Informatieavond Wateroverlast 28 juli 2014 Hardinxveld-Giessendam

gemeente

Hardinxveld-Giessendam Definitief – 19-01-2015

Overleg:

Informatieavond Wateroverlast 28 juli 2014 Hardinxveld-Giessendam

Datum: Aanwezig:

24 november 2014 T. Boerman A. van Eijk S. Janse K. Nieuwenhuizen M. van den Bos R. Loeve-v/d Meijden

wethouder, gemeente Hardinxveld-Giessendam beheerder riolering, gemeente Hardinxveld-Giessendam afdelingshoofd Openbare Ruimte en Sport, gemeente Hardinxveld-Giessendam projectleider, gemeente Hardinxveld-Giessendam beheerder watergangen, gemeente Hardinxveld-Giessendam secretariële medewerkster, gemeente Hardinxveld-Giessendam

A. Bassa C. Gejas-Josten K. Zonneveld Piek J. van Driel E. Roks

heemraad, waterschap Rivierenland accountmanager bij waterschap Rivierenland peilbeheerder, waterschap Rivierenland toezichthouder, waterschap Rivierenland communicatie, waterschap Rivierenland

Bewoners gemeente Hardinxveld-Giessendam

1. Opening Wethouder Boerman en heemraad Bassa heten achtereenvolgens alle aanwezigen welkom. Er wordt stilgestaan bij de ontruiming van Boven-Hardinxveld in 1995 en de wateroverlast van 2005, waarna de nodige maatregelen zijn genomen. De recente wateroverlast dateert van 28 juli 2014 en is de aanleiding van deze bijeenkomst. Het programma van de bijeenkomst wordt toegelicht en er vindt een voorstelronde van de sprekers plaats. Toelichting wordt verzorgd door het Waterschap en de vakspecialisten van de gemeente. Daarnaast wordt erop gewezen dat vragen en/suggesties ook schriftelijk in de pauze ingediend kunnen worden voor latere beantwoording tijdens de avond, of anders later als bijlage bij het verslag. 2. Toelichting Waterschap Middels een presentatie wordt de evaluatie van de wateroverlast door hevige neerslag op 28 juli 2014 toegelicht. Er wordt door mevrouw Gejas-Josten onder andere stilgestaan bij de toelichting op de genomen maatregelen vóór- tijdens- en na de bui. Voor de bui van 28 juli jl. was het watersysteem reeds getoetst aan de landelijke normen en na de uitvoering van maatregelen bij de Nieuweweg-Zuid is het watersysteem geheel op orde. Het watersysteem moet een bui die (statistisch) ééns in de 100 jaar valt kunnen verwerken. De bui die op 28 juli is gevallen was zwaarder en kan hierdoor als extreem of calamiteit worden gezien. Het waterschap was daarom ten tijde van deze bui ook opgeschaald (calamiteitenorganisatie). Door de genomen maatregelen vóór de bui was het winterpeil in het peilgebied Hardinxveld-Noord bereikt, terwijl normaliter in deze tijd van het jaar het zomerpeil in de sloten staat en dat is 5 centimeter hoger. Door een bliksem-inslag bij gemaal Hardinxveld-Zuid is dit gemaal tijdelijk (2 uur) buiten bedrijf geweest, maar via de grote duiker onder het Kanaal van Steenenhoek door heeft er toch afvoer van water uit Boven-Hardinxveld kunnen plaatsvinden richting het gemaal Hardinxveld-Noord. Verder wordt toegelicht waarom de aanvullende bemaling bij het gemaal is opgesteld en niet direct bij de locaties die met wateroverlast hadden te kampen. Bij het gemaal is namelijk een ideale opstelplek waardoor de pompen sneller in bedrijf zijn, de maximale capaciteit van de pompen kan hier worden benut omdat er weinig slangen nodig zijn en er verpompt kan worden van en naar voldoende groot water. De afvoer en stroming van het water blijft op de reguliere wijze plaatsvinden, dus je krijgt geen veranderingen in stromingsrichting of extra opstuwing. Ook wordt vanaf deze opstelplek het gehele bemalingsgebied ontlast en niet slechts één locatie.

