INFO-AVOND 2 SEPT 2015 • Samenstelling van de BG • Opdracht en werkwijze van de BG • Vervolgpresentaties – De heer Vollenbroek (continu meting dioxines) – De heer Swart (luchtkwaliteitsonderzoek) – De adviezen van de BG
SAMENSTELLING VAN DE BEGELEIDINGSGROEP • leden
• voorzitter • adviseurs
LEDEN VAN DE BEGELEIDINGSGROEP • • • • • • •
3 x dorpsbelang Huisartsen van Harlingen e.o. ToxicoWatch Groep Sarolea (tot mei 2015) LTO Harlingen Seaport and Business Ass. (HSBA) Onafhankelijk deskundige/bekend met de REC problematiek
VOORZITTER VAN DE BG • DOOR DE BG ZELF GESELECTEERD • ONAFHANKELIJK • RECHT OP GOED ONDERZOEK
ADVISEURS VAN DE BG • RIVM (Van Bruggen/Swart) • GGD Fryslân/Groningen (Duijm) • GGD Amsterdam (De Jonge) GGD Amsterdam later op verzoek van de BG toegevoegd
OPDRACHT EN WERKWIJZE • Begonnen in september 2014 • Begeleiden van het RIVM-onderzoek • Eerst gewerkt aan onderzoeksvoorstel inzake continumeting dioxines (dec 2014) • Vervolgens het luchtkwaliteitsonderzoek • Afronding middels adviezen van de BG aan GS en B&W (= opdrachtgevers)
AARD VAN HET OVERLEG • Maandelijkse bijeenkomsten • Iedereen de ruimte – moeilijke materie – dialoog met RIVM – elkaars standunten achterliggende redeneringen en belevingen leren kennen – dus vertrouwen ontwikkelen – goede probleemstelling en onderzoeksontwerp maken
PRESENTATIES VAN DE BG • Toelichting van de heer Vollenbroek op het onderzoek continumeting dioxines • Toelichting van de heer Swart op het onderzoek naar luchtkwaliteit • Toelichting van Polhuis op de uitgebrachte adviezen van de BG
Continue dioxine metingen Johan G. Vollenbroek/MOB
www.mobilisation.nl
1
Even voorstellen • HTS procestechnologie • Doctoraal scheikunde Nijmegen • Bedrijfseconomie postdoctoraal Eindhoven • Milieurecht niet-juristen UvA • Gewerkt in India, Indonesië, Colombia, alle Oost-Europese landen, Nederland • RvS procedures waaronder alle kolencentrales en raffinaderijen, afvalovens
2
Rol in BG • Onafhankelijk deskundige Betrokken bij: • Continue meting van dioxines in de pijp van REC • Luchtkwaliteitsonderzoek (waarin ook een dioxine component zit)
3
Continue meting • Programma van eisen opgesteld samen
met Toxicowatch (en BG) • Pre-selectie van competente bedrijven: Environnement en Monitoring Systems • Aanbesteding en opdrachtverlening: gemeente Harlingen • Evaluatie commissie: Environnement beste technische aanbieding, goedkoper dan MS 4
Wijze van meting • Bemonstering begonnen op 6 augustus • Telkens 1 maand continue bemonstering
gedurende 1 jaar • Elke maand wisseling van filter patroon/cartouche door gecertificeerd lab • Analyse door gecertificeerd lab op meer varianten van dioxines dan wettelijk is voorgeschreven 5
6
7
Waarom op deze manier? • Conform internationale standaarden • In België is continue bemonstering op
dioxines wettelijk verplicht sinds 2000 • Sinds 2010 ook verplicht in Frankrijk • Oostenrijk, Duitsland, Italië deels • Nederland: Min. I&M weigert om dit in Nederland verplicht te stellen 8
Toetsing van meetresultaten Emissienormen REC: •0,1 ng/m3 TEQ (Toxiciteits EQuivalent) als 8 uurgemiddelde •0,01 ng/m3 TEQ als jaargemiddelde •Vergelijking van fingerprints met resultaten dioxine onderzoek in eieren
9
Rapportage van resultaten • Lab rapporteert eenmaal per maand
uiterlijk 1 maand na wisseling van filter patroon • Eerste meetresultaten oktober 2015 • Evaluatie/interpretatie • Eindrapportage najaar 2016
10
Wat na 1 jaar? Advies van BG aan bevoegd gezag najaar 2016, opties: •Stoppen met continue bemonstering •Doorgaan met meting met gehuurde apparatuur •Optie om apparatuur alsnog te kopen Besluit hierover door bevoegd gezag 11
Vragen?
