. - de grenswaarde voor jaargemiddelde PM10 wordt niet overschreden. - de grenswaarde voor 24-uursgemiddelden voor PM10 (t.w. niet vaker dan 35 keer per jaar een 24-uursgemiddelde dat hoger ligt dan 50 ug/m3) wordt niet overschreden 6.6.4. Conclusies wegverkeer in Bottendaal - Galgenveld - In 2006 wordt in het plangebied langs de Graafseweg, Keizer Karelplein, St. Annastraat, Heyendaalseweg en de Groesbeekseweg op een klein deel van deze wegen buiten het wegprofiel de grenswaarde voor het daggemiddelde PM10 overschreden en de grenswaarde voor stikstofdioxide die in 2010 gehaald moet worden. Er vallen geen woningen binnen deze overschrijdingen. De plandrempel voor stikstofdioxide wordt niet overschreden. - In 2010 worden buiten het wegprofiel de grenswaarden overschreden voor stikstofdioxide. - Wanneer nieuwbouw van woningen en andere gevoelige objecten gepland wordt langs de bovengenoemde wegen, dan dient hierover nader advies ingewonnen te worden. - bij bestaande scholen, kinderdagverblijven, zorginstellingen of sportterreinen in de eerstelijns-bebouwing langs de genoemde wegen dient bij ingrijpende wijzigingen nader advies gevraagd te worden. Dit om de herinrichting zodanig uit te voeren dat de belasting van kwetsbare groepen door de luchtkwaliteit zoveel mogelijk te beperken. - Bij ontwikkellocaties die extra verkeersbewegingen gaan opleveren is een nadere toets op luchtkwaliteit nodig. Bij eventuele (toename van) overschrijding van grenswaarden door ontwikkelingen kunnen eventuele geplande maatregelen (vervoersmanagement, routering, transferia etc.) gebruikt worden om aan grenswaarden te voldoen.


78

Gemeente Nijmegen

NO2-concentratie in 2010 6.6.5. Eventuele maatregelen De huidige en toekomstige berekende concentraties kunnen belemmeringen opleveren voor ontwikkelingen in het plangebied. Om de belemmeringen op te heffen kunnen maatregelen gepland worden om de luchtkwaliteit te volgen (monitoren) en zo mogelijk de luchtkwaliteit te verbeteren. Op eigen initiatief en zonder wettelijke noodzaak is gemeente Nijmegen in 2003 reeds gestart met het opstellen van een "Uitvoeringsprogramma Verbetering Luchtkwaliteit Nijmegen 2004-2007" om de overschrijdingen van NO2 en PM10 in de gehele gemeente Nijmegen terug te dringen. In mei 2005 is een actualisatie van dit plan verschenen, t.w. het “voorontwerp Uitvoeringsprogramma Verbetering Luchtkwaliteit Nijmegen 2005-2010”. In dit voorontwerp worden de 33 maatregelen op hun effect doorberekend en aangevuld met zwaardere maatregelen die het mogelijk maken om aan de Europese normen te voldoen. Diverse van deze maatregelen zullen ook effect hebben op de luchtkwaliteit in het plangebied. In de jaarlijkse rapportage luchtkwaliteit zal de ontwikkeling van de luchtkwaliteit door middel van modelberekeningen gevolgd worden. 6.6.6. Overige bronnen van luchtverontreiniging In het plangebied zijn geen relevante industriële bronnen aanwezig. Door middel van een rekenonderzoek van adviesbureau Witteveen&Bos is de invloedsfeer van het treinverkeer op de lijn Nijmegen - Venlo onderzocht en deze heeft geen relevante bijdrage in het plangebied. Kaarten: Relevante luchtkwaliteitskaarten (Rapportage luchtkwaliteit 2006)

NO2-concentraties



79

Gemeente Nijmegen

Overschrijdingen daggemiddelde grenswaarde PM10 in 2006


PM10-concentraties Directie Grondgebied - Afdeling Stadsontwikkeling - November 2007


6.7.

