ud aan o h r e Ond ringen , e k r e t t wa gebeur k o o r e t ‘Wat oet dich m g n i r de ke ood als de n komt’ man aan de ag. 6 zie p
infra actie nr 3
september 2012•Jaargang 15
> Marc Unger
ProRail wil het anders
> Secuur boren
voor persriool Vijftien meter de grond in
> Tram bouwen in Schotland
De BBC bericht er dagelijks over
in beeld
22
Alle perrons omhoog of omlaag
‘A
lle perrons moeten 76 centimeter hoog zijn, om mindervalide mensen gemakkelijker in en uit te laten stappen. Het blijkt dat niet alle perrons even hoog zijn’, zegt projectorganisator Ruud Moeskops. Daarom is BAM Rail in opdracht van ProRail bezig met tien contracten om perrons in Nederland te verhogen of te verlagen. Er zijn meerdere opties om de perrons op gelijke hoogte te brengen. Ruud: ‘Bij het verlagen of verhogen, kunnen we ze op twee manieren behandelen. De meest rigoureuze is de keerwanden - waar het zand tussen zit en de tegels op liggen - afgraven. We gaan dan opnieuw stellen of met een klein railvoertuig en een horizontale slijpschijf het perron afslijpen. De tweede optie is het spoor verhogen door extra ballast te storten en daarna het spoor opnieuw goedleggen met een stopmachine. Aan het einde van dit jaar moet het werk afgerond zijn.’
3
mix Vraag het Rob van Wingerden > Lid raad van
bestuur BAM
4
Dit nummer bevat een interview met ProRail-manager Marc Unger over een nieuwe manier van aanbesteden. Wat speelt er precies? ‘We zitten in de goede ontwikkeling dat projecten steeds vaker niet alleen op prijs worden gegund, maar dat partijen meer mogelijkheden krijgen op andere aspecten te scoren.’ Dat klinkt wel als een verandering... ‘Ja, dit is een zeer belangrijke ontwikkeling. We willen een duurzamere omgeving, waarbij verspilling maatschappelijk niet meer wordt geaccepteerd. Bovendien vergt de economische situatie ook steeds verdergaande kostenreducties als gevolg van verspilling en fouten. Gelukkig hebben we ook de ‘tools’ hiervoor, zoals BIM. We kunnen het ons simpelweg niet meer permitteren om materialen en grondstoffen te verkwisten.’ Is de CO2-Prestatieladder, die van aannemers vraagt creatief te zijn wat reductie en veiligheid betreft, daar een goed voorbeeld van? ‘Ja, slim zijn wordt dan beloond. Door goed te scoren op de CO2-Prestatieladder, kun je projecten scoren. De ladder beïnvloedt onze werkwijze, bijvoorbeeld dat we door te innoveren nu duurzaam ZOAB maken.’ Dat is voldoende om te overleven? ‘Hetzelfde beter doen helpt niet meer, we moeten anders gaan werken en keuzes maken. Die hele nieuwe manier van aanbesteden is essentieel voor die noodzakelijke mentaliteitsverandering.’
en verder
Bouwen met gel
brand meester
brug op Afstandsbediening
In Kudelstaart, nabij Aalsmeer, bouwt BAM Civiel in samenwerking met BAM Woningbouw en BAM Wegen een parkeergarage onder een woonblok. Het project heet Mijnsheerlyckheid. Projectleider Wouter Boekhold: ‘We werken in het veen, met veel grondwater. We gebruiken een waterremmende gellaag om de bouwput waterdicht te krijgen. Met slangetjes wordt op circa veertien meter diepte de gellaag geïnjecteerd, waarna we ongeveer 2,5 meter ontgraven. Daarna wordt de betonnen kelder gebouwd en de vloer gestort.’ Het project is op 23 mei gestart en moet in november klaar zijn. Wouter: ‘De woningbouwers gaan namelijk razendsnel: elke dag wordt met een stalen tunnelkist een betonconstructie neergezet. De werkmaatschappijen werken als een team samen en dat heeft veel tijdwinst opgeleverd. We hebben ook samen besloten welke werkmethodes hier het beste zijn, zoals het gebruik van de gellaag.’
‘We moesten extra voorzichtig werken: beschadig je de kwetsbare apparatuur, dan ligt het treinverkeer stil.’ Aldus Bart van Zwam, junior clustermanager Services Rotterdam. Voor ProRail heeft BAM Rail van januari tot en met juli twee verkeersleidingposten brandveiliger gemaakt; één in Rotterdam en één in Den Haag. Vanuit deze posten wordt het treinverkeer in de regio’s Rotterdam en Den Haag aangestuurd. ‘Samen met BAM Utiliteitsbouw hebben we aanbesteed en de klus gekregen. We hebben diverse compartimenten gemaakt die een uur lang brandwerend zijn. We hebben deuren vervangen, wanden verzwaard, brandkleppen geplaatst en gaten in muren gedicht waar écht tienduizenden kabels doorheen lopen. De brandbestrijdingsmiddelen, brandmeldinstallatie en vluchtweg aanduidingen zijn verbeterd.’
In de Rotterdamse deelgemeente Overschie renoveert BAM Infratechniek Mobiliteit drie hydraulisch beweegbare bruggen en de centrale afstandsbediening. Het gaat om de Hoge Brug en Spaanse Brug over de Delfshavense Schie en de Oost-Abtsbrug over een zijkanaal ervan. Ontwerpleider Emiel Bakker: ‘We vernieuwen de elektrotechnische besturing en sluiten die met een nieuw glasvezelnetwerk aan op een centraal bedieningscentrum, enkele kilometers verderop. In dit centrum plaatsen we een Scada-systeem. Dit visualiseert de bediening van de bruggen op een beeldscherm, zodat de brugwachter op afstand de juiste processtappen kan doorlopen. Eenvoudig en veilig. Schouwen doet hij met een tv-systeem op een gesloten kabelcircuit, CCTV, dat we eveneens aanpassen.’ De werkzaamheden begonnen in maart en worden in oktober afgerond.