12
Luchtkwaliteitonderzoek Harlingen Openbare Infomarkt 2 september 2015 Daan Swart Mede namens Mark van Bruggen 1
BETROKKENHEID VAN HET RIVM ● Verzoek aan RIVM van gedeputeerde, mw. Poepjes: › om met metingen duidelijkheid te geven over de luchtkwaliteit in Harlingen. › Aanleiding: langdurige discussies over luchtkwaliteit in Harlingen en de invloed van de REC.
2
Onderzoeksvraag Wat is de luchtkwaliteit in Harlingen, en hoe verhoudt die zich – tot die in de rest van Nederland? – tot gezondheidskundige normen?
Nevendoel: Breng de bijdrage aan de luchtkwaliteit in beeld van de REC en andere bronnen in en rond het industriegebied
3
Concretisering onderzoeksvraag ● Doe representatieve luchtkwaliteitsmetingen op leefniveau die › technisch-inhoudelijk boven alle twijfel zijn › op brede maatschappelijke steun kunnen rekenen › Gericht zijn op de luchtkwaliteit in totaliteit, met passende aandacht voor de REC
● Vergelijk de resultaten met andere locaties in Nederland ● Vergelijk de resultaten met luchtkwaliteitsnormen en andere gezondheidsnormen ● Breng de bijdragen van lokale bronnen (in het bijzonder de REC) zo goed mogelijk in beeld 4
________ __ __
___ ___
Wat maakt het lastig ● Verspreiding rookgassen van de REC beïnvloed door: › › › › › › › › ›
Opbouw atmosfeer (variabel) Windrichting Hoogte pijp temperatuur rookgassen Invloed REC-gebouw op stroming lucht (≈ even hoog als de pijp) Nabijheid windmolens Nabijheid kustlijn (kustlijn-fumigatie) Wisselende samenstelling afvalstroom Eventuele storingen
● Gevolg: › verspreidingsmodellen niet (goed) bruikbaar, dus meten is noodzakelijk › Veel meetpunten nodig en langdurig meten 5
________ __ __
___ ___
Meetnet Harlingen
6
________ __ __
___ ___
Meetplan(1 van 2) ● 2 hoogwaardige meetstations (meetcontainers) › Tijdelijke maar volwaardige stations van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML), inclusief alle procedures en validaties › Metingen onder ISO 17025 laboratorium-accreditatie › › › › ›
Minuutwaarden en uurwaarden van NO, NO2, SO2 15-minuutwaarden van Benzeen, Tolueen en Xyleen (BTX) Uurwaarden van fijnstof (PM10) concentratie Dagwaarden van fijnstof (PM10) samenstelling (selectie) Locale windrichting en windsnelheid
› live op internet: ongevalideerde uurwaarden van NO, NO2, PM10 › Looptijd: station 1 voor 1 jaar, station 2 vooralsnog voor 3 maanden 7
Meetplan(2 van 2) ● 20 meetlocaties met passieve metingen (buisjes) › › › ›
4-wekelijkse metingen van NO2, SO2, HCl en HF 15 locaties door RIVM voorgesteld 5 locaties nog vrij te bepalen door Begeleidingsgroep Looptijd 1 jaar: 13 maal 4 weken
● Draagbare gasdetectieapparatuur (Draeger) › › › ›
Als in gebruik bij bijvoorbeeld de brandweer Bij medewerkers op industrieterrein Te activeren bij hinder Detectielimiet relatief hoog
● Selectie van te meten stoffen is gemaakt op basis van emissies REC › nader uitgewerkt in voorstel
8
Analyse (1 van 3): vergelijken met elders in NL Wat is de luchtkwaliteit in Harlingen, en hoe verhoudt die zich – tot de rest van Nederland? – tot gezondheidskundige normen? ● Alle 22 meetlocaties ● Referentiekader: › Luchtkwaliteit in Nederland gemeten door het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (http://www.lml.rivm.nl/)
