INFOMAP 2014-2015
De gehoornden
naar Le Cocu Magnifique van Fernand Crommelynck
een HETPALEISproductie 16+ wederopvoering De gehoornden is een surrealistische reis doorheen de ondoorgrondelijke krochten van het menselijke en jaloerse brein.
DE VOORSTELLING In een onbestemde ruimte zijn vijf mannen aan elkaar overgeleverd. Ze hangen wat rond, drinken koffie, kijken naar elkaar en wachten. In het middelpunt staat Bruno die alles in gang zet. Langzaam maar zeker raken de mannen verstrikt in een schijnbaar onschuldig spel dat steeds gevaarlijker wordt en eindigt in een grimmige nachtmerrie. De gehoornden is een surrealistische reis doorheen de ondoorgrondelijke krochten van het menselijke en jaloerse brein. Twee seizoenen geleden verdiepten Stef Aerts, Joé Agemans, Bart Hollanders, Greg Timmermans en Rik Verheye zich samen met Jan Bijvoet in één van de meest wrange van alle menselijke emoties: jaloezie. Wat zijn de gevolgen als jaloezie van de mens een monster maakt dat niet langer in staat is om helder na te denken? Dit gelegenheidscollectief liet zich inspireren door Fernand Crommelyncks Le Cocu Magnifique waarin thema’s als destructieve liefde, (on)trouw en obsessieve jaloezie op een tragikomische manier worden samengebracht. De meeste leden van dit collectief hebben al afzonderlijk of samen bij verschillende (jeugd)theatergezelschappen gespeeld, zoals FC Bergman, Toneelhuis, Laika, NTGent, BRONKS, Zuidpool en ’t Arsenaal. Tijdens de hernemingsreeks neemt Bart Hollanders de rol voor zijn rekening die Stef Aerts oorspronkelijk speelde. Thomas Verstraeten voegt zich als nieuwkomer bij de ploeg.
MEDEWERKERS Bewerking naar Le Cocu Magnifique van Fernand Crommelynck Spel
Coach Dramaturgie Kostuumontwerp Lichtontwerp Decoruitvoering Kostuumuitvoering
Stef Aerts Joé Agemans Jan Bijvoet Bart Hollanders Rik Verheye Joé Agemans Bart Hollanders Greg Timmermans Rik Verheye Thomas Verstraeten Jan Bijvoet Hanneke Reiziger Judith Van Herck Frank Haesevoets Fati Ben Azouz Tom De Roy Vicente Simon y Araixa Judith Van Herck Hilde Mertens Veerle Segers
Projectleiding Met dank aan
Erik Moonen Matteo Simoni en alle andere medewerkers van HETPALEIS
GESPREK MET DE MAKERS Na een succesvolle premièrereeks in het seizoen 2012-2013 vindt vanaf 15 november 2014 in de Kleine zaal de wederopvoering van de productie De gehoornden plaats. Speciaal voor deze productie werd er toentertijd een gelegenheidscollectief geformeerd bestaande uit Stef Aerts, Joé Agemans, Bart Hollanders, Greg Timmermans, Rik Verheye en Jan Bijvoet. De gehoornden vloeide voort uit een vraag van directeur Barbara Wyckmans, die het gezelschap FC Bergman uitnodigde om in HETPALEIS een voorstelling te maken. Zij was destijds zeer enthousiast over De Thuiskomst van Harold Pinter, die onder de vleugels van FC Bergman was gecreëerd. Uiteindelijk kon De gehoornden niet met de voltallige FC Bergman ploeg gemaakt worden en heeft maar een aantal groepsleden zich voor de vooropgestelde periode kunnen vrijmaken, aangevuld met acteurs die al eerder met hen hadden samengewerkt. Aan hen de vraag hoe de voorstelling tot stand is gekomen en hoe ze eraan gewerkt hebben. Greg: In het begin lag nog niet veel vast, behalve dat we rond jaloezie wilden gaan werken. Het gekke is dat, nog voordat we voor dit thema kozen, het stuk Le Cocu Magnifique van Fernand Crommelynck al door Stef naar voren was geschoven. Niet iedereen was overtuigd van het stuk, maar het thema van jaloezie uit Le
Cocu Magnifique hebben we wel behouden en als leidraad genomen bij onze zoektocht naar een geschikt stuk. Bovendien dachten we dat het thema jaloezie op het vlak van de liefde goed zou aansluiten bij de belevingswereld van adolescenten. Stef: De eerste twee weken van het repetitieproces zijn we vooral bezig geweest met het lezen van verschillende teksten over jaloezie. We hebben nog overwogen om een mix te maken uit allerlei repertoirestukken die handelen over jaloezie. Rik: We hielden bij de keuze wel altijd in het oog dat het gespeeld moest kunnen worden door vijf mannen, zelfs als het om vrouwenrollen ging. Stef: Dat was geen evidente keuze als je het over jaloezie in de liefde wilt hebben. Om die reden zijn er stukken afgevallen die we fantastisch mooi vonden. Dat was ook het geval met Othello, een stuk dat zo over pure jaloezie tussen mannen en vrouwen én de erotische spanning tussen de seksen gaat dat je er, voor ons gevoel, een actrice bij moet hebben. Zoals Greg al eerder zei, had jij Le Cocu Magnifique voorgesteld. Wat intrigeerde jou aan dit stuk en hoe heb je iedereen weten te overtuigen?
