InfoReeks
DuCoPro
D u u r z a m e
Jaargang 1 • nummer 5 • september 2009
O n t w i k k e l i n g
Van de Redactie
Inhoud • Van de redactie, inleiding op dit themanummer
2
• DuCoPro’ voor ‘elck wat wils’
3
• De zonnefabriek maakt het
9
de consument makkelijk
“In onze vrouwenorganisatie zijn leden zeer betrokken bij hun leefomgeving. Vraagstukken die met het gezond houden daarvan te maken
Alice Bouman,
4
• Duurzaam initiatief Kringko
10
hebben krijgen veel aandacht. Duurzame ont-
1 jaar later
wikkeling en de rol van vrouwen daarin is een
door Francine Thielen-Tonnaer
thema dat ons op het lijf is geschreven.”
DO-vrouw van ’t eerste uur Margaretha Bakker,
4
Gebruik je archieven • Jolein Baidenmann NVR’s eigen stoere chick
5
• De invloed van het
11
Met deze woorden begint de introductie van
maatschappelijk veld,
een campagne voor duurzaam consumeren
terugblik op CSD 16/17 en vooruitblik op CSD 18/19
en produceren uit de 90-er jaren van de NederlandseBond voor Plattelandsvrouwen. Nu, dik 10 jaar later, is dat nog steeds zo. Ener-
• Natasja van den Berg, 6 schrijfster van ‘Praktisch Idealisme’ • Gaya Branderhorst generaal van ‘StoereVrouwen’
7
• Ga voor: ‘Goed Goed’ De Schone Kleren Campagne in een nieuw jasje door Francine Thielen-Tonnaer
8
• Think Global, Act Local door Francine Thielen-Tonnaer
11
• Op naar de Huishoudbeurs
12
• Kledingmodule door Francine Thielen-Tonnaer
12
zijdsomdat vrouwen – gelukkig - nog steeds die betrokkenheid voelen, anderzijds omdat het nog steeds en misschien wel meer dan ooit nodig is. Dit nummer van de Inforeeks is geheel gewijd aan duurzaam consumeren en produceren. We kijken terug hoe vrouwenorganisaties en hun koepel, de Nederlandse Vrouwen Raad (NVR), met het thema zijn omgegaan de afgelopen 10-15 jaar. Dat doen we met Alice Bouman, nu algemeen secretaris van de NVR, maar daarvoor de eerste beleidsmedewerker Duurzame Ontwikkeling (DO), en met Margaretha Bakker. Zij volgde Alice op tot begin dit jaar. Ook stellen we onze nieuwe beleidsmedewerker DO aan u voor: Jolein Baidenmann, onze eigen stoere chick!
Colofon
De Inforeeks is ook online beschikbaar op onze
Voor 2009 staan gepland: Water, oktober 2009,
In de Inforeeks wordt per nummer één onderwerp
website: www.nederlandsevrouwenraad.nl.
Eerste Vrouwen, november 2009
belicht. De onderwerpen liggen binnen een
Redactie van dit nummer: Jolein Baidenmann,
van de themavelden Duurzame Ontwikkeling,
beleidsmedewerker Duurzame Ontwikkeling NVR,
De Inforeeks is een uitgave van de Nederlandse
Maatschappelijke Participatie of Rechten van de
Sandra Boes, communicatiemedewerker NVR,
Vrouwen Raad, Benoordenhoutseweg 23,
Vrouw. Dat zijn de brede strategische themavelden
Francine Thielen-Tonnaer en Marianne Willems, beide
2596 BA Den Haag, telefoon 070-3469304;
waarop de Nederlandse Vrouwen Raad actief is.
lid Commissie Duurzame Ontwikkeling NVR.
www.nederlandsevrouwenraad.nl.
Abonnement. Een abonnement op de Inforeeks
Redactieondersteuning: Bep den Ouden,
is gratis; aanmelden via e-mail:
[email protected].
secretariaat NVR.
Subsidiegever van dit nummer:
U kunt via dit e-mailadres ook losse nummers
In de Inforeeks zijn reeds verschenen:
Ministerie van Volkshuisvesting,
nabestellen. De nummers in de Inforeeks verschijnen
• Voedsel, oktober 2008
Ruimtelijke Ordening en Milieu
onregelmatig; de planning van de Inforeeks is
• Eerste Vrouwen, november 2008
(SMOM-regeling).
afhankelijk van de planning van de projecten die de
• Gezondheid en Milieu, februari 2009
NVR uitvoert. Per kalender jaar verschijnen er 4 tot 6
• Europa, april 2009
Vormgeving:
nummers van de Inforeeks.
• Duurzaam Produceren en Consumeren,
BVD Buro voor Design, Den Haag;
september 2009
Druk: Drukkerij Aktief, Den Haag
Benoordenhoutseweg 23 | 2596 BA Den Haag | T + 31 (0)70 3469304 | F + 31 (0)70 3459346 | E
[email protected] | W www.nederlandsevrouwenraad.nl
2
NVR InfoReeks
thema bijna ‘mainstream’ en zelfs hip als
Voor ‘elck wat wils’
je ziet hoe jonge vrouwen als praktisch
Duurzame Ontwikkeling is een belangrijke pijler voor de Nederlandse Vrouwen
idealiste Natasja van den Berg, en Gaya
Raad (NVR). Sinds 1995, grotendeels onder leiding van Alice Bouman, heeft de
Branderhorst, generaal van StoereVrou-
NVR daarin een belangrijke maatschappelijke rol gespeeld. Duurzaam consume-
Was duurzaam consumeren en produceren begin 90-er jaren iets van enkele voortrekkers en koplopers, nu is het
wen, er tegenover staan.
ren en produceren was daarbij altijd een geliefd onderwerp. Het spreekt vrou-
In dit nummer vindt u ook voorbeelden
wenorganisaties aan, omdat het een duidelijk handelingsperspectief biedt. En
van duurzame initiatieven en praktische
het spreekt vrouwen aan omdat het tastbaar is en er voor ‘elck wat wils’ in zit; bij
aanpakken, zoals dat van Gustaaf Haan
duurzaam consumeren en produceren kan iedereen zich wat voorstellen.
die niet alleen zonnepanelen installeert, maar voor zijn klanten ook de hele subsidierompslomp op zich neemt. Of Nick
Uit de archieven blijkt dat in 1975 binnen
rekening gehouden met participatie van
van Kimmenade die op zijn hybridefiets
de NVR het thema Milieu op kwam. Er werd
burgers. De burger werd gezien als consu-
bij ondernemers in Weert hun bedrijfsaf-
een commissie Milieuaangelegenheden
ment, de burger was doelgroep, maar geen
val op soort gescheiden ophaalt.
ingesteld die een vliegende start maakte.
partner in het overheidsbeleid. Dat was een
Met de gemeenteraadsverkiezingen in
Op de Emancipade in 1975 vonden de jute
grote omwenteling.”
het verschiet roept de NVR vrouwen en
tassen die werden verkocht gretig aftrek.
hun organisaties op politieke partijen
Maar belangrijker vond de commissie de
Binnen de NVR hadden enkele lidorganisa-
te wijzen op het belang van duurzame
voorlichting die men vrouwen kon geven
ties een voortrekkersrol op het gebied van
ontwikkeling in hun plannen voor de
over hun taak als consumenten in een mi-
duurzame ontwikkeling: de Nederlandse
gemeente. Een voorbeeldbrief is beschik-
lieubesparend huishouden. In de herfst van
Bond van Plattelandsvrouwen (NBvP), de
baar.
