In het voorjaar en later in het

s

Naktuinbouwnieuws verschijnt drie keer per jaar

jaargang 11 • no. 42 • april 2010

n i e u w Op pad met de keurmeester

Boktor heeft grote impact Na de vondst van een aantal larven en uitvlieggaten van de Oost-Aziatische boktor in Boskoop hebben keurmeesters van Naktuinbouw samen met keurmeesters van de PD, BKD en KCB inspecties op symptomen van de boktor uitgevoerd. n het voorjaar en later in het jaar worden aanvullende inspecties uitgevoerd. Waar let de keurmeester op en hoe gaat een dergelijke keuring nu precies in zijn werk? Op pad met Ad Sonnemans, keurmeester team Boomkwekerijgewassen:

I

Hoe zijn de inspecties aangaande de Oost-Aziatische boktor opgepakt? “Toen in december uitvlieggaten en larven van de Oost-Aziatische boktor zijn gevonden is er een honderdmeterzone op de kaart van Boskoop getekend waarop

12 februari: minister Verburg bezoekt coördinatiecentrum

Keurmeesters van Naktuinbouw, PD, BKD, KCB en medewerkers van het crisisteam in Boskoop goed te zien was van welke percelen, particuliere tuinen en openbaar groen, alle loofbomen en struiken geruimd moesten worden. Keurmeesters van Naktuinbouw en de PD hebben geassisteerd bij het informeren van de bewoners en bedrijven en het uivoeren van de ruimingen. Vervolgens startten eind januari de inspecties in het kader van specifieke maatregelen, om de Oost-Aziatische boktor op te sporen in een straal van twee kilometer rondom de plek van de vondst. Er werd een nieuwe cirkel getekend op de kaart. Die cirkel is onderverdeeld in zones. Naktuinbouw-keurmeesters voerden samen met keurmeesters van BKD en KCB de inspecties op bedrijven binnen de bufferzone uit.

• Aan het woord: Marien Valstar, sectormanager ministerie van LNV Medio 2009 is Marien Valstar zijn voorganger Chris van Winden opgevolgd als sectormanager bij het ministerie. > > > p.2

Op 22 juni wordt een voor ieder toegankelijke database gelanceerd met de in Nederland beschikbare pathogenencollectie. Gegevens van andere (Europese) onderzoeksprojecten worden hier ook aan gekoppeld. n 2006 is het vijfjarig plantgezondheidsprogramma van start gegaan, met behulp van gelden van het Fonds Economische Structuurversterking (FES) van de Nederlandse overheid.

I

Vervolg op pag. 3

In Naktuinbouwnieuws 42: ALGEMEEN / CORPORATE

Q-bank: Database voor plantpathogenen

Vervolg op pag. 8

• Q-bank: Database voor plantpathogenen

• Publicaties

Op 22 juni wordt een voor ieder toegankelijke database gelanceerd met de in Nederland beschikbare pathogenencollectie. Gegevens van andere (Europese) onderzoeksprojecten worden hier ook aan gekoppeld. > > > p.1 en p.8

Een overzicht van de wetenschappelijke publicaties waaraan Naktuinbouw heeft meegewerkt. > > > p.10

• Naktuinbouw Jaarverslag 2009

• Nieuwe extractiemethode Radopholus similis

Het Jaarverslag is uit kostenoverweging dit keer niet bijgevoegd, maar kunt u aanvragen of downloaden. > > > p.10

Marcel Toonen. > > > p.2

Naktuinbouw past een nieuwe, gevalideerde extractiemethode toe voor detectie van Radopholus similis in plantmateriaal. > > > p.8

• Vacatures

• Nieuw Hoofd Naktuinbouw Keuringen

• Nationale validatierichtlijn

Er zijn bij Naktuinbouw de volgende vacatures: Laborant, Analist, Administratief medewerker en Programmeur Navision > > > p.10

Ron Bleijswijk. > > > p.2

In samenwerking tussen Plantenziektenkundige Dienst, keuringsdiensten, Wageningen UR en bedrijven is een richtlijn voor het valideren van methoden opgesteld. > > > p.8

• Nieuw Hoofd Naktuinbouw Laboratoria

• Nicolumn Gerechtvaardigd vertrouwen. > > > p.3

• Voorschriften rond Aardappelmoeiheid

• UPOV Technical Working Parties in 2010

GROENTEGEWASSEN

• Controle teeltmateriaal niet-professionele eindgebruiker

Per 1 juli 2010 wordt in de EU de regelgeving rondom Aardappelmoeheid van kracht volgens EU Richtlijn 2007/33/EG. > > > p.6

De sector uitgangsmateriaal wordt opgeroepen om mee te denken over technische aspecten van kwekersrecht. Naktuinbouw wil per sector voorstellen van de UPOV voorbespreken. > > > p.9

In 2009 zijn door Naktuinbouw steekproefsgewijs controles uitgevoerd op teeltmateriaal bij tuincentra, bouwmarkten en andere verkooppunten. > > > p.5

• Kwekersrechtaanvraag andere landen via overname rapport

• Vakopleiding Zaadanalyse & Gezondheidsonderzoek

• Vakopleiding Bedrijfshygiëne

Binnen de UPOV is het mogelijk dat lidstaten elkaars rapporten overnemen. Hierdoor kunnen de kosten voor kwekersrechtonderzoek aanzienlijk lager zijn. > > > p.7

Voor laboranten in de teeltsector heeft Naktuinbouw dé basisopleiding op laboratoriumgebied: Zaadanalyse & Gezondheidsonderzoek. > > > p.9

• Kwekersrechtproject Indonesië

• Middag voor bedrijfsleven tijdens PVP Course

In Jakarta vond het slotseminar van het project ‘Strengthening the Plant Variety Protection in Indonesia’ plaats. Een ‘Letter of Intent’ werd getekend door het Center for PVP en Naktuinbouw. > > > p.7

Van 14-25 juni 2010 vindt de Plant Variety Protection Course plaats. Geïnteresseerden kunnen kennismaken met de deelnemers tijdens een daarvoor georganiseerde middag op 21 juni. > > > p.9

Gezien het grote succes van de voorgaande edities wordt in september weer een vakopleiding Bedrijfshygiëne in teeltmateriaal, gericht op de groentesector, georganiseerd. > > > p.9

BLOEMISTERIJGEWASSEN

• Keuringsoverzicht Freesia De dalende tendens van het aantal geregistreerde bedrijven zette zich voort in 2009. > > > p.4

• Keuringsoverzicht Nerine Het aantal geregistreerde bedrijven in 2009 daalde wederom, het gekeurde areaal ging echter omhoog. > > > p.4

• Bijeenkomst kwekersrechtonderzoek roos Op 25 januari organiseerden Plantum NL en CPVO een rozenkwekersbijeenkomst over kwekersrechtonderzoek. > > > p.9

BOOMKWEKERIJGEWASSEN

• Op pad met de keurmeester Op zoek naar de Anoplophora chinensis; een kijkje achter de schermen bij de boktorinspecties in Boskoop. > > > p.1 en p.3

• ‘Anne Frank boom’ Zaailingen ‘Anne Frank boom’ voor export naar Amerika. > > > p.5

• Nieuwe Overlegstructuur Vaste Planten Op initiatief van de Vereniging van Vaste Plantenkwekers en Anthos is een nieuwe adviescommissie Vaste Planten gevormd. > > > p.6

• Oproep: Aangifte veldkeuring Boomkwekerij De geregistreerde boomkwekerijbedrijven hebben het formulier voor de aangifte van de veldkeuring 2010 ontvangen. > > > p.8

• Project: Virusarme teelt vaste planten Ontwikkeling van een virusarm teeltsysteem. > > > p.8

• Agenda > > > p.10

2 nieuws Corporate / Keuringen

Directie Landbouw Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Aan het woord: Marien Valstar, sectormanager ministerie van LNV Medio 2009 is ir. M. Valstar zijn voorganger ir. C.M.M. (Chris) van Winden opgevolgd als sectormanager bij het ministerie van LNV. De sectormanager is het eerste aanspreekpunt voor de plantaardige keuringsdiensten bij het ministerie. Wat zijn de speerpunten en hoe ziet hij de toekomst van de keuringsdiensten? Wat is uw rol bij Naktuinbouw? “Letterlijk het toezicht houden op de werkzaamheden van Naktuinbouw. Voert Naktuinbouw de haar toevertrouwde wettelijke taken uit op een verantwoorde manier? Dat betekent niet op de stoel gaan zitten van bestuur of directie; die hebben de verantwoordelijkheid voor de dagelijkse gang van zaken en voor het lange termijn functioneren van Naktuinbouw, maar wel gesprekspartner zijn voor vraagstukken die raken aan de politieke verantwoordelijkheid van de minister van LNV. Dan kan het gaan om nieuwe regelgeving – die we

veelal in Brussel ontwikkelen met ondersteuning van de keuringsdiensten – en het kan gaan om de vaststelling van tarieven. Daarnaast zijn er altijd wel zaken waarbij het belangrijk is dat je elkaar over en weer goed informeert. Voor mij is het van belang voldoende gevoel te hebben voor wat er in de keuringspraktijk speelt en voor Naktuinbouw is de voeling met ’Den Haag’ van belang.” Welke onderwerpen staan bij u hoog op de agenda? “Voor mij is het van belang dat de diensten die Naktuinbouw

