In D&H: Steller: H. van der Moolen Rekeningcommissie Telefoonnummer: (030)

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

AGENDAPUNT 6

Nummer: 278697

Onderwerp: jaarrekening en jaarverslag 2009 In D&H: In Cie:

20-04-2010 Rekeningcommissie 10-05-2010

In AB: Portefeuillehouder:

30-06-2010 Miltenburg

Steller: Telefoonnummer: Afdeling: Geheim:

H. van der Moolen (030) 634 58 72 Administratie ja

nee

Voorstel Het college stelt u voor om: 1. De jaarrekening en het jaarverslag 2009 ongewijzigd vast te stellen. 2. Het voordelig exploitatieresultaat van € 6.048.000 (afgerond) als volgt te bestemmen: a. € 238.000,-- toevoeging aan de bestemmingsreserve ‘Muskusrattenbestrijding (MRB)’; b. € 31.000,-- onttrekking aan de bestemmingsreserve ‘Groot Waterschap Woerden’; c. € 5.841.000,-- toevoeging aan de algemene reserve. 3. De meer- c.q. minderopbrengsten uit de waterschapsbelastingen, welke veroorzaakt zijn door verschil in heffingsmaatstaven of door minder kosten voor de desbetreffende belastingcategorie, als volgt te verrekenen met de betreffende tariefsegalisatiereserve: Watersysteemheffing ingezetenen Watersysteemheffing gebouwd Watersysteemheffing ongebouwd Watersysteemheffing natuur Zuiveringsheffing

€ 2.249.000 toevoeging € 2.625.000 toevoeging € 109.000 toevoeging € 2.000 toevoeging € 856.000 toevoeging saldo

€ 5.841.000 toevoeging

BMZ SKK Advies commissie Het advies van de rekeningcommissie betreffende de jaarrekening en het jaarverslag 2009 wordt ter vergadering op 30 juni a.s. namens de commissie verwoord door de heer J. Verweij.

Reactie college op advies commissie n.v.t.

278697

-1-

INLEIDING Bijgaand treft u de jaarrekening en het jaarverslag 2009 aan. De (concept)jaarrekening en het (concept)jaarverslag zijn besproken door de rekeningcommissie op 10 mei en 1 juni 2010. De commissie zal in de vergadering van het algemeen bestuur van 30 juni 2010 verslag uitbrengen van haar bevindingen. Bij de jaarrekening 2009 is een goedkeurende accountantsverklaring verleend, die ook betrekking heeft op de rechtmatigheid. Het jaarverslag 2009 is nu vrijwel identiek aan BURAP 2009 nr II . In de toekomst worden - conform het ontwikkelmodel van de P&C cyclus - alleen een BURAP nr I en een jaarverslag met beleidsmatige en inhoudelijke verantwoording opgesteld. Ten aanzien van de voorgestelde bestemming van het exploitatieresultaat en de voorgestelde toevoegingen/onttrekkingen kan het volgende worden opgemerkt. a. De bestemmingsreserve ‘Muskusrattenbestrijding (MRB)’ is in 2008 gevormd in samenspraak met de deelnemende waterschappen binnen het samenwerkingsverband. Het doel van de bestemmingsreserve is om onvoorziene uitgaven binnen de bedrijfsvoering op te vangen. b. De bestemmingsreserve ‘Groot Waterschap Woerden’ is na de fusie in 1998 gevormd door het algemeen bestuur, ten behoeve van de geschiedschrijving van dit voormalig waterschap. In 2009 is het betreffende boek ‘Grenswater’ gepresenteerd en daarmee kan de bestemmingsreserve volledig worden afgewikkeld. c.

De toevoegingen en onttrekkingen aan de tariefsegalisatiereserves komen overeen met het tarievenbeleid van het waterschap. Het meerjarige tarievenbeleid is opgenomen in de voorjaarsnota van het waterschap. Het gedeelte uit dit meerjarige tarievenbeleid dat betrekking heeft op het jaar 2009 is opgenomen in de begroting 2009.

ARGUMENTEN Op grond van artikel 104 van de Waterschapswet dient het algemeen bestuur de jaarrekening en het jaarverslag vast te stellen. Het college legt aan het algemeen bestuur, op grond van artikel 103 van de Waterschapswet, onder overlegging van de jaarrekening en het jaarverslag verantwoording af over door hem gevoerde bestuur.

RELATIE MET ORGANISATIEMISSIE, COLLEGEPROGRAMMA OF ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN Onderstaande jaardocumenten dienen als achtergrond informatie en kunnen opgevraagd en gebruikt worden ter ondersteuning om tot een oordeel over de jaarrekening en jaarverslag 2009 te komen: 1. 2. 3. 4.

Jaarverslag en financiële verantwoording 2009 Muskusrattenbestrijding Midden Nederland. Bestuursrappportage 2009 – II (BURAP 2009 nr II). Sociaal jaarverslag 2009. Jaaroverzicht Zuiveringstechnische werken 2009.

FINANCIËLE CONSEQUENTIES (niet van toepassing)

KANTTEKENINGEN (niet van toepassing)

278697

-2-

UITVOERING (niet van toepassing)

COMMUNICATIE (niet van toepassing)

BIJLAGE(N) nee ja, namelijk :  jaarrekening 2009 inclusief accountantsverklaring  jaarverslag 2009  accountantsrapport 2009  managementletter 2009  overzicht vragen en antwoorden rekeningcommissie (10 mei 2010)

TER INZAGE nee ja, namelijk

Dijkgraaf en hoogheemraden, dijkgraaf, P.J.M. Poelmann secretaris-algemeen directeur, drs. E.Th. Meuleman

278697

-3-

Jaarrekening 2009 Concept Versie 2.0 Dm. Nr.: 277145

Vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur op 30 juni 2010

Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Postbus 550, 3990 GJ Houten T (030) 6345700 F (030) 6345991

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarrekening 2009

[email protected] www.destichtserijnlanden.nl

Pagina 1

INHOUDSOPGAVE JAARREKENING

VOORWOORD........................................................................................................................................ 3 1.

SAMENVATTING JAARREKENING 2009..................................................................................... 4 1.1 1.2

2.

EXPLOITATIE .............................................................................................................................. 4 VOORSTEL TOT BESTEMMING VAN HET SALDO .............................................................................. 6 BALANS PER 31 DECEMBER 2009 ......................................................................................... 7

2.1 GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2009 ................................................................. 7 2.2 TOELICHTING GECONSOLIDEERDE JAARREKENING ....................................................................... 8 2.2.1 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling ................................................................. 8 2.2.2 Toelichting geconsolideerde balans per 31 december 2009 ................................................. 11 2.3 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN ................................................... 18 2.4 KASSTROOMOVERZICHT OP BASIS VAN GECONSOLIDEERDE BALANS ............................................ 19 3.

REKENING NAAR PROGRAMMA’S ....................................................................................... 20 3.1 3.2

4.

REKENING NAAR KOSTENDRAGERS .................................................................................. 23 4.1 4.2

5.

EXPLOITATIEREKENING NAAR KOSTENDRAGERS ......................................................................... 23 TOELICHTING EXPLOITATIEREKENING NAAR KOSTENDRAGERS .................................................... 25 REKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORT ........................................................ 26

5.1 5.2 6.

EXPLOITATIEREKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORT ................................................... 26 TOELICHTING REKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORT ................................................. 27 SPECIFICATIES ....................................................................................................................... 32

6.1 6.2 7.

EXPLOITATIEREKENING NAAR PROGRAMMA’S ............................................................................. 20 TOELICHTING EXPLOITATIEREKENING NAAR PROGRAMMA’S......................................................... 21

SPECIFICATIE ONDERHANDEN WERK EN RESTANT KREDIETEN PER 31-12-2009 ........................... 33 STAAT VAN VASTE SCHULDEN ................................................................................................... 40 ENKELVOUDIGE JAARREKENING........................................................................................ 42

7.1 ENKELVOUDIGE BALANS PER 31 DECEMBER 2009...................................................................... 42 7.2 ENKELVOUDIGE REKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORT ............................................... 43 7.3 TOELICHTING ENKELVOUDIGE JAARREKENING ............................................................................ 44 7.3.1 Toelichting enkelvoudige balans per 31 december 2009....................................................... 44 8.

ACCOUNTANTSVERKLARING ............................................................................................... 45

9.

BESLUIT ................................................................................................................................... 47


Pagina 2

VOORWOORD Hierbij bieden wij u conform artikel 103 van de Waterschapswet ter vaststelling de jaarrekening 2009 van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden aan. Vanaf het boekjaar 2009 bestaan de jaarverslagleggingsdocumenten (jaarstukken) uit de jaarrekening en het jaarverslag. De jaarrekening is een financieel verantwoordingsdocument en wordt ter vaststelling aangeboden aan het algemeen bestuur. Door de vaststelling van de jaarrekening verleent het algemeen bestuur aan het college décharge ten aanzien van het financieel beheer. In het jaarverslag, dat separaat wordt aangeboden, wordt nader ingegaan op het financiële beleid en de programmaverantwoording. Aan de hand van de begroting worden de kaders door het algemeen bestuur vastgesteld en via de jaarrekening wordt gecontroleerd of de uitvoering binnen deze kaders heeft plaatsgevonden. In het kader van de Wet modernisering waterschapsbestel zijn met ingang van boekjaar 2009 nieuwe verslagleggingsvoorschriften voor waterschappen van toepassing. De hoofdlijnen van deze voorschriften zijn vastgelegd in hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. In de onderliggende regelingen zijn de meer gedetailleerde richtlijnen opgenomen tot inrichting van de begroting, de jaarrekening en het jaarverslag. Om te zorgen dat De Stichtse Rijnlanden aan de nieuwe regelgeving voldoet, is door Deloitte een scan uitgevoerd om te beoordelen welke aanpassingen doorgevoerd moeten worden in de verslagleggingsdocumenten. De jaarrekening 2009 is conform de aanbevelingen uit de scan opgesteld. De samenvatting en het voorstel tot bestemming van het saldo zijn in hoofdstuk 1 opgenomen. In hoofdstuk 2 staat de geconsolideerde balans met de daarbij behorende toelichtingen. In hoofdstuk 3 tot en met 5 zijn de exploitatierekeningen naar programma’s, kostendragers en kosten- en opbrengstsoorten verwerkt. In hoofdstuk 6 zijn specificaties van onderhanden werk en een staat van vaste schulden opgenomen. De enkelvoudige jaarrekening van De Stichtse Rijnlanden is vermeld in hoofdstuk 7. In hoofdstuk 8 is de accountantsverklaring toegevoegd. Met ingang van 1 januari 2009 hebben de waterschappen naast de invoering van de nieuwe verslagleggingsvoorschriften te maken met de rechtmatigheidscontrole. De accountant geeft in zijn accountantsverklaring naast het getrouwheidsoordeel ook een oordeel over de financiële rechtmatigheid van de totstandkoming van de baten, lasten en balansmutaties. Wij zijn verheugd dat er al in het eerste jaar naast de goedkeurende verklaring omtrent de getrouwheid van cijfers ook een goedkeuring is ontvangen inzake de rechtmatigheid. Deze goedkeuring inzake de rechtmatigheid is bereikt door de inzet en inspanning van de organisatie.

Het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden


Pagina 3

1.

SAMENVATTING JAARREKENING 2009

1.1

Exploitatie

(x € 1.000)

begroting

rekening

verschil

2009

2009

begr-rek

8.893

7.472

Exploitatierekening naar programma's *1) Primaire en regionale waterkeringen Calamiteitenzorg

1.421 V

183

210

-27 N

25.992

25.003

989 V

Nationaal Bestuursakkoord Water

2.955

2.407

548 V

Kwaliteit van het oppervlaktewater (EKW)

5.596

4.636

960 V

44.708

45.486

-778 N

Waterkwantiteitsbeheer

Zuiveringsbeheer Lastendruk Totaal lasten

4.653

4.285

368 V

92.980

89.499

3.481 V

3.110 V

Exploitatierekening naar kostendragers Watersysteemheffing

43.293

40.183

Zuiveringsheffing

49.687

49.316

371 V

Totaal lasten

92.980

89.499

3.481 V

rekening

begroting

rekening

verschil

2008

2009

2009

begr-rek

(x € 1.000) Exploitatierekening naar kostensoort Rentelasten (inclusief DSR Leasing)

12.290

13.750

11.389

2.361 V

Afschrijvingen

25.193

19.663

19.831

-168 N

Personele lasten

20.857

24.177

23.191

986 V

Variabele lasten

42.258

46.117

46.280

-163 N

100.598

103.707

100.691

3.016 V

Geactiveerde lasten

3.557

5.292

3.339

-1.953 N

Overige opbrengsten (inclusief DSR Leasing)

9.357

5.435

7.853

2.418 V

Totaal overige opbrengsten

12.914

10.727

11.192

465 V

Totaal te dekken

87.684

92.980

89.499

3.481 V

Netto belastingopbrengsten

88.038

93.404

95.547

2.143 V

354

424

6.048

5.624 V

Totaal lasten

Exploitatieresultaat Netto belastingopbrengst per categorie Watersysteemheffing ingezetenen

11.194

17.091

17.590

499 V

Watersysteemheffing gebouwd

16.279

22.989

24.062

1.073 V

3.249

3.594

3.661

67 V

43

43

Watersysteemheffing overig ongebouwd Watersysteemheffing natuur

0

ZuiveringsheffingVerontreinigingsheffing

57.316

49.687

50.191

504 V

Totaal netto belastinopbrengsten

88.038

93.404

95.547

2.143 V

354

424

6.048

5.624 V

Mutatie reserves Toevoeging (+) / onttrekking (-) reserves

* 1) Over het jaar 2008 zijn geen gerealiseerde exploitatiekosten naar programma’s en kostendragers beschikbaar.


Pagina 4

In 2009 is een positief exploitatieresultaat van € 6.048.000 gerealiseerd . De begroting is met een positief saldo van € 424.000 vastgesteld. Op hoofdlijnen is het geconsolideerde resultaat als volgt opgebouwd: Exploitatierekening per kostensoort (x € 1.000) Totale lasten

Rekening

Begroting

Rekening

Verschil

2008

2009

2009

Begr-Rek

100.598

103.707

100.691

Totale baten (incl. geactiveerde lasten)

12.914

10.727

11.192

465 V

Totaal te dekken

87.684

92.980

89.499

3.481 V

Netto belastingopbrengsten

88.038

93.404

95.547

2.143 V

354

424

6.048

5.624 V

Exploitatieresultaat

3.016 V

N=nadeel V=voordeel Algemeen

Het positieve resultaat over 2009 is € 6.048.000, dit is € 5.624.000 hoger dan begroot. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen de begroting en de realisatie in het jaar 2009: Meevallers Lasten - Lagere kosten salarissen en sociale lasten door minder personeel € 2.124.000. - Lagere rentelasten € 2.361.000. - Uitgaven grondonderzoek ten behoeve van waterkeringen niet in 2009 gedaan, wordt over de jaren 2010-2013 verdeeld € 1.000.000. Baten - Extra opbrengst waterschapsbelasting € 2.140.000. - Opbrengst beëindiging Cross Border Lease transactie € 350.000. - Afkoop onderhoud Hollandse Kade € 750.000. Tegenvallers Lasten - Afrekening verontreinigingsheffing effluent rwzi Utrecht over het jaar 2008 van Amstel, Gooi en Vecht € 913.000. - Kosten verkiezingen niet geactiveerd maar direct in exploitatie verantwoord € 881.000. - Hogere kosten personeel van derden € 1.460.000. Baten - Lagere geactiveerde personeelslasten € 1.884.000.

In paragraaf 5.2 toelichting rekening naar kosten- en opbrengstsoort worden de verschillen tussen de begroting en de realisatie nader toegelicht.


Pagina 5

1.2

Voorstel tot bestemming van het saldo

Voorstel

Voorgesteld wordt aan het positieve rekeningsaldo van € 6.048.000 de volgende bestemming te geven: (x € 1.000)

verdeling resultaat 2009

Toevoeging algemene reserve

5.841

Onttrekking bestemmingsreserve Groot Waterschap Woerden

-31

Toevoeging bestemmingsreserve MRB

238

Exploitatieresultaat 2009

Toelichting bestemming

6.048

De toevoegingen aan de tariefsegalisatiereserves van in totaal € 5.841.000 worden uitgevoerd conform het voorgenomen tarievenbeleid van het waterschap. Het meerjarige tarievenbeleid is opgenomen in de Voorjaarsnota van het waterschap. De toevoegingen en onttrekkingen vinden plaats overeenkomstig de begroting 2009, zodat het tarievenbeleid uit de Voorjaarsnota is gewaarborgd. De geraamde toevoegingen zijn bedoeld om voorziene toekomstige tariefstijgingen te kunnen egaliseren. In 2009 is het boek Groot Waterschap Woerden afgerond en kan de bestemmingsreserve met een onttrekking van € 31.000 volledig worden afgewikkeld. Het positieve resultaat van de Muskusrattenbestrijding met een bedrag van € 238.000 aan de bestemmingsreserve Muskusrattenbestrijding (MRB) toevoegen. Deze bestemmingsreserve is in 2009 gevormd in samenspraak met de deelnemende waterschappen binnen het samenwerkingsverband. Het doel van de bestemmingsreserve is om onvoorziene uitgaven binnen de bedrijfsvoering op te vangen.

Reserve positie

In de “Regeling met betrekking tot de organisatie van het financieel beheer van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden” uit 2009 is vastgelegd dat de bandbreedte van de reserves is bepaald op 15% tot 25% van de toe te rekenen kosten per belastingcategorie van enig begrotingsjaar. De exploitatiebegroting voor 2009 heeft een omvang van € 92.980.000. De reservepositie ultimo 2009 bedraagt inclusief het exploitatiesaldo over 2009 € 25.555.000, dit is in totaal 29% van de exploitatierekening. Dit percentage ligt boven de bandbreedte. In onderstaande tabel zijn de mutaties in de algemene reserve en de bestemmingsreserve naar aanleiding van bovenstaand voorstel weergegeven. In de laatste kolom wordt de bandbreedte per categorie weergegeven. Eigen Vermogen (x € 1.000)

saldo

mutatie

saldo na

% exploitatie-

31-12-2008

rekening

resultaat

rekening

2009

2009

2009

WSH ingezetenen

2.002

2.249

4.251

28%

WSH gebouwd

8.320

2.625

10.945

51%

WSH ongebouwd

3.412

109

3.521

100%

32

2

34

85%

5.425

856

6.281

13%

WSH natuur Zuiveringsheffing Bestemmingsreserve GWW

31

-31

0

Bestemmingsreserve MRB

285

238

523

19.507

6.048

25.555

Totaal


29%

Pagina 6

2.

BALANS PER 31 DECEMBER 2009

2.1

Geconsolideerde balans per 31 december 2009

ACTIVA (x € 1.000)

ref.

31-12-2008

31-12-2009

261.650 19.046

268.881 943

Vaste Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

A B

280.696

269.824

Vlottende activa Liquide middelen Kortlopende vorderingen Overlopende activa

PASSIVA (x € 1.000)

C D E

ref.

4.137 9.325 6.202

2.898 10.466 4.935 19.664

18.299

300.360

288.123

31-12-2008

31-12-2009

19.191 316 6.048 25.555 5.088 236.639

Vaste passiva

Algemene reserve Bestemmingsreserve Nog te bestemmen resultaat Eigen Vermogen

F

19.122 31 354 19.507

Voorzieningen Vaste schulden

G H

2.241 247.002 268.750

Vlottende passiva Netto-vlottende schulden Overlopende passiva

267.282

I 23.586 8.024


12.483 8.358 31.610

20.841

300.360

288.123

Pagina 7

2.2

Toelichting geconsolideerde jaarrekening

2.2.1 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen

De jaarrekening is gebaseerd op de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording waterschappen. De grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar. De vergelijkende cijfers van voorgaande jaren zijn op basis van de nieuwe verslagleggingsregels en rubricering aangepast.

Grondslagen voor de consolidatie

De financiële gegevens van het waterschap inclusief DSR Leasing I B.V. zijn in de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en de toelichting opgenomen. De enkelvoudige balans in paragraaf 7.1 en de enkelvoudige winst- en verliesrekening in paragraaf 7.2 bestaan uit cijfers over het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Maatschappijen worden in de consolidatie opgenomen indien deze, op grond van economische en organisatorische verbondenheid met de activiteiten van het waterschap, als groepsmaatschappij worden aangemerkt. Hiervan is sprake indien het waterschap, direct of indirect, overwegende zeggenschap heeft door de meerderheid van stemrecht dan wel het recht heeft om overwegende invloed uit te oefenen ter zake van het bestuur en het financiële beleid van de betrokken maatschappij. In dit geval betreft het DSR Leasing I BV, opgericht ten behoeve van de Cross Border Lease. Groepsmaatschappijen worden geconsolideerd volgens de integrale methode.

Immateriële vaste activa

Immateriële vaste activa worden niet als activa opgevoerd op de balans, maar rechtstreeks ten laste van de exploitatierekening gebracht.

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de historische en/of vervaardigingsprijzen, verminderd met eventuele ontvangen investeringsbijdragen en gecumuleerde afschrijvingen. Daarnaast worden de materiële vaste activa, voor zover deze zich nog in het stadium van “Onderhanden werk” bevinden, vermeerderd met de eigen personeelslasten en bouwrente. Dit percentage is gebaseerd op het begrote rentepercentage voor korte geldleningen uit de begroting van het betreffende verslagjaar.

Afschrijvingstermijnen

In de “Verordening op de uitgangspunten voor het beleid, voor het beheer en voor de inrichting van de beleids- en verantwoordingsfunctie HDSR” is het volgende vastgesteld: 1. Het beleid ten aanzien van waardering en afschrijving van activa omvat in ieder geval: a. investeringen met een verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs lager dan € 2.500,-- worden niet geactiveerd; b. de wijze waarop het waterschap omgaat met de verplichtingen uit het Waterschapsbesluit dat de bijdragen van eigen personeel, de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend en de mogelijkheid dat een redelijk deel van de kosten van ondersteunende diensten van het waterschap in de vervaardigingsprijs van vaste activa worden opgenomen; c. de afbakening tussen investering en onderhoud; d. de afschrijvingsmethode. 2. Bijdragen in activa in eigendom van derden worden afgeschreven gedurende het aantal jaren dat de betreffende activa naar verwachting door derden zal worden geëxploiteerd en voor zover de betreffende uitgaven op grond van artikel 4.64 van het Waterschapsbesluit worden geactiveerd.