1977 startte de commissie bijvoorbeeld de
Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen
Natuurlijk is er in dit nummer ook aan-
actie ‘Kranig met water’ tegen waterverspil-
(NVVH) en de Stichting Milieukwartet, het
dacht voor komende activiteiten van de
ling en vervuiling in en om het huis.
latere VeM, Centrum Vrouw en Milieu. Zij
NVR. Vorig jaar heeft de NVR tijdens een
brachten in de vrouwenbeweging aandacht
interactiedag 110 duurzame acties verza-
In 1995 maakten actuele ontwikkelingen
meld. Komend voorjaar wil de NVR met
het opnieuw noodzakelijk daadwerkelijk
deze acties de Huishoudbeurs op. Dat
actie te ondernemen op het terrein van
Alice: “Dat waren vrouwen die leiderschap
wordt nog een heel spektakel!
milieu, en breder. Het thema milieu werd
durfden nemen, visie hadden op de samen-
Het thema duurzame en eerlijke kleding
verbreed tot duurzame ontwikkeling. En de
leving, pioniers uit de vrouwenbeweging.
is door de NVR uitgewerkt in een ‘kle-
Commissie Duurzame Ontwikkeling werd
Absoluut geen geitenwollen-sokken
dingmodule’, waarmee organisaties aan
ingesteld.
mensen, geen mutsen. Ze kwamen ook
de slag kunnen om hun achterban te in-
Alice Bouman was de eerste beleidsmede-
niet voort uit de milieubeweging. Bijvoor-
formeren en te stimuleren tot duurzaam
werker Duurzame Ontwikkeling. “In 1998
beeld van de Bond van Plattelandsvrouwen
koopgedrag.
ben ik bij de NVR gekomen, omdat ze een
waren het gewoon praktische boerinnen,
Ook de internationale dimensie komt in
Vrouwenvertegenwoordiger zochten om
die zich juist een beetje afzetten tegen de
dit nummer aan bod: de NVR organiseert
deel te nemen in de Regeringsdelegatie
milieumensen.”
in oktober een bijeenkomst waarin wordt
naar de Algemene Vergadering van de VN
teruggekeken op de resultaten van de
in New York. Mijn statement op de Algeme-
Door de jaren heen zijn vele indringende
laatste vergadering van de Commisson
ne Vergadering van de VN ging over duur-
en ludieke campagnes gevoerd op het
on Sustainable Development (CSD) afge-
zame ontwikkeling. En passant vroegen ze
terrein van Duurzaam Consumeren en
lopen mei in New York, en vooruit wordt
mij: Kun je senior beleidsmedewerker bij
Produceren. Zoals de campagne ‘De macht
geblikt naar de inbreng voor de CSD-
ons worden.”
van onze boodschappentas’ (1993 – 1995),
vergadering van volgend jaar. Duurzaam
voor duurzaam consumeren en produceren.
waarin naast thema’s als verpakkingen
consumeren en produceren is daar een
“De eerste Commissie Duurzame Ontwik-
(afval), energie, voedsel en textiel ook de
belangrijk agendapunt.
keling van de NVR zorgde ervoor dat er een
Noord-Zuid-relatie prominent aan de orde
hoofdstuk Burgerparticipatie kwam in het
kwam. Onder het motto ‘Als de wereld een
Nationaal Milieubeleidsplan 3 (NMP) (1998).
dorp was’ werd duidelijk gemaakt dat je
In het beleid werd toen nog helemaal geen
met wat je koopt invloed kunt uitoefenen
NVR InfoReeks
3
DO-vrouw van ’t eerste uur
nership’ nodig hebt. Partnerschapdenken:
Hoe duurzaam ben je zelf als consument? “Ik
je moet de rollen definiëren, weten waar je
gebruik geen make up. Ik heb alle cosmetica
complementair bent.”
afgezworen tijdens mijn studententijd naar aanleiding van acties voor proefdiervrije
Wat betekent duurzame ontwikkeling voor Alice Bouman? “Ik heb vanaf 1983 in het bui-
Wat is de grootste winst die is geboekt in
cosmetica. Ik eet biologisch voedsel. Aan
tenland gewoond en gewerkt, Peru, Egypte,
jouw periode als beleidsmedewerker Duur-
de andere kant, ik ga wel met het vliegtuig
allerlei landen. Voor mij is duurzame ontwik-
zame Ontwikkeling (DO)? “Dat de rol van
naar Tanzania. Ik koop kleding die ik mooi
keling nauw verbonden met ontwikkeling in
vrouwen als ‘major group’, als een groep met
vind (en die duurzaam is omdat ik het 20
het algemeen. Dat gold voor mij eerst inter-
eigen kenmerken in de samenleving, werd er-
jaar kan dragen). Helaas koop ik niet bij de
nationaal in ontwikkelingslanden en daarna,
kend; dat er vrouwenvertegenwoordigers zijn
biologische boer. Ik werk de hele dag, daar
toen we terugkeerden, in Nederland.
gekomen bij de Commission on Sustainable
heb ik echt geen tijd voor. Dus koop ik bij
Duurzame ontwikkeling staat voor de com-
Development (CSD) van de Verenigde Naties
Albert Heijn.”
plexiteit van de samenleving. Dat betekent
(VN). Maar ook dat vrouwen niet alleen bij de
dat je de verschillende partijen op elkaar
uitvoering van stal gehaald worden, maar als
“Ik ben geen labeltjes-mens. Voorbeeld: er is
af moet stemmen. Dat je draagvlak en ‘ow-
‘agents of change’ worden beschouwd.”
een hype op biovoedsel; dan gaat men het
en bijvoorbeeld ook steun kunt geven aan
landsvrouwen en een van de Nederlandse
van REACH, een Europese verordening voor
werkers en (kleine) producenten in ontwik-
Vereniging van Huisvrouwen) die speciaal
Registratie, Evaluatie en Autorisatie van
kelingslanden om ervoor te zorgen dat ook
waren opgeleid om plaatselijke afdelingen
Chemische stoffen.”
zij een eerlijk loon krijgen. Je kunt pas een
te adviseren over hoe zij in de kledingcam-
keuze maken als je meer weet van de ach-
pagne aan de slag konden gaan.
tergronden van een product, was ook toen
geren, om vervolgens in samenwerkingen Alice: “Met de genderkant van duurzame
tussen lidorganisaties zaken efficienter aan
ontwikkeling was toen bijna niemand be-
te pakken. Alice: “De lidorganisaties doen
zig. Women in Europe for a Common Future
het, daar komt de kracht vandaan. De NVR
was een campagne gericht op kritisch
(WECF), die overigens wel uit de milieube-
coördineert en stimuleert.”
consumeren en duurzaam produceren. Een
weging voortkwam, was al wel met gender
titel die weinig toelichting behoeft over de
bezig. Vooral op het punt van gezondheid.