Zaakdossier 20662 GemHG/intern/17093

3. Toelichting gemeente Hardinxveld-Giessendam Middels een presentatie wordt o.a. het rioleringssystemen toegelicht. De riolering heeft volgens verwachting gefunctioneerd. Eén keer per 2 jaar een situatie van “water op de straat” is algemeen geaccepteerd (op grond van de maatschappelijk aanvaardbaar geachte kosten). De meldingen van wateroverlast (water in de woning of het pand) door de bui in 2005 en 2014 zijn qua aantal vergelijkbaar, maar vergelijking op het niveau van adres leert dat hier maar voor 12% overlap bestaat. Bovendien is de conclusie, dat de gebieden met een concentratie van gevallen met wateroverlast zonder uitzondering bestaan uit locaties met niet onderheide woningen uit 1920-1940. Alle reeds ingekomen suggesties na 28 juli om wateroverlast te voorkomen of te beperken worden gezamenlijk met het Waterschap bekeken en hierop wordt ook nog teruggekomen. De tot nu toe ingekomen suggesties betreffen (calamiteiten)bemaling, op andere wijze afkoppelen van de A15, benutten van zich aandienende kansen en mogelijkheden voor het creëren van overloopgebieden. Als gezamenlijke opgave moet ieder aandacht houden voor het goed blijven functioneren van het watersysteem. Ten slotte wordt de oproep gedaan aan de bewoners om zelf ook suggesties voor verbeteringen aan te reiken. Via de aanwezige formulieren kunnen deze worden ingediend en eind januari 2015 volgt hiervan een inventarisatie. 4. Vragen en antwoorden/ suggesties Tijdens de bijeenkomst worden sommige vragen al plenair beantwoord; die vragen zijn in dit verslag ook opgenomen. Zie hieronder. In de bijlage van dit verslag zijn alle ingekomen vragen opgenomen, dus ook de vragen die tijdens de bijeenkomst niet zijn behandeld, en van een reactie voorzien. Vraag: wat is de betekenis van het ‘faciliteren’ door gemeente en waterschap bij de sheet uit de presentatie “overall-conclusie en vervolg”? (oa. J.J. Loeve, Reepijzer 3 en W. Lodewijk, Nieuweweg 43) Waterschap: er wordt van de burgers verwacht dat zij zelf maatregelen nemen, daarbij desgewenst geadviseerd door waterschap en of gemeente. Bijvoorbeeld kan bij huizen die laag staan met deskundigheid van de gemeente en het Waterschap advies worden gegeven op eventuele plaatsing van pompen, rioolaanpassing, bouwkundige maatregelen etc. Vraag: wijk Over ‘t Spoor is amper genoemd in informatieavond, graag actiepunten daarvoor opstellen. (Van ’t Verlaat, Oranjestraat 43) Gemeente: alle beoogde maatregelen gelden ook voor dit gebied (net als voor alle andere gebieden). Vraag: voldoet het watersysteem aan de landelijke norm? (K. Landman, Oranjestraat 8) Waterschap: De rekenmethode/normering van T=100 + 10 % komt uit een advies van de Unie van Waterschappen (UvW), die landelijk wordt gehanteerd; aan de hand van ontwikkeling van klimaatscenario’s kan voor de toekomst worden besloten de norm aan te passen. Hiervoor wordt advies van UvW en VNG (=Vereniging Nederlandse Gemeenten) afgewacht. De normering van overlast door extreme neerslag (en hierop is ook de pompcapaciteit per peilgebied bepaald) is dat grasland een bui die eenmaal in de 10 jaar valt moet kunnen verwerken en voor stedelijk gebied is dit een bui die eenmaal in de 100 jaar valt. Het watersysteem voldoet aan de landelijke norm. Waar naar gekeken wordt door het waterschap is het verder verbeteren en optimaliseren van het watersysteem, maar bijvoorbeeld 50% boven de geldende norm toetsen is onrealistisch, omdat die 50% voor het gehele gebied zou moeten gelden en omdat ook de watergangen dan flink verbreed moeten worden (ca 50%) in verband met voldoende waterberging. En wie gaat deze kosten betalen? We moeten niet vergeten dat de bui van 28 juli jl. een calamiteit betreft. De huidige normering wordt sinds 2007 toegepast; het gehele watersysteem is, ongeacht het moment van aanleg, hiermee getoetst. Bij nieuwe ruimtelijke ingrepen wordt de ‘watertoets’ uitgevoerd en bij toename aan verhard oppervlak wordt watercompensatie voorgeschreven, waardoor het watersysteem op orde blijft. Gemeente: Betreffende gebieden die te kampen hadden met wateroverlast hebben een laag vloerpeil. Het watersysteem in de huidige situatie voldoet. Het systeem kan robuuster gemaakt worden door het benutten van overloopgebieden. Dit wordt nader bekeken.

-2-

Vraag: door de uitbreiding van de A15 is de wateroverlast toegenomen. (K. Hinke, Nieuweweg 41) Waterschap: Bij het aanvragen van watervergunningen voor een werk dat wordt uitgevoerd wordt altijd geëist van de aanvrager dat de toename aan verhard oppervlak in waterberging gecompenseerd moet worden. Hierdoor ‘verslechtert’ de situatie niet. Is de capaciteit van de duiker onder de A15 wel voldoende? (K. Kroon, Sluisweg 66) De huidige capaciteit van de duiker onder de A15 richting het gemaal is voldoende. De omgeving van Nieuweweg en bedrijventerrein Langeveer heeft de aandacht van het waterschap. Ook beheer en onderhoud is hier een belangrijk aspect. Het Waterschap gaat voortaan de baggeraanwas in de watergang langs de A15 monitoren, om het tijdstip van baggeren nauwkeuriger te kunnen bepalen. Hierdoor kan het overtollige water beter richting het gemaal afgevoerd worden omdat de afvoercapaciteit van de watergang beter aan de eisen voldoet. Gemeente: het mogelijk ontlasten van het gebied zal als onderdeel van de ingebrachte suggesties worden bekeken.

Vraag: waarom is geen rekening gehouden na 2005 met de bouw industrieterrein met de huidige bebouwing aan de Nieuweweg. (vragensteller onbekend) Waterschap: In het stedelijk gebied staan verschillende huizen uit de jaren 1920 en latere bouwjaren, die niet zijn onderheid. Het vloerpeil varieert daardoor. Waterschap bekijkt bij het opstellen van een peilbesluit welk peil in welk gebied wenselijk is, dat voorstel wordt ter inzage gelegd en een ieder kan hierop een bezwaar indienen. Juist een lager waterpeil zou leiden tot extra klink, en daarmee toekomstige problemen vergroten. Gemeente: het probleem blijft het vloerpeil in relatie tot de veengrond, waardoor drooglegging van dit gebied al kleiner is dan gewenst. Normaliter wordt in stedelijk gebied een drooglegging van 0,80-1,00 meter aangehouden tot straatpeil; vloerpeilen liggen hier in de regel 0,10 à 0,15 meter boven. In de berekeningen die zijn uitgevoerd om te toetsen of het watersysteem voldoet is putdekselniveau van de wegen aangehouden. Er is dus geen rekening gehouden met verschillende (individuele) vloerpeilen. In 2005 werd al duidelijk dat de drooglegging van sommige huizen aan de Nieuweweg erg gering is, soms zelfs maar 20 centimeter ten opzichte van zomerpeil. Aangezien er verschillende vloerpeilen bestaan in de gebieden is er op individueel niveau vanuit het watersysteem geen garantie te geven op het niet optreden van overlast. Vraag: is bekend of in het zuidelijk deel van de A15 het waterpeil harder stijgt? (K. Kroon, Sluisweg 66) Waterschap: de aqualevel die is geplaatst bij de Hakgriend (gedeelte nabij de Nieuweweg) geeft een grotere peilstijging in de watergang aan de noordzijde van de A15 dan aan de zuidzijde. De duiker is gecontroleerd op vuil maar dit is niet in de duiker aanwezig. De capaciteit van de duiker is ook voldoende. Vraag: er wordt getwijfeld of er is afgemalen op het winterpeil in de watergang langs de Parallelweg. (W. Bommeljé, Nieuweweg 49) Waterschap: Op basis van de aflezing van de aanwezige aqualevels is af te leiden, dat voordat de bui begon het waterpeil in peilgebied Hardinxveld-Noord tot het winterpeil was afgemalen. Vraag: Wanneer worden de vanavond gestelde vragen, voor zover niet plenair behandeld, wel beantwoord? (vragensteller onbekend) Gemeente: De vragen, waaronder de lijst met vragen van de bewonersvereniging Nieuweweg, worden schriftelijk beantwoord bij het verslag van deze avond. De beantwoording van deze (voor een gedeelte individuele) vragen wordt afgerond in januari 2015. 5. Sluiting Wethouder Boerman concludeert naar aanleiding van de evaluatie dat het watersysteem en het rioolstelsel conform verwachting functioneerden. Daarbij is geconstateerd dat door individuelen na 2005 maatregelen zijn genomen, waardoor bij betrokkenen de overlast verminderd is ten opzichte van 2005.