Pagina 8

3. De overige materiële vaste activa worden lineair afgeschreven in: a. 5 jaar: Vervoermiddelen, machines, apparaten en werktuigen; b. 10 jaar: Veeg –en maaiboten; c. 3 jaar: Hard –en software (kantoorautomatisering); d. 5 jaar: Overige bedrijfsmiddelen; e. 40 jaar: Dienstwoningen; f. 40 jaar: Kantoren, magazijnen en loodsen; g. 40 jaar: Dijken en dijkverzwaring; h. 10 jaar: Kades, beschoeiingen en oevervoorzieningen; i. 25 jaar: Ruilverkavelingen en landinrichting; j. 25 jaar: Watergangen en duikers; k. 25 jaar: Gemalen en rioolgemalen (bouwkundig); l. 15 jaar: Gemalen en rioolgemalen (elektrotechnisch); m. 25 jaar: Stuwen (bouwkundig); n. 15 jaar: Stuwen (elektrotechnisch); o. 40 jaar: Sluizen (bouwkundig); p. 15 jaar: Sluizen (elektrotechnisch); q. 15 jaar: Paden en bruggen; r. 30 jaar: RWZI (bouwkundig); s. 15 jaar: RWZI (elektrotechnisch); t. 40 jaar: Persleidingen; u. 10 jaar: Procesautomatisering; v. op basis van looptijd plan: meerjarige strategische beleidsplannen; w. op basis van verwachte gebruiksduur: overige materiële vaste activa. 4. Investeringen worden veelal verzameld op één project en vervolgens per activasoort geactiveerd. 5. Bovenstaande termijnen zijn richtinggevend. Versnelde afschrijving wordt toegepast als de gebruiksduur tegenvalt. Financiële vaste activa

De deelnemingen en aandelen van de Nederlandse Waterschapsbank, de deposito’s Cross Border Lease en de koopsompolis MRB worden opgenomen tegen de nominale waarde. Hierbij worden waarden in vreemde valuta omgerekend tegen de koersen ultimo verslagjaar.

Vorderingen en overlopende activa

De vorderingen en overlopende activa worden opgenomen tegen de nominale waarde. De post “dubieuze debiteuren” is als waardecorrectie op de debiteuren onder de kortlopende vorderingen opgenomen. De bruto waterschapsbelasting bestaat uit de netto waterschapsbelasting en een opslagpercentage voor kwijtscheldingen, bezwaarschriften en oninbaarheid. Het gedeelte van de bruto waterschapsbelasting dat bestemd is voor kwijtscheldingen, bezwaarschriften en oninbaarheid wordt aan de dubieuze debiteuren belastingen toegevoegd. Van deze post worden de belastingdebiteuren afgeboekt die niet door het waterschap geïnd kunnen worden als gevolg van de bovenstaande redenen. De toevoeging aan dubieuze debiteuren ten behoeve van overige debiteuren wordt op basis van individuele beoordeling van de openstaande vorderingen bepaald.

Liquide middelen De liquide middelen zijn tegen de nominale waarde gewaardeerd. Algemene reserve

De algemene reserve van het waterschap fungeert als een algemeen weerstandsvermogen en heeft geen specifieke bestemming. De algemene reserve dient om een eventuele toekomstige tegenvallers van algemene aard te kunnen opvangen en om een eventueel negatief begrotingsresultaat op te vangen. De algemene reserve kan worden ingezet voor tariefsegalisatie per belastingcategorie. Als er van tariefsegalisatie gebruikgemaakt wordt dan wordt er alleen onttrokken aan de reserve van de specifieke belastingcategorie.


Pagina 9

Bestemmingsreserve

Bestemmingsreserve is een afgezonderd deel van het eigen vermogen, die is vastgesteld door het algemeen bestuur ter realisering van een bepaald doel.

Nog te bestemmen resultaat

Ten aanzien van de resultaatsbepaling zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - de jaarrekening is opgesteld volgens het stelsel van baten en lasten; - lasten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben; - verliezen worden als last genomen op het moment dat ze voorzienbaar zijn; - belastingopbrengsten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben; - belastingopbrengsten worden opgenomen onder aftrek van dotaties aan dubieuze debiteuren in verband met oninbaarheid.

Voorzieningen

De voorzieningen zijn opgenomen tegen de nominale waarde en zijn nagenoeg allemaal als langlopend aan te merken, tenzij anders wordt vermeld.

Vaste schulden

De vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met de gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een looptijd van 1 jaar of langer.

Vlottende passiva

De kortlopende schulden en overlopende passiva zijn opgenomen tegen de nominale waarde.


Pagina 10

2.2.2 Toelichting geconsolideerde balans per 31 december 2009 A.

Materiële vaste activa

Staat van materiële vaste activa ( x € 1.000) Mutaties 2009

Omschrijving

ontv subs/ saldo 31-12-2008

(des)investeringen *

bijdrage

ovb

afwaar-

afschrij-

saldo

derden

OHW

dering

vingen

31-12-2009

Werken in exploitatie Gronden

9.414

Vervoermiddelen

218

9.632

565

21

115

233

468

Overige bedrijfsmiddelen

1.790

14

538

1.024

1.318

Bedrijfsgebouwen

7.403

182

7.221

149

4

145

-91

2.239

15.305

3.253

2.692

33.706

24.553

13.343

171.140

Woonruimten Waterkeringen

17.635

Watergangen, kunstwerken en

33.049

96

gemalen waterkwantiteitsbeheer Zuiveringstechnische werken Wegen

0 159.930 0

Totaal werken in exploitatie

0

229.935

131

0

28.586

0

19.717

238.935

Onderhanden werk Gronden

0

218

-218

0

Vervoermiddelen

9

195

-115

89

4

-538

493

Overige bedrijfsmiddelen

1.027

Bedrijfsgebouwen

23

23

Woonruimten Waterkeringen Watergangen, kunstwerken en

953

266

92

91

1.218

3.994

7.507

378

-3.253

7.870

25.732

19.074

-24.553

20.253

gemalen waterkwantiteitsbeheer Zuiveringstechnische werken Wegen

0

Totaal onderhanden werk Totaal materiële vaste activa

0

31.715

27.287

470

-28.586

0

0

29.946

261.650

27.418

470

0

0

19.717

268.881

* Investeringen zonder project worden direct via werken in exploitatie geactiveerd. Investeringen, die via projecten lopen, worden via onderhanden werk overgeboekt. Activeringen van projecten boven de € 500.000 zijn in onderstaande tabel opgenomen. Grootste activeringen in 2009 (x € 1.000) Uitbreiding RWZI De Bilt (Project 74052) RGM IJsselstein vervangen pomp (Project 61211) Gemaal De Koekoek renovatie (Project 41813) Totaal


Activering in 2009 18.503 1.208 657 20.368

Pagina 11

B.

Financiële vaste activa (x € 1.000) Overige uitzettingen > 1 jaar: Aandelen Nederlandse Waterschapsbank Deposito's Crossborder Lease Koopsompolis MRB Totaal

Overige uitzettingen

saldo 31-12-2008

mutaties 2009

saldo 31-12-2009

31 17.984 1.031 19.046

-17.984 -119 -18.103

31 0 912 943

Aandelen Nederlandse Waterschapsbank Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden beschikt over 0,49% van het aandelenkapitaal van de Nederlandse Waterschapsbank. Deposito’s Cross Border Lease In 2009 is de Cross Border Lease transactie beëindigd en zijn alle deposito’s, die bestemd en toereikend zijn voor dekking van de verplichtingen uit hoofde van de Cross Border Lease afgehandeld. Koopsompolis MRB Dit betreft gestorte koopsompolissen uit hoofde van een regeling voor huidige medewerkers van de afdeling Muskusrattenbestrijding, waarbij de reis- en verblijfkostenvergoeding voor maximaal 10 jaar is gewaarborgd. De koopsompolis is een aanvulling op de arbeidsovereenkomst van de muskusrattenbestrijders met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in het kader van het Sociaal Plan. Bij de overdracht van het Openbaar Lichaam Muskusrattenbestrijding (OLM) in 2008 heeft Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de afgesloten koopsompolissen overgenomen. De koopsompolis wordt in 10 jaar lineair afgeschreven. In 2009 is een bedrag van € 114.000 aan de afschrijvingen geboekt. Tevens heeft er een vermindering op de koopsompolissen van € 5.000 plaatsgevonden. Vlottende activa Onder de vlottende activa worden de liquide middelen, de kortlopende vorderingen en de overlopende activa afzonderlijk opgenomen.

C.

Liquide middelen (x € 1.000)

2008

2009

Nederlandse Waterschapsbank Postbank Kas * Totaal

24 4.113 4.137

1.832 1.066 2.898

* Saldo kas is minder dan € 500. D.

Kortlopende vorderingen Kortlopende vorderingen (x € 1.000) Debiteuren belastingen Dubieuze debiteuren belastingen Nog op te leggen kohieren

2008 7.894 -4.284 3.050

2009 9.720 -4.496 2.648

6.660 Debiteuren overig Dubieuze debiteuren overig

1.524 -35

Waarborgsommen Te vorderen rente deposito's CBL Totaal


7.872 3.019 -432

1.489 0 1.176 9.325

2.587 7 0 10.466

Pagina 12

Debiteuren belastingen

De uitvoering van de belastingheffing en invordering is bij Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) ondergebracht. De vorderingen zijn conform de opgave van WBL in de balans opgenomen. De vorderingen zijn direct opeisbaar. In de praktijk worden niet alle belastingvorderingen volledig geïnd. Voor eventuele dubieuze vorderingen is een bedrag van € 4.496.000 in mindering op de debiteuren belastingen gebracht.

Dubieuze debiteuren belastingen

Dubieuze debiteuren (x € 1.000)

Mutaties in 2009 saldo 31-12-2008

saldo toename

afname

31-12-2009

Dubieuze debiteuren belastingen Dub. debiteuren < 2009

4.284

1.089

3.195

Dub deb WSH ingezetenen 2009

239

239

Dub deb WSH gebouwd 2009

225

225

Dub deb WSH ongebouwd 2009

56

56

Dub deb zuiveringsheffing 2009

780

780

Dub deb WSH natuur 2009 Totaal

1 4.284

1.301

Dubieuze debiteuren overig

35

397

Totaal

35

397

1 1.089

4.496

Dubieuze debiteuren overig 432 0

432

Deze balanspost heeft tot doel het risico van het niet invorderen van belastingdebiteuren af te dekken (risicodekking). Op basis van de nog te ontvangen bedragen is het gedeelte van de bruto waterschapsbelasting dat nodig is voor kwijtscheldingen, bezwaarschriften en oninbaarheid berekend. Via deze balanspost worden de belastingdebiteuren afgeboekt, die naar verwachting niet door het waterschap geïnd kunnen worden als gevolg van kwijtscheldingen, bezwaarschriften en oninbaarheid. Het saldo van de post dubieuze debiteuren belastingen van € 4.496.000 wordt in mindering op de vorderingen gebracht. Debiteuren overig

Hier worden alle overige vorderingen van De Stichtse Rijnlanden geboekt. Eventueel oninbare vorderingen worden in mindering gebracht op het openstaande saldo via dubieuze debiteuren overig.

Nog op te leggen kohieren

Aan het einde van het verslagjaar is een inschatting gemaakt van de nog te verwachten belastingopbrengsten over 2009 en voorgaande jaren, die in 2010 zullen worden opgelegd. De aanslagen hebben voornamelijk betrekking op zuiveringsheffing bedrijven, die een aanslag ontvangen op basis van aangifte na afloop van het belastingjaar. Als nog te ontvangen opbrengsten over 2009 en voorgaande jaren is een bedrag van € 2.648.000 opgenomen, hiervan is € 653.000 nog op te leggen over 2008 en € 1.994.000 over 2009.

Waarborgsom Voor Waarborgsommen staat een te vorderen bedrag van € 7.000. Dit bedrag is in 2009 onder de kortlopende vorderingen opgenomen. Tot en met het jaar 2008 is de post onder langlopende schulden opgenomen. Te vorderen rente CBL

Onder de vorderingen en overlopende activa is de te vorderen rente op de deposito’s met betrekking tot de Cross Border Lease opgenomen. In verband met het beëindigen van de Cross Border Lease transactie is de vordering afgeboekt.

E.

Overlopende activa Overlopende activa (x € 1.000)

2008

2009

Nog te ontvangen bedragen

2.057

1.499

Vooruitbetaalde bedragen

4.145

3.436

Totaal

6.202

4.935


Pagina 13

Nog te ontvangen bedragen

De post nog te ontvangen bedragen is als volgt te specificeren:  € 1.200.000 vordering op het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) inzake Waterakkoord Weerdsluis. Het Waterakkoord bedraagt totaal € 6.400.000. Hiervan is € 4.000.000 voldaan, het resterende deel van € 2.400.000 wordt in 2012 voldaan. Jaarlijks wordt een bedrag van € 400.000 als vordering toegevoegd.  € 49.000 afrekening Muskusrattenbestrijding 2009 LCM  € 250.000 te ontvangen voorschot 2009 van provincie Zuid Holland inzake vaarwegbeheer. De vergoeding door de provincie heeft betrekking op de meerkosten die het waterschap moet maken voor het recreatievaarwegbeheer. Het betreft de kosten voor bediening, dagelijks onderhoud en kapitaallasten van sluizen en bruggen. In verband met de nieuwe regelgeving moet de post nog te ontvangen bedragen van provincies apart worden gepresenteerd. In het volgende overzicht is het verloop van de nog te ontvangen bedragen van de provincie Zuid-Holland vermeld. Nog te ontvangen bedragen Provincie Zuid-Holland (x € 1.000)

saldo

saldo

31-12-2008

toename

afname

31-12-2009

Vaarwegbeheer voorschot 2009

0

250

0

250

Totaal

0

250

0

250

Vooruitbetaalde bedragen

De post vooruitbetaalde bedragen van € 3.436.000 bestaat voor € 3.024.000 uit vooruitbetaalde rente en aflossing op langlopende leningen met vervaldata in 2010 en voor € 412.000 uit diverse vooruitbetaalde kosten voor het jaar 2010.

F.

Eigen vermogen (x € 1.000) Algemene reserve Bestemmingsreserve Nog te bestemmen saldo Totaal

Algemene reserve

saldo 31-12-2008 19.122 31 354 19.507

verdeling resultaat 2008 69 285 -354 0

resultaat 2009

saldo 31-12-2009 19.191 316 6.048 25.555

6.048 6.048

De algemene reserve kan worden ingezet voor tariefsegalisatie per belastingcategorie. Als er van tariefsegalisatie wordt gebruikgemaakt dan wordt er alleen onttrokken aan de reserve van de specifieke belastingcategorie. In 2009 is er een nieuwe belastingcategorie Watersysteemheffing natuur toegevoegd en heeft een herverdeling van de algemene reserve van Watersysteemheffing ongebouwd en Watersysteemheffing natuur plaatsgevonden. Algemene reserve (x € 1.000) Belastingcategorie WSH ingezetenen WSH gebouwd WSH ongebouwd WSH natuur Zuiveringsheffing Totaal

saldo 31-12-2008

verdeling resultaat 2008

723 6.852 3.010

1.279 1.468 434

8.537 19.122

-3.112 69

herverdeling 2009

saldo 31-12-2009

voorstel resultaat 2009

reserve na resultaat 2009

2.002 8.320 3.412 32 5.425 19.191

2.249 2.625 109 2 856 5.841

4.251 10.945 3.521 34 6.281 25.032

-32 32 0

Bestemmings Dit betreft een reserve “Geschiedschrijving Groot Waterschap Woerden”. Deze bestemmingsreserve, van origine groot € 39.000, is gevormd voor de uitgifte van reserve een boek over de historie van het Grootwaterschap van Woerden. In 2009 is het boek afgerond en gepubliceerd. De reserve kan hierdoor worden afgewikkeld. Conform het besluit van het bestuurlijk overleg van de Muskusrattenbestrijding wordt het resultaat met een bedrag van € 238.000 van de Muskusrattenbestrijding over het jaar 2009 aan de bestemmingsreserve Muskusrattenbestrijding toegevoegd. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarrekening 2009

Pagina 14

Bestemmingsreserve

toename

afname

voorstel

reserve

saldo

resultaat

resultaat

resultaat

na resultaat

31-12-2008

2008

2008

2009

2009

(x € 1.000) Groot Waterschap Woerden

31

Muskusrattenbestrijding Totaal

285 31

285

0

-31

0

238

523

207

523

Nog te bestemmen resultaat

In de stand van de reserves is het nog te bestemmen positieve saldo van 2008 met een bedrag van € 354.000 verwerkt conform het besluit tot bestemming van dit saldo door het algemeen bestuur op 17 juni 2009. Het te bestemmen saldo over 2009 is € 6.048.000 positief, zoals blijkt uit de rekening naar kosten- en opbrengstensoorten.

G.

Voorzieningen (x € 1.000)

saldo

dotatie

toename

afname

saldo

31-12-2008

2009

2009

2009

31-12-2009

Uitkeringen voormalig bestuursleden

356

100

258

198

Uitkeringen voormalig personeel

245

12

109

148

557

8.000

4.925

3.632

Groot onderhoud Poldermolen 2

997

156

209

944

Groot onderhoud Poldermolen 3

86

95

15

166

2.241

8.363

5.516

5.088

Arbeidsgerelateerde verplichtingen

Baggeren en saneren van waterlopen Baggeren Overige onderhoudswerkzaamheden

Totaal voorzieningen

0

Uitkeringen voormalig bestuursleden

Voor de uit te betalen pensioenen ten behoeve van (voormalige) bestuurders wordt periodiek de toekomstige verplichting door een actuaris berekend en indien nodig wordt de hoogte van de voorziening aangepast. De voorziening is gebaseerd op de contante waarde van de toekomstige verplichtingen. Er is in 2009 een actuariële berekening opgesteld. Voor de hoogheemraden is de opbouw van de pensioenen aan derden uitbesteed. Aan de pensioenbeheerder wordt de premie per maand en een eventuele aanvulling op de waarde betaald.

Uitkeringen voormalig personeel

Deze voorziening wordt aangehouden voor nog te betalen wachtgeldregelingen aan voormalig personeel. In 2009 is er op basis van de looptijden een actuele berekening opgesteld en de voorziening aan de berekening aangepast.

Baggeren

In 2001 is het programma baggeren 2001-2015 vastgesteld. In dit programma is inmiddels een aantal aanpassingen doorgevoerd als gevolg van het intensiveren van gebiedsgericht baggeren en het beter afstemmen van de plannen van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden met die van gemeenten (samen optrekken). De totale dotatie in 2009 bedraagt € 8.000.000 en er is voor € 4.925.000 (uitgaven minus ontvangen subsidies) aan de voorzieningen onttrokken. De stand van de voorzieningen voor baggeren ultimo 2009 bedraagt € 3.632.000.

Groot onderhoud

De vorming van de voorziening voor Groot onderhoud van het waterschapskantoor is gebaseerd op het Groot onderhoudsplan 2006-2015 van Poldermolen 2 en 3. In 2009 is er conform dit plan een bedrag van € 156.000 aan de voorziening Poldermolen 2 toegevoegd. Aan de voorziening Poldermolen 3 is de jaarlijkse dotatie van € 47.600 conform het Groot onderhoudsplan 2006-2015 voor de jaren 2008 en 2009 toegevoegd.


Pagina 15

H.

Vaste schulden (x € 1.000)

saldo lening aflossing 31-12-2008 2009 2009 Onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen:

Leningen bij financiële instellingen Obligatieleningen Leaseverplichtingen CBL Waarborgsommen Totaal

229.775 15 17.216 -5 247.001

25.000

18.151

25.000

17.216 -5 35.362

saldo 31-12-2009

236.624 15 0 0 236.639

Leningen bij financiële instellingen

In 2009 is er voor een bedrag van € 18.151.000 aan reguliere aflossingen verricht. Er zijn dit jaar geen leningen vervroegd afgelost. In december 2009 is er een lening van € 25.000.000 aangetrokken. In totaal is het saldo bij de financiële instellingen met € 6.849.000 verminderd. Voor een verdere detaillering van de vaste schulden wordt verwezen naar de “Staat van vaste schulden” in paragraaf 6.2 van de jaarrekening

Leaseverplichting CBL

Onder de post “Leaseverplichtingen Cross Border Lease” is de afwikkeling van de Cross Border Lease transactie verwerkt conform het besluit van de Algemene Ledenvergadering gehouden op 11 december 2009. In verband met de beëindiging van de Cross Border Lease transactie zijn de leaseverplichtingen komen te vervallen.

Waarborgsom In 2009 is de post Waarborgsommen onder de kortlopende vorderingen opgenomen. Tot en met het jaar 2008 is de post Waarborgsommen met een bedrag van € 5.000 onder langlopende schulden verwerkt. In 2009 heeft de overboeking naar de kortlopende vorderingen plaatsgevonden. I.

Vlottende passiva Onder de vlottende passiva worden afzonderlijk de netto-vlottende schulden met een looptijd korter dan 1 jaar en de overlopende passiva opgenomen.

Nettovlottende schulden

Netto-vlottende schulden (x € 1.000) Nederlandse Waterschapsbank ING Crediteuren Te betalen belastingen en premies Overige kortlopende schulden Totaal

2008

2009

6.094 1.021 11.635 643 4.193 23.586

0 809 9.444 745 1.485 12.483

Het saldo per 31-12-2009 van de Nederlandse Waterschapsbank bedraagt € 1.808.000 debet en is opgenomen onder de post liquide middelen. Daarnaast is het openstaande saldo crediteuren afgenomen met € 2.191.000. De post overige kortlopende schulden is onder andere verminderd met de kortlopende schuld van € 1.943.000 in verband met de afwikkeling van de Cross Border Lease transactie in 2009. Overlopende passiva

Overlopende passiva (x € 1.000) Verplichtingen Ontvangen voorschotten overheid Totaal

saldo

saldo

31-12-2008

toename

afname

31-12-2009

7.634

104

0

7.738

390

230

8.024

334

0

8.358


620

Pagina 16

Onder post verplichtingen zijn onder andere de volgende bedragen opgenomen: - € 5.990.000 nog te betalen rente langlopende leningen; - € 891.000 aan het jaar 2009 toe te rekenen kosten inzake in 2009 aangegane verplichtingen; - € 857.000 overige reserveringen met betrekking tot 2009. Kredietfaciliteiten

Het waterschap beschikt over een kredietfaciliteit van € 30.000.000 bij de Nederlandse Waterschapsbank en € 10.000.000 bij de ING.


Pagina 17

2.3

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen

Garantieverklaring

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft zich voor een bedrag van € 820.000 borg gesteld inzake de met het Waterschapshuis overeengekomen deelname in contracten voor Oracle Applicatie Componenten en Oracle Technologie Componenten.

Leningen bij financiële instellingen

Voor de aflossingen in 2010 op langlopende leningen bij financiële instellingen is een bedrag van € 11.151.000 berekend.