Stef: Van bij de eerste lezing was ik vooral gefascineerd door het feit dat zo’n kluchtig, grotesk stuk uitliep op een heftig en wreed laatste bedrijf. Die gruwelijke climax wordt veroorzaakt door de niet te stoppen maalstroom aan gedachten van het hoofdpersonage Bruno, maar evengoed door de totale overgave van zijn geliefde Stella aan diens grillen. Dit maakt van Le Cocu Magnifique niet alleen een hilarische parodie op de herkenbare menselijke reflex van het ‘zich zot denken’, maar ook een ontroerende schets over de kwetsbaarheid van onvoorwaardelijke liefde. Bij een nadere lezing bleek natuurlijk dat het stuk iets minder impact had dan ik me had verbeeld. Het deel van de vertelling waar ik destijds voor gevallen was, ging nu vooral gebukt onder een berg overbodige fratsen en verwarrende nevenplots. Toch blijven de basisgedachten overeind: ‘tot wat voor een ziek monster kan jaloezie iemand maken en in hoeverre ben je bereid in naam der liefde mee te gaan in iemands zieke fantasie?’ Daar zijn we het na lange discussies over eens geworden. Hoe zijn jullie vervolgens te werk gegaan? Stef: We merkten dat we bij de vertalingen die er lagen en die vrij trouw teruggaan op het origineel, niet verder raakten dan het kluchtige verhaaltje. De teksten zijn, zonder afbreuk te doen aan het vertaalwerk van Marc Didden of Pjeroo Robjee, heel toneelmatig. Vandaar dat we er voor hebben gekozen om de originele tekst drastisch te bewerken en naar onze hand te zetten, zodat er ruimte overblijft voor onze fantasie en die
van het publiek. In het oorspronkelijke verhaal is Bruno een dorpsschrijver, die een bepaald soort idioom hanteert vol van rijmelarijen. Omdat we tijdens het bewerken steeds verder van die anekdotiek verwijderd raakten en Bruno bij ons geen schrijver meer is, paste dat gezwollen taalgebruik niet meer bij hem. Alleen als Bruno zich emotioneel laat gaan, kan hij zich wel te buiten gaan aan lyrisme. Rik: In het begin zochten we nog naar een bepaald soort vocabulaire en waren we op zoek naar Franse of Brusselse woorden en uitdrukkingen, maar in de loop van het bewerken voelden we dat die er toch te veel waren opgeplakt en hebben we ze er grotendeels terug uitgehaald. Kan je iets meer over de vormgeving vertellen? Stef: Om meer openheid te geven voor een eigen interpretatie is het beeld, net als de tekst, tot de essentie teruggebracht. Een sobere en uitgeklede vorm staat toe dat je je er allerlei soorten werelden bij kan voorstellen. De kostuums zijn ook vrij sober. We probeerden alles zo veel mogelijk uit te zuiveren, weg van de karikatuur. We hebben bewust gezocht naar een soort saaiheid of grijsheid. Greg: Omdat De Cocu zich oorspronkelijk afspeelt in een dorpsgemeenschap gingen we in het begin vooral op zoek naar hoe je die gemeenschap in een bepaalde vorm kan omzetten. We hebben enkele films gezien zoals Calvaire (van de Waalse regisseur Fabrice Du Welz) en Dogtooth (van de Griekse regisseur Giorgos Lanthimos), die
weliswaar in stilering totaal van elkaar verschillen, maar die ons wel hielpen in wat wij precies willen vertellen met sfeer en vorm. Stef: Calvaire is, als ik daar aan terugdenk, veel kleurrijker dan wat wij nu voor ogen hebben. Onze voorstelling speelt zich af in een saaie non-ruimte die niet gemaakt is om in te verblijven, maar waar de personages wel de hele tijd in (vast) zitten. Dit beeld valt te rijmen met wat er in Bruno’s hoofd omgaat. Bruno denkt zich vast in dat onontkoombare gevoel van jaloezie. In jullie gesprekken refereren jullie vaak aan films. Lieten jullie je ook door andere zaken in-spireren? Stef: We lieten ons even zeer inspireren door