-3-

Er wordt toegezegd dat er wordt gekeken naar de ingebrachte suggesties. De gemeente en het waterschap willen in januari 2015 alle ingediende vragen beantwoorden, en de toegezegde facilitering verder bespreken met belanghebbenden. Tevens zullen alle vragen en antwoorden in het verslag worden opgenomen en aan alle aanwezigen worden toegezonden.. Wethouder Boerman bedankt alle aanwezigen voor hun constructieve houding, aanwezigheid en inbreng.

-4-

Bijlage bij verslag informatieavond wateroverlast 28 juli 2014, gehouden op 24 november 2014 VRAGEN BEWONERSVERENIGINING 1. Hoe gaat u er in de toekomst voor zorgen dat u sneller op kunt schalen met het aantal pompen? Zoals we in de evaluatie lezen, is de laatste noodpomp om half 2 in werking gesteld. De huizen stonden toen al onder water. (punt 3.2)

2. We zijn van mening dat de pompcapaciteit permanent vergroot moet worden. Wanneer kunnen we een plan van aanpak hiertoe ontvangen?

3. Wanneer is het rampenplan/draaiboek klaar voor een eventuele volgende heftige regenbui? Als gedupeerden willen we dit graag inzien. Kunnen we hier een afspraak over maken?

4. De handhaver (dhr. L van Dalen) en 2 projectleiders van het waterschap hebben 28 juli de opdracht gekregen waar te nemen wat er allemaal gebeurde aangaande de afvoer van het regenwater op en rondom de Nieuweweg. Graag ontvangen we het rapport dat hierover geschreven is. Wanneer kunnen we dit tegemoet zien? De indruk bestaat dat er meer aan de hand is geweest dan alleen een dreigende verstopping van een duiker. 5. Het overzicht met getroffen huizen is niet compleet. Waarom heeft u geen oproep gedaan aan de gedupeerden om overlast door het water te melden?

ANTWOORD Pompen die zijn geplaatst bij de Neerpolderse weg zijn geplaatst om de huidige capaciteit van de bemaling tijdelijk te vergroten. De eerste aanvullende pomp was rond 10.30 uur operationeel. De bemaling van het peilgebied voldoet onder normale omstandigheden, dit was een calamiteitensituatie. We wordt onderzoek gestart naar inzet van calamiteiten bemaling. De pompcapaciteit wordt bepaald door de huidige normen voor het verpompen van water uit het peilgebied. Maatgevend daarbij is ook de ontvangstcapaciteit van het achterliggende water (lage boezem) en de mogelijkheid om uit te (mogen) malen op de rivier. De capaciteit van het gemaal aan de Neerpolderseweg is 40 m3/min, de capaciteit van de aanvullende bijgeplaatste bemaling was 30 m3/min per pomp. Van vergroten van de huidige capaciteit is op dit moment geen sprake. Indien nodig zal de norm aangepast worden i.v.m. het veranderende klimaat. Waterschap heeft verschillende calamiteitenbestrijdingsplannen (CBP’s), waaronder ook een plan voor wateroverlast. . Dit plan staat op de website van het waterschap (www.wsrl.nl) onder het kopje ‘Over het waterschap’, kies vervolgens voor ‘Taken’ en dan voor ‘Calamiteitenzorg’. Er komen verschillende CBP’s in beeld, waaronder ook een CBP wateroverlast. Deze is als pdf te downloaden. Hierin is bijvoorbeeld de Nieuweweg en omgeving als kwetsbaar gebied opgenomen in bijlage 1. De gemeente hierin werkt nauw samen met waterschap en hulpdiensten, en is bereikbaar voor meldingen. Indien mogelijk wordt actie ondernomen om knelpunten op te lossen. Medewerkers rijden in dergelijke situaties rond om eventuele calamiteiten te signaleren en te verhelpen. Hierbij houdt de medewerker contact met het crisiscentrum van het waterschap in Tiel. Vanuit deze locatie kan men de acties coördineren en uitvoeren. Van de bevindingen die telefonisch zijn gemeld is geen rapportage gemaakt. De indruk dat er “meer aan de hand is geweest” is wat ons betreft onjuist.

De gemeente is zich hiervan bewust (en geeft dat zelf aan). Overigens is er in 2005 evenmin een oproep gedaan, zodat een ‘gelijkwaardig’ vergelijk tussen 2005 en 2014 mogelijk is. Wel heeft de gemeente aan de bewonersvereniging gevraagd om gegevens.

-5-

6. Doordat het door u geschetste beeld t.a.v. het aantal gedupeerden onjuist is, is het aannemelijk dat de hieruit getrokken conclusies ook niet juist zijn. Het overzicht draagt bij tot misleidende beeldvorming. Gaat u nog actie ondernemen om een compleet beeld te krijgen van het aantal gedupeerden en de geleden schade en dan waar nodig uw conclusies bijstellen? 7. De bewonersvereniging ziet graag plaatsing van de pomp op de Giessenzoom (punt 5). We begrijpen niet dat deze niet meer geplaatst is, want juist deze pomp ontlast een groot gedeelte van de probleemgebieden. Kunt u zich vinden in ons voorstel om bij de Giessenzoom een permanente pomp te plaatsen met dusdanige aanpassingen dat deze met volledige capaciteit kan draaien? We verwijzen hierbij ook naar vragen 2 en 6. 8. Graag krijgen we een uitleg over putdekselniveau (punt 4). Hoeveel centimeter mag de sloot stijgen bij een T=100?

