IN GOD WE TRUST Amerika versus Nederland. BEZINNING EN BEZIELING Kies een cursus, lezing, gespreksgroep

00000 16 2015 KiS CD_Opmaak 1 01-09-15 15:08 Pagina 1

INFORMATIE- EN OPINIEBLAD VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE GRONINGEN

IN GOD WE TRUST Amerika versus Nederland

BEZINNING EN BEZIELING Kies een cursus, lezing, gespreksgroep

EEN NIEUW SEIZOEN Een veelkleurige kerk in en voor de stad

"God blijft een geheimenis, dat wij niet doorgronden en zeker kunnen wij God niet manipuleren. Geloven blijft, zoals iemand ooit zei, ‘het levenslang verdragen van de onbegrijpelijkheid Gods’."

00000 16 2015 KiSJaar CD_Opmaak 1 01-09-15 15:08 Pagina 2

5 september 2015 kerk in stad

REDACTIONEEL Jaargang 15, nummer 16

IN DIT NUMMER

Beste abonnee of niet-abonnee van Kerk in Stad,

3

U hebt misschien voor de eerste keer, misschien voor de derde keer, of misschien wel voor de driehonderdste keer een Kerk in Stad in handen. Afhankelijk van of u pas, al jaren of niet abonnee bent. In alle gevallen: van harte welkom in dit blad en wat fijn dat u het opengeslagen hebt! Dit startnummer van Kerk in Stad wordt u als lid van de Protestantse Gemeente Groningen en de Protestantse Gemeente Damsterboord aangeboden door het College van Kerkrentmeesters. Het nummer wordt breed verspreid, wat betekent dat er veel meer lezers zijn deze keer. Mocht u per ongeluk twee nummers ontvangen: deel het extra nummer uit aan familie, vrienden of buren. Het nummer is deze keer uitgebreid met vier pagina’s: 28 in plaats van 24. Dit komt voornamelijk door de uitgebreide aandacht die wordt besteed aan het programma Bezinning en Bezieling, een overzicht van gespreksgroepen, cursussen, lezingen, debatten, wandelingen enzovoort. Deze activiteiten worden georganiseerd door de diverse kerkgemeenschappen in de stad Groningen. Eén en ander kunt u ook teruglezen in het programmaboekje dat bij de verschillende wijkgemeentes is te verkrijgen, maar het overzicht in dit nummer is het meest up to date. Activiteiten die onverhoopt niet in het programmaboekje zijn verschenen, staan wel in dit overzicht op pagina 9 tot en met 11. Er is wederom erg veel te doen en te kiezen, waarbij ik moet zeggen dat de activiteiten die in het voorjaar van 2016 plaatsvinden pas worden gepubliceerd in het eerste nummer van Kerk in Stad in januari 2016. Anders was dit nummer nog dikker geworden en er zijn natuurlijk grenzen. Ook een woord van de voorzitter van de Algemene Kerkenraad in dit nummer, om de start van het nieuwe kerkelijke seizoen te benadrukken. U kunt zich, als u wilt, weer ten volle onderdompelen in allerhande startactiviteiten, vaak met uw eigen welbekende gemeenteleden, maar tegenwoordig ook met gemeenteleden van een kerk in de buurt. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd!

2

4

In God we trust Anne Baljeu

Kerk in Stad is het informatie- en opinieblad van de Protestantse Gemeente Groningen. Hierin is opgenomen het Groninger Kerkblad, orgaan van de Hervormde Gemeente te Groningen van 1723-1999.

Boekbespreking: Tegendraads en bij de tijd Evert Jan Veldman

Kerk in Stad is een uitgave van Stichting Kerkblad Protestantse Gemeente Groningen in samenwerking met Dekker Creatieve Media & Druk. Verschijning Tweewekelijks

Stadjer: Sam Van Leer Marieke Laauwen

5

Mijn oog en Gods oog, dat is één oog Peter Buikema

7

Nieuws Sybren Sybrandy

8

Een nieuw seizoen Koos Meisner

9

Programma Bezinning & Bezieling

12

Agenda

13

Terzijde Marieke Laauwen

14

Wijkberichten

27

Zorgcentra

27

Opgediept C.H.J. Geus

28

COLOFON

Na de dienst . . . Kerkdiensten

Redactie Anne Baljeu Sjaak van den Berg Pieter Bootsma Ria van Dijk-Hilberts Gerry van Rheenen Sybren Sybrandy Eindredactie Mariska Jeuring Redactieadres Redactie Kerk in Stad Kraneweg 33 9718 JE Groningen [email protected] www.kerkinstad.nl Post en kopij kan naar dit adres.

Abonnementen Tarieven: Jaarabonnement € 45,- per jaar Studentenabonnement*, € 25,- per jaar *o.v.v. collegekaartnummer Abonnementenadministratie en bezorging Dekker Creatieve Media & Druk Hortensiastraat 10 8922 HD Leeuwarden E: [email protected] T: (058) 233 00 11 (alleen op maandag-, dinsdagen woensdagmorgen van 9.00 -12.00 uur) Wilt u abonnee worden of heeft u vragen over de bezorging, dan kunt u contact opnemen met Janny Bruinius op het Kerkelijk Bureau via tel. 050-3183636 (dinsdag, woensdag en donderdag). Opmaak en druk Dekker Creatieve Media & Druk Kopij Kopij algemene deel aanleveren uiterlijk op maandag in de week van verschijning voor 11.00 uur op het redactieadres. Kopij wijkberichten aanleveren via de eigen wijkcorrespondent (zie de pagina’s wijkberichten). Aanleveren in Word via e-mail. Bereikbaarheid redactie • de redactie is telefonisch bereikbaar op maandag van 10.00 uur tot 12.00 uur op nummer 06- 47155394 • E-mail: [email protected]

Beste lezer, ik wens u veel leesplezier en (mocht het in uw geval zo zijn) een goede start met uw wijkgemeente. Tot over twee weken (abonnee) of tweeënhalve maand (niet-abonnee).

Advertenties Tarieven en opgave bij: Dekker Creatieve Media & Druk E: [email protected]

Mariska Jeuring

Stichting Kerkblad Protestantse Gemeente Groningen

Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.



ALGEMEEN

In God we trust Van kinds af aan is ‘kerk’ voor mij een beladen woord. Ik heb nooit op een christelijke school gezeten en daarom weinig christelijke vrienden in mijn leefomgeving gehad. Als het woord ‘kerk’ viel, viel er een stilte. Óf die stilte hield aan en mijn vriendinnen gingen over op een ander onderwerp, óf mij werd het hemd van het lijf gevraagd of ik echt in God geloofde en waarom dan, óf er ontspon zich een discussie over waarom Lady Diana dan was omgekomen en meer van dat soort kwaad in de wereld. In ieder geval volgde er nooit een ontspannen en gezellig moment. Anne Baljeu Dus ik heb geleerd om het woord te omzeilen in mijn taalgebruik. Dat merk ik tot op heden nog. Vanochtend bij het sporten wilde ik opmerken dat een jongen bij ons uit de kerk ook aan het solliciteren was (het onderwerp van gesprek), maar ik beet op mijn tong. Niet dat woord. Op de één of andere manier blijft het ‘gek’ om lid en fan te zijn van de kerk en uitdrukkelijk uit te komen voor je geloof. Mensen kijken je raar aan of zijn bang dat je hen ter plekke wil bekeren. Ook als christenen onderling merk ik een terughoudendheid in het gebruiken van geloofstaal. Woorden geven aan ons geloof, aan de basis van ons leven, hebben we afgeleerd. Sinds vele mensen uit de kerken zijn getreden is het not done om positief over het christelijk geloof te spreken. En wij christenen passen ons eerbiedig en meelevend aan bij die gevoeligheid van de niet-christelijke samenleving. Dit geldt niet alleen voor het woord ‘kerk’, maar sterker nog voor het woord ‘God’. In Amerika is dat niet zo. Deze zomer hebben we New York City mogen bezoeken. Het begon al op het vliegveld. Mijn (wanneer u dit leest) man Remco moest niezen en een vrouw achter hem zei ‘God bless’, ik meen een afkorting van God bless you. Ik keek daarvan op. Ze zei het ‘G-woord’ in het openbaar en ze was niet eens aan het vloeken! Toen ik in de metro in gesprek kwam met het groepje personen dat zich in de spits aan dezelfde paal staande hield, grapte de man naast mij bij het uitstappen dat hij zijn vrouw wel mee moest nemen omdat ze al 63 jaar getrouwd zijn. ‘Wat?’ zei een andere vrouw, toen de deuren achter het echtpaar

dichtgingen, ‘zijn ze al 63 jaar getrouwd? God bless them.’ ‘Ja’, zei de vrouw naast haar, ‘God bless them.’ Het was precies wat ik dacht en voelde. Een mooi echtpaar, gezegend met vele jaren huwelijk. Alleen ben ik niet gewend om het hardop te zeggen. Deze vrouwen -onbekenden van elkaar- zeiden het niet alleen hardop, maar kregen ook nog bijval van elkaar! Ik stond dan ook niet gek te kijken toen ik mijn eerste dollarbriefje in de hand hield. Prominent bovenin prijken daar de woorden ‘In God we trust’. Ik weet niet wat dit met u doet, maar mij geeft het een gevoel van opluchting. Een gevoel van ‘het mag’. Ik mag hier over God praten zonder moeilijke gesprekken te ontvouwen. Ik kan hier geloofsuitspraken doen zonder mensen in verlegenheid te brengen. Ik kan uitkomen voor wat er in mijn hart leeft. Waar ik gewoonlijk, als mensen vragen wat voor werk ik doe, mezelf schrap zet voor een moeilijk gesprek (ik ben namelijk kerkelijk werker), zei ik het nu heel ontspannen toen we een man de weg wezen naar ons hotel. Hij vroeg wat ik deed en ik zei heel trots ‘I work for the church’. ‘For the church? Ah, God bless you!’, was zijn reactie. Heerlijk! En dat is het. Geloofszaken zijn misschien hartzaken en als Nederlanders zijn we niet gewend om daar meteen open over te zijn. Maar als je als christenen onderling wel openlijk praat over hoe je dingen beleeft, dat je ergens een zegen in ervaart of dat je je geroepen voelt, kun je elkaar er echt mee raken. En ik geloof dat dat tot zegen kan zijn voor een ieder van ons, heerlijk!

Pas aan het eind van een vierdaagse bijeenkomst van Remco’s werk, sprak ik met de vrouw van zijn collega over hun dorpskerk in Ridderkerk. Zij was ook fan. Ze sprak over hoe graag ze jeugdwerk wil doen en iedereen erbij wil betrekken. Dat ze niet kinderen wil bekeren, maar hun gewoon wil vertellen hoe het geloof voor haar is, vertellen over wat haar basis is. Maar dat het ondertussen ook zo moeilijk is, dat ze er verlegen mee is om in deze maatschappij te laten zien dat ze christen is. En ik zei het niet, maar dacht het wel: ‘God zegent je’. Ze raakte me met haar woorden. Grote kans dat we dit jaar nog een bezoek aan Ridderkerk brengen. Fijne thuiskomst allemaal en een gezegend nieuw kerkelijk jaar!

BOEKEN: Tegendraads en bij de tijd De theoloog Dietrich Bonhoeffer (1906 – 1945) blijft onvoltooid verleden tijd. Nog steeds verschijnen er boeken over zijn doen en denken. Dit boek van Wim Dekker (1950) is er een van. Het is door de IZB (‘passie voor missie’) uitgegeven bij Boekencentrum. De auteur probeert onze tijd te verstaan vanuit zijn orthodoxe reformatorische achtergrond en met Bonhoeffer als ‘tijdgenoot’. Bonhoeffer is ‘een leven lang met mij meegereisd’, schrijft Dekker. Achttien jaar was Dekker toen hij op schoolreisje in Londen een pocket kocht met de gevangenisbrieven van Bonhoeffer, zonder enige kennis van zaken. Hij nam en las en het liet hem niet meer los. Dat lijkt toch telkens weer de kracht van Bonhoeffers denken te zijn. Hij daagt je uit, niet om hem na te praten, maar om je eigen tijd en context serieus te nemen. Twee goede redenen om dit boek te lezen. De eerste: Wie er nog nooit aan toe gekomen is om zich te laten raken door het gedachtegoed van Bonhoeffer, heeft hier een boek voor zich waar je niet doorheen hoeft te ploegen. Je hoeft er geen studeerkamergeleerde voor te zijn. Het boek is toegankelijk geschreven. Het refereert aan teksten van Bonhoeffer, zonder dat het boek een hapsnapkarakter krijgt. Wie het uit heeft en geraakt is, kan zo verder met het lezen van Bonhoeffers eigen werk. De tweede reden: Wim Dekker heeft een stevig orthodox-protestantse achtergrond, maar hij sluit zich er niet in op. De wereld geeft gewoon te denken. Hoe ouder hij wordt, hoe min-

der hij zeker weet en zeker hoeft te weten. Teruggeworpen op Jezus Christus zelf en hem navolgen, houdt voor Dekker in dat hij heel veel oude geloofswaarheden kan loslaten. Hij schrikt niet meer van agnosten en dat is wel eens anders geweest. En hij heeft geen theologie meer nodig die alles kloppend maakt zodat je vervolgens met een gerust hart kunt geloven. In de spiegel daarvan schrik ik zelf steeds minder van orthodoxe christenen. Misschien heeft dat te maken met mijn zoektocht, voorbij de subjectivering waarin ik zelf het criterium ben voor wat waar is en waardevol en niet Christus. Betekent dit dat de waarheid ergens in het midden ligt, bijvoorbeeld tussen orthodoxie en vrijzinnigheid? Nou, daar geloof ik in ieder geval niets van. Waar we elkaar tegen komen, dat is in de wereld. En de kerk is de plek die mij daarnaartoe verwijst. Ingelijfd in het lichaam van Christus, zijn we nergens meer thuis dan in de wereld. Daarom kan ik ook zo vrolijk worden van een ontmoeting met jonge mensen, die uit een orthodox reformatorisch nest komen, die de kramp hebben laten varen en de stad omarmen. Ze hebben voldoende kerk in de genen zitten om het geloof niet te laten oplossen, maar het ook niet op te laten gaan in al te subjectieve beleving. Ik heb de indruk dat deze jonge mensen ook vooral de doelgroep zijn van dit pastoraal geschreven boek. De kerk kan nog veel aan ze hebben.

Dat is ook direct mijn kritiek op het boek: het is heel kerkelijk. Wil je meer weten van Bonhoeffer en ben je niet gepokt en gemazeld door de kerk, dan denk je: Wat is dit voor een cultuur? De buitenkant van het boek spreekt boekdelen: een silhouet met kerkgebouwen en een moskee, kruisjes op de kerktorens en antennes (waar zie je die nog?) op daken met schoorstenen. Is dit de wereld waarin ik leef? Is dit de stad waarin ik verloren loop en tegelijk zo veel van houd? Voor mij past het beeld niet bij de titel ‘Tegendraads en bij de tijd’. Of tegendraads zou moeten slaan op het onverstoorbaar vasthouden aan het evangelie van Jezus Christus en die gekruisigd. Iets wat Bonhoeffer tot het eind toe geleefd heeft.

Evert Jan Veldman

Wim Dekker, Tegendraads en bij de tijd, verder in het spoor van Bonhoeffer (206 p.). Boekencentrum 2015, 206 pagina´s, €18,90

3


S TA D J E R


Chaplain Sam Van Leer:

‘Vrijwillig in de kerk werken is een nuttige ervaring’ Sinds 2011 draait Sam Van Leer, Anglicaans predikant in Groningen, als studentenpastor mee in het GSp, het Groninger Studenten pastoraat. Bezoekers van de Martinidiensten kennen hem dan ook als voorganger. Maar hoe belandt een Amerikaan nu eigenlijk in de Martinikerk? En wat is de Anglicaanse kerk voor een kerk? Marieke Laauwen

Toen ik jou voor het eerst zag voorgaan in de Martinidiensten, vroeg ik hoe jij bij het GSp beland was. Iemand zei: “Volgens mij is hij gewoon aan komen lopen!” Klopt dat? Ja, het klinkt grappig, maar het is wel waar. Wij zijn in 2011 in Groningen komen wonen omdat mijn vrouw in het UMCG ging werken. Ik ben een priester in de Anglicaanse kerk, chaplain noemen we dat. Maar omdat er hier geen Anglicaanse kerk was, was er ook geen financiering om mij te betalen. Ik besloot als vrijwilliger aan de slag te gaan. Ik dacht: ik ga weer met mijn promotie verder, ik kijk of ik een Anglicaanse groep kan opzetten en ik wilde iets met studenten doen. Dat vind ik heel mooi werk en één op de vijf Groningse studenten komt uit het buitenland. Ik heb bij het GSp aangeklopt om te vragen of ik wat kon doen en Tiemo Meijlink zei: 'Welkom, ga je gang'.

Wat doe je binnen het Gsp? Ik richt me vooral op de buitenlandse studenten. Daar was al een mooie groep voor en daar werk ik mee samen. Ik ben beschikbaar voor pastoraat en geef soms een cursus of een lezing. Ik werk op dezelfde manier mee aan het GSp, zoals Geert Brüsewitz en Lense Lijzen dat namens de doopsgezinden en de remonstranten doen. Ik ga dus ook zo af en toe voor in de Martinikerk.

Bevalt dat? Zeker, dat is zo'n prachtige kerk, een kathedraal! Met enorm goede koren en een liturgie die me heel vertrouwd is. Ondertussen is er ook een groep Anglicanen die twee keer per maand een viering houdt in de Oudkatholieke kerk in Groningen, maar als ik eerlijk ben is de dienst in de Martinivieringen misschien wel traditioneler Anglicaans dan die in onze eigen groep. Die is wat evangelischer. Nu is de Anglicaanse kerk sowieso een heel brede kerk, net als de Protestantse Kerk in Nederland.

‘De Anglicaanse kerk is een heel brede kerk, net als de Protestantse Kerk in Nederland’

Wat is een Anglicaanse kerk nu precies voor kerk? De Anglicaanse kerk is een protestantse kerk met een oude traditie, maar voor mensen uit de PKN oogt hij misschien wat katholiek. Er is een grapje dat als een doof iemand een Anglicaanse kerkdienst meemaakt hij zal denken dat het er als een katholieke dienst uitziet, maar een blind iemand die bij dezelfde dienst is, zegt dat het protestants klinkt. We staan echt wat tussen die twee tradities in. Voor ik naar Groningen kwam had ik twee deeltijdbanen als chaplain van de gemeentes in Twente en Arnhem-Nijmegen. Daar kwamen vaak Nederlandse stellen waarvan de één katholiek was en de ander protestant. De Anglicaanse kerk was een mooie middenweg.

Bevalt Groningen eigenlijk? Ik vind Groningen fantastisch. Groningen heeft echt alles. Je kunt overal op de fiets naartoe, dat vind ik heerlijk. Kerkelijk vind ik de muziek heel bijzonder. Ik heb in veel kerken gewerkt, maar nergens heb ik zo weinig moeite gehad om kerkmusici te vinden. In de Martinidiensten is de muziek erg goed. In de Anglicaanse vieringen hebben we goede muzikanten. Ik heb daar een jongen en als het moet, speelt hij fantastisch op een stoel. Tot mijn stomme verbazing ontdekte ik toen ik hier kwam dat er heel goede Evensongs in de Nieuwe Kerk zijn. Het niveau daarvan is echt heel erg hoog. Dat kan wedijveren met koren van de Engelse kathedralen.

Je zei net dat je ook weer aan je promotie had willen werken in Groningen. Is dat er ooit van gekomen? Nou, ik ben ooit naar Europa gekomen om in Brussel onderzoek te doen naar de taalstrijd in België. Uiteindelijk heb ik de overstap naar de kerk gemaakt en is de studie gestaakt. Toen ik me er weer in verdiepte bleek mijn promotor met pensioen. Te lang gewacht! Bovendien is het probleem van vrijwilligerswerk natuurlijk dat het allemaal heel veel tijd kost. Ik werd, toen ik naar Groningen kwam, meteen vertegenwoordiger namens de Anglicaanse kerk in Nederland in de Landelijke Raad van Kerken. Enorm leuk maar ook druk. Ondertussen komen

Sam Van Leer er in de vieringen in Groningen ook zo rond de veertig tot vijftig mensen. Ik doe leuke dingen met het studentenpastoraat. Het is allemaal prachtig werk, maar het is wel druk. Vrijwilligerswerk groeit eigenlijk bijna vanzelf. Het is wel een nuttige ervaring. De kerk wordt overal ter wereld door vrijwilligers gedragen. Ik ben me er veel meer van bewust, dat je ontzettend moet uitkijken dat je die niet overvraagt. Je ziet toch vaak dat het dezelfde mensen zijn die het werk doen.

‘De kerk wordt overal ter wereld door vrijwilligers gedragen’ En ten slotte: hoe komt een Amerikaan aan zo'n Hollandse naam? Dat is grappig. Mijn oma heeft dat ooit eens uitgezocht. De Van Leers wonen al voor de onafhankelijkheidsoorlog in Amerika. Het schijnt dat er ooit een 'von Lohr' of zo uit Zürich als predikant naar Noord-Duitsland is gestuurd en die is toen naar Nederland gegaan. Ik stel me voor dat dat via Leer gegaan is. Dan is de kans natuurlijk aanwezig dat hij in Groningen terechtgekomen is! Ik ben de eerste die weer teruggekeerd is. Het bevalt me echt prima!

Uitnodiging van vereniging Kerken met Stip Kerken met Stip is een projectgroep van het protestants en katholiek justitiepastoraat en wordt ondersteund door verschillende kerken in en buiten de gevangenissen in Nederland. Al tijdens de detentie kan het justitiepastoraat geïnteresseerden op weg helpen naar een Kerk met Stip. ‘Stipkerken’ kunnen op hun beurt profiteren van de deskundigheid van het justitiepastoraat en van de nieuw aangestelde coördinator Hendrine Verkade. Vanaf eind september tot eind november 2015 zulFemmy Kragt (tweede van len er regiobijeenkomsten zijn waarin Hendrine

4

Verkade zichzelf voorstelt. Maar vooral zullen we kijken hoe je als kerk ‘handen en voeten’ kunt geven aan het werk als Stipkerk. Hendrine komt samen met Stefan van der Heijden van stichting To Reach It de avond verzorgen. Stefan kan uit eigen ervaring vertellen wat kerken voor hem hebben betekend na zijn detentie. Wij nodigen Stipkerken en belangstellende kerken uit om te komen naar deze avonden. We zullen handreikingen geven voor het werk als Stipkerk. We willen met elkaar ontdekken hoe we (ex-)gedetineerden en niet te vergeten hun familie, een welkom gevoel kunnen geven daar waar zij in de samenleving geen of weinig kansen lijken te krijgen.

Er zijn landelijk meerdere avonden ingepland, waaronder: Dinsdag 13 oktober: 19.30 in De Bethel, De Bolder 75, te Drachten Wilt u een bijeenkomst op een andere avond beleggen, neem dan contact op met Hendrine Verkade. Zie voor contactgegevens en meer informatie over Kerken met Stip: www.kerkenmetstip.nl



KERK EN THEOLOGIE

Over Gods presentie in de wereld

Mijn oog en Gods oog, dat is één oog ‘Het oog waarin ik God zie, is hetzelfde oog waarin God mij ziet. Mijn oog en Gods oog, dat is één oog en één zien en één liefhebben.’ Aldus Meester Eckhart (1260-1328). Peter Buikema Het is, zoals vaak bij Eckhart, een geheimzinnige uitspraak, waar meerdere interpretaties van mogelijk zijn. Mij doet het denken aan het verhaal dat in de tweede wereldoorlog in een dorpskerkje het Christusbeeld was beschadigd, de handen waren er af gebroken. Iemand had er een bordje onder gehangen met de woorden: ‘Ik heb geen andere handen dan die van jullie.’ Het verhaal is wel erg vaak opnieuw verteld, maar dat is natuurlijk omdat het zo treffend is. Het doet een sterk appèl op ons om Gods werk te doen. Laatst was ik in een dienst waarin de avondmaalsviering werd besloten met de mooie woorden Voorganger: ‘Herschep ons hart, dat wij ons toevertrouwen aan u.’ Gemeente: ‘Dat uw Geest ons mag bezielen.’ Wie dat bidt, wil Gods werk doen, Gods ogen zijn, Gods handen zijn, maar is zich bewust dat dat niet gemakkelijk is. Die bidt daarom om Gods bezielende Geest en wil zich daaraan toevertrouwen. Dat is geen reductie van het goddelijke tot het menselijke, maar de erkenning dat God ons geschapen heeft om zijn beeld te zijn en zijn werk te doen en daartoe bereid te zijn. Wie gelooft in de christelijke traditie ziet deze wereld als gave van God, een geschenk om in dankbaarheid te aanvaarden (en soms ook onder protest). In die gave is dan ook een opgave besloten, om die gave zorgvuldig te behandelen, om Gods wil te doen, Gods beeld te zijn, Gods handen en ogen. En de gelovige weet dat daarvoor overgave nodig is, de bereidheid niet het eigen ik voorop te stellen, maar allereerst te zoeken naar Gods Rijk, het bidden bezield te worden door Gods Geest.

in ons, als wij ons daartoe willen openstellen. Maar die liefde gaat ook boven mij uit, gaat aan mij vooraf, en zal er zijn na mij. Ik word aangesproken door een stem van buiten, die mij vraagt Gods beeld te zijn en Gods instrument. Jezus Christus was en is hét beeld van God. Hij was zozeer open voor Gods Geest, dat hij ten volle Gods handen en Gods ogen was. De inspiratie die van hem uitgaat, noemt Paulus ‘de Geest van Christus’ en die is voor hem gelijk aan ‘de Geest van God’. Wanneer wij ons daardoor laten bezielen en omvormen tot nieuwe mensen zegt hij ook dat ‘Christus leeft in ons’ (zie Romeinen 8:9-10). Ook kan hij zeggen dat wij ‘de gedachten’ of ‘het denken’ van Christus hebben en dat wij ‘de gezindheid van Christus’ moeten hebben. Een vertaling daarvan zou ook kunnen zijn, dat we ‘de spiritualiteit van Christus’ moeten hebben. Wanneer we dat doen, zijn we Gods handen, dan ‘woont de Geest van God in ons’ (opnieuw Romeinen 8:9). Ik zou inderdaad aan willen nemen, dat God geen andere handen heeft dan de onze. Daar zonder zullen we, vrees ik, altijd proberen dat wat wij moeten doen, af te schuiven op God en zullen we steeds geneigd zijn God te verwijten dat hij de boel hier op aarde niet beter geregeld heeft. Een dergelijke visie

heeft natuurlijk wel gevolgen voor ons denken over God. Wanneer Gideon zeker wil zijn dat God hem zal helpen, vraagt hij of een vacht die hij op de grond legt, de volgende ochtend nat kan zijn, terwijl de grond eromheen droog is. Als dat gebeurt wil hij als extra controle ook nog het omgekeerde, en ook dat gebeurt volgens Rechters 6:36-40. Op zo’n manier kunnen we niet meer over God denken, ook al is dat een deel van onze traditie. Maar ik geloof niet dat dat alle geloven in God onmogelijk of overbodig maakt. Dat God handelt door mensen wil niet zeggen dat we God op het procrustesbed van de menselijke maat leggen en God daarnaar modelleren. God blijft een geheimenis, dat wij niet doorgronden en zeker kunnen wij God niet manipuleren. Geloven blijft, zoals iemand ooit zei ‘het levenslang verdragen van de onbegrijpelijkheid Gods.’ Wij ontvangen het leven als een gave, daarin ligt ook een opgave besloten, een appèl. Ik ben niet mijn eigen baas, die zelf kan besluiten wat ik wil doen en laten. Dat staat een hedendaags mens natuurlijk helemaal niet aan, maar bijbels gezien is het niet anders. Gods gezag is over mij gesteld en God wil mij gebruiken. Mijn handen en ogen, mijn verstand en mijn hart, mijn zuchten om deze wereld en mijn liefde, mijn hoop en mijn verlangen, heel mijn leven. Geloven is vertrouwen dat ik een gezegend leven heb, wanneer ik mij daartoe laat bezielen.

