in vijftig jaar oncologie
Elsken van der Wall UMC Utrecht Cancer Center
Cancer Survival Rates, All Sites
Note: The year is the year of diagnosis or death. Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Cancer Statistics Review 1973-1999; National Cancer Institute, 2002.
•Preventie •Diagnostiek
•Locale therapie •Systeemtherapie
•Kwaliteit van leven
In 1761, physician John Hill made what may be the first formal investigation into tobacco usage and cancer.
Trends in prevalence of smoking at ages 35–59 (left) and ≥60 (right) in men and women in the United Kingdom, 1950-98.
Peto R et al. BMJ 2000;321:323-329 ©2000 by British Medical Journal Publishing Group
Trends in mortality from lung cancer in men and women in the United Kingdom, 1950-97
Peto R et al. BMJ 2000;321:323-329 ©2000 by British Medical Journal Publishing Group
Nieuwe risicofactor: obesitas
Geschatte bijdrage aan ontstaan kanker : 8% - 15%
1974: start Borstkankerscreening “ DOM-project”
Borstkanker: afname in sterfte a.g.v. screening en therapie
2006: diagnose : n = 685 overleden : n = 214
2008: Vaccinatie tegen HPV type 16 en 18
Nog ter discussie: •Screening op colorectale tumoren •Screening op prostaatcarcinoom •De sproetenbus.
•Preventie •Diagnostiek •Locale therapie
•Systeemtherapie •Kwaliteit van leven
1971 eerste CT scan 1977 eerste MRI lichaam
Edward Purcell Nobelprijs in 1952
1895 eerste Rö-foto ooit: hand van zijn vrouw
Wilhelm Conrad Röntgen 1845-1923 Nobelprijs in 1901.
MRI
PET-CT
Geschiedenis van de weefseldiagnostiek
1950
2009
Het erfelijk materiaal: 23 paar chromosomen, 23.000 genen
Weefseldiagnostiek: fenotype versus genotype
Microscoop
Microarray
Graad I
Laag risico
Graad III
Hoog risico
Selectie van de 70 meest informatieve genen
78 Patientes
goede prognose profiel
Classificatie drempel slechte prognose profiel
70 Genen Van ‘t Veer et al, Gene expression profiling predicts clinical outcome of breast cancer, Nature, Vol 415, 2002
Verschillende genen bepalen verschillende processen
Sinds 2000: op weg naar „personalized medicine‟
•Preventie •Diagnostiek •Locale therapie - chirurgie •Systeemtherapie •Kwaliteit van leven
Fabricius Hildanus (1560 to 1634) Hildanus of Bern, Switzerland, was the first surgeon known to remove both breasts for cancer. It was important to work quickly because there were no anesthetics at that time.
1721: Mastectomy instrument
1882: Mastectomy - Halsted
NSABP 1985: Five-Year Results of a Randomized Clinical Trial Comparing Total Mastectomy and Segmental Mastectomy With or Without Radiation in the Treatment of Breast Cancer Fisher B, et al New England Journal of Medicine 312:665-673, 1985
1951: schildwachtklier bij schildkliercarcinoom
1977 melanoom 1991 mammaca
1983: zenuwsparende radicale retropubische prostatectomie
Breast after mastectomy
Ewing sarcoma
Reconstructive surgery
HIFU – High Intensity Focused Ultrasound
RFA – radiofrequency ablation
•Preventie •Diagnostiek •Locale therapie - radiotherapie •Systeemtherapie •Kwaliteit van leven
Marie Curie: 1903 eerste publicatie over radium 1903 en 1911 Nobelprijs
1957: Gordon Isaacs, De eerste patient behandeld met een lineaire versneller voor een retinoblastoom
1975: Kobalt bestraling in UMC Utrecht ( AZU)
2009: bestraling in AMC
> 1990: combinatie van locale therapieën
Breast irradiation after lumpectomy significantly decreases tumor recurrence
Intensity Modulated RadioTherapy (IMRT)
Intra Operative RadioTherapy (IORT)
•Preventie •Diagnostiek •Locale therapie •Systeemtherapie •Kwaliteit van leven
William Woglom
1942 Eerste patient ooit met systemische chemotherapie behandeld:
stikstof mosterd
Mijlpalen in de Chemotherapie •1947 aminopterine induceert remissie van acute leukemie bij kinderen •1949 methotrexaat: eerste genezing uitgezaaide solide kanker, choriocarcinoom
•1958 5FU •1962 Vincristine •1965 Cisplatine
•1967 Adriamycine •1980 Paclitaxel •1986 Docetaxel •1998 Capecitabine
Mijlpalen in de chemotherapie
Dierexperimenteel onderzoek (Martin, Skipper, Schabel) leidde tot combinatie chemotherapie …..