6
Onderhoud aan waterkeringen > ‘Roest is onze grootste vijand’
10 Marc Unger van ProRail > Over aanbesteden
5
In de prijzen
Het Nieuwe Draaien
ShimLift: voor vlakker spoor
Jasper Hagen en Marc Draak hebben met hun Hindermaps de BAM Infra Innovatieprijs gewonnen. Het duo ontving de prijs op 13 juni uit handen van juryvoorzitter Rob van Wingerden, lid raad van bestuur van Koninklijke BAM Groep. De zogenaamde Hindermaps was één van de 98 inzendingen en won in de categorie Planet. Hagen en Draak, beiden projectorganisator bij BAM Wegen, bedachten de tool om informatie over wegwerkzaamheden, mogelijke verkeershinder en omleidingsroutes te presenteren in Google Maps. Via moderne media als YouTube, Facebook en Twitter wordt de weggebruiker of omwonende nader geïnOok Winnaars formeerd. Jasper: ‘Zo kunnen Categorie People: we werkzaamheden niet > Gerard Schokker alleen in beeld brengen en (BAM Infratechniek) begrip kweken, maar ook de Lorrie over een betonkoker dialoog aangaan.’ Het is de Categorie Profit: bedoeling van de bedenkers > Rob Bakker, Giuseppe Pluchino van Hindermaps dat het (BAM Infratechniek) wordt geïntegreerd in HDD High Pressure Cable Seal bestaande projectwebsites.
Tien procent besparen op de brandstofkosten van bouwmachines en reductie van de CO2-uitstoot door bouwmachines slimmer te gebruiken: dat is het streven van Het Nieuwe Draaien. BAM is samen met vier grote aannemers en bouwbedrijven medeinitiatiefnemer van deze pilot van Stichting Natuur & Milieu en brancheorganisatie BMWT. Bramske Van Beijma-Dudok van Heel, CSR-manager bij BAM Civiel, vertelt waarom BAM van de partij is. ‘De reductie van CO2-emissie is één van de pijlers van het duurzaamheidsbeleid van BAM. We hebben onszelf ten doel gesteld om in 2015 vijftien procent minder CO2 uit te stoten dan in 2009. We weten dat de helft van onze CO2-uitstoot wordt gerealiseerd op de bouwplaats, dus daar valt winst te behalen.’
BAM Rail heeft met ingenieurs bureau Movares een innovatieve, nastelbare spoorstaafbevestiging ontwikkeld: de ShimLift.
Deze compenseert het hoogte verschil dat ontstaat doordat spoor bij overgangen altijd iets doorzakt. Bij een overgang, zoals bij overwegen en bruggen, gaat de ondergrond van het spoor over van beton naar ballast, de stenen onder de rails. Jens Jansen, onderhoudsengineer van BAM Rail: ‘Regelmatig ballast “opschudden” zorgt dat alles waterpas blijft, maar dat kost tijd en geld. Met deze innovatie kunnen we de ruimte tussen dwarsligger en spoorstaaf variëren en de verzakking
compenseren tot maximaal dertig millimeter. Zo zorgen we ervoor dat de kuil die je voelt als je er met een trein overheen rijdt, wordt gevuld.’ Na succesvol verlopen proeven tussen Breda en Gilze-Rijen en de brug over de Maas bij Ravenstein, heeft ProRail toestemming gegeven ruim tachtig ShimLifts toe te passen bij het omvangrijke project Utrecht Vaartsche Rijn. Jens: ‘We zijn nu met ProRail in gesprek over productvrijgave, zodat we de ShimLift ook bij andere projecten kunnen inzetten.’
12 Tenderen is topsport > En soms mag dan de champagne worden ontkurkt
17
CO2-Prestatieladder > Lust of last?
Klein van stuk voor monumentaal project ‘Een project als dit maak je maar één keer in je leven mee’, aldus uitvoerder en werkvoorbereider Randy van Deuveren over de nieuwe stadsbrug die Nijmegen-West met de Waalsprong verbindt. Gebouwd door de combinatie BAM Wegen, BAM Civiel, Max Bögl. De opdrachtgever is de gemeente Nijmegen. Onder het rijgedeelte dat 283 meter water overspant, bevindt zich onder meer onderhoudsverlichting voor de overspanning. Een eis waaraan de monteurs die deze gaan monteren moeten voldoen, is opmerkelijk. Randy: ‘De catacomben waarin zij moeten werken zijn laag dus we hebben gezocht naar ervaren mannen die rond de 1.70 meter lang zijn.’ Het monumentale project - over honderd jaar is deze brug er nog, zegt Randy - moet november 2013 klaar zijn voor gebruik. Vanaf dat moment onderhouden BAM Civiel, BAM Infratechniek Mobiliteit en Max Bögl de stadsbrug gedurende 25 jaar.
>
15 16 18 19 20
Rubrieken de bouwput het getal bam@ column kroonjuweel
reportage BAM onderhoudt waterkeringen
Falen uitsluiten
René Moret >
‘We hebben intensieve trainingen gevolgd hoe we moeten handelen bij calamiteiten’
Wat er ook gebeurt: de waterkering moet dicht als de nood aan de man komt. Met dat áltijd in het achterhoofd gaan vier BAM Infra-bedrijven drie waterkeringen onderhouden in Zeeland.
6
7 Project Onderhoudscontract van mechanische en elektronische onderdelen in en om de Maeslantkering, de Hartelkering en Hollandse IJsselkering. Dit omvat: servicecontract, risicoanalyses en periodieke tests Aanvang De Maeslantkering en de Hartelkering vanaf 1 oktober 2012; op 15 mei 2014 volgt de Hollandse IJsselkering Opdrachtgever
Rijkswaterstaat Looptijd Tien jaar (optie drie jaar verlenging) Aantal BAM-medewerkers
Zes in het project/kernteam, 12-16 monteurs (onder meer storingswachtdienst) vanuit onderdelen van BAM Infratechniek, BAM Civiel en BAM Rail
>
de feiten
Patrick van Geffen
‘Het systeem móet up-to-date blijven’
De kering gaat de waterstand van holland boven nap 8
A
99
an de kade van de Nieuwe Waterweg staat een stevige bries. Dagjesmensen op de fiets trappen verwoed het terrein op, schoolkinderen duiken diep weg in hun jas. Coördinator instandhouding René Moret van BAM Infratechniek Mobiliteit (BAM ITM) en projectmanager van BAM Rail Patrick van Geffen staan van dit briesje niet meer te kijken. Bij de Maeslantkering waait het altijd. Een raster van reusachtige witte buizen domineert de horizon. Het zijn de ‘vakwerkarmen’, die als de benen van een passer uit elkaar staan. Op het breedste punt zijn ze vastgemaakt aan de kering, een holle bewegende wand van 22 meter hoog en 210 meter lang. De constructie is zo’n honderd meter lang en is aan beide kanten van het water (gespiegeld) hetzelfde.
kunnen hier in noodsituaties dagenlang bivakkeren. Van alle essentiële machines en onderdelen zijn reserve-exemplaren aanwezig. ‘Want wat er ook gebeurt: de waterkering moet dicht als de nood aan de man komt’, zegt Patrick. René: ‘Samen zijn we verantwoordelijk voor het onderhoud van de elektra, de werktuigbouw, het staal en de civiele werkzaamheden. Het bijzondere aan deze klus is dat wij het project overnemen, dus niet - zoals gebruikelijk - al tijdens het ontwerp nadenken over onderhoud.’ Ook bijzonder is de zogenoemde faalkans: als de keringen honderd keer sluiten, mogen ze één keer weigeren. René: ‘Dat is een keiharde eis, wat er ook gebeurt. We hebben intensieve trainingen gevolgd hoe we moeten handelen bij calamiteiten. We willen menselijk falen zo veel mogelijk uitsluiten.’