Paulus zegt in Romeinen 8:26 dat de Geest voor ons pleit met woordloze zuchten en dat God die ons doorgrondt, weet wat de Geest wil zeggen. Het is dus ín ons dat de Geest pleit. Ons verlangen naar God en zijn Rijk, ons zuchten daar om, zijn ook Gods zuchten en Gods verlangen naar zijn Rijk in zijn wereld, in ons. ‘Mijn oog en Gods oog, dat is één oog en één zien en één liefhebben.’ In ons verlangen naar een nieuwe wereld, is ook Gods verlangen. In een aantal gebeden en andere teksten van Huub Oosterhuis, wordt God aangesproken als ‘Liefde in ons en boven ons uit’. Ik vind dat een mooie aanduiding. God is liefde en God is in ons, God is liefde

De Helix Nebula, ook bekend als 'Gods oog'

Activiteiten rondom Wereld Suïcidepreventiedag Lentis organiseert in de tweede week van september activiteiten die aandacht vragen voor zelfdoding en voor de gevolgen ervan voor nabestaanden.

‘Het taboe voorbij …’ Film over zelfmoordgedachtes Op 11 september gaat in het USVA Theater in Groningen de film ‘Het taboe voorbij …’ in première. Een film over twee mannen die te kampen hebben gehad met gedachtes aan zelfdoding. Lentis heeft deze film laten maken om in de samenleving meer ruimte te creëren voor gesprekken over zelfdoding. Het is erg belangrijk dat mensen die erover denken om een eind aan hun leven te maken hun gevoelens van wanhoop met anderen durven te delen en

daarvoor van anderen de ruimte krijgen. Kaarten voor de première zijn gratis verkrijgbaar via [email protected]. Via dit mailadres kunt u ook andere informatie met betrekking tot het voorkomen van zelfdoding krijgen.

dag voor nabestaanden op 10 september in Noordlaren. Op het programma staan onder andere een lezing, een wandeling - de ‘Ik draag je met me mee walk’- een High Tea en volop gelegenheid om ervaringen te delen. De deelname is gratis. Voor meer informatie en aanmelden: [email protected]

‘Ik draag je met me mee’. Bijeenkomst voor nabestaanden van zelfdoding

Meer informatie:

Nabestaanden van wie een dierbare zichzelf heeft gedood, blijven met veel vragen en gevoelens achter. Gevoelens van verdriet en boosheid. Maar ook van schuld, schaamte en onbegrip. Vaak is het moeilijk om hierover met anderen te praten. Daarom organiseert Lentis een ontmoetingsmid-

Jolanda de Bruijn, verpleegkundig specialist, projectleider suicidepreventie Lentis, telefoon 0651988100 Anne Gietema, geestelijk verzorger, projectleider suicidepreventie Lentis, telefoon 06-20249301 of mail: [email protected]

5



S TA D S K I N D E R E N

Ilse en Eefke Smeenk van de Nieuwe Kerk Bidden, zingen en op het eind zeggen we amen Ilse is 8 en Eefke is 6. Ze zitten op de Dom Helder Camaraschool en gaan 's zondags naar de Nieuwe Kerk. Ilse en Eefke zijn net op vakantie geweest naar Duitsland. Ze zijn naar het zwembad geweest, naar een meertje en naar Trier. En ze hebben gerodeld. ‘Je zit dan op een karretje op een soort kabelbaan’, legt Eefke uit. ‘Dat gaat heel hard. Wij zaten voorop en papa en mama achterop. We zijn ook naar het Veenpark geweest. Daar zie je van alles van vroeger. En ze hebben ook een snoepwinkel met snoep van vroeger. Heel lekker!’ Als ik langskom, moeten ze de volgende dag weer naar school. Ilse gaat dan naar groep 5 en Eefke naar groep 3. ‘Ik krijg dan ook aardrijkskunde en geschiedenis’, vertelt Ilse. ‘Rekenen vind ik niks aan, want dat kan ik niet zo goed. Taal en spelling vind ik wel leuk, en lezen en schrijven. Later wil ik juf worden, samen met mijn vriendin Lara.’ ‘En ik kapper en juf’, vult Eefke aan.

en dan gaan we naar de ... hoe heet dat? Kever-never ..., nee, kindernevendienst. Voordat we daarnaartoe gaan krijgen we eerst een verhaal te horen. En aan het eind zeggen we amen.’ ‘Ik vind het wel wat saai in de kerk’, zegt Eefke. ‘Het duurt altijd zo lang. Maar als er een kindje geboren is, gaan we die dopen. Met een bakje water over het hoofd. En kerst vind ik ook leuk. Dan staat er een grote kerstboom en dan speelt papa in het kerstspel. Na de kerkdienst doen we altijd spelletjes in de kerk: verstoppertje en voetje van de vloer. Er zijn altijd veel leuke kinderen om mee te spelen. Julie, die is vet schattig, en Wieke en Karlijn.’ Als ze nou iets mochten veranderen in de kerk, wat zou dat dan zijn? ‘Het mag wel wat minder saai’, vindt Ilse. Eefke: ‘En er moet een snoepwinkel bij. En een speelhoek!’ Tim Smid

Op zondag zijn de meiden te vinden in de Nieuwe Kerk. Ilse: ‘Eerst gaan we bidden, dan gaan we zingen

ACTIE IN DE KERK

Door te delen wordt iets meer Deze vrolijke boodschap klonk in de ochtenddienst van 23 augustus. Het ging over de wonderen van de vermenigvuldiging van broden en vissen. Wij lazen Marcus 8. Dat zouden kerkrentmeesters ook wel willen kunnen. En - wees eerlijk - wie niet. Wat doe je nou als kerkrentmeester, wordt mij vaak gevraagd. Mijn antwoord is wel wat afhankelijk van wie het vraagt en hoeveel tijd er is voor een gedachtenwisseling. Maar vaak zeg ik ‘Kerkrentmeesters mogen passen op de kerkgebouwen en verder verdelen we de tekorten.’ Marijke Bootsma- de Langen ‘Tekorten, hoezo? De kerk heeft toch geld zat?’ Tja, en dan kan een korter of uitvoeriger verhaal volgen. U als lezer van Kerk in Stad en ingevoerd in

de kerkelijke problematiek hoef ik natuurlijk niet te vertellen dat de kerkrentmeesters ten behoeve van de kerkelijke gemeente ieder jaar meer uitgeven dan de opbrengst van het kapitaal en de vrijwillige bijdragen van Kerkbalans samen. Ieder jaar een tekort op de begroting en ook op de jaarrekening. En dat passen we dan bij uit de reserves ... tot hoe lang? Inderdaad, in 2018 willen we een sluitende begroting! Alle kerkelijke gremia in Groningen buigen zich dit jaar over bezuinigingsmogelijkheden om dat te bereiken. Maar als wij vandaag nu eens kijken naar ‘door te delen wordt iets meer’. Wat kunnen wij dan als leden van de Protestantse Gemeente te Groningen bedenken waardoor dat wonder inderdaad geschiedt? Zodat we niet opnieuw met minder predikanten verder moeten?

Als ik kijk naar de Aktie Kerkbalans, dan zie ik bijvoorbeeld in de wijkgemeente Martinikerk iets moois gebeuren. Hun dominee is vertrokken naar een andere werkkring, hij krijgt daar prachtig werk, maar de wijkgemeente zit even zonder. Toch deelt men daar, meer nog dan voorheen, de verantwoordelijkheid om geld bijeen te brengen in de Aktie Kerkbalans en ook voor het werk in Het Pand. Men spreekt er elkaar op aan. En wat blijkt? Die gedeelde verantwoordelijkheid voelt eigenlijk heel goed! Zo goed dat het aantal structurele betalers groeit. Niet alleen van wie veel heeft, nee van iedereen, die, zoals de Aktie Kerkbalans vraagt, naar vermogen bijdraagt. Wat betreft die collectes hebben we nog iets anders waardoor direct delen makkelijker gaat worden. Met SKG-collect is het binnenkort mogelijk met je smartphone meteen een (collecte)gift over te maken. Iets wat veel jongeren al lang beheersen. Kijk maar eens hoeveel er bij oproepen op radio of TV voor sympathieke doelen snel per sms of via het net wordt gestort. Ook buiten de kerkdiensten of andere bijeenkomsten kan voor duidelijke, inspirerende projecten via facebook of twitter aandacht worden gevraagd en kan direct de betrokkenheid gedeeld worden door een (kleine) bijdrage te storten. Zo hoor je er helemaal bij en voel je dat je samen aan iets moois werkt. Twee voorbeelden hoe delen kan werken. U weet er vast meer. Laat het me weten. Stuur uw reactie naar deze kerkrentmeester per mail [email protected] of per post, Overwinningsplein 1, 9728 GP Groningen. Wat zou ik graag onder de goede ideeën bedolven willen worden … maar zeven manden vol mag ook.

Marijke Bootsma- de Langen is voorzitter van het College van Kerkrentmeesters

6



Taizé communiteit 75 jaar

Nog eens bisschop De Korte

Op 20 augustus was het 75 jaar geleden dat broeder Roger in Taizé ging wonen. Enkele broeders sloten zich bij hem aan. Het was het begin van de communiteit van Taizé. In zijn Commentaar bij de tijd schrijft Arjan Plaisier, scriba/secretaris van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland, over de herdenking van deze gebeurtenis, met driehonderd andere gasten. In de middag verzamelden zich zesduizend mensen op het gras voor een viering.

In het vorige nummer van Kerk in Stad werd gemeld dat bisschop De Korte verkozen was als eerste ‘Theoloog des Vaderlands’. De Protestantse Gemeente Groningen schreef een brief om hem met deze verkiezing te feliciteren en sprak de hoop uit dat het hele vaderland en zeker de woonplaats van de bisschop, Groningen, van zijn theologische kennis zou mogen profiteren en dat zo ook de theologische kennis en het geloofsleven verdiept zou worden.

Het is bijna overbodig om te zeggen dat Taizé een grote invloed heeft gehad en nog heeft, ook in Groningen. We hebben Taizévespers, Taizéliederen in ons liedboek. Veel mensen, vooral jongere mensen, zijn er geweest.

De bisschop antwoordde per brief (met als beeldmerk Bonifatius die een bijbel boven zijn hoofd houdt om de slagen van heidense Friezen af te weren) met onder meer deze woorden: ‘Ik hoop iets te kunnen betekenen voor kerkmensen, maar ook voor zinzoekers. Hopelijk schept de titel ‘theoloog des vaderlands’ nieuwe mogelijkheden om christelijke wijsheid onder de aandacht te brengen. Evenals u blijf ik me inzetten voor de oecumene.’ (Bron:PGG)

‘Taizé is een plaats waar christenen elkaar hebben herkend en het leven hebben gedeeld. Een plaats van ware oecumene. De gerichtheid op Christus oversteeg verschillen in tradities en bracht broeders en zusters die gescheiden worden door kerkmuren, bij elkaar.’ (Bron: PKN)

Kerkelijk society huwelijk Gennep eerste reformatiestad In 2017 is het vijfhonderd jaar geleden dat de Reformatie plaatsvond. De Europese protestantse kerken, verenigd in de CPCE/GEKE, organiseren in dit verband het Project Reformatiesteden. Gennep is de eerste Nederlandse stad die zich reformatiestad mag noemen. Gennep en Goch maakten destijds, in 1517, deel uit van het hertogdom Kleef en vervulden een belangrijke rol als vluchtelingengemeente. Hier waren mensen die uit andere delen van Europa gevlucht waren vanwege geloofsvervolging, welkom. Terwijl elders de Beeldenstorm woedde, was daar in Gennep geen sprake van. Vreedzaam leefden rooms-katholiek en protestant naast elkaar, wat bijvoorbeeld tot uiting kwam in de toestemming van de rooms-katholieke autoriteiten aan de protestanten om in hun kerk erediensten te houden, totdat Gennep zijn eigen protestantse kerk kreeg. Tolerantie zal ook het thema zijn van de herdenking van de Reformatie. CPCE: Communion of Protestant Churches in Europe; GEKE: Gemeinschaft der Evangelischen Kirchen in Europa. (Bron: PKN)

NIEUWS Kippenvelmoment en belevingscultuur Aan de ‘Kerkennacht’ in Utrecht deden vele kerken mee: onder de Domtoren delen jonge mensen waxinelichtjes uit aan voorbijgangers. De Dom is open, zeggen ze er bij. Welkom. De kerkennacht is een wat misleidende term voor een avondvullend programma in twintig kerken in de Domstad. Ook op andere plekken in het land gooiden kerken hun deuren open in het weekend waarin de langste dag van het jaar valt. Nodig zijn ongewone omstandigheden, bijvoorbeeld de nachtelijke uren, en bijzondere locaties. ‘Er moet echt wat te beleven zijn. We zitten in een belevingscultuur, hè?’, aldus een Utrechtse woordvoerder, en een ander heeft het over een ‘kippenvelmoment’. Het lukte ook bij het festival ‘Terug naar het begin’ in Appingedam en omgeving (al weer even geleden), waar in oude kerken veel bekende kunstenaars optraden. Twaalfhonderd mensen kwamen er op af. (Bron: Volzin)

Op 4 september zijn Anne Baljeu, onder andere redactielid van Kerk in Stad, en Remco Nijland, onder andere wijkcorrespondent van Kerk in Stad voor de Nieuwe Kerk, in het huwelijk getreden. Van harte gelukgewenst!

Afscheid Marga Baas van De Ark Zondag 30 augustus heeft ds. Marga Baas afscheid genomen van De Ark. Tot dan toe was zij voor 30% aan De Ark verbonden en voor 50% aan De Fontein. In verband met het emeritaat van ds. Ynte de Groot van De Fontein wordt haar aanstelling daar vergroot en die bij De Ark beëindigd. Bijna 7 jaar is ze aan De Ark verbonden geweest. Ze wordt daar opgevolgd door twee kerkelijk werkers met een aanstelling van 12 en 8 uur, Frieda Jager en Egbert

Smit. Hun aanstelling duurt tot eind 2017 in verband met de nodige bezuinigingen. Marga werd bij haar afscheid toegesproken door ds. Jannet van der Spek van de Immanuelkerk, waar De Ark steeds nauwer mee samenwerkt En namens de eigen wijkgemeente werd ze zeer hartelijk en dankbaar toegespoken daar ds. Peter Buikema en door Elsbeth Willemse. Een uitvoeriger verslag vindt u bij de wijkberichten van De Ark.

De seculiere samenleving Van de hand van Hans Boutelier verschijnt dit najaar een boek waarin hij de Nederlandse geseculariseerde wereld portretteert. In ‘Het seculiere experiment: hoe we van God los samenleven’ analyseert Boutlier hoe het christendom verdween uit het maatschappelijk leven. Boutelier is wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut (voor wetenschappelijke vraagstukken) en hoogleraar Veiligheid en burgerschap aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Sinds de jaren zestig geloven veel mensen niet meer in God. ‘Maar hoe leven we eigenlijk zonder Hem?’, is de vraag die Boutelier stelt. Inmiddels zijn ook de grote seculiere verhalen uitgewerkt: de (sociale) wetenschap, het humanisme en ideologische stromingen. ‘Een nieuw verlangen naar inspiratie komt op – in een veelkleurige netwerkmaatschappij die alle kanten op gaat. Maar waar komt de bezieling vandaan en hoe ziet die er uit?’ Het boek verschijnt in november. (Bron: Friesch Dagblad)

Oproep Naar aanleiding van de discussie in de gemeenteraad - vóór de zomervakantie - over betaald parkeren in de binnenstad op zondag hierbij een oproep aan de lezers van Kerk in Stad.

De wethouder heeft toegezegd: ‘Als zich bij het parkeren op zon- en feestdagen lastige situaties voordoen, dan zal gekeken worden of er maatwerk kan worden toegepast.’

Mocht u hinder ondervinden van de nieuwe regeling over betaald parkeren op zondag, dan wordt u uitgenodigd om dit door te geven aan de secretaris van de Raad van Kerken, email: [email protected]

Wij zijn gevraagd om eventuele klachten te bundelen en deze daarna aan de wethouder door te geven. Met vriendelijke groeten, Birgit van Dongen, secr. RvK Groningen

7



ALGEMEEN

Een nieuw seizoen In september start ook in Groningen een nieuw kerkelijk seizoen. In dit blad vindt u een verbluffende hoeveelheid cursussen, gespreksgroepen, lezingen of hoe u het noemen wilt, die weer starten. Daarbij komen nog andere zaken, van meditatie (rustig in het stadsklooster) tot buiten actie (een klimaatloop*). Waarbij ik moet aantekenen dat meditatie je zeer (geestelijk) kan activeren en een wandeling op mij vaak meditatief werkt. De Protestantse Gemeente te Groningen (PGG) is een kerkelijke gemeente met zes wijkgemeenten in zes kerkgebouwen. De wijkgemeenten werken met elkaar samen om veelkleurig kerk in en voor de stad te zijn. De PGG werkt samen met andere kerken en is betrokken bij de Open Hof (de opvang van thuis- en daklozen), bij het GSp (het Groninger Studentenplatform voor levensbeschouwing) en bij het Pand (waar op een actieve manier contact met de bewoners van de Korrewegwijk wordt gezocht door het aanbieden van programma’s voor verschillende leeftijdsgroepen, op maatschappelijke vlak als ook op het gebied van geloof). En de PGG doet volop mee aan een gezamenlijk aanbod van cursussen en gespreksgroepen (zie elders in deze krant, red.). De Groninger kerken presenteren het jaarlijks onder de titel 'Bezinning & Bezieling'. Dat bedenk ik natuurlijk niet allemaal, dat staat min of meer op de website van de PGG. En het klopt ook, wijkkerken ieder vanuit hun eigen kracht werken met elkaar samen min of meer zoals het bedoeld was in het ‘scenario rapport’ van een aantal jaren geleden. Daarin werd de PGG beschreven als een pallet van kleuren die elkaar aanvulden. We moesten van elkaars ‘kleuren’ gaan profiteren. En daarbij moeten we naar buiten, de wijk in, de stad in. God is niet alleen in de kerk, God is in de wereld. Zo viert bijvoorbeeld de Immanuelkerk hun gemeentezondag, startzondag 13 september samen met wijkgemeente de Ark. Het door de landelijke PKN gekozen thema is dit jaar ‘Goede Buren’, dus

mantelzorg. (Helaas niet als het gaat om de negatieve gevolgen van koopzondagen voor kleine middenstanders en rustzoekers in de stad. Dan kijkt het stadsbestuur vooral naar de ‘grote jongens’ en naar de te innen parkeergelden.)

Koos Meisner Er wordt kortom vaker een beroep op ons gedaan terwijl de inkomsten en soms ook het aantal mendat komt goed uit. Minstens zo vaak zoekt de wijksen teruglopen. Beide commissies komen met vragemeente het contact met de buurt. Het feestje gen en voorstellen die soms verstrekkende gevolvan het 50-jarig jubileum van de Immanuelkerk gen hebben. Het wordt een lastige herfst voor de werd gedeeld met de hele buurt getuige bijvoorAK … beeld de nog steeds lopende foto expositie ‘de Ziel van Zuid’ en de uitvoering van de Misa Criolla. En aan de andere kant van de stad hebben drie wijkgemeenten niet alleen een gezamenlijke startzondag, maar zelfs een hele gezamenlijke startweek. Voor de startweek en de startzondag is door leden van De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein een programma gemaakt. Het belooft een prachtige week te worden met leuke activiteiten voor jong en oud. En op zaterdag 12 september een kindermiddag in De Fontein voor de kinderen van de basisschool. De middag is bedoeld voor de kinderen van De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein. En als u dit leest begint het Festival van de Geest, een inspirerend Festival van de Geest in en om de Nieuwe kerk, bijna. Ruim een jaar geleden stelde de Algemene Kerkenraad (AK) twee commissies in. Een om de samenwerking tussen wijkgemeenten verder te begeleiden en een om een nieuw beleidsplan op te stellen. Een beleidsplan met daarin voorstellen, waar ieder van ons op heeft kunnen inspreken, om per 2018 een sluitende begroting te kunnen presenteren. Want de inkomsten van de kerk lopen terug. Merkwaardig, want de kerk staat volop in de samenleving, bij een terugtredende overheid kijkt men vaker onze kant op. Zelfs onze lokale tamelijk neoliberale overheid lijkt de kerk te herontdekken als het gaat over bijvoorbeeld

Maar er gebeurt nog veel meer. Nieuwe initiatieven, we krijgen nieuwe kerkelijk werkers in De Ark, naar we hopen een nieuwe predikant in de Martini en een kerkelijk werker in De Fontein. We mogen in oktober een nieuwe liederenbundel met een sterk Groningse achtergrond met name uit De Ark verwelkomen. En ..., ik laat de helft weg, want ik ben nog niet verder gekomen dan de herfst, maar mijn tekstruimte is echt op. Ik wens ons allen een goed en gezegend seizoen.

Koos Meisner is voorzitter van de Algemene Kerkenraad

* Van 30 november tot en met 11 december 2015 vindt in Parijs de eenentwintigste klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats. Het is een belangrijk moment in de strijd tegen de klimaatverandering. Parijs 2015 kan een moment van de hoop worden in een zaak die niet alleen maar een probleem van milieu en economie is, maar ook van gerechtigheid en spiritualiteit. Een zaak die kerken aangaat. Het gaat om onze medeverantwoordelijkheid voor de Schepping en de kwaliteit van leven op aarde, zeker ook van de meest kwetsbare mensen, nu en later. Kerken uit heel de wereld en ook uit Europa organiseren in de aanloop naar de conferentie een pelgrimage naar Parijs.

Medewerkers ‘bed, bad, brood’-opvang zien mensonterende situaties

‘Haalt u zelf even de hechtingen uit de knie?’ Wij zijn wel wat gewend, bij INLIA. Ons werk brengt nu eenmaal met zich mee dat we mensen vaak in schrijnende situaties zien. Toch zijn we geschokt door wat we nu meemaken bij de ‘bed, bad, brood’-opvang. Een vrouw met een nieuwe knie die van het ziekenhuis een tang meekrijgt om zelf de hechtingen te verwijderen. Een vrouw die na transplantatie uit het ziekenhuis wordt ontslagen met risico op afstoting van de nieuwe nier. Een man met zware psychische klachten die zijn trauma’s herbeleeft. Een jongen uit een GGZ-instelling

die de hele nacht in zijn slaap gilt. Een vrouw die zichzelf verwondt. De lijst gaat door. Dit is wat we meemaken bij onze ‘bed, bad, brood’opvang in het voormalige Formule 1-hotel in Groningen1. Een fors deel van de mensen daar werd ontslagen uit ziekenhuizen en psychiatrische klinieken, of verwijderd uit asielcentra, zonder dat adequate zorg was geregeld. Het laat onze medewerkers bepaald niet onberoerd.

De komende periode wil onze maatschappelijk werkster, Izre Kuiper, haar ervaringen met u delen. Zij zal regelmatig schrijven over de mensen die zij tegenkomt. Zodat u kunt delen in onze lotgevallen en die van de mensen die we opvangen.

www.inlia.nl

OPROEP:

vrijwilligers voor BBB-opvang Op verzoek van de Gemeente Groningen verzorgt de Stichting INLIA de ‘bed, bad, brood’-opvang in het voormalige Formule 1 hotel aan de Helsinkistraat. Hier wonen op dit moment een kleine honderd asielzoekers, die anders zonder enige voorziening op straat zouden staan. Zij werken aan een toekomstperspectief, hetzij in Nederland, hetzij in hun land van herkomst of een ander vestigingsland. INLIA begeleidt hen daarbij, onder andere door het aanbieden van activiteiten.

8

Hiervoor zoeken wij vrijwilligers die willen helpen bij Nederlandse en Engelse taallessen, breien, naaien en handwerken (tijden in overleg). Ook tweedehands fietsen, naaimachines en rugzakken kunnen we goed gebruiken. Meer informatie en aanmeldingen bij mw. Kitty Keegstra, tel (050) 5278797 of het bureau van INLIA, (050) 3138181 (vragen naar mw. Izre Kuiper, teamleider BBB). Op de website van INLIA kunt u meer lezen over de bed, bad, brood-opvang.