Cross Border Lease

In 1998 is een Cross Border Lease overeenkomst met betrekking tot de rioolwaterzuiveringsinstallaties afgesloten met de American International Group (AIG). Deze lease transactie heeft betrekking op de rioolzuiveringsinstallaties. De transactie is samen met de waterschap Fryslân en waterschap Vallei en Eem opgezet. Begin 2009 heeft de Amerikaanse Investeerder AIG te kennen gegeven dat zij de US Cross Border Lease transactie vroegtijdig wil beëindigen. Bovengenoemde waterschappen zijn na overleg met de investeerder AIG tot overeenstemming gekomen over de (commerciële) voorwaarden waartegen de US Cross Border Lease transactie wordt beëindigd. De drie waterschappen hebben daarbij de volledige beschikking van de rioolwaterszuiveringsinstallatie (RWZI’s) teruggekregen. Op 27 mei is de US Cross Border Lease transactie definitief beëindigd. Het algemeen bestuur van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft op 16 september 2009 ingestemd met de opgestelde eindverantwoording inzake de beëindiging van de Cross Border Lease transactie. Als gevolg van de Cross Border Lease transactie heeft het waterschap sinds 1998 een deelneming in DSR Leasing B.V. I (besloten vennootschap). De financiële gegevens van het waterschap en de besloten vennootschap zijn geconsolideerd in de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en de daarbij behorende toelichting. Tijdens de aandeelhoudersvergadering in december 2009 hebben de bestuurders van DSR Leasing B.V. met het oog op beëindiging van de Cross Border Lease transactie besloten om de besloten vennootschap te ontbinden en haar vermogen te vereffenen. Het nog aanwezige vermogen met een bedrag van € 23.836 zal na ontvangst van een zogenaamde verklaring van non-verzet van de rechtbank, worden uitgekeerd aan het waterschap. Na de goedkeuring van de rechtbank houdt de besloten vennootschap op te bestaan. De verwachting is dat in april 2010 de verklaring wordt ontvangen. Op de balans per 31 december 2009 is het aanwezige vermogen in de besloten vennootschap nog opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening en de geconsolideerde winst- en verliesrekening. De enkelvoudige jaarrekening van het waterschap is in hoofdstuk 7 van de jaarrekening opgenomen.


Pagina 18

2.4

Kasstroomoverzicht op basis van geconsolideerde balans

(x € 1.000) 2008

2009

354

6.048

Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen

25.193

19.831

Mutaties voorzieningen

-4.791

2.847

20.402

22.678

Veranderingen in vlottende middelen: Vorderingen en overlopende activa Vlottende passiva

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

-1.078

126

-10.195

-10.769

-11.273

-10.643

9.129

12.035

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto Investeringen materiële vaste activa (Des)investeringen in financiële vaste activa

-28.341

-26.948

-124

17.989 -8.959

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

-28.465

-8.959

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutaties langlopende leningen

18.811

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

18.811

-10.363

-171

-1.239

Mutatie geldmiddelen

-10.363

Stand liquide middelen per 31 december 2007/2008

4.308

4.137

Stand liquide middelen per 31 december 2008/2009

4.137

2.898

-171

-1.239

Toelichting: Een kasstroomoverzicht is een overzicht van de feitelijke geldstromen die in een organisatie in de loop van een boekjaar hebben plaatsgevonden.


Pagina 19

3.

REKENING NAAR PROGRAMMA’S

3.1

Exploitatierekening naar programma’s

(x € 1.000)

begroting

rekening

verschil

verschil

2009

2009

begr-rek

in %

Netto kapitaallasten

4.523

3.442

1.081

Overige netto-lasten

4.370

4.030

340

Totaal kosten

8.893

7.472

1.421


0

32

-32


183

178

5

Totaal kosten

183

210

-27

Primaire en regionale waterkeringen

16

Calamiteitenzorg

-15

Waterkwantiteitsbeheer Netto kapitaallasten

4.606

4.877

-271


21.386

20.126

1.260

Totaal kosten

25.992

25.003

989

4

Nationaal Bestuursakkoord Water Netto kapitaallasten

119

54

65


2.836

2.353

483

Totaal kosten

2.955

2.407

548

19

Kwaliteit van het opppervlaktewater (EKW) Netto kapitaallasten

402

116

286


5.194

4.520

674

Totaal kosten

5.596

4.636

960

17

Zuiveringsbeheer Netto kapitaallasten

22.361

21.376

985


22.347

24.110

-1.763

Totaal kosten

44.708

45.486

-778


215

206

9


4.438

4.079

359

Totaal kosten

4.653

4.285

368

8

92.980

89.499

3.481

4

Watersysteemheffing ingezetenen

17.091

17.590

499


22.989

24.062

1.073

3.594

3.661

67

43

43

0

ZuiveringsheffingVerontreinigingsheffing

49.687

50.191

504

Totaal netto belastinopbrengsten

93.404

95.547

2.143

2

424

6.048

5.624

1.326

-2

Lastendruk

Totaal kosten programma's Netto belastingopbrengst per categorie

Watersysteemheffing overig ongebouwd Watersysteemheffing natuur

Mutatie reserves Toevoeging (+) / onttrekking (-) reserves

Conform het Waterschapsbesluit bevat de rekening naar programma’s een overzicht van de gerealiseerde netto-kosten van de programma’s.


Pagina 20

3.2

Toelichting exploitatierekening naar programma’s

In het jaarverslag staat een uitgebreide toelichting op de rekening naar programma’s. Hieronder volgt een korte toelichting per programma:

Primaire en regionale waterkeringen (€ 1,4 miljoen voordeel) Er ontstaat een voordeel van € 1,1 miljoen door een lagere toerekening van rentelasten, omdat de totale rentelasten van het hoogheemraadschap lager zijn. Het effect hiervan op dit programma is relatief groot, omdat door de lange afschrijvingstermijn van waterkeringen de kapitaallasten voor een groot deel uit rentelasten bestaan. Het overige voordeel van € 0,3 miljoen ontstaat vooral door scherper inhuren van personeel.

Calamiteitenzorg (€ 0,03 miljoen nadeel) Het nadeel ontstaat door een toerekening van kapitaallasten aan dit programma. In de begroting is deze toerekening niet geraamd.

Waterkwantiteitsbeheer (€ 1,0 miljoen voordeel) Het voordeel wordt verklaard doordat de kosten voor onderhoud € 0,3 miljoen lager uitvallen. Daarnaast is een niet geraamde afkoopsom met betrekking tot het onderhoud van de Hollandse Kade van € 0,7 miljoen ontvangen van de provincie Zuid-Holland. Hier staat een nadeel van ongeveer € 0,3 miljoen tegenover vanwege een hogere toerekening van kapitaallasten door een hoger investeringsvolume. Het overige voordeel van € 0,3 miljoen wordt met name verklaard door een lagere bijdrage voor het waterakkoord Bodegraven aan het buurwaterschap Hoogheemraadschap van Rijnland door een betere aansturing van de waterhoeveelheid.

Nationaal Bestuursakkoord Water (€ 0,5 miljoen voordeel) Er ontstaat een voordeel van € 0,4 miljoen doordat beleidsmatige onderzoeken in 2009 niet of gedeeltelijk zijn uitgevoerd. Daarnaast zijn er niet geraamde bijdragen van € 0,1 miljoen van andere overheden ontvangen.

Kwaliteit van het oppervlakte water (€ 1,0 miljoen voordeel) Het voordeel wordt voor € 0,6 miljoen verklaard door inzet van minder personeel die bij dit programma betrokken zijn. Daarnaast wordt er € 0,3 miljoen minder aan kapitaallasten doorbelast aan dit programma, vanwege de totale lagere rentelasten van het hoogheemraadschap.

Zuiveringsbeheer (€ 0,8 miljoen nadeel) Een groot deel van de overschrijding wordt verklaard door een afrekening voor de geloosde vervuilingseenheden op de Vecht door rwzi Utrecht van € 0,9 miljoen over het boekjaar 2008 van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht.

Lastendruk (Perceptiekosten) (€ 0,4 miljoen voordeel) Het voordeel hangt voornamelijk samen met het inzetten van minder personeel voor een bedrag van ruim € 0,2 miljoen. Daarnaast is er in 2009 extra ingezet op het innen van achterstallige vorderingen. Dit heeft geresulteerd in hogere belastingopbrengsten dan geraamd met als gunstig bijeffect een hogere opbrengst van € 0,2 miljoen uit geïnde kosten van aanmaningen en dwangbevelen.


Pagina 21

Netto belastingopbrengst per categorie ( € 2,1 miljoen voordeel) De belastingopbrengsten zijn € 2,1 miljoen hoger dan begroot. Dit is voor ongeveer € 0,1 miljoen toe te schrijven aan ‘oude’ belastingjaren. Voor het belastingjaar 2009 is de opbrengst dus meer dan € 2,0 miljoen hoger. Over het algemeen ligt de oorzaak van de hogere belastingopbrengsten met name in het feit dat het belastingdraagvlak hoger blijkt te zijn dan in de begroting is meegenomen en dat de kwijtscheldingen lager zijn. Het aantal kwijtscheldingen is al enkele jaren lager dan begroot. Deze trend is bij de begroting van 2009 reeds geconstateerd. Het is moeilijk in te schatten wat het effect van de huidige recessie is op de omvang van de kwijtscheldingen, daarom is een eventuele bijstelling uitgesteld. De kwijtscheldingen spelen met name een rol bij Watersysteemheffing ingezetenen en bij de Zuiveringsheffing. Bij de eerste categorie is de kwijtschelding € 0,3 miljoen lager dan begroot en bij de tweede categorie is de kwijtschelding € 0,9 miljoen lager. De extra belastingopbrengsten bij Watersysteemheffing gebouwd en ongebouwd worden veroorzaakt door het hogere belastingdraagvlak. In de begroting van 2009 is voor de categorie Watersysteemheffing gebouwd rekening gehouden met een stijging van het totaal van de WOZ-waarden van 1,5% vanwege de toename van het aantal woningen en daarmee de totale waarde ervan. Er is dus in het begrote belastingdraagvlak rekening gehouden met de groei van het aantal woningen (m.n. door nieuwbouw). In de begroting van het belastingdraagvlak wordt echter, uit voorzichtigheid, geen rekening gehouden met de stijging van de gemiddelde WOZ-waarde en dus de prijsontwikkeling. De reden hiervoor is het feit dat de prijsontwikkeling ook negatief kan zijn. De meeropbrengst voor gebouwd voortvloeiende uit het hogere draagvlak door de stijging van de hogere gemiddelde WOZ-waarde is ongeveer €1,0 miljoen. De belastingopbrengst voor Watersysteemheffing gebouwd is conform begroting 2009. De realiteit geeft een iets hoger belastingdraagvlak aan dan bij de begroting van 2009 is ingeschat. Bovenstaande verklaart de meeropbrengsten per belastingcategorie grotendeels. Bij zuiveringsheffing moet daar echter een kanttekening bij worden geplaatst. Lagere kwijtscheldingen schelen weliswaar € 0,9 miljoen, maar daar staat een € 0,2 miljoen lagere Bruto Omslag op woningen en een € 0,3 miljoen grotere toevoeging aan de voorziening voor oude belastingjaren tegenover. In totaal is binnen deze categorie daardoor de opbrengst niet € 0,9 miljoen maar € 0,5 miljoen hoger dan begroot.


Pagina 22

4.

REKENING NAAR KOSTENDRAGERS

4.1

Exploitatierekening naar kostendragers begroting 2009 1.678 1.318 2.996

rekening 2009 1.006 1.176 2.182

WSH *

ZH*

1.006 1.176 2.182

0

1.545 5.567 48 7.160

474 4.581 35 5.090

474 4.581 35 5.090

0

Beheersinstrumenten watersystemen Aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen Baggeren waterlopen en saneren van waterbodems Beheer hoeveelheid water Calamiteitenbestrijding watersystemen Monitoring watersystemen Inrichting en onderhoud watersystemen

341 5.212 8.250 5.800 115 1.606 21.324

578 5.547 8.020 5.748 85 1.296 21.274

578 5.547 8.020 5.748 85 1.296 21.274

0

Getransporteerd afvalwater Gezuiverd afvalwater Verwerkt slib Afvalwaterbehandeling door derden Bouw en exploitatie zuiveringstech. werken

3.471 27.991 7.002 429 38.893

4.603 28.932 6.602 480 40.617

0

4.603 28.932 6.602 480 40.617

583 -248 335

562 -250 312

562 -250 312

0

16 495 474 985

11 683 436 1.130

11 683 436 1.130

0

WVO-vergunningen en meldingen Handhaving WVO Rioleringsplannen en subsidies lozingen Aanpak diffuse emissies derden Beheersing van lozingen

713 608 652 93 2.066

661 595 358 14 1.628

0

661 595 358 14 1.628

Belastingheffing Invordering Heffing en invordering

3.081 496 3.577

3.267 119 3.386

1.758 64 1.822

1.509 55 1.564

Bestuur Ondersteunende afdelingen Algemene bedrijfsvoering

2.416 13.228 15.644

2.432 11.448 13.880

1.467 6.906 8.373

965 4.542 5.507

Totaal generaal

92.980

89.499

40.183

49.316

Netto belastingopbrengst per categorie Opbrengst watersysteem ingezetenen Opbrengst watersysteem gebouwd Opbrengst watersysteem overig ongebouwd Opbrengst watersysteem natuur Opbrengst zuiveringsheffing/verontreinigingsheffing Totaal netto belastingopbrengst

17.091 22.989 3.594 43 49.687 93.404

17.590 24.062 3.661 43 50.191 95.547

17.590 24.062 3.661 43 45.356

50.191 50.191

424

6.048

5.173

875

(x € 1.000) Eigen plannen Plannen van derden Planvorming Beheersinstrumenten waterkeringen Aanleg en onderhoud waterkeringen Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding Aanleg en onderhoud waterkeringen

Aanleg en onderhoud vaarwegen en havens Verkeersregeling/veiligheid vaarwegen en havens Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens Keur Vergunningen en keurontheffingen Handhaving keur Vergunningverlening en handhaving keur

Mutatie reserves

* WSH is kostendrager Watersysteemheffing / ZH is kostendrager Zuiveringsheffing


Pagina 23

Toelichting belastingopbrengst per categorie (x € 1.000)

begroting

rekening

verschil

verschil

2009

2009

begr-rek

in %

17.091

18.670

499

3

1.073

5

67

2

0

0

Netto belastingopbrengst per categorie Opbrengst watersysteem ingezetenen Kwijtschelding watersysteem ingezetenen

-1.035

Bezwaren watersysteem ingezetenen

-189

Oninbaar watersysteem ingezetenen

-93

Toevoeging/onttrekking voorgaande jaren

237

Netto opbrengst watersysteem ingezetenen

17.091

17.590

Opbrengst watersysteem gebouwd

22.989

24.745

Kwijtschelding watersysteem gebouwd Bezwaren watersysteem gebouwd

-666

Oninbaar watersysteem gebouwd

-117


100

Netto opbrengst watersysteem gebouwd

22.989

24.062

Opbrengst watersysteem overig ongebouwd

3.594

4.016

Kwijtschelding watersysteem ongebouwd Bezwaren watersysteem ongebouwd

-337

Oninbaar watersysteem ongebouwd

-51

Toevoeging/onttrekking voorgaande jaren Netto opbrengst watersysteem ongebouwd Opbrengst watersysteem natuur

33 3.594

3.661

43

44

Kwijtschelding watersysteem natuur Bezwaren watersysteem natuur

-1

Oninbaar watersysteem natuur Toevoeging/onttrekking voorgaande jaren Netto opbrengst watersysteem natuur Opbrengst zuiveringsheffing

43

43

49.687

54.602

Kwijtschelding zuiveringsheffing

-1.835

Bezwaren zuiveringsheffing

-1.954

Oninbaar zuiveringsheffing

-339


-283

Netto opbrengst watersysteem natuur

49.687

50.191

504

1

Totaal netto opbrengst waterschapsbelasting

93.404

95.547

2.143

2


Pagina 24

4.2

Toelichting exploitatierekening naar kostendragers

In het jaarverslag staat een uitgebreide toelichting op de rekening naar kostendragers en de bijbehorende beleidsvelden. De overhead wordt volgens een vaste verdeelsleutel verdeeld naar de programma’s. In de verdeling naar kostendragers en beleidsvelden wordt de overhead niet verdeeld, maar wordt deze als Algemene Bedrijfsvoering zichtbaar gemaakt. Opvallende afwijkingen doen zich met name voor op de beleidsvelden:  Aanleg en onderhoud waterkeringen (€ 2,1 miljoen voordeel)  Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken (€1,7 miljoen nadeel)  Algemene bedrijfsvoering (€ 1,8 miljoen voordeel)  Belastingopbrengsten (€ 2,1 miljoen voordeel)  Planvorming (€ 0,8 miljoen voordeel)

Aanleg en onderhoud waterkeringen Het voordeel ontstaat voor een groot deel door een lagere toerekening rentelasten, omdat de totale rentelasten van het hoogheemraadschap lager zijn. Het effect op dit beleidsveld is relatief groot, omdat door de lange afschrijvingstermijn van waterkeringen de kapitaallasten voor een groot deel uit rentelasten bestaan.

Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken Het nadeel wordt met name verklaard door een afrekening van 2008 van het waterschap AGV voor de geloosde vervuilingseenheden op de Vecht door rwzi Utrecht. Daarnaast zijn er incidentele lasten in verband met onderhoud van een zuiveringsfilter en een toevoeging aan de dubieuze debiteuren inzake nog te ontvangen bedragen van werkzaamheden bij een rwzi. Tenslotte zijn de gerealiseerde kapitaallasten lager dan geraamd door de latere activering van grote investeringsuitgaven die in 2008 en 2009 hebben plaatsgevonden.

Algemene bedrijfsvoering Het voordeel ontstaat door een onderschrijding op de personeelslasten vanwege gedeeltelijke en latere invulling van vacatureruimte. Verder zijn investeringen op het gebied van automatisering vertraagd of uitgesteld. Dit leidt tot lagere kapitaallasten dan waar in de begroting rekening mee is gehouden.

Belastingopbrengsten In de toelichting op de programma’s zijn de extra belastingopbrengsten uitgebreid toegelicht.

Planvorming Het voordeel ontstaat doordat een aantal beleidsmatige onderzoeken in 2009 niet of gedeeltelijk zijn uitgevoerd. Daarnaast zijn er niet geraamde bijdragen van andere overheden ontvangen.


Pagina 25

5.

REKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORT

5.1

Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstsoort

(x € 1.000)

rekening

begroting

rekening

verschil

verschil

2008

2009

2009

begr-rek

in %

Lasten Rentelasten

12.290

13.750

11.389

2.361

17

Afschrijvingen

25.193

19.663

19.831

-168

-1

37.483

33.413

31.220

2.193

7

13.706

17.006

15.110

1.896

11

161

200

173

27

14

2.839

3.420

3.219

201

6

960

196

347

-151

-77

Totaal kapitaallasten

J

Salarissen Uitkeringen Sociale lasten Overige personeelslasten (vast) Personeel van derden

2.373

1.738

3.198

-1.460

-84

819

1.617

1.144

473

29

20.857

24.177

23.191

986

4

8

22

-14

-175

Overige gebruiks- en verbruiksgoederen

2.649

2.819

2.851

-32

-1

Energie

5.094

4.264

4.550

-286

-7 -1.025

Overige personeelslasten (variabel) Totaal personele lasten

K

Duurzame gebruiksgoederen

Huren, pacht en andere rechten

137

12

135

-123

Leasebetalingen operational lease

570

570

494

76

13

Verzekeringen

312

269

335

-66

-25

Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Bijdragen aan overheden

61

81

-20

-33

8.580

7.499

1.081

13

16.497

19.624

20.042

-418

-2

1.563

-1.563

0

1.745

Bijdragen aan overigen Toevoegingen aan voorzieningen Afwikkelverschillen Totaal variabele lasten

75 6.692

23

1.754

346

1.408

80

8.156

8.156

8.362

-206

-3

0

0

308 L

Totaal lasten

42.258

46.117

46.280

-163

0

100.598

103.707

100.691

3.016

3

0

0

52

52

0

Baten Externe rentebaten

1.176

Interne rentebaten

56

Dividend- en bonusuitkeringen

156

56

56

Baten ivm salarissen en sociale lasten

185 83

90

90

0

Opbrengst uit grond en water

33

12

12

0

107

129 45

Opbrengst uit overige eigendommen

100

766

83

190

Diensten voor derden

1.928

1.251

1.819

568

Bijdragen van overheden

4.272

3.349

5.085

1.736

52

25

652

449

-203

-31 0

Bijdragen van overigen Afwikkelverschillen

354

0

Vrijval voorzieningen

478

0

0

2.418

44

Totaal baten

M

Saldo lasten -/- baten Geactiveerde lasten

N

Totaal nog te dekken

9.357

5.435

7.853

91.241

98.272

92.838

5.434

6

3.557

5.292

3.339

-1.953

-37

87.684

92.980

89.499

3.481

4

88.038

93.404

95.547

2.143

2

354

424

6.048

5.624

1.326

Dekking Waterschapsbelastingen Exploitatieresultaat

O


Pagina 26

5.2

Toelichting rekening naar kosten- en opbrengstsoort

J.

Kapitaallasten

A lg e mee n

De kapitaallasten zijn opgebouwd uit de rente- en afschrijvingskosten van het waterschap. Beide componenten worden hieronder afzonderlijk toegelicht Rentelasten (x € 1.000)

rekening 2008 10.521 1.176 536 57 12.290

Rente geldleningen Crossborder lease Rekening courant Rente MRB Totaal

begroting 2009 13.750

rekening 2009 11.231

13.750

106 52 11.389

verschil begr-rek 2.519 0 -106 -52 2.361

verschil in %

17

Rentekosten

De rentekosten over 2009 zijn € 2.361.000 lager dan begroot. In de bovenstaande tabel wordt een specificatie van dit verschil gegeven. In de financiële paragraaf van het jaarverslag is een nadere analyse opgenomen.

Rente geldleningen

In de loop van 2009 is er totaal voor € 18.151.000 aan reguliere aflossingen verricht. In december 2009 is een nieuwe langlopende lening van € 25.000.000 aangetrokken, met een looptijd van 10 jaar en een rente van 3,28%.

Cross Border Lease

Onder de post “Cross Border Lease” zijn de rentekosten van € 1.176.000 opgenomen van de leaseverplichtingen die voortvloeien uit de Cross Border Lease overeenkomst, welke volledig worden gedekt uit de rentebaten op de deposito’s. Conform het besluit van de Algemene Ledenvergadering, welke is gehouden op 11 december 2009, heeft de afboeking van de rentekosten van de Cross Border Lease plaatsgevonden.

Rekening courant

De rentekosten van de rekening courant zijn niet begroot en bedragen voor het jaar 2009 € 106.000. Het bedrag is aanzienlijk lager dan het bedrag van 2008 in verband met het lage rentepercentage op de rekening courant. Afschrijvingen (x € 1.000) Materiële vaste activa Immateriële vaste activa Financiële vaste activa Totaal

rekening 2008 22.697 2.383 113 25.193

begroting 2009 19.663


19.663

114 19.831

verschil begr-rek -54 0 -114 -168

verschil in %

-1

Afschrijving

De afschrijvingen over materiële vaste activa zijn in 2009 € 54.000 hoger dan begroot. De afschrijvingen van de financiële vaste activa met een bedrag van € 114.000 zijn niet de begroting opgenomen. Deze afschrijvingen hebben betrekking op de koopsompolissen van de Muskusrattenbestrijding.

K.

