INHOUD INLEIDING
Hoofdstuk 1
ELEKTROTECHNISCHE RISICO’S 1.1 1.1.1
1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.2 1.2.1
1.2.2
Hoofdstuk 2
XVII
1
DIRECTE RISICO’S VAN ELEKTRICITEIT Stroom door menselijk lichaam 1.1.1.1 Stroomsterkte, tijdsduur en effect 1.1.1.2 Spanning en frequentie 1.1.1.3 Weg door lichaam, fysieke conditie en omgeving Vlambogen Statische elektriciteit Elektromagnetische straling
2 2 2 3 3 6 9 10
INDIRECTE RISICO’S VAN ELEKTRICITEIT Brand en explosie 1.2.1.1 Overstromen 1.2.1.2 Overgangsweerstanden 1.2.1.3 Isolatiefouten Schadelijke stoffen
11 11 11 13 14 14
BEDRIJFSVOERING
17
2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5
ARBOWETGEVING EN NEN-EN 50110/NEN 3140 Arbobesluit Arboregeling Beleidsregels NEN-EN 50110/NEN 3140 Arbeidshygiënische strategie toepassen
18 18 18 19 19 20
2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6
ORGANISATIE, OPLEIDING EN ERVARING ROND ELEKTRISCHE INSTALLATIES Werkgever Installatie- en werkverantwoordelijke Vakbekwaam persoon Voldoend onderricht persoon Personen onder 18 jaar die vakopleiding volgen (stagiairs) Opleiding en/of ervaring
21 22 23 25 26 27 29
2.3
PERIODIEKE INSPECTIE VAN ELEKTRISCHE INSTALLATIE EN APPARATUUR
30
2.4
SLEUTELBEHEER EN TOEGANG TOT ELEKTRISCHE BEDRIJFSRUIMTE
31
2.5
INSTRUCTIEFREQUENTIE BEPALEN
31
2.6 2.6.1 2.6.2 2.6.3
AANWIJZEN, VERKLAREN, UITBESTEDEN EN INHUREN Aanwijzingen en verklaringen voor elektrotechnische werkzaamheden Elektrotechnische werkzaamheden uitbesteden of personeel inhuren Niet-elektrotechnische werkzaamheden uitbesteden
36 36 36 37
2.7
DOCUMENTATIE, MARKERINGEN EN BORDEN
38
Handleiding NEN 3140 - XI
NEN 3140.indb XI
20-09-11 10:10
INHOUD
Hoofdstuk 3
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN 3.1
BEDRIJFSRISICO’S BEHEERSEN MET PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN
42
3.2 3.2.1 3.2.2
EERSTE BEOORDELING, RI&E EN PLAN VAN AANPAK RI&E opzetten Plan van aanpak opstellen
44 44 45
3.3
VERPLICHTINGEN ROND PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN
47
3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6
FACTOREN BIJ KEUZE VAN PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN Algemene eisen aan persoonlijke beschermingsmiddelen CE-eisen en categorieën Gebruiksaanwijzingen Risico’s wegnemen Ergonomische eisen Praktische uitwerking van keuzeproces
49 49 49 50 50 51 51
3.5
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN AANSCHAFFEN EN DOCUMENTEREN Persoonlijke beschermingsmiddelen aanschaffen Persoonlijke beschermingsmiddelen documenteren
52 52 52
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN VERSTREKKEN, ONDERHOUDEN EN AFVOEREN Persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekken Persoonlijke beschermingsmiddelen onderhouden Persoonlijke beschermingsmiddelen afvoeren
53 53 55 56
3.7.1 3.7.2
VOORLICHTING EN INSTRUCTIE ROND PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN Voorlichting Instructie
56 56 57
3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3
TAKEN, VERANTWOORDELIJKHEDEN, BEVOEGDHEDEN EN TOEZICHT Toezicht door werkgever Toezicht door direct leidinggevende Rol van werknemers
58 58 58 59
3.9
VLAMBOOGGEVARENANALYSE
60
3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.3
