Ingezonden berichten 6 seizoen van start zijn gegaan. Tijd voor een nieuwe aflevering

SiepelNieuws Nieuwsbrief van de Werkgroep Siepelveen

JAARGANG 3

NUMMER 2

OKTOBER 2013

Ter introductie

IN DIT NUMMER: Ter introductie Aan het woord Kleurbekennen Uit de oude doos Ingezonden berichten

H

et is alweer een paar maanden terug dat we met het nieuwe • Börkener Paradis seizoen van start zijn gegaan. Tijd voor een nieuwe aflevering Korte berichten van Siepelnieuws, met onder meer een informatief vraaggesprek • Natuurwerkdag met boswachter Kees van Son. Hij legt uit waarom vrijwilligers voor • Let op: leg stobben en wortels apart Staatsbosbeheer zo belangrijk zijn: “Als je de Zeegser duinen met • Tekenbeten en lyme groot materieel te lijf gaat, help je de boel naar de kwartjes. Dank• Werkplan zij de vrijwilligers van de werkgroep Siepelveen is het landschap Agenda opener en aantrekkelijker. En er is nu meer biodiversiteit; geweldig, Colofon toch!” Zeven jaar terug speelden vrijwilligers nog amper een rol, nu zijn er zo’n 80 actief in het Drentsche Aa gebied, in diverse soorten en maten. Volgens Kees van Son heeft Willem Bok en belangrijke rol gespeeld bij deze ontwikkeling: “Hij is degene die het vuurtje flink heeft helpen aanwakkeren.”

1 2 4 5 6 6 8 8 9 9 10 10 10

Een terecht compliment voor de man die deze zomer vrijwel al zijn vrijwilligerstaken (behalve die van lid van de werkgroep Siepelveen) neerlegde omdat hij graag meer tijd wilde maken voor nieuwe activiteiten. Op zijn karakteristieke rustige en vasthoudende manier heeft Willem een stevige vinger in de pap gehad om het vrijwilligerswerk bij Staatsbosbeheer op de kaart te zetten en naar het huidige hoge plan te tillen. Dat geldt natuurlijk in het bijzonder voor de werkgroep Siepelveen. Bedankt Willem! Voorlopig gaat het werkcomité verder in de huidige samenstelling - Syb Tumbelaka, Stans Kofman en Toon van der Hammen. Verder in deze aflevering een enthousiaste door Frank van den Sigtenhorst opgetekende impressie over de excursie afgelopen voorjaar naar Duitsland en zijn verwondering over de enorme hoeveelheden jeneverbes die hij daar aantrof; zie ook het mooie fotomateriaal van Taco. De rubriek Kleur bekennen, waarin leden van de werkgroep zich nader voorstellen, is dit keer geschreven door Monica van Leusen, die menige zaterdagochtend, samen met man Martijn, de stad uitrijdt om zoals dat zo mooi heet de bijl aan de wortel te leggen van al het opschot dat de jeneverbes hindert op de Zeegser duinen. Voor nu veel leesplezier! Toon van der Hammen [email protected]

Willem bedankt

Boswachter

Gut gemacht!

Cattery

Wortels

Teken

1

Aan het woord

K

ees van Son is alweer zo’n jaar of zeven boswachter in het gebied van de Drentsche Aa. Vanaf het begin tot nu zag hij een spectaculaire groei van het aantal vrijwilligers. Een vraaggesprek over de rol van vrijwilligers en het succes van hun werk. Als boswachter in het gebied van de Drentsche Aa is Kees mentor van de vrijwilligers. “Dat is een van mijn taken. Ik vind het erg leuk werk. Toen ik hier kwam, had ik al snel contact met Willem Bok. Die heeft het vuurtje flink helpen aanwakkeren; de rol die vrijwilligers spelen is steeds belangrijker geworden. In mijn werkgebied ben ik mentor over zo’n 80 vrijwilligers, verdeeld over verschillende werkgroepen. Ik heb in het werkseizoen (van augustus tot maart) vrijwel wekelijks contact met elke groep. Tot mijn taak hoort ook om de vrijwilligers te voorzien van kleding en gereedschap, en eventueel cursussen aan te bieden of te organiseren.”

Interview met boswachter Kees van Son, maandag 23 juli 2012

groep mozaïekbeheer om de vogeldiversiteit te vergroten.”