Nieuw Hoofd Laboratoria

levert aan de geregistreerde bedrijven van een vanzelfsprekende hoge kwaliteit zijn, waarvan de kosten door de gekeurden als redelijk worden ervaren. Verder is het van belang dat de keuringsdienst ook oog heeft voor de ontwikkeling op de wat langere termijn en daar ook op inspeelt. Dat is heel algemeen, maar toch waar het om draait.” Hoe ziet u de veranderingen voor de toekomst rondom de keuringsdiensten en de werkzaamheden? “De komende jaren zie ik onder invloed van allerlei zaken – nieuwe regelgeving in Brussel, economische ontwikkelingen, schaalvergroting en demografische ontwikkelingen – dat het steeds belangrijker wordt dat de activiteiten, maar ook de organisatie, van de keuringsdiensten zo goed mogelijk aansluiten bij de activiteiten in de praktijk. De praktijk wil kwalitatief hoogstaande dienstverlening tegen aanvaardbare kosten. Eén van die ontwikkelingen zal de vraag zijn of de huidige wijze van per (deel-) sector organiseren nog voldoende aansluit bij die behoeften in de

praktijk; NAK voor land- en akkerbouwgewassen, BKD voor bloembolgewassen, Naktuinbouw voor tuinbouwgewassen. Kun je je drie verschillende laboratoria, drie verschillende automatiseringssystemen, et cetera veroorloven, of is er synergie te vinden als men zou komen tot een andere wijze van organiseren? Maar dat is vooral een vraag voor de besturen van de keuringsdiensten.” Bent u van mening dat het bedrijfsleven zich voldoende kan laten horen in de bestuurlijke organisatie van Naktuinbouw? “Ja, die kansen worden wel degelijk geboden. Of die kansen door het bedrijfsleven worden

Nieuw Hoofd Keuringen

genomen, is een tweede. In mijn beleving staat Naktuinbouw midden in de sector en staat ze open voor inbreng van derden. Een probleem is wel dat het bedrijfsleven zelf steeds meer lijkt te versplinteren en minder ‘georganiseerd’ is. Het bereiken en overleggen met ongeorganiseerden is een vak apart.” In welk opzicht kan Naktuinbouw zich verbeteren? “Deze vraag kan ik nog niet goed beantwoorden, daarvoor moet ik nog wat langer meedraaien. Vraag het me anders over een jaar of zo nog een keer.“

Verhuisd: Het team Keuringen

Marcel Toonen is per

Ron Bleijswijk is per

Boomkwekerij-

1 april 2010 benoemd

1 april 2010 benoemd

gewassen is

als Hoofd Laboratoria.

als Hoofd Keuringen.

per 1 maart 2010

Deze functie is vrijgekomen

Deze nieuwe functie is

verhuisd.

door het vertrek van zijn

ontstaan door organisatie-

voorganger medio 2009.

ontwikkelingen.

arcel Toonen zal vooralsnog deze functie naast zijn functie als teamleider Onderzoek & Ontwikkeling blijven uitvoeren. Marcel Toonen is zijn loopbaan begonnen als onderzoeker in opleiding bij de vakgroep Moleculaire Biologie, Landbouwuniversiteit Wageningen.

projectleider bij Plant Research International (Wageningen UR). Hier heeft hij gewerkt aan een breed spectrum projecten, zoals het hennep veredelingsprogramma, de moleculaire verbetering van vezelkwaliteit en ketenprojecten gericht op het ontwikkelen van nieuwe toepassingen voor natuurlijke vezels.

Na een postdoctoraal in Duitsland was hij bijna 10 jaar werkzaam als senior onderzoeker/

Contactgegevens

M

Marcel Toonen, tel. (071) 332 62 37 of [email protected]

on Bleijswijk neemt in de komende periode gaandeweg de managementwerkzaamheden inzake Keuringen over van John van Ruiten. In 2012 zal er binnen Naktuinbouw een éénhoofdige directie zijn, die door John van Ruiten wordt ingevuld. Ron Bleijswijk is sinds 1999 werkzaam in de agrarische sector. Eerst als manager certificatie bij ECAS (Europese Certificatieinstelling in de Agrarische Sector)

R

n verband met het aflopen van de huurovereenkomst voor het oude pand, in combinatie met het feit dat men uit zijn jasje was gegroeid, heeft het team Keuringen Boomkwekerijgewassen een nieuw onderkomen. Het team is nog steeds gevestigd in Raamsdonksveer. Het nieuwe adres is: Bliek 23a 4941 SG Raamsdonksveer Contactgegevens blijven gelijk.

I en later, vanaf 2000, als directeur ECAS. In 2007 werd ECAS onderdeel van de MPS-groep, waar Ron Bleijswijk ook directielid was. Voordat hij actief werd in de agrarische sector werkte hij onder meer als coördinator opleidingen en kwaliteitszorg voor Transport en Logistiek Nederland.

Contactgegevens Ron Bleijswijk, tel. (071) 332 62 78 of [email protected]

Op pad met de keurmeester

3

De PD kan dan een extra inspectie uitvoeren. Bij vondsten beslist de PD wat er moet gebeuren. De dag start en eindigt in het coördinatiecentrum in Boskoop, waar we elkaar bijpraten en op de kaart markeren welke bedrijven en zones zijn geïnspecteerd.”

Hoe gaat een inspectie in zijn werk? “Omdat de larven van de boktor zich vooral in de wortels en stam van bomen en struiken vestigen, kijken we nauwkeurig naar de wortelhals en stam. We halen bast weg en kijken van welke insecten eventuele gangen afkomstig zijn. Ook wordt een deel van het materiaal destructief bemonsterd, dat wil zeggen dat de bomen en struiken worden doorgeknipt om de binnen-

Waarin verschillen deze inspecties van de normale keuringswerkzaamheden? “We focussen ons nu alleen op de sporen van de boktor (rijpingsvraat, ingezonken plekken, ei-afzet, boormeel en uitvlieggaten). Bij reguliere keuringen wordt naar het grotere geheel gekeken. Bij laanbomen bijvoorbeeld bekijk je de boom van grond tot lucht, de kwaliteitskeuringen (op rasaspecten) en fytosanitaire inspecties vallen hier samen. Ook horen

ontvangen. Van de beurzen die toen door konden gaan kregen we als waardering een megataart, wat binnen het team op onze beurt weer zeer gewaardeerd werd.”

ties in Boskoop rouleren we, zodat de reguliere keuringswerkzaamheden zoveel mogelijk door kunnen gaan. Ook krijgt ons team assistentie van andere keuringsteams binnen Naktuinbouw. De administratieve controles worden wat naar achteren geschoven. Al met al lukt het ons om de extra werkzaamheden op te vangen.”

Maak je tijdens de inspecties bijzondere dingen mee? “Boskoop is een waterrijk gebied. Met name in het openbaar groen is het niet altijd gemakkelijk om bij de te inspecteren bomen en struiken te komen. In de winter konden we via het ijs op de sloten de bomen aan de waterkant bekijken. Ook hielp een lange stok met een spiegel om de achterzijde van beplanting langs het water te bekijken. In het voorjaar zijn er boten beschikbaar.”

werkwijzen. Van de bedrijven krijgen wij alle informatie en medewerking die nodig is. We ervaren natuurlijk dat het voor de bedrijven een vervelende situatie is, maar dat laten ze aan ons niet merken. In januari/ februari, toen er veel druk stond op het vrijgeven van bedrijven, werden we met ‘open armen’

Ad Sonnemans

Bron: Frans van Holsteijn

Het coördinatiecentrum (PD en Naktuinbouw) stuurde de teams aan. Nu er in de maanden maart tot en met mei een tweede inspectieronde plaatsvindt, werken wij weer op dezelfde manier; van binnen naar buiten en met dezelfde indeling in zones.”

Verscherpte inspectie Ficus

kant nader te inspecteren. Daarbij werken we in teams van twee keurmeesters, om te overleggen en elkaar te assisteren bij het doorzagen en doorknippen van het materiaal. Bij twijfel wordt een monster genomen en verstuurd naar het Nationaal Referentie Laboratorium van de PD in Wageningen. Van bomen of struiken waar wij monsters van nemen, leggen wij een GPS-punt vast.

daar administratieve controles bij, die wij bij deze keuringen niet uitvoeren.” Welke gevolgen hebben de extra inspecties voor het reguliere werk bij team Keuringen Boomkwekerijgewassen? “Het reguliere werk wordt opgevangen door collega-keurmeesters. Denk hierbij aan import- en exportinspecties. Voor de inspec-

Hoe heb je de samenwerking met keurmeesters van andere keuringsdiensten en met de bedrijven ervaren? “De samenwerking met keurmeesters noem ik geweldig, die verloopt heel soepel. Daarnaast is het ook leerzaam om met elkaar te spreken over onze werkzaamheden bij de verschillende keuringsdiensten. Er ontstaat veel begrip voor elkaars

Het hoe en waarom

Op zoek naar de Anoplophora chinensis Inspecties Op donderdag 28 januari startten de keurmeesters van Naktuinbouw in samenwerking met keurmeesters van de PD, BKD en KCB met inspecties op symptomen van de Oost-Aziatische boktor in de bufferzone in Boskoop bij kwekerijen, particuliere tuinen en in het openbaar groen. Voorafgaand werd een informatiebijeenkomst georganiseerd waar zo’n 700 boomkwekers en andere belangstellenden aanwezig waren. De AID controleerde de transporten van en naar de bufferzone. Door een goede en constructieve samenwerking met de boomkwekers verliepen de inspecties zeer voorspoedig en konden deze in twee weken tijd (op 12 februari) worden afgerond. Minister Gerda Verburg (LNV) kwam toen met de mededeling: “Boskoop is boktor-vrij”. Coördinatiecentrum In het bedrijfsgebouw van het oude Proefstation is het coördinatiecentrum gevestigd. Hier hebben zich veel kwekers gemeld om hun inspectieaanvraagformulier in te leveren, om bedrijfsspecifieke vragen te stellen en later hun administratie te laten kopiëren of aan te leveren. Veel vragen tijdens de eerste inspectieronde gingen over de maatregelen en de urgente situaties. Ook werd het