● Vergelijken met: › andere LML-stations (bijvoorbeeld Balk, Kollumerwaard) › GCN-kaarten 9
Bron: Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit: http://www.lml.rivm.nl 10
Analyse (2 van 3): vergelijken met normen Wat is de luchtkwaliteit in Harlingen, en hoe verhoudt die zich – tot de rest van Nederland? – tot gezondheidskundige normen? ● Alle 22 stations ● Referentiekader: › Gezondheidkundige normen voor luchtkwaliteit › Europese regelgeving voor luchtkwaliteit › Air Quality Guidelines van de WHO
● Toetsing per locatie en per stof 11
Voorbeeld Enkele normen voor luchtkwaliteit Gericht op
Norm
Niveau
Status
Zwaveldioxide (SO2)
Mens
Daggemiddelde; overschrijding is toegestaan op niet meer dan drie dagen per jaar
125 µg/m3
Grenswaarde
Stikstofdioxide (NO2)
Mens
Jaargemiddelde
40 µg/m3
Grenswaarde
Mens
Uurgemiddelde; overschrijding is toegestaan niet meer dan 18 200 µg/m3 keer per jaar
Grenswaarde
Mens
Jaargemiddelde
40 µg/m3
Grenswaarde
Mens
Daggemiddelde; overschrijding is toegestaan op niet meer dan 35 dagen per jaar
50 µg/m3
Grenswaarde
Mens
Jaargemiddelde
5 µg/m3
Grenswaarde
Stof
Fijn stof (PM10)
Benzeen (C6H6)
12
Analyse (3 van 3): bijdrage bronnen in de buurt ● Windroos-analyse › › › ›
Windroos-analyse: uit welke richting komen hoge concentraties Metingen met hoge tijdresolutie op de twee LML meetstations Concentratiemetingen combineren met windrichting Door het regelmatig draaien van de wind ontstaat een soort radar die steeds naar andere bronnen kijkt › Resultaten kunnen aanleiding geven tot bijsturing onderzoek
● Tijdreeks-analyse › Metingen met hoge tijdresolutie op de twee LML meetstations › Kijken naar gemiddelde situaties › Kijken naar events (bijvoorbeeld: onderhoud, storing, incident, mede op basis van registraties bij de REC) 13
Wanneer kan het starten? Naar verwachting 2 tot 3 maanden na opdrachtverlening. › › › › ›
Levertijden meetbuisjes en meetapparatuur Plaatsen van meetstations Electriciteit en ICT-voorzieningen Beschikbaarheid van personeel ….
Bij RIVM bestaat alle bereidheid om zo snel mogelijk te starten.
14
________ __ __
___ ___
Wat verwachten we van dit onderzoek? ● Inzicht in de gemiddelde luchtkwaliteit in Harlingen en omstreken › In relatie tot elders in Nederland › In relatie tot geldende normen
● Inzicht in optredende piekconcentraties › vlakbij de REC › Op enige afstand › Regulier en op bijzondere momenten
● Nader inzicht in de belangrijkste lokale bronnen en hun bijdrage aan de concentraties op leefniveau ● Essentiële elementen › Langdurig meten op meerdere locaties › Ruggengraat van geaccrediteerde technieken (ISO 17025) 15
________ __ __
___ ___
16
ADVIEZEN VAN DE BG 1. CONTINUMETING DIOXINES 2. LUCHTKWALITEITSONDERZOEK
ADVIES INZ. DIOXINE ONDERZOEK • Uitgebracht op 2 december 2014 • Overgenomen door GS en B&W • Zie verder de toelichting van Vollenbroek
ADVIES LUCHTKWALITEITSONDERZOEK • UITGEBRACHT OP 16 juni 2015 • POSITIEF ADVIES VAN DE BG (8 van de 9 leden + de twee GGD’s) • GROEP SAROLEA UIT DE BG EN TOXICOWATCH NIET AKKOORD • ENKELE AANDACHTSPUNTEN: – VOORTZETTING SAMENWERKING MET RIVM – ACCREDITATIE (ISO 17025) BENADRUKT