Staatsbosbeheer en vrijwilligers Bij de uitvoering van werkzaamheden spelen vrijwilligers een steeds grotere rol. “Het beleid van Staatsbosbeheer op dit punt is geïntensiveerd en er is meer aandacht voor. Zeven jaar terug stond het werken met vrijwilligers nog maar in de kinderschoenen”. Volgens Kees van Son hangt het succes van een vrijwilligersgroep af van diverse factoren. ”Motivatie en gedrevenheid, daar begint het mee. Ook belangrijk is dat er iemand binnen zo’n groep regelt en coördineert. Ik kan geen 80 vrijwilligers aansturen. We willen graag zelfsturende groepen. Iemand als Syb Tumbelaka neemt een belangrijk deel van de organisatietaken binnen de werkgroep Siepelveen op zich. Ook dat is zeker een voorwaarde voor succes.”

Veel kennis De boswachter legt uit wat voor vrijwilligers er zoal actief zijn in het stroomgebied van de Aa: “Je hebt beheervrijwilligers zoals de werkgroep Appelbergen en de werkgroep Siepelveen. Zij verwijderen bijvoorbeeld opschot zoals vliegdennen en Amerikaanse vogelkers of plaggen stukken land om de groei van

“We kunnen het niet meer alleen...” heide te stimuleren. Dat doen ze met grote inzet en zichtbaar resultaat. Je hebt ook inventarisatiewerkgroepen als de vogelwerkgroep “Telgroep Drentsche Aa”. Daar zit veel kennis, waarvan we bij het beheer graag gebruik maken. Rond het Taarlose diep heeft de vernatting geleid tot de terugkeer van weidevogels zoals de grutto, kieviten en zelfs kemphanen. Op zo’n plek maaien we niet meer in een keer alles weg, maar doen in samenspraak met deze werk-

Vrijwilligers in soorten en maten “Een bijzonder iemand is de routevrijwilliger. Als Staatsbosbeheer wilden we in de Drentsche Aa graag vijf gebieden uitlichten en daar wandelroutes uitzetten. Roelof Huisman heeft grote ervaring op dit gebied. Hij heeft alle vijf routes bedacht; daar was niets op aan te merken, gewoon in één keer goed. Dan is er nog een facilitaire vrijwilliger - die notuleert de vergaderingen, werkt ze uit in notulen en stuurt ze rond. Geweldig is dat. En laten we de cliënten van Van Boeijen en Pro mens care niet vergeten. Dat zijn mensen met een beperking die in het kader van dagbesteding landschapsonderhoud verrichten. Bijvoorbeeld door de wandelroute van de Acht van Amen schoon te houden en zo nodig reparaties uit te voeren of stukken van nieuw zand te voorzien. ” Fijnmazig beheer Kees illustreert wat het belang is van vrijwilligers

2

voor Staatsbosbeheer: “Als je in de Zeegser duinen de jeneverbes gaat vrijzetten door het gebied met groot materieel te lijf te gaan, help je de boel naar de kwartjes. Het gebied is daarvoor te kwetsbaar. Zoals vroeger met eigen handkracht werken, dat gaat niet meer. We kunnen het dus niet meer alleen. Met vrijwilligers lukt het, omdat zij meer fijnmazig en geleidelijk werken. Dat is ook beter en aantrekkelijker voor de natuur. Een andere reden om graag met vrijwilligers te werken, is dat zij heel vaak betrokken zijn en een emotionele band met het gebied hebben. Daarmee zijn zij ook een soort van ambassadeurs voor Staatsbosbeheer. Dat kan zeker helpen om in de omgeving meer draagvlak te krijgen voor ons werk.” Koesteren Over het resultaat van het werk van alle vrijwilligers is Kees van Son zonder enig voorbehoud enthousiast: “Of ik nou bij de werkgroep Appelbergen kom , de Heide van Schipborg of bij een andere werkgroep. Overal zie ik gedreven mensen die het

leuk vinden om in de natuur te werken en hun taak serieus nemen. Kijk ook maar naar het Siepelveen. Dankzij de inspanningen van de werkgroep is het landschap opener en aantrekkelijker en verstuift het een beetje (met dank ook aan de schaapskudde). Er is nu ook meer biodiversiteit. En niet te vergeten: de jeneverbes heeft weer meer zaailingen. Dat is toch geweldig. Ik zie dat veel vrijwilligers een onderlinge band met elkaar hebben en dat er vaak een gezellige sfeer hangt,” waarna hij samenvat: “Wij koesteren onze vrijwilligers.” Toon van der Hammen