Nationaal Referentie Laboratorium van de PD ingezet als eerstelijns laboratorium om monsters uit Boskoop te verwerken. Voor de eerste analyses werd een ruimte in het kassencomplex ingericht. Op internet werden drie registers geplaatst; één voor bedrijven die zijn vrijgegeven na inspectie, één voor bedrijven die geen waardplanten telen binnen de zone en één (vrijwillig) register met bedrijven die in het gebied buiten de ingestelde bufferzone liggen. Vervolg in 2010 Ondanks de uitgevoerde inspecties en maatregelen in januari/februari zijn PD’s in veel afnemende landen binnen de EU ongerust over de mogelijkheid dat vanuit Boskoop de boktor in hun land geïntroduceerd is of zal worden. Anoplophora chinensis kan zulke grote gevolgen hebben voor bossen, landschap en stedelijk groen dat men geen risico wil lopen. Op 12 maart kondigde minister Verburg tijdens een voorlichtingsbijeenkomst aan dat zij na overleg met de Europese Commissie heeft besloten aanvullende maatregelen te treffen om het vertrouwen in boomkwekerijproducten uit Boskoop te herstellen en de handel vanuit Boskoop doorgang te kunnen laten vinden. Er vinden daarom aanvullende inspectierondes

plaats binnen de bufferzone, zowel op boomkwekerijbedrijven (vier in totaal in 2010) als in particuliere tuinen en in het openbaar groen. Naast de inspecties dienen bedrijven hun leveringsgevens vanaf oktober 2008 te overleggen bij de PD en er worden zwaardere eisen gesteld aan importmateriaal dat uit China komt. Er gelden verscherpte importinspecties voor alle loofbomen en struiken en alle bomen van het geslacht Cryptomeria uit China. Onder loofbomen en struiken vallen ook houtige kamerplanten, zoals Ficus. Uitgezonderd zijn Cycas en monocotylen, zoals palmen. De verscherpte inspecties gelden niet voor bonsaiplanten, met uitzondering van Acer ssp. Om het buitenland ook goed te informeren zijn er zogenaamde ‘factsheets’ in diverse talen opgesteld. De PD heeft op haar beurt alle PD-instellingen in de andere lidstaten continu geïnformeerd over de situatie. De inspecties worden door de Naktuinbouw-keurmeesters onder de verantwoordelijkheid van de PD uitgevoerd. De handel in de boomkwekerijproducten hoeft in de tussentijd niet te worden stilgelegd. Meer weten? Op www.naktuinbouw.nl is een portal met achtergronden, (nieuws)brieven, factsheets, registers, documenten, etc.

Nicolumn Gerechtvaardigd vertrouwen Vertrouwen is een actueel begrip, een waarde zo u wilt. Niet in de laatste plaats in maatschappelijk en politiek opzicht. Er blijkt ook behoefte aan erkenning en invulling van dit begrip, met bijvoorbeeld de rijdende rechter, een klokkenluidersregeling en de ombudsman. De Nationale Ombudsman is een instituut met groot gezag geworden. Maatschappelijk verantwoord ondernemen kent weliswaar meerdere invalshoeken, maar onbetwist op de eerste plaats staat de verantwoordelijkheid die de ondernemer voelt en uitstraalt voor het effect van zijn handelen. Vertrouwen kunnen stellen in doen en laten, de kernwaarde van ondernemen. Als dat zo is, dan staat de ondernemer voor de vraag hoe je vertrouwen handen en voeten geeft. De leer van de kwaliteitszorg hanteert daarvoor het begrip ‘gerechtvaardigd vertrouwen’. Doen wat je (met jezelf) hebt afgesproken. Daar draait alles om. Je bent er dan niet met te stellen dat iets zo is. Gerechtvaardigd vertrouwen is de resultante, het eindproduct van een effectief werkend instrumentarium, gekoppeld aan handelen waarin je vertrouwen kunt stellen. Accreditatiesystemen positioneren deze twee polen als onverbrekelijk aan elkaar verbonden. Voorspelbaar handelen aan de ene kant, aangestuurd door een goed werkend kwa-

liteitssysteem en de inzet van de juiste instrumenten aan de andere kant. Voor wat betreft een effectief werkend instrumentarium voor laboratoria in de plantaardige sector is er deze maand een mijlpaal bereikt. Toetsmethoden in het laboratorium moeten betrouwbaar zijn, moeten het predicaat ‘Gerechtvaardigd vertrouwen’ meer dan waard zijn. Naktuinbouw voert samen met het Nationaal Referentie Laboratorium (NRL) van de PD een vierjarig programma uit om maar liefst 40 toetsmethoden op quarantaineziekten in plantmateriaal van de opdruk ‘Gerechtvaardig vertrouwen’ te voorzien. Dit proces heet in vakjargon valideren. Begin april werd de nationale validatierichtlijn (een gezamenlijk initiatief van de toetsingslaboratoria) vastgesteld, waar partijen die er in Nederland in dit opzicht toe doen voor getekend hebben (zie het artikel op pagina 8 in deze editie van Naktuinbouwnieuws). Nederland neemt hiermee het voortouw (ook naar internationale organisaties als EPPO, ISTA, en dergelijke). Met dit document is een belangrijke piketpaal geslagen om inhoud te geven aan het begrip ‘Gerechtvaardigd vertrouwen’ voor het aspect gezondheid van teeltmateriaal. Nico Koomen

nieuws Keuringen

(vervolg van pag. 1)

4 nieuws Keuringen

Keuringsoverzicht Freesia De dalende tendens van het aantal geregistreerde bedrijven zette zich voort in 2009. Het gekeurde areaal Freesia voor kasteelt is gelijk gebleven en is voor buitenteelt toegenomen. Tijdens de bedrijfskeuringen zijn partijen afgekeurd en er zijn keuringsopmerkingen gemaakt. fhankelijk van het soort bedrijf en tijdstip van opplant voert de Naktuinbouw-keurmeester bedrijfskeuringen uit in de periode voorjaar, zomer en najaar/ winter. Een bloemgewas Freesia dient te voldoen aan eisen met betrekking tot identiteit (rasechtheid/raszuiverheid), gezondheid (nagenoeg vrij van schadelijke ziekten en plagen; met name nagenoeg vrij van virusverschijnselen en freesiabladnecrose). Het daarvan afkomstige teeltmateriaal (knollen en kralen) mag worden verhandeld.

A

Partijen die tijdens de bedrijfskeuringen, die zowel in de kas als buiten kunnen plaatsvinden, niet aan de eisen voldoen, worden afgekeurd voor verhandeling. Daarnaast is er jaarlijks toezicht op de administratie (administratieve audit) op het bedrijf dat doorgaans in combinatie met een bedrijfskeuring plaatsvindt. Het bedrijf is er zelf verantwoordelijk voor dat het teeltmateriaal aan de kwaliteitseisen voldoet, conform Europese richtlijn 98/56/EG. Het bedrijf maakt dit bij verhandeling kenbaar op het leveranciersdocument met de aanduiding ‘EG-Kwaliteit’. Partijen die niet aan de eisen voldoen, mogen niet worden verhandeld.

Kwaliteitskeuringen Freesia (kasteelt) Aantal bedrijven Totaal gekeurd

2006

2007

2008

2009

112

89

72

55

238,7 ha.

193,7 ha.

165,1 ha.

164,2 ha.

Afbroei eigen bedrijf

16,7 ha.

17,4 ha.

9,8 ha.

17,6 ha.

Afgekeurd voor verhandeling

22,4 ha.

5,9 ha.

5,1 ha.

8,4 ha.

Kwaliteitskeuringen Freesia (buitenteelt) 2006

2007

2008

2009

Aantal bedrijven

8

8

8

7

60,5 ha.

58 ha.

54,5 ha.

64,3 ha.

13.668 m2

7.000 m2

6.200 m2

5.200 m2

Select Plant Freesia

2006

2007

2008

2009

Aantal deelnemers

109

74

51

37

71,1 ha.

55,7 ha.

48,2 ha.

36,3 ha.

871

787

665

518

62

102

108

57

Totaal gekeurd Afgekeurd voor verhandeling

Keuring met Partijrapport Afgegeven Partijrapporten Afgegeven certificaten

Tijdens de laatste keuring wordt een monster genomen dat wordt getoetst op de aan- of afwezigheid van freesiamozaïekvirus en freesiaophiovirus. De resultaten worden op het Partijrapport vermeld.

Japan De quarantainevrije export van freesiaknollen- en kralen naar Japan is vastgelegd in een overeenkomst. Voor quarantainevrije export komt uitsluitend teelt-

De quarantainevrije export van freesiaknollen en -kralen naar Zuid-Korea is vastgelegd in een overeenkomst. Voor quarantainevrije export komt teeltmateriaal van partijen in aanmerking die voldoen aan de kwaliteitseisen in de Europese richtlijn 98/56/EG. In 2009 heeft er een systeembeoordeling plaatsgevonden (mei).

Tevens is een keurmeester beoordeeld bij het nemen van keuringsbeslissingen.

Meer weten? Meer informatie is te verkrijgen bij Dick van Pouderoijen, teammanager Keuringen Bloemisterijgewassen, tel. (071) 332 61 67, of [email protected]

materiaal van partijen in aanmerking dat voorzien is van een Partijrapport. In 2009 is er een systeembeoordeling uitgevoerd (augustus), waarbij twee Japanse inspecteurs het keuringssysteem (procedures, werkinstructies, informatieverstrekking) beoordeelden en keurmeesters volgden bij het nemen van een keuringsbeslissing. Verder is een geregistreerde teler geaudit.