Nood
De kering gaat dicht als de waterstand in Hoek van Holland drie meter boven NAP komt. Allereerst gaan de deuren van de dokken (waarin de wanden liggen) open. Vervolgens draaien de armen naar het midden van de waterweg. Wanneer ze hun juiste positie hebben bereikt, zinken de wanden gecontroleerd af, waarmee de
Patrick is al een aantal maanden aanwezig om kennis op te doen en het team van BAM’ers te formeren dat straks de keringen gaat onderhouden. De Maeslantkering is veruit de grootste. Zonder de waterwerken is de kans op overstromingen in de regio Rotterdam Den Haag levensgroot. Werknemers
dicht als in hoek drie meter komt
Terroristen
Hollandse Waterweg is afgesloten. Eén keer per jaar wordt het sluiten geoefend. Het is in het vijftienjarig bestaan één keer voorgekomen dat de deuren dicht móesten. Patrick verzorgt de rondleiding met René en met collega’s Jan van Driessen (uitvoerder BAM ITM) en Ancella Boelhouwer (werkvoorbereider BAM ITM). Er is toestemming de installaties van dichterbij te bekijken, maar dan nog blijft er veel verborgen. De waterkering wordt door de overheid gezien als een potentieel doel voor terroristen. Dus blijft bijvoorbeeld de kerende wand met al zijn installaties en sensoren verboden terrein.
BOS runt de boel Met de wind op de kop lopen we langs de kade. Een schilder voorziet de kademuur van een nieuwe, conserverende verflaag. Een voorbeeld van buitenonderhoud dat regelmatig nodig is. We lopen langs een ruimte waar achter glas een monteur bezig is met een installatiekast. ‘Dit is de control room’, vertelt Patrick. ‘Hier worden de verschillende systemen uitgelezen’, en hij wijst naar de beeldschermen. ‘Denk aan waterhoogte en windsnelheid. Met die gegevens doet het systeem voorspellingen.
Momenteel is BAM Techniek in opdracht van ABB bezig de besturing te vervangen.’ Het hele kunstwerk zit tjokvol sensoren, meet- en rekenapparatuur. Patrick: ‘Op basis van de gegevens die de sensoren ontvangen en wat de software berekent, worden de bewegende delen van de Stormvloedkering aangestuurd. Het Beslis en Ondersteunend Systeem (BOS) is overal verantwoordelijk voor. Mensen kunnen het overnemen, maar normaliter runt BOS de boel. Het systeem moet up-to-date blijven.’ De machines, kabels en scharnieren buiten zijn een gemakkelijke prooi voor corrosie. ‘Roest is onze grootste vijand’, beaamt Ancella. Mankementen komen hier niet zomaar aan het licht omdat niet alles altijd in werking is, zegt ze. ‘Daarom voeren we regelmatig tests uit en moeten we er met inspecties bovenop zitten.’ Aan dit onderhoudsmanagement wordt volgens René nog gesleuteld. ‘Nu volgen wij de onderhoudsprocedures van de opdrachtgever. Het liefst willen wij onze kennis gebruiken om zoveel mogelijk werkzaamheden te combineren. De relatie met Rijkswaterstaat is erg goed, we zijn nu de samenwerking aan het verkennen.’
•
Wereldwonder Ze zijn door de American Society of Civil Engineers verklaard tot één van de zeven moderne wereldwonderen: De Deltawerken, waartoe de Maeslantkering, de Hartelkering en de Stormvloedkering Hollandse IJssel behoren. De Deltawerken werden aangelegd in de decennia na de watersnoodramp in Zeeland van 1953. Het doel: met verhoogde dijken en - beweegbare - waterkeringen voorkomen dat er opnieuw een ramp zou plaatsvinden. De Hollandse IJsselkering is de oudste van de Deltawerken en werd al in 1958 in gebruik genomen. De Maeslantkering werd opgeleverd in 1997, nadat in 1987 tot een beweegbare kering was besloten. De Hartelkering werd ook in 1997 opgeleverd.
interview
• ProRail koos voor kwetsbaarheid • En wilde een nieuwe manier van aanbesteden
‘We vreesden dat de kwaliteit van het cv spoor in gevaar
10
wie Marc Unger LEEFTIJD 44 FUNCTIE Manager
Aanbestedingszaken Kostenmanagement en Inkoop (AKI) bij ProRail WAS Projectmanager diverse projecten waaronder Utrecht Centraal, prins Bernhardbrug te Zaanstad en Nederlandse ambassades in buitenland. Projectleiding Ruimtelijke Inpassing 5e baan Schiphol. Senior adviseur, onderzoeker, publicist en docent aanbesteden. Lijnfuncties: Manager Royal Haskoning Architecten te Amsterdam, Hoofd projectmanagement bij Royal Haskoning; manager Grote Stationsprojecten en manager Stations & Transfer bij ProRail. OPLEIDING Civiele Techniek, Delft
kwam’
En toen greep ProRail in... De aanbiedingen van de spooraannemers om contractgebied Eemland binnen te slepen, waren in april onrealistisch. Tijd voor een cultuurverandering.
M
arc Unger is een man met een visie. De manager aanbestedingszaken, kostenmanagement en inkoop (AKI) bij ProRail praat inmiddels weer met de aannemers over hoe aanbestedingen beter kunnen. En denkt dat er nog meer winst is te behalen uit de gehele keten, als die nog beter communiceert. Zo simpel is het. Dat het nog niet zo lang geleden anders was, en ProRail en de spooraannemers op zijn zachtst gezegd niet door één deur konden, doet volgens hem niet meer ter zake. Want inmiddels is de verstandhouding aanzienlijk verbeterd.