3

Kleurbekennen

S

inds de natuurwerkdag van 2010 werk ik met plezier in de werkgroep Siepelveen, samen met mijn man Martijn. Ik

ben geboren in Amsterdam op 25 december 1961 en heb Archeologie gestudeerd. Tijdens mijn studie heb ik Martijn leren kennen. Na de geboorte van onze zoon Jeroen kreeg Martijn werk als archeoloog in Engeland dus vertrokken wij voor drie jaar naar Birmingham. Daar kregen we onze dochter Hester. Na Engeland kreeg Martijn in 1997 een baan aan de RUG, dus gingen we naar Groningen. Ik was daar nog nooit geweest maar het bevalt me er uitstekend. In eerste instantie vonden we een huurwoning in Hoogkerk, voor de kinderen ideaal maar ik, als stadsmens, vond het erg stil. Dus kochten we in 2002 een bovenwoning in de Zeeheldenbuurt. Ik hou erg van dieren, met name van katten, en heb een kleine cattery met oosters kortharen en een web-

site waarop de katten staan die ik bezit en heel veel foto’s van de kittens die bij mij zijn geboren. Mijn cattery heet Zajednicat (www.sibuton.nl). Ik werk ook als vrijwilliger in een dierenasiel. Zo ben ik sinds november 2012 in het bezit gekomen van een klein gehandicapt hondje, Lotte. Verder handwerk ik graag, dus breien, haken, borduren, patchwork en kleding maken voor de kinderen. Ik heb het allemaal gedaan of doe het nog steeds. Nog een passie is zingen. Ik zing al 10 jaar in een amateur koor, nu Vensterklanken geheten, voorheen het vensterschoolkoor omdat de leden bestonden uit het personeel en ouders van leerlingen van de Starter en de Boerhaaveschool. Monica van Leusen - Pendavingh

4

Uit de oude doos Kunstschilder

I

k vond deze foto van Cornelis Pieter de Wit, een kunstschilder uit Groningen die in Zeegse een zomerhuisje had. Hij maakte deze foto van twee jeneverbessen in de Zeegser duinen. Ik schat dat die foto eind

jaren zestig is gemaakt. Met mijn camera ben ik in 2013 op zoek gegaan naar dezelfde plek en kwam uiteindelijk bij deze twee exemplaren uit. Ze lijken dichter bij elkaar te staan, maar dat komt omdat ze flink zijn gegroeid. Bovendien is de linker struik vermoedelijk door sneeuw of ijzel in elkaar is gezakt. De rechter struik heeft nog dezelfde vorm. Syb Tumbelaka

5

Ingezonden berichten

Börkener Paradis

H

et is koud als we na meer dan een uur aankomen even voorbij Meppen, zo koud als het was dit voorjaar. Na de stuw over een afgetakte arm van de Ems is het Börkener Paradies een en al verrassing. Het landschap is open en parkachtig met aan de bosranden vooral stekelige sleedoornstruiken. ‘Die bloeit gewoonlijk tegen deze tijd’, vertelt Willem ’en dan ziet alles er sneeuwwit uit met veel gele, rode en paarse kleuren van planten en kruiden op deze bosweiden’. Helaas nu niet, maar een apart gebied is ’t, dat zie ik zo. Dit terrein is bijzonder omdat het honderden jaren lang begraasd is door gemeenschappelijk gehouden vee. Een middeleeuws weiland noemen experts het ook wel. We zien rivierduinen van stuifzand en even loopt het graspad tot de hoge oever van de Ems. Het Börkener Paradies is een prachtige plek voor trouwfoto’s, om te picknicken of een boek te lezen. Of aan de oever van het water je door de stilte en schoonheid voor wat dan ook te laten inspireren. Taco maakt vele foto’s. Sommige eiken, vaak sterk bemost en opgesteld achter de sleedoorn zijn wel 500 jaar oud; andere lijken knotsgek, zo kronkelig en grillig als ze, beschermd door de sleedoorn, vooral in de breedte uitgewaaierd zijn. Als dit al het Paradies is, hoe zal het er dan uitzien als de sleedoorn en de rest wèl in bloei staat? Wordt waarschijnlijk al adem happend teruglopen naar de auto terwijl je je ogen nog aan het uitwrijven bent. Meppener Kühweide De Duitsers hebben wat met namen. Na de lunch in Meppen staat de Meppener KühWeide op het programma. Koeienweiland! Kan nooit veel zijn denk je. Bovendien: na het paradijs kan het alleen nog maar minder