Het Formule 1-hotel in Groningen



ALGEMEEN

Bezinning & Bezieling Tegelijk met de startzondagen van onze kerken verschijnt ook de nieuwe uitgave van ‘Bezinning & Bezieling’ 2015 – 2016. U ontmoet elkaar nu en straks weer in uw eigen kerk, terwijl Bezinning en Bezieling u ook uitnodigt om door de week – alleen of met elkaar – naar andere kerken en kerkgemeenschappen te gaan om deel te nemen aan bijeenkomsten die misschien niet in uw eigen omgeving worden aangeboden. Alleszins de moeite waard en bevorderlijk voor de oecumene. Dit jaar worden er weer een groot aantal cursussen, gespreksgroepen en lezingen georganiseerd. Op deze pagina's vindt u een ingekorte versie van het programmaboekje Bezinning & Bezieling, uitgegeven door de Raad van Kerken in Groningen. Let op: cursussen en lezingen die plaatsvinden vanaf januari 2016 verschijnen in het eerste nummer van Kerk in Stad in 2016. Birgit van Dongen – Svensgaard (secretaris Raad van Kerken Groningen)

Bijbel en geloofsvragen Bijbels ABC Voor een kind dat letters begint te herkennen, gaat er een nieuwe wereld open. De Bijbel heeft zijn eigen ABC. Voor wie de grondwoorden van de bijbel leert verstaan gaat er ook een nieuwe wereld open. In 1941 (!) schreef K.H. Miskotte het Bijbels ABC met het oog op ‘betere weerstand’ tegen de gedachtegangen en de taal van de nazi’s. Het Bijbels ABC wil maar geen voltooid verleden tijd worden. Een serie van twaalf avonden o.l.v. ds. Evert Jan Veldman en ds. Pieter Dirk Wolthaus Deelnemers schaffen aan: ‘Bijbels ABC’ van K.H. Miskotte (Alleen tweedehands verkrijgbaar. Aan een nieuwe uitgave wordt gewerkt. Bij onvoldoende beschikbare exemplaren worden kopieën gemaakt) Data: 8/10 – 15/10 – 5/11 – 19/11 – 3/12 – 17/12 – 7/1 – 24/1 – 4/2 – 18/2 – 3/3 – 17/3 Tijd: 20 uur – 22 uur Plaats: Nieuwe Kerk of Nieuwe Kerk Centrum (Nieuwe Boteringestraat 1–15) Aanmelden bij ds. Evert Jan Veldman: [email protected] / 0612587229

Verhalen spelenderwijs Drie avonden bibliodrama In het najaar willen we in oecumenisch verband een drietal avonden kennismaken met bibliodrama. Waar gaat bibliodrama over? Vereenvoudigd gezegd: een Bijbelverhaal beluisteren, vragen stellen aan dat verhaal en dit vervolgens uitspelen. Als je je verdiept in de rollen en posities die in een verhaal voorkomen gaat het verhaal veel sterker voor je leven en krijgt het meer binding met je eigen leven. Gewoon een keer proberen en merken hoe verrassend dit is! Data: 28 oktober, 4 en 11 november 2015 Plaats: Parochiezaal van de Salvatorkerk, van Starkenborghstraat 1 (stoellift aanwezig) Kosten: geen Begeleiding en informatie: Peter Buikema; 0596628968, [email protected], Peter van Kruining ; [email protected] en Anne Hilhorst-Joosten; [email protected]

Bijbelkring Remonstrantse gemeente Komend seizoen zullen we ons in de Bijbelkring richten op het Evangelie van Mattheüs, met name op de Bergrede (de hoofdstukken 5, 6 en 7), die voor velen het hart vormt van Jezus’ boodschap. In het voorjaar, in de aanloop naar Pasen, richten we onze blik op de boeiende en ook moeilijke laatste gesprekken van Jezus, met schriftgeleerden en Farizeeën, maar ook met zijn eigen leerlingen. Data: dinsdag 8 september, 13 oktober en 10 november 2015, en 12 januari, 9 februari, 8 maart en 12 april 2016 Tijd: 10.00 tot 11.30 uur Plaats: Kosterswoning, Coehoornsingel 14 Begeleiding: ds. Lense Lijzen

De barmhartige Samaritaan in rovershanden? In november start een cursus van vier avonden voor wie wil leren van Luthers omgang met de Bijbel en de manier waarop deze tot uitdrukking komt in verschillende interpretaties van het bekende Bijbelverhaal van de barmhartige Samaritaan. Deze cursus wordt gegeven door vier lutherse predikanten. Aanmelding: uiterlijk een week te voren aan bij de contactpersoon. Het cursusmateriaal ontvangt u op de eerste cursusavond. Het cursusgeld bedraagt € 20. Data : dinsdagavond 3 en 24 november 2015 en 12 en 26 januari 2016 Tijd : 19:30 uur Plaats : Lutherse Kerk, Haddingestraat 23, Groningen Inlichtingen: ds. Susanne Freytag, tel: 050-3130985, e-mail: [email protected]

Data: 24 september, 15 oktober, 26 november, 14 januari 2016, 18 februari en 17 maart. Plaats en tijd: Nieuwe Kerk Centrum, Nw. Boteringestraat 1- 15, van 20.00 - 22.00 uur. Inleider: Simon Bijl Tel. 3131017 en e-mail: [email protected]

Leerhuis Judaïca 2: het Jodendom van binnenuit De komende jaargang van dit leerhuis houden we ons bezig met de geschiedenis van het Jodendom zoals het verhaald wordt door twee Amerikaanse Joodse geleerden: Arthur Hertzberg (1921-2006) en Aron Hirt-Manheimer (*1948) Data: dinsdag 6 oktober, 10 november en 8 december 2015, en 12 januari, 9 februari en 2 maart 2016 Tijd: 20.00 tot 22.00 uur Plaats: Nieuwe Kerk Centrum, Nieuwe Boteringestraat 1/15, Groningen Opgave: werkgroep Leerhuizen Judaïca, Jelly van Wijngaarden, 050-5732921, of Herma Lof, 0503145003 of e-mail [email protected] Leiding: Drs. Lise van der Molen, Winsum, 0595442673 of e-mail: [email protected]

Lezingen in de R.K. St. Martinusparochie We gaan een bijzonder jaar in waarin drie belangrijke thema’s naar voren treden: de bisschoppensynode over huwelijk en gezin in oktober, het Heilig Jaar van de Barmhartigheid, uitgeroepen door de Paus, en de ‘groene’ encycliek Laudato Si, die we nader willen lezen en bespreken. Daarnaast zijn er onderwerpen van verschillende aard waaraan we aandacht willen geven. Tijd: alle avonden beginnen om 20.00 uur in de pastorie, Radesingel 4, Groningen. Voor uitvoeriger informatie zie: www.stmartinusparochie.nl 29 september: Katholieke Kerk onder vuur? 27 oktober: een tbs’er is veel meer dan een griezelig mens! 17 november: over huwelijk en gezin 16 december: een wijze uit het Westen over de wijzen uit het Oosten – Augustinus over ‘Driekoningen’

Bijbel op donderdag Op donderdagmiddagen komt in De Fontein een wisselend en geanimeerd gezelschap bijeen. We verdiepen ons in de Bijbelgedeelten die in de zondagse vieringen centraal staan. Bron: Van God gesproken. De mooiste preken sinds de

Bergrede. Data: donderdag 8 en 22 oktober, 5 en 19 november 2015, 14 en 28 januari, en 11 februari 2016 Tijd: van 14.30 tot 16.30 uur Plaats: De Fontein, Eikenlaan 255, Groningen Leiding: ds. Marga Baas en Anita van der Heide Opgave en informatie: [email protected]

Leerhuis Judaïca Dit Leerhuis is bedoeld voor iedereen die belangstelling heeft voor het Jodendom. Dit seizoen houden we ons bezig met de Spreuken der Vaderen. Naast de oude schriftelijke overlevering van de Tenach en enkele andere geschriften, heeft eeuwenlang een mondelinge overlevering plaatsgevonden van wijsheid en commentaar op de Heilige Schrift. Op de eerste avond wordt meer verteld over de achtergronden en de manier van werken. U bent van harte welkom bij deze speurtocht naar zin en samenhang.

9



ALGEMEEN Natafelen Eenmaal in de maand, op de tweede dinsdag, is er om 18.00 uur een maaltijd van de gemeente in onze kerk. Iedereen is welkom; opgave is mogelijk via [email protected]. Dit seizoen is ons uitgangspunt Taalwegen en dwaalwegen van Bouhuijs en Deurloo, een boekje met korte teksten over kernbegrippen van het Bijbelse denken. Tijd: elke tweede dinsdag van de maand, vanaf 19.45 uur. U kunt ook natafelen zonder mee te eten! Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Opgave: [email protected] of [email protected]

Spirituele kring Remonstrantse gemeente Dietrich Bonhoeffer, zijn leven en werken Tijdens zes bijeenkomsten verkennen we Bonhoeffers jeugd en achtergrond, zijn studie- en predikantsjaren en zijn gang naar het verzet. Daarbij nemen we enkele preken uit zijn vroege jaren onder de loep, lezen we gedeelten uit Verzet en Overgave en bekijken we zijn kerngedachten over ethiek. Ook zal een documentaire over Bonhoeffer aan bod komen. Data: woensdag 16 september, 14 oktober en 18 november 2015, en 20 januari, 17 februari en 16 maart 2016 Tijd: 20.00 tot 22.00 uur Plaats: Kosterswoning, Coehoornsingel 14, Groningen Begeleiding: ds. Lense Lijzen

Theologische vorming voor gemeenteleden en geïnteresseerden (TVG) Tijdens deze informatieve cursus worden mensen wegwijs gemaakt in de bronnen van het christelijk geloof, de Bijbel, de traditie en de toepassing in de praktijk. Het cursusgeld is 200 euro per persoon of 350 euro per echtpaar. Voor wie dit bedrag een drempel opwerpt, is een tegemoetkoming mogelijk.

TVG-cursus Groningen 32 wekelijkse lessen op maandagavond, 19.30 uur. Plaats: Willem Lodewijk Gymnasium Start: 8 september om 19.30 uur Informatie: ds. A. Landman, 0594-853160, www.tvg-groningen.nl

TVG-cursus Assen 28 wekelijkse lessen op dinsdagmorgen, 9.00 uur. Informatieavond: 1 september om 19.30 uur Start: 15 september om 9.00 uur Informatie: mevrouw Aly Klaren, 0599-234837, www.tvgassen.nl

Vieringen op Weg Immanuelkerk De stuurgroep Vieringen op Weg nodigt u van harte uit om een of meer van onderstaande vieringen bij te wonen. Contactpersoon is Frouk Reehoorn, [email protected], tel. 5267120. Meer informatie leest u op www.vieringenopweg.nl. Geduld en verzet Vieringen: 4 en 11 oktober 2015 Predikant: ds. Jannet van der Spek Voorbereidingsavonden: woensdag 26 augustus, 2 en 16 september Coördinator: Frouk Reehoorn, [email protected], tel. 050-5267120 Het gebed in ons leven

10

Vieringen: 8 en 15 november Predikant: ds. Anita Akkerman Voorbereidingsavonden: woensdag 30 september, woensdag 14 oktober en woensdag 28 oktober om 20.00 uur in de Immanuelkerk. Coördinator: Reinder de Jager, tel. 06-39422016, email: [email protected]

Cultuur en excursies Weidse wandelingen Je hoeft niet ver op reis te gaan om op adem te komen. Wandelend door het Groninger land ontdek je de ruimte in en om je heen. Genietend van het landschap heb je alle tijd – voor stilte, voor gesprekken met medewandelaars, voor het delen van inspirerende gedichten en gedachten. In dit seizoen maken we drie stevige wandelingen (16 à 18 kilometer) in de provincie. De eerste tocht is op zaterdag 17 oktober 2015. We lopen door het Reitdiepdal, over dijken, langs wierden en sluizen. We vertrekken uit Groningen met enkele auto’s naar de parkeerplaats bij Café Hammingh in Garnwerd, het begin- en eindpunt van de tocht. Vertrek: 9.30 uur vanaf De Fontein, Eikenlaan 255 Organisatie: Herma Uiterwijk en Marga Baas Opgave en info: Marga Baas, T: 050 579 8506, E: [email protected] Graag aanmelden voor 10 oktober! De overige wandelingen zijn gepland op zaterdag 16 januari en zaterdag 16 april 2016.

Boekenkring 2015-2016 Remonstrantse gemeente De boekenkring is voortgekomen uit de Remonstrantse gemeente. Inmiddels heeft de kring een oecumenische en buitenkerkelijke samenstelling. In de kring bespreken we komend seizoen zeven boeken. De kring wordt geleid door Jan Hovy. Nadere inlichtingen zijn verkrijgbaar bij Jan Hovy via [email protected] of op 06-53973785. Leesseizoen 2015-2016 17 september: Ian McEwan, De kinderwet (oorspr. The Children Act), 2014 5 november: P. E. Thomése, De onderwaterzwemmer, 2015 10 december: Robert Walser, De wandeling, met een toelichting door W.G. Sebald (Der Spaziergang), heruitgave 2015 Tijd: 14.00 tot 16.00 uur Plaats: Fie Werkmanzaal, Bibliotheek Forum (OB), Oude Boteringestraat 18, Groningen Kosten: € 10,- p.p.

British Beauty Altijd al eens willen zingen in een Engels koor? Nu kun je leren hoe je die prachtige Engelse koorklank zelf kan maken! Zaterdag 6 februari 2016 verzorgt Choral Voices, in samenwerking met de KCZB, ’s middags een workshop Engelse koormuziek en aansluitend ’s avonds een prachtig concert met muziek uit de Anglicaanse Evensong en andere koormuziek uit vijf eeuwen Engelse componisten. De workshop zal worden gegeven door Bouwe Dijkstra. Ook Daniel Rouwkema, dirigent van Choral Voices, zal meewerken. De workshop is open voor zowel individuele zangers als koren en wordt gegeven in de Nieuwe Kerk. Het concert is in de Der Aa-kerk. Vanaf half september kun je je inschrijven voor de workshop. Voor meer info: www.tussenkerstenpasen.nl.

Lezing, debat, samenleving Inspirerend en bezielend Welke mensen uit het verre of nabije verleden hebben nog steeds niet aan zeggingskracht verloren en kunnen ons blijvend inspireren en bezielen met hun spiritualiteit en gedachten? Die vraag vormt de rode draad in deze tweede serie van vier avonden, waarin we kennismaken met heel verschillende denkers, theologen en mystici uit de joodse en christelijke traditie. De avonden vormen een reeks, maar zijn ook afzonderlijk van elkaar te bezoeken. Data: donderdag 29 oktober, 12 november, 26 november, 10 december 2015 Tijd: 20.00 – 22.00 uur Plaats: De Fontein, Eikenlaan 255, 9741 EZ Groningen Aanmelding: Marga Baas (T: 050-5798508 E: [email protected]) en Jannet van der Spek (T: 050 525 26 33 E: [email protected]) 29 oktober –Theo Zweerman en de actualiteit van Franciscus van Assisi – Tiemo Meijlink 12 november – Emmanuel Levinas – Jan Wilts 26 november -Tomáš Halík – Peter Buikema 10 december – Kornelis Heiko Miskotte – Kick Bras

DoReCafé – op het snijvlak van geloof en samenleving

Filmavonden rond het thema ‘vervreemding en verzoening’ Ook dit seizoen draaien we weer een aantal films. Iedereen is welkom. Dit seizoen hebben we gekozen voor een thema: vervreemding en verzoening. Vrijdag 9 oktober: Il y a longtemps que je t’aime (2008) vrijdag 20 november: Driving Miss Daisy (1990) Tijd: we beginnen om 19.30 uur Plaats: Immanuelkerk Toegang: 3 euro (voor de onkosten; er is gratis koffie en thee, en na afloop een nazit met een drankje)

In de huidige ‘snelle’ tijd is er grote behoefte aan verdieping, niet alleen als antwoord op maatschappelijke ontwikkelingen, maar ook ter bezinning op het persoonlijke leven. Hierin kan religieuze traditie een belangrijke bron van inspiratie zijn. De tradities van de Doopsgezinden en de Remonstranten worden gekenmerkt door tolerantie en individuele verantwoordelijkheid. 28 september, 20.00 uur: de kracht van mildheid Plaats: Remonstrantse Kerk 22 oktober, 20.00 uur: de kracht van kwetsbaarheid in toon en klank Plaats: Doopsgezinde Kerk 9 oktober, 14.00 uur: Être et avoir (documentaire), de zachte kracht van levensbegeleiding Plaats: Remonstrantse Kerk 19 november, 20.00 uur: de wijsheid van het kloosterleven Plaats: Doopsgezinde Kerk Toegang tot alle activiteiten: gratis of een kleine vrijwillige bijdrage.



Symposium: Alles van waarde is weerbaar

Koffiemorgen

Op zaterdagmiddag 31 oktober 2015 vindt in de Immanuelkerk een symposium plaats over de relatie tussen kerk en samenleving. Het is de laatste grote bijeenkomst in het kader van ons vijftigjarig jubileum. Sprekers (onder voorbehoud): Rinse Reeling Brouwer, Erik Borgman en Désanne van Brederode. De middag wordt voorgezeten door ons vroegere predikante Ruth Peetoom. We sluiten ons jubileumjaar af met een feestelijke borrel. Datum: zaterdag 31 oktober Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, Groningen

Een maandelijkse gezellige inloop van voornamelijk ouderen om elkaar te ontmoeten. Er is alle ruimte voor het onderlinge gesprek. Het is een plek waar verhalen worden verteld en gedeeld. Een plek van betrokken zijn op en zorg hebben voor elkaar. Naast het delen is er ook ruimte voor wat verdieping. Dit seizoen komt de verdieping van het boekje Op reis met de kleine prins van J.J. Suurmond (een bewerking van het bekende verhaal Antoine de Saint-Exupérie). Tijd: elke eerste dinsdag van de maand, vanaf een uur of 10. Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen

Spiritualiteit Kom op je verhaal – dag voor vrouwen Leerhuis mystieke levenslessen van Thomas Merton Honderd jaar geleden werd Thomas Merton geboren in Zuid-Frankrijk. Een van zijn meest gelezen en gewaardeerde boeken is onlangs weer opnieuw vertaald: Zaden van contemplatie. In dit leerhuis zal dit boek centraal staan en zullen we dit samen meditatief lezen. Bij elke bijeenkomst zullen we een fragment bespreken uit het boek en we besluiten met een gebed van Merton. In de tussenliggende weken, kun je dan de bijbehorende hoofdstukken lezen. Thomas Merton (1915-1968) was een Amerikaans katholiek theoloog, dichter, auteur en sociaal activist. Hij was trappist en monnik. Als voorstander van de oecumene trad hij in dialoog met vooraanstaande vertegenwoordigers van andere religies. Er zullen vier bijeenkomsten zijn in het najaar van dit jaar en vier bijeenkomsten in het begin van volgend jaar van 20.00 tot 21.30 in de Fontein. Data najaar 2015: Woensdag 14 en 28 oktober, 11 en 25 november. Data begin 2016: Woensdag 13 en 27 januari, 10 en 24 februari Inlichtingen en opgave bij A. van Ess, [email protected] 050-5415050 Aan te schaffen materiaal: Zaden van contemplatie, Thomas Merton, Damon 2015 en Mediteren met Thomas Merton, een meditatiegids bij Zaden van Contemplatie, Narratio 2015.

Innerlijke pelgrimage Allemaal zijn we op reis – door de tijd, door ons leven en soms door het landschap dat ons omgeeft, of dat we speciaal daarvoor uitzoeken. Een van de methodes hiertoe is de innerlijke pelgrimage. Even stilstaan, uit de dagelijkse gang stappen, tot rust komen en kijken naar de weg die je gaat. Dit najaar gaan we met een aantal mensen op reis. Eenmaal per maand komen we samen. Wees welkom! Data: woensdag 30 september, 28 oktober en 25 november 2015 en 27 januari 2016 Tijd: 20.00 uur Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Inlichtingen en opgave: ds. G.J. Brüsewitz, [email protected]

Je bent vrouw. Je hebt allerlei rollen en taken, en misschien ook wel het gevoel dat je bezig bent om alle ballen in de lucht te houden. Je verlangt ernaar om met aandacht in het leven te staan, balans te vinden in de veelheid en in verbinding te blijven met geloofsbronnen die jouw bezieling voeden. Gun jezelf een dag waarin spiritualiteit en aandacht centraal staan. Datum: zaterdag 10 oktober 2015 Tijd: van 11.30 tot 17.00 uur Plaats: Immanuelkerk Kosten: 10 euro Groepsgrootte: maximaal twaalf Begeleiding: Ina de Vries en Anita Akkerman Informatie en opgave: Anita Akkerman, email: [email protected], tel. 06-17067504

Meditatiegroep vanuit christelijk perspectief Onthaasten is typisch zo’n woord van deze tijd. In onze tijd van stress, hoge werkdruk, snelheid en lawaai zoeken steeds meer mensen naar momenten van stilte en bezinning. Ze willen weer dichter bij de bronnen van hun bestaan komen, en bij de Bron van het leven. Inhoudelijk is de cursus geïnspireerd door de joods-christelijke traditie, want het christendom heeft daartoe een rijke schat in huis.

ALGEMEEN Het Stadsklooster is nog in ontwikkeling, maar voorlopig heeft het deze vorm gekregen: elke dag, behalve zondag en de christelijke feestdagen, is er van 17 tot 18 uur stadsklooster in de Lutherzaal aan de Haddingestraat 23. Vanaf 17 uur kun je binnenlopen voor koffie, thee en ontmoeting. Om 17.30 uur begint het getijdengebed, waarbij stilte een belangrijk onderdeel is. De een komt één keer per jaar, de ander elke week. Voor wie er meer van wil weten: kom een keer langs of mail naar [email protected]. Je kunt ook kijken op www.stadskloostergroningen.nl.

Woensdagvespers De Wijkgemeente Martinikerk organiseert iedere laatste woensdag van de maand een vesper in het hoogkoor van de Martinikerk. Deze vespers zijn bedoeld als een moment van rust en bezinning in de drukte van de werken studieweek. In woord, lied en stilte zoeken we samen Gods aanwezigheid. De vespers beginnen om 20.00 uur. Iedereen is van harte welkom. De vespers worden voorafgegaan door een maaltijd in de kapel bij de Martinikerk. Ook daar is iedereen van harte welkom (eigen bijdrage ongeveer € 2,50, contant te betalen). Wilt u mee-eten? Graag van tevoren even opgeven door te mailen naar [email protected]. De maaltijden beginnen om 18.30 uur. Data: 30 september, 21 oktober en 25 november 2015, en 27 januari, 24 februari, 30 maart, 25 mei en 24 juni 2016 Tijd: 20.00 uur Plaats: Hoogkoor van de Martinikerk Inlichtingen: Maarten Klok, 06-16145427 of [email protected]

Meditatiegroepen in Beijum In De Bron (Beijum) zijn momenteel twee meditatiegroepen. Deze komen samen op de tweede en de vierde maandagavond in de maand. Nieuwkomers zijn van harte welkom. Groep 1: inloop van 19.00 tot 19.30 uur met thee en koffie, daarna meditatie tot 20.30 uur. Groep 2: inloop van 20.30 tot 21.00 uur met thee en koffie, daarna meditatie tot 22.00 uur. De eerste keer zal zijn op 28 september. Plaats: De Bron, Bentismaheerd 1A, Groningen Inlichtingen en opgave bij ds. A. van Ess, [email protected], tel. 050-5415050

Cursus kennismaken met christelijke meditatie In de Immanuelkerk (Corpus den Hoorn) start 14 september een korte cursus christelijke meditatie voor beginners. Data: 14, 21 en 28 september Tijd: 20.00 tot 21.30 uur Plaats: Immanuelkerk, Overwinningsplein 1 Inlichtingen en opgave: ds. Jannet van der Spek, [email protected]

Vaste meditatiegroep in de Immanuelkerk Data: elke twee en vierde maandag van de maand, start op 12 oktober Tijd: vanaf 20.00 uur Plaats: Immanuelkerk Contactpersoon: Hanna Halma, 050-5255248, [email protected]

Stadsklooster Het stadsklooster is opgericht door een aantal mensen uit Stad van diverse achtergronden en leeftijden die het verlangen hadden naar een plek van ontmoeting en stilte.

Jongeren en studenten Pizza’s, Bijbel en bier! We continueren ons programma Pizza’s, Bijbel en bier. Een programma met een mix van theologie, literatuur, film en bezinning op Bijbelse verhalen. Met elkaar gaan we het gesprek aan en we leggen dwarsverbanden naar ons eigen leven en naar de wereld waarin we leven, met de politiek en de cultuur. Pizza’s, Bijbel en bier is bedoeld voor hen die pakweg tussen de 26 en de 40 zijn. Data: vrijdag 25 september en 6 november 2015, en 29 januari, 11 maart en 6 mei 2016 Tijd: van 18.00 uur tot ongeveer 21.00 uur Plaats: Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen Opgave: [email protected] of [email protected]

11



AGENDA SEPTEMBER 2015 4 tot 11 september

11, 12 en 13 september

22 september

Interactieve video-installaties in de Martinikerk

Concert Luthers Bach Ensemble

Het Hoogkoor van de Martinikerk in Groningen is van 4 tot en met 11 september het decor voor het werk van mediakunstenaar Arent Weevers. Zowel zijn eerste interactieve video-installaties als zijn recente 3D werk zullen te zien zijn. Op zondag 6 september zal de oecumenische viering van het GSp – Studentenplatform voor Levensbeschouwing in het teken staan van deze expositie. Deze dienst begint om 11.30 uur. Ook op 6 september van 13.00 tot 14.45 uur is er gelegenheid Weevers te ontmoeten en met hem in gesprek te gaan over zijn werk. Tevens zal prof. dr. Petran Kockelkoren, filosoof en oud hoogleraar Kunst en Technologie aan de Universiteit Twente, een korte lezing geven over het bijzondere karakter van het werk van Weevers.

Het Luthers Bach Ensemble o.l.v. Tymen Jan Bronda voert op 11, 12, en 13 september drie concerten met muziek van Jan Pieterszoon Sweelinck, Certon en Vallet. Luthers Bach Ensemble (kleinkoor) o.l.v. Tymen Jan Bronda vrijdag 11 september, 20.00 uur concert Kruiskerk Burgum (Nieuwstad 5) zaterdag 12 september, 20.00 uur concert Petruskerk Leens i.s.m. Stichting Hinszorgel Leens (Zuster A. Westerhofstraat 8) zondag 13 september, 15.00 uur concert Lutherse kerk Groningen (Haddingestraat 23) Voorverkoop Boekhandel Godert Walter Groningen, Oude Ebbingestraat 53 Ticketshop via www.luthersbachensemble.nl Entree: ticketservice: €18 (normaal)| €16 euro (vriend)| €8 (student) Aan de kassa: €21 (normaal)| €19 (vriend)| €10 (student)

Voorlichtingsavond, Dementie vriendelijke buurt.

