BIG - Commissie
Informatiebrochure Wet BIG Alles draait om bekwaamheid
Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Alle professionals die beroepsmatig werken met individuele patiënten vallen onder de Wet BIG. Wat is de Wet BIG? De Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg is een kwaliteitswet. Met deze wet wil de overheid de kwaliteit van beroepsuitoefening bevorderen en bewaken en de patiënt beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen van beroepsbeoefenaars. Individuele gezondheidszorg is een breed begrip. Alle verrichtingen in het kader van gezondheidszorg aan patiënten kunnen eronder worden gerekend. Om de kwaliteit van de hulpverlening op het gebied van de individuele gezondheidszorg te waarborgen, gebruikt de Wet BIG meerdere instrumenten zoals: titelbescherming, specialistenregeling, registratie, omschrijving van het deskundigheidsterrein, tuchtrecht, maatregelen tegen ongeschiktheid, strafbepalingen en de bevoegdheidsregeling voorbehouden handelingen.
Op wie is de Wet BIG van toepassing en wie zijn bevoegd en bekwaam? De Wet BIG maakt onderscheid tussen handelingen uitgevoerd door beroepsbeoefenaars die zelfstandig bevoegd zijn (arts, tandarts en verloskundige) en handelingen uitgevoerd door beroepsbeoefenaars die bevoegd zijn om in opdracht een handeling uit te voeren. Deze niet zelfstandig bevoegden zijn in het Antonius ziekenhuis: verpleegkundige, doktersassistent, mondhygiënist, TOA, analist, fysiotherapeut, laborant, OK-assistent, anesthesie-assistent, medisch beeldvormende en bestralingsdeskundige (MBB-er), hygiënist, klinisch neurofysiologisch laborant, gipsverbandmeester en longfunctieassistent. Er is een duidelijke voorwaarde voor het uitvoeren van voorbehouden handelingen namelijk: je moet aantoonbaar bekwaam zijn. Andersom is ook waar, namelijk: onbekwaam is onbevoegd. Bij alle soorten bevoegdheden hoort de regel ‘onbekwaam is onbevoegd’. Dit wil zeggen dat de handeling pas mag worden uitgevoerd indien je bekwaam bent.
Per 1 januari 2012 zijn verpleegkundig specialisten (artikel 14) en physician assistants onder voorwaarden, zelfstandige bevoegdheden tot het indiceren en verrichten van een aantal voorbehouden handelingen, toegekend. En voor het voorschrijvan van UR-medicatie.
De opdracht mag alleen verstrekt worden door een arts of andere zelfstandig bevoegde. Als een handeling in opdracht wordt uitgevoerd moet de opdrachtgever of toezicht houden, of de mogelijkheid tot tussenkomst hebben. Er zijn in dit verband dus opdrachtgevers en opdrachtnemers. Voor een aantal handelingen kan gelden dat de opdrachtnemer handelt in opdracht van, maar zonder toezicht van de opdrachtgever. In dit geval spreken we van een functioneel zelfstandige bevoegdheid. Deze uitzondering geldt alleen voor verpleegkundigen.
Voorbehouden handelingen
Door de invoering van de Wet BIG kunnen alle handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg door iedereen die deskundig is, worden verricht. Echter voor een aantal handelingen die zo riskant zijn dat daardoor mogelijk schade wordt berokkend aan de gezondheid van de patiënt, is de uitvoering voorbehouden aan bepaalde medewerkers. In de wet BIG worden dit voorbehouden handelingen genoemd. Deze mogen alleen worden uitgevoerd door diegenen die hiervoor bevoegd en bekwaam zijn.
Risicovolle handelingen
Het Antonius Ziekenhuis heeft naast het wettelijk vastgestelde pakket voorbehouden handelingen een aantal handelingen als risicovol aangemerkt. Deze handelingen kunnen bij onjuiste uitvoering onaanvaardbare risico’s met zich meebrengen voor de patiënt. Kortheidshalve wordt vooral gesproken van voorbehouden handelingen. Hiermee wordt echter elke handeling bedoeld die is opgenomen in het organisatiepakket voorbehouden- en risicovolle handelingen van het Antonius Ziekenhuis. Volgens de Wet BIG is het bekwaam zijn een professionele verantwoordelijkheid. Als beroepsbeoefenaar ben jezelf verantwoordelijk voor het bijhouden van je bekwaamheid. De werkgever heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen dat: • De werknemer zijn / haar bekwaamheid kan vastleggen (registreren). • De werknemer zich indien gewenst kan laten scholen. • De werknemer zich indien gewenst kan laten toetsen.
Wanneer handelt de opdrachtnemer wettelijk bevoegd?
De opdrachtnemer handelt wettelijk bevoegd als aan de volgende voorwaarde is voldaan: • Hij/zij handelt in opdracht en volgens aanwijzingen van een zelfstandig bevoegde; deze opdracht kan specifiek (instructie arts / verloskundige) zijn of algemeen (volgens protocol). • Hij / zij is bekwaam voor het behoorlijk uitvoeren van de opdracht.
Wanneer is een opdrachtnemer bekwaam?
Een opdrachtnemer is bekwaam als: • Hij / zij de handeling vaardig kan uitvoeren. • Hij / zij beschikt over de deskundigheid om de context te beoordelen waarbinnen de handeling moet worden uitgevoerd. • Hij / zij bekwaam is adequaat te reageren bij eventuele complicaties. • Hij / zij beschikt over de deskundigheid m.b.t. een zekere mate van beoordelings- en beslissingsvrijheid bij het uitvoeren van de voorbehouden handeling.
Onder welke voorwaarden mag een opdracht worden uitgevoerd?