De NVR onderscheidde zich door een ver-
inhoud ervan. Een van de deelcampagnes
Chemische stoffen en gezondheid, daarop
nieuwende kijk op duurzame ontwikkeling.
ging over kleding en had als slogan ‘Zit het
moest je vooral de genderafweging ma-
Relatief vroeg in de discussie over duur-
goed? Staat het beter!’ In elke provincie
ken. Daar heeft WECF zich zeer actief voor
zaamheid, richtte de NVR zich ook op de
was er een ‘kledingtandem’ van 2 vrouwen
ingezet. Met die inzet is een belangrijke
derde pijler van duurzaamheid, de sociale
(een van de Nederlandse Bond van Platte-
bijdrage geleverd aan de totstandkoming
dimensie. Volgens de NVR ging de discus-
al de redenering achter deze campagne. Ook ‘Eerlijk duurt het langst’ (1996/1997)
Gebruik je archieven
probeer veel biologisch te kopen, maar
Margaretha Bakker is Alice Bouman opge-
kijk wel naar m’n portemonnee. Maar mijn
volgd als beleidsmedewerker Duurzame
kinderen lusten bijvoorbeeld alleen biolo-
Ontwikkeling. Alice werd Algemeen Secre-
gische melk. En thuis en op mijn werk ben
taris van de Nederlandse Vrouwen Raad
ik ook altijd degene die alle elektrische
(NVR). Dat was in 2005.
apparaten en lichten uit doet.”
Margaretha heeft onder meer grote
4
De NVR heeft een traditie in dingen aanslin-
inspanning geleverd op het terrein van
Heeft Margaretha nog een tip voor haar
duurzaam waterbeheer en de rol van
opvolgster? “Gebruik de archieven, kijk
vrouwen daarin. Zij heeft ook de verzelf-
naar wat er al gedaan is en wat goede
standiging van Women for Water Partner-
resultaten heeft opgeleverd. En blijf ver-
ship begeleid.
kondigen dat je als georganiseerde struc-
Hoe duurzaam is Margaretha als consu-
tuur in de samenleving een integrale visie
ment? “Zo mogelijk ben ik duurzaam,
hebt, die nodig is. Dat daarom overkoepe-
maar het moet wel praktisch blijven. Ik
ling ook nodig is.”
NVR InfoReeks
institutionaliseren en komt er een keurmerk
Wat is je tip aan minister Cramer? Alice:
voor. Dan kopen we iets wat een merkje
“Duurzame ontwikkeling zou eigenlijk de
heeft zonder ons nog iets af te hoeven
verantwoordelijkheid moeten zijn van de
vragen. Dat vind ik een gemis. Als iedereen
Minister President, niet van de minister van
biovoedsel koopt wil dat nog niet zeggen
Milieu. Maar ik wens de minister van Milieu
dat ze hun eigen verantwoordelijkheid
toe dat zij een integrale visie heeft op duur-
hebben genomen, misschien is het wel een
zaamheid. Dwing via een krachtig milieu-
kwestie van geweten sussen.”
beleid je MP tot leiderschap op duurzaamheid, zou ik zeggen. En gebruik deze crisis
“ Duurzaamheid is een kwestie van opvoe-
om tot meer duurzame energie te komen.”
ding. Het is de mens eigen om alles vanzelfsprekend te vinden en voor gemak te gaan. Ouders en maatschappelijke organisaties hebben de taak nieuwe generaties bij de les te houden.”
sie over duurzaamheid te veel over de zorg
arbeid, en een verdere herverdeling van
op een integrale aanpak van duurzame
voor het milieu. Daarom moesten volgens
arbeid en zorg. De tijd die op die manier
ontwikkeling. De NVR richt zich met name
de NVR juist sociale waarden als betrokken-
vrijkwam, kon gebruikt worden om meer
op de mentaliteitsverandering, die nodig
heid en zorg, maar ook arbeidstijd worden
aandacht te besteden aan de sociale en
is voor duurzame ontwikkeling, en op een
geïntegreerd in het duurzaamheidbeleid.
natuurlijke leefomgeving van mensen.
nieuwe economie. Alice: “De strijd is nooit gewonnen, je moet steeds weer opnieuw
De commissie pleitte voor arbeidstijdverkorting, meer mogelijkheden voor deeltijd-
De NVR heeft sindsdien steeds gehamerd
beginnen.”
Jolein Baidenmann, onze eigen stoere chick Sinds begin 2009 heeft de NVR een nieuwe
Karakter (www.duurzaamkarakter.nl), een
beleidsmedewerker voor het thema Duurza-
advies- en projectbureau op het gebied van
me Ontwikkeling. Jolein Baidenmann werkt
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
18 uur per week voor de NVR. Daarnaast
(MVO), duurzaamheid en vernieuwing.
is zij actief in haar eigen bedrijf Duurzaam
Jolein Baidenmann (1973) studeerde in 1996 af aan de Universiteit Utrecht op het gebied van internationaal en Europees recht. Zoals op bijgaande foto’s te zien is, is Jolein actief in verschillende (jonge) vrouwenorganisaties en –netwerken. Zij heeft voorheen gemarcheerd als soldaat in het koopleger van Stoere Vrouwen (zie ook het interview met generaal Gaya elders in dit nummer), en is bestuurslid geweest van de CSR Chicks, het grootste vrouwennetwerk in Nederland op het gebied van MVO en duurzaamheid. Op dit moment is zij onder meer actief bij het initiatief Economie Herijkt! van Damaris Mathijssen, met Herman Wijffels als beschermheer. NVR’s eigen stoere chick dus. www.csrchicks.nl www.stoerevrouwen.nl
NVR InfoReeks
5
Natasja van den Berg, schrijfster van ‘Praktisch Idealisme’:
“Het heeft mij van m’n gekte afgeholpen” “Het was de gekte rond Pim Fortuyn die mij deed overwegen een boek over idealisme
schuldig te voelen als je iets niet doet; het is
te schrijven. Op de dag van zijn dood heb ik besloten het te doen.” Natasja van den
geweldig als je iets wel doet.”
Berg (33) verwijst met “de gekte rond Fortuyn” naar de collectieve depressie die in
“Wat we wilden was een nieuwe toon zetten
die tijd kenbaar werd. “Negen dagen na zijn dood hebben 1,6 miljoen Nederlanders
in idealistisch Nederland, dat was het meeste
op een dode politicus gestemd!” Later noemde zij dat wanhopigheid, moedeloosheid.
werk. Het ging er vooral om de vingeroefe-
“Het probleem van veel Nederlanders – inclusief ikzelf – was dat ze wel veel ideeën
ning te laten zien; dan moet je zelf je ideaal
hadden over dat de wereld anders moest zijn, maar géén idee over hoe je daar zelf
bepalen en naar je leefomstandigheden
iets aan kon doen.” Natasja wilde daar handvatten voor bieden. Ze vroeg vriendin
kijken.”