5 september Open dag De Poort Op zaterdag 5 september 2015 staat de deur open voor een ieder die wil kennismaken met het gevarieerde cursusaanbod van De Poort, cursuscentrum voor zingeving en spirituele groei. Naast de proeflessen kun je bij de informatietafels inspiratie opdoen, vragen stellen en kennismaken met de cursusleiders. Je bent van harte welkom op zaterdag 5 september van 13.00-17.00 uur. Alle activiteiten vinden plaats in De Poort, Moesstraat 20 te Groningen. Voor meer informatie en het volledige cursusprogramma, zie www.cursuscentrumdepoort.nl

6 september Benefietconcert Lutherse kerk door Tymen Jan Bronda In het kader van de geldwerving voor het nieuwe barokke orgel Lutherse kerk Groningen start aldaar op 6 september een benefietreeks. Diverse gerenommeerde musici hebben reeds toegezegd hier hun medewerking aan te willen verlenen. De meeste concerten vinden plaats in de Lutherse Kerk van Groningen, Ton Koopman echter speelt zijn benefiet op het Schnitgerorgel van de Martinikerk. Op het programma van 6 september (Tymen Jan Bronda), staan diverse bekende orgelwerken van Sweelinck (kistorgel). Verder op het Van Oeckelenorgel werken van Handel, Mendelssohn, Schumann, Franck en Bach. Zie http://www.schnitgerorgel2017.nl voor nadere details. Aanvang: 15:00 uur | locatie: Lutherse kerk Entree EUR 15 (kaarten aan de kassa). De concerten duren ruim een uur, zonder pauze. Voor meer informatie over de hele reeks: zie http://www.svlk.nl.

Zomerconcert Eenum Op zondagmiddag 6 september 2015 om 16.00 uur zal de Groningse organist-klavecinist Johan Brouwer het laatste concert verzorgen in de serie zomerconcerten van de Stichting Kerkconcerten Jacubuskerk Zeerijp. De serie wordt traditiegetrouw afgesloten met het jaarlijkse orgel- en clavecimbelconcert in Eenum bij Loppersum. De entrée is € 13.00, gereduceerd € 10.00. Kom op 6 september naar het pittoreske dorpskerkje op de terp van Eenum, een van de mooiste plekjes van Groningen!

12

14 september Passage, afdeling Vinkhuizen Op de eerste vergadering na de vakanties laten we ons verrassen door de heer Tico Top. Met behulp van een beamer en verhalen wil hij ons houtsnijwerk, beeldhouwwerk en antiek en monumentale restauratie laten zien. We nodigen u hiervoor van harte uit in de Pareloester, Parelstraat 256. Aanvang 20.00 uur. U bent van harte welkom. Ook als u geen lid bent, maar toch graag deze avond wilt bijwonen, bent u welkom. Namens het bestuur met vriendelijke groeten, Corry Dijkhuis, secr.

17 september Passage, afdeling de Wijert-Helpman Op donderdag 17 september a.s. starten we weer met onze bijeenkomsten. Ook voor het komende seizoen heeft het bestuur weer een gevarieerd jaarprogramma. Als eerste gast hebben we de heer T.T. Top uitgenodigd. De heer Top komt uit Kruisweg en is gespecialiseerd in ‘Houtsnij– en Beeldhouwwerk’. Hij maakt bijzondere voorwerpen uit hout en zal ons daar over vertellen. Met ingang van dit seizoen hebben we een andere locatie voor onze bijeenkomsten. We komen nu samen in de Immanuelkerk aan het Overwinningsplein. We beginnen zoals gewoonlijk om 19.45 uur Gasten zijn zoals vanouds hartelijk welkom. Namens het bestuur, Gerda Oosterveld, telefoon 3643249

Leeskringkaravaan met Bregje Hofstede Op 17 september 2015 komt de Leeskringkaravaan van Boekentaal Mondiaal naar Haren. Vrouwen uit de wijde omgeving zijn welkom op deze literatuurdag die plaatsvindt in de Ontmoetingskerk (Sterremuurweg 4) van 10.30 tot 15.15 uur. De dag luidt het nieuwe leeskringseizoen in. De mappen met boekbesprekingen voor leeskringen, die ieder jaar worden uitgegeven, zullen op deze dag verkrijgbaar zijn. Het thema voor het nieuwe seizoen is ‘Thuiskomen’. De mappen van Boekentaal Mondiaal bevatten 12 titels die binnen dit thema gekozen zijn. Wie deze dag wil bijwonen, kan zich van tevoren aanmelden bij Rikste Lantinga, tel. (0599) 61 44 41 of e-mail [email protected]. De entree bedraagt € 16,- (voor Passageleden € 13,-) en is inclusief koffie en thee.

Locatie: 'Het Pand' Madoerastraat 16, 9715 HG Groningen Tijd: 19: 30 tot 21:30

Open les Tai Chi Chuan Tai Chi, of voluit Tai Chi Chuan, is een Chinese bewegingskunst. Oorspronkelijk werd Tai Chi als een vechtkunst beoefend. De nadruk op balans, meegeven, ontspanning, aarden en het onderscheid tussen Yin en Yang herinneren nog steeds aan de vechtkunst. Tai Chi wordt thans meer beoefend ten bate van de gezondheid, als meditatie en als zelfverdediging. Het wordt vaak als plezierig ervaren Tai Chi samen met een partner te oefenen om elkaars ontspanning en andere verworven vaardigheden uit te proberen. Dinsdagavond 22 september is er een open les in de Immanuelkerk van 20.00-21.30 uur in zaal 7 (boven). Kosten € 5. De cursus daarna bestaat uit 11 lessen. Kosten: € 110 en voor mensen met een inkomen op bijstandsniveau: € 88. Meer informatie op taichigroningen.nl. E-mail: [email protected]; tel.: (050) 526 98 96 of 06-37 30 27 45

Open les Chi Neng Qigong Chi Neng Qigong betekent: het ontwikkelen van je energiereservoir en vitaliteit door middel van het beoefenen van Qigong. Deze methode is in China ontwikkeld en is door de Chinese overheid erkend als de meest effectieve Qigong om je gezondheid te verbeteren. Qi is de vitale onzichtbare energie waaruit alle leven is opgebouwd. Gong betekent beloning, discipline, doorzettingsvermogen en oefening. Qigong (uitspraak tsjie goeng) betekent vrij vertaald: het geduldig stimuleren van levensenergie door voortdurende oefening. De open lessen zijn op dinsdagavond 22 september van 18.15-19.45 uur en woensdagmorgen 23 september van 9.30-11.00 uur in de Immanuelkerk zaal 7 (boven). Kosten € 5. De cursussen beginnen een week later en bestaan uit 10 lessen. De kosten zijn € 137 inclusief oefen-cd en voor mensen met een inkomen op bijstandsniveau: € 117 inclusief oefen-cd. Meer informatie op taichigroningen.nl E-mail: [email protected] Tel.: (050) 526 98 96 of 06-37 30 27 45

Vandaag lezen we za zo ma di woe do vrij za zo ma di woe do vrij za zo ma

5 sept 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Leviticus 27:26-34 Jakobus 1:1-18 Jakobus 1:19-27 Jakobus 2:1-13 Jakobus 2:14-26 Jakobus 3:1-12 Jakobus 3:13-18 Marcus 9:1-13 Marcus 9:14-29 Marcus 9:30-37 Marcus 9:38-50 Jesaja 24:1-13 Jesaja 24:14-23 Jesaja 25:1-12 Psalm 86 Jakobus 4:1-10 Jakobus 4:11-17



TERZIJDE

Vreugde Marieke Laauwen Morgen is het 1 september. Dat maakt vandaag een soort oudjaar. September is de maand van nieuwe plannen, goede voornemens, lege schriften waarin je deze keer wel heel mooi gaat schrijven. De kinderen zijn al twee weken naar school maar met margedagen en noodroosterweken was de structuur en regelmaat nog ver te zoeken. Deze week is alles normaal, fris en vers. Nieuwe kansen, nieuwe mogelijkheden. Natuurlijk is het onzin. Maar het is wel onzin waar ik aan gehecht ben. Ik houd van januari, van september en zelfs heel erg van maandag. Het zijn alledaagse echo's van het paasevangelie. Een nieuwe kans, zelfs voor mij. Ik houd van het idee overnieuw te mogen beginnen, maar ik weet dat het leven gewoon doorgaat. Toen ik gisteren de gezinskalender van augustus naar september omsloeg, waren de blaadjes gewoon vol. Feestjes, doktersbezoeken, ouderavonden, leesclubbijeenkomsten, interviews, zakenreizen. De wereld begon niet opnieuw. Niet in het klein en niet in het groot. Duizenden vluchtelingen onderweg naar veiligheid lopen gewoon door (als ze geluk hebben). Wie voor 1 september aan de chemo hing, knapt morgen niet meteen op. Mijn huis, aan de oppervlakte enigszins toonbaar gemaakt, heeft nog steeds overal, in een lange vakantie ontstane, stapeltjes met daartussen nog een klein vleugje strand. Daar verandert een nieuw schooljaar niks aan. Wat wel veranderd is, is mijn behoefte er iets aan te doen. Ik wil overal iets aan doen, ook aan vluchtelingenstromen en kanker, maar dat gaat niet. Aan die stapeltjes kan ik wel wat doen. Opbergen en een nieuwe plek zoeken voor mijn spullen. Weggeven wat ik niet meer nodig heb. Ruimte maken voor nieuwe ervaringen, herinneringen en spullen ook. Makkelijk is het niet, dat wegdoen. Eindeloze methodes zijn er voor. De grootste hype op dit moment komt uit Japan. Van opruimgoeroe Mari Kondo. Ik vermoed dat het niks voor mij is. De kunst in dit boek is je bij alles wat je bezit te vragen: Does it spark joy? Brengt het vreugde? Ik vrees dat bij zo'n vraag de administratie in ronde 1 zou sneuvelen en als groot mens weet ik dat dat niet verstandig is.

Andere opruimboeken heb ik wel. Ik vind het namelijk lastig: keuzes maken in bewaren en wegdoen. Ik ben de enige niet. Nederland kent honderden opruimen weggooicoaches. We hebben te veel spullen, omdat je niet weet wanneer je ze nog nodig hebt. Omdat je ze van iemand gekregen hebt en dat dus betekent dat iemand van je houdt. Omdat de buren het ook hebben. Omdat je man een hobby heeft. Omdat je met dit nieuwe ding nu eindelijk een beter leven krijgt. Omdat je ooit te weinig hebt gehad. Spullen bieden veiligheid, zekerheid en liefde. Ik weet zeker dat ik niet de enige bent die wegdoen moeilijk vind. Ontrommelen is een werkwoord geworden en Marie Kondo verkoopt ook in ons land als een trein. Wat mij dan zo verbaast, is dat we blijkbaar denken dat dit alleen voor ons geldt. Dat wij op cursus gaan om de boekenkast leger te maken en dat we toch denken dat de mannen en vrouwen die nu door Macedonië heen lopen of in Hongarije in een te krappe vrachtwagen kruipen dat voor de lol doen. Dat Syriërs geen boeken hadden of oude truien. Geen vazen die ze van hun moeder gekregen hadden? Dat het makkelijk was. Dat je alles achterlaat. Niet alleen je spullen, je thuis, maar ook je land, je taal. Niet alleen de vaas van je ouders maar ook het graf van je ouders. Die mensen keken om zich heen en er was geen vreugde meer. En geen keus. Ze lopen door tot september, tot maandag, tot een lege bladzijde. Als wij nu wat opruimen, wat boeken, lege kantoren en wat xenofobe ideeën, zouden wij dan hun lege ruimte kunnen zijn? Hun kans op een nieuw leven? De handen en voeten aan het Paasevangelie? Het zou vreugde geven ...

Informatie over de Protestantse Gemeente Groningen Algemene Kerkenraad

Jeugdwerker

scribaatsadres:

Naam: e-mail:

preses: scriba: e-mail:

Kerkelijk bureau Overwinningsplein 1, 9728 GP Groningen dhr. E.M. Meisner, telefoon 050-541 48 44 dhr. S. Sybrandy, telefoon 050-525 45 68 [email protected]

College van Kerkrentmeesters secretariaatsadres: voorzitter: secretaris:

Kerkelijk bureau Overwinningsplein 1, 9728 GP Groningen mw. A.M. Bootsma-de Langen, telefoon 050-312 50 60 dhr. A.A. Haaksman, tel. 050-5494748 [email protected]

Wim-Rien Dijkstra [email protected]

Bestelling van collectebonnen Bestelling van collectebonnen kan geschieden door storting van het bedrag ter waarde van de door u gewenst bonnen op girorekeningnummer NL28 INGB 0003 7947 38 t.n.v. Prot. Gemeente te Groningen inz. Collectebonnen onder vermelding van de door u verlangde coupures. Zodra wij het geld binnen hebben worden u de bonnen toegestuurd. Er zitten 20 bonnen op één vel en verkrijgbaar in de volgende coupures: € 0,50; € 1,00 en € 1,50. (1 vel van €0,50 = € 10,--; 1 vel van €1,-- = € 20,-- en 1 vel van €1,50 € 30,--) Collectebonnen zijn ook verkrijgbaar bij het kerkelijk bureau.

College van Diakenen secretariaatsadres: voorzitter: e-mail: secretaris: e-mail:

Kerkelijk bureau Overwinningsplein 1, 9728 GP Groningen dhr. J.O. Wijbenga , telefoon 06-52685814 [email protected] dhr. D.J.Middel, telefoon 050-3136014 [email protected]

Kerkelijk bureau adres: telefoon: faxnummer: e-mailadres: Openingstijden: Telefonisch bereikbaar:

Overwinningsplein 1, 9728 GP Groningen 050-318 36 36 050-318 41 03 [email protected] maandag tot en met donderdag van 09.00 tot 12.30 uur, vrijdag gesloten maandag tot en met donderdag van 09.00 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 16.00 uur

Financiële bijdrage / -giften voor de kerk Uw financiële bijdrage of gift voor de kerk kunt u overmaken op rekeningnummer NL02 FVLB 0699 7687 48 t.n.v. Protestantse Gemeente Groningen

Diaconale giften Giften voor de diaconie kunt u overmaken op rekeningnummer NL38 INGB 0000 8250 00 t.n.v. College van Diakenen Protestantse Gemeente te Groningen.

Fiscale aftrekbaarheid Uw bijdrage is fiscaal aftrekbaar als het totale bedrag van uw giften in een kalenderjaar tussen de 1% en 10% van uw (verzamel)inkomen is. Is “volledig aftrekbaar” voor u aantrekkelijker? Dat kan via een schenking. Vanaf 2014 is een overeenkomst tussen gever en ontvanger daarbij voldoende. Tussenkomst van een notaris is niet meer vereist. Bel het kerkelijk bureau; zij regelen het voor u.

13



WIJKBERICHTEN

D E

B R O N

B E I J U M / D E

H U N Z E /

V A N

S TA R K E N B O R G H

Kerkgebouw De Bron, Bentismaheerd 1a, tel.: 542 00 44

Predikant ds. Alberte van Ess, tel.: 541 50 50; e-mail: [email protected]

Secretaris J de Jong, tel.: 54148 23; e-mail: [email protected]

Postadres Berlageweg 84, 9731 LK Groningen

Website www.pkndebron.nl

Wijkcorrespondent Jaap Koerts Tel. 541 92 31, e-mail: [email protected]

Rekeningnummer van de wijkgemeente: iban-nummer: NL75SNSB0902292323

we niet dat we toe zijn aan een nieuwe telefoon. En wat dan te doen met de oude? Behalve bewaren in de kast, kunt u ze ook inleveren in de Bron. Ze worden ingezameld voor Kerk in Actie, net als postzegels en ansichtkaartjes. Ten slotte het volgende. Iedere ambtsdrager in de Bron spant zich voor een periode van vier jaar in voor het reilen en zeilen van de gemeente. Na die vier jaar is het fijn om weer een stapje terug te doen. Nog fijner is het wanner je dan een opvolger hebt; iemand die het stokje van je overneemt. Wilt u actief worden in de wijkgemeente en lijkt het diaconaat u een uitdaging? Neem dan eens contact op en kom eens langs op een vergadering. Na de kerkdienst kunt u de diaken van dienst aanspreken. U kunt ook contact opnemen met de scriba van de wijkgemeente. Namens de werkgroep Diaconaat, Johanna Nab

Diaconaat de Bron iban-nummer: NL33RABO0325192065

Bij de diensten Zondag 6 september Voorganger Ouderling: Diaken Gastvrouw/heer Organist/pianist

10.00 uur: oec. viering Werkgroep Oec. Vieringen Ruud van Erp Tineke Knot Wil Miedema Vincent van Ravels

Zondag 13 september Voorganger Ouderling Diaken

10.00 uur: kerkdienst ds. Alberte van Ess Peter Altena Henk Rutgers / Christien de Ruiter Everhart Niemeijer Peter Rippen

Gastvrouw/heer Organist/pianist

Startweek/startzondag 2015, 12 t/m 20 september, de Bron, Nieuwe Kerk, de Fontein Voor de startweek en de startzondag is door leden van de Bron, de Nieuwe Kerk en de Fontein een prachtig programma gemaakt. Het belooft een prachtige week te worden met leuke activiteiten voor jong en oud. Uiteraard is het slagen van deze week afhankelijk van uw of jouw deelname. Dus geef je op en doe mee! Lees het uitgebreide overzicht van het programma van de startweek in de wijkberichten van wijkgemeente de Fontein (zie pag. 17).

Dank aan de EHBO-groep Vandaag, zondag 30 augustus, werden in de kerkdienst zes boeketten bloemen overhandigd aan de leden van de EHBO-groep die, gelukkig ongemerkt, tien jaar lang dienst heeft gedaan in de Bron. De groep werd opgericht naar aanleiding van een incident tijdens een kerkdienst. Gelukkig zijn er daarna nooit weer incidenten geweest. Onlangs in de EHBO-groep opgeheven, maar de leden van de groep blijven uiteraard hulp verlenen als het nodig is. Onze dank namens de gemeente gaat uit naar: Paulien Medema, Betsy AB, Christiaan Hulsebos, Rudolf Heeringa, Chris van der Schors en Immie Hoekstra.

Zending en Werelddiaconaat Sinds het begin van dit jaar voert de ZWO-werkgroep een maandelijkse actie ten behoeve van Vietnamese weeskinderen in Kontum. Elke maand, uitgezonderd de zomervakantieperiode, proberen we op één of andere manier aandacht te vragen voor deze actie. Op 13 september gaan we weer jam en chutney verkopen. Wees er snel bij. Vorig jaar waren de potten jam en chutney in een ommezien uitverkocht. Wie wil er nou niet zo'n zelfgemaakte pot jam of chutney? Namens de Werkgroep ZWO, Immie Hoekstra

Activiteitenladder Koffie Inloop

Diaconaat De vakantie zit er weer op en zo langzamerhand worden de activiteiten weer opgepakt. Ik was blij om zondag te zien dat de mand voor de Voedselbank weer goed gevuld was. Laten we dat samen volhouden! De oplettende lezer heeft het misschien al gezien: bij de Open Hof hebben ze een tekort aan sokken. De actie voor de Open Hof wordt zoals gebruikelijk in november gehouden, maar als u nu vast wilt breien … een prima doel. Vindt u het niet zo leuk om alleen aan de gang te gaan? Dan kunt u op vrijdagmiddag bij de Crea-dames terecht in de Bron. Christien heeft aangegeven dat zij daar ook sokken zullen gaan breien. (Zie voor dagen en tijden bij

Creatief Bezig

3 oktober 14 oktober

Iedere woensdag tussen 9.30 een 11.30 staat de koffie bruin en is er gelegenheid om wijkbewoners te ontmoeten. In even weken op dinsdagmiddag en op oneven weken op vrijdagmiddag van 13.30 - 15.00 uur. Er zijn geen kosten aan verbonden. Vrije inloop. Gezelligheid staat voorop. De dingen die we maken zijn bestemd voor een goed doel. Kleding inzameling voor Sam's kledingactie Maaltijd ter gelegenheid van Wereldvoedseldag. Aanvang 18.00 uur. Kosten € 3,50.Opgave via de website van de Bron.

'Activiteitenkalender'.) Wat kunt u verder van het diaconaat verwachten? Op 3 oktober vindt Sam's kledingactie plaats. U kunt kleding die u over heeft inleveren in de Bron. In oktober vindt ook de maaltijd ter gelegenheid van Wereldvoedseldag plaats. Te zijner tijd hoort u daar meer over. Graag vestig ik uw aandacht op de nieuwe inleverdoos voor oude mobiele telefoons. Deze is te vinden in de foyer van de Bron. Hoe vaak besluiten

14

Tijdens de adventsperiode 30 november Meditatie van 19.30 - 20.30 uur. Aansluitend een vesperviering tot 21.00 uur. 7 december Meditatie van 19.30 - 20.30 uur. Aansluitend een vesperviering tot 21.00 uur. 14 december Meditatie van 19.30 - 20.30 uur. Aansluitend een vesperviering tot 21.00 uur. 21 december Meditatie van 19.30 - 20.30 uur. Aansluitend een vesperviering tot 21.00 uur.

24 december

Kerstnachtdienst. Aanvang 22.00 uur. 25 december Familie Kerstviering. Aanvang 10.00 uur. Aansluitend Kerst-Inn/Open Huis tot 16.00 uur. 31 december Oudejaarskerkdienst. aanvang 19.00 uur.

Oude en nieuwe wijkcorrespondent Deze bijdrage aan Kerk in Stad is de eerste die wordt verzorgd door de nieuwe wijkcorrespondent Jaap Koerts. Hij heeft deze taak overgenomen van Jan de Jong, die tijdelijk wijkcorrespondent was vanaf januari van dit jaar. Wij willen hem hartelijk bedanken voor het vele werk dat hij namens wijkgemeente de Bron voor Kerk in Stad heeft verzet. Even voorstellen: ik ben sinds 1983 lid van wijkgemeente de Bron. Zo heb ik nog de tijd meegemaakt dat de kerkdiensten in wijkcentrum de Beijumkorf werden gehouden, toen en nu één van de basisscholen in Beijum. We kwamen ruim een uur eerder om van de grote zaal van de Beijumkorf een echte vieringsruimte te maken. Al met al heb ik een behoorlijke stuk van de geschiedenis van de wijkgemeente meegemaakt. Ik vind het prettig om (weer) een verantwoordelijke taak in de gemeente op me te nemen. Ik hoop het net zo goed en trouw te doen als al mijn voorgangers. De kopij wordt grotendeels gemaakt door de werkgroepen en medewerkers die in onze gemeente actief zijn, zoals bijvoorbeeld de diaconie, kindernevendienst, secretaris (scriba) en predikant. Mijn taak is het verzamelen van deze kopij, het rangschikken, waar nodig het redigeren en aanvullen van de kopij, om het vervolgens door te sturen naar Kerk in Stad.

Bezinning en Bezieling Kort geleden is de brochure Bezinning & Bezieling uitgekomen (zie ook elders in deze krant). Het wordt elk jaar uitgegeven door de Raad van Kerken voor de stad Groningen. In de brochure vindt u het brede aanbod van de bij de Raad van Kerken aangesloten kerken over: * Bijbel en geloofsvragen * Spiritualiteit * Lezing, debat en samenleving * Jongeren en studenten * Cultuur en excursie De brochure is in ruime mate aanwezig in de Bron. Voor wie het op internet wil lezen: http://www.rvkgroningen.nl/ wp-content/uploads/2015/08/RvK-BenB2015-2016web.pdf



Kerkgebouwen

Wij gedenken

Emmaüskerk, Ra 4 Maartenskerk, Middelbert Stefanuskerk, Noorddijk

Postadres Postbus 9145, 9703 LC Groningen

Predikant ds. Jan Wilts, tel.: 050-2808863 Email: [email protected]

Preses dhr. H.A. van Dijk, tel.: 050-5491349

Scriba dhr. D. van der Laan, tel.: 050-5710239

Diaconie voorzitter: mevr. L.M.A.A. Koster, tel.: 050-5419031 Rekeningnummer: Diaconie Damsterboord: NL 28 INGB 0000 847 490

Pastoraat voorzitter: mevr. A.van Dam, tel. 050-5420487

College van Kerkrentmeesters secretariaat: dhr. H. Heidekamp, tel.: 050-3122499 waarnemend voorzitter: dhr. H.A. van Dijk, tel.: 050-5491349

Informatie website: www.damsterboord.nl wijkcorrespondent: dhr. F. Alberts, Dragonstraat 44, tel.: 050-5424281

Kopij [email protected]

De diensten 6 september

13 september

20 september

10.00 uur Emmaüskerk pastor Antoinet Dunning 12e v.d. zomer oec. dienst 10.00 uur Stefanuskerk ds. Jan Wilts 13e v.d. zomer Schrift en Tafel 10.00 uur Stefanuskerk ds. Jan Wilts, 1e v.d. herfst

Bij de kerkdiensten Informatie over de lezingen en liederen in onze kerkdiensten vindt u op de website van Damsterboord. In de tweede helft van de week wordt daar de liturgie geplaatst met alle gegevens voor de eerstvolgende dienst. Zondag 27 september; we gaan weer van kerk naar kerk fietsen! We beginnen in de Emmaüskerk en gaan via de Dorpskerk in Engelbert en de Martinuskerk in Middelbert naar de Stefanuskerk. Let op de aanvangstijd: 09.30 uur! Zondag 4 oktober Emmaüskerk. Dan is het dierendag. En het is dierendag op die datum, omdat dat ook de naamdag van de heilige Franciscus is, een 13e-eeuwse monnik die met de vogels praatte en de schepping een warm hart toedroeg. Hij deed afstand van zijn rijkdom en werd arm, deze Franciscus. De huidige paus heeft zijn naam als pausnaam gekozen. Met een oecumenische groep mensen bereiden we deze dienst voor. We zullen in de dienst niet alleen plaats maken voor mensen, maar ook voor dieren. Huisdieren, knuffeldieren: welkom. U hoort er later meer over. Let op de mededelingen op de liturgieën en de website en de nieuwsbrief die via de e-mail verschijnt. Zondag 11 oktober vieren we een oogstdienst in de Stefanuskerk. Met de kindernevendienstcommisie en de diaconie wordt deze dienst voorbereid. Eind september volgt meer informatie.