Keuringsoverzicht Nerine Het aantal geregistreerde bedrijven in 2009 daalde wederom, het gekeurde areaal

Keuringsresultaten Tijdens de bedrijfskeuringen zijn partijen afgekeurd en er zijn keuringsopmerkingen gemaakt met betrekking tot onder andere zichtbare virusverschijnselen in gewassen (freesiabladnecrose, freesiaophiovirus, freesiamozaïekvirus, Impatiens-vlekkenvirus, bonenscherpmozaïekvirus, tabaksratelvirus) en Fusarium. Partijen die door de teler worden opgegeven voor ‘afbroei op het eigen bedrijf’ worden automatisch afgekeurd.

ging echter omhoog. e Naktuinbouw-keurmeester voert tenminste twee bedrijfskeuringen jaarlijks uit. Partijen die tijdens de bedrijfskeuringen, die zowel in de kas als buiten kunnen plaatsvinden, niet aan de eisen voldoen worden afgekeurd voor verhandeling. Daarnaast is er jaarlijks toezicht op de administratie (administratieve audit) op het bedrijf dat doorgaans in combinatie met de bedrijfskeuring plaatsvindt.

D

Select Plant Bedrijven kunnen vrijwillig deelnemen aan het kwaliteit-plussysteem Select Plant. Er worden drie partijkeuringen uitgevoerd, waarvan de resultaten worden vastgelegd op het Partijrapport.

Zuid-Korea

Kwaliteitskeuringen Nerine Geregistreerde bedrijven Totaal gekeurd *) Afgekeurd voor verhandeling

2006

2007

2008

2009

24

21

19

15

13,7 ha.

11,7 ha.

11,2 ha.

13,2 ha.

11.550 m2

0 m2

2.990 m2 11.000 m2

*) Areaal wordt gedeeltelijk meegenomen in de keuring van vaste planten

Tijdens de bedrijfskeuringen zijn er keuringsopmerkingen gemaakt over de aanwezigheid van onder andere Sclerotium delphinii

(kroonrot), Fusarium sacchari (bolrot), Aphelenchoides ritzemabosi (chrysantebladaaltje) en wortelonkruiden in het gewas.

Kwaliteitseisen Het bedrijf is zelf verantwoordelijk voor dat het teeltmateriaal aan de kwaliteitseisen voldoet, conform Europese richtlijn 98/56/EG. Het bedrijf maakt dit bij verhandeling kenbaar op het leveranciersdocument met de aanduiding ‘EG Kwaliteit’. Partijen die niet aan de eisen voldoen, mogen niet worden verhandeld.

5 nieuws Keuringen

‘Anne Frank boom’ Export zaailingen naar Amerika Eind 2009 keurde een Naktuinbouw-keurmeester de bijzondere zaailingen van de ‘Anne Frank boom’ voor export naar Amerika.

n 2005 kreeg Bonte Hoek kwekerijen uit Glimmen het verzoek van de Anne Frank Stichting of zij iets konden betekenen in de opkweek van zaailingen van de ‘Anne Frank boom’ bij het Achterhuis in Amsterdam. De Stichting wilde alle Anne Frank-scholen in de wereld een nakomeling aanbieden van de kastanjeboom die Anne enkele malen in haar dagboek beschreef.

I

Werkwijze Ronnie Nijboer van Bonte Hoek: “Een prachtig idee, om jonge boompjes in te zetten bij voorlichting over de mogelijke desastreuze gevolgen van haat en onverdraagzaamheid. Uiteraard

wilden we hier graag aan meewerken, maar met verzending van materiaal naar derde landen (buiten de EU) hadden we niet veel ervaring.” Naktuinbouw-keurmeester Adri Mulder van het team Keuringen Boomkwekerijgewassen adviseerde de kwekerij over de juiste procedures voor export naar Amerika: “Alle 20 eenjarige zaailingen zijn geïnspecteerd en met de juiste papieren verzonden naar New York. De zaailingen werden door de USDA (Amerikaanse inspectiedienst) goedgekeurd. De zaailingen moeten echter nog een quarantaineperiode van drie groeiseizoenen op een terrein van de USDA doorlopen,

voordat ze mogen worden geplant op hun definitieve plaats van bestemming.”

Plaats van bestemming Als het allemaal goed gaat, zal het Anne Frank Center New York de zaailingen over enkele jaren kunnen aanbieden aan verschillende organisaties. In ieder geval is er een plaatsje gereserveerd bij het Witte Huis in Washington en bij het World Trade Center Memorial in New York. Ronnie Nijboer: ”Wat ons betreft verdient Naktuinbouw een grote pluim, omdat ze de voor export noodzakelijke fytosanitaire inspecties op uitstekende wijze weten te begeleiden.”

Controle teeltmateriaal nietprofessionele eindgebruiker In 2009 zijn door Naktuinbouw steekproefsgewijs controles uitgevoerd op teeltmateriaal bij tuincentra, bouwmarkten en andere verkooppunten. e controles vinden plaats op teeltmateriaal dat bestemd is voor de niet-professionele afnemer. De bezochte bedrijven produceren zelf geen teeltmateriaal, maar kopen dit of rechtstreeks bij professionele producenten van teeltmateriaal op veilingen of worden beleverd door aankoopcentrales. De controles zijn gericht op identiteit, kwaliteit, gezondheid en traceerbaarheid.

D

Plantenpaspoortcontrole Ook in 2009 is, net als in 2008, extra aandacht besteed aan de aanwezigheid van plantenpaspoorten bij de gewassen Brugmansia spp. en Solanum jasminoïdes. Op 11 bedrijven die deze gewassen aanboden was geen plantenpaspoort aanwezig. Het teeltmateriaal is voor verdere verhandeling vastgelegd en de vervolgactie werd over-

De geregistreerde boomkwekerijbedrijven hebben het formulier voor de aangifte van de veldkeuring 2010 ontvangen. Naktuinbouw dient het formulier uiterlijk 1 juni ingevuld te ontvangen. n het kader van de Zaaizaaden plantgoedwet zijn geregistreerde bedrijven verplicht teeltaangifte te doen, waarna de keurmeester het voorgeschreven toezicht kan uitvoeren. Om de aangifte van de veldkeuring voor bedrijven zo gemakkelijk mogelijk te maken, zijn de bij Naktuinbouw bekende gegevens alvast ingevuld. Bij de uitvoering van de keuringen wordt gekeken naar de mogelijkheid het toezicht uit te voeren afhankelijk van de teelt, dus op tijden dat het qua werkzaamheden goed past.

I

Website Op de website van Naktuinbouw staat een formulier dat u ook kunt gebruiken voor de aangifte. In het formulier kunt u de bedrijfsgegevens kwijt en in bijbehorend Excel-bestand kunt u de betreffende gewassen opgeven.

Vervolg op 2008 Voor een deel zijn verkooppunten bezocht waar voorgaande jaren opmerkingen over zijn gemaakt. Op drie bedrijven werd nog een opmerking over de traceerbaarheid gemaakt. In totaal zijn 138 verkooppunten en 7 toeleveranciers bezocht.

Oproep: Aangifte veldkeuring Boomkwekerij

gedragen aan de Plantenziektenkundige Dienst. Opgemerkt moet worden dat het hierbij veelal planten betrof die afkomstig waren uit andere Europese lidstaten.

Kenmerking Op de meeste bedrijven is vastgesteld dat het teeltmateriaal voldoende was gekenmerkt. Daar waar het groenteplanten betrof werd veelal met een typeaanduiding gewerkt. Zaden en overig teeltmateriaal was nagenoeg altijd voorzien van een rasnaam.

Kwaliteit/verzorging Op één bedrijf werd de kwaliteit/verzorging als onvoldoende beoordeeld, op één bedrijf is dit als matig beoordeeld, op de overige bedrijven werd dit als voldoende tot zeer goed beoordeeld.

Controles in 2010 In 2010 wordt de nadruk gelegd op het bezoeken van de distributiecentra en toeleveranciers.

Bijzonder aandacht willen wij vragen voor certificering. Wanneer u wilt dat Naktuinbouw bij aflevering strookjes afgeeft voor

uw bomen, dient u deze voor certificering op de aangifte aan te melden. Voor bomen die niet voor certificering zijn aangemeld, zal Naktuinbouw later geen strookjes kunnen afgeven!

Extra kosten Wanneer de aangifte veldkeuring later dan op 1 juni 2010 door Naktuinbouw wordt ontvangen, geldt een extra tarief van € 25,– per veldkeuringsformulier. Bij het niet (tijdig) beschikbaar stellen van de informatie via een ondertekend aangifteformulier voor de veldkeuring, stelt Naktuinbouw de informatie ambtshalve vast en wordt een extra bijkomende bijdrage van € 96,– in rekening gebracht, dit is exclusief uurtarief keurmeester.

Meer weten? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het team Keuringen Boomkwekerijgewassen te Raamsdonksveer, tel. (0162) 51 14 00, of e-mail [email protected]

6

Vaste Planten Op initiatief van de Vereniging van Vaste Plantenkwekers en Anthos is in februari 2010 een nieuwe adviescommissie Vaste Planten gevormd.

n 2008, onder meer vanwege de snelle introductie van certificering van Hosta virusarm (HVX) materiaal, ontstond in de vaste plantensector commotie. Nogal wat geregistreerde bedrijven voelden zich onvoldoende betrokken bij de ontwikkelingen die Naktuinbouw voorstelde. Niet alleen leidde dit tot een aanpassing van de plannen en procedure om gaandeweg tot certificering van vaste planten over te gaan, het leidde ook tot de wens om overleg en communicatie tussen sector en Naktuinbouw te verbeteren. Het sectorbestuur Boomkwekerijgewassen van

I

Naktuinbouw stemde daar van harte mee in.