Kwetsbaarheid Even terug in de tijd. Het spoor in Nederland is verdeeld in onderhoudsgebieden en contracten, de zogenaamde procescontracten. Sinds enkele jaren wordt het onderhoud in deze gebieden één voor één openbaar aanbesteed op basis van prestatiegerichte onderhoudscontracten, PGO’s, en kunnen aannemers inschrijven en de prijs bepalen waarvoor zij het werk kunnen doen. ‘Wat we in de laatste aanbestedingen zagen, was een spiraal van steeds mooiere maar onrealistischer kwaliteitsbeloftes tegen steeds lagere prijzen. Dit bereikte het hoogste punt bij PGO Eemland waar de beloftes wederom onrealistisch waren en de inschrijvingen onverantwoord laag. Bart Smolders, directeur Asset Management, ikzelf en onze teams zagen dat en toen moesten we een ingewikkelde keuze maken. Doorgaan of ingrijpen omdat we de trend wilden breken? Laten zien dat wij het onverantwoord vonden en dat we vreesden dat de kwaliteit van het spoor in gevaar kwam? We kozen voor kwetsbaarheid en daar zijn we nog steeds blij mee. Wij willen namelijk geen uitgewoond spoor, maar een betrouwbaar en veilig spoor. Dat zijn de eerste twee strategische topdoelstellingen. Ook willen we voor belangrijk en ingewikkeld werk als onderhoud een normale prijs betalen. We hebben daarom een verbeterde set van maatregelen kunnen doorvoeren en de hernieuwde aanbestedingsprocedure van PGO Eemland loopt op dit moment. Wat we óók in andere tenders zien, is dat de samenwerking tussen ons en de aannemers zo ongeloof-
11 lijk is verbeterd. Er is energie in de sector. Tegelijk wil ik opmerken dat we er nog niet zijn, er ligt ook nog veel werk voor ons, zowel bij de aannemerij als bij ProRail.’ Marc Unger is met zijn collega’s dus een nieuwe weg ingeslagen. Eén van meer verantwoordelijkheid neerleggen bij de aannemers. Eén waar voortdurend wordt gezocht naar verbeteringen in de hele spoorketen. ‘Daar is nog winst te behalen. Daarnaast geloof ik ook in Best value procurement, het inkopen en realiseren van de hoogste waarde voor de beste prijs, best value. Rijkswaterstaat heeft laten zien dat dat werkt bij de spoedprojecten om snelwegen op te knappen. De aannemer komt met een voorstel over hoe het werk zo efficiënt en innovatief mogelijk kan worden uitgevoerd. We hebben alle betrokken partijen uitgedaagd deze voor ons nieuwe filosofie te beoordelen en die waren ook enthousiast. De aannemers ook, al waren die - desgevraagd - ook kritisch: je moet het dan ook wel echt gaan doen, zeiden ze.’ Er ligt volgens Marc nog wel een uitdaging voor de aannemers, namelijk dat zij meer en beter van ‘achteren naar voren gaan denken’. ‘Je stelt je het eindresultaat voor en vraagt je af: wat heb ik daar voor nodig? Je denkt na over logistiek en fasering, vooral bij grote buitendienststellingen. En ik ben een echte BIM-adept, de methode om van tevoren projecten driedimensionaal en multidisciplinair te visualiseren om de communicatie en samenwerking met de verschillende bouwpartners en de opdrachtgever te verbeteren. En ik zou graag het concept Datamining verder uitwerken: de beschikbare schat met gegevens analyseren en delen met elkaar om onderhoud en spoorbouw nog verder te verbeteren. Ja, er is nog genoeg te doen.’
•
project
Tenderen: pure topsport Iedere aannemer heeft er mee te maken: tenderen. Infra Actie vroeg aan twee managers van BAM Wegen Regio Noordwest, die met hun team het project BRAVO 6a/6b in de wacht sleepten, hoe zij dat doen.
12
Rayonmanager Marco Zuurbier (links) en planontwikkelaar Ward van ‘t Veer langs de A12 bij Harmelen: ‘Hier komt het op ideeën aan’
De feiten Plaats Harmelen Project BRAVO 6a/6b Opdrachtgever Provincie Utrecht Hoofdaannemer BAM Wegen Over het project Onder de naam
BRAVO wil de provincie Utrecht met acht afzonderlijke projecten de doorstroming en de kwaliteit van de leefomgeving rondom de A12 ter hoogte van Woerden en Harmelen bevorderen. BRAVO staat voor Brede Regionale Aanpak Voorkomt Oponthoud. Harmelen ondervindt verkeershinder van de regionale weg N198 (Woerden - Utrecht) die momenteel door het dorp loopt. BAM Wegen legt aan de west- (6a) en zuidkant (6b) een nieuwe weg aan. Lengte: vier kilometer. Zo komt er minder autoen vrachtverkeer in het centrum. Ook is BAM de komende vijftien jaar verantwoordelijk voor het onderhoud. Totaalbedrag 7,5 miljoen euro Oplevering Eind 2014
T
enderen is de procedure van inschrijving om een project binnen te halen. En tenderen is topsport, stellen Ward van ’t Veer en Marco Zuurbier van BAM Wegen Regio Noordwest. Met hun team ‘scoorden’ zij half mei de inschrijving voor het project BRAVO 6a/6b, een design & constructcontract ter waarde van 7,5 miljoen euro. BRAVO staat voor Brede Regionale Aanpak Voorkomt Oponthoud. Onder die naam laat opdrachtgever provincie Utrecht acht infrastructurele projecten uitvoeren. Het ging om een aanbesteding met economisch meest voordelige inschrijvingcriteria, waarin niet alleen de prijs maar ook de kwaliteit meeweegt. De aanbesteding bevatte criteria zoals realisatiekosten, onderhoudskosten, een duurzaamheidsplan en het plan van aanpak. Maandenlang zat het tenderteam bij elkaar en wurmde zich door stapels dossiers. Ze ontwierpen, schatten risico’s in en zochten naar mogelijkheden om duurzaam te werken en de kostprijs te drukken. Om - uiteraard - een zo scherp mogelijke aanbieding te kunnen doen. BAM Wegen Regio Noordwest deed van vier
aannemers de beste aanbieding. En, zoals het topsporters betaamt: ‘We hebben een flesje champagne opengetrokken.’
Ideeën BRAVO moet de verkeersdoorstroming en leefbaarheid in de omgeving van de A12 bij Woerden en Harmelen bevorderen. Medio 2013 start BAM Wegen Regio Noordwest met de aanleg van een vier kilometer lange weg ten westen (6a) en zuiden (6b) van Harmelen. Ook vijftien jaar onderhoud is onderdeel van het project. Momenteel loopt de provinciale weg N198 (Woerden - Utrecht) dwars door het dorp. Bewoners ondervinden hinder van het vele vracht- en autoverkeer. Dat moet veranderen, dacht de provincie, en selecteerde verschillende, ervaren aannemers. Na loting bleven vijf partijen over, eentje trok zich terug. Ward: ‘Alle partijen kunnen de klus aan. Dus komt het op de ideeën aan.’ De inschrijfsom moest minimaal 7,5 miljoen en maximaal 8 miljoen euro bedragen. BAM Wegen zette in op de ondergrens. Waarom? Marco: ‘Aan laag inzetten ontkomen we niet, de markt staat onder druk. Door slim nadenken en samenwerking met BAM-bedrijven zoals
BAM Infraconsult (ontwerpen en omgevingsmanagement), BAM Nelis De Ruiter (geotechnisch advies) en BAM Civiel voor de kunstwerken komen we tot een zo laag mogelijke kostprijs. Onze strategie is kwaliteit leveren en daar houden we aan vast.’