9. Is de bui van 28 juli getoetst aan het in 12 juli 2011 aangepaste computermodel voor Nieuweweg-Zuid? Zo nee, we zouden het op prijs stellen als u dit wilt laten doorrekenen en ons informeert over de uitkomst. Zo ja, dan ontvangen we graag de uitkomst van deze toetsing.

10. Zijn de gedupeerde bewoners van BovenHardinxveld het ook eens met uw conclusie dat het systeem naar behoren heeft gewerkt (punt 4 laatste alinea)? Weet u dat het juist de laatste centimeters zijn die er voor zorgen dat een huis onder water loopt?

11. Wanneer is het riool voor het laatst gecontroleerd op goed functioneren? En graag ontvangen we het inspectierapport

De getrokken conclusie luidt, dat overlast zich concentreert in gebieden met woningen met lage vloerpeilen, maar dat bij vergelijking op adresniveau grote verschillen laat zien tussen in 2005 en 2014 getroffen woningen; het “verfijnen” van de lijst zal dus deze conclusie – die erg globaal is – niet veranderen. De conclusie benadrukt overigens wel het mogelijke belang van lokaal getroffen maatregelen. Plaatsen van een permanente pomp in de Giessenzoom is door het op orde hebben van het watersysteem niet aan de orde. Er wordt door het waterschap bij een calamiteit zo nodig aanvullende bemaling geplaatst; in principe zal dit zijn bij het gemaal aan de Neerpolderseweg, maar afhankelijk van de calamiteit kan ook voor een andere opstelplek worden gekozen. Het plaatsen van een calamiteitenbemaling op verschillende plaatsen binnen de gemeente, waaronder de Giessenzoom, wordt nader onderzocht. Bij de toetsing van het watersysteem wordt voor de maaiveldhoogte (welke nodig is om de drooglegging te bepalen) het putdekselniveau aangehouden. Dit is de hoogte tov NAP waarop de putdeksels in de wegen, dus in openbaar gebied zitten. Deze worden gezien als maatgevend in stedelijk gebied, omdat drempels van de huizen normaliter circa 20 cm hoger liggen als straatpeil. Bij een bui T=100+10% mag het waterpeil stijgen tot maaiveld (dus putdekselniveau), zodat er in principe geen inundatie plaatsvindt van de huizen. Echter, laaggelegen niet onderheide woningen die lager liggen dan straatpeil, kunnen hierbij wel onderlopen. In het computermodel zijn de standaard-buien voor “stationaire stroming”, T=10+10% en T=100+10% meegenomen. Op basis van die uitkomsten zijn we tot maatregelen gekomen die voor Nieuweweg-Zuid zijn/worden getroffen, waarvoor de uitkomst van de berekening met de bui T=10+10% maatgevend was. De bui die op 28 juli is gevallen was extremer dan de bui T=100+10% omdat daarbij het stedelijk gebied geïnundeerd mag zijn heeft verder toetsen geen meerwaarde. Het watersysteem heeft door het uitvallen van de bemaling bij de Koningin Wilhelminalaan niet optimaal gefunctioneerd. Via de grote duiker onder het kanaal Van Steenenhoek heeft toch water het peilgebied kunnen verlaten. Het waterschap denkt dat het peil in de watergangen tijdelijk enkele centimeters hoger heeft gestaan door het uitvallen van de bemaling. Door de inzet van aanvullende bemaling is dit later weer goedgemaakt. De riolering wordt, afhankelijk van de leeftijd en voorgaande inspecties, met een frequentie van gemiddeld eens in de tien jaar geïnspecteerd; per

-6-

met bevindingen van het betreffende bedrijf (voor zover wij weten is dit Jansen).

12. Wat zijn de landelijke normen voor de capaciteit van het rioolstelsel ?

13. Naar aanleiding van opmerkingen van brandweer en bewoners willen we graag weten of bekend is hoeveel water er van de A15 in de sloot terecht komt tijdens en direct na een regenbui. Is dit weleens bijgehouden? 14. Is het een idee om terugslagkleppen te plaatsen op strategische plekken in de polder, zodat het water niet terugstroomt richting de huizen? (Compartimentering van de risicogebieden). 15. Door wie en hoe wordt de effectiviteit bepaald van de maatregelen die genomen worden en zijn?

16. Bij punt 7.2. lezen we dat er van alles is aangepast rondom de woningen die vanaf de jaren 20 al op dezelfde locatie staan. Het maaiveld is opgehoogd, er zijn bebouwingen en andere verhardingen aangebracht en sloten gedempt en dit alles uiteraard onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Het kan daarom niet zo zijn dat de bewoners nu de dupe worden van een tekortschietend beleid op het gebied van de waterhuishouding van gemeente en waterschap. Welke acties kunnen we op korte termijn tegemoet zien om de negatieve gevolgen van dit beleid alsnog te corrigeren ?

inspectieronde wordt circa 20% van het gehele rioolstelsel geïnspecteerd. De riolering Nieuweweg is bijvoorbeeld in 2009 voor het laatst geïnspecteerd, waarbij geen serieuze gebreken zijn gevonden (deze gegevens zijn indertijd met de bewonersvereniging gedeeld). De landelijke normen voor de berging is ordegrootte 10 mm, en de ledigingstijd is ongeveer 10 uur. Hierbij wordt een situatie met “water op straat” eens in de twee jaar geaccepteerd. Elke millimeter die als neerslag op de rijksweg valt komt in de sloot terecht. Afhankelijk van de grootte van de bui kun je bepalen om hoeveel water het dan gaat. Uitgaande van circa 10% oppervlaktewater in verhouding tot het verhard oppervlak betekent daarom een bui van 10 mm een peilstijging van 10 centimeter. Deze suggestie zullen waterschap en gemeente nader onderzoeken en hier komen we op een later moment op terug.