Personele lasten (x € 1.000) Salarissen Uitkeringen Sociale Lasten Overige personeelslasten (vast) Personeel van derden Overige personeelslasten (variabel) Totaal

rekening 2008 13.706 161 2.839 959 2.373 819 20.857

begroting 2009 17.006 200 3.420 196 1.738 1.617 24.177


rekening 2009 15.110 173 3.219 347 3.198 1.144 23.191

verschil begr-rek 1.896 27 201 -151 -1.460 473 986

verschil in %

4

Pagina 27

Personele lasten

De realisatie bij de salarissen en de sociale lasten laat een onderschrijding van € 2.124.000 zien. Dit wordt veroorzaakt door niet ingevulde vacatures. Tegenover deze onderschrijding staat een overschrijding van € 1.460.000 op personeel van derden. Het verschil van de overige personeelslasten wordt veroorzaakt door een lagere besteding van reis- en verblijfskosten van € 300.000. Overzicht FTE's Bezetting: ingevulde FTE's per 31 december 2008 Bezetting: ingevulde FTE's per 31 december 2009 Formatie: aantal FTE’s in begroting 2009

L.

295 314 346

Variabele lasten (x € 1.000)

rekening

begroting

rekening

2008

2009

2009

begr-rek

8

22

-14


verschil verschil


2.649

2.819

2.851

-32

Energie

5.094

4.264

4.550

-286 -123


137

12

135


570

570

494

76

Verzekeringen

312

269

335

-66

Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Bijdragen aan overheden Bijdragen aan overigen Toevoegingen aan voorzieningen Afwikkelverschillen Totaal variabele lasten

75

61

81

-20

6.692

8.580

7.499

1.081

16.497

19.624

20.042

-418

1.563

-1.563

1.745 23

1.754

346

1.408

8.156

8.156

8.362

-206

46.117

46.280

-163

308 42.258

in %

0 0

Duurzame verbruiksgoederen

De kosten van verbruiksgoederen zijn € 14.000 hoger dan begroot. De kosten hebben betrekking op aanschaf van meubilair en inventaris.


De totale kosten van overige gebruiks- en verbruiksgoederen zijn € 32.000 hoger dan begroot. Hieronder volgen een aantal kostensoorten met in verhouding een aanzienlijke over- of onderschrijding: Apparatuur en gereedschappen overschrijding van € 50.000 Overige aankopen onderschrijding van € 80.000 Chemicaliën zuiveringsinstallaties overschrijding van € 109.000

Energie

De kosten van energie overschrijden de begroting 2009 met € 286.000. Ten opzichte van de realisatie 2008 is er echter een daling van € 540.000 waar te nemen.


In 2009 zijn de kosten met betrekking tot het leasen van de auto’s van de Muskusrattenbestrijding onder de kostensoort leasebetalingen operational lease opgenomen. De realisatie is € 123.000 hoger dan begroot en conform de realisatie van 2008.

Leasebetaling In verband met de nieuwe verslagleggingsvoorschriften moeten de kosten voor leasebetalingen betreffende operational lease apart worden vermeld. In 2008 zijn operational de kosten voor het huren van het autopark onder de post huren, pacht en andere lease rechten verwerkt. Voor de vergelijking zijn de cijfers van 2008 aangepast. Verzekering

Verzekeringen heeft een overschrijding van € 66.000 ten opzichte van de begroting. Dit is ontstaan doordat de WA aansprakelijkheidsverzekering Waterschap 2009 met een bedrag van € 72.000 ten onrechte niet in de begroting is opgenomen.


Pagina 28

Belastingen

De kosten van belastingen zijn € 20.000 hoger dan begroot. De post motorrijtuigenbelasting is € 15.000 hoger dan begroot.

Onderhoud door derden

De realisatie van onderhoud door derden is € 1.081.000 lager dan in de begroting is vastgesteld. De grootste afwijkingen: - Schoonmaakwerkzaamheden € 145.000 hoger dan begroot - Beheer/onderhoud objecten € 66.000 hoger dan begroot - Beheer/onderhoud kaden € 57.000 hoger dan begroot - Beheer/onderhoud dijken € 88.000 lager dan begroot - Mechanisch/electrotechnisch onderhoud € 395.000 hoger dan begroot - Bouwkundig onderhoud € 461.000 lager dan begroot - Overig onderhoud € 1.170.000 lager dan begroot In de post overig overhoud is in de begroting een bedrag voor onvoorzien opgenomen. In de realisatie van 2009 is dit bedrag voor een deel ingezet op andere kostensoorten.

In 2009 zijn de kostensoorten grensoverschrijdend afvalwater en WVO-heffing Overige diensten door effluent onder overige diensten opgenomen. Tot en met 2008 zijn deze kosten onder de post belastingen geboekt. De vergelijkende cijfers zijn aan de nieuwe derden rubricering aangepast. Hier zijn ook de kosten van de toevoeging dubieuze debiteuren geboekt. Bijdragen aan In 2009 is een splitsing in bijdragen aan overheden en overigen verplicht. De lozingsvergoeding van € 1.400.000 inzake het waterakkoord Sluis Bodegraven valt overheden onder bijdragen aan overheden. In de begroting van 2009 is dit bedrag onder bijdragen aan overigen opgenomen. Bijdragen aan Zie bijdragen aan overheden. overigen Toevoeging aan voorzieningen

In 2009 is aan de voorziening baggeren een bedrag van € 8.000.000 gedoteerd. De voorziening groot onderhoud van Poldermolen 2 is met het bedrag van € 156.000 verhoogd. Aan de voorziening groot onderhoud Poldermolen 3 is de jaarlijkse dotatie van € 47.600 voor de jaren 2008 en 2009 toegevoegd.

M.

Baten (x € 1.000) Externe rentebaten (incl DSR Leasing) Interne rentebaten Dividenden en bonusuitkeringen Baten ivm salarissen en sociale lasten Opbrengst uit grond en water Opbrengst uit overige eigendommen Diensten voor derden Bijdragen van overheden Bijdragen van overigen Afwikkelverschillen Vrijval voorzieningen Totaal

rekening 2008 1.176 56 185 83 33 766 1.928 4.272 25 354 478 9.357

begroting 2009

rekening 2009

83 1.251 3.349 652

52 156 90 12 190 1.819 5.085 449

5.435

7.853

100

verschil begr-rek 0 52 56 90 12 107 568 1.736 -203 0 0 2.418

verschil in %

44

Interne rentebaten

Over de koopsompolis wordt een percentage van 5% interne rente berekend. De rentekosten komen ten laste van de afdeling MRB, zodat de rentekosten in de verdeling van de totale kosten MRB worden verrekend. De opbrengst interne rente is de opbrengst binnen Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden van de doorberekende rente aan de afdeling MRB.

Dividenden

In 2009 is een bedrag van € 156.000 dividend over 2008 uitgekeerd door de Nederlandse Waterschapsbank.


Pagina 29

Uitkeringen als gevolg van de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet en Ziektewet Baten ivm salarissen en worden onder deze opbrengstsoort geboekt. sociale lasten Opbrengst uit Vanaf 2009 worden de opbrengsten uit grond en water apart vermeld. Hieronder vallen de ontvangen bedragen voor pacht, jacht-en visrecht van water en grond. grond en water

Opbrengst uit Hieronder is een bedrag van € 94.000 in verband met verhuur van eigendommen opgenomen. Tevens is er een bedrag van € 96.000 geboekt voor het buitengebruik overige stellen van activa (Oude Sluis). Dit bedrag is niet in de begroting opgenomen. eigendommen

Diensten voor Deze opbrengstsoort bevat: - Opbrengsten bruggeld 2009 € 11.500 derden - Uitkering kadastraal recht 2008 € 20.000 - Doorbelasting werkzaamheden Muskusrattenbestrijding € 127.500 - Bijdragen grensoverschrijdend afvalwater € 948.000, dit bedrag is € 30.000 hoger dan begroot. - Opbrengst afwikkelen projecten rechtstreeks in exploitatie € 238.000, deze opbrengsten zijn niet de begroting opgenomen. - Opbrengst aanmaningen en dwangbevelen € 465.000, er is € 191.000 meer geïncasseerd dan in de begroting is meegenomen. Bijdragen van Het verschil met de begroting is ontstaan door het ontvangen van een bedrag van € 750.000 voor de overdracht van het beheer, onderhoud en eigendom van de overheden Hollandse Kade en een bedrag van € 300.000 voor het aanleggen van een nieuw fietspad bij de reconstructie van de Hollandse Kade. Bijdragen van De opbrengst van de afwikkeling van de Cross Border Lease transactie met een bedrag van € 391.000 is onder deze post verwerkt. Voor het netto-resultaat moeten overigen nog de kosten van € 50.000 in mindering worden gebracht.

N.

Geactiveerde lasten (x € 1.000) Personeelslasten Bouwrente Totaal

rekening 2008 2.572 985 3.557

begroting 2009 4.106 1.186 5.292

rekening 2009 2.222 1.117 3.339

verschil begr-rek -1.884 -69 -1.953

verschil in %

-37

De geactiveerde lasten bestaan uit geactiveerde personeelslasten en geactiveerde bouwrente. De geactiveerde lasten zijn in 2009 € 1.953.000 lager dan begroot. Bouwrente is de rente die voortvloeit uit de financiering van uitgaven gedurende de uitvoering van investeringsprojecten. Deze rente wordt onttrokken aan de exploitatie en opgenomen in de integrale kostprijs van de investeringsprojecten. De geactiveerde bouwrente bedraagt in 2009 € 1.117.000 en is € 69.000 lager dan begroot. Geactiveerde personeelslasten zijn de kosten van de uren van de medewerkers van het eigen waterschap die worden besteed aan de uitvoering van investeringsprojecten. De directe kosten van de uren zijn verhoogd met de daaraan toe te rekenen kosten voor overhead. Deze personeelslasten worden onttrokken aan de exploitatie en opgenomen in de integrale kostprijs van de investeringsprojecten. De geactiveerde personeelslasten bedragen in 2009 € 2.222.000 bij een begroting van € 4.106.000.


Pagina 30

O.

Waterschapsbelastingen (x € 1.000)

Waterschapsbelastingen

Waterschapsbelastingen


begroting 2009

rekening 2009

93.404

95.547

verschil begr-rek

verschil in %

2.143

2

De netto opbrengsten uit de waterschapsbelastingen zijn € 2.143.000 hoger dan begroot. Onderstaand een uitsplitsing van deze opbrengsten: (x € 1.000)

voorgaande jaren 237 100 33

Watersysteemheffing ingezetenen Watersysteemheffing gebouwd Watersysteemheffing ongebouwd Watersysteemheffing natuur Zuiveringsheffing Totaal

-283 87

rekening 2009 17.353 23.962 3.628 43 50.474 95.460

totaal 17.590 24.062 3.661 43 50.191 95.547

Opbrengsten In de onderstaande tabel zijn de opbrengsten van voorgaande jaren buiten 2009 beschouwing gelaten. (x € 1.000)

rekening

begroting

rekening

verschil

2008

2009

2009

begr-rek

Watersysteemheffing ingezetenen

11.162

17.091

17.353

262


16.297

22.989

23.962

973

3.271

3.594

3.628

34

43

43

0

Watersysteemheffing ongebouwd Watersysteemheffing natuur

Exploitatieresultaat

Zuiveringsheffing

57.911

49.687

50.474

787

Totaal

88.641

93.404

95.460

2.056

Het exploitatieresultaat van € 6.048.000 positief is op de balans als nog te bestemmen saldo opgenomen. In paragraaf 1.2 is een voorstel tot bestemming van dit saldo opgenomen.


Pagina 31

6.

SPECIFICATIES

In dit hoofdstuk wordt een totaaloverzicht gegeven van alle (investerings)werken die aan het begin van het begrotingsjaar nog onderhanden zijn en die lopende het jaar zijn gestart. Voor de werken die aan het einde van het begrotingsjaar nog onderhanden zijn, worden ook de restantkredieten weergegeven. Hieronder worden de opgenomen kolommen in het totaaloverzicht nader toegelicht.

a. Projectnummer

- Nummer van het project. De projecten zijn gerubiceerd op nummer en niet op thema.

b. Projectnaam

- Naam van het project.

c. OHW tm 2008

- OHW = onderhanden werken, betreft projecten die op 31 december 2008 nog onderhanden zijn.

d. Projectkosten/opbrengsten 2009

- De gemaakte kosten minus opbrengsten in 2009 van de investeringsprojecten.

e. Overboeking OHW 2009

- Betreft projecten die in 2009 gereedgekomen zijn en daardoor niet meer onderhanden zijn.

f. OHW tm 2009

- Betreft projecten die op 31 december 2009 nog onderhanden zijn.

g. Start jaar

- Het startjaar van een project.

h. Netto krediet

- Beschikbaar gesteld bedrag door het bestuur na aftrek van financiering door derden.

i. OHW tm 2009

- Zie kolom f

j. Restant krediet per 31-12-2009

- Betreft het nog aanwezige krediet minus aftrek van projectkosten/opbrengsten tot en met 2009.

k. Toelichting

- Projecten met een * worden aan het eind van het overzicht nader toegelicht.

In het totaaloverzicht zijn de baggerprojecten niet opgenomen, omdat dit geen werken zijn die geactiveerd en verantwoord worden onder de post materiele vaste activa.


Pagina 32

6.1

Specificatie onderhanden werk en restant kredieten per 31-12-2009 Onderhanden werk

Project nummer (a) 25907 28902 39115 401011 401202 401204 401205 401210 401231 40305 40310 405005 405013 405210 40607 40611 40612 40613 40614 40615 40616 40617 40622 40623 40627 40628 40690

Projectnaam (b) RVK L'waard Def afrekening Duurz. wb. Langbrwet (onderz) Hollandse kade Stuwen Gooyerwetering Oost Grondaankopen WGP Kam & Kock Uren algemene ondersteuning Communicatie Bouw gem. a/d Grecht-Houtkade Stuw Spengen Verwerving gr. EHS Life subsidie Zuiveringsfilter Onderzoek / monitoring Vispassage Caspergauw Vispassage gemaal Kerkeland Waterhuishoud.Schraallanden KN Communicatie (WGP Zegveld) Waterhuishoud.gebied 5A Noord Waterhuishoud.geb.Kamerik W+O Whh peilgebied 5A Waterhuishouding Peilgebied 5F Whh peilgebied 5D Noord Watergang Grecht Waterhuishoud.Peilgeb.5B Zuid 5B Zuid - Kunstwerken Kamerik West en Oost Individuele hgw voorz. Kamerik Verw.gr.wat.gebiedspl.Zegveld

OHW t/m 2008

Projectkosten/ opbrengsten

(c)

(d) 6.195

484.355

-258.691

4.201 12.535 91.786 44.718 91.088 24.302 736 44.538 408.198 13.632 4.074


2009 17.230 1.168 -598.442 38.073 4.476 7.034 4.610 5.155 42.814 184.900 258.691 37.665 11.456 141.213 266 23.156 69.793 58.029 562.761 -7.258 32.918 4.991 379.996 198.950 10.977 26.904 33.264

Restant kredieten

overboeking OHW 2009 (e)

OHW t/m 2009

start jaar

netto krediet

OHW t/m 2009

(f) 23.425 1.168 -114.086 38.073 4.476 7.034 4.610 5.155 42.814

(g) 2008 2002 2002 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2003 2003 2009 2009 2009 2006 2006 2007 2006 2008 2007 2008 2007 2007 2008 2007 2009 2006

(h) 33.652 191.200 1.900.000 290.000 230.000 54.000 36.000 50.000 62.500

(i) 23.425 1.168 -114.086 38.073 4.476 7.034 4.610 5.155 42.814

405.000 317.300 300.000 42.000 35.000 160.000 100.000 677.000 25.000 40.000 155.000 1.500.000 430.000 30.000 122.500

37.665 11.456 141.213 4.467 35.690 161.580 102.747 653.849 17.043 33.654 49.529 788.194 212.582 15.051 26.904

184.900 37.665 11.456 141.213 4.467 35.690 161.580 102.747 653.849 17.043 33.654 49.529 788.194 212.582 15.051 26.904 33.264

Pagina 33

restant krediet (j) per 31-12-2009 (k) 10.227 * 190.032 2.014.086 * 251.927 225.524 46.966 31.390 44.845 19.686

367.335 305.844 158.787 37.533 -690 * -1.580 * -2.747 * 23.151 7.957 6.346 105.471 711.806 217.418 14.949 95.596

Project nummer (a) 40699 41404 41511 41526 41601 41635 41705 41708 41710 41711 41713 41715 41803 41804 41805 41806 41807 41811 41812 41813 41815 41816 41818 41819 41820 41821 41824 41827 41901

Projectnaam (b) Watergebiedspland subsidie 17 golfkasten tbv 2007/2008 boezem Haarrijn Gemaal Terwijde - BTW project gebied Heeswijk Gemaal Maarssenbroek Gemaal Barwoutswaarder Inlaat en stuw Ruige Weide Gemaal Noordzijderpolder Haarrijn en Ouwenaar STUDIE Restauratie Haanwijkersluis Gemaal Tappersheul Gemaal Vuylcop Oost Gemaal Kerkeland Gemaal Plettenburg Gemaal Voordorp- Reiniger Gemaal "Kouwenhoven" Inlaat Voormolen Camping Gemaal Buitenwaard Gemaal De Koekoek Stuw Station Terwijde Renovatie sluis/kering WbD Waterhuishouding Honswijk Stuw Portengen Stuw Zijdewetering Zuidzijde Gemaal Daalseweg - afvoergem. Uitlaatwerk Oog in Al Gemaal Kamerik-Teylingens Duikers N228 Haastrecht Heesw.

OHW t/m 2008 (c) 183.292 29.504 138.900 121.934 54.203 30.165 421.101 87.556 453.388 22.989 -95.478 300.072 41.280 49.705 70.793 96.942 6.530 50.801 58.944 74.683 4.993 51.292 18.315 6.062 1.825 1.957

Projectkosten/ opbrengsten (d) 2009 981 4.349 -8.526 -102.190 -3.986 594 306.845 6.622 16.628 21.700 402.387 6.712 144.099 425.100 178.907 6.217 297 3.975 14.381 891.083 119.862 20.715 10.707 60.126 28.265 10.321 25.522 52.961 65.000



OHW t/m 2009 (f) 184.273 33.853

130.374 19.744 50.216 30.759 727.946 94.178 470.016 44.689 306.909 306.784 185.379 474.804 249.700 103.159 6.827 54.776 73.324 965.767 124.855 72.007 29.022 66.187 30.090 10.321 27.479 52.961 65.000

Pagina 34

start jaar (g) 2007 2005 2008 2006 2005 2006 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2008 2008 2008 2008 2009 2008 2009 2009

netto krediet (h) -960.000 50.000

OHW t/m 2009 (i) 184.273 33.853

restant krediet (j) per 31-12-2009 (k) -1.144.273 * 16.147

200.000

19.744

180.256

105.000

94.178

10.822

59.600 395.531

44.689 306.909

14.911 88.622

405.000 680.000

185.379 474.804

219.621 205.196

135.000 60.000

103.159 6.827

31.841 53.173

6.000 150.650 175.000 89.000 60.000 20.000 44.500 70.000 65.000

124.855 72.007 29.022 66.187 30.090 10.321 27.479 52.961 65.000

-118.855 * 78.643 145.978 22.813 29.910 9.679 17.021 17.039 *

Project nummer (a) 41904 41905 41906 41907 41908 41909 42602 42706 42801 42803 42804 42805 42806 42901 42902 42903 42904 42905 42906 42907 42908 43601 43602 43603 43802 43803 43901 43902 43903 43904 43905

Projectnaam (b) Reiniger U.Houtensewetering Stuw Berekuil Stuw Houtensewet. en Meerpaal ADM Wijk bij Duurstede Gemaal Blokland West Revisie hoogwatervoorziening Vb. gemaal Kam.Teylingens Oost Grechtkade West ( 110 F) Geerkade Zuid Bijleveld West (fase 2) Hol.IJs.Zuid-traj.Mtf-IJsselst DW en EW, uitvoering 2008 Bergingsgebied N401 Kockengen Grechtkade Oost (109F) Herstel Oevererosie Lekdijk Compartimentering voorboezems Geerkade O, Bijleveld, Heicop L.R. Dorpstraat Harmelen Kadeverbetering VIOS (DW) Verbetering Inundatiekanaal Studie Meijekade Oev.Stad Utr.Stadsbuitengracht Kromme Rijn- Blitterswijk Oeverpr.Stad Utrecht Tuindorp Oeverpr.Stad Utrecht-Hoograven Oev.pr.S. Utrecht-Kruisvaart 1 L.R.traj. Dorpsstraat Harmelen L.R.Aanvoerd.-Stadsdambr.Meern K.R.de heer Middelweerd Bunnik Zilveren Schaats/Ridderschap. Stad Utrecht, Kanaleneiland

OHW t/m 2008 (c)

41.189 134.456 10.809 233.093 80.794

23.545 -1.790 381.613 9.998 158.772

Projectkosten/ opbrengsten (d) 2009 11.844 1.564 6.782 27.279 25.426 20.794 2.386 -70.505 20.735 -26.903 22.902 127.132 4.497 12.300 145.390 34.033 108.341 758 38.002 14.080 58.295 16.836 -150.532 -78.099 125.364 96.435 125.707 94.090 97.633 16.221 9.805



OHW t/m 2009 (f) 11.844 1.564 6.782 27.279 25.426 20.794 43.574

-70.505 155.191 -26.903 33.711 360.225 4.497 93.094 145.390 34.033 108.341 758 38.002 14.080 58.295 40.381 -152.322 303.514 135.362 255.207 125.707 94.090 97.633 16.221 9.805

Pagina 35

start jaar (g) 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2006 2007 2007 2007 2007 2008 2009 2007 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2009 2006 2006 2006 2007 2007 2009 2009 2009 2009 2009

netto krediet (h) 22.453 15.000 15.000 40.000 33.000 50.000

OHW t/m 2009 (i) 11.844 1.564 6.782 27.279 25.426 20.794 43.574

restant krediet (j) per 31-12-2009 (k) 10.609 13.436 8.218 12.721 7.574 -20.794 * 6.426

175.000

155.191

19.809

50.000 420.000 132.000 124.289 90.000 190.000 90.000 240.000 50.000 95.000

33.711 360.225 4.497 93.094 145.390 34.033 108.341 758 38.002 14.080 58.295

16.289 59.775 127.503 31.195 -145.390 * 55.967 81.659 89.243 201.998 35.920 36.705

275.000 125.000 275.000 115.000 182.000 115.000

303.514 135.362 255.207 125.707 94.090 97.633

-28.514 * -10.362 * 19.793 -10.707 * 87.910 17.367

115.000

9.805

105.195

Project nummer (a) 45105 46206 46701 47501 47512 47515 47519 47521 47801 483094 483095 483096 485092 48602 48604 50603 51108104 51110101 51208102 51209101 51612101 51908101 52808 52809 53208101 53209104 53908103 55802 55803 55804 55807 55809

Projectnaam (b) Gt-actualisatie en grw.meetnet LI Driebruggen 2006 Ecol.Verb.Benschopperboezem Inlaat Nieuwerbrug Oudewater Schoonhoven Wijk Bij Duurstede Koppeling BBB De Brink Zeist Monitoring riooloverstorten materieel 2009 nieuwbouw opslagloods R5 nieuwbouw onderkomen R3 Impl radar neerslagdata Vervangen 2 maaiboten Aanschaf bedr auto's regio WB BestuursVerkiezing 2008 Gemaal "De Geer" Nieuwbouw gemaal Wijkersloot Stuwen "Van Zetten" ( 3 st. ) Stuwen en inlaat W. b. D'stede 3 Vispassages wgp Kromme Rijn Duikers Trechtweg meubilair 2008 Meubilair 2009 Watergang Dwarsdijkerwetering Verbreding Ederveensloot Duikers Oosterlaak-Vagevuursl. Vervanging KA/TA 2008 Vervanging KA/TA 2009 Implementatie IRIS Project Digitalisering Verbetertraject Oracle