6

Gaat er nog iets boven het Börkener Paradies?

worden: een mals grasje, paardenbloemen en wat koeien. Vergeet het gerust. Het is overdreven te zeggen dat we op de Meppener KühWeide door de jeneverbessen geen hand meer voor ogen kunnen zien. Maar het zijn er veel, heel veel en groot in omvang zijn ze zeker. Ook door het doorgebroken zonlicht staan ze majestueus naast het graspad waarover we lopen. Hoe is dit mogelijk, denken we. Wat doen wij eens per twee weken fout als hier de jeneverbes zo welig staat te pronken? En is dit normaal in Duitsland? Niet te geloven, zeg. Onze gastheren geven de antwoorden.

Bürgerinitiative Neen, ook in Duitsland is dit niet normaal. Misschien niet goed maar het antwoord stelde me zondermeer gerust. Onze gastheren vertellen gek genoeg dat bij hun geen vrijwilligersgroep of welke groep dan ook dit jeneverbesgebied regelmatig onderhoudt. De noodzaak is minder. Wat veel meer nodig is (geweest), is dat vrijwilligers een ‘Bürgerinitiative’ vormden als tegenwicht tegen de plannen van de beheerders van de Kühweide. Deze bestuurders, op veel grotere afstand dan in Nederland en slechts gezeten achter de tekentafel, hadden met de Weide een toeristisch-recreatief gebied voor ogen. Het Bürgerinitiative groeide uit tot zo’n 180actieve mannen en vrouwen. Daardoor bleef de Haselünner Wacholderhain, zoals het nu heet, zo mooi. Of ontwikkelde zich wellicht met Tarpan paarden en Schotse hooglanders tot wat ook gerust een paradijsje genoemd mag worden. Het jeneverbesgebied kent geen jonge aanplant. Wel zijn er kleine afgebakende proefgebiedjes waar de jenerverbes de ruimte krijgt beschermd op te groeien. En dan maar kijken of er verschillen ontstaan. We kunnen niet in Duitsland zijn zonder te eindigen met Torte en dan niet van de minste soort. In een veel te groot en leeg restaurant kunnen we kiezen. We bedanken onze gastheren en zij ons. Ja, Willem, Carla en Rob, gut gemacht! We nodigen onze Duitse natuurvrienden uit voor een tegenbezoek. Op de terugweg is er maar één hoofdvraag die door m’n hoofd spookt: waar gaan we heen in 2014? Frank van den Sigtenhorst

7

Korte berichten

Natuurwerkdag

H

et werk in de natuur houdt nooit op. Op zaterdag 2 november is het weer landelijke

Natuurwerkdag (van 9.30 tot 15.00 uur). Deze werkdag wordt georganiseerd door Landschapsbeheer Nederland. Wie dat wil, kan aan de slag op één van de ruim 400 locaties in Nederland, met meer dan 50 natuurgebieden van Staatsbosbeheer, waaronder de Zeegser duinen. Het plan hier is om dit keer meer te knippen en minder met de schop te werken. Dit om te voorkomen dat het al te zeer zwoegen wordt. Syb is het aanspreekpunt. Met het oog op deze dag heeft hij alvast meer tangen besteld. De bedoeling is onder meer om jonge berkjes op het terrein van Grietje Geerts te verwijderen. Tijdens de Zeegser

Vol bewondering bij de jongste jeneverbes

brinkdagen in september hebben Stans en Syb een stand gerund om deelnemers uit de directe omgeving aan de natuurwerkdag in november te werven. Vijf mensen hebben zich opgegeven; missie lijkt dus geslaagd. TV Drenthe zal tijdens de natuurwerkdag opnamen maken voor het programma Roeg. Fletcher hotel de Zeegser duinen zorgt, zoals ieder jaar, weer voor koffie, thee en snert, Van Boeijen voor kampvuur, chocolademelk en glühwein. Als de weergoden zich koest houden, kan het een hele mooie dag worden.