Sophie Koers, ook net klaar met haar studie, “de klus samen te doen”. Hoe duurzaam is Natasja nu zelf als conNatasja en Sophie zijn maatschappelijke
ren in je dagelijkse leven. Als je het inte-
sument? “Ik weet zoveel van biologische
organisaties gaan bellen. “Stuur maar op wat
greert, en niet als iets aparts doet, kun je
landbouw, dat ik alleen nog maar biologisch
ik zelf kan doen om jullie doelen te bereiken”,
het volhouden.”
eet. Vlees kan echt niet meer, zoals we het nu
was steevast hun vraag. Binnen 2 weken
In 2003 verscheen de eerste versie van Prak-
doen. Vlees wordt de nieuwe spaarlamp. Ik
hadden ze allebei een stapel van 2 meter op
tisch Idealisme, handboek voor de begin-
eet heel verantwoord vlees en heel weinig.
het bureau. Een handtekeningenactie van
nende wereldverbeteraar. In 2006 hebben
Ook vis, zoals we het nu doen, kan voor een
Amnesty International, een lijst van winkels
Natasja en Sophie een nieuwe versie ge-
groot deel niet meer.
van Goede Waar & Co, enz.
maakt. “Alles wat kan verouderen hebben
Ik koop haast nooit kleding: ik krijg de kle-
Na 2 maanden zei Sophie: “Zo gaat het niet.
we eruit gehaald. Die dynamische info heb
ding van vriendinnen en als ik koop, koop ik
Ik probeer alle tips in praktijk te brengen,
ik samen met Llink in een database verwerkt
tweedehands. We hebben al teveel gemaakt.
maar je kunt niet alles incorporeren in je
(www.llink.nl/juistnu).” Natasja en Sophie
Ik probeer water zo weinig mogelijk te ver-
leven. Je moet kiezen voor het ene of het an-
schreven ook nog samen Fairshopping
vuilen. Gebruik verantwoorde wasmiddelen:
dere ideaal. Het probleem is niet wat je kan
(2004), een gids met meer dan 1000 adressen
Driehoek doet het heel goed; citroen doet
doen, maar hoe je het praktisch doet.”
waar het leuk en ‘goed’ winkelen is.
wonderen en azijn ook.”
Natasja en Sophie gingen in gesprek met
Heeft ‘Praktisch Idealisme’ daadwerkelijk iets
Natasja maakt deel uit van de Arena van
mensen uit de jaren 60, mensen uit de anti-
gedaan aan de gekte rond Pim Fortuyn? Na-
Urgenda. Dat zijn mensen die “hun nek
apartheidsbeweging, de vrouwenbeweging,
tasja: “Het heeft in ieder geval mij van mijn
willen uitsteken om Nederland sneller duur-
de vredesbeweging. Uit die gesprekken werd
gekte afgeholpen. Ik heb het hanteerbaar
zaam te maken, de handen uit de mouwen
hun duidelijk dat je niet de hele wereld op
gemaakt, aandacht gevraagd. Je hoeft je niet
willen steken om actief duurzame projecten aan te jagen, en bijdragen aan het debat en
deloosheid, machteloosheid, met als risico
het oplossen van knelpunten”. De Urgenda foto: Cathelijne Berghouwer
je schouders kunt dragen. Dat leidt tot moedat je cynisch wordt. Mede op basis van die gesprekken kozen Natasja en Sophie voor een strategie die zegt dat het al heel mooi is als je met één of twee noties van wat voor jou een betere wereld
Arena werkt ook aan een visie voor 2050 als wenkend perspectief. Daarnaast is Natasja actief in GroenLinks. Zo maakt zij nu bijvoorbeeld deel uit van de commissie die het landelijke verkiezingsprogramma gaat schrijven.
is, aan de slag gaat. Stel jezelf de vraag: Wat is jouw grootste passie? Waar wil jij aan wer-
6
ken? “Als je kijkt naar de antwoorden op die
“Waar komen al die mooie vrouwen van-
Ik leg uit dat deze jonge vrouwen, die met
vragen dan blijkt het goed verdeeld”, aldus
daan, mevrouw? En wat doet u dat ze een
hun mondaine verschijning en zelfbewuste
Natasja, waarmee ze wil zeggen dat alle
voor een bij u aan tafel komen zitten?”
uitstraling duidelijk indruk hebben gemaakt,
‘wereldproblemen’ in die antwoorden langs
Overdrijving is de man die dit aan mij vraagt
niet alleen in hun persoonlijk leven, maar
komen.
niet vreemd.
ook in hun zakelijk leven zich inzetten voor
“Neem het urgentste, of wat voor jou het
Al die mooie vrouwen! Het zijn er maar twee,
duurzame consumptie en productie, en dat
belangrijkste is, en probeer dat te integre-
maar mooi zijn ze, daarin overdrijft hij niet.
ik ze daarom interview voor ons blad. Om het
NVR InfoReeks
Noodwetten
Mijn advies aan het Kabinet zou zijn: maak
gaan over hoe we het gaan veranderen.”
Iemand met zo’n staat van dienst heeft
een acute noodwet op klimaatverandering.
Die ober op het Centraal Station had gelijk:
natuurlijk wel een advies voor het Kabinet?
Ik zou ook acute noodwetten adviseren
Natasja moet in de politiek.
Natasja heeft er meer dan één zelfs:
om bestaande bouw te verduurzamen en
“Door ‘Praktisch Idealisme’ heb ik veel ken-
nieuwbouw helemaal duurzaam te maken.
“Ik vier de veranderkracht die wij vrouwen
nis gekregen. Ik weet nu zoveel van klimaat-
En ik zou een goed gesprek voeren met
hebben. Ik kan werk en zorg combineren.
verandering dat ik weet dat we in 2021 naar
boeren over hun werk. Boeren zijn het kind
Veel vriendinnen hebben, net als ik, hun
90% CO2-reductie moeten, alle ‘fossil fuels’
van de rekening; dat is een consequentie
eigen economische zelfstandigheid, en tijd
moeten eruit, anders moet je accepteren dat
van wat wij doen, wij betalen te weinig voor
genoeg voor leuke dingen. Veranderkracht
er heel rare dingen gaan gebeuren.
vlees. Ik zou met de boeren het gesprek aan-
zit in tijd en kennis.”
Gaya Branderhorst, generaal van StoereVrouwen:
“Bij jonge vrouwen valt meer te halen” Ze is 28 jaar en generaal. Haar leger bestaat uit alleen vrouwen. Jonge vrouwen,
wasverzachter – die bij wasnoten eigenlijk
in strak uniform, en met een kekke, roze baret. Met enige regelmaat rukt haar
niet nodig is – gebruikt Gaya 2 eetlepels witte
‘koopleger’ uit, marcheert door winkelstraten, gaat winkels binnen om naar duur-
azijn, biologische.
zame produkten te vragen, moedigt winkeliers aan om duurzame producten in Dr. Green
hun schappen op te nemen.
StoereVrouwen verzorgt ook lezingen, en We spreken met Gaya Branderhorst, project-
respect voor de aarde. Zo’n koopleger is een
therapiesessies met Dr. Green. “We komen
leider van StoereVrouwen. In de terminologie
ludieke manier om duurzaamheid te promo-
dan met een roze stoel en een roze barokke
van StoereVrouwen is zij de generaal. Haar
ten. Veel mensen denken dat duurzaamheid
sofa.” Verschillende vrouwen spelen de rol van
projectmedewerker is majoor en stagiaires
moeilijk is, dat het zwaar is. Maar er zijn een
Dr. Green. Wie op de sofa komt liggen krijgt
zijn sergeanten of luitenanten. Stoere termen
heleboel producten die duurzaam zijn en ook
een shoptherapie. Dr. Green is een dienst die
voor stoere vrouwen.
erg hip.”