OHW t/m 2008 (c)

38.124 16.146 44.676 31.552 15.341 45.171

797.080 5.884 141.303

234.696 68.939

Projectkosten/ opbrengsten (d) 2009 29.565 205.163 1.733 131.880 2.030 31.629 2.669 74.522 13.700 55.523 5.840 16.632 20.040 80.000 59.219 -797.080 465.474 77.293 31.274 38.147 17.017 739.919

12.407 6.899 59.345


37.765 77.879 3.749 91.724 83.770 238.243 42.008 205.482 11.270


OHW t/m 2009 (f) 29.565

205.163 39.857 148.026 46.707 63.182 18.010 74.522 58.871 55.523 5.840 16.632 20.040 80.000 59.219 471.359 77.293 172.576 38.147 17.017 974.615 68.939 37.765 90.286 3.749 98.623 143.115 238.243 42.008 205.482 11.270

Pagina 36

start jaar (g) 2002 2005 2007 2007 2006 2008 2008 2009 2008 2009 2009 2009 2009 2009 2007 2006 2008 2009 2008 2009 2009 2008 2008 2009 2008 2009 2008 2008 2009 2009 2009 2009

netto krediet (h) 350.000

OHW t/m 2009 (i) 29.565

restant krediet (j) per 31-12-2009 320.435

65.000 105.000 110.000 72.500 50.000 85.000 75.000

39.857 148.026 46.707 63.182 18.010 74.522 58.871

25.000 625.000 35.000 180.000

5.840 16.632 20.040 80.000

19.160 608.368 14.960 100.000

716.425 495.000 250.000 50.000 30.000 1.000.000

471.359 77.293 172.576 38.147 17.017 974.615

245.066 417.707 77.424 11.853 12.983 25.385

106.340 20.000 131.700

90.286 3.749 98.623

16.054 16.251 33.077

316.000 122.500 280.000 40.000

238.243 42.008 205.482 11.270

77.757 80.492 74.518 28.730

25.143 -43.026 * 63.293 9.318 31.990 10.478 16.129

(k)

Project nummer (a) 55810 56801 59108101 59208102 59308104 59508101 59508102 61051 611071 61211 630064 63062 63081 63141 632081 637071 64052 65151 66041 66141 663091 71042 71062 71081 720071 721061 721072 73081 74052 744081 81061 82071

Projectnaam (b) IBP 2010-2015 Migratie Oracle EBS Schadevergoedingen WGP Kr.Rijn Subsidie WGP Kr.Rijn Communicatie WGP Kr.Rijn. Vergunningverlening Archeologische Onderzoek rwzi Nieuwegein uitbreiding rgm Nieuwegein, vervanging RGM IJsselstein, verv. pomp rwzi De Meern, bedrijfswater rwzi De Meern, verv. zandv. rwzi De Meern, V2008 west_rgm Mereveldl. pomp rgm 't Weer, VI 2008. Persl. Mastwijk west_rwzi Montfoort, verv.. persl. Oudewater-Z, verlengen west_rwzi Woerden, uitbr. prs. Kamerik, doortrekken Rgm Driebruggen rwzi Utrecht, MBR zuivering rwzi Utrecht, verv. E install rwzi Utrecht, verv. 2008 rwzi Leidsche Rijn, V2006 rgm L. Rijn, contactgeluid Persl. Leidsche Rijn rwzi Breukelen, verv, 2008 oost_rwzi De Bilt, uitbr. rgm Holl. Rading, VI 2008 rwzi Zeist, uitbreiding rwzi Bunnik, Uitbreiding

OHW t/m 2008 (c) 110.519

1.241

777.170 561.436 873.289 102.343 143.620 95.281 16.054 245.964 177.155 19.649 573.696 292.811 235.104 672.484 166.011 94.033 105.340 208.327 81.347 16.563.207 1.519.407 144.112

Projectkosten/ opbrengsten (d) 2009 4.463 129.441 183.688 1.099 17.243 5.050 2.048 2.609.225 754.025 335.278 -9.266 5.036 68.764 136.864 92.390 -191.751 1.360.085 8.114 1.800.250 10.062 4.793 -235.104 573.496 40.290 1.568 17.473 -209.664 149.020 4.217.213 24.549 5.278.176 929.891


overboeking OHW 2009 (e) 240.626

OHW t/m 2009 (f) 4.463 -666 183.688 1.099 18.484 5.050 2.048 3.386.395 1.315.461

1.208.568 93.077 148.657 164.045 152.917 92.390 54.212 1.537.240 27.763 2.373.945 302.873 4.793 1.245.980 206.301 95.601 122.813 -1.336 230.367 20.780.420 24.549 6.797.584 1.074.003

Pagina 37

start jaar (g) 2009 2008 2009 2009 2008 2009 2009 2006 2007 2002 2006 2007 2008 2006 2009 2007 2007 2008 2003 2005 2009 2004 2006 2008 2007 2007 2007 2002 2004 2009 2007 2008

netto krediet (h) 60.000 788.525 -86.000 119.950 98.412 44.000 14.580.000 1.350.000

OHW t/m 2009 (i) 4.463 -666 183.688 1.099 18.484 5.050 2.048 3.386.395 1.315.461

restant krediet (j) per 31-12-2009 (k) 55.538 666 * 604.837 -87.099 * 101.466 93.362 41.952 11.193.605 34.539

430.000 329.567 287.000

164.045 152.917 92.390

265.955 176.650 194.610

2.000.000 40.000 12.900.000 235.000 133.300

1.537.240 27.763 2.373.945 302.873 4.793

462.760 12.237 10.526.055 -67.873 128.507

1.800.000

1.245.980

554.020

110.000

122.813

30.000 8.500.000 8.350.000

24.549 6.797.584 1.074.003

-12.813 *

5.451 1.702.416 7.275.997

Project nummer (a) 821071 822081 82251 83071 832071 84062 842071 852081 853081 854071 85451 86022 861061 861071 86242 90071

Projectnaam (b) rgm Odijk, verv. pompinst. Persleiding Werkhoven oost_rgm Werkhoven, pomp rwzi Driebergen, verv. 2007 rgm Doorn, bijdrage d2 rwzi Houten, verv, 2006 Persleiding Schalkwijk rg Elst, aanpassen persleiding persleiding Amerongen rgm Leersum, vervanging prs. Leersum, verlengen oost_rwzi W bij Duurst. uitbr rgm Cothen, pompinstallatie Persleiding Cothen, verv. prs. Langbroek, verl. persl. algemeen, hardware 2007

906072 diversen


159.825 44.390

Projectkosten/ opbrengsten (d) 2009 99.248 3.749 20.445 157.180 14.730 3.675 3.208 45.092 302 315.238 48.930 185.715 259.352 12.848 74.997 3.636

48.026

start jaar (g) 2007 2008 2006 2007 2008 2007 2007 2009 2008 2008 2006 2003 2007 2009 2005 2007

algemeen N verwijdering

48.761

1.358

50.118

2007

Diverse kleine projecten

44.495

160.913

143.534

61.874

31.715.031

26.817.546

28.586.178

29.946.399

Eindtotaal

OHW t/m 2008 (c) 728 75.239 160.459 592.789 323.951 26.164 70.557

35.792 421.308 87.517

OHW t/m 2009 (f) 99.976 78.989 180.903

749.969 338.681 29.839 73.766 45.092 302 351.030 470.238 185.715 346.868 12.848 234.821

*1) OHW = onderhanden werk betreft saldo van de uitgaven minus inkomsten van projecten die nog niet gereed zijn per balansdatum


Pagina 38

netto krediet (h) 370.000 105.000 240.000

OHW t/m 2009 (i) 99.976 78.989 180.903

restant krediet (j) per 31-12-2009 270.024 26.011 59.097

794.646 100.000 145.000 58.382 100.000

338.681 29.839 73.766 45.092 302

455.965 70.161 71.234 13.290 99.698

400.000

470.238

-70.238 *

689.366 165.000

12.848 234.821

676.518 -69.821 *

91.544

61.874

29.671

72.724.332 29.946.399

42.777.933

(k)

Hieronder worden projecten met een * nader toegelicht Project nummer 39115

Projectnaam Hollandse kade

40611 40612 40613 40699 41815 41901 41909 42902 43603 43802 43901 47501 56801 59208102 721061 85451 86242

Communicatie (WGP Zegveld) Waterhuishoud.gebied 5A Noord Waterhuishoud.geb.Kamerik W+O Watergebiedsplansubsidie Stuw Station Terwijde Duikers N228 Haastrecht Heesw. Revisie hoogwatervoorziening Herstel Oevererosie Lekdijk Oeverpr.Stad Utrecht Tuindorp Oeverpr.Stad Utrecht-Hoograven L.R.traj. Dorpsstraat Harmelen Inlaat Nieuwerbrug Migratie Oracle EBS Subsidie WGP Kr.Rijn rgm L. Rijn, contactgeluid prs. Leersum, verlengen prs. Langbroek, verl. persl.

restant krediet toelichting 2.014.086 In 2009 is de bijdrage van Provincie Zuid-Holland ontvangen, restant krediet wordt in 2010 naar moederproject overgeboekt -690 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -1.580 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -2.747 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -1.144.273 Nog te ontvangen subsidie -118.855 Nog te ontvangen externe bijdrage 0 Project binnen krediet gebleven, in februari 2010 gereed gemeld -20.794 Opbrengst wordt verwacht, project is kosten neutraal -145.390 Opbrengst wordt verwacht, project is kosten neutraal (kosten € 510.000 - opbrengsten € 510.000) -28.514 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -10.362 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -10.707 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -43.026 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 666 Project is financieel gereed, betreft nagekomen bouwrente -87.099 Nog te ontvangen subsidie -12.813 Aanvulling krediet vanuit moederproject in 2010 -70.238 Overschrijding, in januari 2010 gereed gemeld -69.821 Overschrijding, in januari 2010 gereed gemeld


Pagina 39

6.2

Staat van vaste schulden


Pagina 40

Staat van vaste schulden (x € 1.000)

nummer lening 44 68 71 75 78 79 82 83 84 85 88 89 90 91 94 95 96 97 98 99 100 102 103 104 105

bedrag 471.704,53 4.537.802,16 3.176.461,51 34.033.516,21 53.409.931,43 4.537.802,16 771.426,37 6.806.703,24 15.882.307,56 15.882.307,56 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00 6.000.000,00 7.000.000,00 10.000.000,00 10.000.000,00 25.000.000,00 15.000.000,00 10.000.000,00 10.000.000,00 20.000.000,00 15.000.000,00 35.000.000,00 25.000.000,00

omschrijving NWB 1E0011200 NN 170830001 NWB 1E0013804 NWB 1E0014218 Prov. Utrecht NWB 1E0014419 oude sluis NWB 1E0015886 NWB 1E0020341 NWB 1E0020340 NWB 1 0021710 NWB 1 0021709 NWB 1 0021708 NWB 1 0021707 NWB 1 0022312 NWB 1 0022568 SNS NL/ASN150 NWB 1 0023587 NWB 1 0024210 NWB 1-24494 NWB 1-24613 NWB 1-24926 NWB 1-25382 NWB 1 25965 NWB 1-26405

% 5,85 7,30 6,23 6,37 7,51 5,75 1,00 4,59 6,01 6,05 4,98 5,04 5,10 5,14 4,40 3,94 4,24 3,99 3,65 4,35 4,05 4,38 4,74 5,25 3,28

datum rente 16-jul 20-jul 28-nov 2-jan 2-jan 27-feb per mnd 1-mei 18-mei 18-mei 6-dec 6-dec 6-dec 6-dec 15-nov 28-feb 23-dec 7-jan 29-jun 30-sep 31-mrt 30-jun 30-apr 31-mei 31-jul

Subtotaal leningen bij financiële instellingen 101

15.564,66

Obligatielening Leaseverplichting CBL Waarborgsommen

2,50 6,54

Totaal vaste schulden


einddatum lening 16-07-2020 20-07-2015 28-11-2010 02-01-2022 16-11-2011 27-02-2022 per mnd 01-05-2024 18-05-2020 18-05-2025 06-12-2011 06-12-2012 06-12-2013 06-12-2014 15-11-2009 28-02-2011 23-12-2018 07-01-2030 29-06-2030 30-09-2030 31-03-2031 30-06-2032 30-04-2033 31-05-2034 31-07-2018

saldo 31-12-2008 188.681 1.588.231 423.921 19.058.768 10.681.986 2.541.169 539.405 4.356.290 9.529.384 10.799.969 6.000.000 6.000.000 6.000.000 6.000.000 7.000.000 10.000.000 6.666.700 22.000.000 13.200.000 8.800.000 9.200.000 19.200.000 15.000.000 35.000.000 0

opgenomen 2009

25.000.000

rente 2009 10.619 108.580 25.238 1.127.808 802.217 137.333 5.394 191.657 543.285 629.696 298.800 302.400 306.000 308.400 269.184 394.000 282.049 838.665 470.700 377.979 359.950 823.296 710.250 1.837.500 69.644

229.774.504

25.000.000

11.230.642

15.565 17.216.000 -5.000 229.790.069

Pagina 41

25.000.000

11.230.642

aflossing 2009 15.723 226.890 211.734 1.361.341 3.560.662 181.512 24.497 272.268 794.115 635.292

7.000.000 666.660 1.000.000 600.000 400.000 400.000 800.000

saldo 31-12-2009 172.958 1.361.341 212.188 17.697.427 7.121.324 2.359.657 514.908 4.084.022 8.735.269 10.164.676 6.000.000 6.000.000 6.000.000 6.000.000 0 10.000.000 6.000.040 21.000.000 12.600.000 8.400.000 8.800.000 18.400.000 15.000.000 35.000.000 25.000.000

18.150.695

236.623.809

17.216.000 -5.000

15.565 0 0

35.361.695

236.639.374

7.

ENKELVOUDIGE JAARREKENING

7.1

Enkelvoudige balans per 31 december 2009

ACTIVA (x € 1.000)

ref.

31-12-2008

31-12-2009

Vaste Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

A B

261.650 1.086

268.881 967 262.736

269.848

Vlottende activa Liquide middelen Kortlopende vorderingen Overlopende activa

PASSIVA (x € 1.000)

C D E

4.113 8.149 6.202

ref.

2.874 10.466 4.935 18.464

18.275

281.200

288.123

31-12-2008

31-12-2009

Vaste passiva Algemene reserve Bestemmingsreserve Nog te bestemmen resultaat Eigen Vermogen

Voorzieningen Vaste schulden

F

19.122 31 353 19.506

19.191 316 6.048 25.555

G H

2.241 229.786

5.088 236.639 251.533

267.282

Vlottende passiva Netto-vlottende schulden Overlopende passiva

I

21.643 8.024

12.483 8.358 29.667

20.841

281.200

288.123


Pagina 42

7.2

Enkelvoudige rekening naar kosten- en opbrengstsoort

(x € 1.000)

rekening

begroting

rekening

verschil

verschil

2008

2009

2009

begr-rek

in %

Lasten Rentelasten

11.113

13.750

11.389

2.361

17

Afschrijvingen

25.193

19.663

19.831

-168

-1

36.306

33.413

31.220

2.193

7

13.706

17.006

15.110

1.896

11

161

200

173

27

14

2.839

3.420

3.219

201

6

960

196

347

-151

-77

Totaal kapitaallasten

J

Salarissen Uitkeringen Sociale lasten Overige personeelslasten (vast) Personeel van derden

2.373

1.738

3.198

-1.460

-84

819

1.617

1.144

473

29

20.857

24.177

23.191

986

4

8

22

-14

-175


2.649

2.819

2.851

-32

-1

Energie

5.094

4.264

4.550

-286

-7 -1.025

Overige personeelslasten (variabel) Totaal personele lasten

K



137

12

135

-123


570

570

494

76

13

Verzekeringen

312

269

335

-66

-25

Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Bijdragen aan overheden

61

81

-20

-33

8.580

7.499

1.081

13

16.497

19.624

20.042

-418

-2

1.745

Bijdragen aan overigen Toevoegingen aan voorzieningen Afwikkelverschillen Totaal variabele lasten

75 6.692

Totaal lasten

0

23

1.754

1.909

-155

-9

8.156

8.156

8.362

-206

-3

0

0

308 L

0

42.258

46.117

46.280

-163

0

99.421

103.707

100.691

3.016

3

0

0

52

52

0

Baten Externe rentebaten Interne rentebaten

56

Dividend- en bonusuitkeringen

156

56

56

Baten ivm salarissen en sociale lasten

185 83

90

90

0

Opbrengst uit grond en water

33

12

12

0

107

129 45

Opbrengst uit overige eigendommen

100

766

83

190

Diensten voor derden

1.928

1.251

1.819

568

Bijdragen van overheden

4.272

3.349

5.085

1.736

52

25

652

449

-203

-31 0

Bijdragen van overigen Afwikkelverschillen

354

0

Vrijval voorzieningen

478

0

0

2.418

44

Totaal baten

M

Saldo lasten -/- baten Geactiveerde lasten

N

Totaal nog te dekken

8.180

5.435

7.853

91.241

98.272

92.838

5.434

6

3.557

5.292

3.339

-1.953

-37

87.684

92.980

89.499

3.481

4

88.037

93.404

95.547

2.143

2

353

424

6.048

5.624

1.326

Dekking Waterschapsbelastingen Exploitatieresultaat

O


Pagina 43

7.3

Toelichting enkelvoudige jaarrekening

7.3.1 Toelichting enkelvoudige balans per 31 december 2009 Algemeen

Voor de toelichting op de enkelvoudige balans wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans, tenzij hieronder apart is toegelicht.

B.

Financiële vaste activa (x € 1.000) Aandelen Nederlandse Waterschapsbank Deelneming DSR Leasing BV Koopsompolis MRB Totaal

saldo 31-12-2008 31 24 1.031 1.086

toename

afname

0

119 119

saldo 31-12-2009 31 24 912 967

Het waterschap heeft een deelneming van 100% in DSR Leasing B.V. I te Houten. Deze besloten vennootschap is opgericht ten behoeve van de Cross Border Lease. De Cross Border Lease transactie is in 2009 beëindigd. Op de balans staat alleen nog de deelneming DSR Leasing BV vermeld. De deelneming staat tegenover het saldo liquide middelen van de DSR Leasing BV. Naar verwachting zal in 2010 de deelneming volledig worden afgewikkeld. C.

Liquide middelen (x € 1.000)

2009

2009

Nederlandse Waterschapsbank Postbank Kas Totaal

4.113 4.113

1.808 1.066 2.874


Pagina 44

8.

ACCOUNTANTSVERKLARING

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2009 van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden te Houten, bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de exploitatierekeningen naar programma’s, naar kostendragers en naar kosten- en opbrengstsoorten over 2009 met de toelichtingen gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van College van Dijkgraaf en Hoogheemraden Het College van Dijkgraaf en Hoogheemraden van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van het waterschap zelf. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat en voor de naleving van de relevante wet- en regelgeving, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle als bedoeld in artikel 109, tweede lid van de Waterschapswet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit en het door het waterschap opgestelde controleprotocol. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, alsmede het voor de naleving van de wet- en regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn, maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van het waterschap.


Pagina 45

Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving, van de redelijkheid van schattingen die het College van Dijkgraaf en Hoogheemraden van het waterschap heeft gemaakt, een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening, alsmede een evaluatie van het normenkader voor rechtmatigheid zoals vastgesteld door het algemeen bestuur op 17 december 2008. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten. Deze goedkeuringstolerantie is door het algemeen bestuur op 17 december 2008 vastgesteld. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2009 als van de activa en passiva per 31 december 2009 in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder de verordeningen van het waterschap zelf. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 109, lid 3 onder d Waterschapswet melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

Deloitte Accountants B.V. Arnhem, 20 april 2010 Was getekend: M.C.J.M. Bekker RA


Pagina 46

9.

BESLUIT

Opmaak, ter inzage legging en vaststelling Deze rekening is aldus opgemaakt door het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden d.d 20 april 2010.

, dijkgraaf P.J. M. Poelmann

, secretaris-algemeen directeur drs E.Th. Meuleman

Deze rekening heeft, na voorafgaande kennisgeving, met alle bescheiden van 17 juni 2010 t/m 30 juni 2010 voor eenieder ter inzage gelegen.

Deze rekening is op 30 juni 2010 vastgesteld door het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

, dijkgraaf P.J.M. Poelmann

, secretaris-algmeen directeur drs E.Th. Meuleman


Pagina 47

Jaarverslag 2009 CONCEPT

Dm. Nr.: 277704

Vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur op 30 juni 2010

Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden [email protected] Postbus 550, 3990 GJ Houten www.destichtserijnlanden.nl T (030) 6345700 F (030) 6345991

Inhoudsopgave VOORWOORD........................................................................................................................................ 3 1.

DE PROGRAMMAVERANTWOORDING.................................................................................... 4 1.1 THEMA VEILIGHEID ...................................................................................................................... 5 1.1.1 Primaire en regionale waterkeringen................................................................................. 5 1.1.2 Calamiteitenzorg................................................................................................................ 6 1.2 THEMA VOLDOENDE WATER ......................................................................................................... 7 1.2.1 Waterkwantiteitsbeheer ..................................................................................................... 7 1.2.2 Nationaal Bestuursakkoord Water ..................................................................................... 8 1.3 THEMA SCHOON WATER .............................................................................................................. 9 1.3.1 Kwaliteit van het oppervlaktewater .................................................................................... 9 1.3.2 Zuiveringsbeheer ............................................................................................................. 10 1.4 THEMA LASTENDRUK ................................................................................................................. 11 1.4.1 Tarieven en heffingsmaatstaven...................................................................................... 11 1.4.2 Perceptiekosten ............................................................................................................... 11 1.5 THEMA TEVREDENHEID BELANGHEBBENDEN ............................................................................... 12 1.5.1 Resultaten klanttevredenheidsonderzoeken ................................................................... 12 1.5.2 Klantgerichtheid ............................................................................................................... 12 1.6 THEMA MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN ........................................................... 13 1.6.1 Goed werkgeverschap..................................................................................................... 13 1.6.2 Inkoop en aanbesteding .................................................................................................. 13 1.6.3 Integriteit .......................................................................................................................... 13 1.6.4 Duurzaamheid.................................................................................................................. 13 1.6.5 Internationale samenwerking........................................................................................... 14 1.7 TOTAAL VAN BATEN EN LASTEN VAN HET WATERSCHAP ................................................................ 15

2.