Hiervoor worden door waterschap waterpeilmeters (aqualevels) gebruikt. Deze staan op verschillende plekken in de gemeente. Op dit moment vooral rondom de Nieuweweg (Noord en Zuid). Voor de nieuwe suggesties aan maatregelen die voortkomen uit de wateroverlast van 28 juli jl. zal opnieuw op basis van (verwachte) effecten en kosten worden bepaald of ze kansrijk zijn of niet. Deze afweging zal in eerste instantie door waterschap en gemeente worden gemaakt, maar ook door particulieren die mogelijk zelf maatregelen moeten gaan bekostigen om hun eigendommen droog te houden en te beschermen. In de jaren 20 zijn diverse woningen gebouwd zonder dat deze onderheid zijn; dit is ook volgens het huidige beleid toelaatbaar, maar heeft om termijn consequenties voor de hoogte van de woning. In de loop van de jaren zijn deze woningen gezakt. Voor sommige woningen is dat enkele millimeters per jaar, bij andere woningen meer. Door het zakken van de woningen kan het lijken dat een bedrijventerrein hoger (of te hoog) is aangelegd. Maar ook het opvijzelen van een lage woning lijkt hierop. De omliggende omgeving houdt rekening met voldoende drooglegging. De niet onderheide woning staat door het zakken te dicht op het grondwater. De enige remedie is het opvijzelen van de woning en het aanpassen/ophogen van het maaiveld. Gemeente en waterschap zien ook dat particuliere oplossingen (bv het creëren van een ‘eigen polder/perceel’) wateroverlast kunnen voorkomen. We willen dit dan ook ondersteunen / faciliteren. Suggesties hiervoor zullen we dan ook nader onderzoeken en hier komen we op een later

-7-

17. De verhanglijn is normaal (punt 7.3). Wat is de norm voor normaal?

18. Punt 7.6. Wij zijn het absoluut oneens met uw stelling dat van de gedupeerden voor het eerst minder verwijt doorklinkt en dat de oplossing van het probleem door de gemeente niet meer wordt verwacht. Wij zijn het eens met de stelling dat er gerekend moet worden met de zwaardere normen. Wanneer gaat u op grond van de zwaardere normen maatregelen nemen?

19. Wordt er in voldoende mate rekening gehouden met klimaatveranderingen (punt 8.1)? Zo ja, kunt u ook aangeven waar dit uit blijkt? Zo nee, wanneer gaat u naar aanleiding van de klimaatverandering actie ondernemen op het gebied van de waterhuishouding? 20. Op welke termijn gaat u rekening houden met de normering die de unie van waterschappen aanbeveelt? 21. In uw uitnodiging van 11 november schrijft u dat u hoopt dat we met elkaar tot verbeterpunten en leermomenten zullen komen. Wat zijn uw leermomenten en verbeterpunten n.a.v. de bui van 28 juli 2014?

22. Bent u er zich van bewust dat er veel onrust en een gevoel van onveiligheid leeft bij de bewoners? Hoe denkt u dit gevoel weg te nemen?

moment op terug. Op een kilometer afstand mag je als een systeem goed functioneert 15 mm opstuwing (de “verhanglijn”) waarnemen. Blijft de opstuwing of het gemeten peilverschil hieronder, dan is het dus goed en bestempelen we het als normaal. Van deze reactie wordt kennis genomen; de “stelling” is gebaseerd op alle bij het waterschap en de gemeente binnengekomen berichten. Het watersysteem wordt doorgerekend volgens landelijk normen, zoals wordt geadviseerd door UvW en VNG. Door het KNMI is in 2014 een rapport uitgebracht, waarin toekomstige klimaatscenario’s zijn uitgewerkt. Hieruit blijkt bijvoorbeeld, dat voor 2050 (de periode van 2035 tot 2065) het KNMI vooral ’s zomers zwaardere buien verwacht, die tussen 6% en 26% heviger zullen zijn dan nu. De UvW en VNG zullen hun leden hierin adviseren. Voor de toetsing van het watersysteem is bij de doorrekening nu al een zwaardere norm gehanteerd (+10%, dus al boven het gunstige scenario van het KNMI voor 2050), dus het advies moet uitwijzen vanaf wanneer en met welke verzwaring gerekend gaat worden. Daarbij is duidelijk dat lage vloerpeilen niet bepalend kunnen zijn voor de norm vanwege maatschappelijk onaanvaardbare kosten. Zie antwoord bij vraag 18.

Als de normen landelijk worden aangepast zal het waterschap op basis daarvan haar watersysteem opnieuw doorrekenen en toetsen. Zoals gepresenteerd op 24 november 2014. De neerslag was extreem, de bui was zwaarder dan T=100+10%. Watersysteem en riolering voldoen aan de norm en hebben gefunctioneerd zoals verwacht. Het is belangrijk dat we het watersysteem blijven door-ontwikkelen en kansen grijpen die zich voordoen. Waterschap en gemeente willen bewoners faciliteren (met kennis en ervaring) om lokale oplossingen te delen. Tevens zullen kansen en mogelijkheden worden onderzocht om het watersysteem robuuster te maken onder andere door de inzet van calamiteitenbemaling (zie antwoord onder vraag 7) Ja, daar zijn we ons bewust van. We kunnen ons indenken dat elke hoeveelheid neerslag van enige betekenis wordt gevolgd of dit niet opnieuw tot wateroverlast leidt. Dit gevoel kunnen we niet wegnemen. Gemeente en waterschap kunnen het weer niet beïnvloeden. Wel zien we dat verschillende bewoners die in 2005 water in de

-8-

VRAGEN NIET BEHANDELD Bob de Raadt-Parallelweg 9 – 3371 GA 23. Ik verwijs naar mij e-mail en melding d.d. 20.11.2014. Overlopende rioolput op eigen perceel + schade sloot/Parallelweg 9 liep over de beschoeiing. Opnieuw zandzakken voor kelderraam (preventie) hoog grondwaterpeil + wateroverlast via gemeentepad brandgang Clemensweer (zie mail 20.11.2014) bestaande situatie K. Vervoorn-Sluisweg 30 24. De groenstrook (griend) tussen Sluiswegzuid aan de westenkant en glashandel Van Noordenne ca. 100 m lang en 15 m breed een halve meter afgegraven en weer vol met nieuw griendhout zetten want dat gedijt toch goed op vochtige grond. 25. Wordt de ijzeren damwand van de duiker onder A-15 wat nu nog in de Rijksweg sloot staat nog verwijderd? D. Sack- Wilhelminastraat [email protected] 26. Wat zijn de maatregelen voor ‘Over ‘t Spoor’?