StoereVrouwen verkoopt. Voor ongeveer 1000
“Stoere vrouwen zijn jonge vrouwen die
StoereVrouwen organiseert een paar keer
Euro verzorgt Dr. Green de hele dag therapie-
er leuk uit willen zien en lol willen hebben,
per jaar, verspreid door het land, een koople-
sessies. “Op festivals staan we bijvoorbeeld
die willen genieten van shoppen, maar met
geractie. Maar vrouwen kunnen dat lokaal ook
met Dr. Green en dan geven we proefjes van
zelf doen.
duurzame producten mee.”
Lokale groepen van StoereVrouwen worden
ven die met duurzame producten (willen)
regimenten genoemd. Vrouwen kunnen zelf
werken. Bedrijven zoeken StoereVrouwen op
het initiatief nemen om een regiment te star-
om hun producten te ‘promoten’.
ten in hun woonplaats. “StoereVrouwen die
Gaya vertelt over de komende samenwerking
samen leuke dingen doen om te ontdekken
met Fairconnect, een levensmiddelenprodu-
hoe je wereldverbeterend bezig kunt zijn.”
cent, die het merk SUMM in supermarkten
Er zijn al regimenten in Amsterdam, Arnhem,
gaat brengen. Dat zijn levensmiddelen die én
Almere, Alkmaar, Leiden, Haarlem, Hoorn, Den
biologisch én fair trade zijn.
Haag, Twente, Rotterdam, Soest, en Utrecht.
StoereVrouwen gaat dat op ludieke wijze pro-
Een regiment organiseert regelmatig activi-
moten. “We leggen voor grote supermarkten
teiten voor vriendinnen, kennissen en andere
een roze loper uit, ernaast staan stoere vrou-
voor hen en mij efficiënt te houden, doen we
geïnteresseerden, zoals kledingruilacties
wen die de binnenkomende klanten kleine
dat in een restaurant op Amsterdam Centraal.
bijvoorbeeld, of biologische kookfeestjes.
hapjes voeren.”
De man is er ober. Hij knikt dat ie het begrijpt:
“Bij ieder event leer je weer,” vertelt Gaya, “en
“dat is mooi”, verzucht hij, waarmee hij – naar
er worden ook tips ingestuurd.” Zo leerde
Begonnen als streek
ik aanneem – de inzet van de dames bedoelt,
Gaya bijvoorbeeld over wasnoten. “In plaats
StoereVrouwen is 2,5 jaar geleden bedacht en
“ze zouden in de politiek moeten gaan.”
van wasmiddel doe je 5 wasnoten in een zak-
ontwikkeld door Elena Simons, creatief leid-
Sandra Boes
je, daar was je dan 2 of 3 keer mee.” En voor
ster van Wonder. Wonder is een kleine organi-
foto: Martijn Mulder
StoereVrouwen werkt ook samen met bedrij-
NVR InfoReeks
7
satie die de wereld beter wil maken door middel van streken. Zoals tijdens Sinterklaas kleine cadeautjes in de schoenen stoppen bij de moskee. Of met uitkeringsrechtigden koekjes bakken en die dan, langs de deur, aanbieden aan mensen in Bloemendaal, als dank voor de belasting die zij betalen. StoereVrouwen is begonnen als ‘een streek’, foto: Martijn Mulder
en van een vrijwilligersklus uitgegroeid tot een fulltime baan. Gaya is blij dat zij die fulltime baan mag vervullen. “Voor mij is duurzaamheid iets vanzelfsprekends; ik ben opgevoed met zorg voor de omgeving. Mijn hippie-ouders hebben me niet voor niets Gaya
vandaan komt, of waarvan het is gemaakt.
dat zou verboden moeten worden.” Gaya
(= aarde) genoemd. Ik had alleen nooit ge-
Vaak weten ze daar ook weinig of niets van.
vindt ook dat er meer en betere voorlichting moet zijn over vlees. “Vlees is niet goed voor
dacht dat ik er ook m’n werk van kon maken.” Na haar studie Econometrie, werkte Gaya in de
Voetafdruk
je. Al die propaganda vanuit de vleesindustrie;
financiële sector. Daar waren ze helemaal niet
Hoe duurzaam is Gaya zelf als consument?
vlees is alleen maar slecht voor je lichaam.”
met duurzaamheid bezig. “En als ze er al mee
“Relatief doe ik het wel goed. Ik heb m’n
“Maar dat is mijn mening”, haast ze zich te
bezig waren, was het zoals Al Gore in zijn film
voetafdruk gemeten, ik zat op 3,0.” Volgens
zeggen. “Bij StoereVrouwen zijn heel diverse
laat zien: een balans met aan de ene kant een
De Kleine Aarde (www.kleineaarde.nl) mag je
vrouwen met verschillende meningen. Er is
zak geld en aan de andere kant de aarde. Het
maar 1,8 en zit de gemiddelde Nederlander
bijvoorbeeld een groepje dat BTW op biologi-
idee dat duurzaamheid alleen maar kost en
op 4,4. Ze eet geen vlees, rijdt geen auto, gaat
sche producten wil afschaffen.” Gaya vindt dat
niets opbrengt zat er nog steeds sterk in.”
altijd met het openbaar vervoer, spaart papier
niet zo’n goed idee: “dan komt het weer van
en hergebruikt aluminium, heeft groene ener-
bovenaf.” Zij is meer voor goed informeren
StoereVrouwen is bijzonder suksesvol. Inmid-
gie en koopt – meestal wel - duurzame kle-
van mensen die dan uit eigen wil gaan kopen.
dels hebben zich 500 stoere vrouwen aange-
ding. “Ik heb alleen nog moeite om duurzame
“Als elke Nederlander elke week 2,5 euro
meld. Het plan is nu zelfs om StoereVrouwen
schoenen te vinden hier in Amsterdam; als
uitgeeft aan biologische producten, zouden
los te koppelen van Wonder tot een zelfstan-
iemand een tip heeft?” Haar cosmetica is van
producenten vanwege schaalvergroting hun
dige Stichting met Gaya als beoogd directeur.
Weleda en dr. Hauschka.
prijzen al kunnen laten dalen naar het niveau
Voor Gaya heeft duurzaamheid 3 aspecten:
van huidige niet-biologische producten.”
StoereVrouwen richt zich op vrouwen vanaf
biologisch, fair trade en hergebruik. “Liefst
(ongeveer) 17 jaar. “Daar valt meer te halen,”
heb ik iets wat biologisch én fair trade is.”
Gaya eindigt natuurlijk met een oproep aan jonge vrouwen om zich aan te sluiten bij Stoe-
vindt Gaya, aan bewustzijn, bedoelt ze. Jonge vrouwen laten zich makkelijker verleiden door
Heeft Gaya een advies aan dit Kabinet? “De
reVrouwen. “Sluit je aan bij het leger”, dat van
wat ‘in’ en leuk is en kijken niet naar waar het
bio-industrie, dat vind ik persoonlijk heel erg;
Gaya, wel te verstaan.