Jaarlijkse bijeenkomst Afgesproken is dat jaarlijks door de Vereniging van Vaste Plantenkwekers een bijeenkomst wordt georganiseerd waarop alle geregistreerden bij Naktuinbouw worden uitgenodigd. Er is die avond de mogelijkheid om over alle keuringszaken (technisch en financieel) met directie en bestuur van Naktuinbouw te spreken. Daarnaast is de adviescommissie vernieuwd, er is vanuit alle typen productie en handel (landplanten, weefselkweek, potten,

Nieuwe voorschriften rond Aardappelmoeheid Per 1 juli 2010 wordt in de EU de nieuwe regelgeving rondom Aardappelmoeheid (AM) van kracht volgens EU Richtlijn 2007/33/EG. M blijft voor aardappelen gereguleerd (met een verzwaring van de algemene maatregelen, zoals monstergrootte, afbakening en duur van de maatregelen). Voor andere gewassen vervalt het voorschrift dat er op AM-vrije grond is geteeld ten behoeve van verhandeling van materiaal in de Europese Unie (EU). Voor een aantal gewassen waarvan in de EU wordt verondersteld dat deze in rotatie met aardappelen worden geteeld ontstaat een zogenaamde ‘lichte regulering’. Dit betekent dat onder andere voor een zevental bolgewassen, en voor Allium (plantuien en sjalotten), Beta (biet), Brassica (koolplanten), Fragaria (aardbeiplanten) en Asparagus teelt op niet onderzochte of zelfs met AM-besmette percelen mogelijk is. Als dat het geval is, moet het teeltmateriaal binnen de EU zonder aanhangende grond worden afgeleverd. De spoelmethoden of andere schoonmaakmethoden die hiervoor geschikt zijn, en door de Plantenziektenkundige Dienst (PD) geaccepteerd worden, zijn nog niet vastgesteld. Daarnaast is er een grote groep gewassen (boomkwekerij, vaste planten, Freesia, Nerine en overige groentenplanten) waarvoor in de EU na 1 juli helemaal geen eisen meer gelden ten aanzien van AM.

A

Export derde landen Op dit moment zijn alle teelten in de vollegrond ‘gegarandeerd’ AM-vrij. In de nieuwe situatie dus niet meer. Het materiaal voldoet dan wel aan de EU-eisen maar niet meer aan de eisen die belangrijke derde landen (zoals Amerika, Canada, Rusland, Japan en China) stellen. Deze derde landen blijven eisen dat het naar die landen geëxporteerde materiaal geteeld is op gegarandeerd AM-vrije percelen. Bedrijven die hun producten zelf of via een handelsbedrijf willen blijven exporteren naar derde landen moeten daarom vooraf een keuze maken.

PT-verordening De boomkwekerijsector heeft deze eisen in gezamenlijkheid opgepakt. In Productschap Tuinbouw-verband is een conceptverordening in ontwikkeling. Via de PT-verordening wordt het voor alle teeltbedrijven van boomkwekerijgewassen en vaste planten verplicht om uitsluitend op AM-vrije grond te telen.

stekmateriaal, et cetera) een vertegenwoordiger opgenomen. De commissie wordt voorgezeten door de heer Aad Vollebregt (Gebr. v.d. Reep). Het secretariaat wordt vooralsnog gevoerd door Naktuinbouw.

Project: Virusarme teelt vaste planten

Meer weten?

heeft als doel de ontwikkeling van een virusarm teelt-

Het in 2009 gestarte project ‘Virusarme teelt vaste planten’

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Dick van Pouderoijen, tel. (071) 332 61 67, of e-mail [email protected] of Aad Vollebregt, e-mail [email protected]

systeem voor vaste planten, dat in de praktijk getest is.

In andere sectoren is deze verordening niet aan de orde. Daar maakt het bedrijf zelf een keuze: • Blijven voldoen aan hoge eisen van derde landen (exportbedrijf); • Meegaan met verlichte eisen; dus produceren voor afzet van planten (uitsluitend) in de EU; • Combinatiebedrijf: beide stromen producten (zowel voor export als voor EU) op het bedrijf. Met betrekking tot het ‘combinatiebedrijf’ zal Naktuinbouw zeer hoge eisen moeten stellen ten aanzien van hygiëne en ‘tracking and tracing’. Teelttechnisch en logistiek moeten er aantoonbaar gescheiden productstromen bestaan. De PD zal de keuringsdiensten vragen dit te borgen. Dit betekent dat de keuze voor ‘combinatiebedrijf’ uitsluitend mogelijk is als twee volledig gescheiden bedrijfsonderdelen apart van elkaar kunnen functioneren.

n het project werken circa 35 kwekers, PPO, teeltdeskundigen, de Vereniging van Vasteplantenkwekers (Cultuurgroep vaste planten, NBvB), Anthos en Naktuinbouw intensief samen. Het streven is om in de loop van 2013 een teeltsysteem voor virusarmere teelt van vaste planten beschikbaar te hebben. Het project wordt gefinancierd door het Productschap Tuinbouw.

I

Gewassen Het virusarme teeltsysteem richt zich op de 10 meest geëxporteerde plantengeslachten naar Amerika en Canada (Astilbe, Aquilegia, Convallaria, Dicentra, Geranium, Hosta, Hemerocallis, Liatris, Pioen en Echinacea). Reden hiervoor is dat vanuit de Amerika aangedrongen wordt op een kwaliteitsysteem dat moet leiden tot productie van planten waarin zo weinig mogelijk virussen voorkomen. Implementatie van het teeltsysteem levert mogelijk ook extra kwaliteitsvoordelen op voor andere markten.

Kwaliteit-plus-systemen In enkele sectoren binnen Naktuinbouw (onder andere plantuien en aardbeiplanten) vindt overleg met de adviescommissies en het sectorbestuur plaats of er via de Elite / Select Plant kwaliteitssystemen een algemene voorwaarde voor teelt op aantoonbaar AM-vrije percelen is te realiseren. Wellicht is het voor andere sectoren ook mogelijk om aansluiting te zoeken bij de nieuwe PT-verordening, als deze in werking is getreden.

Ingang voorschriften

Bron: NAK

nieuws Keuringen

Nieuwe Overlegstructuur

Voor de producten die dit jaar verhandeld worden, is de nieuwe richtlijn in feite nog niet relevant, omdat de huidige gewassen uitsluitend op AM-vrije grond goedgekeurd kunnen worden. Helderheid over de nieuwe voorschriften en de keuzes die een bedrijf moet maken zijn van toepassing bij de

In het eerste jaar van het project is kennis verzameld over welke virussen in de genoemde gewassen voorkomen, hoe virussen zich in een gewas gedragen, en hoe virussen kunnen worden overgebracht. Met deze kennis wordt een programma ontwikkeld om verspreiding van virussen te beperken of te voorkomen.

Praktijk In de komende twee jaar worden de inzichten vertaald richting praktische (teelt)maatregelen. In overleg met de deelnemende kwekers wordt een aantal van deze maatregelen op de bedrijven toegepast. Daarbij worden ook monsters genomen met als doel de aanwezigheid en mogelijke ontwikkeling van virussen te meten. Essentieel daarbij zijn uiteraard de economisch aspecten van deze teeltmaatregelen.

Meer weten? Voor meer informatie kunt u terecht bij projectleider R. Vorage, tel. (06) 51 43 13 01, of e-mail [email protected]

keuze van nieuwe percelen na 1 juli 2010 (dus meestal voor de teelten startend in 2011).

Meer weten? Voor meer informatie kunt u terecht bij Peter Lentjes, Fytosanitaire- en Kwaliteitsaangelegenheden, tel. (071) 332 61 36, of [email protected]

Kwekersrechtaanvraag andere landen via overname rapport

7

ten elkaars rapporten overnemen. Hierdoor kunnen de kosten voor kwekersrechtonderzoek aanzienlijk lager zijn. n veel landen bestaat de mogelijkheid om kwekersrecht aan te vragen en zo bescherming van het intellectuele eigendom op rassen te verkrijgen. De groep landen die lid zijn van UPOV (Internationale Unie ter bescherming van nieuwe plantenrassen) groeit gestaag en omvat inmiddels 67 landen en de Europese Unie. Recent zijn bijvoorbeeld, Dominicaanse Republiek, Turkije, Georgië, Oman en Costa Rica toegetreden.

I

Overname rapporten In principe kunnen in deze landen rassen worden aangemeld voor de verlening van kwekersrecht. Wat niet altijd wordt gecommuniceerd is dat binnen de UPOV

de lidstaten met elkaar kunnen samenwerken en rapporten van elkaar kunnen overnemen. Dit kan de aanvrager een stuk schelen in de onderzoekskosten. Deze overname is mogelijk omdat het UPOV-systeem er op gebaseerd is dat een ras onderscheidbaar moet zijn van elk ander in de wereld bekend ras om kwekersrecht te kunnen krijgen. Hierbij geldt dus géén gebiedsbegrenzing. Daarnaast zijn de criteria voor uniformiteit en bestendigheid alsmede de kenmerkenrichtlijnen ook door UPOV gestandaardiseerd.

Eisen Het is geen vaststaand feit dat lidstaten bereid zijn om rapporten

over te nemen. Nederland stelt bijvoorbeeld eisen aan het ervaringsniveau van het rapporterende land. In het algemeen zijn de meeste nieuwe lidstaten bereid om rapporten over te nemen van gevestigde lidstaten, zoals Nederland of de EU in het algemeen.

Regels Binnen UPOV zijn vuistregels opgesteld voor de vergoeding die gerekend kan worden bij overname; naast het lokale aanvraagtarief betaalt men in plaats van het onderzoekstarief de doorgaans lagere, door UPOV

bepaalde vergoeding van € 240,– per aanvraag. De Nederlandse Raad voor plantenrassen is in het algemeen bereid om mee te werken bij verzoeken om in Nederland gemaakte rapporten aan UPOV-lidstaten te leveren.

Meer weten? Neem voor informatie contact op met de Raad voor plantenrassen, p/a Monique Hoogenboom, [email protected]

UPOV Technical Working Parties in 2010 De sector uitgangsmateriaal wordt opgeroepen om mee te denken over technische aspecten van kwekersrecht. Naktuinbouw wil per sector voorstellen van de UPOV voorbespreken.