27. Kan het straatniveau niet verlaagd worden zodat ook water uit de huizen gepompt kan worden?

28. Zou beter inventaristeren van de problemen niet helpen om ze in kaart te brengen en dus daadwerkelijk oplossen?

29. Misschien een idee om de landelijke normen aan te passen en niet achter die normen te verschuilen.

woning hebben gehad nu niet zijn getroffen. Maatregelen die zijn getroffen hebben dus effect gehad. We willen dat bewoners deze maatregelen met elkaar delen en hierbij wil gemeente en waterschap een rol spelen in advisering en delen van kennis. Verder zullen waterschap en gemeente gedane suggesties ter verbetering van het watersysteem nader onderzoeken en u hier later nog over informeren. ANTWOORD Gemeente zal contact opnemen voor advies.

Grond is niet van gemeente of waterschap maar van beleggingsmaatschappij Hurova B.V. Suggestie zal worden onderzocht door in overleg te treden met de eigenaar.

De ijzeren damwand is inmiddels verwijderd. Deze was nodig bij de uitvoering van de werkzaamheden voor de slootverbreding.

Voor wijk Over het Spoor gelden dezelfde maatregelen als elders in de gemeente. Specifiek zullen we in een later stadium aangeven welke maatregelen in welke wijk het meest kansrijk zijn om toekomstige wateroverlast te beperken. In 2010 is de straat hier gerenoveerd. Destijds is gekozen voor een andere inrichting die op één niveau is aangelegd. Het water kan nog steeds op straat worden gepompt, maar door de lage ligging van sommige woningen loopt water van de straat richting deze lage woningen. Wij adviseren om het teruglopen van het water op straat tegen te gaan door een dijkje op eigen terrein aan te leggen. In verband met de nu reeds geringe drooglegging is “verlagen van de straat” geen optie. Waterschap en gemeente roepen bewoners op om problemen te melden en met suggesties te komen om wateroverlast te voorkomen. De (oorzaak van de) problemen zijn inmiddels duidelijk. Landelijke normen voor de doorrekening van de wateropgave zijn (uiteraard niet zonder reden) het uitgangspunt. Verzwaren van deze normen brengt extra kosten met zich, terwijl nog altijd geen garantie gegeven kan worden dat daarmee laaggelegen woningen van overlast worden

-9-

gevrijwaard. D. Tromp- Kon. W.laan 15-613245/06-33331304 30. Het riool liep bij ons over. De brandweer hield de pomp tot 20.00 uur aan om het water uit onze tuin te pompen. Door terugslagkleppen te voorkomen. Is dit de verantwoordelijkheid van de gemeente? Volgens de brandweer wel. Verhoef- Nieuweweg 168 61231nieuweg168@hetnet. nl 31. Als we een pomp aanzetten, waar moeten wij dat lozen? Wij hebben geen sloot, de bewoners achter ons (Wielwijk) zitten een meter hoger. Conclusie: wij kunnen het water alleen naar de weg brengen/pompen.

J.P. Verheul-Rivierdijk 653 32. Hoe kan het dat ik de vorige keer geen probleem had met water en nu na alle genomen maatregelen stond het water ong. 15 cm hoger. Hoe kan dit en hoe te voorkomen.

P.V. Hoornaar – Rivierdijk [email protected] 33. Hoe is het met de sloot gesteld vanaf de Helling tot aan de rijkswegsloot. De sloot die gepaard gaat met diverse bochten en duikers en zelf onder een loods doorloopt.

Verantwoordelijkheid voor en het voorkomen van het overlopen van het riool op eigen terrein ligt bij de eigenaar van het perceel. De gemeente kan desgewenst adviseren over uw specifieke situatie.

Het water kunt u op dat moment op de weg pompen, om wateroverlast op uw perceel te voorkomen. Het riool voert dit af naar de sloot of het water blijft staan op de weg. Percelen waarbij het vloerpeil lager is dan het wegpeil kunnen mogelijk last hebben van dit water door het teruglopen van dit water. Dit is wellicht niet altijd (simpel) te vermijden. Gemeente en waterschap willen nader bekijken of hiervoor goede suggesties worden gedaan, zonder dat het water van de één leidt tot problemen bij de ander. Wij zullen betrokken over de ingediende suggesties informeren. Bui was vergelijkbaar met 2005 qua hoeveelheid (ca. 80 mm) maar viel in kortere tijd (4 uur ipv 24 uur). In sommige regenmeters is lokaal nog meer neerslag gemeten. Gebiedsgewijs kan er dus ook meer neerslag zijn gevallen. Daarom kan het zijn dat het waterpeil in de watergang hoger is gekomen dan in 2005. De inmiddels uitgevoerde maatregelen bij de Nieuweweg-Zuid (baggeren, schoonhouden watergang en verbreding van de watergang parallel aan de rijksweg A15) helpen om het water sneller af te voeren. Of dit een volgende keer in een individuele situatie voldoende is om overlast te voorkomen is niet te garanderen. Het laatste stukje watergang naar uw perceel heeft tot op heden nog geen status in de legger van het waterschap en hierop berust ook geen onderhoudsplicht. Waterschap laat deze watergang in 2015 inmeten en op de legger zetten waardoor de watergang in de toekomst beter onderhouden zal gaan worden. Tevens zullen we in overleg met aanliggende eigenaren bekijken of we de afvoersituatie hier kunnen verbeteren, maar hiervoor is hun medewerking nodig.

De watergang loopt onder de weg en de loods door naar de onlangs verbrede watergang parallel aan de rijksweg A15. De duiker is in november onderzocht. Door de aanwezige draglineschotten is de ingang van de duiker onvoldoende gecontroleerd. De aanwezige uitgespoelde grond voor de ingang van de duiker is inmiddels verwijderd door het waterschap. De grond blokkeerde ongeveer 25% van de ingang. De doorgang werd hierdoor niet zodanig belemmerd

- 10 -

dat hierdoor wateroverlast zou kunnen ontstaan. De eigenaar van de brug met draglineschotten wil een nieuwe brug realiseren. Waterschap en gemeente hebben aangedrongen en per brief bevestigd om een vooroverleg te houden zodat de duiker in de toekomst door de eigenaar goed kan worden onderhouden en door het waterschap kan worden geïnspecteerd. l. Meijer – Emmastraat 7- 06-16014931 34. De wijk over ’t Spoor wordt nauwelijks genoemd. Wat zijn de achtiepunten voor deze wijk. Dhr. Huijzer-Nieuweweg 31 35. In de presentatie wordt gezegd dat het bemalingssysteem en riolering aan de landelijke norm voldoen. Waarom niet een zwaarder systeem en riolering plaatsen? Zodat er meer water afgevoerd kan worden. Dan overschrijden we die norm toch? Vragensteller onbekend 36. Watersysteem landelijk aanpassen qua norm, grotere pompen en 5 cm waterpeil verlaging bemalingssysteem. 37. Waterriolering eens in de 2 jaar op straat wegens kostenbesparing 38. Riolering voldoet aan landelijke norm, waarom niet groter maken?