Peterina Hoekstra-de Raad, Golfslag 186; gestorven op dinsdag 17 augustus 2015, bijna 91 jaren oud. Rustig en vredig is zij gestorven. Op zaterdag 22 augustus vond de afscheidsdienst in het crematorium ‘Groningen’ plaats. Tot op het laatst kon Peterina Hoekstra betrokken zijn op de wereld en de mensen om haar heen, haar kinderen en kleinkinderen liefhebben, de liefde delend aan de maaltijd aan tafel, aan een whatsappje, of een kaart of anders. Hoe dan ook bleef ze bij de kerk horen, want ze wist zich bemind door Jezus, Heer van kerk en wereld. ‘Wat blijft is de liefde’ staat er boven de kaart. Moge haar gedachtenis gelouterd en gezegend zijn, en mogen allen in rouw, haar familie in het bijzonder, getroost hun weg gaan. ds. Jan Wilts

Startzondag 27 september 2015 De startzondag voor Damsterboord wordt gehouden in verschillende kerkgebouwen en wordt afgesloten met een lunch. Als werkgroep hebben we vorig jaar ook nu als uitgangspunt genomen, derhalve gaan we op de fiets langs de verschillende kerken. De dienst begint om 9.30 uur in de Emmaüskerk. Nadat daar een deel van de dienst is gehouden, stappen we om ongeveer 10.00 uur op de fiets naar Engelbert. Daar wordt om ongeveer 10.15 uur de dienst vervolgd. Na afloop van het daar te houden gedeelte fietsen we verder richting Middelbert. Daar zal de dienst om ongeveer 11.00 uur worden vervolgd en wordt de dienst ook afgesloten. Om ongeveer 11.30 uur zitten we dan weer op de fiets om in Kerkenheem gezamenlijk koffie te gaan drinken. Na de koffie wordt de dag beëindigd met een lunch. Dus gezamenlijk soep en brood nuttigen. Om uiterlijk 13.00 uur is dan het slot van de dag. Het is uiteraard mogelijk om onderweg in te stappen of eerder te vertrekken tijdens het fietsen en het bezoeken van de kerkdienstdelen. NB Als u niet in staat bent om te fietsen, dan mag u uiteraard ook met ander eigen vervoer de kerken bezoeken. Als dat ook niet mogelijk is, dan is er misschien anderszins autovervoer te regelen. Bel dan even 050-5411169. De werkgroepleden, Roel en Joke van Dijken en Ate Jongeling

Uitnodiging voor een nieuw op te richten eetclub! Binnen onze gemeente Damsterboord zijn er af en toe geluiden van mensen die graag aan een eetclub willen meedoen. Aangezien de vorig jaar opgerichte eetclub uitsluitend bedoeld is voor alleengaanden, is het nodig dat er een nieuwe eetclub wordt opgericht. In kleine kring hebben wij nagedacht hoe wij aan die wens invulling kunnen geven. Vindt u dit een goed idee, een algemene eetclub en wilt u meedoen, dan willen we hierover graag met u van gedachten wisselen. Wij nodigen u van harte uit om tijdens een gezamenlijke maaltijd met ons mee te denken en uw wensen op tafel te leggen. Wanneer: vrijdagavond, 18 september 2015 Tijd: vanaf 17:30 uur inloop vanaf 18:00 uur aan tafel Plaats: Kerkenheem, Noorddijkerweg 12, Noorddijk Deze eerste bijeenkomst is bedoeld als een soort brainstormsessie, waarbij we graag uw ideeën horen over het starten van een eetclub. Welke af-

WIJKBERICHTEN

spraken moeten er bijvoorbeeld gemaakt worden? Zelf kwamen we al met vragen als: Hoe vaak wil je samen eten? Waar, bij toerbeurt bij de deelnemers thuis, of in Kerkenheem? Met hoeveel mensen eten we samen? Wat is een mooie grootte voor één of meerdere groepjes? Welke dag en tijd is geschikt? Hoe worden de kosten verdeeld? Spreekt het bovenstaande u aan en wilt u meedoen met onze eetclub dan kunt u zich aanmelden. Bent u verhinderd op 18 september, maar wilt u later wel graag meedoen dan kunt u dit ook aangeven. Graag vóór 8 september aanmelden en daarbij aangeven: • uw naam/namen • aantal personen • telefoonnummer • e-mailadres • speciale dieetwensen (bv. vegetarisch/ glutenvrij/ zoutloos/etc.) • ik eet 18 september mee, of • ik ben verhinderd, maar wil wel graag mee doen ( welke dag/ tijd is voor u het meest geschikt?) U kunt zich op de volgende manieren aanmelden: Per e- mail: [email protected], [email protected] of [email protected] Telefonisch: Annie van Dam, tel.: 5420487 of Corrie van Dijken, tel.: 5415885 Schriftelijk: briefje sturen naar: PG Damsterboord, Postbus 9145, 9703LC Groningen Wij horen graag van u, Met vriendelijke groet, Grietie Hollenga, Corrie van Dijken, Annie van Dam en ds. Jan Wilts

Agenda gespreksgroepen 1. overzicht - Samenkring: voor bewoners van Het Roer plaats: Het Roer tijd: vanaf 2 september elke eerste woensdag van de maand van 19.00-20.00 uur karakter: rond (Bijbel)verhalen, muziek en kleuren met elkaar in gesprek - Gesprekskring voor alle inwoners van de MEERdorpen plaats: huiskamer Spoorheem tijd: vanaf 23 september maandelijks op woensdagmiddag van 15.00-16.30 uur karakter: een goed gesprek over wat ons bezighoudt, met soms een film, een verhaal of een kunstwerk - Gesprekskring Mercator voor bewoners van het Kraaienest plaats: huiskamer Mercator tijd: is in overleg, ongeveer maandelijks karakter: een goed gesprek over wat ons bezighoudt - Bijbelkring Emmaüskerk voor belangstellenden plaats: Emmaüskerk tijd: elke tweede woensdag van de maand vanaf 14 oktober van 15.00-16.30 uur karakter: met elkaar in gesprek over een Bijbelgedeelte met boek: ‘Uw koninkrijk kome wat komt’ (€ 8,90) - Gespreksgroep Kerkenheem plaats: Kerkenheem tijd: elke tweede woensdag van de maand vanaf 14 oktober van 20.15-21.45 uur (evt. ook elke tweede maandag van de maand vanaf 12 oktober, 20.00-21.30 uur) karakter: met elkaar in gesprek over vragen van geloven en leven met boek: ‘God is niet te vangen’ (€ 16,50)

15


WIJKBERICHTEN 2. toelichting Wie vorig jaar meedeed, mist enkele vertrouwde groepen. De 20+-groep en de 40+-groepen ontbreken in het overzicht hierboven. In de zomer is er overleg geweest over de groepen in het afgelopen seizoen. Bij dat overleg hebben we ook de ideeën uit de evaluaties meegenomen. We hebben alles op een rij gezet en dat resulteert in het volgende voorstel: * de 40+-middaggroep gaat zich richten op het gesprek over een Bijbelgedeelte. Dat gebeurt aan de hand van een boekje. De naam van de groep verandert in ‘Bijbelkring Emmaüskerk’. Meedoen kan met elke (volwassen) leeftijd. Het maximum aantal deelnemers is zestien. * de 40+-avondgroep gaat zich richten op levensen geloofsvragen. Ook hier wordt een boek het uitgangspunt. We noemen deze groep ook naar de plek van samenkomst: ‘Gespreksgroep Kerkenheem’. * bij de 20+-groep blijven slechts drie leden over. Met hen is overleg geweest over het vervolg. Zij willen meedoen met de Gespreksgroep Kerkenheem. Als er meer dan vijftien aanmeldingen voor de Gespreksgroep Kerkenheem komen, wordt deze groep in overleg in tweeën gedeeld; de ene groep komt dan op maandagavond bijeen, de andere op woensdagavond. Meedoen met de Gespreksgroep Kerkenheem kan met elke (volwassen) leeftijd.

3. aanmelding Samenkring Voor de Samenkring krijgen de bewoners van Het Roer een uitnodiging; als u in overleg met hem of haar een bewoner wilt aanmelden of meer informatie wilt, neem dan gerust contact op met: Lizette Gemmink 5416794, [email protected] Ammy de Raad 5412118, [email protected] ds. Jan Wilts 2808863, [email protected]

MEER-dorpen Alle deelnemers van vorig jaar van de Gespreksgroep voor de MEER-dorpen krijgen een uitnodiging; een algemene uitnodiging verschijnt in MEER-Nieuws. De MEER-dorpen, dat zijn: Middelbert, Engelbert, Euvelgunne en Roodehaan, en wat daaromheen ligt: Ruischerbrug, Klein Harkstede en Meerstad. U mag zich aanmelden, dat stellen we op prijs, maar binnenlopen mag ook altijd! Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Ali Knollema 5426256, [email protected] ds. Jan Wilts 2808863, [email protected]

Mercator Bewoners van het Kraaienest en Mercator krijgen een uitnodiging; op dit moment is het overleg nog gaande wanneer en hoe we kunnen starten. Wacht u rustig de uitnodiging af. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Corrie van Dijken, 5415885, [email protected] ds. Jan Wilts 2808863, [email protected]

Bijbelkring Emmaüskerk (woensdagmiddag) Wanneer u met de Bijbelkring mee wilt doen, is het gewenst dat u zich opgeeft. Het minimum aantal deelnemers is acht; het maximum zestien. Het onderwerp voor het komend seizoen wordt gevormd door de evangeliegedeelten over Pasen. We zullen met name naar de joodse aspecten daarvan kijken. Onze leidraad is het boekje ‘Uw Koninkrijk kome wat komt. Met de jood Jezus op weg naar Pasen’.

16


Het is geschreven door Anne Marie Booij en het is in 2015 uitgegeven door het Boekencentrum in de ‘Toer’-reeks. U kunt het boekje op de website van de uitgever inzien: http://issuu.com/webmasterbc/docs/uw_koninkrijk_kome_wat_komt/3?e=1 057677/10937095 De prijs bedraagt € 8,90. ISBN 9789023928546. Het is verkrijgbaar in de reguliere boekhandel en ook via de webshop van de uitgever. Kernthema’s uit Bijbel en geloof komen in dit boekje aan de orde; onder meer: lijden, schuld, een nieuw begin, opstanding. Op open en onbevangen wijze willen we daarover met elkaar in gesprek raken. Wilt u eerst een keer komen kijken of het wat voor u is? Ook dat kan, meldt u dat gerust bij uw opgave. U kunt zich opgeven bij ds. Jan Wilts 2808863, [email protected]

Gespreksgroep Kerkenheem (woensdagavond en evt. maandagavond) Als u met de Gespreksgroep Kerkenheem mee wil doen, is het ook fijn als u zich opgeeft. Het minimum aantal deelnemers is zeven; zijn er meer dan vijftien deelnemers, dan wordt de groep in tweeën gesplitst in een woensdagavond- en een maandagavondgroep. Als u voorkeur voor één van beide avonden heeft, kunt u dat melden als u zich opgeeft. Deze groep(en) gaat aan de slag met een bijzonder boek. Het heet ‘God is niet te vangen’. De samensteller, ds. Jan Offringa, heeft dertien interviews met jonge en oude mensen uit zijn geloofsgemeenschap gehouden over hun beleving bij thema’s uit geloof en leven. Een paar van die thema’s: God, Jezus, Bijbel, Levenskunst, Verstand, Vrije Wil, Toekomst, Islam. De ondertitel van het boek is: ‘onorthodoxe gesprekken over veranderend geloof’. Die ondertitel geeft goed de kern weer: alle geïnterviewden vertellen wat geloven wel en niet voor hen kan betekenen, hoe dat kan veranderen, welke vragen ze hebben en hoe ze met die vragen omgaan, vrolijk en vrij.

Uit de evaluatie van de 40+-avondgroep kwam de behoefte naar voren, om minder op de Bijbeluitleg te focussen en meer op vragen die uit onze eigen beleving voortkomen. Dit boek kan ons daarbij goed helpen. Als u een indruk van het boek wilt krijgen, kijkt u dan eens op de website van de uitgever, Skandalon, http://www.skandalon.nl/shop/theologie-cultuur/360-god-is-niet-te-vangen-onorthodoxe-gesprekken-over-veranderend-geloof.html Het boek kost € 16,50 en is in de boekhandel te koop (ISBN 7989490708856). Omdat we over de interviews uit het boek praten, gaan we ervanuit dat u het boek leent of koopt. U kunt zich dan ook op de gesprekken voorbereiden. Voor meer informatie en opgave kunt u contact opnemen met: Annie van Dam 5420487, [email protected] ds. Jan Wilts 2808863, [email protected]

4. overige groepen Naast deze vaste groepen zijn er in het komend seizoen ook enkele losse avonden. *). De commissie thema-avonden bereidt een vervolg voor op de film- en toneelavond van vorig seizoen. We hopen een avond over de rol van muziek bij rituelen in verschillende godsdiensten te beleggen. *). De werkgroep pastoraat biedt een pastorale cursus aan voor alle geïnteresseerden. Of u nu een pastorale functie heeft, of spontaan mensen bezoekt, als u behoefte heeft aan wat handvatten en nieuwe ideeën bij het bezoeken van mensen, dan bent u van harte welkom bij deze cursus. Meer informatie volgt later in het seizoen, u kunt zich dan ook opgeven. *). Voor het begin van 2016 bereiden we een gespreksprogramma voor dat met telkens wisselende groepen de hele gemeente door herhaald kan worden (groothuisbezoekronde). Ieder kan daaraan meedoen. Telkens zullen groepen van ongeveer tien personen gevormd worden. Let op de aankondigingen en uitnodiging vanaf december. *) Kindercatechese voor de bovenbouw van de basisschool is in maart gepland, voorafgaand aan de Goede Week voor Pasen. Alle kinderen die bij Damsterboord ingeschreven zijn (in die leeftijd) krijgen in februari een persoonlijke uitnodiging. *) … en een tweede eetclub, maar dat ziet u hierboven! Namens de werkgroep pastoraat,ds. Jan Wilts

Collectes 6 september 13 september 20 september

VVKL Het Pand Wilde Ganzen World Granny’s

Bloemengroet Als blijk van steun, bemoediging en medeleven vanuit de gemeente waren er de afgelopen periode bloemen voor mw. De Jong, Saar Post en Eric Janssen. Namens Werkgroep Diaconie, Petra Wever

Autovervoer Wilt u autovervoer naar de kerk? U kunt de volgende personen bellen: D. Hollenga tel. 5412117 A. Thieme tel. 5499363



D E

WIJKBERICHTEN

F O N T E I N

Kerkgebouw De Fontein, Eikenlaan 255, 9741 EZ Groningen, tel. 573 11 88

Heymanshuis mocht ontvangen. Met vriendelijke groeten, A.Hekert en D. Reinders

Predikanten Ds. Marga (M.P.) Baas, (in deeltijd 80%) Leegeweg 130, 9746 TA Groningen, tel. 579 85 08; e-mail:[email protected] Vaste werkdagen: maandag, donderdag en vrijdag. Telefonisch het best bereikbaar op ma t/m vr tussen 18.30 tot 19.00 uur, behalve op woensdag.

Scribaat J.F. Medema, tel. 571 32 78. Postadres: De Fontein, Eikenlaan 255, 9741 EZ Groningen E-mailadres: [email protected]

Meeleven Geert Hovius (Robijnstraat 47, 9743 KP) is voor onderzoek en behandeling in het ziekenhuis opgenomen. Het is voor hem en voor zijn vrouw Gea een spannende tijd.

Alle zieken, thuis, in het ziekenhuis, verpleeghuis of revalidatiecentrum wensen wij graag kracht toe en de nabijheid van God en mensen.

Wij gedenken

Zondag 20 september is de gezamenlijke startzondag voor gemeenteleden uit De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein. De zondag is het hoogtepunt van de startweek, waarin gemeenteleden van jong tot oud aan allerlei activiteiten kunnen deelnemen. U kunt dat lezen in het startweekprogramma (in Kerk in Stad en op onze website). De startzondag begint om 9.30 uur met een dienst van Schrift en Tafel in de Nieuwe Kerk. Voorgangers zijn: ds. Alberte van Ess, ds. Marga Baas en ds. Evert Jan Veldman. Aan de dienst wordt meegewerkt door de cantorij van de Nieuwe Kerk o.l.v. Jelte Hulzebos.

Op maandag 17 augustus is Maria Christina Wiertsema overleden. Marijke is 66 jaar geworden. Zij woonde in de Maluslaan 116, maar verbleef de laatste weken in het Heymanscentrum. Marijke vervulde in de gemeente van De Fontein een belangrijke rol: zij was ouderling, voorzitter van de werkgroep pastoraat en ze maakte deel uit van het moderamen. Op zaterdag 22 augustus hebben we in De Fontein afscheid van haar genomen in een dienst van danken en gedenken. Voorganger was ds. Marga Baas. Aansluitend vond de begrafenis plaats in Spijk, waar Marijke werd geboren. Op woensdag 19 augustus is Femmechien ReitsmaBeukema gestorven in de leeftijd van 89 jaar. Zij was de echtgenote van Harm Reitsma. Zij woonden aan de Venuslaan 79. De laatste periode van haar leven werd mw. Reitsma verpleegd in Maartenshof. Op maandag 24 augustus vond de begrafenis plaats op Selwerderhof, voorafgegaan door een dankdienst voor haar leven in De Fontein. Voorganger was ds. Marga Baas. Op dinsdag 26 augustus is Fokko Simon Boersma overleden in de leeftijd van 85 jaar. Hij woonde aan de Spicastraat 6. Sinds 2010 was hij de weduwnaar van Klaaske Boersma-Bijlsma. Op woensdag 2 september vond de crematie plaats, voorafgegaan door een dienst van danken en gedenken in aula 1 van het crematorium o.l.v. ds. Marga Baas. Op vrijdag 28 augustus is Tity Dallinga-Douma overleden in de leeftijd van 91 jaar. Zij was sinds 1991 de weduwe van Wijndelt Dallinga. De laatste periode verbleef zij in Huize Rikkers Lubbers, Heresingel 36, maar lange tijd woonde ze aan de Goudlaan. Op woensdag 2 september werd in De Fontein een gedachtenisdienst gehouden, waarin ds. Alberte van Ess is voorgegaan. Aansluitend vond in besloten kring de teraardebestelling plaats in Haren.

Toegankelijkheid van de Nieuwe Kerk

Rectificatie

N.a.v. de gezamenlijke zomerdiensten, die door velen zeer positief zijn ervaren, kwamen vragen boven met betrekking tot de toegankelijkheid van de Nieuwe Kerk voor mensen die slecht ter been zijn. Het is echter mogelijk dat mensen per auto bij de ingang van de kerk worden afgezet. Mensen in een rolstoel kunnen plaatsnemen aan de buitenzijde van een vak met kerkbanken; daar is voldoende ruimte. Wie problemen heeft met het zitten op de kerkbank en niet genoeg heeft aan de aanwezige kussens, kan zelf een kussen meenemen of vragen of er een normale stoel kan worden klaargezet. In overleg is vaak meer mogelijk dan u denkt. Hebt u vragen, schroom niet contact op te nemen met Jaap Medema (tel. 050 5713278, email: [email protected]).

Op 9 augustus is Berend Beekhuis overleden in de leeftijd van 96 jaar. Hij verbleef in Bernlef kamer 1012. Voorheen woonde hij aan de Ossehoederstraat 85. Op 17 augustus vond de afscheidsdienst plaats in De Fontein o.l.v. dovenpastor Dingemanse. Aansluitend is hij in besloten kring begraven - niet zoals in het vorige nummer van Kerk in Stad stond vermeld op Selwerderhof, maar bij zijn vrouw Marchien Beekhuis-Scheper in Vlagtwedde.

Hartelijk dank!

Startweek/startzondag 2015 De Bron, Nieuwe kerk en De Fontein

Diaconaat De Fontein NL 45 INGB 000320 86 49

Kerkmeester D.J. Dijkstra, Ranonkelstraat 34, 9741 LT Groningen, tel. 577 25 13 E-mailadres: [email protected]

Penningmeester J.M. Stellingwerff, Maluslaan 110, 9741 LP Groningen, Postbanknummer: NL 18 INGB 000811 88 87 (t.n.v. Stichting Wijkfonds De Fontein)

Informatie www.defontein.info E-mailadres: [email protected]

Wijkcorrespondent F. Breidenbach, Goudlaan 127, 9743 CC Groningen, tel. 577 53 80 E-mailadres: [email protected]

Bij de diensten Zondag 6 september zal ds. Peter Buikema, verbonden aan De Ark, voorgaan in de dienst. Zondag 13 september is prof. dr. Geurt Henk van Kooten gastvoorganger.

Hierbij wil ik hartelijk dank zeggen voor het mooie boeket bloemen dat ik tijdens mijn verblijf in het

Nogmaals: Programma Startweek

De startweekcommissie bestaande uit leden van De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein heeft het pro-

gramma voor de startweek en de startzondag rond. Het belooft een prachtige week te worden met leuke activiteiten voor jong en oud. Uiteraard is het slagen van deze week afhankelijk van uw of jouw deelname. Dus geef je op en doe mee! Zaterdag 12 september Kindermiddag in De Fontein voor de kinderen van de basisschool. Deze middag is bedoeld voor de kinderen van De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein. Jullie krijgen een uitnodiging van de leiding van de Kindernevendienst. Woensdag 16 september 19.00 uur: een oecumenische vesper in De Fontein. Voorgangers ds. Marga Baas en pastor Frans de Smit. Medewerking wordt verleend door de cantorij o.l.v. Jose van Dijken. 20.00 uur: bloemschikken. Max. aantal deelnemers 20. Kosten €3,- p.p. Opgave via de intekenlijst in De Fontein. 20.00 uur: wijnproeverij in De Fontein. Max. aantal deelnemers 45. Kosten €7,50 p.p. Opgave per e-mail [email protected] of op intekenlijsten in één van de drie kerken. Donderdag 17 september: 14.30 uur: een gezellige middag eveneens in De Fontein. Het programma hiervoor is zeer gevarieerd: ds. Marga Baas vertelt ons over Clara van Assisi, die geïnspireerd door Franciscus van Assisi haar eigen weg ging, muziek, samenzang, spelletjes en er is gelegenheid om met elkaar te praten onder het genot van koffie of thee. Opgave per email [email protected] of op intekenlijsten in één van de drie kerken. Voor vervoer kan eventueel worden gezorgd. Vrijdagavond 18 september Gezamenlijke maaltijd in De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein 18.30 uur De Bron barbecue: Kosten € 5,- p.p. Opgave per e-mail [email protected] of op de intekenlijst in De Bron 18.30 uur American party in het Nieuwe Kerk Centrum, Boteringestraat Samen delen, neem wat lekkers mee en schuif aan. In de Nieuwe Kerk hangt een intekenlijst met suggesties voor de maaltijd maar uw eigen culinaire inbreng wordt natuurlijk gewaardeerd. Opgave (niet verplicht) per e-mail startweek.groningen@ gmail.com of via de lijst. 18.00 uur eten in De Fontein. Om 18.30 uur aan tafel. Kosten: € 6,- voor volwassenen, kinderen € 4,-. Opgave via de intekenlijsten die op de zondagen 6 en 13 september in de Fontein liggen. Vrijdagavond 18 september: een spannend bosspel voor de jeugd van 10-14 jaar. Plaats het Roege Bos, verzamelen bij de ingang van het bos aan de Kwartsstraat (Vinkhuizen). We beginnen om 20.30 uur en het is om 22.30 uur afgelopen. Opgave per e-mail [email protected] of op intekenlijsten in in één van de drie kerken. Zaterdagavond 19 september: Dropping voor jongeren vanaf 14 jaar. Verzamelen om 19.30 uur op de parkeerplaats bij Zwembad De Parrel (Eikenlaan 290). Opgave per email op [email protected] of op intekenlijsten in in één van de drie kerken. Zondag 20 september (startzondag) Uiteraard beginnen we met een kerkdienst van Schrift en Tafel in de Nieuwe Kerk, aanvang 9.30 uur. Het thema voor de dienst is: Goede buren. Voorgangers zijn ds. Alberte van Ess, ds. Marga Baas en ds. Evert Jan Veldman. Medewerking van de cantorij van de Nieuwe Kerk o.l.v. Jelte Hulzebos Na de dienst is er koffiedrinken tot ca. 12.00 uur. Om 12.00 uur starten we met een speurtocht per

17



WIJKBERICHTEN auto of op de fiets, die eindigt bij De Bron, Bentismaheerd in Beijum. Om 13.30 uur wordt de startweek en de startzondag afgesloten met een broodmaaltijd in De Bron. Voor gezinnen met kleine kinderen is er gelegenheid om 12.00 uur rechtstreeks naar De Bron te gaan, voor de kinderen worden activiteiten georganiseerd. Voor vragen of opmerkingen kunt u ook terecht op ons mailadres [email protected] Wij hebben er zin in, komt allen! De startweekcommissie: Harold Admiraal,Ingeborg Kroon, Jaap Medema, Menno Pool, Erik Postma, Linda Pijper, Jeannette Rosbach, Miranda Scheeringa, Wim Rien Dijkstra (jeugdwerker)

en spel de Fonteinkrant!

Stadsklooster U bent alle dagen van de week (behalve zondag) van harte welkom in de Lutherzaal (Haddingestraat 23). De deuren staan open vanaf 17.00 uur; een half uur later begint het getijdengebed. Proef de stilte in het hart van de stad!

centrum een kaarsje te branden of om even tot uzelf te komen. Ook kunt u genieten van kunst in De Fontein. De collectie verandert regelmatig, zodat er steeds weer iets nieuws te zien is. Voor een persoonlijk gesprek of bij hulpvragen is er een vrijwilliger aanwezig. Zo willen we iets betekenen voor zowel kerkleden als mensen uit de wijken rondom De Fontein. Iedereen is van harte welkom!

Open Kerk op woensdagochtend Wist u dat er elke woensdagochtend van 10.00 – 12.00 uur (uitgezonderd als er een begrafenis is) een inloop-ochtend in De Fontein is? U kunt hier vrijblijvend binnenlopen om een praatje te maken, een kopje koffie te drinken, in het stilte-

Inleverdata kopij Kerk in Stad én de Zondagskrant Kopij voor Kerk in Stad nr. 17 vóór 13 september inleveren. E-mailadres zie colofon. Wijkcorrespondent Frans Breidenbach

Kringen, gespreksgroepen en activiteiten Met ingang van het nieuwe seizoen beginnen ook weer de kringen, gespreksgroepen en andere activiteiten. In dit nummer van Kerk in Stad treft u een overzicht daarvan aan. Een dezer dagen ontvangt u ook met de septemberpost de Fonteinkrant en het stedelijke boekje Bezinning en Bezieling. Door een fout zijn in deze laatste uitgave de kringen van de Protestantse Gemeente Groningen maar zeer gedeeltelijk opgenomen. Raadpleeg daarom deze krant en lees nauwkeurig de wijkberichten in de komende nummers, kijk op de websites van de PGG en van de eigen wijkgemeente,

G S p -

Femmy Kragt geeft aan de hand van diabeelden uitleg over haar verblijf in Jordanië.