• 1951 cortison-methotrexaat bij acute lymfoblastenleukemie bij kinderen • 1964 VAMP bij acute leukemie • 1967 MOPP bij M. Hodgkin ……en adjuvante chemotherapie • 1971: cyclofosfamide na mastectomie • 1989: 5-fluoro-uracil na resectie colontumor
Stepwise improvements in efficacy of chemotherapy for early-stage breast cancer. R Peto on behalf of the Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group (EBCTCG).
Mijlpalen in de ablatieve chemotherapie
• 1956 eerste beenmergtransplantatie bij de mens ( ED Thomas) • 1960: HLA typeringen • 1986: donorlymfocytentransfusie; stamceltransplantatie
E Donell Thomas 1990 Nobelprijs
• 1989: navelstrengbloed
1985: HOVON
Hormonale therapie mammacarcinoom: tijdspad van ontwikkelingen Estrogens Progesteron
1889
Pre-menopause LH/FSH 1951
1971
Ovarium Hypofysis
Peri- and Postmenopause ACTH
Adrenal Androgens 1952
Progesteron
Estrogens 1979
Conversion by Aromatase
(EBCTCG 2000)
St IV mammaca.: aromatase remmers vs tamoxifen
1960: the 1st successful (novel) target: bcr-abl
1992: imatinib (GleevecR) the 1st successful TK-inhibitor
Signal transduction in tumor cells R R
R R
R R R R
RAS RAF K K SOS pY PI3-K pY K K pY GRB2 pY pY
K K pY PTEN
MEK
R R K K pY
pY
STAT
AKT
K K pY
MAPK
pY
Gene transcription Cell cycle progression PP
myc
cyclin D1
Cyclin D1
DNA
proliferation/ maturation
Jun Fos
Myc
metastasis
chemotherapy/ radiotherapy resistance
survival/anti-apoptosis
angiogenesis
Strategies for “Target” inhibition Immune effector cell
Anti-ligand mAbs Bispecific Abs
Anti-receptor mAbs
Ligand/toxin scFv/toxin conjugate conjugates Ligand-genistein conjugates
Intracellular scFvs
X
Nucleus
ATP and substrate competitors
Antisense
Blokkade Her „signalling‟ Cetuximab Panitumumab
Gefitinib Erlotinib
Pertuzumab
Lapatinib
Trastuzumab
17 AAG
Citri A, Nature Rev. Mol. Cell Biol 2006
JCO 2010
Trastuzumab adjuvant: absolute toename in DFS 5% - 13%
It is not only the cancer cell !
Hanahan, Cell 2000
Judah Folkman: belang van angiogenese voor tumorgroei en metastasering (1971)
Bevacizumab 1993
•Preventie •Diagnostiek •Locale therapie •Systeemtherapie •Kwaliteit van leven
Mijlpalen in positionering kwaliteit van leven
• 1961: > 90% artsen vertelt diagnose kanker niet • 1977: 97% artsen vertelt diagnose kanker • 1987: EORTC Quality of Life Questionnaire ( N. Aaronson)
• 1992: • 1993: • 1996: • 2010:
Ned Ver voor Psychosociale Oncologie Platform Jong en Kanker Pilot “ patientenperspectief “ bij klinische studies
Personalized Cancer Medicine
Personalized Cancer Care
CZ lijsten DBC / DOT METC Fast approval
American Cancer Society - 1960
DANK voor uw aandacht