W. Bommeljé-Parallelweg 49 39. Twijfels over maandagochtend sloot op winterpeil (sloot Parallelweg)

J.A. van der Plas – Boorstraat 11 40. Brief verstuurd naar gemeente met melding over weer wateroverlast. Dhr. Van Eijk is langs geweest. Enkele dingen zijn verbeterd. Dhr. Van Eijk stelde voor om op het diepste punt in de gang definitief een klokpomp te plaatsten. Maar ik vraag me nog steeds af waar dat opgepompte water heen moet als het hoofdriool de capaciteit niet aan kan. En dus “vol’ is. Tevens een voorstel om in ons riool een keerklep te plaatsen, zodat water uit het hoofdriool niet terug kan in ons riool. Goed idee, maar wie betaalt dit?

Zie antwoord vraag 26

Zie antwoord bij vraag 18

Zie antwoord bij vraag 2 en 18 Het verlagen van water- en grondwaterpeil kan zorgen, dat sommige woningen met houten heipalen last kunnen krijgen van paalrot, en dat niet onderheide woningen sneller zullen zakken vanwege de inklink van de grond. De keuze voor de “capaciteit van de riolering” wordt (landelijk) mede gemaakt op grond van maatschappelijk aanvaardbaar geachte kosten; daarbij is duidelijk, dat het beoogde ontwerp van een riolering (dat dus voldoet, wanneer de berging circa 10 mm bedraagt) in geen verhouding staat tot de omvang van (de opgetreden) extreme neerslag, die tot overlast leidt, en daarom niet (tegen aanvaardbare kosten) met de riolering kan worden opgelost. Bij het waterschap en de gemeente bestaat hier geen twijfel over: de waterpeil opnemers laten dit zien. Trouwens was dit voormalen (50 mm) binnen een 10-tal minuten hevige regenval ongedaan gemaakt. Als er 10% open water is dan hoeft er maar circa 5 mm regen te vallen om een peilstijging te krijgen van 50 mm in de watergang. Het water kan op straat worden gepompt. De kosten voor aanschaf van een terugslagklep, pomp e.d. zijn voor de eigenaar van het perceel. Deze terugslagklep voorkomt dat water uit een vol riool via bijvoorbeeld wc de woning in loopt. Het zijn “bouwkundige aanpassingen” die door de eigenaar van de woning zelf moet worden gedaan. De gemeente geeft hierover desgewenst graag verder advies over aan bewoners. In het antwoord bij vraag 36 is aangegeven, waarom de hoofdriolering de huidige capaciteit heeft.

- 11 -

Schatting van kosten zijn € 300,00. Is een principekwestie. Volgens mij is de geringe capaciteit van het hoofdriool de hoofdoorzaak. VRAGEN DEELS BEHANDELD Dhr/mevr. Hinke – Nieuweweg 41- 3371 CJ 41. Toekomstige uitbreiding A-15 (meer overlast)

K. Kroon – Sluisweg 66006-21681340 [email protected] 42. Is bekend of de stijging in het zuidelijk deel (Nieuweweg, Rivierdijk, Sluisweg A15) sneller stijgt dan aan de noordzijde aan de A-15? M.a.w. is de afvoer onder de A-15 van zuid/noord voldoende van capaciteit? Of zit hier qua nivellering een vertragingstijd in?

K. Landman – Oranjestraat 18 43. Waar staat de waarde T=100 + 10 % voor? Signaal dat de pomp uitgaat door onweer? Hoe kan het dat een gemaal 2 uur stil staat en vooral tijdens een bui? Waarom moesten boeren de wijk over ’t Spoor redden met giertanken en deed de gemeente dat niet?

J.J. Loeve – Reepijzer 3-06-28847728 44. Pagina 9 van presentatie: waarom geen pomp bij linker kruisje? Extra pomp vanuit Westwijk richting de Giessen Kunnen pompen niet automatisch

ANTWOORD Elke ruimtelijke ontwikkeling moet haar eigen ‘broek ophouden’, dus voorzien in eigen watercompensatie. Dit is een voorwaarde die het waterschap stelt in de benodigde watervergunning voor dit soort werken.

Aqualevels noordzijde (Hakgriend) lieten juist aan de noordzijde van de A15 een hoger peil zien, aan zuidzijde van de A15 was een lager peil. Een beperkt deel van het water vanaf de Hakgriend gaat middels een duiker onder de A15 door richting het zuiden, welke uitkomt bij de Hervormde Kerk. Vervolgens gaat het water in de hoofdwatergang parallel aan de A15 richting de Sluisweg en net voor de Sluisweg middels een waco-duiker weer onder de A15 door . Deze waco-duiker wordt regelmatig schoongemaakt en laat geen ‘extra’ verhang in het waterpeil zien, dus de capaciteit is voldoende. Waterschap:T=100+ 10% staat voor een bui die statistisch gezien eens in de 100 jaar valt, en waarbij rekening is gehouden met een klimaatopslag van 10%. Installaties zijn beveiligd tegen overspanning, want anders is de schade aanzienlijk groter. Nu is het ‘slechts’ een schakelaar die weer omgezet moet worden als overspanning dreigt. Doordat veel medewerkers druk in de weer waren vanwege de calamiteitenorganisatie die in werking was getreden en de aanvullende bemaling die bij gemaal Hardinxveld-Noord in bedrijf werd gesteld, heeft het weer in bedrijf brengen van gemaal Hardinxveld-Zuid helaas langer geduurd omdat op dat moment niet ter zakekundigen ter plaatse konden zijn. Ook elders in het gebied waren door het extreme weer storingen en calamiteiten en dan kun je niet overal tegelijk zijn. Iedereen heeft z’n best gedaan om onder de omstandigheden zo goed en snel mogelijk te werken om het watersysteem weer op orde te krijgen. Sommige storingen zijn niet op afstand zomaar te resetten en dan dient ter plekke eerst de situatie opgenomen te worden. Zoals eerder genoemd, zal toekomstige inzet van calamiteitenbemaling worden afwogen. Voor antwoord vraag 44: zie beantwoording bij vraag 7.