GA VOOR ‘GOED GOED’ De Schone Kleren Campagne in een nieuw jasje Sinds kort is de huisstijl van de Schone
lonen landen waar Westerse modehuizen
Kleren Campagne geheel vernieuwd;
hun kleding inkopen. De Schone Kleren Cam-
ook zijn de ambities van de organisatie
pagne gaat daarbij uit van de normen die
bijgesteld.
zijn vastgesteld door de International Labor Organisation (ILO) van de Verenigde Naties.
8
De Schone Kleren Campagne richt zich met
Solidariteit, (vrouwen)gelijkheid en gerech-
een positief kritische aanpak op verbete-
tigheid staan in het volle licht van deze onaf-
ring van de arbeidsomstandigheden van de
hankelijke en constructieve organisatie.
vraagt en mogelijk maakt. De organisatie
makers van kleding en ijvert ervoor dat een
De Schone Kleren Campagne wil een brede
staat daarin niet alleen. Er is een groeiende
leefbaar loon kan worden verdiend in lage
beweging in gang zetten die ‘goed goed’
coalitie van organisaties en vakbonden, ver-
NVR InfoReeks
Overgang naar een duurzame energiehuishouding moet sneller
De zonnefabriek maakt het de consument gemakkelijk “Als we rijk hadden willen worden, hadden we wel een casino op internet gestart.” Aan het woord is Gustaaf Haan. Samen met Aren van Muijen begon hij in 2008 de Zonnefabriek met als doel om de drempel naar duurzame energiebronnen zoals zon en wind te verlagen. “Als er geen milieuwinst is met ons product, stoppen we ermee. Het gaat echt om de bijdrage aan een duurzamere wereld. We doen het omdat we goed willen doen.” Met zonnepanelen zijn ze begonnen, maar: “als we er achter komen dat er andere manieren zijn om sneller bij te dragen aan vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen, dan gaan we ons daar op richten.” Aren van Muijen en Gustaaf Haan zijn bei-
Zonnepanelen was het makkelijkst, dus
den al jaren werkzaam in de energiesector.
volgden de heren een cursus elektrotech-
“Voor plusminus 10 tot 20 duizend Euro kun
Zij vinden dat er over de energietransitie, de
niek en begonnen zonnepanelen te leggen.
je al je eigen elektriciteit opwekken; dat is
overgang naar een duurzame energiehuis-
Maar de Zonnefabriek doet meer: “Wij ma-
zo’n 3000 kilowattuur per jaar. En zonnepa-
houding, meer gedacht, gediscussieerd en
ken het makkelijk voor de klant; wij zoeken
nelen gaan gegarandeerd circa 25 jaar mee.
geschreven wordt dan dat er concreet wordt
alles voor ze uit: de techniek, de subsidie,
Je krijgt geld voor wat jezelf aan energie
gehandeld, bijvoorbeeld door windmolens
alles.”
opwekt, en per kilowattuur krijg je daar-
te bouwen of zonnepanelen te installeren.
Haan: “We komen langs, meten het dak op,
naast ook nog subsidie (circa 32,4 Eurocent).
Met de Zonnefabriek willen ze het proces
kijken naar de meterkast, de bekabeling, en
Wij berekenen hoeveel het pakket oplevert
versnellen.
de schaduwpositie. Dan maken we een be-
en binnen hoeveel jaar de kosten er uit kun-
“Iedereen heeft door dat er iets moet ge-
rekening hoeveel procent we kunnen gene-
nen zijn.”
beuren. De generatie voor ons (Haan noemt
reren, met welk type panelen en welk type
deze generatie de machthebbers) vindt het
omvormer. We maken een offerte en vragen,
Als de consument het allemaal zelf moet
interessante discussieonderwerpen. Wij
als die aanvaard wordt, voor onze klanten
doen, gaat er nog al eens wat mis. De subsi-
realiseren ons dat we zelf iets moeten doen,
een subsidie aan.”
dieaanvraag is niet goed ingevuld; ze weten
iets concreets.”
niet welke panelen ze moeten kiezen, en welke omvormer; bij de aanmelding van de
schillende groepen in kledingproductielan-
Ook lanceert de organisatie een nieuw blad:
groencertificaten (certikuur) kan het fout
den, de Europese Clean Clothes Campaigns en
Goed Goed Nieuws. Dit magazine vol achter-
gaan; ze moeten een bruto productiemeter
– de laatste tijd gelukkig steeds meer - gelijk-
grondinformatie en mogelijkheden om als
aanvragen. De Zonnefabriek neemt de con-
gestemden wereldwijd onder aanbieders van
consument in actie te komen, verschijnt twee
sument al deze zaken uit handen en zorgt
kleding. Ook de Nederlandse Vrouwen Raad is
keer per jaar. Het blad is gratis voor dona-
uiteraard ook dat de zonnepanelen geïnstal-
vertegenwoordigd in de Schone Kleren Cam-
teurs.
leerd worden. Inmiddels gaat de Zonnefa-
pagne (SKC).
briek nog verder en biedt ook constructies
De inzet van de Schone Kleren Campagne
Op de website www.schonekleren.nl is ach-
aan die zonnepanelen (nog) makkelijker
richt zich tevens op alle consumenten die
tergrondinformatie te vinden. Met een sms’je
toegankelijk te maken voor consumenten:
alleen maar kleren in de rekken willen die
kan de consument support betuigen aan de
bijvoorbeeld met leningen, of een lease- of
‘goed’ zijn gemaakt. Gezamenlijk maken we
acties die de Schone Kleren Campagne orga-
huurconstructie.
eerlijke kleding mogelijk, we gaan voor ‘goed
niseert, en er kan geblogd worden. De Zonnefabriek en andere vergelijkbare be-
goed’! De Schone Kleren Campagne opent een eigen winkel met T-shirts, tassen en pu-
Francine Thielen-Tonnaer
drijven dragen met de aanbieding van een
blicaties.
Lid Commissie Duurzame Ontwikkeling
totaalpakket wezenlijk bij aan de versnelling
NVR InfoReeks
9
van het proces van energietransitie. “Maar”,
Hoe duurzaam is Gustaaf Haan nu eigenlijk
“Op bepaalde vlakken moet je wel een beslis-
zegt Haan, “er moet nog veel gebeuren.” Hij
zelf als consument? “Als het in je mogelijk-
sing nemen,” vindt Haan. Bijvoorbeeld tro-
waarschuwt voor teveel optimisme. Hetzelf-
heid ligt en je de keuze hebt, moet je het
pisch hardhout, dat kan echt niet; en ook bij
de pakketje groene stroom wordt nu door
doen,” vindt Haan. Maar dan moet je wel een
vis moet je kieskeurig zijn. Op het gebied van
verschillende partijen geclaimd: de consu-
redelijke keuze kunnen maken. Haan vindt
kleding vindt hij het moeilijker: “je weet het
ment die het opwekt en het elektriciteitsbe-
dat het soms te moeilijk wordt gemaakt,
niet; als ik zou weten dat het fout was, zou ik
drijf die het doorlevert. Maar groene stroom
omdat er nog te veel verleiding uitgaat
het niet kopen.” En: “ik koop alleen nog bij de
leveren is niet hetzelfde als groene stroom
van het goedkope(re) product. Hij legt de
ecologische bouwmarkt, sinds die er is.”
gebruiken. Pas op voor ‘greenwashing’:
verantwoordelijkheid bij de aanbodkant.