80

Gemeente Nijmegen

Externe veiligheid

6.7.1. Inrichtingen Een inrichting waarop het besluit van toepassing zou zijn is binnen het plangebied niet aanwezig. Er zijn bovendien geen inrichtingen buiten het plangebied gelegen waarvan de invloedssfeer tot in het plangebied reiken. 6.7.2. Vervoer van gevaarlijke stoffen In en nabij het plangebied is er de volgende potentiële risicobron: - vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor In de nabijheid van het plangebied zijn, behoudens de spoorlijn Arnhem Nijmegen - Den Bosch, verder geen modaliteiten aanwezig waarover vervoer van gevaarlijke stoffen mogelijk is. Ook zijn er geen hogedrukaardgasleidingen aanwezig. Om de risico’s ten gevolge van het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water, spoor en door buisleidingen in beeld te brengen is onder meer een inventariserend onderzoek uitgevoerd dat zijn weerslag heeft gekregen in het rapport "Bouwstenen voor een inhaalslag" van 16 januari 2003. 6.7.3. Vervoer over het spoor In het plangebied ligt het station Nijmegen met doorgaande verbindingen naar Arnhem, Den Bosch en Venlo. Over het traject naar Venlo vindt momenteel geen vervoer van gevaarlijke stoffen plaats. In de nabijheid van het plangebied loopt door het station ook nog het traject Arnhem - Nijmegen - Den Bosch. Over dit traject vindt momenteel nog vervoer van gevaarlijke stoffen plaats maar is er nergens een overschrijding van het plaatsgebonden- of het groepsrisico. In de nabije toekomst zal er, met de ingebruikname van de Betuweroute, over de spoortrajecten in Nijmegen geen of zo weinig vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvinden dat deze spoortrajecten geen belemmeringen geven voor ruimtelijke ontwikkelingen.




81

Gemeente Nijmegen

7. Juridische vormgeving




7.1.

Planvorm

De planvorm moet er op gericht zijn alle aanwezige functies in het plangebied te voorzien van een zodanige bestemmingsregeling dat enerzijds in zekere mate ontwikkelingen mogelijk zijn en anderzijds de ruimtelijke kwaliteit voldoende gewaarborgd blijft. Uitgangspunt is een flexibel en toekomstgericht bestemmingsplan. Dit betekent dat niet alleen het bestaande gebruik van een perceel of pand wordt vastgelegd, maar ook wordt bekeken of ander gebruik aanvaardbaar is. En het betekent dat niet alleen de bestaande bebouwing wordt vastgelegd, maar ook wordt bekeken in hoeverre extra bebouwingsmogelijkheden geboden kunnen worden. Overigens is de vraag in hoeverre nieuwe ontwikkelingen in het bestemmingsplan kunnen worden opgenomen. Gelet op de dynamiek van het stedelijk gebied zal op elk willekeurig moment, dat een actualisatie ter hand wordt genomen, sprake zijn van nieuwe ontwikkelingen. Om die reden is uitgangspunt dat alleen vastgesteld beleid en concrete ontwikkelingen worden meegenomen in de actualisatie. Voor nog niet concrete ontwikkelingen, die voorzienbaar zijn binnen de planperiode, kan eventueel een wijzigingsbevoegdheid worden opgenomen.


82

Gemeente Nijmegen

7.2.

Bestemmingen

Voor de actualisatie van bestemmingsplannen zal gebruik worden gemaakt van het Standaardbestemmingsplan van de gemeente Nijmegen, waarin standaardvoorschriften en kaartbeeld zijn geformuleerd. Hierdoor wordt de beoogde eenduidigheid in de juridisch planologische regelgeving voor de bestaande stad beter zichtbaar. Parallel aan de actualisatie van bestemmingsplannen loopt de digitalisering van bestemmingsplannen.



7.3.

83

Gemeente Nijmegen

Vrijstellings- en wijzigingsbevoegdheden

Naast de flexibiliteit die de gebruiks- en bouwbepalingen reeds bieden kunnen onder voorwaarden nog extra mogelijkheden worden geboden via vrijstellings- en wijzigingsbevoegdheden. Uitgangspunt is echter om het aantal vrijstellings- en wijzigingsbevoegdheden tot een minimum te beperken ter voorkoming van overbodige, kostbare en tijdrovende vergunningprocedures.




84

Gemeente Nijmegen

8. Handhaving




8.1.