Kwekersrechtproject Indonesië Op 20 januari 2010 vond in Jakarta het slotseminar van het project ‘Strengthening the Plant Variety Protection in Indonesia’ plaats. Een ‘Letter of Intent’ voor een vervolgproject werd getekend door het Indonesische Center for PVP en Naktuinbouw. ijdens het project heeft Naktuinbouw de staf van het Indonesische kwekersrechtbureau en onderzoekers van proefstations getraind op het gebied van administratieve procedures en praktisch DUS-onderzoek. Trainingen vonden plaats in Nederland en Indonesië. Ook vond er tweemaal een studiebezoek plaats van beleidsmakers aan Nederland om de effecten van een goed kwekersrechtsysteem op de ontwikkeling van de zaaizaaden plantgoedindustrie te zien.

T

Seminar Het slotseminar, bijgewoond door 115 deelnemers, werd geopend door de Secretaris Generaal van het Indonesische ministerie van Landbouw. Tijdens het seminar werd een ‘Policy Forum’ gehou-

den met als onderwerp de ontwikkeling van de zaaizaad- en plantgoedindustrie in Indonesië. Gezichtspunten vanuit Naktuinbouw, het Indonesische Center for PVP, de overheid en de industrie zijn naar voren gebracht, wat tot veel discussie leidde. Tenslotte zijn de verdiensten van het project gepresenteerd door Naktuinbouw en gaf de directeur van het Center for PVP een overzicht van de impact van het project op het kwekersrechtsysteem in Indonesië. Als laatste sprak de Nederlandse landbouwattaché, die een goed kwekersrechtsysteem een voorwaarde noemde alvorens Nederlandse bedrijven hun teeltmateriaal willen afzetten in Indonesië.

Uitkomst Het project heeft bijgedragen

aan een verbetering van het bestaande kwekersrechtsysteem in Indonesië. Het project heeft ook geleid tot een verdere bewustwording bij de Indonesische overheid in de richting van het lidmaatschap van UPOV en vormde een aanzet om de bestaande wet conform UPOV-richtlijnen aan te passen.

e UPOV (Internationale Unie ter bescherming van nieuwe plantenrassen), waarvan 65 landen lid zijn, organiseert jaarlijks een aantal technische bijeenkomsten, de zogenaamde Technical Working Parties (TWP). Naktuinbouw-medewerkers van Rassen & Proeven vertegewoordigen Nederland. De kosten voor deze bezoeken worden door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vergoed. Daarnaast wordt het bedrijfsleven onder andere door de internationale zaadunie (ISF) en Ciopora vertegenwoordigd.

D

Onderwerpen Vervolg Het Center for PVP en Naktuinbouw tekenden tijdens het seminar een ‘Letter of Intent’, waarin beide partijen zich uitspraken om de samenwerking voort te zetten.

Meer weten? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Peter Lentjes, tel. (071) 332 61 36, of [email protected]

Tijdens een TWP worden de richtlijnen voor kwekersrechtonderzoek per gewas vastgesteld. Hierin staat onder andere hoe de technische vragenlijst voor het aanvragen van kwekersrecht er uitziet. Ook wordt vastgesteld hoeveel planten er onderzocht dienen te worden en hoeveel

afwijkende planten er maximaal mogen zijn. Tot slot volgt een lijst met kenmerken die voor het betreffende gewas beschreven kunnen worden. Ook worden er standaardrassen genoemd per kenmerk. Naktuinbouw was twee jaar geleden gastheer voor de Technical Working Party Ornamentals (TWO).

Meedenken Om ervoor te zorgen dat de richtlijnen die voor een TWP worden voorgesteld van goed onderbouwde reacties voorzien zijn, worden die enkele weken voor de betreffende bijeenkomst gepubliceerd. Op basis hiervan is Naktuinbouw voornemens om per sector een klankbordgroep vanuit het bedrijfsleven uit te nodigen om deze voorgestelde richtlijnen voorafgaand aan de TWP-bijeenkomst gezamenlijk door te spreken. Daarnaast kunnen bedrijven hun aanvullingen en kritieken kwijt via ISF en Ciopora.

Bijeenkomsten TWA (Agriculture) In mei vindt de TWA voor landbouwgewassen plaats in Kroatië. De TWA is de drukst bezochte Technical Working Party, omdat landbouwgewassen voor veel landen belangrijk zijn. In deze vergadering wordt een relatief beperkt aantal gewassen besproken en is kennis van statistiek erg belangrijk. TWC (Computer Programs) In juni wordt een bijeenkomst georganiseerd in Frankrijk over automatisering en computerprogrammatuur (TWC). TWV (Vegetables) In juli wordt in Bulgarije de TWV voor groentegewassen georganiseerd. Voor Nederland vormen aanvragen voor groenterassen een belangrijk deel van het kwekersrechtonderzoek. Behalve over richtlijnen wordt er tijdens deze besprekingen ook over andere punten nagedacht. Zo komt er ook een voorstel over de minimale plantaantallen in onderzoek en een voorstel voor standaardisatie van ziektenamen in resistentietoetsen. TWO (Ornamentals) In september vindt de TWO voor siergewassen in Mexico plaats. In deze vergadering komen de richtlijnen voor siergewassen aan de orde. Door het grote aantal gewassen in de sierteeltsector zijn er veel gewassen waarvoor geen richtlijnen beschikbaar zijn.

nieuws Rassen & Proeven / Projecten

Binnen de UPOV is het mogelijk dat lidsta-

8 nieuws Laboratoria

Q-bank: Database voor plantpathogenen (vervolg van pag. 1) aktuinbouw is één van de deelnemende organisaties aan het programma ter verbetering van plantgezondheidsonderzoek. Het programma is van start gegaan om de wetenschappelijke kennis op het gebied van plantenziekten te versterken: de focus ligt op het in stand houden en up-to-date maken van Nederlandse collecties van plantpathogenen.

N

Pathogenencollectie relevant? Waarom is een goede pathoge-

nencollectie nu zo relevant? Voor het ontwikkelen van een nieuwe toetsmethode is het van belang om de variatie binnen het pathogeen te kennen. Daarnaast zijn populaties pathogenen aan veranderingen onderhevig en is het belangrijk dat deze variatie in een collectie terug is te vinden. Er komt ook steeds meer nadruk te liggen op moleculaire data en deze data zijn in het algemeen niet gekoppeld aan de huidige collecties. Binnen het plantgezondheidsprogramma, wordt aan deze onderwerpen gewerkt. De focus ligt op groepen orga-

Nieuwe extractiemethode

nismen waarbinnen zich ook quarantaine-organismen bevinden: • Schimmels: Phytophthora, Phoma, Colletotrichum • Virus(achtige) ziekten: fytoplasma’s, pospiviroïden, potex-virus, nepovirus, tospovirus, potyvirus • Insecten: Tephritidae, Tortricidae • Invasieve plantensoorten: Planten die door menselijk handelen in een nieuw gebied terechtkomen en die door vestiging en verspreiding schade kunnen veroorzaken. De focus ligt op pathogenen waar nu nog veel informatie ontbreekt en waarvoor via andere

kanalen nog geen informatie beschikbaar is; bacteriën en nematoden worden daarom vooralsnog beperkt in de database opgenomen.

Inhoud collectie De bestaande collecties zijn door de inzet van de deelnemende organisaties uitgebreid met recente vondsten en afwijkende isolaten. De verschillende karakteristieken van de isolaten zijn bepaald. Denk bijvoorbeeld aan moleculaire data van belangrijke genen die gebruikt worden voor identificatie, al dan niet reageren met een specifiek antiserum bij een virusisolaat, goede foto’s van reacties van een virus op toetsplanten, et cetera. Al deze informatie is samengebracht in

een overzichtelijke database die via internet benaderbaar wordt.

Database De database wordt gelanceerd op 22 juni en is voor iedereen toegankelijk. Alle isolaten die in deze database beschreven worden, zijn in Nederland beschikbaar. Daarnaast krijgt de database een internationaal karakter en worden gegevens van andere (Europese) onderzoeksprojecten hieraan gekoppeld.

Meer weten? Voor meer informatie over de database kunt u contact opnemen met Ellis Meekes (onderzoeker), tel. (071) 332 62 36, of [email protected]

Radopholus similis Naktuinbouw past een nieuwe, gevalideerde extractiemethode toe voor de detectie

Nationale validatierichtlijn

van Radopholus similis in plantmateriaal. In samenwerking tussen Plantenziektenkundige Dienst (PD), keuringsdiensten, Wageningen UR en bedrijven is een richtlijn voor het valideren van m na te gaan of plantmateriaal besmet is met aaltjes (nematoden) moeten deze zichtbaar gemaakt worden. De extractie kan op verschillende manieren plaatsvinden en is afhankelijk van het type materiaal (wortels, zaad, grond, et cetera).

O

Methode Met de nieuwe methode wordt het proces van extractie versneld met behulp van een centrifuge. Voor de extractie van aaltjes uit zaad of plantmateriaal wordt gebruikgemaakt van een mistkamer. Een fijne nevel zorgt ervoor dat de aaltjes uit wortels of zaad kruipen, waarna de aaltjes opgevangen worden in bakjes. Onder de microscoop wordt visueel bepaald welke aaltjes in het monster voorkomen. Deze methode heeft als nadeel dat het vrij lang duurt voordat de toets kan worden afgesloten. Een alternatief is de nieuwe centrifugedrijfmethode, waarbij de aaltjes worden vrijgemaakt in een centrifuge. De aaltjes worden uit het

wortelmateriaal geëxtraheerd door plantmateriaal fijn te malen in een blender. Vervolgens worden de aaltjes gescheiden van de andere fracties van het monster, door gebruik te maken van verschillen in soortelijk gewicht.

Voordeel

methoden opgesteld.