We vragen Haan tot slot of hij een tip heeft
bijvoorbeeld Noorwegen verkoopt groene
“Bedrijven onttrekken zich aan hun verant-
voor milieuminister Cramer? Voor Gustaaf
energie aan Nederland, maar verbruikt zelf
woordelijkheid door de keuze te laten aan
Haan is dat duidelijk: “Voer hier het Duitse
kolenstroom uit Nederland, terwijl beide
de consument. Maar als je als bedrijf echt
subsidiesysteem in; daar wordt de subsidie
landen denken dat ze groen zijn.
iets wilt verbeteren, bied je alleen duurzame
op groene energie betaald uit de opslag die
“Het is een leerproces”, aldus Haan, “als je
producten aan.”
mensen moeten betalen voor grijze ener-
denkt dat we er zijn, zijn we pas op de helft.”
gie.” Moet je eens zien hoe snel het dan gaat met de zonnepanelen.
Meer informatie op: www.zonnefabriek.nl en www.milieucentraal.nl.
Duurzaam initiatief Kringko 1 jaar later Op de 2de Duurzame Dinsdag in Limburg,
gespecialiseerde recyclingbedrijven. Het
van 500 kg en rijdt twee à drie routes per
in 2008, diende Nick van Kimmenade zijn
klantenbestand groeit.
dag. De hybridefiets verbruikt per 100 kg de
duurzaam initiatief in onder de naam: ‘Kringko, ook door jou”.
energetische waarde van 3/4 ltr. benzine. Nick van Kimmenade is een ‘selfmade man’.
Nick onderzoekt de mogelijkheid om in de
Als student sociologie werkte hij in zijn vrije
toekomst te gaan rijden op zonne-energie
Een jaar later, op maandag 19 juli 2009, fiets-
tijd bij de afvalophaaldienst in de gemeente
om zijn ideaal - duurzaam ondernemen in
te ik achter de hybridefiets van Nick door het
Weert. De gigantische hoeveelheid op deze
de afvalbranche -, nog krachtiger gestalte te
centrum van Weert. De ondernemers die hij
wijze ingezameld ongesorteerd afval werd
kunnen geven. Bij het gemeentebestuur van
daar in de binnenstad bedient, rekenen op
rechtstreeks met treinwagons naar een ver-
Weert ondervindt zijn initiatief veel support.
zijn komst. In gepatenteerde verpakkingen
brandingsoven getransporteerd. Dat kan an-
Wilt u meer informatie, kijkt u dan op www.
aangepast aan de soorten afval die behoren
ders, was de stellige overtuiging van Nick. Hij
kringko.nl en www.afvalinweert.nl.
bij de bedrijvigheid van de verschillende
ontwikkelde een duurzaam concept en ging
ondernemers, verzamelt hij op commerciële
er zelf mee aan de slag. Zijn hybride-Kringko-
Francine Thielen-Tonnaer
basis hun afval. De verpakkingen zijn er in
fiets weegt 300 kg, heeft een laadvermogen
Lid Commissie Duurzame Ontwikkeling
meerdere maten en grondstoffen afhankelijk van de toepassing; ze zijn speciaal ontworpen om passend te kunnen worden ingezet in het ophaalsysteem. Het marktaandeel van Nick in de binnenstad van Weert is inmiddels 25%. Het spreekt tot de verbeelding van de ondernemers dat gesorteerd aangeboden afval na bewerking geschikt is voor hergebruik, Cradle to Cradle. Van het totale afval dat Nick bij de ondernemers in de binnenstad in de verschillende verpakkingen inzamelt, wordt 10 tot 15% afgevoerd naar de verbrandingsoven omdat er voor hergebruik geen passende bestemming is. De overige 85% vindt zijn weg naar
10
NVR InfoReeks
Terugblik CSD 16/17 - vooruitblik CSD 18/19
De invloed van het maatschappelijk veld De NVR wil in oktober 2009 een bijeen-
CSD-onderhandelingen voor de positie van
tisch gemodificeerde organismen (GMO’s)
komst organiseren over de invloed van
vrouwen. De bijeenkomst biedt interactieve
besproken worden.
het maatschappelijk veld op de Commis-
workshops, lezingen en beleidsbijeenkom-
In expertmeetings per thema wordt geke-
sion on Sustainable Development (CSD)
sten. De bedoeling is om in de beleidsbij-
ken naar mogelijke beleidsaanbevelingen
van de Verenigde Naties.
eenkomst de resultaten van CSD 16/17 te
voor de regeringsdelegatie naar CSD 18/19.
operationaliseren in aanbevelingen voor
De uitkomsten van die meetings worden
Deze brede, inhoudelijke beleidsdag van
de nationale en internationale politiek. Ook
ter plekke meegegeven aan minister
de NVR zal ingaan op verschillende aspec-
wordt een workshop georganiseerd waarin
Jacqueline Cramer van Volkshuisvesting,
ten van duurzaamheid en globalisering. Er
wordt ingegaan op het politieke spel van
Ruimtelijke Ordening en Milieu, die uiter-
wordt inhoudelijk en politiek teruggekeken
de CSD, de voors en tegens van een demo-
aard eveneens voor de bijeenkomst wordt
naar de cyclus die met de CSD-vergadering
cratisch bestel; een spoedcursus lobbyen
uitgenodigd.
in mei 2009 is afgerond. Agendapunten
dus. En er is een workshop over de Major
De bijeenkomst is bedoeld voor een breed
waren daar landbouw (waaronder de voed-
Groups, de groepen die vanuit de Verenigde
publiek, met name de NVR-achterban, ver-
selcrisis), rurale ontwikkeling, land, waterge-
Naties worden onderscheiden en waarvan
tegenwoordigers van Non Governmental
bruik, droogte/verwoestijning en Afrika.
‘vrouwen’ er een is, met als discussiepunt
Organisations (NGO’s) en geïnteresseerde
Voor de bijeenkomst in oktober is land-
“Werken we samen of ieder voor zich”.
ambtenaren.
bouwminister Gerda Verburg, voorzitter
TIjdens de bijeenkomst wil de NVR niet
van CSD 17, uitgenodigd om in te gaan op
alleen terugkijken, maar ook vooruitblikken
Zie de NVR website voor nadere informatie:
de maatschappelijke resultaten van CSD
naar de komende CSD cyclus. De agenda-
www.nederlandsevrouwenraad.nl/duur-
16/17 en hoe die te interpreteren zijn in het
punten van CSD 18/19 zijn duurzaam pro-
zame ontwikkeling. Voor meer informatie
licht van de crisis. Ook zal aandacht worden
duceren en consumeren, transport, mining
over de CSD: www.un.org/esa/dsd/csd/
besteed aan de concrete resultaten van de
en chemicals. Ook zal het onderwerp gene-
csd_index.shtml.