Algemeen

Het bestemmingsplan is bindend voor een ieder. De primaire verantwoordelijkheid voor daadwerkelijke controle en handhaving ligt bij de gemeente. Doel van handhaven is het verkrijgen van een verbeterde leefbaarheid, veiligheid en verhoogde kwaliteit van de woon- en werkomgeving. Bouwen en gebruik conform het bestemmingsplan is uitgangspunt. Afwijkingen zijn alleen toelaatbaar als daarvoor een vergunning of ontheffing is verleend. Handhaving kan plaats vinden via publiekrechtelijke, privaatrechtelijke en strafrechtelijke weg. Bij deze laatste vorm is het Openbaar Ministerie betrokken. In het ruimtelijk bestuursrecht is de gemeente op grond van de Gemeentewet en de Algemene wet bestuursrecht bevoegd tot het toepassen van bestuursdwang ten aanzien van ontwikkelingen die strijdig zijn met de bepalingen van het bestemmingsplan. Een bestuursorgaan dat bevoegd is bestuursdwang toe te passen, kan in plaats daarvan aan een overtreder een last onder dwangsom opleggen. Deze vormen van handhaving vallen onder de zogenoemde repressieve handhaving. Hiermee wordt gedoeld op de middelen en/of het instrumentarium waarmee de gemeente naleving kan afdwingen, dan wel tegen normafwijkend gedrag correctief kan optreden. Naast repressieve wordt preventieve handhaving onderscheiden, gericht op het voorkómen dat overtredingen ontstaan. Deze komt voornamelijk tot uitdrukking in het toezicht op bouwen en gebruik van gronden en gebouwen. Preventieve handhaving geschiedt over het algemeen door informele middelen zoals informeel contact tussen de met handhaving belaste personen en de gebruikers en bouwers. Aan het hebben van voldoende draagvlak voor het gevoerde beleid kan essentiële betekenis worden toegekend. Bij het opstellen van het bestemmingsplan wordt door regelmatig bestuurlijk en maatschappelijk overleg en het instellen van een projectgroep met vertegenwoordigers van verschillende disciplines gestreefd naar consensus over het te voeren beleid. De grondslag voor een goed werkend handhavingsbeleid wordt gevormd door een grondige inventarisatie van de feitelijke situatie (gebruik en bebouwing) van het plangebied tijdens de voorbereiding van het bestemmingsplan. Ook voor de rechtszekerheid is het vastleggen van de bestaande toestand belangrijk. Bij het opstellen van dit bestemmingsplan wordt ruim aandacht besteed aan de (technische) handhaafbaarheid van de voorschriften. Deze dienen eenduidig te zijn.


85

Gemeente Nijmegen

8.2.

Retrospectieve toets

Een retrospectieve toets geeft aan welke situaties in bouw en gebruik er bestaan die niet in overeenstemming zijn met de vigerende bestemmingsplannen en verleende vrijstellingen. In deze toets wordt aangegeven in welke situaties de oude bestemming wordt gehandhaafd (na de strijdige situatie te hebben gewraakt) en in welke situaties een nieuwe bestemming wordt gegeven, waarmee de strijdige situatie gelegaliseerd wordt. De derde mogelijkheid is het brengen onder het overgangsrecht, maar dit verdient niet de voorkeur. De retrospectieve toets van het plangebied is opgenomen in de navolgende lijst. • Groesbeekseweg/Van Slichtenhorststraat/Fransestraat e.o.: in panden langs zitten veel kantoren (begane grond) terwijl de bestemming EM is (een- en meergezinshuizen) • St. Annastraat 1 / Groesbeekseweg 4: parkeren op achterterrein • Javabosje: parkeren; er zijn wel 2 aantastingen op basis van overgangsrecht. Gaat om parkeerterreintjes achter pand St. Annastraat 101 en achter Javastraat (bloemenwinkel) • OBG: toevoeging vorm van horeca, zaalverhuur e.d. • Achterterrein St. Annastraat 183: behoeft aandacht voor functionele invulling. Men wilde daar parkeren t.b.v. kantoren in St. Annastraat 183. Ontsluiting alleen via grond derden. Buurt tegen parkeren. Zie ook volgende punt: • Binnenterrein Javastraat /Archipelstraat/St. Annastraat/Oude Groenewoudseweg: Enkele loodsen op binnenterrein. Eén ervan bewoond via soort uitsterfconstructie (niet positief bestemmen voor wonen) • Timorstraat: garagebedrijf positief bestemming of is verplaatsing haalbaar? • Dr. Jan Berendsstraat 47-67: • bedrijfsverzamelgebouw. Meerdere functies, niet brandveilig. Medio 2006 bij handhavingestafette geconstateerd dat hier ‘hobbymatige’ au-



• • • •

86

Gemeente Nijmegen

toreparatie plaats vindt; verder motorenstalling, meubelmakerij, computersoftwarebedrijf, kunstenaar Van Herveltplaats: binnenterrein. Hier diverse opstallen: garageboxen maar wellicht ook bedrijvigheid. Van Oldenbarneveltstraat: wonen binnenterrein Vondelstraat: paraplufabriek Div. bedrijven en wonen. Graafseweg 10, 28, 33, 61 en 74: e Voortuinparkeren in de beschermde 19 Eeuwse schil: aanschrijvingen verzonden:




87

Gemeente Nijmegen

9. Bijlagen



88


Gemeente Nijmegen

Bijlage 1. Vigerende bestemmingsplannen 1 2 3 4 5 7 8 99 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33