De nieuwe methode is gevalideerd volgens de Nationale validatierichtlijn en wordt door Naktuinbouw toegepast voor detectie van Radopholus similis in plantmateriaal.

e Nationale validatierichtlijn is een document (‘Nationale richtlijn voor validatie van detectieen identificatiemethoden voor plantpathogenen en plagen’) dat is opgesteld door specialisten van de keuringsdiensten, PD en BLGG AgroXpertus B.V. op het gebied van validatie. Het document bevat een gedetailleerde beschrijving hoe de validatie van een methode er uit moet zien, aangevuld met praktijkvoorbeelden.

Meer weten?

Validatie

Neem voor meer informatie over deze methode van detectie contact op met Daniël Bakker, onderzoeker, tel. (071) 332 62 35, of [email protected]

Naktuinbouw werkt constant aan de verbetering van haar toetsen op plantpathogenen. Een groot

De centrifuge-drijfmethode levert veel tijdwinst op in vergelijking met de traditionele methode. Een voordeel dat vooral van belang is bij het importeren van plantmateriaal naar Nederland.

Validatie

D

aantal detectiemethoden voor quarantaine-organismen wordt gevalideerd, zodat ze kunnen voldoen aan de ISO 17025-normen. Vergelijkbare trajecten worden ook bij de andere keuringsdiensten en de PD uitgevoerd. Validatie van een methode geeft inzicht in de prestaties van een methode en is daarmee de basis voor het vertrouwen in de resultaten van die methode. Om er voor te zorgen dat door de verschillende instanties in Nederland een uniforme richtlijn voor de validatie van methoden wordt gehanteerd, is het gezamenlijke document opgesteld. Dit heeft grote voordelen bij het beoordelen van de geschiktheid van

methoden en vergemakkelijkt de uitwisseling van methoden tussen de laboratoria. Daarnaast is het de bedoeling dat het document gebruikt wordt als richtlijn door de Raad van Accreditatie bij het beoordelen van validatiedossiers voor de aanvraag van een ISO 17025-accreditatie.

Meer weten? De Nationale validatierichtlijn is voor iedereen beschikbaar die geïnteresseerd is in het valideren van methoden en is te vinden op www.naktuinbouw.nl/onderwerp/ validatie-toetsmethoden

Vakopleiding 9

Gezien het grote succes van de voorgaande edities wordt

Vakopleiding Zaadanalyse

in september weer een vakopleiding Bedrijfshygiëne in teeltmateriaal gericht op de groentesector georganiseerd.

& Gezondheidsonderzoek Voor laboranten in de teeltsector heeft Naktuinbouw dé basisopleiding op laboratoriumgebied: Zaadanalyse & Gezondheidsonderzoek.

e vakopleiding bestaat uit zeven modules verdeeld over 21 dagdelen (11 dinsdagen). Onderwerpen als algemene plantkunde, schoningsonderzoek, zuiverheidsonderzoek, kiemkrachtonderzoek, tetrazolium-/vochtonderzoek, Toets Bruikbare Planten en gezondheidsonderzoek komen aan bod. De opleiding is in zijn geheel te volgen, maar de modules kunnen ook los van elkaar worden gevolgd.

D e vakopleiding bestaat uit vier modules: twee modules ziekten & plagen, een module over algemene bedrijfshygiëne en een module over het bedrijfshygiënesysteem. Aan het einde van de vakopleiding wordt een examenopdracht uitgereikt waarmee een certificaat te behalen valt.

D

Duur en data De vakopleiding wordt gegeven op 9, 16, 23 en 30 september van 13.00-19.00 uur bij Naktuinbouw in Roelofarendsveen. De uiterste inschrijfdatum is 28 juli 2010.

Vakopleiding Bedrijfshygiëne in Siergewassen Momenteel werkt Naktuinbouw Vakopleidingen aan het opzetten van een vakopleiding Bedrijfshygiëne in Siergewassen. Deze vakopleiding is bedoeld voor medewerkers als bedrijfsleiders, coördinatoren, productmanagers, scouts en afdelingshoofden in de sector Siergewassen. Meer informatie over de inhoud van de opleiding vindt u binnenkort op www.naktuinbouw.nl of bel (071) 332 61 65.

Plantum NL en CPVO organiseerden een rozenveredelaarsbijeenkomst over kwekersrechtonderzoek.

N

rechtaangelegenheden bij roos. Met name werd aandacht besteed aan de regels bij inlevering van het plantmateriaal en bij de uitvoering van het onderzoek. Leo Miedema (VKC) gaf een toelichting op het omgaan met veilingnummers bij verschillende herkomsten van één en hetzelfde ras.

Discussie Presentaties Ton Kwakkenbos (CPVO) en Kees Grashoff (Naktuinbouw) verzorgden presentaties over kwekers-

Niveau en datum Het instapniveau van de opleiding is MBO. Deze is bedoeld voor laboranten in de plantaardige sector. De eerste module start op 21 september, inschrijven kan tot 30 juli 2010.

Middag voor het bedrijfsleven tijdens PVP Course Van 14 tot en met 25 juni 2010 vindt de Plant Variety Protection (PVP) Course plaats. Geïnteresseerden kunnen kennismaken met de deelnemers tijdens een speciaal daarvoor georganiseerde middag op 21 juni.

Bijeenkomst kwekersrechtonderzoek roos

aktuinbouw trad op als gastheer en als verantwoordelijke voor de uitvoering van al het kwekersrechtonderzoek in Nederland. De bijeenkomst werd door ongeveer twintig medewerkers bezocht van (internationale) rozenkwekers, de Raad voor plantenrassen en de VKC.

Aan het einde van de opleiding worden alle modules afgesloten met een examen waarbij een certificaat te behalen valt.

In de discussie met de bedrijven is met name ingegaan op voorwaarden voor plantgezondheid bij inleveren van materiaal voor kwekersrechtonderzoek en de regels voor het vaststellen van uniformiteit en onderscheidbaarheid. Ook het verder uitbreiden van een DNA-database voor rozenrassen kwam aan de orde.

Toekomst De bijeenkomst heeft bijgedragen aan betere bekendheid en onderbouwing van de regels van kwekersrechtonderzoek bij roos. Hierdoor kan dit onderzoek in de toekomst effectiever plaatsvinden.

e PVP Course is een vakopleiding voor deelnemers uit landen waar een kwekersrechtsysteem wordt opgezet of net is geïmplementeerd. De deelnemers zijn allen werkzaam in een functie die betrekking heeft op het kwekersrechtsysteem of krijgen dergelijke werkzaamheden in de toekomst.

D

Programma Het programma behandelt onder meer de juridische en technische aspecten van het kwekersrechtsysteem en laat met praktische oefeningen zien wat DUS-testing inhoudt. Gastsprekers van Naktuinbouw, Plantum NL, UPOV en CPVO geven lezingen over allerlei facetten van het kwekersrechtonderzoek. Daarnaast staan er excursies naar NAK, Bloemenveiling Floraholland Aalsmeer en Bak Bromelia’s op het programma. In het weekend vindt een ‘social excursion’ naar Amsterdam en de Zaanse Schans plaats.

Overige Naktuinbouw Vakopleidingen 2010 Workshop Bedrijfshygiëne Ken je bedrijfstak ‘Goede Sier Maken’ Ken je bedrijfstak ‘Spoor van het Zaad’ Plantspecifieke PCR-technieken

Postersessie bijwonen Op maandag 21 juni van 14.00 uur tot 17.00 uur presenteren de deelnemers de opzet van het kwekersrechtsysteem in hun eigen land. Dit doen zij aan de hand van diverse posters waarop het systeem visueel is gemaakt. Geïnteresseerden kunnen deze zogenoemde postersessie kosteloos bijwonen. Na afloop kunnen

Kosten€ Ken je 1.035,Dagdelen € 399,– 2 € 399,– 2 € 399,– 2 € 1.625,– / € 1.545,– *) 6 *) met vroegboekkorting tot 11 augustus

deelnemers en bezoekers met elkaar kennismaken onder het genot van een hapje en drankje. De postersessie vindt plaats in het Hof van Wageningen (voorheen WICC), Lawickse Allee 9 in Wageningen. Wilt u de postersessie bijwonen? Geef u op via [email protected]

Data 1.035,29 september 27 oktober 3 november 3, 4 en 5 november

Inschrijven kan tot 18 augustus 8 september 29 september 8 september

Meer weten over vakopleidingen of Workshops? Meer informatie over vakopleidingen, workshops, kosten, data en inschrijfformulieren vindt u op www.naktuinbouw.nl/artikel/vakopleidingen of neem contact op met Naktuinbouw Vakopleidingen, tel. (071) 332 61 65, of e-mail: [email protected]

nieuws Vakopleidingen / Rassen & Proeven

Bedrijfshygiëne

10

Klachten? aktuinbouw beschikt over een klachtenprocedure welke wordt toegelicht op: www.naktuinbouw.nl (‘Serviceloket’). Ook is hierover een folder verschenen die u kunt downloaden of opvragen bij de klachtencoördinator. Deze is te bereiken via tel. (071) 332 62 22 of e-mail: [email protected] Het Stichtingsbestuur van Naktuinbouw kunt u bereiken via e-mail: [email protected]

N

Het Jaarverslag 2009 is uit. Deze ligt voor u klaar of kunt u zelf downloaden. nders dan andere jaren is het Jaarverslag uit kostenoverwegingen niet meegestuurd met Naktuinbouwnieuws. Geïnteresseerden kunnen het Jaarverslag opvragen of downloaden.

Bestuurszaken

A

De klachten in 2009 zijn gepubliceerd op pag. 6 van het Jaarverslag 2009

Profiel Naktuinbouw

Inhoud In het Jaarverslag is een totaaloverzicht van de bestuurlijke aangelegenheden opgenomen. Per afdeling is er een overzicht van de belangrijkste operationele activiteiten. Aanvullend zijn de jaarcijfers en personele gegevens gepubliceerd. Ir. M. Valstar (sectormanager LNV) geeft een toelichting vanuit het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit op de werkzaamheden.