De doorslag Op het gebied van duurzaamheid scoorde BAM Wegen maximaal. Voor de aanleg van de weg wordt LEAB (Laag Energie AsfaltBeton) gebruikt. Een exclusief BAM-product, dat energiezuiniger wordt geproduceerd dan traditioneel asfalt. Ward: ‘LEAB is onderscheidend. Daarnaast werken we volgens het principe cradle to cradle. Zo slopen we de Molenvlietbrug en hergebruiken we het beton. Niet heel schokkend, maar ook dit draagt daar positief aan bij. Hoe denk je na over duurzaamheid? Je moet met betere oplossingen komen dan je concurrenten. En uiteindelijk een zo goed mogelijke offerte opstellen. Dat is gelukt. Onze prijs-kwaliteitverhouding gaf de doorslag.’ Naast het vijftienjarig onderhoud neemt BAM de risico’s over van de opdrachtgever. Bijvoorbeeld de gevolgen van een onverwachte toename van de verkeersintensiteit. Het
laatste, en niet onbelangrijke criterium in de aanbesteding: het plan van aanpak. Ward: ‘Hoe zitten processen in elkaar? Hoe sluit je risico’s uit? Hoe zorg je dat er geen vertraging ontstaat? Hoe werk je zo veilig mogelijk? Dat moeten we bedenken en laten zien.’ Met behulp van de database Relatics koppelde het tenderteam de eisen van de opdrachtgever aan de verwachte werkzaamheden, zodat iedereen op de hoogte bleef van de laatste ontwikkelingen. Marco: ‘Tijdens de tenderfase kun je vragen stellen aan de opdrachtgever. Antwoorden gaan naar alle partijen. Dan denk je na wat voor vragen je wel en niet stelt. Concurrenten wil je niet wijzer maken. BAM Nelis De Ruiter doet bijvoorbeeld uitgebreid geotechnische berekeningen. Dan weet je wat je tegenkomt. Daar anticiperen we op. Met als gevolg een lagere aanbieding. BAM Infraconsult begeleidt het proces van ontwerpen en van kap- en bouwvergunningen. Met dit soort projecten laten we zien wat we als BAM allemaal in huis hebben.’
Geheim Overigens, zegt Ward, kunnen eisen van de opdrachtgever ook tot interessante discussies
leiden. Zo stond er in het begin van de tender in de vraagspecificatie dat de drie kunstwerken (‘drie kleine bruggetjes’) er ‘mooi’ uit moesten zien. Marco: ‘Geen objectief criterium. Smaken verschillen. Als je met goede argumenten komt zijn eisen bespreekbaar te maken waarna in overleg de eis kan worden aangepast.’ Ook op het gebied van veiligheid denkt BAM Wegen vooruit. Marco: ‘We werken pal naast de A12. Elke keer de snelweg afsluiten gaat niet. Dus plaatsen we een wal waarachter we veilig kunnen werken.’ Gedurende de tenderfase keek een reviewteam van BAM mee. ‘Knappe koppen van verschillende afdelingen die als buitenstaanders kritisch naar onze winkel keken’, aldus Ward. ‘Door de respons van het reviewteam hebben we een verdiepingsslag gemaakt. Van een procesmatige beschrijving van het project naar de focus op de inhoud.’ Tendermanager Ward blijft ook in de ontwerp- en uitvoeringsfase bij het werk betrokken. Zo gaat er geen kennis verloren, aldus het duo. Ward: ‘Ons geheim? Samenwerken, collega’s naar een hoger niveau tillen en met betere oplossingen komen dan je concurrenten. Klinkt simpel, maar dat is het niet.’
•
13
ja/nee
de bouwput
Uitbesteden levert geld op
Moeten gemeenten het onderhoud aan de infrastructuur zelf doen of uitbesteden? Vier deskundigen reageren op de stelling: Het uitbesteden van onderhoud door gemeenten leidt tot kostenbesparing.
doorpakken in
schotland
14
Koos Smid beleidsmedewerker Wegen gemeente Oldambt
Cedric Lageman
Jac Borghouts
Roelof Speelman
projectverwerving en contracting BAM Wegen Regio Zuidoost
beleidsmedewerker beheer Gemeente Halderberge
directeur BAM Wegen Regio Noord
‘Wij hebben met BAM Wegen in een langdurig contract de onderhouds- en opleveringsniveaus vastgelegd. Bij zo’n contractvorm gaat het om vertrouwen; wij blijven wegbeheerder, maar we geven het onderhoud uit handen. Het onderhoud is op deze manier goedkoper. De aannemer kan zelf plannen en het onderhoud uitvoeren op de momenten dat dat het beste past in zijn planning. De opdrachtgever wordt op deze manier van samenwerken ontzorgd: zo hoeven wij ons minder druk te maken om het omgevingsmanagement. Een nadeel bij zo’n meerjarig contract is dat verkeersinzichten veranderen, zoals de belijning van wegen. Daar moet je open over blijven communiceren. Net als over de andere werkzaamheden zoals het riool en de groenvoorziening. Die synergie is erg belangrijk.’
‘Volmondig ja. Eigenlijk zou de stelling moeten zijn: het meerjárig en multidisciplinair uitbesteden... Want dat is de crux. Integrale onderhoudscontracten van vier tot acht jaar leveren gemeenten echt geld op. We kunnen goedkoper werken door het combineren van activiteiten die wij in eigen huis hebben zoals werk aan riolering, het asfalteren, de verlichting. Daarnaast hebben we vestigingen door het hele land en kunnen we lokaal werken; dat willen gemeenten graag. En wij kunnen bijvoorbeeld werk aan de weg uitvoeren in tijden dat het bij ons rustiger is. We kennen de wegen als onze broekzak. Ik denk dus dat er voor gemeenten zeker winst te behalen is. Meer succes door langetermijn denken, dus langdurig en integraal uitbesteden.’
‘En dan bedoel ik het volgende. Eén en ander is afhankelijk van de opzet van de eigen organisatie. Zo hebben wij stratenmakers in dienst die kleinschalige werkzaamheden uitvoeren, bijvoorbeeld naar aanleiding van een klacht van bewoners. Vaak maatwerk. Dat is heel prettig. Je hoeft weinig te briefen, ze gaan gewoon aan de gang. Sterker nog, ze voorkomen vaak klachten en meldingen. Maar mijn “nee” op deze stelling is niet volmondig. Wij kunnen geen grote werkzaamheden aan zoals asfaltonderhoud. Ook bij grootschalig repeterend werk is het beter dit uit te besteden – daar is de concurrentie op de markt groot en dus kostendrukkend. Dan kunnen aannemers dat goedkoper dan wij zelf.’