- 12 -

opgeschaald worden via computer gestuurde peilmetingen? 45. Wat verstaat u onder faciliteren? Uitvoeren, meedenken of vergoeden van oplossingen en over wat voor bedrag spreken we dan maximaal? Van ’t Verlaat – Oranjestraat 43- 632198 46. In 2004/2005 wateroverlast in huis via het riool, nooit geweten dat je dat moest melden. Oplossingen die de mensen hebben bedacht en uitgevoerd aan iedereen bekend maken zodat je zelf ook een eigen oplossing kan maken. W. Lodewijk – Nieuweweg 143 47. Wat houdt faciliteren in? 48. Hoe bestaat het dat het riool ‘voldoet ”als we bij elke stevige bui het water in het toilet zien stijgen? Iedere bui levert op deze manier stress op. Zie individuele vraag.

49. Rond mei 2014 is een verstopping in ons riool geconstateerd. Oorzaak ligt 18 m. buiten ons huis en zit dus in het hoofdriool (gemeente) we hebben dit al 2 x aangekaart, maar worden afgescheept met het argument dat we de ‘gemeentelijke procedure’ niet gevolgd hebben. Vanavond horen we dat we rioolproblemen vooral moeten melden. Bij deze. We zouden het op prijs stellen dat ons probleem serieus wordt genomen. dhr. vd Meijden – Het Laantje 1 50. De bergingscapaciteit voor water is in onze polder in de loop der jaren sterk afgenomen. In steeds kortere tijd moet steeds meer water weggepompt worden en klimaatveranderingen versterken dit. De bemaling van de polder gaat van oudsher via het gemaal aan de Neerpolderseweg (gemaal Timmer). Het is duidelijk dat dit gemaal niet meer toereikend is en er voortdurend noodpompen moeten worden ingezet. Het gebruik van noodpompen is m.i. geen duurzame oplossing aangezien het leed reeds geschied is (wateroverlast in de woningen) voordat deze noodpompen bij noodweer optimaal in werking zijn. Gaarne wil ik er dus voor pleiten om de capaciteit van het gemaal aan de Neerpolderseweg sterk te vergroten. Indien dit niet mogelijk of wenselijk is dan zou mijn voorstel zijn om een extra permanente bemaling op het Kanaal van Steenenhoek of op de rivier de Merwede

Onder faciliteren verstaan we meedenken en kennis inzetten; een financiële vergoeding is hierbij niet aan de orde.

Om (de omvang van) wateroverlast in beeld te krijgen is het goed om hier melding van te maken, maar dit is niet verplicht.

Vraag 47: zie het antwoord bij vraag 45 Bij een lage ligging van een “lozingstoestel” (dus bijvoorbeeld een toilet in een laaggelegen woning) wordt “onder vrij verval lozen” op een gevulde hoofdriool lastiger. Plaatsing van een terugslagklep in de huisaansluiting, en eventueel plaatsing van een pomp, kunnen daarbij worden overwogen. Voor het oplossen van rioolverstoppingen geldt inderdaad een vaste procedure; deze is bijvoorbeeld beschreven in de gemeentegids. Wanneer het zogenaamde “ontstoppingsstuk” is opgegraven (wat nodig is, om gezamenlijk te kunnen vaststellen in wiens gedeelte van de huisaansluiting het probleem schuilt) komt de gemeente langs; bij een probleem in het “openbare” gedeelte wordt dit door de gemeente opgelost, anders moet de particuliere eigenaar het probleem oplossen.

Zie eerder gegeven antwoorden onder vraag 2, 7 en/of 43.

- 13 -

aan te leggen.

- 14 -

SUGGESTIES R. de Jager – Nieuweweg [email protected] 1. Subsidiëren groene daken voor vertraagde waterafvoer 2. Extra sloten graven 3. Luchtroosters huizen verhogen 4. Voorstellen voor ‘eigen polder’ 5. Faciliteren? C.T. de Ruyter – Nieuweweg 215- 3371 CN 6. Alle sloten en met name de Wetering en evt. de Wiel goed uitdiepen, zodat dit al wat meer waterberging geeft en pompcapaciteit opvoeren. D. Tromp – Kon. Wilhelminalaan 15 7. Bliksemafleider op gemaal 8. Grote diameter rioolpijp voor regenwaterafvoer 9. Op moment van grote regenbui ook toiletafvoerleidingen inzetten om het water af te voeren (gezien de gescheiden afvoer tegenwoordig) J.P. Verheul - Schoolstraat 5 10. Een directe waterafvoer van het schoolplein en school naar de sloot langs e de spoorlijn. Dit was al de 3 keer dat het riool overvol zat. Zodanig dat 11. het water via de veiligheids overstorten van het schooldak werd afgevoerd. In 2005 stond het water wel ong. 5 cm hoger dan nu en tegen de dorpel van de hoofdingang van de school. A. Van de Minkelis – Nieuweweg 221 – [email protected] – 06-15288493 12. De ijsbaan achter de Nieuweg vol laten lopen bij overlast. 13. Calamiteitpompen altijd stand-bij laten staan om zo snel mogelijk te kunnen reageren. Den Hartog – Parallelweg 110 – 613151 [email protected] 14. Op hoeveel plaatsen is de Parallelweg sloot uitgepompt? Welke capaciteit? Voorstel: oude station ijsbaan 15. Geregistreerde meldingen. Er is van gemeentewege nooit gevraagd om te melden via Kompas o.i.d. Kan er alsnog een schrijven verstuurd worden aan alle Parallelweg-bewoners? J. Langeveld – Sluisweg 47 – 630557 [email protected] 16. Zet een noodgemaal neer aan het einde van de sloot langs de A15, tegen de kanaaldijk aan. Bij hevige regenval kan deze ingeschakeld worden en zo snel het water afvoeren. De brandweer doet tenslotte hetzelfde als de boel weer eens onderloopt. Zo blijft niet alleen mijn pad droog, maar ook die van vele ander Sluisweg / Nieuweweg bewoners.

- 15 -

- 16 -