Website Natuurwerkdag:

http://www.natuurwerkdag.nl/meedoen

Zoek op woord:

Siepelveen

Klik op:

Meer informatie & Aanmelden

Onderaan deze pagina staat:

Doe mee op deze locatie

Vul hier je gegevens in

8

Let op: leg stobben en wortels apart

D

e zaterdagse oogst aan takken en stobben is vaak indrukwekkend en een teken dat er weer hard aan getrokken is, letterlijk en figuurlijk. Voor degenen die de takken naar een bult afvoeren zetten we nog even een paar weetjes op een rij: •

Maak een hoop met afval langs een pad, zodat de machines erbij kunnen bij het ophalen

•

Leg de afgeknipte kant van de takken in de richting van het pad

•

Blijf op enige afstand van bomen en struiken zodat de kraan er later goed bij kan

•

Doe de stobben en wortels waar grond aan zit op een aparte hoop

wortel

Als alle afval op één hoop terecht komt, lopen met name versnipperaars schade op. Om dat te voorkomen moesten onlangs enkele vrijwilligers een flinke berg afval ‘doorploegen’ om alsnog de wortels te scheiden van de takken. Dat is extra werk, en een beetje zonde van de tijd en moeite, als het ook in één keer goed kan.

Tekenbeten en lyme

M

ij zal het niet overkomen, dacht een van onze werkgroepleden en keek dus nooit na bosbezoek of hij ongewenst bezoek in zijn broek had gekregen. Daar heeft hij nu spijt van. Want van een tekenbeet kun je ziek worden, hij net zo goed. Inmiddels is de man aan de pil. Daarom nog maar eens de tip: controleer jezelf op tekenbeten nadat je ‘in het groen’ bent geweest. Ben je gebeten door een teek, dan is het belangrijk dat je hem snel weghaalt. Teken komen in het hele land voor, in bos, park, hei, duinen of in de tuin. Ze zitten in de buurt van bomen of struiken in hoog gras of tussen dode bladeren, vooral in bosbessenstruikjes. Teken kunnen zich vastbijten in de huid van mensen en de ziekte van Lyme overbrengen.

Controleer je lichaam en kleding op tekenbeten na een werkdag in het bos. Teken kunnen zich overal vastbijten, maar hebben voorkeur voor liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, randen van het ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek. Heb je een tekenbeet? Haal de teek snel weg. Hoe langer de teek in je huid zit, hoe groter de kans dat hij ziekteverwekkers overdraagt. Raadpleeg zo nodig je huisarts.

9

Werkplan

V

oor het seizoen 2013-2014 is in overleg met Staatsbosbeheer een nieuw werkplan opgesteld. Hoofdpunten hieruit:

•

Vrijmaken en vrijhouden van de jeneverbessen en heidevelden; de meeste jeneverbessen zijn de afgelopen seizoenen al vrijgemaakt. Aandacht nu vooral gericht op het verwijderen van opslag rond de jeneverbessen en het open houden van de heidevelden.

•

Behoud en versterken van het stuifzand gebied; dat betekent kappen van een aantal vliegdennen langs de rand van de zandvlakte aan de zuidkant van het terrein en verder gaan met het verwijderen van een gedeelte van het daar aanwezige helmgras. Op de heuvel die de zandverstuiving van het ven scheidt zal een aantal bomen worden verwijderd.

•

Aandacht voor de waterstand, de begroeiïng in en rond het ven; aan de noordzijde van het ven kan nog flink wat berkenopslag worden verwijderd, zodat de daar aanwezige gagel meer tot z’n recht komt. Ook de afwateringssloot en de duiker, die het overtollige water uit het ven richting Drentsche Aa voert zal worden schoongemaakt.

•

Bestrijden van opslag (voornamelijk Amerikaanse vogelkers en berk); het meeste werk gaat zitten in bestrijding van opslag, vooral vogelkers, het liefst met wortel en al.

•

Afgesproken is om ook een stuk hei aan te pakken, waarbij eerst een proefstuk wordt gemaaid. Van een ander stuk dat vol vogelkers staat zal bij wijze van proef eerst een klein oppervlak worden geplagd.

Agenda 2 november

Landelijke natuurwerkdag

16 november

Reguliere werkzaterdag

30 november

Reguliere werkzaterdag

14 december

Reguliere werkzaterdag

Colofon Foto’s T. vd Berg S. Tumbelaka T. de Vries

T. vd Hammen E.a.

Nummer: SN7 Redactie: Toon van der Hammen Vormgeving: Jos Steenmeijer

Werkgroep Siepelveen Zeegse Drenthe Copyright 2012

10