‘Ik durf wel te stellen dat uitbesteden de gemeenten tot dertig procent korting oplevert. Wij werken nu voor meerdere gemeentes, waarvan eentje al twaalf jaar en eentje voor twee jaar die nu heeft verlengd. Wij dragen de verantwoordelijkheid om binnen het budget te blijven. Dat is voor gemeenten een groot voordeel. We kunnen veel beter onze capaciteit benutten, onze kennis bundelen en zelf plannen. En dat werkt beter dan wat er vaak gebeurt: een ingenieursbureau dat schade aan wegen inventariseert, waarna de gemeente ons er op afstuurt. Als – bij uitbesteden – goed in het bestek staat omschreven wat het wensbeeld is, geeft dat ons vrijheid om zo goedkoop mogelijk te onderhouden.’
ja
ja
nee
ja
De BBC bericht bijna dagelijks over ‘Edinburgh Tram’, net als de Britse kranten. BAM Rail bouwt in de Schotse hoofdstad het spoor. Door onenigheid tussen opdrachtgever Edinburgh Council en het consortium Bilfinger Berger en Siemens duurt de aanleg van de tramlijn - die het vliegveld aan de westkant met het historische centrum verbindt - bijna drie jaar langer dan gepland. Bovendien is er door de kredietcrisis minder geld beschikbaar. Gevolg: het contract wijzigde. In plaats van in het havengebied eindigt de lijn nu vijf kilometer eerder op het centraal gelegen York Place. Doel van het werk is het verminderen van autoen busverkeer in de stad. In plaats van in 2008 kon onder aannemer BAM Rail pas afgelopen februari volop aan het werk met de bouw van het 28 kilometer lange tramspoor. Naast het regulier ballastspoor gaat het om de aanleg van het zogeheten Rheda City Systeem; ballastloos spoor waarbij de rails en dwarsliggers worden verankerd in beton. Volgens projectmanager Ron Geervliet van BAM Rail is dit een ‘lichte’ variant van het HSL-spoor. ‘Na drie jaar kunnen we eindelijk doorpakken en dat zorgt voor positieve publiciteit. We zijn halverwege. De nieuwe opleverdatum is augustus 2013.’
15 15
het getal
765 16 • Secuur boren voor persriool • In Leerdam heeft BAM Nelis De Ruiter 765 meter persriool door middel van een gestuurde boring aangebracht
V
oor de gemeente Leerdam heeft BAM Nelis De Ruiter 765 meter persriool aangebracht door middel van een gestuurde boring. Een secure klus. In gesprek met Frans Groeneveld valt dan ook regelmatig de term ‘op de centimeter nauwkeurig’. Eerst maar eens het persriool. Wat is dat? ‘Een bijzonder riool,’ aldus Frans. ‘In de meeste riolen wordt het afvalwater verplaatst door zwaartekracht; het zogenaamde vrijverval riool. In een persriool wordt het afvalwater onder druk verplaatst.’ Vanwege de uitzonderlijke lengte van de aan te brengen persleiding - HDPE ø 250 mm moest het werk met behulp van een tachtig-tons boor-rig worden uitgevoerd. Frans: ‘Je begint eerst onder een hoek te boren bij een nauwkeurig vastgesteld punt tot vijftien meter onder de grond. Dan boor je een stuk horizontaal en kom je weer onder
een hoek naar boven. Op de centimeter nauwkeurig. We noemen dit gestuurd boren. Een zogenaamde gyrokop volgt de coördinaten die wij invoeren en zoekt automatisch de weg onder de grond. Tijdens het boren voegen we bentoniet toe, een water- en kleimengsel dat ervoor zorgt dat het boorgat in stand wordt gehouden, de vrijkomende grond wordt afgevoerd en de boorkop wordt gekoeld.’ Na het afzuigen van overblijfselen van de geboorde tunnel - klei en grond - wordt de kunststof rioolbuis door de tunnel getrokken met een kracht van circa tien ton. Frans: ‘De buizen worden bovengronds gelast en getest. Om te zorgen dat de omgeving, bijvoorbeeld fietsers en omwonenden, zo min mogelijk last van ons ondervinden, hebben wij in goed overleg diverse voorzieningen getroffen. Een secure klus hoor, maar alles is zonder problemen verlopen.’
•
Met Volker naar de Maasvlakte Rotterdam World Gateway laat voor tachtig miljoen euro een containerterminal bouwen op de Tweede Maasvlakte. De ontwerp- en bouwopdracht wordt uitgevoerd door een samen werking van VolkerWessels en BAM, die de engineering en aanleg doen. De bouw van de terminal is in juni gestart, de oplevering staat gepland voor maart 2014. Het project omvat de inrichting van een terrein van 108 hectare. De combinatie is verantwoordelijk voor onder meer de volledig ondergrondse infrastructuur (riolering, leidingen en kabels, waaronder 174 kilometer glasvezelkabel), alle verhardingen (800.000 vierkante meter asfalt), de aanleg van kraanbanen (twintig kilometer) en spoorwegen (zeventien kilometer) en de aansluiting op het spoortraject van ProRail. BAM Wegen, BAM Rail, KWS Infra en VolkerRail voeren de werkzaamheden uit.
Gevoelig asfalt VanderHoekPhotonics, BAM Infratechniek Mobiliteit en BAM Wegen TMA hebben samen een nieuw type Weigh-In-Motion (WIM) sensor ontwikkeld. Deze sensor legt straks de belasting op de weg vast door de aslasten van voertuigen te meten, de gegevens digitaal op te slaan en deze weer te geven in tabellen. BAM Infraconsult deed de projectondersteuning. Een prototype van de Weigh-In-Motion - Fibre Optic (WIM-FO) sensor is inmiddels ingebouwd in de A12 nabij Utrecht. Het is belangrijk om te weten wat de verkeersbelasting op een weg is, want hoe groter deze is, des te korter de levensduur van de weg. Nieuw is dat de WIM-FO-sensor gebruikmaakt van glasvezeltechnologie en onder de deklaag wordt aangebracht. Hierdoor neemt naar verwachting de levensduur van de sensor toe en wordt schade aan de deklaag voorkomen. Ook worden de aslastmetingen waarschijnlijk nauwkeuriger.
lust of lastLadder? Alle BAM Infra-bedrijven staan op de hoogste trede van de CO2-Prestatieladder, het instrument om aannemers te stimuleren duurzaam te werken. En daar moet je behoorlijk wat voor uit de kast halen. Een lust of een last?