Een opdracht mag worden uitgevoerd als aan de volgende voorwaarden is voldaan: • De uit te voeren handeling valt binnen het afdelingspakket. • Jezelf van mening bent dat je bekwaam bent. • De voorbehouden handeling moet beschreven staan in een geautoriseerd protocol.
Van welke voorbehouden handelingen word je geacht bekwaam te zijn?
Elk organisatieonderdeel; verpleegafdeling, polikliniek, de avondhoofden en de consulentschappen hebben een eigen afdelingspakket. Het afdelingspakket bevat de voorbehouden handelingen welke met een zekere regelmaat op deze afdeling voorkomen (zie DKSe en kwaliteitspaspoort). In het jaargesprek met de leidinggevende wordt de bekwaamheid van de medewerker besproken.
Wanneer voert de opdrachtnemer een voorbehouden handeling uit?
Een bekwame medewerker wordt geacht de opdracht te accepteren. Als een medewerker op het moment van de opdracht twijfelt over zijn / haar bekwaamheid en zich niet bekwaam acht moet hij / zij de handeling weigeren. Wel wordt op dat moment verwacht dat de handeling wordt overgedragen aan een collega. Vervolgens moet de medewerker zich inspannen om weer bekwaam te worden.
Wanneer mag een opdrachtnemer geen voorbehouden handeling uitvoeren?
• Een voorbehouden handeling mag niet worden uitgevoerd als: De opdrachtnemer twijfels heeft omtrent de juistheid van de opdracht. De opdrachtnemer moet dit direct melden aan de opdrachtgever. • De betrokkene op dat specifieke moment twijfelt aan de eigen bekwaamheid. • De opdracht niet op de daarvoor bestemde plaats is vastgelegd, uitgezonderd: - Een spoedeisende opdracht, deze mag telefonisch worden gegeven. De opdrachtgever ondertekent binnen maximaal 12 uur de opdracht. De opdrachtnemer herhaalt de telefonische opdracht en laat deze bevestigen. - Het een geprotocolleerde voorbehouden handeling betreft, als onderdeel van een geautoriseerde procedure, waarvoor de arts al een schriftelijke opdracht heeft gegeven.
Wat te doen in een noodsituatie?
In een noodsituatie wordt iedereen geacht hulp te verlenen naar ‘beste kunnen en weten’. Er is sprake van een noodsituatie als plotseling geneeskundige hulp nodig is en niet tijdig een bevoegde aanwezig is. De Wet BIG is alleen van toepassing op handelen ‘buiten noodzaak’, dus als er geen sprake is van een noodsituatie.
Mag een leerling of stagiaire voorbehouden handelingen uitvoeren?
De leerling / stagiaire mag alleen die handelingen in de praktijk toepassen waarvoor reeds een theoretische basis is gelegd en waarvoor hij/zij met goed gevolg in de praktijk is getoetst. Een leerling / stagiaire mag alleen handelingen onder direct toezicht van een bekwame arts, verloskundige of gediplomeerd niet zelfstandig bevoegde, oefenen. Als algemene regel geldt dat de verantwoordelijkheid voor het resultaat van het handelen van de leerling tijdens het leerproces c.q. de stageperiode ligt bij de begeleider. Pas als de leerling of stagiaire deskundig en bekwaam bevonden is, mag deze de taak zelfstandig uitvoeren.
Bekwaamheid, scholing en toetsing
Elke medewerker moet bekwaam zijn in het afdelingspakket voorbehouden handelingen. Dit pakket kan per afdeling verschillen. Scholing is mogelijk als een medewerker behoefte heeft aan scholing. Het kan dus zo zijn dat een medewerker zich bekwaam acht voor een voorbehouden handeling maar het toch wenselijk vindt scholing te krijgen. Daarnaast kan de leidinggevende het nodig vinden dat de afdeling geschoold wordt. In een dergelijke situatie is scholing verplicht. Voor de scholing en objectieve, uniforme toetsing van voorbehouden handelingen, worden in het Antonius ziekenhuis vaardigheidspakketten gebruikt. Een vaardigheidspakket bestaat uit de volgende 3 onderdelen: de theorie, het protocol en de toetsprocedure. Per voorbehouden handeling is een vaardigheidspakket te vinden in DKSe. Toetsing is een uitstekende gelegenheid om kennis en vaardigheid op peil te brengen. Toetsing kan op eigen verzoek of is verplicht gesteld door de leidinggevende. Alle voorbehouden handelingen moeten eens per 3 jaar verplicht getoetst worden. Iedere afdeling heeft een toetsingscommissie. De toetsingscommissie bestaat veelal naast de leidinggevende, uit een arts en een toetser of opleidingsadviseur. Deze commissie heeft een toetsingsreglement opgesteld en toetsers aangewezen. De toetsers zijn collega’s die geschoold zijn in het toetsen. Algemene aanbevelingen: • Registreer dat je bekwaam bent in het kwaliteitspaspoort. • Vraag om scholing indien je dit zelf nodig vindt. • School je om bekwaam te worden en te blijven. • Laat je toetsen.
Als je meer wilt weten:
Kun je de beleidsnotitie lezen van het Antonius ziekenhuis. Deze is te vinden op de afdeling en in DKS onder de naam: ‘Wet BIG, beleid voor het Antonius ziekenhuis, ten behoeve van niet zelfstandig bevoegden’. Ook kan je je leidinggevende vragen of zoeken op internet: www.BIGregister.nl of www.minvws.nl en dan zoeken op BIG of www.tuchtcollege-gezondheidszorg.nl.
Antonius Ziekenhuis Bolswarderbaan 1 8601 ZK Sneek
Postadres Postbus 20.000 8600 BA Sneek
Urkerweg 4 8303 BX Emmeloord
Telefoon 0515 - 48 88 88
Vissersburen 17 8531 EB Lemmer
www.mijnantonius.nl
24-06-2014