DE PARAGRAFEN .................................................................................................................... 19 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

ONTWIKKELINGEN IN HET BEGROTINGSJAAR 2009....................................................................... 19 WEERSTANDSVERMOGEN .......................................................................................................... 20 FINANCIERING ........................................................................................................................... 23 VERBONDEN PARTIJEN ............................................................................................................... 26 BEDRIJFSVOERING .................................................................................................................... 27 EMU-SALDO ............................................................................................................................. 33 TOPINKOMENS .......................................................................................................................... 34

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarverslag 2009

Pagina 2

VOORWOORD Hierbij bieden wij u conform artikel 103 van de Waterschapswet ter vaststelling het jaarverslag 2009 van Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden aan. In het kader van de Wet modernisering waterschapsbestel zijn met ingang van boekjaar 2009 nieuwe verslagleggingsvoorschriften voor waterschappen van toepassing. De hoofdlijnen van deze voorschriften zijn vastgelegd in hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. In de onderliggende regelingen zijn de meer gedetailleerde richtlijnen opgenomen tot inrichting van de begroting, de jaarrekening en het jaarverslag. Om te zorgen dat De Stichtse Rijnlanden aan de nieuwe regelgeving voldoet, is door Deloitte een scan uitgevoerd om te beoordelen welke aanpassingen doorgevoerd moeten worden in de verslagleggingsdocumenten. Het jaarverslag 2009 is conform de aanbevelingen uit de scan opgesteld. De jaarverslaggeving bestaat ten minste uit het jaarverslag en de jaarrekening. De jaarrekening is een financieel verantwoordingsdocument en wordt ter vaststelling aangeboden aan het algemeen bestuur. Het jaarverslag, dat separaat wordt aangeboden, gaat nader in op het financiële beleid en de programmaverantwoording en bestaat uit: de programmaverantwoording; de paragrafen. De programmaverantwoording bevat de verantwoording over de realisatie van het programmaplan uit de begroting. Per programma wordt inzicht gegeven in o.a. de mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd en de wijze waarop getracht is de beoogde effecten te bereiken. Daarnaast omvat de programmaverantwoording het totaal van baten en lasten van het waterschap. Het jaarverslag bevat verder de paragrafen die ingevolge artikel 4.11 van het Waterschapsbesluit, in de begroting zijn opgenomen, met uitzondering van de onderdelen kostentoerekening en uitgangspunten en normen.

Het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden


Pagina 3

1. DE PROGRAMMAVERANTWOORDING De programmaverantwoording bevat de verantwoording over de realisatie van het programmaplan uit de begroting. Per programma wordt inzicht gegeven in:  de mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd;  de wijze waarop getracht is de beoogde effecten te bereiken;  de gerealiseerde kosten in relatie tot de daarvoor in de begroting opgenomen bedragen;  belangrijke afwijkingen tussen de realisatie in de jaarverslaggeving en de plannen in de begroting. Daarnaast omvat de programmaverantwoording het totaal van baten en lasten van het waterschap. Het inzicht in de mate waarin en de wijze waarop de doelstellingen zijn gerealiseerd en de beoogde effecten bereikt zijn, wordt in de paragrafen 1.1 tot en met 1.6 verder uitgewerkt. De gerealiseerde kosten in relatie tot de begroting en de bijbehorende toelichting wordt uitgewerkt in paragraaf 1.7. De bestuurlijke thema’s en programma’s zijn: Bestuurlijke thema’s 1. Veiligheid 2. Voldoende water 3. Schoon water

4. Lastendruk 5. Tevredenheid belanghebbenden 6. Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Bestuurlijke programma’s  Primaire en regionale waterkeringen  Calamiteitenzorg  Waterkwantiteitsbeheer  Nationaal Bestuursakkoord Water (stand van zaken en maatregelen)  Kwaliteit van het oppervlakte water (implementatie Europese Kaderrichtlijn Water en overige normen)  Zuiveringsbeheer (inclusief optimalisatie samenwerking in de afvalwaterketen)   Resultaten klanttevredenheidsonderzoeken  Klantgerichtheid waterschappen (elektronische dienstverlening, afhandeling vergunningen, bezwaren en klachten)  Goed werkgeverschap (medewerkerstevredenheid, diversiteit)  Inkoop en aanbesteding  Integriteit  Duurzaamheid  Internationale samenwerking


Pagina 4

1.1 Thema Veiligheid Algemeen

Onder het thema Veiligheid vallen de programma’s Primaire en regionale waterkeringen en Calamiteitenzorg.

1.1.1 Primaire en regionale waterkeringen Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden zorgt dat de waterkeringen voldoen aan de normering wat betreft hoogte en kwaliteit.

2

100% getoetste genormeerde regionale kering (direct kerend, 1e toetsronde).

4

goed, op schema

Toelichting

 

Tijd

Financieel

5,9 km verbetering van de regionale keringen. In 2009 wordt een legger regionale waterkeringen opgesteld.

5

Voldoende toezicht en handhaving: 1) In 2009 worden er 3 dijkschouwen (primaire waterkering) uitgevoerd; 2) In 2009 worden er 2 inspecties regionale keringen uitgevoerd.

6

In 2009 zijn er gemiddeld 0,48 muskusratten vangsten per uur.

7

In 2009 is 45% van buitentaluds van primaire waterkeringen eigendom waterschap of medeoverheid.

8

50% eigendom waterschap of mede overheid van kernzone regionale waterkeringen klasse III-V.

Voldoende, niet op schema, maar niet kritisch



Kwaliteit

1

3

De Stichtse Rijnlanden zorgt dat de waterkeringen niet door derden worden verzwakt.

Prestatie-indicator 100% primaire waterkering (direct kerend) voldoet aan de norm.

Onvoldoende, niet op schema en kritisch

Prestatie-indicator nr. 3: In 2009 zijn in totaal over 7,9 km regionale waterkering verbeteringswerken in uitvoering. Hiervan is 5,1 km gereed en wordt 2,8 km in 2010 afgerond. Verder is voor 9 km waterkering een studie uitgevoerd naar de wijze van verbetering. Uitvoering hiervan vindt in 2010 en verder plaats; Prestatie-indicator nr. 4: De legger wordt in het 2e kwartaal van 2010 (conform bijgestelde planning) in ontwerp door het college vastgesteld; Prestatie-indicatoren nr. 7 en nr 8: Wanneer zich mogelijkheden voordoen, worden percelen op waterkeringen aangekocht. Er wordt geen actief aankoopbeleid gevoerd. In 2010 wordt via de nota ‘strategisch grondbeleid’ beoordeeld of het huidige aankoopbeleid ten aanzien van de keringen moet worden herzien. Omdat de nota voorziet in een aanpassing van het beleid is verdere actie niet nodig.


Pagina 5

1.1.2 Calamiteitenzorg Prestaties Doelstelling De Stichtse Rijnlanden beschikt over een geoefend dijkleger. De Stichtse Rijnlanden heeft het calamiteitenzorgsysteem op orde en oefent dit multidisciplinair met de netwerkpartners.

goed, op schema

Toelichting

nr.

Prestatie-indicator

1

2 oefeningen per jaar.

2

5 eigen oefeningen per jaar.

3

2 oefeningen met netwerkpartners per jaar.

4

4 actuele protocollen en calamiteitenbestrijdingsplannen.


 

Kwaliteit

Tijd

Financieel


Prestatie-indicator nr. 1: Er is in 2009 geen oefening georganiseerd. Begin 2010 wordt de opzet van het dijkleger verbeterd en wordt een nieuw oefenen opleidingsplan opgesteld. In 2010 wordt een oefening gehouden.; Prestatie-indicator nr. 4: Het nieuwe calamitetenplan (ontwerp vastgesteld in december 2009) is zo opgezet dat daarin een hoofdlijn lijn is aangegeven voor de bestrijding van calamiteiten. Op basis hiervan worden meer gedetailleerde protocollen uitgewerkt die in het 1e kwartaal van 2010 ambtelijk worden vastgesteld. Verder geen actie nodig.


Pagina 6

1.2 Thema Voldoende water Algemeen

Onder het thema Voldoende water vallen de programma’s Waterkwantiteitsbeheer en Nationaal bestuursakkoord Water.

1.2.1 Waterkwantiteitsbeheer Prestaties Programma waterkwantiteitsbeheer Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden houdt het functioneel watersysteem in stand

De Stichtse Rijnlanden bepaalt in samenspraak met belanghebbenden hoe het waterregime zo goed mogelijk aansluit op de functies binnen het gebied.

1

De Stichtse Rijnlanden richt zich op een functioneel vaarwegbeheer t.b.v. beroepsvaart en recreatievaart.

De Stichtse Rijnlanden beschermt het functioneren van het watersysteem door schouwvoering, toezicht en handhaving.

goed, op schema

Toelichting





Financieel

In 2009 wordt er 1 gemeentelijke waterplan vastgesteld. In 2009 worden er 16 geactualiseerde peilbesluiten genomen.

5

In 2009 wordt er 1 waterakkoord afgesloten.

6

2.800 km watergang, dat gemaaid wordt (km * frequentie).

7

17 kunstwerken met groot onderhoud aan uitgevoerd is.

8

350.000 m3 baggerspecie verwijderd.

9

90% realisatie kunstwerken als gevolg van vastgestelde watergebiedplannen en peilbesluiten (t.o.v. gepland).

10

90% realisatie verbeterde/ aangelegde watergang als gevolg van vastgestelde watergebiedplannen en peilbesluiten (t.o.v. gepland).

11

In 2009 wordt een Beheersplan opgesteld.

12

In 2009 wordt een Vaarwegentrajectenatlas opgesteld.

13

80% keurvergunningen binnen de proceduretijd verleend.

14

Maximaal 400 aanschrijvingen najaarsschouw.




Tijd

In 2009 worden er 6 watergebiedplannen vastgesteld.

4

De Stichtse Rijnlanden maakt het mogelijk om een peil in te stellen.

Kwaliteit

In 2009 wordt 82% van het beheergebied gewenste gronden oppervlaktewaterregime (GGOR) vastgesteld.

2

3

De Stichtse Rijnlanden maakt het mogelijk om een peil in te stellen. De Stichtse Rijnlanden houdt het functioneel watersysteem in stand

Prestatie-indicator


Prestatie-indicator nr. 1: Sinds 2005 is voor 27 procent van ons beheergebied GGOR vastgesteld in het kader van watergebiedsplannen. De GGOR-methodiek stond aanvankelijk nog in de kinderschoenen en is, mede door ons waterschap, in de praktijk verder ontwikkeld en beschreven in het Handboek Watergebiedsplannen. In 2009 is overleg gestart met de provincie in hoeverre zij de gevolgde procedure bij de actualisering van peilbesluiten voldoende acht voor onderbouwing van GGOR. In dat geval zou het percentage maximaal 37% zijn. Via beide sporen zal het GGORareaal in de komende jaren geleidelijk toenemen tot ruim 80%. Met de provincie is afgesproken dat we uiterlijk in 2015 GGOR gebiedsbreed hebben vastgesteld, mede op basis van toekomstverkenningen voor robuuste, duurzame watersystemen, in relatie tot gebruiksfuncties en gebiedskenmerken. In 2010 wordt hiervoor een plan van aanpak opgesteld; Prestatie-indicator nr. 2: Deze prestatie-indicator is niet juist geformuleerd. Sinds 2005 zijn 5 watergebiedsplannen vastgesteld. In 2009 is een herstart gemaakt met het watergebiedsplan Linschoterwaard. Voor dit 6e watergebiedsplan is een nieuw plan van aanpak door het college vastgesteld, er is een nieuwe begeleidingsgroep gevormd en op een gebiedsavond is de aanpak met de streek besproken. De planning is er op gericht dat de inspraak nog voor de zomer kan plaatsvinden en dat het watergebiedsplan in september 2010 ter vaststelling aan het algemeen bestuur kan worden voorgelegd; Prestatie-indicator nr. 4: In 2009 zijn 8 geactualiseerde peilbesluiten


Pagina 7





Prestatie-indicator nr. 5: In 2009 bleek er nog geen noodzaak voor een nieuw waterakkoord. Wel is de 'Verkenning waterverdeling MiddenNederland' gestart door RWS, samen met De Stchtse Rijnlanden, Rivierenland en Vallei en Eem (Nederrrijn/Lek en Betuwepand ARK). Op basis van de uitkomsten wordt in 2010 bekeken of er behoefte bestaat aan nieuwe of gewijzigde waterakkoord(en). Voor De Haak heeft ons waterschap praktijkafspraken met Rijnland. Conclusies van de monitoring verdrogingsbestrijding kunnen (in 2010) aanleiding geven de gemaakte afspraken te herzien en/of te formaliseren in een waterakkoord; Prestatie-indicator nr. 11: Op basis van het vast te stellen beleid worden de activiteiten door het waterschap benoemd en middels een beheerplan geconcretiseerd. Het beleidsplan wordt in het voorjaar van 2010 in het algemeen bestuur besproken.

1.2.2 Nationaal Bestuursakkoord Water Algemeen

Onder het Nationaal Bestuursakkoord Water worden de maatregelen verstaan die genomen worden om te voldoen aan de normen voor wateroverlast uit dit akkoord. Deze maatregelen worden in de periode 2008-2015 uitgevoerd. Deze worden veelal opgenomen in de watergebiedsplannen en de gemeentelijke waterplannen.

Prestaties Voor het programma Nationaal bestuursakkoord Water zijn in de begroting van 2009 geen prestaties gedefinieerd. In de begroting 2010 is hiervoor een aanpassing doorgevoerd. De begrote en gerealiseerde kosten voor dit programma houden verband met werkzaamheden die ten behoeve van een integraal maatregelenpakket worden uitgevoerd. Dit pakket is door het algemeen bestuur voor het Oude Rijngebied vastgesteld. Het waterschap werkt momenteel aan de nadere uitwerking en de realisatie hiervan. De watergebiedsplannen Zegveld & Oud-Kamerik en Kamerik-Kockengen zijn in uitvoering; met de verbetering van de waterhuishouding wordt hier ook extra bergingscapaciteit gerealiseerd (ruim 14.000 m2 open water tot nu toe). Voor maatregelen door particulieren is een stimuleringsregeling van kracht geworden. Daar waar zich ontwikkelingen in het gebied voordoen proberen we in overleg met anderen extra bergingscapaciteit te realiseren, bv in de uiterwaarden van de Hollandse IJssel. Daarnaast is in samenwerking met de gemeente Woerden een studie opgestart om de stedelijke wateropgave van Woerden nader te analyseren en oplossingsrichtingen uit te werken.


Pagina 8

1.3 Thema Schoon water Algemeen

Onder het thema Schoon water vallen de programma’s Kwaliteit oppervlaktewater en Zuiveringsbeheer.

1.3.1 Kwaliteit van het oppervlaktewater Prestaties Programma kwaliteit van het oppervlakte water Doelstelling

nr.

Prestatie-indicator

Kwaliteit

De Stichtse Rijnlanden beschermt de kwaliteit van het oppervlaktewater en de werking van de rwzi door vergunningverlening en handhaving.

1

100 % zwemwaterlocaties dat voldoet aan EU-normen.


2

In 2009 voldoet 100% van het water aan de normen voor prioritaire en gevaarlijke stoffen.


3

95% beëindigen van illegale lozingen en ongedaan (laten) maken van emissieovertredingen via handhaving.

4a

% naleefgedrag (= aantal overtredingen op aantal bezoeken) - 80% agrarische bedrijven (incl. fruitteelt)

4c

% naleefgedrag (= aantal overtredingen op aantal bezoeken) - 75% bronneringen/saneringen

5 De Stichtse Rijnlanden bevordert de ecologische en fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater. De Stichtse Rijnlanden werkt samen met andere overheden in de waterketen.

De Stichtse Rijnlanden bevordert de ecologische en fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater.

goed, op schema

Toelichting

% naleefgedrag (= aantal overtredingen op aantal bezoeken) - 60% gemeenten 94% van de fruittelers (totaal = 280) neemt de teeltvrije zone in acht.

6

8 aangelegde kilometers natuurvriendelijke oevers.

7

5 aangelegde vispassages.

8

3 uitgevoerde optimalisatiestudies.

9

3 uitgevoerde studies rioolvreemd water

10

29,7 kWh/ie energieverbruik rwzi’s.

11

In 2009 is er 30% afname areaal verdroogd natuurgebied.








Financieel

% naleefgedrag (= aantal overtredingen op aantal bezoeken) - 90% bedrijven

4b

4d

Tijd


Prestatie-indicator nr. 4a: Er zijn in 2009 247 bezoeken aan bedrijven afgelegd. Hiervan voldeden er 77 niet aan de regels, wat resulteert in een naleefgedrag van 69%. In 2009 is een inhaalslag in de bedrijfsbezoeken gemaakt. De afwijkingen ten aanzien van de vergunningvoorschriften zijn overwegend niet ernstig van aard en worden via het normale handhavingstraject gecorrigeerd. De indruk bestaat dat door de inhaalslag die gemaakt is de bedrijven weer gestimuleerd worden om aan de voorschriften te voldoen. In 2010 wordt dezelfde toezicht-intensiteit gehandhaafd en worden de bestaande handhavingsinstrumenten ingezet waar nodig om het naleef gedrag te verhogen. Dit is conform ons beleid en er is geen verder actie of aanpassing nodig; Prestatie-indicator nr. 6: In 2009 is 4 km. natuurvriendelijke oever (NVO) gerealiseerd. Daarmee is de doelstelling niet gerealiseerd. Oorzaken: doorschuiven GOP Keringen herstelwerk Inundatiekanaal Honswijk (1,2 km NVO) naar het Watergebiedsplan, vertraging Kanaleneiland (0,78 km NVO) in verband met Baggerwerk en vorstverlet en vertraging voorbereiding Keulevaart (2 km NVO); Prestatie-indicator nr. 7: In 2009 is er 1 vispassage nagenoeg gerealiseerd


Pagina 9

 

Prestatie-indicator nr. 9: In 2009 is er 1 rioolvreemd water studie uitgevoerd, die van Utrecht. De doelstelling van 3 uitgevoerde studies is niet-realistisch gebleken. Prestatie-indicator nr. 10: Het energieverbruik van de rwzi's bedroeg in 2009 32,0 kWh/ie. De als doel gestelde 29,7 kWh/ie is gebaseerd op 2% per jaar vanaf 2005 (33,3 kWh/ie). De bouw van de RWZI De Bilt en een vermindering van het totaal aantal verwijderde i.e.'s hebben een sterk negatieve invloed gehad. Verwacht wordt dat de achterstand de komende jaren voor een groot deel zal worden ingelopen. De verwachting is dat in 2012 een besparing zal zijn gerealiseerd van 30,5 kWh/ie. Dit komt overeen met een besparing van 7,5 %. Dit is exclusief percentages die wij mogen toerekenen voor inkoop groene stroom, reductie transport per as, et cetera.

1.3.2 Zuiveringsbeheer Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden zorgt voor voldoende verwerkingscapaciteit. De Stichtse Rijnlanden levert een duurzame zuiveringsprestatie.

De Stichtse Rijnlanden levert een duurzame zuiveringsprestatie.

goed, op schema

Toelichting

Prestatie-indicator 122% Ontwerp (realisatie) belastinggraad rwzi’s.

2

Daling van 575 ton chemicaliën gebruikt voor fosfaatverwijdering.

3

Het verwijderingpercentage van stikstof bedraagt 75%.

4

Het verwijderingpercentage van fosfaat bedraagt 80%.

5

In 2009 worden er 8 afvalwaterakkoorden afgesloten.




Kwaliteit

1

Tijd

Financieel


Prestatie-indicator nr. 5: De doelstelling van 8 afvalwaterakkoorden is niet gehaald. Het akkoord met Woerden is afgesloten. Voor de volledigheid is nogmaals de tekst van Burap 2009-I opgenomen: "Deze doelstelling is niet realistisch. In het WBP is als doel gesteld om in 2015 met 15 gemeenten een afvalwaterakkoord te hebben. Nieuwegein en Bunnik zijn in 2007 gerealiseerd. In 2009 wordt het afvalwaterakkoord met Woerden afgesloten en starten de projecten met Houten, Oudewater, Montfoort en Rhenen. Het streven is om elk jaar 2-3 afvalwaterakkoorden af te sluiten."


Pagina 10

1.4 Thema Lastendruk Algemeen

Onder het thema Lastendruk vallen de programma’s Tarieven en heffingsmaatstaven en Perceptiekosten. Aan het eerste programma zijn geen financiën toegewezen.

1.4.1 Tarieven en heffingsmaatstaven Aan dit programma zijn in de begroting geen kosten toegerekend. Ook zijn er geen prestatieindicatoren gedefinieerd.

1.4.2 Perceptiekosten Algemeen

Onder het programma Perceptiekosten is in de begroting 2009 één prestatieindicator gedefinieerd: de kosten van het heffen en invorderen van de belastingen mogen hooguit 4,7% van de begrote opgelegde belastingen bedragen. De norm van 4,7% is gebaseerd op een ervaringscijfer.

Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden streeft ernaar dat de perceptiekosten niet stijgen.

goed, op schema

1

Prestatie-indicator

Kwaliteit

Tijd

Financieel

Het percentage perceptiekosten bedraagt minder dan 4,7% t.o.v. begrote opgelegde belastingen.




Pagina 11

1.5 Thema Tevredenheid belanghebbenden Algemeen

Onder het thema Tevredenheid belanghebbenden vallen de programma’s Resultaten klanttevredenheidsonderzoeken en Klantgerichtheid.

1.5.1 Resultaten klanttevredenheidsonderzoeken Prestaties Programma klanttevredenheidsonderzoeken Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden wil inzicht hoe de maatschappij over het waterschap denkt.

1 2 3 4

goed, op schema

Toelichting

Prestatie-indicator




Kwaliteit

Tijd

Financieel

In 2009 wordt er 1 klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Het waarderingscijfer van het klanttevredenheidsonderzoek is minimaal een 7. In 2009 wordt er 1 telefonische bereikbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Het waarderingscijfer van het telefonische bereikbaarheid is minimaal een 7.


Prestatie-indicator nr. 1: In 2009 is er wel een imago-onderzoek gehouden maar geen klanttevredenheidsonderzoek. Dit onderzoek wordt in 2010 wel georganiseerd.

1.5.2 Klantgerichtheid Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden streeft naar het vergroten van bekendheid, legitimatie en draagvlak voor haar activiteiten.

De Stichtse Rijnlanden streeft naar het optimaliseren van kennis- en informatie-uitwisseling.

De Stichtse Rijnlanden zorgt ervoor dat de bezwaaren verzoekschriften binnen de wettelijke termijn worden afgehandeld.

goed, op schema

Toelichting

Prestatie-indicator

1

In 2009 wordt er 1 imago-onderzoek uitgevoerd.

2

Het waarderingscijfer van het imago-onderzoek is minimaal een 7.

3

Het aantal elektronische nieuwsbrieven is in 2009 hoger dan 5.

4

Het aantal bereikte leerlingen ten behoeve van het (educatie) project Watch bedraagt 1100.

5

100% van de bezwaaren verzoekschriften wordt binnen de termijn afgehandeld.


1

Kwaliteit

Tijd

Financieel


Prestatie-indicator nr. 5: In 2009 is 85,9% van alle ingekomen reactie binnen de termijn afgehandeld. Door aanloopproblemen bij ingebruikname van een nieuwe postregistratiesysteem, is het niet mogelijk gebleken alle reacties binnen de termijn af te handelen. Vanaf de maand juli is de score wel 100%. Het uiteindelijke doel is behaald alleen met enige vertraging.