‘A
bsoluut een lust’, zegt Ingeborg Brouwer (op de ladder temidden van haar collega’s), consultant Business Development bij BAM Rail. ProRail en Rijkswaterstaat hebben de prestatieladder omschreven als een instrument om bedrijven die meedoen aan aanbestedingen te stimuleren CO2bewust te werken. In de eigen bedrijfsvoering, met ketenpartners en bij de uitvoering van projecten. Sinds vorig jaar is de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen verantwoordelijk voor de ladder. Ingeborg: ‘Het gaat erom: hoe ga je als bedrijf om met de carbon footprint, dat is een maat voor de CO2-uitstoot. Hoe beter je de CO2-uitstoot vermindert, hoe hoger je op de ladder van vijf treden komt. En hoe hoger je komt, hoe meer voordeel je behaalt bij aanbestedingen. Want de opdrachtgever waardeert de inzet voor een beter milieu met korting op het totaalbedrag waarmee je aanbesteedt.’
Ketenpartners Om het certificaat binnen te halen, is een aantal stappen noodzakelijk. Ingeborg: ‘Op niveau drie moet een bedrijf bijvoorbeeld
17 de CO2-uitstoot inzichtelijk kunnen maken en laten zien wat het doet aan vermindering van uitstoot. Ook moeten er doelstellingen zijn omschreven en moet er over worden gecommuniceerd. Om een stap hoger op de ladder te komen, moet je met ‘de keten’ in gesprek gaan: weten waar je grondstoffen vandaan komen en hoe die worden gemaakt. Bij niveau vijf haal je ook daadwerkelijk je reductiedoelstellingen. En ook je leveranciers geven inzicht in de CO2-uitstoot van het bedrijf.’
Meetbaar In 2008 publiceerde BAM als eerste bouwbedrijf in Nederland een analyse van de carbon footprint van de bouw. Deze kennis was ontwikkeld met KPMG en de door KEMA geverifieerde resultaten zijn in een groot congres aangeboden aan de bouwsector, met daarbij de oproep om gezamenlijk werk te maken van CO2-reductie. ProRail heeft de kennis van BAM en KPMG benut. ‘Het begint bij heel praktische dingen’, aldus Ingeborg. ‘Dat al onze auto’s de juiste bandenspanning hebben bijvoorbeeld en dat machines niet nodeloos aanstaan. Het mooie aan deze manier van werken vind ik: het stimuleert creativiteit en innovatie.’ Zo ging BAM Wegen aan de slag
met Zoab en ontwikkelde een manier om duurzaam asfalt te maken: door schuim toe te voegen kan het op circa 100 graden worden geproduceerd in plaats van op 165 graden. BAM Infratechniek deed een geslaagd experiment met een fijnstof reductiesysteem langs de A9 bij Amstelveen. BAM Rail zoekt met ketenpartners naar CO2-reductie door bijvoorbeeld hergebruik van ballast te vereenvoudigen. BAM Civiel werkt aan duurzame energie met het bouwen van windmolens. Ingeborg: ‘Verder zijn er BAM breed elektrische auto’s aangeschaft en passen we ‘het nieuwe rijden’ en ‘het nieuwe draaien’ toe, waarbij onze mensen wordt geleerd zo snel mogelijk naar een hogere versnelling te schakelen met auto’s en materieel. We schrijven CO2-rapporten waarin staat wat we hebben bereikt op het gebied van reductie en het verminderen van afval. Zo is dat inzichtelijk. Ik vind dit soort initiatieven prachtig. Je ziet dat duurzaamheid door heel de organisatie sijpelt. Natuurlijk, hoog op de ladder komen is nodig omdat de opdrachtgevers dat van ons verlangen. Maar ik vind dat je de plank misslaat als je het alleen daar om doet. Wij hebben een voorbeeldfunctie. We zetten de lijn uit naar de toekomst. Eentje die leefbaar blijft voor toekomstige generaties.’
•
bam@
@Groningen Op de zeedijken in Noord-Groningen verrichtte BAM Wegen in juli asfaltonderhoud.
volgens mij
@Amersfoort Tijdens de Constructeursdag op 20 juni werden Tristan Wolvekamp en Jos Hogerwerf van BAM Infraconsult beëdigd tot respectievelijk registerconstructeur en registerontwerper.
@Delft Directeur BAM Infraconsult Hans Ramler heeft als voorzitter van OCIB op 22 juni een rede gehouden ter gelegenheid van het afscheid van prof.dr.ir. André Molenaar (foto), hoogleraar Wegbouwkunde.
@Den Haag In opdracht van BAM Utiliteitsbouw Den Haag voerde BAM Speciale Technieken de fundatie voor Monarch II uit. In totaal werden 219 schroefpalen in een bouwkuip van 30 bij 50 meter geïnstalleerd.
Theo Salet > >
Hoogleraar Bouwkunde TU Eindhoven Bouwers te afwachtend met Eurocodes
‘H 18 18
@‘s-Hertogenbosch BAM Civiel Zuidwest is begonnen met het project Vervangen Bartenbrug in ‘s-Hertogenbosch. Het werk omvat het slopen en opnieuw bouwen van een tuibrug richting de binnenstad van ‘s-Hertogenbosch.
@Noordoostpolder De nieuwe Vollenhovebrug is op 24 mei feestelijk geopend. In opdracht van de Provincie Flevoland heeft BAM Civiel samen met HSM de oude Vollenhovebrug vervangen door een nieuwe brug.
@Barendrecht Bij Barendrecht is door BAM Rail in het weekend van 8 juli een relaishuis 42 meter verplaatst. Het relaishuis weegt 350 ton. In één nacht is het gebouw verplaatst over een weg van dertig centimeter hout en rijplaten.
@Hoorn BAM Nelis De Ruiter heeft in mei de reconstructie van de kademuur afgerond. Door het toepassen van de basaltstenen van de oude kade in de gemetselde voorzetplaten, is de historische uitstraling behouden.
@Assen BAM Civiel leverde in mei de parkeer garage De Citadel op. Deze garage - met 600 plaatsen - is onderdeel van een modern woon- en winkelcomplex in de binnenstad van Assen.
@Scheveningen BAM Leidingen & Industrie is eind april gestart met het ontmantelen van de machinekamer bij Dunea (Duinwaterbedrijf ZuidHolland). Oplevering staat halverwege oktober gepland.
@Venlo Bij RRP (Rotterdam Rijn Pijpleiding) is BAM Leidingen & Industrie in 2011 gestart met de aanpassing van de tankleidingen. De oplevering staat in de loop van 2014 gepland.