Think Global, Act Local
het belangrijk is om het maatschappelijk
Vrouwenorganisaties op de bres voor de lange-termijn-visie
plannen. Het is goed politieke partijen die
De gemeentedeelraadsverkiezingen in
zingen daar nog eens op te wijzen.
landse gemeenten te brengen, is door COS
middenveld te betrekken bij gemeentelijke zich opmaken voor de gemeenteraadsverkie-
het voorjaar van 2010 zijn een uitste-
Nederland (= Centrum voor Duurzame Ont-
kende aanleiding om Duurzame Ontwik-
wikkeling en Internationale Samenwerking)
De slogan ‘Think Global, Act Local’ is inmid-
keling onder de aandacht te brengen van
de Duurzaamheidsmeter ontwikkeld. Sinds
dels een welbekende leidraad voor verant-
de verschillende politieke partijen.
eind maart 2009 is de Nieuwe Duurzaam-
woord duurzaam handelen en verantwoorde
heidsmeter beschikbaar op de website www.
besluitvorming van burgers en hun verte-
De komende periode zullen politieke partij-
duurzaamheidsmeter.nl.
genwoordigers op het lokale niveau. Uw
en zich weer in de strijd werpen om de gunst
De Duurzaamheidsmeter wordt ingezet als
vrouwenorganisatie kan daarmee, en met de
van de kiezers te winnen met de belofte zo
meetinstrument om na te kunnen gaan hoe
duurzaamheidsmeter, op de bres voor een
goed mogelijk het belang van de gemeente
de gemeente ervoor staat op de verschil-
lange termijn visie!
te dienen. Wordt hierbij gedacht vanuit
lende aandachtsterreinen. Wat kan verbeterd
Duurzame Ontwikkeling en alle deelfacetten
worden? Hoe denkt de gemeente dat aan te
Om uw actie te ondersteunen is op de web-
daarvan, of laten de politieke partijen zich
pakken? Hoe loopt het tijdpad?
site van de NVR, www.nederlandsevrouwen-
Het is geen nieuws meer dat wij in het
Volgens de NVR leent de Duurzaamheids-
beeldbrief te vinden die gericht kan worden
westen een te groot beslag leggen op de
meter zich uitstekend om ingezet te worden
aan de fractievoorzitters van de plaatselijke
draagkracht van de aarde. Of anders gezegd:
als nulmeting voorafgaand aan de gemeen-
politieke partijen.
slechts leiden door korte termijn issues?
raad.nl/duurzameontwikkeling, een voor-
onze ecologische voetafdruk is veel te groot.
teraadsverkiezingen die om de vier jaar ge-
Zie www.voetenbank.nl. Om deze thematiek
houden worden. In de Duurzaamheidsmeter
Francine Thielen-Tonnaer
meetbaar onder de aandacht van de Neder-
wordt ook uitdrukkelijk aangegeven dat
Lid commissie Duurzame Ontwikkeling NVR
NVR InfoReeks
11
Nederlandse Vrouwen Raad
Op naar de Huishoudbeurs De NVR maakt zich op om begin 2010 naar de Huishoudbeurs te gaan. Het voornemen is om daar samen met andere organisaties een ‘duurzaamheidspaviljoen’ in te richten. Doel is om zowel bezoekers van de Huishoudbeurs als andere standhouders op een laagdrempelige, hippe manier te winnen voor duurzaam consumeren.
consumeren, is het plan ontstaan om daar iets te doen met de 110 duurzame acties. De NVR stelt zich voor, in samenwerking
zal als koepelorganisatie haar inzet ook actief
met Urgenda en waarschijnlijk met het Mi-
uitdragen naar de lidorganisaties en deze
nisterie van VROM, LNV en OCW, en enkele
aanmoedigen om haar voorbeeld te volgen.
andere maatschappelijke partijen, zoals
Ook dat is een van de inspanningsverplichtin-
wellicht StoereVrouwen (zie ook elders in
gen beschreven in het convenant.
dit nummer), een duurzaamheidspaviljoen
Verder wil de NVR de maatschappelijke
op de Huishoudbeurs in te richten. Het
doorwerking van duurzaam consumeren en
duurzaamheidspaviljoen zou plaats moeten
produceren bevorderen. Aan deze inspan-
bieden aan verschillende stands voor duur-
ningsverplichting is een vervolg gegeven op
zame producten, je kunt er terecht voor een
de volgende interactiedag ‘Duurzaamheid is
duurzaam hapje en drankje, en vanuit het
Even terug in de tijd. In 2007 organiseerde
Mensenwerk’ in 2008. Tijdens die dag heeft
duurzaamheidspaviljoen kunnen ‘uitvallen’
de NVR een interactiedag over duurzaam
de NVR samen met de deelnemers een lijst
gedaan worden naar bezoekers en andere
consumeren en produceren. In verschillende
van, maar liefst, 110 duurzame acties opge-
standhouders om hen te informeren over
workshops werd verteld en gediscussieerd
steld. 110 vanwege het feit dat de NVR in
deze producten. In het paviljoen zullen ook
over wat je als individu of als organisatie kunt
2008 110 jaar bestond.
inspirerende mensen hun zegje doen over duurzaam consumeren, zoals ministers, be-
doen om duurzamer te zijn. Er werd onder andere aandacht besteed aan ‘Cradle to Cradle’,
De lijst met acties heeft inmiddels op ver-
kende Nederlanders, etc.
de filosofie die ervan uitgaat dat afval voed-
schillende manieren z’n weg naar de lidorga-
Het duurzaamheidspaviljoen biedt kortom
sel is en alle produkten hergebruikt zouden
nisaties gevonden. Nu zint de NVR erop hoe
alles wat op een Huishoudbeurs leuk is, maar
moeten kunnen worden.
ook mensen die niet van nature gericht zijn
dan duurzaam.
Aan het slot van die interactiedag onderte-
op aandacht voor het milieu of duurzaam-
kende de voorzitter van de NVR een Inten-
heid bereikt kunnen worden, en hoe de 110
De NVR voert op dit moment gesprekken met
tieovereenkomst, een convenant waarin de
duurzame acties ook buiten de NVR kunnen
betrokken partijen om dit plan waar te ma-
NVR als koepel gehouden wil zijn aan het
worden uitgezet.
ken. Sponsors worden nog gezocht.
implementeren van duurzaam consumeren
Omdat de Huishoudbeurs dé plek is waar veel
en produceren bij haar activiteiten. De NVR
vrouwen bij elkaar komen als het gaat om
Kledingmodule De Nederlandse Vrouwen Raad heeft op de interactiedag ‘Duurzaamheid is Mensenwerk’ in 2008 uitgebreid aandacht gegeven aan Eerlijke Kleding als vervolg op de interactiedag over Cradle to Cradle, waar een begin gemaakt werd met het thema. Om het thema dichterbij te brengen heeft de NVR een kledingmodule ontwikkeld. U vindt daarin naast achtergrondinformatie, een bruikbaar overzicht van mogelijkheden om in uw organisatie middels een twee uur durend programma het onderwerp onder de aandacht te brengen. De NVR voorziet de module van de nieuwste informatie.
Scene uit de film ‘China Blue’ over de slechte leef- en arbeids-
Zie: www.nederlandsevrouwenraad.nl/duurzameontwikkeling.
omstandigheden in de Chinese kledingindustrie.
Francine Thielen-Tonnaer Lid Commissie Duurzame Ontwikkeling NVR