STUDENTENPLATFORM VOOR LEVENSBESCHOUWING

Predikanten ds. G. Brüsewitz, tel. 050-8500387, email [email protected](doopsgezind); ds. L.J. Lijzen, tel. 050-5260630, email [email protected](remonstrant); ds. T. Meijlink, tel. 050-5792805, email: [email protected](PKN); ds. M. Metzlar, tel. 0595 – 528775, email: [email protected] (PKN).

Vieringen zie achterpagina, Martinikerk

Secretariaat Kraneweg 33, 9718 JE Groningen, tel. 3129926; e-mail: [email protected]

Actuele informatie www.gspweb.nl

Contactpersoon Sieka Berkhout, Kraneweg 33, 9718 JE Groningen

Oefenen in aandacht, kijken naar videokunst Op zondag 6 september is het weer zover, dan begint een nieuw seizoen van Martinidiensten. Het wordt een bijzondere start omdat de dienst in relatie staat tot een bijzondere expositie. Arent Weevers, studentenpastor en kunstenaar exposeert in het Hoogkoor van de Martinikerk met videokunst Moving Images - on tour (zie de aankondiging elders in dit blad). Het thema dat in zijn video-installaties een grote rol speelt, is de kwetsbaarheid van de mens. In de viering van zondag 6 september bereiden we ons als het ware voor op het kijken naar deze kunstvorm. Het thema is dan ook ‘oefenen in aandacht’. Hoe kijk je naar de werkelijkheid om je heen? Doe je dat vooral vanuit je eigen al bekende ideeën en meningen die je als een soort vangnet over de wer-

De Holy Kei, een informatiemarkt in de Martinikerk waarbij studenten kennis konden maken met de levensbeschouwelijk studentenorganisaties

18

kelijkheid gooit? Maar wat haal je met dat vangnet binnen, zo kun je je afvragen. Is er ook een andere manier van kijken en waarnemen mogelijk? We maken kennis met Meister Eckhart, (1260 – 1327) dominicaan en mystieke denker. In zijn provocerende preken en traktaten wil hij mensen losweken uit hun normale, geconditioneerde manier van waarnemen, denken en geloven. Hij pleit voor meer oefening in contemplatieve aandacht en ontvankelijkheid, waardoor een wederkerige verbinding en dialoog tot stand kan komen; een ruimte en stilte waarin je de dingen op je laat inwerken in hun eigenheid. In deze dienst zullen we ook de dichter Lloyd Haft laten spreken. Hij heeft een zeer eigentijdse en fascinerende bewerking gemaakt van de psalmen. De eigennaam van God is in deze psalmen vaak ‘de Ziende’, en opvallend is de grote wederkerigheid in de relatie tussen God en de ik-persoon. Na de dienst kunnen de video-installaties in het



Hoogkoor en de kapel bezichtigd worden en is er gelegenheid om met Arent Weevers in gesprek te gaan. Rond half twee zal Petran Kockelkoren (filosoof en oud hoogleraar Kunst en Technologie) een korte inleiding houden over de videokunst van Arent Weevers. Tenslotte wil ik nog wijzen op een prachtig boekje dat onze collega Arent heeft gemaakt in samenwerking met studenten van de Saxion Hogeschool in Deventer. Het heet ‘Spirit, de weg van bezieling’ (2013) en het is zeer bruikbaar om mee te werken in het studentenpastoraat (zie ook de boekbespreking in Kerk in Stad nr. 13, red.). In beeld en taal komen thema’s en bestaanservaringen aan de orde zoals: (naasten)liefde en vriendschap, relatie met God en medemens, verantwoordelijkheid, falen en succes, kwaad en lijden, geluk en wijsheid, eindigheid van het bestaan. De verhalen zijn deels geschreven door studenten zelf. Matty Metzlar

06/09 Uitnodiging eerste dienst Oefenen in aandacht; kijken naar videokunst Op 6 september aanstaande is het weer zover. Dan begint een nieuw seizoen van Martinidiensten. De start dit jaar is heel bijzonder, want de eerste dienst staat in het teken van een expositie van Videokunst in het Hoogkoor van de Martinikerk: Moving images – On tour. Het gaat in deze viering over ruimte voor aandacht. Ook in het komend seizoen hopen we die ruimte te vinden in onze diensten. Hoe kijk je naar de wereld om je heen? In de liederen die we zingen en

D E

teksten die we lezen tijdens deze viering gaat het over die andere manier van kijken. Na de dienst is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten met koffie, thee en een broodje en kunnen de video-installaties in het Hoogkoor en de kapel bezichtigd worden. Videokunstenaar Arent Weevers is aanwezig om met de aanwezigen in gesprek te gaan. Interessant om te vermelden is misschien ook dat Arent Weevers behalve kunstenaar ook studentenpredikant is in Deventer bij de Saxion Hogeschool, en dus collega van Matty en Tiemo. Voorgangers in de dienst zijn Matty Metzlar en Tiemo Meijlink. Het Koor van het GSp staat onder leiding van Ton Tromp. Yohanes Siem bespeelt de vleugel.

Introductieweken 8 september: startavond seizoen 2015-2016 De pastores van het GSp zullen vanavond een heerlijke maaltijd bereiden, om 18.30u ben je van harte uitgenodigd om mee te komen eten. Om 20.00u zal daarna de presentatie van het nieuwe studentenbestuur plaatsvinden, en de jaarlijkse presentatie van het najaarsprogramma. Dit is een goede kans voor de nieuwe studenten in Groningen om kennis te maken met het GSp en het activiteitenaanbod. Opgave voor het eten: stuur een mailtje naar [email protected] met vermelding van je naam en of je vegetarisch eet ja of nee. Kosten maaltijd: maximaal 3 euro. Voor de verdere avond is geen opgave nodig. Locatie: Kraneweg 33 (SKLO-pand)

WIJKBERICHTEN 10 september: Expositie Martinikerk 19.30 uur In de Martinikerk is een kunstexpositie, 'Moving Images on tour'. Dit is een expositie van videokunst van kunstenaar Arent Weevers. Om acht uur hebben we een interview met de kunstenaar en daarna krijgen we een rondleiding door Arent Weevers langs de verschillende video-installaties. Om 19.30 uur verzamelen we voor de Martinikerk. Aanmelden via [email protected].

14 september: Wadlopen 15.30 uur Genieten van mooie natuur tijdens een moeilijke, maar ook vermakelijke wandeling op het Wad. Zeker als je nog nooit in dit mooie natuurgebied geweest bent is het een aanrader om mee te gaan. Aanmelden via [email protected]. Kosten (wadlopen incl. vervoer): 10 euro Er is plek voor een beperkte groep dus wees er snel bij! Aanmelden uiterlijk 10 september!

16 september Workshop Mindfulness Om 18.30 uur kun je mee-eten. Daarna hebben we een mindfulness workshop, geleid door Jort van Ast. Tijdens een workshop mindfulness leer je om te gaan met stress en meer vertrouwen te krijgen in jezelf. Kosten maaltijd: 3 euro. Graag aanmelden voor het eten uiterlijk 12 uur op de dag zelf, voor de workshop uiterlijk 15 september via [email protected] of 050-3129926.

A R K

Kerkgebouw De Ark, Haydnlaan 46, tel.: 5253684

Beheer Dhr. I. Oosterveld, Hora Siccamasingel 64, 9721 HR Groningen tel. 050-3643249 e-mail: [email protected] www.arkhelpman.nl

Predikanten Ds. Peter (P. B.) Buikema, Gouverneurstraat 2, 9901 HG, Appingedam, tel.: 0596 628968; e-mail: [email protected] Ds. Marga (M.P.) Baas, Leegeweg 1-30, 9746 TA Groningen, tel.: 579 85 08, e-mail [email protected]. Telefonisch het best bereikbaar op maandag t/m vrijdag tussen 18.30 en 19.00 uur, behalve op woensdag.

Scribaat H.Wieringa, Brinklaan 11, 9722 BA, tel.: 5256030; e-mail: [email protected]

Diaconie: NL59 INGB 0005912078

Wijkfonds Bankrekeningnummer Stichting Wijkfonds Protestantse wijkgemeente Helpman: NL47INGB0001431670

Bij de vieringen Zondag 6 september gaat ds. Ynte de Groot voor, om 10.00 uur, er is nevendienst. Zondag 13 september is de startdienst in de Immanuelkerk. Uitgebreide informatie vindt u hieronder.

Startzondag 13 september Op zondag 13 september vieren wij de start van het nieuwe seizoen van de activiteiten in de Immanuelkerkgemeente en wijkgemeente de Ark. Dat doen wij met de jaarlijkse gemeentezondag die dit jaar als thema heeft ‘Goede buren’.

9.00 – 9.30 uur ontvangst, koffie en thee 9.30 uur gezamenlijke opening in de kerkzaal 9.45- 10.45 uur workshops: dans, poëzie, twee buurtenwandeling, creatief met dopjes, bibliodrama, zang, ontmoeting buitenlandse studenten, speurtocht voor de kinderen 11.00 uur kerkdienst waarin ds. Anita Akkerman, ds. Peter Buikema en ds. Jannet van der Spek zullen voorgaan 12.15 uur drankje, hapje, ontmoeting aansluitend gemeentemaaltijd in de gemeentezaal ± 14.00 uur einde Voor kleine kinderen is er kinderoppas. Kinderen hebben hun eigen programma, aanvang 9.30 uur in de kerkzaal. De tieners ontmoeten elkaar om 11 uur.

Iets lekkers bij de koffie en Gemeentemaaltijd Graag vragen we uw bijdrage aan de gemeentezondag. Voor koffie en drankjes, borden, bestek etc. wordt gezorgd. Maar we vragen u of u iets lekkers voor bij de koffie kunt leveren of een bijdrage aan de maaltijd in de vorm van een hartige taart, pannenkoeken, salades etc. Ook fruit of brood is welkom! Kortom: toon uw kookkunsten of koop iets zodat velen daarvan kunnen genieten.

Dopjes Ook vragen wij u om de komende week dopjes van melkpakken, frisdrankflessen, potjes en pakjes te sparen. Hoe we ze gaan gebruiken is nog een verrassing. De plastic dopjes gaan na afloop naar een goed doel, de training van hulphonden.

Komende zondag hangt er een lijst in De Ark en de Immanuelkerk. Daar kunt u op aangeven wat u meeneemt naar de gemeentezondag. U kunt zich ook opgeven voor de afwas of om op te ruimen. Let u er op dat het koffiedrinken om 9.00 uur begint, als u iets wilt meenemen voor bij de koffie dan dat dus graag voor 9.00 uur brengen. Wij hopen op uw komst en een inspirerende en vrolijke start van een nieuw seizoen in GroningenZuid. Tot 13 september!

Afscheid en nieuw begin 1 Bijna zeven jaar geleden werd ik aan de wijkgemeente De Ark verbonden. In mijn eerste werkverslag over de periode 2008-2009 schreef ik dat ik in de verkennende gesprekken voorafgaande aan de bevestiging deze verbintenis wel eens heb vergeleken met een verstandshuwelijk dat met wederzijdse instemming van de twee betrokken partijen wordt aangegaan. Maar al gauw kwam de liefde in het spel, over en weer. Ik ben aan deze wijkgemeente gehecht geraakt. In de ruimte van deze gemeenschap heb ik een eigen plaats gekregen. U hebt mij uw vertrouwen geschonken. We hebben veel gedeeld – in de vieringen, in de gesprekskringen, in de persoonlijke ontmoetingen. Voor alles wat ik in deze jaren heb ontvangen – in de Ark, in de samenwerking met de Immanuelkerk en in het verband van de oecumene – ben ik heel dankbaar. De collegialiteit en vriendschap van Peter wil ik apart noemen – die heb ik als heel waardevol ervaren. En gelukkig hoeft daar geen einde aan te komen. De viering op 30 augustus stond in het teken van afscheid, al blijf ik als predikant van De Fontein in dienst van de Protestantse Gemeente te Groningen. Bij een afscheid is er weemoed, maar in de dienst overheerste de vreugde. Ik kijk terug op een prachtige viering, waarin we bijeen waren rond Schrift

19



WIJKBERICHTEN dienst van de Protestantse Gemeente te Groningen. Bij een afscheid is er weemoed, maar in de dienst overheerste de vreugde. Ik kijk terug op een prachtige viering, waarin we bijeen waren rond Schrift en Tafel en waarin voluit gezongen en gemusiceerd werd - dankzij de fantastische inzet van het Arkkoor, Tineke Wieringa, Chris van Bruggen en Jan Arjen Mondria. Na de zegen ben ik liefdevol en hartelijk toegesproken door Peter als allernaaste collega, door ds. Jannet van der Spek namens de Immanuelkerk en de Oecumene in Groningen-Zuid, en door Elsbeth Willemse namens de wijkkerkenraad en de werkgroep diensten - in driemaal honderdvijftig woorden! Uit haar handen heb ik het cadeau van de gemeente gekregen: een envelop met inhoud, te besteden aan enkele dagen uitwaaien op een Waddeneiland. Dat is een zeer welkom geschenk! Feike en ik waren al plannen aan het smeden om in de herfst naar Ameland te gaan … Op deze plek wil ik ook mijn waardering en dank uitspreken jegens al degenen die de kerkzaal zo stijlvol en feestelijk hebben ingericht en ervoor hebben gezorgd dat we na afloop van de viering konden genieten van verrukkelijke taart bij de koffie en lekkere hapjes bij het afsluitende drankje. Het is heel bijzonder, dat op deze zondag door Harro Meijer ook de twee kerkelijke werkers konden worden geïntroduceerd die de ontstane vacature tot 2018 zullen vervullen: Frieda Jager en Egbert Smit. Zij hebben zich beiden kort voorgesteld. Ik hoop dat zij, samen met Peter, met vreugde in de wijkgemeente werkzaam zullen zijn. Tot slot: ik verheug me erop u weer te ontmoeten – in de kerk of waar dan ook – en wens u alle goeds! ds. Marga Baas

Afscheid en nieuw begin 2 Aan het stukje van Marga heb ik niet zoveel toe te voegen, behalve twee foto’s. En dat ze niet alleen hartelijk, maar ook zeer waarderend werd toegesproken vanwege haar voorgaan in de diensten, haar pastoraat en bijdrage aan het bestuur en gesprekskringen. Zij is niet alleen aan de wijkgemeente gehecht geraakt, maar wij ook aan haar en we zullen haar missen. ds. Peter Buikema

Kringen Met ingang van het nieuwe seizoen gaan de kringen, gespreksgroepen en andere activiteiten ook weer van start. In dit nummer van Kerk in Stad treft u een overzicht aan. Het aanbod in Groningen-Zuid is eveneens te vinden in Immagazine en

Afscheid van ds. Marga Baas

20

in de Arkkrant die een dezer dagen wordt verspreid. Bij de deur van de kerkzaal ligt bovendien voor belangstellenden de folder Bezinning en Bezieling klaar, uitgegeven door de Stedelijke Raad van Kerken. Door een fout zijn in die uitgave de kringen van de Protestantse Gemeente te Groningen maar voor een deel opgenomen. Houdt u dus de wijkberichten in Kerk in Stad en de zondagsbrief goed in de gaten!

De bloemen 12/7 19/7 26/7 2/8 9/8 18/8

Dhr. Vos, Vestdijklaan 394. Dhr. en mevr. V.d. Laan, Chopinlaan 44. Zij waren 22 juli zestig jaar getrouwd. Mevr. De Bakker, Schaepmanlaan 8. Zij werd 90 jaar. Mevr. V. Raay, V. Ketwich Verschuurlaan 25-101. Mevr. Eisses, Van Lenneplaan 193. Dhr. Sulman, Troelstralaan 21b.

Nieuwe deurcollecte in de periode van 1 september tot 1 maart Dit halfjaar kiezen we weer voor een binnenlands doel en wel voor de Stichting Leergeld. Stichting Leergeld is een particulier fonds, opgericht in 2006. Zowel de uitvoerende als de bestuurlijke werkzaamheden worden gedaan door vrijwilligers. In ons land zijn ca. 78 stichtingen Leergeld die met elkaar samenwerken via de Vereniging Leergeld Nederland. In de provincie Groningen zijn zes Leergeld Stichtingen actief, die de gehele provincie bestrijken. De collecteopbrengst is bestemd voor Stichting Leergeld Groningen e.o., ze is werkzaam in de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer. Binnenkort zal iemand die betrokken is na een viering een uiteenzetting geven van het werk van de stichting, voor nu beperken we het tot een summiere toelichting. Wat doet Leergeld? In de gemeente Groningen leeft 20% van de kinderen in armoede. Dat zijn per klas gemiddeld vijf kinderen! In steeds meer gezinnen is het financieel niet haalbaar de kinderen te laten meedoen aan een vrijetijdsbesteding zoals sport of kunstzinnige vorming (bv. muziekles). Ook kosten voor niet verplichte activiteiten op school kunnen niet door alle gezinnen betaald worden. Soms kunnen deze gezinnen een beroep doen op overheidsvoorzieningen, echter niet in alle gevallen. Voor deze gezinnen is Leergeld dan een vangnet. Leergeld wil sociale uitsluiting van kinderen voorkomen. Leergeld zet zich in om door ‘meedoen’

het kinderen mogelijk te maken hun talenten te helpen ontwikkelen, zodat zij nu en later ook meetellen in de samenleving. Kinderen die ‘meedoen’ maken sociale contacten, leren met elkaar om te gaan, wat voor een ander over te hebben, hoe te winnen en te verliezen. Kinderen die deze dingen niet leren komen tekort. Zij dreigen in een sociaal isolement te komen met voor nu en later ernstige problemen voor het kind en de samenleving. Voor wie is Leergeld bedoeld? - schoolgaande kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar - ouders/verzorgers met een laag inkomen - ouders/verzorgers die de kosten niet op een andere manier vergoed kunnen krijgen De diaconie beveelt deze collecte van harte bij u aan.

VDA Onze eerste bijeenkomst in het nieuwe seizoen is op dinsdag 8 sept. om half drie in De Ark. We hebben een ‘open agenda’ - Een mooie vakantie ervaring. - Een pakkend gedicht. - Ook belangrijke zaken zoals de ledenlijst - verjaarsbezoeken - kerstattenties. Welkom! Gerda ten Berge

Actie voor de Open Hof Vanaf 13 september tot half november willen we actie gaan voeren voor de Open Hof. De bezoekers hebben, nu de herfst en de winter weer in aantocht zijn, vooral behoefte aan warme ‘wollen’ sokken! Als u kunt breien en dat graag doet dan roepen we u op om de breipennen ter hand te nemen. Deze actie staat onder leiding van Corry Reenders en Jannet Nijhuis, ook ligt er een patroontje klaar in de kerkzaal. De gebreide sokken komen weer in de kerkzaal te hangen. Sokken vooral voor mannen, van maat 43 tot 50! Mocht u echter niet zo’n breister zijn, dan mag u ook sokken kopen of goede sokken die u nog ergens hebt liggen bij ons inleveren! Wel graag schoon natuurlijk. Het mes snijdt aan twee kanten, breiplezier en warme voeten! De Diaconie



WIJKBERICHTEN

I M M A N U E L K E R K Kerkgebouw Immanuelkerk, Overwinningsplein 1, tel. 525 21 72

Facilitair medewerkster Kirsten Kuiken e-mail: [email protected]

Contactpersoon kosters Jan Willem Meijer, tel. 313 00 12 e-mail: [email protected]

Predikanten Ds. Anita (A.C.) Akkerman, Kloosterhout 29, 9408 DL Assen, tel. 06 – 17 06 75 04. e-mail: [email protected] Werkdagen: maandag, dinsdag en donderdag. Ds. Jannet (J.M.T.) Van der Spek, Troelstralaan 98, (9722 JR), tel. 525 26 33. e-mail: [email protected] Werkdagen: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag.

Pastoraal werker Mevr. Sjettie (S.) Tjeerdsma, de Bears 4, 9001 NN Grou, tel. 06 - 29 25 59 29. e-mail: [email protected] Werkdagen: maandag, dinsdag en donderdag.

Informatie/scriba Mevr. Elly Bos Staringstraat 15, (9721 NR), tel. 06-192 49 218. email: [email protected]

Pastoraal aanspreekpunt Mevr. Lily (L.P.) Bierling-Koster, Invasiestraat 14, (9728 CM), tel. 525 70 60. e-mail: [email protected]

Website Voor meer informatie: www.immanuelkerk-groningen.nl Voor zaalverhuur: www.zalenverhuurimmanuelkerkgroningen.nl Voor “Vieringen op Weg”: www.vieringenopweg.nl

Wijkkas Immanuelkerk rekeningnummer NL 73 INGB 0001 69 07 74 t.n.v. Immanuelkerk te Groningen

geopend, behalve in de zomervakantie. Op de zaterdagen voorafgaande aan de zondag waarop er in de Immanuelkerk een dienst wordt gehouden, is één van de kosters aanwezig om u te ontvangen voor het brengen van bloemen en andere zaken. J.W. Meijer (contactpersoon kosters)

Inleverdatum kopij voor het volgende kerkblad: zondag 13 september De uiterste inleverdatum voor nummer 17 is zondag 13 september (21.00 uur) bij Cor van der Klaauw. Zie voor adresgegevens de colofon bovenaan dit wijkbericht.

Kerkdiensten Op 6 september hebben we om 9.30 uur een zeer feestelijke viering van doop en belijdenis. Voorganger is ds. Van der Spek en Puji Tuhan zal zingen. Zie onder. Op 13 september vieren we de gemeentezondag samen met wijkgemeente de Ark. De kerkdienst begint om 11 uur. Voorgangers zijn ds. Akkerman, ds. Buikema en ds. Van der Spek. Zie onder. Op 20 september gaat om 9.30 uur in de Immanuelkerk ds. Koopmans uit Eelde voor. Om 10.30 uur is er in de Pepergasthuiskerk, Peperstraat 21-29 een gezamenlijke viering van de Pepergasthuisgemeente en de Vieringen op Weg van de Immanuelkerk rond de middeleeuwse theoloog en mysticus Eckhart. Zie onder.

Doop en belijdenis Wij zijn zeer verheugd dat op 6 september Marileen Supit, Emily Supit, Anne- Laura Supit, Damaris de Fretes, Yannick de Fretes, Esteban Ezra Frans, Domingas Frans, Maurits Matakupan en Chantal Rahawarin belijdenis willen doen van hun geloof. Voorafgaand zal Emily Supit worden gedoopt. Ook zal Aylani Nayemi Noëlle de Fretes, dochter van Yannick de Fretes en Lisanne de Vreught worden gedoopt. Wij verheugen ons op een feestelijke dienst.

Wijkcorrespondent Kopij voor het de kerkblad kunt u inleveren bij Cor van der Klaauw, Groenendaal 54, 9722 CT Groningen, of per e-mail: [email protected]

Open Kerk op woensdagochtend Iedere woensdagochtend van 10.00 tot 12.00 uur (uitgezonderd als er een begrafenis is) is de Immanuelkerk open om: - in het stiltecentrum een kaars aan te steken, - een persoonlijk gesprek te voeren met een vrijwillig(st)er, - naar orgel/pianomuziek of naar muziek van een cd te luisteren, - koffie te drinken met mensen die daar ook zijn. Iedereen is van harte welkom, zowel kerkleden als mensen uit de buurt. Zo wil de Immanuelkerk een ontmoetingspunt zijn op het Overwinningsplein.

Afwezigheid predikant of pastoraal werker Indien één van de predikanten of pastoraal werker afwezig of niet bereikbaar zijn en hun aanwezigheid gewenst is, dan kan contact worden opgenomen met de scriba mevrouw Elly Bos. Zij weet welke predikanten en pastoraal werkers op dat moment beschikbaar zijn.

Openstelling kerk op zaterdagmorgen tijdens de zomervakantie

Geboorte Op 17 augustus 2015 is Lucas Hinderikus Jan (roepnaam: Lucas) geboren, zoon van Robbert en Ruth van Veen-Jansen (Snelliusstraat 100, 9727 JR). Van harte gefeliciteerd met dit grote wonder! Veel liefde, samenklank en de vrede van God wensen we hen toe met elkaar. Welkom Lucas!

Gemeentezondag 13 september: Goede buren Op zondag 13 september vieren wij de start van het nieuwe seizoen van de activiteiten van de Immanuelkerk-gemeente en wijkgemeente De Ark. Dat doen we met de jaarlijkse gemeentezondag in de Immanuelkerk die dit jaar als thema heeft: ‘Goede buren’.

Voor kleine kinderen is er kinderoppas. Kinderen hebben hun eigen programma, aanvang 9.30 uur in de kerkzaal. De tieners ontmoeten elkaar om 11.00 uur.