@Amsterdam Deze stopmachine stopt het spoor op de millimeter nauwkeurig op Amsterdam CS. Er werd voor project WOPAC onder meer 140 meter spoor verwijderd voor de bouw van twee tunnels en vervolgens weer teruggelegd.
et heeft bijna veertig jaar geduurd, maar dan heb je ook wat, zullen we maar zeggen. Op 1 april van dit jaar werden de Eurocodes van kracht. Dat is een aantal boekwerken, waarin – voor het eerst voor heel Europa – afspraken zijn vastgelegd over de veiligheid van constructies van bouwwerken. De Eurocodes zorgen voor dezelfde technische achtergronden op het gebied van constructieve veiligheid in alle landen. Dat haalt handelsbarrières weg en biedt betere kansen voor Europese aanbestedingen voor aannemers die actief zijn op de internationale markt. Daar kunnen we dus profijt van hebben. Met de Eurocodes is medio jaren zeventig al een begin gemaakt. In de tussentijd zijn de toekomstige gebruikers wel in de gelegenheid gesteld om kennis te nemen van de conceptversies. Het opvallende:
de ontwerpers die met de normen zijn gaan werken bij adviseurs of aannemers waren toch nog verrast dat de regels er nu “opeens” waren. Ik denk dat ze de afgelopen jaren te afwachtend zijn geweest. Dat had wel actiever gemogen. Kijk naar Denemarken, die hebben twintig jaar geleden al met de Eurocodes gewerkt. En dus hebben ze daar nu een voorsprong op de rest van Europa. De afwachtende houding is kenmerkend voor veel normen. De Eurocodes hebben, meer nog dan voorgaande normen, een sterk wetenschappelijk karakter. Rekenregels zijn daarbij voor meerdere uitleg vatbaar. Juist deze interpretatie leidt nu tot de nodige aanpassingen. Ik hoor in de sector vooral veel praktische vragen: hoe zit dit? Hoe moeten we deze regel uitleggen? Rijkswaterstaat vervult als grote opdrachtgever in de civiele wereld een belangrijke rol in de bewaking van een goede interpretatie van de nieuwe regels. De ervaringen worden ook vastgelegd en voor nieuwe kunstwerken weer doorgegeven. Het is van groot belang dat deze kennis wordt gedeeld, ook naar lagere overheden. Met name lagere overheden zijn immers niet altijd in de gelegenheid de nieuwe regels direct op de juiste waarde in te schatten. De beroepsgroep is flexibel en zal na een aanloop de Eurocodes gaan begrijpen en hanteren. Deze beroepsgroep is er nu vooral bij gebaat dat de achtergronden achter de nieuwe normen inzichtelijk worden gemaakt. De vraag is wie hierin een voortrekkersrol wil nemen?’
colofon Infra Actie informeert vier keer per jaar over de projecten van BAM Infra op het gebied van civiele en industriebouw en boven- en ondergrondse infrastructuur. In BAM Infra zijn de volgende bedrijven gebundeld: BAM Civiel, BAM Infratechniek, BAM Rail, BAM Wegen en BAM Infraconsult. Redactieleden Kathleen Banga-Davis, Karin Dooren, Jeroen Kleijn, Henk Kuipers, Hans Ramler, Karin van der Tas-Pennin, Willem Weeda, Rob van Wingerden Concept & realisatie ZB Communicatie & Media bv, Ede Vormgeving ZB/Marinka Reuten Tekst Willem Andrée, Patrick Boor, Erik Hannema, André Ritsema, Ernst Steinmeier Fotografie Nick Franken, Harmen @Arnhem Bij Gasunie in Arnhem is BAM Leidingen & Industrie sinds eind juni werkzaam om een gasontvangstation te ontmantelen, een nieuwe te bouwen, oude leidingen en schema’s te verwijderen en te vervangen.
@Utrecht Met een 500-tons kraan wordt de BAM Rail stopmachine CAT09 (45.000 kilo) op 10 augustus vanaf een vrachtwagen in het spoor gehesen voor het project Utrecht Vaartsche Rijn. Deze CAT09 kan op het spoor anderhalve meter omhoog, zodat er een trailer onderdoor kan rijden.
@Waalwijk Starthandeling van de N261 Tilburg – Waalwijk (links: Ruud van Heugten, Provincie NoordBrabant; rechts: Theo Winter, BAM Wegen). BAM gaat 11 km ombouwen naar een 2x2 stroomweg met busbaan en ongelijkvloerse kruisingen, en legt een ecoduct aan.
@Utrecht-Lunetten (NS halte) Terughangen van voetgangersbrug naar het in dienst zijnde perron 2, na verrichting van werkzaamheden aan nieuw aangelegde sporen.
de Jong, Peter de Kievith, Martie Seesing, Siebe Swart (HH), John Voermans Drukwerk Modderkolk Grafische Projecten Contactadres BAM Infra, postbus 2419, 3500 GK Utrecht, telefoon (030) 287 68 76 e-mail
[email protected] ISSN 1574-9568
19
kroon juweel PROJECT Verbreding A12, Poort van Bunnik WIE Carel van Belois, projectmanager DBFM A12 Lunetten - Veenendaal Rijkswaterstaat WAT Verbreding van de A12 Utrecht Lunetten - Veenendaal WANNEER Begin 2011 tot zomer 2012
‘S
20
oms dacht ik: waar beginnen we aan. Dit project komt uit de spoedaanpak-tijd van minister Eurlings in 2008. Vóór de geplande verkiezingen van mei 2010 moest gestart zijn met de uitvoering, een haast onmogelijke opgave. Desondanks is er een fantastische prestatie neergezet, samen met Poort van Bunnik, een samenwerkingsverband van BAM werkmaatschappijen. Daardoor had Rijkswaterstaat met slechts één partij te maken. Poort van Bunnik heeft onze ambities omarmd: de snelweg snel beschikbaar maken, tevreden weggebruikers en een tevreden omgeving gedurende de werkzaamheden. We zijn nu sneller klaar dan gepland, de weggebruiker gaf in een tevredenheidmeting een ruime voldoende en ook is het omgevingsmanagement zeer positief beoordeeld, vooral omdat de omwonenden uitgebreid werden geïnformeerd over de werkzaamheden. Een voorbeeldproject. Waar veel aandacht aan is besteed maar wat nog beter kan en moet, is veiligheid; ook voor de weggebruikers. Dit vraagt in de werkvoorbereiding en in de uitvoering om aandacht voor hoe een weggebruiker een fasering beleeft en dat tot in de details. Nu bleek dat de verkeersmaat regelen soms onvoldoende eenduidig waren. BAM PPP Publiek Private Samenwerking borgt de komende twintig jaar de beschikbaarheid van de A12 tussen Lunetten en Veenendaal, en verzorgt het onderhoud. Wij geven dat uit handen.’