BEVEILIGINGSMIDDELEN Eisen aan geïsoleerd handgereedschap Eisen aan persoonlijke beschermingsmiddelen Overige beveiligingsmiddelen
60 61 61 62
3.5.1 3.5.2 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.7
Hoofdstuk 4
41
WERKZAAMHEDEN EN WERKPROCEDURES
65
4.1 4.1.1 4.1.2
WERKZAAMHEDEN Werkplek (Niet-)elektrotechnische werkzaamheden en bedieningshandelingen
66 66 66
4.2 4.2.1 4.2.2
WERKPROCEDURES Spanningsloos werken Werken binnen gevarenzone van actieve delen
68 68 73
XII - Handleiding NEN 3140
NEN 3140.indb XII
20-09-11 10:10
INHOUD
4.2.3 4.2.4
Onder spanning werken Werkvergunningen
76 80
4.3
(ELEKTROTECHNISCHE) WERKZAAMHEDEN IN SPECIFIEKE OMSTANDIGHEDEN Werkzaamheden aan of op steigers Grondwerkzaamheden Onderhoudswerkzaamheden Werkzaamheden in accuruimten, accukasten en acculaadstations Werkzaamheden in vochtige omgevingen Werkzaamheden in nauwe geleidende ruimten Werkzaamheden in ruimten met ontploffingsgevaar
82 82 83 83 86 86 87 89
4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7
Hoofdstuk 5
INSPECTIE VAN BESTAANDE ELEKTRISCHE INSTALLATIES
91
5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6
INSPECTIEFREQUENTIE BEPALEN VOLGENS NEN 3140 Leeftijd van installatie Kwaliteit van installatie, gelet op veiligheid Omgevingsomstandigheden Personen die installatie gebruiken Mate van toezicht door installatieverantwoordelijke Tijd tussen twee opeenvolgende inspecties
92 92 93 94 95 96 96
5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.2.7
VOORBEELDEN VAN BEPALING VAN INSPECTIEFREQUENTIE VOLGENS NEN 3140 Installatie in kledingwinkel Installatie in assurantiekantoor Installatie in slagerij Installatie in school Installatie in ziekenhuis Installatie in hotel Installatie in fabriek
97 97 98 98 99 100 101 102
5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.3.5 5.3.6 5.3.7
INSPECTIEFREQUENTIE BEPALEN VOLGENS ANDERE METHODE Jaar van aanleg Conditie van installatie Omstandigheden Veiligheid Gevolgen bij uitval Relaties van vijf inspectiefrequentieaspecten Vaste inspectiefrequenties in Groot-Brittannië
103 103 104 105 106 108 109 109
5.4
DOELEN VAN INSPECTIE VAN ELEKTRISCHE INSTALLATIE
110
5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3
UITGEBREIDE INSPECTIES UITVOEREN Visuele inspectie Metingen en beproevingen Inspectierapport
113 113 115 115
5.6 5.6.1 5.6.2 5.6.3 5.6.4 5.6.5 5.6.6 5.6.7
VEELVOORKOMENDE GEBREKEN Leidingen en bedrading Schakel- en verdeelinrichtingen Schakel- en scheidingsmogelijkheden Beveiligingsmiddelen Veiligheidsaarding Toestellen Overige gebreken
116 116 116 119 119 119 120 121
Handleiding NEN 3140 - XIII
NEN 3140.indb XIII
20-09-11 10:10
INHOUD
5.7 5.7.1 5.7.2 5.7.3
5.7.4 5.7.5
Hoofdstuk 6
INSPECTIE VAN VERPLAATSBARE ELEKTRISCHE APPARATUUR 6.1
121 121 123 123 123 125 131 132
133
DOELEN VAN INSPECTIE VAN VERPLAATSBARE ELEKTRISCHE APPARATUUR Klassenindeling van elektrisch handgereedschap Risico’s van elektrische arbeidsmiddelen Werkprocedures Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Meetapparatuur
134 135 137 138 138 139
INSPECTIEFREQUENTIE BEPALEN VAN VERPLAATSBARE ELEKTRISCHE APPARATUUR VOLGENS NEN 3140
140
6.3
VOORBEELDEN VAN INSPECTIEFREQUENTIE BEPALEN VOLGENS NEN 3140
142
6.4
INSPECTIEFREQUENTIE BEPALEN VOLGENS ALTERNATIEVE METHODE
144
6.5
STEEKPROEVEN
147
6.6