Opvragen? Wilt u één of meer exemplaren van het Jaarverslag ontvangen, dan kunt u deze opvragen bij de afdeling Communicatie, tel. (071) 332 61 64 of e-mail: [email protected] Het Jaarbericht is als PDF-document te vinden op de website www.naktuinbouw.nl (Servicecentrum/Informatiemateriaal).

Vacatures Laborant en Analist

De Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw (Naktuinbouw), te Roelofarendsveen is een stichting die, voor wat betreft keurings- en inspectietaken, onder toezicht staat van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Naktuinbouw is een zelfstandig bestuursorgaan.

Taak Naktuinbouw controleert teeltmateriaal in de sectoren bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen op identiteit, kwaliteit en gezondheid en houdt toezicht op de bedrijven die dit materiaal produceren en verhandelen. Naktuinbouw geeft hiermee uitvoering aan de Zaaizaad- en plantgoedwet en aan Europese regelgeving met betrekking tot voorschriften voor het in de handel brengen van teeltmateriaal in de tuinbouw. Europese handelsrichtlijnen schrijven voor dat teeltmateriaal dat in de lidstaten van de Europese Unie (EU) in de handel wordt gebracht aan bepaalde eisen moet voldoen. Producenten van teeltmateriaal van tuinbouwgewassen zijn in Nederland geregistreerd bij Naktuinbouw. Op basis van een mandaatovereenkomst met LNV voert Naktuinbouw fytosanitaire inspecties uit, zowel voor de afgifte van EU-plantenpaspoorten (sinds 1993) als ook voor het verstrekken van internationale fytosanitaire certificaten bij import en export (sinds 2007). Openbaar belang Naktuinbouw bestrijkt met haar activiteiten het volledige terrein van de Nederlandse tuinbouw, met uitzondering van de bloembollen en paddenstoelenteelt. De kwaliteitsdienst richt zich uitsluitend op de uitvoering van taken en het verlenen van

Zowel de Laborant als Analist voor het team Gezondheidsonderzoek (Naktuinbouw Laboratoria) verricht routineonderzoek naar de gezondheid (virussen, schimmels en bacteriën) van uitgangsmateriaal. De Analist is het aanspreekpunt voor de teamleider en beschikt over een HLO-opleiding op het gebied van immunologische en moleculaire technieken. De Laborant heeft een MLO-, of een daarmee vergelijkbare opleiding op hetzelfde gebied als de Analist.

diensten van openbaar belang en daarmee niet op commerciële activiteiten. Binnen Naktuinbouw is een strikte scheiding op organisatorisch en financieel gebied tussen de direct wettelijke taken (keurings- en inspectiewerkzaamheden /toelatingsonderzoek en kwekersrechtonderzoek) en taken die in het verlengde daarvan liggen. Omvang Naktuinbouw telt per 31 december 2009 275 medewerkers, verdeeld over Keuringen, Laboratoria, Rassen & Proeven en ondersteunende afdelingen. De exploitatie in 2009 bedraagt € 22,6 miljoen. Accreditatie en certificering Naktuinbouw is sinds 2002 ISO 9001 gecertificeerd en sinds 2006 ISO 17020 geaccrediteerd door de RvA (Raad voor Accreditatie) op het gebied van vaststelling van onderscheidbaarheid, homogeniteit en bestendigheid van 18 verschillende gewassen (sier- en landbouwgewassen). In aanvraag is de ISO 17020 accreditatie voor fytosanitaire zendingsinspecties (import/export) en de CPVO-accreditatie voor het rassenonderzoek. Een ISO 17025 accreditatie voor het laboratorium is in voorbereiding. Het laboratorium zaadanalyse en de monstername van zaadpartijen zijn ISTAgeaccrediteerd.

Programmeur Navision De Programmeur Navision (Applicatieontwikkelaar) is verantwoordelijk voor het optimaal technisch beheer van Microsoft Dynamics NAV onder SQL server, heeft HBO werk- en denkniveau met een informatica-achtergrond. 5

Meer weten? Kijk voor de volledige omschrijvingen op www.naktuinbouw.nl en vraag een sollicitatie-informatiepakket aan via de afdeling P&O, e-mail: [email protected]

‘Naktuinbouw Dedicated to Quality’ CHAPTER 1 C E N T E R O F E X P E R T I S E

NAKTUINBOUW D E D I C A T E D T O Q U A L I T Y

From inspection service towards center of expertise

Publicaties

Naktuinbouw and University awarded ‘Contract of the week’ “Last week, Naktuinbouw and Leiden University of Applied Sciences were nominated for the ‘Contract of the week’ in the TV West pro-

Wetenschappelijke publicatie

gramme ‘Qwesti van Zaken’ (Business Mat-

Naktuinbouw

ters). This morning, 89% of the voting viewers appeared to have opted for the cooperation between Leiden University of Applied

•

Sciences and Naktuinbouw, which means the title ‘Contract of the week’, was won.” (Quote from the press release of 3 July 2006.)

The joint operating agreement between the

In recent years, Naktuinbouw has been recognised more as a

University and Naktuinbouw concerns three new, unique professional courses, intended for laboratory employees in the plant sector

center of expertise than as an inspection service. To a great extent

wishing to extend or broaden their knowledge. Lectures and teachers at Leiden

Naktuinbouw has acquired this role by adopting duties in areas

University of Applied Sciences with extensive knowledge of methods and techniques and

relinquished by the government. This is a story about horticulture

Naktuinbouw specialists have combined their expertise. The result is interesting theory and practical lessons.

and the inspection service, which have evolved and matured

After 2006, the cooperation between Naktuin-

together.

bouw Training Services and Leiden University of Applied Sciences continued.

All that Naktuinbouw has gathered with

Naktuinbouw now is a center of expertise,

respect to knowledge and the expertise it

where the task of an inspection service, a

has developed in the space of of nearly

research institute, science and practical

70 years; it all happened for the sake of

education converge.

inspections. New activities had to make the

Naktuinbouw also acts as an interface

inspections simpler, more reliable or quicker.

between the government and horticultural

However, the word ‘inspection service’ no

practice. Elsewhere in Europe, or rather

longer suffices as a description. In 2000,

throughout the world, it is difficult to find

during Naktuinbouw’s inception, greater

such a combination of responsibilities,

emphasis was placed on the aspect of

activities and organisations. The appreciation

Nico Koomen (Naktuinbouw)

quality. So, although Naktuinbouw is the

expressed by colleagues from abroad

John van der Willik (Leiden University)

Netherlands Inspection Service for Horti-

demonstrates that this special combination

Pieter Kuipers (TV West)

culture, quality actually is one of its main

is one to be cherished. They frequently use

priorities.

the services of Naktuinbouw.

From left to right: Hannie Hoekstra (TV West)

A distinct tospovirus causing necrotic streak on Alstroemeria sp. in Colombia (A. Hassani-Mehraban, M. Botermans, J.Th.J. Verhoeven, E. Meekes (Naktuinbouw), J. Saaijer, D. Peters, R. Goldbach, R. Kormelink). Dit artikel is gepubliceerd in Archives of Virology, 2010, 155(3): 423-428 en beschrijft de vondst van een nieuw tospovirus dat necrotische strepen veroorzaakt op het blad van Alstroemeria. Sequentieanalyses wezen uit dat het hier om een nieuw virus gaat. Het virus is verwant aan andere tospovirussen die oorspronkelijk van het Amerikaanse continent afkomstig zijn. Er wordt voorgesteld om het virus Alstroemeria necrotic streak virus te noemen.

Agricultural organisations consider 1888 as the

In the second half of the 19th century, market

later called the ‘Koninklijke Vereniging voor

gardeners with a vested interest took the first

Boskoopse Culturen’ (Royal Boskoop Horticultural

steps towards establishing quality standards and,

Society). As the name suggests, they started with

implicitly, inspection services. In those far from

fruit crops, but soon enough the accent shifted

material. The scene of action was Schouwen-

wealthy days, growers needed the guarantee of

towards ornamental crops. In 1879, for example, the

Duiveland. Other agricultural associations followed

1888

1861

nieuws Corporate

Jaarverslag 2009

first year in which field inspections were held to promote the production of sound propagating

quality seed and propagating material in order to

entire holly range was planted out and assessed.

this example, in Groningen, for instance (since

get higher yields. One of the oldest initiatives to

Magnolias followed in 1884.

1893) and Friesland (since 1901).

improve quality – a number of market gardeners were in favour of assessing and distributing sound varieties – was taken by the ‘Vereeniging tot Regeling en Verbetering der Vruchtsoorten’ (Association for Certification and Improvement

10

11

of Fruit Varieties), founded in Boskoop in 1861,

n het voorjaar van 2009 verscheen het boek ‘Naktuinbouw In dienst van kwaliteit’. Deze is nu ook in het Engels verkrijgbaar: ‘Naktuinbouw Dedicated to Quality’.

I

Het boek (€ 10,– per stuk exclusief verzendkosten) is te verkrijgen via de afdeling Communicatie, tel. (071) 332 62 70, of e-mail [email protected]

Naktuinbouw Alfred Klaver, afdeling Communicatie & Vakopleidingen

19 mei 9 juli

Bestuur Stichtingsbestuur Naktuinbouw Stichtingsbestuur Naktuinbouw

18 mei 21 mei 25 mei

Sectorbestuur Groentegewassen Bloemisterijgewassen Boomkwekerijgewassen

27 april 10 juni

Adviescommissie Groenteplanten Vaste Planten

Postbus 40, 2370 AA Roelofarendsveen T (071) 332 61 63 / F (071) 332 63 56 E [email protected] W www.naktuinbouw.nl

De Engelse versie van het boek is een vertaling van de Nederlandse versie met hier en daar een update van het afgelopen jaar.

agenda

Redactie:

Druk: HooibergHaasbeek, Meppel Basisontwerp: Arno Geels & Lucie Vijverberg, Den Haag