Iets lekkers bij de koffie en de gemeentemaaltijd Graag vragen wij uw bijdrage aan de gemeentezondag. Voor koffie, drankjes, borden, bestek etc. wordt gezorgd. Maar we vragen u of u iets lekkers voor bij de koffie kunt maken of een bijdrage aan de maaltijd in de vorm van een hartige taart, pannenkoeken, salades etc. Ook fruit en brood is welkom! Kortom: toon uw kookkunsten of koop iets zodat velen daarvan kunnen genieten. Ook vragen wij u om de komende weken dopjes van melkpakken, frisdrankflessen, potjes en pakjes te sparen. Hoe we ze gaan gebruiken is nog een verrassing. De plastic dopjes gaan na afloop naar een goed doel: de training van hulphonden. Zondag 6 september hangen er intekenlijsten in de Ark en de Immanuelkerk. Daar kunt u op aangeven wat u meeneemt naar de gemeentezondag. U kunt zich ook opgeven om te helpen bij de afwas en het opruimen. De lekkernijen bij de koffie kunnen op zaterdagochtend tussen 10 en 12 worden afgeleverd bij de Immanuelkerk. Het eten voor de gemeentemaaltijd graag pas zondag meenemen. Wij hopen op uw komst en een inspirerende en vrolijke start van een nieuw seizoen in Groningen-Zuid. Tot 13 september! de voorbereidingscommissie Gemeentezondag 2015

Meditatie in christelijke context Mediteren is in. Heel begrijpelijk als je rust zoekt en verdieping. Minder bekend is dat het christendom een lange traditie heeft van meditatie en verstilling. Daar gaan we mee kennis maken. Zoeken naar verstilling, oefenen van aandacht, onder ogen zien waarom dat soms zo lastig is, ontvankelijk worden voor wat op je afkomt, op een andere manier met God en geloof bezig zijn en dat midden in het alledaagse leven. Christelijke meditatie is eenvoudig. Het is vooral een kwestie van doen. We besteden aandacht aan lichaamshouding en ademhaling en beoefenen vervolgens een aantal vormen van christelijke meditatie. Cursus kennismaken met christelijke meditatie 14, 21 en 28 september, 20.00 tot 21.30 uur, Immanuelkerk Inlichtingen en opgave bij ds. Jannet van der Spek, [email protected] Meditatiegroep elke twee en vierde maandag van de maand. Start 12 oktober 20.00 uur Contactpersoon: Hanna Halma, 050-5255248, [email protected]

Open Deur kring Programma 9.00 – 9.30 uur: ontvangst met koffie en thee 9.30 uur: gezamenlijke opening in de kerkzaal 9.45 – 10.45 uur: workshops: dans, poëzie, twee buurtwandelingen, creatief met dopjes, bibliodrama, zang, ontmoeting buitenlandse studenten, speurtocht voor de kinderen 11.00 uur: kerkdienst waarin ds. Anita Akkerman, ds. Peter Buikema en ds. Jannet van der Spek zullen voorgaan 12.15 uur: drankje, hapje en ontmoeting aansluitend gemeentemaaltijd in de gemeentezaal ca. 14.00 uur: einde

Op dinsdag 8 september om 15 uur start de Open Deurkring. Elke maand is daar gesprek n.a.v. het laatste nummer van het tijdschrift Open Deur, o.l.v. mw. Tjeerdsma. Nieuwe mensen zijn van harte welkom. Voor wie geen abonnement heeft zijn er altijd exemplaren aanwezig.

Verantwoording Ds. Akkerman ontving € 100 (B) voor het kerkenwerk. Hartelijk dank voor deze ondersteuning!

Tenslotte, Een hartelijke groet aan u allen, mede namens

De kerk is elke zaterdagmorgen tussen 10 en 11 uur

21



WIJKBERICHTEN mijn collega’s en de kerkenraad, ds. Van der Spek

Nieuwe regels gebruik kerkgebouw Vanaf 1 juli is er een verandering in het beheer van het kerkgebouw opgetreden. Kirsten Kuiken werkt vanaf 1 juli 24 uur per week voor de Immanuelkerk en 12 uur per week voor de Ark. Daarnaast is het contract met Erik Bethlehem niet verlengd. In de praktijk zal dit betekenen dat sommige kerkelijke groepen, die regelmatig de kerk gebruiken voor hun activiteit of vergadering, zelf voor het openen en sluiten van de kerk moeten zorgen en niet te vergeten voor de afwas! Hierover zullen de betreffende groepen op de hoogte worden gesteld. Uiteraard zal worden geprobeerd alle activiteiten gewoon doorgang te laten vinden. Dit betekent wel dat als u incidenteel in de kerk moet zijn, u niet meer vanzelfsprekend daar Kirsten of iemand anders aantreft. Neemt u van tevoren dan even contact op met Kirsten, zij kan u vertellen wanneer u er terecht kunt. Kirsten is bereikbaar onder nummer 525 21 72 of email: [email protected] Voor de (commerciële) verhuur wordt gezocht naar een aantal vrijwilligers die daarvoor dienst willen doen (openen en weer afsluiten van de kerk, gastheer/vrouw zijn en koffie/thee etc. en de afwas verzorgen). Mocht u zich aan willen melden als vrijwilliger dan kan dat bij Klaas Jan ter Veer (e-mail: kj.terveer @gmail.com, tel 050-5261096). Voor overige vragen kunt u ook bij hem terecht. Klaas Jan ter Veer

Collectes 6 en 13 september De eerste collecte op 6 september is bestemd voor Het Pand, Madoerastraat 16. Er zijn vele activiteiten, bijvoorbeeld op het gebied van evangelisatie voor jongeren. De deurcollecte is zowel 6 als 13 september bestemd voor de Voedselbank Groningen. namens de wijkdiaconie, Dineke Hoving-Schat

cumenisch Vieringen Groningen (Perpergasthuisgemeente). De viering wordt gehouden op 20 september om 10.30 uur in de Pepergasthuiskerk (Peperstraat). In de viering zal ds. Jannet van der Spek voorgaan. namens Vieringen op Weg, Ingrid Webbink

CD: Ariel Ramirez MISA CRIOLLA In concert’ Op 30 mei 2015 werd, in het kader van het 50-jarig bestaan van de Immanuelkerk, de Misa Criolla uitgevoerd door het projectkoor Immanuelkerk o.l.v. Cobien Nieuwpoort m.m.v. het Zuid-Amerikaans ensemble Caminante en de solisten Judith Bouma en Judith Oosterhoff. Van dit concert is een liveregistratie gemaakt, door mij bewerkt en op CD gezet. Om deze CD te kunnen bestellen komen er intekenlijsten in de kerk te hangen. Ook kunt u een email sturen naar [email protected] voor uw bestelling. Tot en met de startzondag op 13 september kan er besteld worden, waarna de productie zal starten. Ik verwacht tegen eind september te kunnen leveren. Betaling na levering! Om de onkosten te bestrijden en om uw waardering uit te spreken, wordt voor deze CD een minimale bijdrage gevraagd van € 5,00. Dit bedrag kunt u overmaken op rekening NL73 INGB 0001 6907 74 t.n.v. Immanuelkerk te Groningen o.v.v. CD Misa Criolla of contant betalen bij aflevering. Voor verzending wordt € 2,50 extra per CD in rekening gebracht. Alle (overige) opbrengsten komen volledig ten goede aan onze wijkkas. De audio-CD bevat het openingswoord door Cobien Nieuwpoort, haar uitleg over de Misa Criolla en de diverse muziekinstrumenten van Caminante, de complete Misa Criolla en de toegift van een viertal nummers door Caminante. In totaal bijna een uur luisterplezier. In het boekje staan de liedteksten met vertaling met dank aan Stichting Argentijnse Muziek en een overzicht van alle nummers. Derk Jan Land

Stadsklooster Bericht voor de tieners De vakantie is weer voorbij en we fietsen alweer drie weken naar school. Het wordt de hoogste tijd voor een Startzondag om plannen te maken voor het komende jaar met onze groep! Ik heb al in de agenda gesnuffeld en tien data geprikt om een tienerdienst of een andere activiteit te houden. We zullen in gesprek gaan met moslimjongeren en er komt een introductie in de islam, we zullen weer een Popdienst organiseren, er is weer Sirkelslag en we hebben weer een uitje gepland! Zondag 13 september gaan we elkaar weer ontmoeten om plannen te maken. Heel graag tot dan! Liesbeth, Noortje en Greti

Vieringen op Weg (Pepergasthuis) 20 september: Meister Eckhart In de viering van 20 september zal Meister Eckhart centraal staan. Meister Eckhart was een Duits mysticus (12601327). In zijn tijd werden zijn opvattingen door de kerk veroordeeld, maar in onze tijd vinden wij zijn zienswijze boeiend: Waar je leeg bent, daar kan God komen. Eckhart spreekt ook in paradoxen: God kun je niet willen, want God wil ons. Hij wil ons liefhebben en alles wat wij willen, doet afbreuk aan de volmaaktheid van zijn wil. Eckhart gebruikt ook het woord ontzinken: van iets tot niets. Over loslaten schrijft hij: men moet sterven om te leven. Spannende taal en beelden die om verdieping vragen. De viering is een gezamenlijke voorbereiding van Vieringen op Weg uit de Immanuelkerk en de Oe-

22

Elke dag, behalve zondag en de christelijke feestdagen is er van 17 tot 18 uur stadsklooster in de Lutherzaal aan de Haddingestraat 21. Vanaf 17 uur kun je binnen lopen om 17.30 uur begint het getijdengebed. Informatie bij ds. Van der Spek, of mail naar [email protected].

Met ingang van september: het Pleindiner! Vanaf september biedt de Immanuelkerk iedere maand het pleindiner aan. In de nieuwe keuken wordt door een groepje enthousiaste vrijwilligers een warme maaltijd bereid voor iedereen, die mee wil eten. Data: 22 september, 27 oktober en 24 november (steeds de vierde dinsdag van de maand) Tijd: 17.30 uur Plaats: de Immanuelkerk Prijs: €4,50. Opgave kan door: - in te tekenen op de lijst in de Immanuelkerk of - door u op te geven via [email protected] of telefonisch bij Griet van der Velde, tel. (050) 525 35 90 of Nel Dijkstra, tel. (050) 526 63 77 (maximaal 25 mensen per maaltijd). een smakelijke groet van het kookteam Pleindiner

Mijmerwandeling woensdagavond 16 september We wandelen een mooie route in en rond de wijk. Oog hebben voor de natuur, ruimte om stil te zijn en om elkaar te ontmoeten, rust vinden en inspiratie delen. Tijdens de wandeling klinken een aan-

tal gedichten of uitspraken die willen inspireren. Na de wandeling is er voor wie wil iets te drinken en iets lekkers (biologisch). De wandeling duurt ruim een uur. Datum: woensdag 16 september 2015 (iedere derde woensdagavond van de maand) Tijdstip: 19.30 uur

Verzamelen: voor de ingang van de Immanuelkerk Opgave hoeft niet, mag wel. Voor meer info: [email protected], tel.: 06 17 06 75 04.

Geloof in gesprek Een hartelijke uitnodiging voor de gespreksgroep ‘Geloof in gesprek’. Voor wie zich met elkaar wil verdiepen in de betekenis van geloven in je dagelijkse leven. Wat komen we daarin tegen, welke vragen roept het op, wat inspireert en prikkelt? Aan de hand van teksten, gedichten, filmfragmenten laten we ons uitdagen tot bezinning en bezieling. Een gespreksgroep voor mensen, die zich willen oriënteren op christelijk geloof, die verdieping zoeken, die het fijn vinden om uit te wisselen en mensen te leren kennen in de gemeente. Eerste avond: donderdagavond 24 september 2015 om 20.00 uur. Plaats: Marjan Uijtermerk, Donderslaan 34-21 Info en opgave: Anita Akkerman, email: [email protected], tel.: 06 -17 06 75 04.

Vieringen op Weg: het gebed in ons leven Vieringen: 8 en 15 november Predikant: ds. Anita Akkerman Bidden kan veel vormen aannemen: van het standaard gebed voor het eten tot aan de hartenkreten uit de psalmen: ‘luister naar mijn smeken, hoor mijn gebed’. Van het in de kerk voor allen uitgesproken gebed tot aan een persoonlijke omgang en ook worsteling met God. Wat is bidden eigenlijk? ‘Praten met God’, verstillen of bijna mediteren … Is er Iemand die jouw gebed (ver)hoort? Wat betekent dat dan? Of is bidden niet per se gebonden aan woorden en momenten – maar meer een levensinstelling, biddend leven? Wat betekent het gebed in jouw leven? Waar liggen je vragen? Hoe kun je groeien in gebed, hoe kan bidden je geloofsleven versterken? Wezenlijke vragen – welkom in deze vieringen! Voorbereidingsavonden: Woensdag 30 september, woensdag 14 oktober en woensdag 28 oktober, om 20:00 uur in de Immanuelkerk.

Coördinator: Reinder de Jager, tel. 06 – 39 42 20 16, e-mail: [email protected]

Burendag 26 september 2015 Op zaterdag 26 september is de landelijke burendag. Op verschillende plekken in de wijk vinden initiatieven plaats. Ook de Immanuelkerk draagt net als verleden jaar haar burensteentje bij. De gezamenlijke aftrap van de burendag wordt gegeven op zaterdag 26 september om 11.00 uur op het Overwinningsplein. Een kort programma met activiteiten en ontmoeting rond het thema: kom



in beweging voor je buurt. ‘s Middags is er een programma in de Immanuelkerk: 13.30 u bloemschikken 15.00 u inspirerende buurtwandeling Komt u ook even buurten?

Kledinginzamelactie Cordaid Mensen in Nood!: zaterdag 3 oktober Op zaterdag 3 oktober a.s. vindt in Groningen-Zuid de kledinginzamelingsactie van Sam’s Kledingactie voor Mensen in Nood plaats. U kunt dan uw goede, nog draagbare kleding, schoeisel en huishoudtextiel in gesloten plastic zakken afgeven bij de volgende adressen:

van 9.00 uur tot 11.00 uur bij de Ark (Haydnlaan/Helperbrink van 9.00 uur tot 12.00 uur bij de Salvatorkerk, Van Iddekingeweg/Hora Siccamasingel

WIJKBERICHTEN Wie:

voor kinderen van 0-8 jaar en hun ouders/verzorgers Waar: in de Immanuelkerk, Overwinningsplein 1 Wanneer: zondag 27 september 2015 van 15.30 u tot 17.30 u Wat: knutselen, bijbelverhaal, liedjes en soep & broodjes Bijdrage: € 1,= per persoon. Voor meer informatie over kliederkerk: Anita Akkerman, emailadres: [email protected], tel. 06 – 17 06 75 04.

Voor meer informatie: zie de Agenda of www.samskledingactie.nl of bellen naar (073) 687 10 60.

Joke Renkema – Nonkes, tel. 525 27 88; email: [email protected]

Kliederkerk! Zondag 27 september Creatief, knutselen, gezellig, samen bezig zijn met geloven

Kerkgebouw Martinikerk, Martinikerkhof 3

Predikant Vacant

Meeleven

Zendingsbussen September: IFES

Deze keer noemen we geen namen. We denken aan de gemeenteleden die thuis verblijven met zorgen over hun gezondheid.

IFES Nederland is een grensverleggende beweging van (internationale) studenten die bidden, Bijbellezen en getuigen. IFES Nederland maakt onderdeel uit van IFES World. Deze beweging is opgebouwd uit verenigingen van o.a. Alpha, Ichtus, CSFR en VGS/GSV. Hun droom is dat elke student in Nederland kennismaakt met de blijde boodschap van het Evangelie en dat zij als christenstudent en afgestudeerde Jezus volgen in de maatschappij waarin zij leven. De kern van hun werk is plaatselijk studentenwerk. Iedere vereniging heeft een studentenwerker die bestuurt, coacht, Bijbelkringleiders training geeft en lezingen houdt en het onderling contact tussen studentenvereniging en kerken onderhoudt. Namens het diaconaal team van harte aanbevolen. A. Noorman

Pastoraat drs. H.-J. Van der Wal, tel. 050-5713629, e-mail: [email protected]

Evangelist Jan Waanders, Sumatralaan 31, tel.: 5777711

Scriba S.J. Doornenbal, Jaltadaheerd 70, 9737 HC Groningen, tel.: 5424160, e-mail: [email protected]

Wijkfonds Rekening NL51 INGB 0004211133 t.n.v. Stichting Wijkfonds Martinikerk

Informatie Website gemeente: www.wijkgemeente-martinikerk.nl Website Het Pand: www.pandvoordewijk.nl

Kopij Kerk in Stad Kopij voor het volgende nummer van Kerk in Stad moet op vrijdag 11 september 2015 binnen zijn bij de scriba via bovenstaand e-mailadres.

Bij de diensten Op zondag 6 september hoopt in de morgendienst om 9.30 uur voor te gaan dr. H.A. Post uit Veenendaal. Er is dan geen koffiedrinken na de dienst, hoewel het de eerste zondag van de maand is, omdat de kapel niet beschikbaar is. 's Avonds om 19.00 uur zal ds. E. van 't Slot uit Zwolle onze voorganger zijn. Op zondag 13 september zal om 9.30 uur voorgaan prof. dr. H. van den Belt uit Woudenberg. 's Middags om 17.00 uur starten de maandelijkse Psalmenvespers weer (elke tweede zondag van de maand). De voorganger is dan ds. W.M. Roseboom uit Oudega. Psalm 136 zal centraal staan. Medewerking wordt verleend door het Roder Jongenskoor (men only) en de Roden Girls Voices, met Sietze de Vries als organist. Om 19.00 uur is er dan geen dienst.

Huwelijksjubilea Br. Piet van Zanten en zr. Marijke van Zanten – Broers, Rabenhauptstraat 70, 9725 CG Groningen waren op 14 augustus 40 jaar getrouwd. Op 28 augustus waren br. Tjeert Poelman en zr. Coby Poelman – Duisterwinkel, Westersingel 37, 9831 PC Aduard, eveneens 40 jaar getrouwd. Wij feliciteren beide echtparen van harte en wensen hen ook voor de toekomst Gods zegen.

Gemeenteavond op maandag 7 september Op maandag 7 september zal om 20.00 uur in Het Pand een gemeenteavond worden gehouden. Deze gemeenteavond zal gaan over het beleidsplan van de wijkgemeente en over het plan voor 0,4 fte missionair predikant. De (concepten van) beide plannen staan (als het goed is) op de website van de wijkgemeente. U bent allen van harte uitgenodigd .

Start nieuwe seizoen De startzondag zal worden gehouden op 27 september. In het volgende nummer zult u hier meer informatie over krijgen. Enkele activiteiten starten al eerder. Op 16 september start de Bijbelkring. Deze kring vindt één keer in de maand op de woensdagochtend plaats in Het Pand van 9.30 uur – 11.00 uur. U bent allen van harte welkom. Op maandag 21 september is de startavond van de Noorderlicht Bijbelkringen. De avond begint om 20.00 uur en vindt ook plaats in Het Pand, Madoerastraat 16. De kringavonden vinden één keer in de veertien dagen plaats, bij één van de deelnemers thuis.

Tussenstand Kerkbalans 2015 Hierbij willen wij u wederom informeren over de kerkelijke bijdrage 2015. Tot en met 31 juli 2015 is door u toegezegd € 91.028 waarvan € 61.955 ontvangen is. Vergeleken met de situatie op 31 juli 2014 zijn deze cijfers zeer positief te noemen. Op dat moment vorig jaar was toegezegd € 80.305 en € 54.610 ontvangen. Het eindresultaat aan ontvangsten in 2014 was € 88.700. Als kerkrentmeesters zijn we met dit resultaat erg blij en dankbaar. Want hieruit blijkt dat menig kerklid zich verantwoordelijk weet voor onze wijkgemeente. We willen ieder hartelijk bedanken die tot dusver heeft toegezegd en heeft bijgedragen. Er zijn echter nog wel gemeenteleden die niet hebben gereageerd en we hopen dat zij dit binnenkort zullen doen. Ondanks het mooie resultaat zijn er ook nog diverse gemeenteleden, die volgens ons meer zouden kunnen bijdragen dan ze nu hebben gedaan. Ter indicatie: Om kostendekkend te kunnen werken als wijkgemeente zou een bedrag van € 105.000 nodig zijn . De kerkrentmeesters

Zangavonden De zangavonden gaan weer beginnen, maar het wordt wel anders. Van de woensdag gaan we naar de donderdagavond. De tijden blijven wel gelijk: van 19.15 – 20.45 uur. We hebben noodgedwongen afscheid moeten nemen van de Oosterkerk. De nieuwe locatie is: De Fontein, Eikenlaan 255. Automobilisten kunnen voor de kerk parkeren of aan de overkant bij zwembad De Parrel. Fietsen kunnen aan de zijkant van de kerk (2x links). Het busje voor de onkosten blijft in de pauze de ronde weer doen. In de pauze kunnen we koffie of thee drinken aan de bar à €1. Het busje voor onze organiste vindt u ook weer terug. We kijken er naar uit elkaar weer te ontmoeten. De data voor de zangavonden dit seizoen zijn: in 2015: 24 september, 8 en 22 oktober, 5 en 19 december, in 2016: 7 en 21 januari, 4 en 18 februari, 3 en 17 en 31 maart, 14 en 28 april en 12 mei. Met vriendelijke groet, Klaas de Poel

Verbouwing boter- en broodhuisje Van 1 september tot en met 14 oktober wordt het boter- en broodhuisje verbouwd. Dit betekent dat wij in deze periode via een andere ingang, de bruidsingang, de kerk binnen moeten gaan.

Oppas Elke zondag zijn er tijdens de ochtenddienst twee gemeenteleden aanwezig als oppas voor de kleinste kinderen.

23



WIJKBERICHTEN

N I E U W E

K E R K

Kerkgebouw Nieuwe Kerk, Nieuwekerkhof 1, tel.: 312 3756

Koster Nieuwekerkhof 1, 9712 PT Groningen [email protected]

Predikant ds. Evert-Jan Veldman, tel.: 050-8538295 / 0612587229, Kraneweg 42, 9718 JS Groningen; e-mail [email protected] spreekuren: telefonisch van maandag t/m vrijdag van 09.00 - 09.30 uur

Pastoraal werker Dieneke Grit, tel.:0592-414975, Kymmelswijk 4, 9422 TD Smilde; e-mail [email protected]. Werkzaam op maandag, dinsdag en woensdag. Ze is er ook wel eens op vrijdag maar het meest op de eerste dagen van de week.

Scribaat Wessel Dijkstra, Nieuwe Kerkhof 1, 9712 PT Groningen, tel. 06-20550055 (bereikbaar na 17.30 u.) e-mail: [email protected]

Wijkdiaconie Prot. Gem. Nieuwe Kerk Gironummer: NL61INGB0007397015

Wijkraad van Kerkrentmeesters, voorheen beheerscommissie (t.b.v. het wijkwerk) Gironummer: NL55INGB0002803785

Adres en telefoon wijkcentrum NKC (Nieuwe Kerk Centrum), Nieuwe Boteringestraat 1-15, tel.:050-3139109, e-mail [email protected] (contactpersoon Dick v.d. Leij, tel.: 050-3147245)

Autodienst Ria Bijl-Haverdings, tel.: 050-3131017

Website www.nieuwekerk.org

Wijkcorrespondent Remco Nijland, kopij per e-mail: [email protected]

Bij de diensten Wie zeggen jullie dat ik ben? zondag 6 september, 9:30 uur Het is niet zo maar een vraag van Jezus. Je voelt de spanning. Het antwoord dat je geeft doet er toe. Anders dan in de theatershow van Theo Maassen waarin mensen vandaag op Jezus reageren met: 'Ja, dat is ook een mening!' De lezingen zijn Deu-

teronomium 4:1-2 en 9-20 en Marcus 8:27 - 9:1. Het orgel wordt bespeeld door Stef Tuinstra. Voorganger is ds. Tiemo Meijlink.

Het gebed als wapen – zondag 13 september, 9:30 uur 'Waarom konden wij die geest niet uitdrijven?' Jezus antwoordde: 'Dit soort kan alleen door gebed worden uitgedreven.' Met dit korte gesprek eindigt het evangelie van deze zondag (Marcus 9: 14 - 29). Als we de boze geest die de jongen in het vuur gooit in verband brengen met de machten die kinderen laten omkomen door hun granaten, wat haalt bidden dan nog uit? We lezen Jesaja 45: 20-25 naast het evangelie volgens Marcus. De Cantorij van de Nieuwe Kerk staat o.l.v. Jelte Hulzebos. Het orgel wordt bespeeld door Stef Tuinstra. Voorganger is ds. Evert Jan Veldman.

Afscheid Dieneke Grit In de ochtenddienst van 30 augustus hebben we afscheid genomen van Dieneke Grit. Zij heeft zich anderhalf jaar als pastoraal werker ingezet voor de Nieuwe Kerk en voor veel mensen iets betekend. Staand hebben we haar toegezongen : 'Ga met God en hij zal met je zijn.' (Lied 416) Na de dienst was er koffie met gebak en veel mensen maakten van de gelegenheid gebruik om Dieneke de hand te drukken.

Koffie in de kerk

Koffiemorgen in het NKC

Op zondag 6 september is er weer koffie na de dienst. T. Loonstra, G. Holen en M. Heeres zullen dit verzorgen. Ook na de dienst van 13 september is er weer koffie. Ditmaal verzorgd door O. Popma, L. Duzink en I. Jekel. Hartelijk welkom!

Dinsdag 15 september – 10:00 uur

Oppas Tijdens de morgendiensten is er oppas aanwezig voor de jonge kinderen.

Op dinsdagmorgen om de veertien dagen, wordt er voor ouderen in het Nieuwe Kerk Centrum (Nw. Boteringestraat 1-15) een koffiemorgen gehouden van tien uur tot half twaalf. Een gezellige bijeenkomst met een leuk programma, waarvan je soms ook nog wat opsteekt. De eerstvolgende bijeenkomst is op dinsdag 15 september, iedereen is van harte welkom! Hartelijke groeten, W. & P. Boersma. Tel. 3116871

Kinderdienst Op zondag 6 september is er voor de kinderen tijdens de dienst ook weer de kinderdienst. De leiding van de jongsten is in handen van Alexander en Hanna, voor de oudsten is dit in handen van Janna. Op zondag 13 september zal Joanneke de kinderdienst voor de jongsten verzorgen en zal Wilma dit voor de oudsten doen.

Vereniging Vrienden van de Nieuwe Kerk

Nieuwe Kerkelijk werker!

Op de zaterdagse openstellingen van de kerk is de verkoop van boeken afgeschaft. Voor de Open Monumentendag echter kunt u weer boeken/platen/cd’s inleveren. De Vereniging hoopt op een ruim aanbod. Op 5 september van 13.0017.00 uur en op zondag 6 september, voor en na de morgendienst kunt u uw spullen inleveren. De boeken kunnen geplaatst worden op de banken onder het orgel. Grotere hoeveelheden kunnen bij u thuis opge-

De kerkenraad van de Nieuwe Kerk is zeer verheugd mee te kunnen delen dat Anne Baljeu, (vanaf 4 september Anne Nijland) als kerkelijk werker, een deel van de taken van Dieneke Grit zal overnemen.