UITVOERING VAN INSPECTIE VAN VERPLAATSBARE ELEKTRISCHE APPARATUUR Visuele controle Metingen en beproevingen Rapportage
148 148 149 157
SPECIFIEKE AANDACHTSPUNTEN BIJ INSPECTIE VAN DIVERSE APPARATUUR
158
6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.1.5 6.2
6.6.1 6.6.2 6.6.3 6.7
Bijlage A
SPECIFIEKE AANDACHTSPUNTEN VOOR DIVERSE RUIMTEN Woningen Elektrische bedrijfsruimten Accuruimten, accukasten en acculaadstations 5.7.3.1 NPR 5310 blad 18 5.7.3.2 NEN-EN-IEC 60079 en NPR 3299 Schouwburgen, concertgebouwen en bioscopen Stoffige ruimten
LITERATUUR
165
BIJLAGEN
169
ARBOWET, ARBOBESLUIT EN ARBOREGELING
171
A.1
ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN ARBOWET
171
A.2
DOELVOORSCHRIFTEN VAN ARBOWET, -BESLUIT- EN -REGELING
172
A.3 A.3.1 A.3.2
BELANGRIJKSTE ASPECTEN VAN ARBOWET Definities en toepassingsgebied (Arbowet artikel 1 en 2) Arbobeleid (Arbowet artikel 3 tot en met 11 en 29) A.3.2.1 Plichten van werkgever (Arbowet artikel 3 tot en met 10) A.3.2.2 Plichten en rechten van werknemers (Arbowet artikel 11 en 29)
173 173 174 174 176
XIV - Handleiding NEN 3140
NEN 3140.indb XIV
20-09-11 10:10
INHOUD
A.3.3
A.3.4 A.3.5 A.3.6 A.3.7 A.3.8 A.4 A.4.1 A.4.2 A.4.3
Bijlage B
Bijlage C
Samenwerking en overleg tussen werkgevers en werknemers, met bijzondere rechten van OR en PVT, en deskundige bijstand rond preventie en bescherming (Arbowet artikel 12 tot en met 15) A.3.3.1 Samenwerking en overleg tussen werkgevers en werknemers, met bijzondere rechten van OR en PVT (Arbowet artikel 12) A.3.3.2 Deskundige bijstand rond preventie en bescherming (Arbowet artikel 13 tot en met 15) Bijzondere verplichtingen (Arbowet artikel 16 tot en met 23) Toezicht en ambtelijke bevelen (Arbowet artikel 24 tot en met 29) Vrijstelling, ontheffing en beroep (Arbowet artikel 30 en 31) Sancties (Arbowet artikel 32 tot en met 43)
177 178 179 179 179
Overgangs- en slotbepalingen (Arbowet artikel 44 tot en met 46)
180
ARBOBESLUIT, ARBOREGELING EN ELEKTROTECHNIEK Elektrische installaties (Arbobesluit artikel 3.4) Elektrotechnische werkzaamheden en bedieningswerkzaamheden (Arbobesluit artikel 3.5) Elektrische installaties en leidingen (Arbobesluit artikel 3.29)
180 181
176 177
182 183
EUROPESE INVLOED OP NEDERLANDSE NORMEN EN WETTEN
185
B.1
BINDENDE REGELS VAN EUROPESE UNIE
185
B.2
CE-MARKERING
186
B.3 B.3.1 B.3.2 B.3.3
NORMALISATIE Totstandkoming van normen en praktijkrichtlijnen Functies van normen Harmonisatie van Europese en nationale normen
187 187 187 188
CONTRACTEN EN ALGEMENE VOORWAARDEN
191
C.1 C.1.1 C.1.2 C.1.3
NEDERLANDS BURGERLIJK RECHT Privaatrecht Vermogensrecht Redelijkheid en billijkheid
191 191 192 192
C.2 C.2.1 C.2.2 C.2.3 C.2.4 C.2.5 C.2.6 C.2.7 C.2.8 C.2.9 C.2.10 C.2.11 C.2.12 C.2.13 C.2.14
VERBINTENISSENRECHT Meerzijdige overeenkomst Eenzijdige overeenkomst Overeenkomst onder ontbindende of opschortende voorwaarden Totstandkoming van overeenkomst Aanbod Herroeping van aanbod Aanvaarding en ontvangsttheorie Wilsvertrouwensleer Handelings(on)bekwaamheid Strijd met wet, goede zeden en openbare orde Nietigheid en vernietiging van overeenkomst Precontractuele fase Uitleg van overeenkomst Offerte, contract, uitlegprobleem en rechtszaak
193 194 194 194 195 195 196 196 197 198 198 198 199 199 200
C.3
ALGEMENE VOORWAARDEN
202
REGISTER
205
Handleiding NEN 3140 - XV
NEN 3140.indb XV
20-09-11 10:10