Bestemmingsplan Bottendaal Spoorzone Willemskwartier/Landbouwbuurt St. Annastraat Spoorzone 2 Bottendaal I Bottendaal II Bottendaal VII Bottendaal IX Bottendaal XI Bottendaal XII Bottendaal XIV Bottendaal XV Bottendaal XVI Bottendaal XVIII Bottendaal XIX Bottendaal XXII Bottendaal XXIV Bottendaal XXV Bottendaal XXVII Bottendaal XXX Bottendaal XXXI Bottendaal XXXIII Bottendaal 35 Bottendaal 36 Galgenveld I 1974 Galgenveld I 1974 - B Galgenveld I 1974 - C Galgenveld I 1974 - E Galgenveld I 1974 - F Galgenveld I 1974 - H Galgenveld I 1974 - J

Nummer 20 9 51 126 9-2 20-I 20-II 20-VII 20-IX 20-XI 20-XII 20-XIV 20-XV 20-XVI 20-XVIII 20-XXIX 20-XXII 20-XXIV 20-XXV 20-XXVII 20-XXX 20-XXXI 20-XXXIII 20-35 20-36 21 21 B 21 C 21 E 21 F 21 H 21 J


M/D M M M M D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D M D D D D D D

Omschrijving Stationsplein tot St. Annastraat Weggedeelte Groesbeekseweg - Thijmstraat Busbaan Oude Groenewoudseweg - verlengde Groeneweg Voormalig A.S.W.-terrein (woningbouw Stijn Buijsstraat 38-40 Sportzaal De Ruyterstraat Middengebied (woningbouw voormalig .A.S.W.-terrein) Trompstraat en omgeving (woningbouw) Woningbouw dr. Jan Berendsstraat Schoolstraat (renovatie 14 panden + bedrijf ) Aanpassing Graafseweg St. Annastraat 12 en 14 St. Annastraat 98a St. Annastraat 174 St. Annastraat 2 St. Annastraat 166 Dr. Jan Berendsstraat (woningbouw) St. Annastraat Graafseweg 23-25/Stijn Buijsstraat 1 De Ruyterstraat 63-65 (centrum psychotherapie) St. Annastraat/Stijn Buijsstraat Cortenaerpad 35 omgeving voormalige Dobbelmanfabriek Hoek Groesbeekseweg/Fransestraat (kantoor) Bouw 33 woningen Prof. Huijbersstraat - Prof. Regoutstraat - Prof. Cornelissenstraat Vergroting woning prof. v.d. Heijdenstraat 3 Atjehstraat (woningbouw) Antillenweg 12 (praktijkruimte) Groesbeekseweg 34-34a-34b


89


34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 M D Dp

Bestemmingsplan Galgenveld I 1974 - K Galgenveld I 1974 - M Galgenveld I 1974 - N Galgenveld I 1974 - Q Galgenveld I 1974 - S Galgenveld I 1974 - T Galgenveld I 1974 - V Galgenveld I 1974 - Z Galgenveld I 1974 - 27 Galgenveld I 1974 - 28 Galgenveld I 1974 - 31 Galgenveld I 1974 - 32 Galgenveld I 1974 - 34 Galgenveld I 1974 - 35 Galgenveld III 1974 Galgenveld III 1974 - 1 Galgenveld III 1974 - 2 Galgenveld III 1974 - A Galgenveld III 1974 - B Galgenveld III 1974 - D Galgenveld III 1974 - E Galgenveld III 1974 - F

Nummer 21 K 21 M 21 N 21 Q 21 S 21 T 21 V 21 Z 21-27 21-28 21-31 21-32 21-34 21-35 23 23-1 23-2 23 A 23 B 23 D 23 E 23 F

M/D D D D D D D D D D D D D D D M D Dp D D D Dp D

Gemeente Nijmegen

Omschrijving Oude Groenewoudseweg 276 Fransestraat 2 Groesbeekseweg 98 St. Annastraat 21/23 (kantoor) Pontanusstraat 18-22 Heyendaalseweg 52 Prof. van Ginnekenstraat 4 Archipelstraat (woningbouw) Groesbeekseweg 118 B Prof. van Ginnekenstraat 12 Pontanusstraat 49/51 (café Frowijn) Prof. Asselbergsstraat 1 t/m 7 Prof. Cornelissenstraat / Oud Burgeren Gasthuis Molukkenstraat 148 Javastraat 16-18 Kantoorgebouw St. Annastraat 141-147 Kantoor St. Annastraat 127 St. Annastraat 125 Javastraat 104 St. Annastraat 183 St. Annastraat

= Moederplan = Deelplan = Deelplan in procedure



Inhoud. 1. Inleiding Aanleiding Opgave Plangebied Vigerende bestemmingsplannen Leeswijzer

Recommend Documents