filmpjes op youtube of door fragmenten uit documentaires of reportages. Greg: De sfeer die de films van de Zweedse regisseur Roy Andersson oproept, kwam regelmatig ter sprake. Intuïtief wisten we allemaal welke richting we uit wilden. Het materiaal hielp ons om tot de essentie te komen. Bart: Muziek kan ook een inspirerende factor zijn. We werken daar zeer intuïtief mee. Ieder van ons heeft zijn eigen muziekkeuze, die afwisselend werd opgezet en dat leverde elke keer weer andere sferen op. Rik: Muziek wordt alleen gebruikt als het nodig is om een bepaalde
inhoud of sfeer aan een scène te geven. Tot slot: Jullie hebben Jan Bijvoet er als coach bij gevraagd. Wat is precies zijn bijdrage aan het geheel? Rik: Jan had ons bij De Thuiskomst als coach begeleid en dat was ons zeer goed bevallen. Toen we zeker wisten dat we in bijna dezelfde constellatie zouden samenwerken en we terug wilden vertrekken van een repertoirestuk leek het opportuun om Jan er wederom bij te vragen. Stef: Waar we elkaar tijdens het maken van De Thuiskomst in terugvonden is de onorthodoxe manier waarop we met bestaand repertoire weten om te gaan. We wilden bij De gehoornden opnieuw op die specifieke en intense manier met tekst aan het werk gaan. Jan Bijvoet heeft ons zeer geholpen om een ingang te vinden tot en aangestuurd bij de bewerking van de tekst. Hij confronteerde ons met onze zelfgeschreven teksten en zei vlakaf: “Ik geloof het niet als jullie dat zeggen.” Bart: We voelen allemaal wel aan wanneer iets goed is of niet, maar omdat Jan zelf niet meespeelt en ervoor zat, toetsten wij veel aan hem. Hij spoorde ons aan, stelde vragen en daagde ons uit. Hij gaf eventueel suggesties over hoe we dingen anders konden doen, maar hij trad nooit als regisseur op door ons bijvoorbeeld regieopdrachten te geven. Als zijn mening afweek van de onze en wij allemaal van het tegendeel overtuigd waren dan zei hij ook dat we voor onze ideeën moesten gaan.
KORTE INHOUD Nen echtgenoot, hé, hoe intelligent ook, zal de truuken van zijn vrouw nooit te weten komen. Hoe stom dat ze ook is. Zo is dat. Ik wil niet meer kapotgaan aan twijfel. Den twijfel is een maladie. Eén die u langzaamaan opvreet. En ik wil ’m nu zeggen: stopt! ... Ik wil die twijfel vernietigen. Vanaf vandaag! Dus, bon, ik ken nu mijn pathologie, maar ook de remedie, het universele middel, de acute oplossing feitelijk: om niet meer te twijfelen aan uwen trouw, moet ik zeker zijn van uwen ontrouw! Wat gaat er om in iemands hoofd dat wordt beheerst door twijfel en jaloezie? In De gehoornden (oftewel de hoorndragers oftewel de bedrogenen) houdt het hoofdpersonage Bruno hartstochtelijk veel van Stella, die zijn liefde op haar beurt met volle toewijding beantwoordt. Ondanks deze wederzijdse liefde vraagt Bruno zich af of deze onvoorwaardelijke liefde zal blijven duren en of Stella hem wel trouw is. Het groene gif van de jaloezie sijpelt langzaam maar zeker binnen en zaait verwarring. Vanaf dan houdt hij Stella angstvallig in de gaten en ziet hij in iedereen een potentiële minnaar. In werkelijkheid gebeurt er echter niks. Toch blijft het gevoel van twijfel en jaloezie aan hem knagen totdat hij de ultieme oplossing denkt te hebben gevonden. Als hij geen zekerheid kan krijgen over Stella’s trouw dan moet zij hem maar ontrouw zijn. Met andere woorden als Stella echt van hem houdt, dan moet zij dat ook bewijzen en onder zijn ogen met iedereen het bed induiken. Zij stribbelt in eerste instantie tegen, maar uiteindelijk offert zij zich op uit pure liefde. Bruno raakt steeds verder verstrikt in zijn eigen waandenkbeelden en verliest elke grip op de werkelijkheid.