Startweek 2015: Kindermiddag Voor de kinderen van de Bron/de Fontein/Nieuwe

Afscheid Dieneke Grit

24

Kerk, in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar, is er in de Startweek een kindermiddag op zaterdag 12 september 2015 in de Fontein. Te zijner tijd zullen de kinderen hiervoor een uitnodiging ontvangen. Namens de Kindernevendienst de Fontein, Inge de Vries

Van 10-13 september vindt wederom het Festival van de Geest plaats. Op zaterdag 12 september (Open Monumentendag) wordt bij de Nieuwe Kerk een kunst- en cultuurmarkt georganiseerd, waar ook de Vereniging Vrienden van de Nieuwe Kerk een kraam heeft met boeken/platen/cd’s.



haald worden. Daartoe kunt u Marijke Bootsma-de Langen bellen (050-3125060). U kunt ook Vriend worden! Voor aanmelding: -aanmeldingsformulier in de kerk; -website: www.vriendennieuwekerkgroningen.nl

Mirjam en Micha in Dagblad van het Noorden In de editie van 24 augustus staat Dagblad van het Noorden uitgebreid stil bij de Kindernevendienst in de Nieuwe Kerk. Het artikel gaat in op Mirjam en Micha en de doorvertaling hiervan in tijdens de kindernevendienst. Het volledige artikel is te lezen op www.nieuwekerk.org

WIJKBERICHTEN

tegen de gedachtegangen en de taal van de nazi’s. Het Bijbels ABC wil maar geen voltooid verleden tijd worden. Een serie van twaalf avonden o.l.v. ds. Evert Jan Veldman en ds. Pieter Dirk Wolthaus. Deelnemers schaffen aan: ‘Bijbels ABC’ van K.H. Miskotte (Alleen tweedehands verkrijgbaar. Aan een nieuwe uitgave wordt gewerkt. Bij onvoldoende beschikbare exemplaren worden kopieën gemaakt) Data: 1/10 – 15/10 – 5/11 – 19/11 – 3/12 – 17/12 – 7/1 – 24/1 – 4/2 – 18/2 – 3/3 – 17/3 Tijd: 20.00 uur – 22.00 uur Plaats: Nieuwe Kerk of Nieuwe Kerk Centrum (Nieuwe Boteringestraat 1–15)

Huwelijken! Op 18 september trouwen Trijntje Jantje (Jantine) Zuur en Willem (Erwin) Landman. De kerkelijke bevestiging van hun huwelijk is in de Hervormde kerk van Aduard, in de voormalige ziekenzaal van het klooster van Aduard. De dienst begint om 19.45 uur. De voorganger is ds. Evert Jan Veldman. Op de huwelijksaankondiging staat de tekst: 'haar flitsen zijn flitsen van vuur, een vlam van de Ene, vele wateren kunnen de liefde niet blussen en rivieren spoelen haar niet weg.' (Hooglied 8: 6b-7a). We vieren in deze dienst samen het avondmaal. Dat het een feest mag worden!

Opbrengst collectes 28 juni: 1e collecte Kerk in Actie Moldavië € 167,30, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 136,95 3e collecte Gedachtenishoek Nieuwe Kerk € 50,00 5 juli: 1e collecte Diaconie € 96,25, 2e collecte JOP € 117,55, 3e collecte Eigen wijkwerk € 123,31 2 augustus: 1e collecte Diaconie € 244,47, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 258,53, 3e collecte Eigen wijkwerk € 180,67 9 augustus: 1e collecte Exodus € 237,32, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 280,53 16 augustus: 1e collecte Kerk in Actie Zomerzending € 375,37, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 380,60 23 augustus: 1e collecte Stichting Ter Wille € 230,52, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 190,71 30 augustus: 1e collecte Kerk in Actie Alliance Noodhulp € 276,83, 2e collecte Stedelijk Kerkenwerk € 230,38 Namens de wijkdiaconie, Paulien van de Belt

Dankwoord

Startweek/startzondag 2015 De Bron, Nieuwe kerk en De Fontein De startweekcommissie bestaande uit leden van De Bron, de Nieuwe Kerk en De Fontein heeft het programma voor de startweek en de startzondag rond. Voor een uitgebreid overzicht van het programma van deze week, zie de wijkberichten van De Fontein op pagina 17.

Geef je op voor het Bijbels ABC Voor een kind dat letters begint te herkennen, gaat er een nieuwe wereld open. De Bijbel heeft zijn eigen ABC. Wie de grondwoorden van de bijbel leert verstaan, voor haar/hem gaat er ook een nieuwe wereld open. Er zit spanning tussen onze gangbare taal en de Bijbelse taal. De Bijbelse taal maakt alert, verrast, en werpt een andere blik op het alledaagse. In 1941 (!) schreef K.H. Miskotte het Bijbels ABC met het oog op ‘betere weerstand’

Op zondag 30 augustus heb ik afscheid genomen van de gemeente van de Nieuwe Kerk. Het was fijn om te ervaren dat ik nog wel wat langer had mogen blijven. Dat ervaar ik als iets positiefs. Ik heb dan ook met gemengde gevoelens afscheid genomen. Enerzijds is het goed dat er meer tijd en ruimte komt om me te kunnen richten op mijn andere werkzaamheden die de afgelopen tijd sterk zijn uitgebreid. Anderzijds is er het gevoel van: wat laat ik achter … wat heb ik veel mooie dingen mogen doen. Ik ben nog steeds ontroerd door de vele reacties die ik heb gekregen op mijn besluit. Zoveel mensen hebben me bedankt voor de ontmoetingen die we hadden. In de kerk heb ik u bedankt, dat wil ik ook in deze Kerk in Stad doen. Dank voor uw gastvrijheid, dank voor uw vertrouwen. Zonder uw vertrouwen had ik mijn werk niet kunnen doen.

jou nabij op al je wegen

‘ Ga met God en Hij zal met je zijn,

met zijn raad en met zijn zegen.

Ga met God en Hij zal met je zijn.’ Dieneke Grit

P E P E R G A S T H U I S G E M E E N S C H A P Oecumenische Vieringen iedere zondag om 10.30 uur in de Pepergasthuiskerk, Peperstraat

Secretariaat Stichting OVG Marijtje van Duijn, Oranjesingel 8, 9717 CB Groningen; [email protected]

Pastoraat Mieke Thijsseling tel.: 5266536

Algemene informatie www.ovg-web.nl

Correspondent Henk Bodewitz, tel.: 5269031; [email protected]

Cantor Wim Opgelder, tel.: 4092930

Theologisch medewerker Annemieke ter Brugge, 3136663

Ceciliaviering Zondag 6 september is er weer een Ceciliaviering in de Peper. Een Ceciliaviering is een viering

waarin de muziek centraal staat als dragend element in alle onderdelen van de viering. Dit keer zal dat uitgewerkt worden door de musici van de Peper. De musici hebben gekozen voor het thema: ‘Muziek als plaats om God te vinden en God te naderen’. Misschien kan er een sfeer worden gecreëerd van muzikale vervoering ... In variatie op een bekende uitspraak: ‘Wovon man nicht sprechen kann, darȕber muss man singen’. Het lijkt een mooi motto voor deze viering. Het belooft een luisterrijke viering te worden.

25


ALGEMEEN Homo technicus De viering van zondag 13 september is een vervolg op een eerdere viering dit jaar, waarin we opgeroepen werden ons geloof te fotograferen. Fotografeer je geloof! Gij zult u geen beeld maken? En dat hebben we toch gedaan. Met velen. Beelden van ons geloof gemaakt. Want geloof vang je niet alleen in woorden. Ervaringen zijn voorzichtig, veelal fragiel nedergedaald op de gevoelige plaat. En die ervaringen delen we met elkaar. Een echte Pepergeloofsviering. Een beeld, een woord, een klank.

Meister Eckhart Een bericht over de viering van 20 september. Dan is er om 10.30 uur een viering, in samenwerking met de werkgroep ‘ Vieringen op Weg’ uit de Immanuelkerk. Een samenwerking in voorbereiden en in gezamenlijk vieren. Jannet van der Spek zal de overweging verzorgen. In deze viering zal Meister Eckhart centraal staan. Meister Eckhart was een Duits mysticus (12601327). In zijn tijd werden zijn opvattingen door de kerk veroordeeld, maar in onze tijd vinden wij zijn zienswijze boeiend: Waar je leeg bent, daar kan God komen. Eckhart spreekt ook in paradoxen: God kun je niet willen, want God wil ons. Hij wil ons liefhebben en alles wat wij willen, doet afbreuk aan de volmaaktheid van zijn wil. Eckhart gebruikt ook het woord ontzinken: van iets tot niets. Over loslaten


schrijft hij: men moet sterven om te leven. Spannende taal en beelden die om verdieping vragen.

Introductiecursus meditatie In Winsum begint op 29 september de introductiecursus ‘Meditatie vanuit de Christelijke Traditie’. In zes bijeenkomsten krijgt u uitleg over meditatie, de traditie van christelijke meditatie en meditatie als een manier van leven. Niet voor niets wordt deze vorm ook wel ‘een kostbare parel’ genoemd en door veel mensen als een geschenk ervaren. Niets is eenvoudiger dan meditatie. Je zit stil op een stoel of op een kussen en je houdt dit een bepaalde tijd vol. Toch is dit hard werken, want in je hoofd is het niet stil. Maar op het moment dat je leert hoe hier anders mee om te gaan, ontstaat er geleidelijk aan rust, stabiliteit en uiteindelijk ook meer ontspanning. Naast alle bekende lichamelijke voordelen kun je door dagelijks mediteren je (voor)oordelen loslaten. Naar anderen, maar vooral ook naar jezelf. Je komt ook vriendelijker en met meer compassie in het leven te staan. Deze introductiecursus biedt niet alleen een theoretisch kader, we mediteren ook met elkaar en je kunt vragen stellen. Wilt u ook kennismaken met ‘Meditatie vanuit de Christelijke Traditie’? Of wilt u meer informatie, neem dan contact op. Of kijk op de website www.wccm.nl. Voor contact : Domien Verwer; [email protected] ; tel. 0595 – 85 09 28

Brood en Wijn vieren in de Peper Over de Tafelviering heeft de kerkvader Augustinus eens gezegd: ‘laat het woord weg en het is gewoon brood en wijn, maar voeg de juiste woorden toe en het is meteen wat anders’. In de Peper zoeken we elke zondag opnieuw naar de juiste woorden die bij dit ritueel en bij ons passen. Om het zoeken naar die ‘juiste woorden’ en de reflectie over wat past te stimuleren, is er op verzoek van het bestuur het afgelopen jaar gewerkt aan een Tafelnotitie. In de Tafelnotitie lees je achtergrondinformatie en voorbeelden van mogelijke vormen en teksten van de Tafelviering. De notitie wordt op het Vieringenoverleg op maandag21 september 2015 gepresenteerd. Iedereen die belangstelling heeft, is van harte welkom. Heb je vragen of wil je een digitale versie van de tafelnotitie, zoek dan contact met: Annemieke ter Brugge ([email protected]).

Zangers gezocht Het Peperkoor is op zoek naar vooral nieuwe bassen en tenoren. Aan het begin van een nieuw seizoen is dit je kans! We repeteren elke dinsdagavond van 19:30 u – 21:15 u in de Columnakerk Paulus Potterstraat - Groningen. Kom vrijblijvend eens een keertje kijken! Contact en opgave via Nelleke van Vliet; email: [email protected]

(Advertentie)

26



DE COLLECTE

KERK OP ZONDAG

ZORGCENTRA DIENSTEN

Zondag 6 september 2015

Zondag 13 september 2015

De eerste collecte is de maandelijkse collecte voor de diaconie.

De eerste collecte is een collecte van Kerk in Actie ten behoeve van een project in Kameroen.

Zondag 6 september 2015 Met deze collecte ondersteunen we mensen die iets extra’s kunnen gebruiken. Daarnaast worden er allerlei organisaties ondersteund door middel van deze collecte.

De tweede collecte is een collecte voor Missionair werk& Kerkgroei ten behoeve van Nijklaester. Nijkleaster, pioniersplek van de Protestantse Kerk in Jorwerd op het Friese platteland, wil een ‘klooster nieuwe stijl’ zijn, waar mensen terechtkunnen voor rust, inspiratie en gemeenschap. “De kloosterkuier op woensdagochtend, de maandelijkse Nijkleasterdag, groepen die komen voor een eigen programma, het is allemaal niet meer weg te denken”, aldus predikant-pionier Hinne Wagenaar.

De tweede collecte is voor JOP de jongeren organisatie van de PKN. Om (groot)ouders te helpen om hun kinderen op te voeden met geloof ontwikkelde JOP cursussen geloofsopvoeding en uitgaves zoals Moments, Geloven met Plezier en de Samenleesbijbel. De Samenleesbijbel is de Bijbel in Gewone Taal, aangevuld met vijfhonderd pagina’s met extra materiaal voor kinderen van 8-12 jaar en is gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) in samenwerking met JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en met uitgeverij Royal Jongbloed. Met de opbrengst van de collecte kan JOP door blijven gaan met het ondersteunen van ouders, jeugdwerkers en predikanten bij het overdragen van geloof aan een nieuwe generatie. Van harte aanbevolen!

Bernlef

10.00 uur

dhr. F. Venema

De Burcht

10.00 uur

mw. A. Bakker

De Dilgt

10.00 uur

dhr. S. de Boer

Maartenshof

10.00 uur

mw. T. Scheeres

Patrimonium

17.00 uur

ds. A.H. Driest

Platina

17.00 uur

dhr. L. Le Pair

Vrijdag 11 september 2015 Heymanscentrum

Jan Kees de Geus In het Nabije Oosten gaat men traditioneel uit van maanjaren. Deze zijn gebaseerd op maanmaanden van 29½ dag. Dat leidt tot maanjaren van 354 dagen. Om toch gelijk te komen met zonnejaren werd al vroeg gebruik gemaakt van schrikkelmaanden. Aan het islamitisch gebruik van de Ramadan, die als het ware door een zonnejaar heenloopt, kunnen we zien wat er gebeurt als een maanjaar niet door middel van schrikkelmaanden gecorrigeerd wordt. In deze Opgediept wil ik het hebben over jaartellingen. En dan gaat het om het benoemen van langere periodes. Bijvoorbeeld leeftijden of het vastleggen van gebeurtenissen. Jaartellingen functioneerden vooral juridisch; het vastleggen van periodes in contracten. We kunnen dan denken aan huurperiodes, leningen, belastingen of periodes van schuldslavernij, het berekenen van Sabbatsjaren en Jubeljaren enzovoort. In het oude Nabije Oosten bestond al lang een systeem

mw. G. Boersma

Zondag 13 september 2015 De Brink

10.00 uur

drs. K. Oosterhuis

De Burcht

10.00 uur

drs. T. Scheeres-Feitsma

De Dilgt

10.00 uur

ds. E.M. van der Weijde

Maartenshof

10.00 uur

ds. G.C. Eppink

Patrimonium

17.00 uur

dhr. W. Epema

Platina

17.00 uur

dhr. J. Niewold

Uit het Bijbelse verleden

OPGEDIEPT : JAARTELLING (I) Voor alle mensen is de verdeling van de dag in dag en nacht, licht en donker, het meest duidelijk en voor iedereen waarneembaar. Al in een ver verleden, toen voornamelijk gerekend werd met maanjaren, werd ook de maand ingevoerd. De week, de cyclus van telkens zeven dagen, is dankzij de bijbel over de wereld verspreid geraakt. Overigens niet geheel onbekend in Mesopotamië. Bij de grotere cyclus van de jaren ligt het wat ingewikkelder. Wij gaan uit van zonnejaren: de aarde draait in 365 dagen om de zon. Uitgaande van de situatie die iedereen kan zien, zijn er vier momenten in een jaar waarop een nieuw jaar kan beginnen: rond de langste dag of juist de kortste dag. Of in de herfst en het voorjaar rond de dag waarop dag en nacht ongeveer even lang zijn.

18.30 uur

van dateren op grond van regeringsjaren van vorsten. Dus ‘in het derde jaar van koning X’. In alle residenties werden koninklijke kronieken vrij precies bijgehouden. Zo kun je opmerkingen tegenkomen als ‘in zijn derde jaar kwam de grote aardbeving (vgl. Amos 1:1), of de zonsverduistering’. Astronomische verschijnselen werden extra nauwkeurig vastgelegd en als belangrijke voortekenen gezien. Dat is nu erg prettig want zons- en maansverduisteringen zijn terug te rekenen en zo volgens onze jaartelling te dateren. In de bijbel wordt met betrekking tot de twee Israëlitische rijkjes een grotere precisie bereikt door vanaf de rijkssplitsing tot de val van Samaria de regeringsjaren steeds te vergelijken met die van de collega-koning in het andere staatje: Achazja, de zoon van koning Joram van

Juda werd koning in het twaalfde regeringsjaar van koning Joram van Israël, de zoon van Achab ( II Kon. 8:25). Een probleem bij dit systeem is dat bekend verondersteld werd wat er gebeuren moest met resten van een jaar. Een jaar liep van nieuwjaarsdag tot nieuwjaarsdag. Dus na de troonsbestijging begon na de eerste nieuwjaarsdag het tweede jaar van de nieuwe vorst. Werd het sterfjaar van de oude koning dubbel geteld? Bij twee koningen? Werd het lopende jaar bij de oude koning gerekend of bij de nieuwe? Hierin werden in de verschillende hoofdsteden ongelijke beslissingen genomen. We noemen dat vóór- of nádatering. Een verwant, maar toch heel ander systeem is dat van de ‘jaarnamen’. Dat werd vooral door de Assyriërs gebruikt en heel precies genoteerd. Ieder jaar kreeg een naam (enigszins vergelijkbaar met de Chinese jaarnamen). De jaren werden genoemd naar personen volgens de hiërarchie aan het hof. Het jaar van een kroning is altijd jaar één, is er een kroonprins dan wordt zijn naam die van jaar twee.

Enzovoorts, soms tot aan de tuinman toe. Iemand die zijn naam aan een jaar mocht geven, heet een eponiem. Dat werd als een grote eer beschouwd. De Assyriërs maakten heel gedetailleerde en precieze lijsten van eponiemen. Wanneer dus een contract gedateerd was onder ‘X’, dan was het eenvoudig op te zoeken wanneer dat was. Hierbij ontstonden complicaties wanneer in een jaar iets geweldigs gebeurde: een oorlog of een natuurramp. Dan ging iedereen daarnaar dateren. En het gebeurde ook nog al eens dat een hoge ambtenaar eponiem geweest was en daarna in ongenade viel, maar bij een volgende koning weer terugkwam en toen, enkele jaren later, opnieuw eponiem kon worden. Gedurende de periode van de Griekse invloed in West-Azië en de Levant besloot men over te gaan tot een nieuw systeem: een echte jaartelling, waarbij doorgeteld werd vanaf een afgesproken punt in het verleden. Dat werd 312 v.o.j., het begin van de Seleucidische dynastie en ook het begin van de Seleucidische jaartelling. Een jaartelling die eeuwen in gebruik bleef, maar langzamerhand vervangen werd door de jaartelling van het Romeinse Rijk, die telde vanaf 752 v.o.j. Zogenaamd de stichtingsdatum van de stad Rome. In het volgende nummer van Kerk in Stad leest u deel II van de Jaartelling.

Dr. C.H.J. de Geus was voor zijn emeritaat hoofddocent voor Hebreeuws en Archeologie van het Oude Nabije Oosten aan de RUG.

27



KERK OP ZONDAG

NKAEDRE D E NIS E T .N . . -K E R K D I E N S T E N K ID Blijf mij nabij

DAGELIJKS GETIJDENGEBED

Afgelopen vrijdag zat ik in de kerk. Niet leuk deze keer, zeker niet leuk. We waren bijeen tijdens de begrafenisdienst van de moeder van goede vrienden van ons. Erg triest, daar wij precies twee weken daarvoor in dezelfde setting bijeen waren, dit keer voor de begrafenis van de vader ... Hoe heftig kan het leven verkeren. En toch, het hoort erbij, zeggen ze dan ...

Stadsklooster (Lutherzaal)

Gezongen werd het prachtige Gezang 392: ‘Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt’. Vaak krijg ik wat traantjes bij het horen en zingen van dit lied. Vooral omdat het zo intens droevig is. Maar er straalt daarnaast ook zoveel kracht en hoop uit: De stelligste verwachting dat God er zal zijn, in leven en dood: ‘Ik vrees geen kwaad, want bij mij is de heer’. Het geloof in God kan zo een deel wegnemen van de angst voor het onbekende van de naderende dood, ‘want God zal aan mijn zijde blijven’. Zowel moeder als vader haalden heel veel kracht uit hun geloof, naar ik begrepen heb. Zowel in leven maar ook in de laatste dagen bij het naderende einde. Wat moet het toch een rust geven, als je er volledig op vertrouwt, dat je er niet alleen voor staat, maar dat God je nabij is en zal zijn. In die zinsnede op de rouwkaart wordt dat gesymboliseerd: ze zijn thuisgehaald door de Heer. Prachtig als je zo in het leven staat. Op dit soort momenten wilde ik dat ik een dergelijk geloof bezat. Maar hoe het allemaal ook zij, de nabestaanden blijven intens verdrietig achter. Zal ook daar deze zelfde kracht gaan helpen om deze pijn te verminderen? De tijd moet het uitwijzen. Nu even nog niet. Gelukkig was het op beide vrijdagen schitterend weer tijdens de begrafenissen. Dat dan weer wel.

17.30 uur Vesper (ma t/m za) (zie www.stadskloostergroningen.nl)

Zondag 6 september 2015 De Ark De Bron De Fontein Emmaüskerk Herv. Gem. Dorkwerd Hoogkerk/De olle kerk Immanuelkerk Lutherse Kerk Martinikerk Martinikerk Nieuwe Kerk Pepergasthuiskerk

10.00 uur ds. Y.C. de Groot, nevendienst 10.00 uur werkgroep oecumene, oecumenische viering 09.30 uur ds. P.B. Buikema 10.00 uur pastor A. Dunning, RK oecumenische gastdienst 09.30 uur dhr. M. van Heijningen 09.30 uur ds. A. Bruin, Heilig Avondmaal en dankzegging 09.30 uur ds. J.M.T. van der Spek, doop- en belijdenisdienst 10.00 uur ds. R. Fortuin 09.30 uur dr. H.A. Post, Veenendaal 19.00 uur ds. E. van ’t Slot, Zwolle 09.30 uur ds. T.L. Meijlink 10.30 uur oecumenische viering

GSp - STUDENTENPLATFORM VOOR LEVENSBESCHOUWING Martinikerk

11.30 uur ds. T.L. Meijlink, ds. M. Metzlar

Kerkganger

DIENSTEN IN DE ZIEKENHUIZEN Martiniziekenhuis

VIERWIJZER

28

Zondag 6 september 2015 Twaalfde zondag van de zomer Kleur: groen

Zondag 13 september 2015 Dertiende zondag van de zomer Kleur: groen

Psalm 86: 5, 6 en 7 Deuteronomium 4: 1 en 2, 9 - 20 Jakobus 1: 17 - 27 Marcus 8: 27 - 9: 1 Alternatief: I Koningen 18: 20 - 40

Psalm 84: 1, 2 en 6 Jesaja 45: 20 - 25 Jakobus 2: 1 - 18 Marcus 9: 14 - 29 Alternatief: I Koningen 19: 1 - 21

Als een grote afscheidsrede van Mozes klinken de woorden uit dit Bijbelboek. Hij herinnert het volk aan de grote gebeurtenis in de Sinaï, het ontvangen van de geboden. De Eeuwige liet Zijn stem horen, het volk zag Hem niet. Het beeldverbod is en blijft van groot belang. De apostel benadrukt het belang van het doen; horen is niet genoeg. Het Evangelie laat de vraag klinken: Wie is Jezus? Antwoorden klinken, maar Petrus spreekt duidelijk: Jezus is de Messias! Deze reageert met een beschrijving van het lot van allen die Hem volgen willen. Naast zijn eigen lijden, zullen ook zijn volgelingen met het kruis te maken krijgen in hun leven. De geschiedenis van de grote profeet Elia verhaalt van de confrontatie van deze ene met vele priesters van de Baäl. Het wordt voor Elia een eclatante overwinning, maar niet voor lang.

De profeet beklemtoont de uniciteit van de God van Israël; Hij is enige rechtvaardige en reddende God. De apostel bestrijdt de idee, dat geloof alleen voldoende is. De werken en daden horen er onlosmakelijk bij! Het Evangelie verhaalt het wonder van de genezing van de zoon van een man, die eerst tevergeefs om hulp had aangeklopt bij de leerlingen van Jezus. Jezus geneest de zoon van deze vader, zeggend: Alles is mogelijk voor wie gelooft! Later legt hij de teleurgestelde leerlingen uit, dat deze ziekte alleen met gebed te overwinnen is. Een verhaal dat heel wat vragen oproept en ook ons aan het denken zetten kan. Het verhaal over Elia brengt ons bij de berg van het verbond, Horeb. Daar is Elia naar toe uitgeweken uit angst voor de wraak van koningin Izebel. Hij beklaagt zich bij de Eeuwige, die zich manifesteert in een zachte wind. God verwijt Elia niets! Hij mag een opvolger zoeken. Dat zal Elisa worden.

UMCG

10.00 uur ds. C.R.Th. van de Water, oecumenische viering 10.30 uur pastor R.H.C. Schepers, Schrift en Tafel

Zondag 13 september 2015 De Ark De Bron De Fontein Herv. Gem. Dorkwerd Hoogkerk/De olle kerk Immanuelkerk

09.30 uur 10.00 uur 09.30 uur 09.30 uur 09.30 uur 09.30 uur

Lutherse Kerk Martinikerk

10.00 uur 09.30 uur

Nieuwe Kerk Noorddijk Pelstergasthuiskerk

09.30 uur 10.00 uur 15.30 uur

Pepergasthuiskerk Herv. Kerk Boertange

10.30 uur 19.00 uur

dienst in de Immanuelkerk ds. A. van Ess, Schrift en Tafel ds. M.P. Baas dr. A. Prosman ds. A. Bruin ds. A.C. Akkerman, startzondag, samen met de Ark ds. S. Bouman prof. dr. H. van den Belt, Woudenberg ds. E.J. Veldman ds. J. Wilts, Schrift en Tafel pr. H. Out, Eglise Wallonne, culte en français oecumenische viering ds. E.J. Struif, Grunneger dainst

GSp - STUDENTENPLATFORM VOOR LEVENSBESCHOUWING Martinikerk

11.30 uur ds. T.L. Meijlink

SCHOONHEID MET EEN ZIEL Martinikerk

17.00 uur ds. W.M. Roseboom, Oudega, Psalmenvesper

DIENSTEN IN DE ZIEKENHUIZEN Martiniziekenhuis UMCG

10.00 uur mw. J.P.M. Groot Zevert, geestelijk verzorger, oec. viering 10.30 uur ds. M. Oostenbrink, Schrift en Tafel

DIENST VOOR DOVEN EN SLECHTHORENDEN Clubhuis voor Doven, Munnekeholm 4

10.00 uur ds. M. Visser, Heilig Avondmaal, startzondag samen met G.K.V. (geen tolk)

U vindt de kerkdiensten ook op http://www.protestantsegemeentegroningen.nl onder 'diensten'.

IN GOD WE TRUST Amerika versus Nederland. BEZINNING EN BEZIELING Kies een cursus, lezing, gespreksgroep

Recommend Documents