Pagina 12

1.6 Thema Maatschappelijk verantwoord ondernemen Algemeen

Onder het thema Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) vallen de volgende programma’s:  Goed werkgeverschap;  Inkoop en aanbesteding;  Integriteit;  Duurzaamheid;  Internationale samenwerking.

1.6.1 Goed werkgeverschap Prestaties Programma goed werkgeverschap Doelstelling

nr.

Prestatie-indicator

Kwaliteit

De Stichtse Rijnlanden zorg voor de ontwikkeling en uitvoering van een adequaat personeels- en organisatiebeleid.

1

In 2009 wordt er een medewerkerstevredenheidsonderzoek gehouden.

De Stichtse Rijnlanden streeft naar betrokken en gemotiveerde medewerkers

2

De gemiddelde score per hoofdrubriek van het medewerkerstevredenheidsonderzoek bedraagt minimaal een 7.

goed, op schema


Tijd

Financieel


1.6.2 Inkoop en aanbesteding Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden streeft naar een eenduidig en transparant inkoop- en aanbestedingsbeleid.

goed, op schema

1

Prestatie-indicator

Kwaliteit

Tijd

Financieel

Het percentage aanbestedingen dat voldoet aan de Europese richtlijnen bedraagt 100%.



1.6.3 Integriteit Voor dit programma zijn er in de begroting geen prestatie-indicatoren opgenomen. Wel dient te worden vermeld dat in 2009 een regeling met dit onderwerp is opgesteld.

1.6.4 Duurzaamheid Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden wil toewerken aan meer zorg voor de belangen van omwonenden, consumenten en natuur en milieu.

goed, op schema

Toelichting

Prestatie-indicator

1

De energiebesparing van de rioolwaterzuiveringen bedraagt 2%.

2

100% Groene stroom.




Kwaliteit

Tijd

Financieel


Prestatie-indicator nr. 1:. De energiebesparing van de rioolwaterzuiveringen bedraagt 0,98 % per jaar vanaf 2005. Zie voor nadere informatie prestatieindicator nr. 10 onder het programma Zuiveringsbeheer. Het Energie efficientieplan (EEP) moet leiden tot een energiebesparing van 12, 1 % in 2012. De positieve effecten van het realiseren van een Energiefabriek op


Pagina 13

1.6.5 Internationale samenwerking Prestaties Doelstelling

nr.

De Stichtse Rijnlanden wil bijdragen aan het oplossen van de wereldwaterproblematiek.

goed, op schema

Prestatie-indicator

Kwaliteit

1

Het aantal (langdurige) internationale samenwerkingsverbanden bedraagt 2.

2

Het aantal kennisuitwisselingverbanden bedraagt 2.


Tijd

Financieel



Pagina 14

1.7 Totaal van baten en lasten van het waterschap Optellingen kunnen afwijken vanwege afrondingsverschillen

Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil absoluut

Verschil relatief

8.893 183 9.076

7.472 210 7.682

-1.421 27 -1.394

-16% 15% -15%

Waterkwantiteitsbeheer Nationaal Bestuursakkoord Water Voldoende water

25.991 2.955 28.947

25.002 2.407 27.409

-989 -548 -1.537

-4% -19% -5%

Kwaliteit van het oppervlakte water Zuiveringsbeheer Schoon water

5.597 44.707 50.304

4.636 45.486 50.123

-961 779 -181

-17% 2% 0%

4.652 4.652

4.285 4.285

-367 -367

-8% -8%

92.980

89.499

-3.481

-4%

Baten en lasten per thema Primaire en regionale waterkeringen Calamiteitenzorg Veiligheid

Perceptiekosten Lastendruk Totaal thema’s (Bedragen x € 1.000) Toelichting per programma

Verschil begroting versus realisatie 2009 per programma bedragen x € 1.000

Primaire en regionale Waterkeringen Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting

 





Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

3.630 4.095 -3.354 4.523 8.893

4.820 3.722 -4.512 3.442 7.472

33% -9% 35% -24% -16%

Personeelslasten: De kosten inhuur van personeel muskusrattenbestrijding zijn onterecht begroot als variabele lasten. Deze kosten zijn gerealiseerd als personele lasten; Overige variabele lasten: Na correctie voor de verklaring die onder personeelslasten is toegelicht bedraagt de overschrijding op overige variabele lasten 0,3 miljoen euro. Deze is te verklaren uit hogere kosten voor externe deskundige adviezen en computerservice en een hogere bijdrage aan overheden; Overige opbrengsten: Aan de hogere opbrengsten liggen ontvangen bijdragen inzake de afkoop van onderhoud van de Hollandse Kade van de provincie Zuid-Holland ter grootte van 0,750 miljoen euro en de aanleg van een fietspad ter grootte van 0,3 miljoen euro ten grondslag. Hier was in de begroting geen rekening mee gehouden. Kapitaallasten: De onderschrijding wordt vooral veroorzaakt door lagere rentelasten. De totale rentelasten van het waterschap zijn lager dan begroot. Omdat de totale rentelasten worden verdeeld over de investeringen komt deze onderschrijding binnen alle programma’s terecht. Met name bij dit programma heeft dit relatief grote gevolgen omdat door de lange afschrijvingstermijn van keringen de kapitaallasten voor grotendeels uit rentelasten bestaan.


Pagina 15


Calamiteitenzorg Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting



Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

85 98 0 0 183

66 116 -3 32 210

-23% 18% 0% 0% 15%

Overige variabele lasten: Overschrijding wordt veroorzaakt door hogere kosten op de kostensoort ‘externe deskundige adviezen’.


Waterkwantiteitsbeheer Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting





Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

5.213 16.947 -774 4.606 25.991

5.645 15.651 -1.171 4.877 25.002

8% -8% 51% 6% -4%

Overige variabele lasten: De overige variabele lasten laten een onderschrijding van ongever 1,4 miljoen euro zien. De kosten voor onderhoud zijn ongeveer 0,3 miljoen euro lager. Daarnaast is de bijdrage voor het waterakkoord Bodegraven die aan het buurwaterschap Hoogheemraadschap van Rijnland is betaald door het beter aansturen van de waterhoeveelheid veel lager dan begroot. Uiteindelijk zijn ook de doorberekende overheadkosten ongeveer 0,3 miljoen euro lager dan begroot; Overige opbrengsten: De lagere overige opbrengsten zijn te verklaren uit eindafrekeningen van de subsidie voor het Life Zuiveringsfilter en de voorfinanciering van de Oude Sluis in Vreeswijk. Totaal bedroegen deze afrekeningen ca. 0,3 miljoen euro.


Nationaal Bestuursakkoord water Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting

  

Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

1.581 1.254 0 119 2.955

1.924 465 -36 54 2.407

22% -63% 0% -55% -19%

Personeelslasten: Vacatureruimte is ingevuld met inhuurkrachten. Deze kosten liggen hoger; Overige variabele lasten: Onder deze kostensoort zijn beleidsmatige onderzoeken begroot. Deze onderzoeken zijn niet allemaal in 2009 uitgevoerd; Overige opbrengsten: de niet-begrote overige opbrengsten betreffen deels opbrengsten die in de overhead zijn opgenomen en deels bijdragen van andere overheden.


Pagina 16


Kwaliteit van het oppervlakte water Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting

 

Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

2.472 2.722 0 402 5.597

1.851 2.714 -44 116 4.636

-25% 0% 0% -71% -17%

Personeelslasten: op de afdelingen die met name bij dit programma zijn betrokken is sprake geweest van onderbezetting; Overige opbrengsten: niet-begrote gerealiseerde opbrengsten betreffen doorboekingen van indirecte kosten (overhead);


Zuiveringsbeheer Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting







Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

5.555 17.672 -881 22.361 44.707

5.583 20.094 -1.567 21.376 45.486

0% 14% 78% -4% 2%

Overige variabele lasten: Een groot deel van de overschrijding op variabele lasten is te verklaren uit de definitieve aanslag verontreinigingsheffing over het boekjaar 2008. Deze is ontvangen in en geboekt ten laste van het boekjaar 2009. Deze verontreinigingsheffing wordt ons opgelegd voor de lozing van het effluent van de rwzi Utrecht op de Vecht. De heffing is gebaseerd op het aantal geloosde verontreinigingseenheden. De totaal geboekte heffing was hierdoor 0,9 miljoen euro hoger dan begroot. Overige opbrengsten: De overige opbrengsten zijn bijna 0,7 miljoen euro hoger dan begroot. Hiervoor zijn twee verklaringen. In 2009 is de Cross Border Leasing (DSR-leasing) beëindigd. Het positieve resultaat van bijna 0,4 miljoen is ten gunste van het programma Zuiveringsbeheer gebracht. Dit was niet begroot. Een post die wel was begroot maar in de realiteit hoger is uitgevallen betreft de ‘opbrengst grensoverschrijdend afvalwater’: het verschil bedraagt ruim 0,2 miljoen euro. Een deel van deze meeropbrengsten heeft betrekking op oude jaren; Kapitaallasten: door latere activering van grote investeringen (o.a. rwzi De Bilt) zijn de gerealiseerde kapitaallasten lager ten opzichte van de begroting.


Pagina 17


Perceptiekosten Personeelslasten Overige variabele lasten Overige opbrengsten Kapitaallasten Totaal Toelichting

Begroting 2009

Realisatie 2009

Verschil in %

1.207 3.539 -308 215 4.652

1.081 3.519 -520 206 4.285

-10% -1% 69% -4% -8%

Voor de perceptiekosten is een aparte prestatie-indicator opgesteld: de kosten bedragen maximaal 4,7% van de begrote opgelegde belastingen. Op basis van de kosten op het programma en de totale begrote belastingopbrengsten is vast te stellen dat het perecentage voor 2009 uitkomt op 4,5%.  Personeelslasten: Er is sprake van een onderschrijding die wordt veroorzaakt door vacatures. Er is wel inhuur gepleegd maar minder dan de vacatures financieel als ruimte boden;  Overige opbrengsten: Er is een grotere inzet geleverd op het innen van achterstallige vorderingen. Dit heeft succes gehad en heeft geresulteerd in hogere belastingopbrengsten dan begroot. Een nevenverschijnsel hiervan betreft de hogere overige opbrengsten. Deze bestaan uit geinde kosten van aanmaningen en dwangbevelen.


Pagina 18

2. De paragrafen Het jaarverslag bevat tenminste de paragrafen die ingevolge artikel 4.11, in de begroting zijn opgenomen, met dien verstande dat in plaats van onderdeel a van dat artikel een paragraaf betreffende de ontwikkelingen in het vorig begrotingsjaar wordt opgenomen, met uitzondering van de onderdelen b en d, van dat artikel, alsmede een paragraaf betreffende topinkomens. Ze bevatten de verantwoording van hetgeen in de overeenkomstige paragrafen in de begroting is opgenomen.

2.1 Ontwikkelingen in het begrotingsjaar 2009 Het positieve resultaat over 2009 is 6,0 miljoen euro. Dit is 5,6 miljoen euro hoger dan geraamd. Het effect per programma is in § 1.7 uitvoerig beschreven. De voornaamste ontwikkelingen in het begrotingsjaar worden hieronder uiteengezet. Er ontstaat een voordelig resultaat door minder personeelslasten als gevolg van vacatureruimte (2,1 miljoen euro), lagere rentelasten (2,4 miljoen euro) en minder uitgaven in verband met het niet doorgaan van o.a. grondonderzoek ten behoeve van waterkeringen (1,0 miljoen euro). Voor wat betreft de baten zijn er extra belastingopbrengsten (2,1 miljoen euro), opbrengsten in verband met beëindiging Cross Border Lease transactie en afkoop onderhoud Hollandse Kade (1,1 miljoen euro). Een nadeel ontstaat door een afrekening van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht waterschapsbelasting 2008 (0,9 miljoen euro) en en extra kosten in verband met de verkiezingen (0,9 miljoen euro). Tenslotte zijn er minder personeelslasten geactiveerd dan geraamd (1,8 miljoen euro).


Pagina 19

2.2 Weerstandsvermogen Er zijn verschillende risico’s bij de uitvoering van onze taken. Risicomanagement gaat niet om de beheersing van alle risico’s, maar om het vroegtijdig signaleren van en bewust omgaan met risico’s. In 2009 is op basis van wettelijke voorschriften gestart met het project Implementatie Risicomanagement. Dat heeft geleid tot een gestructureerde aanpak van risicomanagement, waardoor er meer sturing gegeven kan worden aan de maatregelen om risico’s te beheersen. Bovendien stelt het ons in staat het weerstandvermogen beter te beoordelen. Binnen iedere afdeling is er nu een risicomanagementcoördinator en zijn er risico-inventarisaties uitgevoerd. Nadrukkelijk wordt er op gewezen dat 2009 het opstartjaar is en het een eerste inventarisatie betreft. Weerstandsvermogen Een expliciet aandachtspunt is de relatie tussen risico’s en doelbereiking. We kijken daarom niet alleen naar financiële consequenties van risico’s, maar ook naar consequenties voor veiligheid, watersystemen en waterkwaliteit. In de paragraaf over weerstandsvermogen rapporteren wij:  de belangrijkste financiële risico’s;  de middelen waarover wij beschikken om financiële consequenties van risico’s op te vangen;  de verhouding tussen bovenstaande twee elementen;  het beleid van risicomanagement. Het weerstandsvermogen geeft een indicatie hoe solide onze begroting is. Voldoende weerstandvermogen voorkomt dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigingen of het verhogen van tarieven of belastingen. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen beschikbare weerstandscapaciteit en benodigde weerstandscapaciteit.

Risico’s

Weerstandscapaciteit

Financieel

Algemene reserves:

Materieel

- Watersysteem ingezetenen - Watersysteem overig ongebouwd - Watersysteem natuur - Watersysteem gebouwd - Zuiveringsheffing woningen/bedrijven

Juridisch Etc.

Weerstandsvermogen Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit is het totaal van onze buffers. Dit zijn onze algemene reserves en onze capaciteit om belastingverhogingen toe te passen. De algemene reserves zijn buffers, die we aanleggen om algemene tegenvallers op te kunnen vangen. De algemene reserves bedragen per 31 december 2009 circa 19,5 miljoen euro. De reserves moeten grote schommelingen in tarieven voorkomen en risico’s opvangen, zonder dat we tarieven hoeven te verhogen. Een andere buffer is de capaciteit om belastingverhogingen toe te passen die maatschappelijk aanvaardbaar zijn.


Pagina 20

Benodigde weerstandscapaciteit De benodigde weerstandscapaciteit is het bedrag dat nodig is om alle risico’s financieel af te dekken. Het gaat dan om de risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen. De onderstaande tabel bevat de 9 belangrijkste risico’s en is tot stand gekomen met behulp het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem) waarmee risico's systematisch in kaart kunnen worden gebracht en beoordeeld. Uit de analyse van het risicoprofiel volgt dat 90% 1 zeker is dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van 17,5 miljoen euro (berekening NARIS®).

Risico Claim van VAR wordt (gedeeltelijk) toegekend Overdracht van een gedeelte van het hoogwaterbeschermingsplan en de muskusrattenbestrijding van het rijk naar de waterschappen. Context: Ultimo 2009 werd deze overdracht (onderdeel van de te bezuinigen 100 miljoen euro) nog gezien als een risico. Aanscherping WVO eisen Niet realiseren geraamde subsidiebijdrage Bij aanvraag budget is omvang van het werk nog niet voldoende duidelijk Het eventueel naar voren halen van investeringen in dijken/keringen Desinvesteringen doordat technische en economische levensduur niet aansluiten

50%

Maximaal financieel gevolg € 6.500.000

70%

€ 3.850.000

70% 50% 90% 50%

€ 1.500.000 € 2.000.000 € 1.000.000 € 1.500.000

10%

€ 5.000.000

Kans 2

Onderstaande onderwerpen zijn nog niet als risico opgenomen, omdat de onderhandelingen en gesprekken nog lopen, of de termijn nog niet kritiek is. Duurder uitvallen van KRW maatregelen Dit is het geschatte risico van (Europese) boetes bij het niet tijdig uitvoeren of onvoldoende kwaliteit van uitvoering van de verplichte KRW-maatregelen (2015). De werkzaamheden ter voorkoming van oevererosie in Nieuwegein langs de Lekdijk (’t Klaphek) zijn nog niet als risico opgenomen, omdat de onderhandelingen/gesprekken nog lopen.

pm

pm

pm

pm

Zoals aangeven betreft het een eerste inventarisatie en kan dit bedrag nog wijzigen. De belangrijkste risico's zijn echter wel goed opgenomen, zodat we bij een actualisatie van het profiel geen grote wijzigingen verwachten. Grote wijzigingen kunnen wel ontstaan door nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld wetswijzigingen of ontwikkelingen binnen projecten.

1 2

norm Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement De kans dat het risico zich voordoet is bepaald door de materiedeskundigen in samenspraak met een risico-expert Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarverslag 2009

Pagina 21

Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur weergegeven.

Risico’s

Weerstandscapaciteit

Financieel

Algemene reserves:

Materieel

- Watersysteem ingezetenen - Watersysteem overig ongebouwd - Watersysteem natuur - Watersysteem gebouwd - Zuiveringsheffing woningen/bedrijven

Juridisch Etc.

Weerstandsvermogen

Ratio weerstandsvermogen =

Beschikbare weerstandscapaciteit Benodigde weerstandcapaciteit

=

EUR 19,5 miljoen = 1.11 EUR 17,5 miljoen

Onderstaande normtabel is ontwikkeld door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement in samenwerking met de Universiteit Twente. Het geeft een waardering van de berekende ratio weerstandsvermogen.

Waarderingscijfer A B C D E F

Tabel 4: Weerstand velden Ratio >2.0 1.4-2.0 1.0-1.4 0.8-1.0 0.6-0.8 <0.6

Betekenis Uitstekend Ruim voldoende Voldoende Matig Onvoldoende Ruim onvoldoende

De ratio weerstandsvermogen van onze organisatie valt in klasse C. Dit duidt op een voldoende weerstandsvermogen. Het rekening resultaat 2009 zal (tenminste voor een belangrijk deel) worden toegevoegd aan de reserves. Dit vindt ons college ook nodig vanwege diverse ontwikkelingen. De actie Storm dwingt tot bezuinigingen. De omvang staat nog niet vast (kan hoger worden). Deze onzekerheid kan leiden tot meer onttrekkingen uit de reserves. De bandbreedte van de verschillende algemene reserves is bepaald op 15% tot 25% van de toe te rekenen kosten per belastingcategorie. Op basis van de eerste risico inventarisatie kan gesteld worden dat op dit moment geen aanleiding bestaat dit uitgangspunt te wijzigen. In de toekomst zullen we de reserves per categorie afzetten tegenover de financiële risico’s per categorie, waardoor we per categorie een goed oordeel kunnen geven over het weerstandsvermogen en de aan te houden bandbreedte voor de algemene reserve. Bovendien is er aanleiding om met voorstellen te komen (bij de begroting) om tariefsontwikkeling te dempen, te egaliseren (bijvoorbeeld in afwachting van onderzoek naar de kostenverdeling).


Pagina 22

2.3 Financiering Algemeen

Het wettelijk kader van de financieringsparagraaf ligt verankerd in de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). De Wet Fido verplicht de waterschappen tot het hebben van een treasurystatuut en het opnemen van een treasuryparagraaf in de begroting en jaarverslag. De wijze waarop binnen De Stichtse Rijnlanden de financieringsactiviteiten dienen plaats te vinden, is vastgelegd in het treasurystatuut van oktober 2008. Het statuut beoogt hiermee het financieringsbeleid transparant te maken, waarbij de risico's zo goed mogelijk worden beheerst binnen de vastgestelde kaders.

Liquiditeitsprognose

Met behulp van de liquiditeitsprognose, die ongeveer twee maal per jaar herijkt wordt, is bekeken of er in de loop van het jaar sprake zal zijn van een financieringsbehoefte. Afhankelijk van de situatie op de kapitaalmarkt en met in achtneming van de kasgeldlimiet wordt de hoogte en de looptijd van een lening bepaald.

Ontwikkelingen en rentevisie

De basis van de rentevisie vormt de visie van de zes Nederlandse grote banken. In de begroting 2009 is op basis van genoemde visie uitgegaan van een kapitaalmarktrente (rente met een lange looptijd) van 5,0% voor nieuw aan te trekken langlopende leningen. De wereldwijde kredietcrisis heeft echter het renteniveau in 2009 sterk beïnvloed en onvoorspelbaar gemaakt. Vanwege een gebrek aan vertrouwen tussen de financiële instellingen, zijn forse opslagen op de basisrente gehanteerd. Vooral leningen met een looptijd > 10 jaar kregen te maken met forse risico opslagen. Medio december 2009 bedroeg de rente op de kapitaalmarkt met een looptijd > 20 jaar ongeveer 5,8 %, terwijl voor een lening met een looptijd van 10 jaar 3,28% in rekening wordt gebracht. Begin december 2009 is er daarom voor gekozen om een nieuwe lening af te sluiten met een minder lange looptijd (zie onderdeel transacties) om zo van het renteverschil te profiteren. De debetrente per 31 december 2009 op de rekening-courant bij de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) bedraagt 0,5%. Deze debetrente is gebaseerd op de geldmarktrente (rente met een looptijd tot 2 jaar). Het debet rentepercentage op de rekening-courant bedroeg aan het begin van 2009 nog circa 2,4%. Doordat de geldmarktrente op dit moment zeer laag is, blijft het voorlopig aantrekkelijk om zo veel mogelijk in de financieringsbehoefte te voorzien door middel onze rekening courant faciliteit (geldmarktrente) bij de NWB. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de maximale toegestane kasgeldlimiet.


Pagina 23

Transacties

In de loop van 2009 is er voor € 18,200 miljoen aan reguliere aflossingen verricht. In de begroting 2009 is gerekend met een totaal van € 30,000 miljoen nieuw aan te trekken leningen. Hierbij is uitgegaan van het aantrekken van langlopende leningen en met een rentepercentage van 5,0%. In december 2009 is een nieuwe langlopende lening van € 25,000 miljoen aangetrokken, met een looptijd van 8 jaar en 8 maanden met een rente van 3,28%. Door bovenvermelde transacties is de stand van de langlopende leningen per 31 december 2009 gestegen tot € 236,600 miljoen.