NUTTIGE LINKS: Dogtooth (Kynodontas) Regisseur: Yorgos Lanthimos Deze Griekse film is een inspiratiebron geweest voor de makers tijdens het proces. De tragikomische sfeer van de film sluit heel nauw aan bij het theaterstuk. Café Muller Uitvoerder: Pina Bausch Op Youtube kan u verschillende fragmenten van deze voorstelling bekijken. Pina Bausch werkt vaak met heel sterke emoties, waaronder jaloezie. Link: http://www.pinabausch.de Othello Uitvoerder: Laika Jaloezie, het hoofdthema in één van de beroemdste werken van Shakespeare. Theatergezelschap Laika maakt een rauwe bewerking van deze klassieker. Link: http://www.laika.be/l.cgi?t=NL&a=0057 Babooshka Uitvoerder: Kate Bush De tekst van dit nummer was eveneens een inspiratiebron voor de makers. Link: http://songmeanings.com/songs/view/13012/
PRAKTISCH Meer informatie vindt u op de website van HETPALEIS, www.hetpaleis.be. HETPALEIS organiseert op 20 november 2014 om ± 22 uur een nagesprek in
samenwerking met studenten van de opleiding Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium/Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen. Gratis, maar graag reserveren via het onthaal van HETPALEIS.
NAAMACTIE Iedereen die Tom heet, zoals toneelmeester Tom De Roy, mag gratis naar De gehoornden in HETPALEIS. Niet geldig bij school- of groepsreservaties.
TICKETS voor De gehoornden zijn te koop aan €5 (-18) / €12 (+18). Reserveren aan het onthaal van HETPALEIS via 03 202 83 60 of
[email protected], of via www.hetpaleis.be
SPONSORS De Standaard, de geschreven mediasponsor: De Standaard informeert zijn lezers over HETPALEIS. Op onverwachte ogenblikken maak je via de krant kans op gratis kaarten. www.destandaard.be Klara, de gesproken mediasponsor: Klara informeert zijn radiopubliek over HETPALEIS. Trouwe luisteraars maken op onverwachte ogenblikken kans op gratis HETPALEIStickets. www.klara.be Theater Hotel, de logistieke sponsor: Theater Hotel is een specialist in nestwarmte. Kunstenaars die ver van huis in HETPALEIS komen werken, worden daardoor ook na hun uren verwend.
[email protected] vzw De Vrienden van HETPALEIS, de morele sponsor: Iedereen heeft recht op cultuur, ook kinderen en jongeren die tegen een financiële drempel aankijken. Iedereen die door omstandigheden nog nooit van de bijzondere wereld van het theater heeft geproefd, kan dankzij de Vrienden gratis naar HETPALEIS. Er zijn immers geen excuses om iemand het recht op cultuur te ontzeggen. Jij kan dit recht op theater voor iedereen mee helpen realiseren door lid te worden van de Vrienden van HETPALEIS. Iedereen t/m 18 jaar kan voor €10 een maat worden. Ben je ouder? Dan word je vriend voor €30. Als je voor een duolidmaatschap (twee vrienden) wil gaan, betaal je €50. Maten, vrienden en twee vrienden worden uitgenodigd op alle avant-premières van de Grote zaalvoorstellingen. Met je familie of je bedrijf kan je goede vriend worden voor €150 (4 gratis tickets + uitnodiging voor twee personen op alle avant-premières in de Grote zaal). Voor €300 word je boezemvriend (10 gratis tickets + uitnodiging voor twee personen op
alle avant-premières in de Grote zaal). Maar waarom niet kiezen om hartsvriend te worden van De vrienden van HETPALEIS? Voor €1000 krijg je 15 gratis tickets en word je met twee personen uitgenodigd voor alle avant-premières in de Grote zaal. Niet twijfelen, gewoon doen. Als kers op de taart kan je ook nog zielsverwant worden. Voor €2000 krijg je 20 gratis tickets, uitnodigingen voor alle avant-premières en een ereplaats in de foyer van HETPALEIS. Meer informatie bij Lieve Vanhaecke op het nummer 03 280 45 62 of via
[email protected]
SUBSIDIËNTEN HETPALEIS geniet subsidies van de Vlaamse overheid, de provincie Antwerpen en
de stad Antwerpen.