Tabel: Langlopende schulden

In miljoenen euro’s (afrondingsverschillen mogelijk) Stand per 31 december 2008 - reguliere aflossingen 2009 - aangetrokken leningen in 2009

229,8 - 18,0 25,0 6,8

236,6

Stand per 31 december 2009

Op 3 december 2009 zijn de looptijden en de aflossingswijze van twee leningen gewijzigd. De reden van deze aanpassing is dat beide leningen tegelijk in 2011 in een keer afgelost worden en dat hierdoor een eenmalige piek in het aflossingsschema van de komende jaren zou ontstaan. Door de looptijden van beide leningen te verlengen tot 2018 en de aflossingen in 5 gelijke jaarlijkse termijnen te laten plaatsvinden, wordt dit voorkomen. Tabel: Aanpassing looptijden

Financieringsbehoefte

In miljoenen euro’s

Bedrag

Oude looptijd tot

Oude rente percentage

Leningnummer 1-21710 Leningnummer 1-22568

€ 6,000

06-12-2011

4,98%

€ 10,000

28-02-2011

3,94%

Nieuwe looptijd tot 06-122018 28-022018

Nieuwe rente perc. 3,88%

Aflossingsjaren

3,51%

2014 tm 2018

2014 tm 2018

In de navolgende tabel wordt een overzicht gegeven van de financieringsbehoefte van de vaste activa en de wijze waarop daarin wordt voorzien bij de aanvang en het einde van het verslagjaar. De financieringsbehoefte is bepaald door de aanwezige geldmiddelen af te zetten tegen de aanwezige boekwaarde van de activa. Op basis van enkelvoudige balans (in duizenden euro's) A. Te financieren boekwaarde activa Materiele vaste activa Financiele vaste activa

Boekwaarde per 31-12-2009

Boekwaarde per 31-12-2008

268.900 1.000

261.700 1.100

Totaal

269.900

262.800

B. Beschikbare financiele middelen Reserves Voorzieningen Langlopende schulden

25.500 5.100 236.600

19.500 2.200 229.800

Totaal

267.200

251.500

2.700

11.300

C. Financieringstekort

Het financieringstekort is afgedekt met het saldo tussen vlottende activa en vlottende passiva. De activa en passiva voortvloeiend uit de Cross Border Lease zijn niet opgenomen in bovenstaand overzicht. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarverslag 2009

Pagina 24

Rentekosten In totaal zijn de werkelijke rentekosten in 2009 € 2,360 miljoen lager dan begroot. Een deel van de lagere werkelijke rentekosten is ontstaan doordat er in 2009 gemiddeld een lagere financieringsbehoefte en een lager dan begroot rentepercentage op nieuwe leningen en de rekening courant is geweest. Hierdoor vallen de werkelijke rentekosten (exclusief Cross Border Lease) circa € 1,000 miljoen lager uit dan begroot. De lagere financieringsbehoefte in 2009 heeft betrekking op het volgende:  eerder innen van belastingen en hogere belastingontvangsten  lager netto investeringsniveau  positief rekeningresultaat Een ander deel van de lagere rentekosten heeft met de lagere financieringsbehoefte te maken die in het verslagjaar 2008 is ontstaan (zie jaarrekening 2008). De effecten hiervan zijn niet in de begroting 2009 verwerkt. Het gaat hier om een rentebedrag van circa € 1,360 miljoen. In de begroting van 2010 zijn de rentelasten, mede op basis van deze informatie, sterk naar beneden bijgesteld.

Interne toetsing

De administratieve organisatie van de treasury activiteiten is in 2009 voorwerp van onderzoek geweest bij de interne rechtmatigheidscontrole. Er zijn geen bijzonderheden naar aanleiding van dit onderzoek naar voren gekomen.

Externe toetsing

De provincie Utrecht is ingevolge de Wet Fido aangewezen als toezichthouder. Zij toetst of het waterschap voldoet aan de normen zoals is vastgesteld in deze wet. Hierbij zijn twee wettelijke normen te onderscheiden, de renterisiconorm en de kasgeldlimiet. Het doel van deze twee normen is om de renterisico’s van lagere overheden binnen de perken te houden en te beheersen. Beide normen worden hierna verder toegelicht. Het is onder bepaalde voorwaarden toegestaan de kasgeldlimiet tijdelijk te overschrijden. Hiervoor kan een ontheffingsverzoek gedaan worden bij de toezichthouder.


Pagina 25

Toetsing renterisico

Uitgangspunt van de renterisiconorm is het streven naar een spreiding van looptijden van langgeldleningen met het oog op een beperking van renterisico’s. De renterisiconorm was altijd een percentage van de vaste schuld per 1 januari van het begrotingsjaar en was bepaald op 20%. Met ingang van 1 januari 2009 is dit percentage en de berekeningsmehodiek aangepast. Voor de waterschappen is het percentage bepaald op 30% van het begrotingstotaal. Dit betekent dat jaarlijks niet meer dan 30,0% van onze begrotingstotaal geherfinancierd mag worden. Het werkelijke rente risicopercentage voor ons waterschap bedraagt ongeveer 18,5% wat ruim binnen de norm (30,0%) ligt. Ook de komende jaren zal op basis van de huidige liquiditeitenprognose (20102015) en regelgeving worden voldaan aan deze wettelijke norm.

Tabel: renterisico

Toetsing kasgeldlimiet

In miljoenen euro’s (afrondingsverschillen mogelijk) Begrotingstotaal 2009 1. Renterisico 30% van begroting

Bedrag 98,300 29,490

A. Aangetrokken leningen B. betaalde aflossingen 2. Herfinanciering (laagste van A en B)

25,000 18,200 18,200

1. Renterisiconorm 2. Renterisico werkelijk 3. Ruimte renterisiconorm

29,490 18,200 11,290

percentage

30,0%

toelichting

% van begrotingstotaal Lening december 2009 Aflossingen in boekjaar 2009 Berekende renterisico

30,0% 18,5% 11,5%

% van begrotingstotaal % van begrotingstotaal

De wettelijke kasgeldlimiet bepaalt hoeveel maximaal met kort geld (rekeningcourantsaldo) gefinancierd mag worden. De kasgeldlimiet wordt berekend als een percentage van het begrotingstotaal per 1 januari van het betreffende begrotingsjaar. Voor waterschappen is de kasgeldlimiet vastgesteld op 23%. De kasgeldlimiet voor ons waterschap bedraagt voor 2009 € 22,600 miljoen. In 2009 hebben er geen overschrijdingen van de kasgeldlimiet plaatsgevonden.

2.4 Verbonden partijen Verbonden partijen zijn gedefinieerd als die partijen waarin het waterschap zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Aan beide voorwaarden moet tegelijkertijd worden voldaan. Muskusrattenbestrijding In 2008 is de taak van de Muskusrattenbestrijding door de provincie Utrecht overgedragen aan de drie deelnemende waterschappen. De uitvoering van deze taak ligt bij het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Het provinciebestuur levert een vaste en variabele financiële bijdrage aan de waterschappen. Het variabele gedeelte betreft 50% van de kosten, die de samenwerkende waterschappen in enig jaar in de bestrijding van de muskusratten dienen te maken na aftrek van de vaste bijdrage. De vaste bijdrage is gebaseerd op de voormalige Provinciefondsbijdrage. De provincie Gelderland draagt bij voor het Gelderse deel van het vanggebied van het waterschap Vallei en Eem. De vaste geïndexeerde bijdrage is vastgelegd in een overeenkomst. Voor de beverrattenbestrijding ontvangt het waterschap een bijdrage van het LCCM via de provincie Utrecht. In de “Overeenkomst van kosten voor gemene rekening Muskusrattenbestrijding Utrecht” is de bijdrage van de deelnemende waterschappen vastgelegd:  Waterschap Vallei en Eem 15%  Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht 20%  Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden 65% Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden – Jaarverslag 2009

Pagina 26

Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard In het afgelopen jaar is de gemeenschappelijke regeling “Streekarchivariaat Rijnstreek” aangepast met de komst van de gemeenten Lopik, Oudewater en IJsselstein. Nu is de naam “Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard” geworden. Jaarlijks stelt de Archiefcommissie een begroting van inkomsten en uitgaven voor het volgende jaar vast. De jaarrekening wordt in het jaar volgende op het jaar waarop deze betrekking heeft vastgesteld. De kosten van het Regionaal Historisch Centrum worden door de gemeente Woerden gefinancierd. Het nadelig saldo, zoals dat blijkt uit de jaarrekening, wordt gedekt door bijdragen van de deelnemers aan de regeling volgens een vaste verdeelsleutel: a. de kosten van de centrale archiefbewaarplaats van het Regionaal Historisch Centrum naar verhouding van het aantal strekkende meters, dat de desbetreffende deelnemer in de archiefbewaarplaats te Woerden heeft ondergebracht; b. de overige kosten naar verhouding van het inwonertal van de desbetreffende gemeente, waarbij voor het waterschap wordt uitgegaan van een fictief inwonertal van 40.000, dat elk jaar procentueel aangepast wordt aan het verloop van de bevolking bij de deelnemende gemeenten in de gemeenschappelijke regeling. Burgemeester en wethouders van Woerden bepalen jaarlijks het bij voorschot verschuldigde aandeel van alle deelnemers. DSR Leasing is beëindigd. In 1998 is een Cross Border Lease overeenkomst met betrekking tot de rioolwaterzuiveringsinstallaties afgesloten met de American International Group (AIG). Deze lease transactie had betrekking op de rioolzuiveringsinstallaties. De transactie is samen met de waterschappen Fryslân(provincie Friesland), Vallei en Eem (provincie Gelderland) opgezet. Het algemeen bestuur van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft op 16 september 2009 ingestemd met de opgestelde eindverantwoording inzake de beëindiging van de Cross Border Lease transactie. Op de balansdatum per 31 december 2009 is het aanwezige vermogen in de besloten vennootschap nog opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening en de geconsolideerde winst- en verliesrekening.

2.5 Bedrijfsvoering In januari 2009 is het nieuw gekozen algemeen bestuur na de installatie begonnen met de verkiezing van de vier hoogheemraden. Zowel bij het algemeen bestuur (twintig van de dertig leden zijn nieuw) als bij het college (alle vier nieuw in die functie) kan qua personele samenstelling een grote verandering worden geconstateerd. Met name in de eerste helft van het jaar is er daarom veel aandacht besteed aan een goede introductie van het nieuwe bestuur. Organisatieontwikkeling Afronding Waterkracht Het organisatieontwikkelingsprogramma Waterkracht is in 2006 gestart met de ambitie om bij het aantreden van het nieuwe bestuur de organisatie klaar te hebben om de uitvoering en de beleidsvorming, zoals die door het nieuwe bestuur gewenst worden, op voldoende niveau te kunnen realiseren. In 2009 is dit programma inclusief de aanpassing van de organisatiestructuur afgerond. Als vervolg in 2010 wordt extra aandacht geschonken aan het verder implementeren van de rollen van opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap. Doelstellingen hierbij zijn o.a. het verbeteren van de samenwerking binnen de organisatie en het bereiken van grotere mate van resultaatgerichtheid. De organisatiestructuur van ons waterschap is ultimo 2009 als volgt:


Pagina 27

Voortgang Quick Scan In 2008 is in opdracht van het college een quick scan uitgevoerd. Hierbij is aan de ambtelijke organisatie de vraag gesteld of deze voldoende in staat is om de bestuurlijke ambities waar te kunnen maken. Uit deze quick scan is gebleken dat om ècht toegesneden te zijn op de steeds veranderende maatschappij en op wat dit vraagt van het waterschap, er een aanvullende diepte-investering nodig was in onze medewerkers en in onze organisatie. Dit betreffen enerzijds investeringen in kennis en vaardigheden van de huidige medewerkers en anderzijds investeringen in capaciteit. Naar aanleiding van de uitkomst van de quik scan is een opleidingsprogramma opgesteld voor de medewerkers om de kennis en de vaardigheden vergroten. De eerste cursussen zijn in juli 2009 van start gegaan. In 2009 (en de eerste helft van 2010) bestaat de opleidingsactiviteit uit een opleidingstraject voor beleids- en adviesfuncties. Hierbij ligt de nadruk op het verbeteren van communicatieve en adviesvaardigheden en het vergroten van persoonlijke effectiviteit. Ongeveer honderd medewerkers zijn inmiddels op training geweest. Daarnaast is een flink aantal trainingen op het gebied van beïnvloedingsstijlen en schriftelijke communicatie verzorgd.


Pagina 28

Aanbestedingen In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel GWW-aanbestedingen er in 2009 per soort zijn geweest. Daarbij is een onderverdeling gemaakt in de grootte van de besteksraming.

>= € 35.000 < € 250.000

>= € 250.000 < € 500.000

>= € 500.000

Totaal aantal aanbestedingen

Aandachts -gebied Soort aanbesteding WaterEuropese aanbesteding Openbare aanbesteding beheer met voorafgaande selectie Onderhandse aanbesteding met meer dan 3 bedrijven Onderhandse aanbesteding met drie bedrijven Enkelvoudige uitnodiging ZuiveringsEuropese aanbesteding Openbare aanbesteding beheer met voorafgaande selectie Onderhandse aanbesteding met meer dan 3 bedrijven Onderhandse aanbesteding met drie bedrijven Enkelvoudige uitnodiging Totaal aantal aanbestedingen Percentage van het totaal

>€0 < € 35.000

Aantal aanbestedingen in de besteksraming:

Tabel: aantal aanbestedingen per soort en besteksraming

-

-

-

1

1

-

-

-

1

1

4

19

6

-

29

6

6

-

-

12

14 -

1 2

1

11

15 14

-

-

-

2

2

-

3

-

-

3

-

1

-

-

1

24 31%

32 41%

7 9%

15 19%

78 100%

Algemeen

Het totale aantal aanbestedingen in 2009 is: 78

Waterbeheer

Het aantal aanbestedingen voor Waterbeheer is 58.  In totaal zijn 57 aanbestedingen zwaarder of conform aanbestedingsbeleid, d.w.z. met het voorgeschreven aantal of meer dan het voorgeschreven aantal uitgenodigde bedrijven, uitgevoerd;  Slechts 1 aanbesteding is met een lichtere procedure dan het aanbestedingsbeleid voorschrijft uitgevoerd. De aanbesteding van de revisie van een krooshekreiniger is via een enkelvoudige uitnodiging verlopen terwijl op basis van de besteksraming 3 partijen uitgenodigd hadden moeten worden. De reden hiervoor is dat de betreffende firma de reiniger in het verleden heeft gebouwd wat de revisie zowel kwalitatief als economisch ten gunste komt;  Alle aanbestedingen werden gegund aan de laagste inschrijver.

Zuiveringsbeheer

Het aantal aanbestedingen voor Zuiveringsbeheer was 20.  Alle aanbestedingen zijn zwaarder of conform aanbestedingsbeleid uitgevoerd;  Alle aanbestedingen werden gegund aan de laagste inschrijver.


Pagina 29

Totaal aanbestedingen Werkelijke aanneemsommen t.o.v. totaal besteksramingen Totaal aanbestedingen (in mln euro’s) Toelichting

In onderstaande tabel zijn per sector het totale bedrag van de besteksramingen en het totaal van de aanneemsommen weergegeven.

Aandachtsgebied Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer Overige/ Staf Totaal

Totaal besteksramingen 9,515 23,646 0,140 33,302

Totaal werkelijk 6,242 19,028 0,147 25,416

Verschil 3,274 4,619 -0,007 7,886

Verschil % 34,4% 19,5% -4,8% 23,6%

Het verschil tussen het totaal van de besteksramingen en het totaal van de uiteindelijke aanneemsommen is groot. Het totaal van alle aanneemsommen ligt 7,886 miljoen euro (bijna 24%) onder de begroting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de huidige kredietcrisis. Aannemers zijn over het algemeen bereid om lager in te schrijven om op die wijze werk binnen te halen. Vooral bij Watersysteembeheer is het verschil relatief groot. Met name op werken in de gww-sector is extreem laag ingeschreven. De landelijke malaise in de bouw is hier waarschijnlijk debet aan geweest.


Pagina 30

Subsidies Algemeen

Onderstaand treft u een aantal tabellen waarmee verslag wordt gedaan over de actuele subsidies. Deze indeling in tabellen is gebaseerd op de fase waarin de subsidies zich bevinden. Deze fasen zijn achtereenvolgens:  Ontvangen subsidiebeschikkingen 2009;  Ingediende/ lopende subsidieverzoeken 2009;  Subsidiekansen in onderzoek;  Afgewezen en stop-gezette subsidie-ideeën;

Tabel: Overzicht ontvangen subsidie beschikkingen 2009 Naam project CO2 afvang in Olivijnhoudende zandfilters in rwzi’s Verdrogingsbestrijding WGP Groenraven-Oost en Maartensdijk Vispassage Kerkeland

Regeling Stimuleringsregeling Duurzaamheid, Energie en Klimaat 2008 provincie Utrecht Bijdrage Landinrichtingsdienst

€

Bedrag 214.997

€

202.250

€

96.858

idem

KRW-maatregelen provincie Utrecht 2008 Rijkswaterstaat

€

96.858

Scoren met natuurvriendelijke oevers

KRW innovaties

€

46.823

Amerikaanse rivierkreeft in het veenweidegebied Uitvoering afkoppelproject Heuvelrug

KRW innovaties

€

24.960

Stimuleringsregeling Duurzaamheid, Energie en Klimaat 2008 provincie Utrecht

€

103.000

Schoon en ecologisch water voor waterlichaam Maartensdijk en de Vecht Wandelpad Grechtkade West

Tijdelijke regeling eenmalige uitkering stedelijke synergieprojecten KRW ILG

€

606.000

€

102.471

Sanering stadsgrachten van Utrecht

Meerjarenprogramma bodemsanering 2005-2009 Totaal

€

1.905.000

€

3.399.217


Pagina 31

Tabel: Overzicht ingediende/lopende subsidie verzoeken 2009 Naam project Community lab Rijnenburg (naar een duurzaam en klimaatbestendig Rijnenburg)

Regeling FES aanvraag Schitterend Nederland

€

Bedrag 3,000.000*

Van waterballet naar gebiedschoreografie Rijnenburg wonen in het landschap

FES aanvraag Schitterend Nederland

€

2,400.000*

Waterberging en natuurontwikkeling langs de Grecht in Kamerik

ILG/KRW synergie

€

1.070.000

Aanleg vispassage Caspargouwsewetrering (Kromme Rijn gebied) idem

Uitvoeringsprogramma KRW maatregelen provincie Utrecht

€

303.142

Rijkswaterstaat

€

303.142

Zuiveringsfilter Leidsche Rijn

KRW Innovatie 2e tender

€

43.600

Zuiverende Oevers


€

204.986

KRW-innovaties in Kwadraat A4


€

93.138

Baggernut


€

122.520

Kanoduiker Caspargouwsewetering

POP2/Leader

€

33.613

Planvorming inrichting Kromme Rijn

ILG

€

50.000

Inrichting duurzaam watersysteem gebied Zegveld-Portengen (15-tal projecten in WGP Zegveld en Oud kamerik en WGP Kamerik en Kockengen) Idem

Nota Ruimte middelen

€

4.906.784

Groenblauwe diensten (provincie Utrecht

€

333.333

Totaal (excl projecten met *) € 7.464.258 *Betreft aanvraag door consortium, waar HDSR deel van uit maakt; nog geen uitgewerkte afspraken gemaakt met de beoogde partners/consortiumleden.


Pagina 32

Tabel: Subsidiekansen in onderzoek (initiatiefase) in 2009 Naam project Herinrichting waterlichaam OuwenaarHaarrijn Duurzame inrichting Kromme Rijn

Regeling KRW synergie (reservering)

€

Bedrag 440.000

KRW synergie (reservering)

€

1.195.550

Reastauratie Woerdersluis te Spaarndam

TWINH en BRIM

Ca € 500.000

Restauratie Goejanverwellesluis te Hekendorp

BRIM

Niet bekend

Restauratie Schutsluis te Zegveld

BRIM

Niet bekend

Restauratie Paardenstal en Zwarte Schuur te Jaarsveld

BRIM

Niet bekend

Nieuwbouw rwzi Utrecht

Diverse regelingen Totaal

Niet bekend € 2.135.550

Tabel: Afgewezen en stop gezette subsidie-ideeën 2009 Naam project Renovatie rwzi Bunnik (onderdeel toepassen bellenbeluchting

Regeling Diverse energieregelingen

Bedrag Niet bekend

Aanleg diverse vispassages Westelijke veenweidegebied

Uitvoeringsprogramma KRW maatregelen provincie Utrecht

€

86.400

Waterhuishouding Kamerik

Uitvoeringsprgramma KRW maatregelen provincie Utrecht

€

119.750

2.6 EMU-saldo Algemeen

Lidstaten van de Economische en Monetaire Unie (EMU) hebben afgesproken dat het EMU-saldo geen groter tekort mag laten zien dan 3% van het Bruto Binnenlands Product. Het EMU-saldo is het vorderingensaldo van de totale overheid. Dus ook waterschappen beïnvloeden of Nederland zich aan de Europese afspraken houdt. Voor waterschappen is het EMU-saldo grofweg te berekenen als het saldo van inkomsten en uitgaven in een jaar. Om het EMU-saldo te kunnen beheersen hebben het kabinet en de decentrale overheden afspraken gemaakt. Daarbij is vastgelegd dat de bijdrage van waterschappen aan het EMU-tekort als meer dan evenredig wordt gezien wanneer hun EMU-tekort de € 407 miljoen (de “referentiewaarde”) overstijgt.

EMU-tekort

Op grond van via de begrotingsvergelijking verzamelde cijfers kan worden geconcludeerd dat de waterschappen in 2009 in totaal een fors hoger EMU-tekort zullen hebben, namelijk circa € 770 miljoen. Omdat de waterschappen als gevolg van met name het Nationaal Bestuursakkoord Water en de Europese Kaderrichtlijn vrijwel jaarlijks toenemende investeringsvolumes hebben, hebben zij bijna per definitie een fors EMU-tekort. De waterschappen met de ten opzichte van de jaarlijkse afschrijvingen relatief omvangrijkste investeringsvolumes laten ook de grootste overschrijdingen van de eigen referentiewaarde zien. Als de totale referentiewaarde wordt omgerekend naar afzonderlijke waterschappen dan wordt de individuele referentiewaarde van


Pagina 33

De Stichtse Rijnlanden in 2009 niet overschreden. De individuele referentiewaarde voor De Stichtse Rijnlanden bedraagt negatief € 16,900 miljoen (4,16% van € 407 miljoen). Zie onderstaande tabel voor de berekening van de werkelijke EMU-saldo over 2009. Opbouw EMU-saldo (bedragen x € 1.000,--) 1. Exploitatiesaldo voor toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (minus geactiveerde lasten) 2. Invloed investeringen (zie staat van vaste activa) -/- bruto-investeringen + investeringssubsidies + verkoop van materiele en immateriële vaste activa + afschrijvingen 3. Invloed voorzieningen (zie staat van voorzieningen) + toevoeging aan voorzieningen t.l.v. exploitatie -/- onttrekking aan voorzieningen t.l.v. exploitatie -/- onttrekkingen rechtstreeks uit voorzieningen 4. Deelnemingen en aandelen -/- boekwinst + boekwinst Berekend negatief EMU-saldo Referentiewaarde negatief

Conclusie

Rekening 2009 +/+

2.710

-/- 27.420 +/+ 0.470 0 +/+ 19.830 +/+ 8.360 -/- 5.520

-/-

0 0 1.570

-/- 16.900

Uit bovenstaande blijkt dat De Stichtse Rijnlanden op transactiebasis in 2009 meer uitgeeft dan ontvangt. Het waterschap zit ruim beneden de referentiewaarde. De factor die de grootste invloed op het EMU-saldo heeft, is de verhouding tussen het investeringsvolume en de jaarlijkse afschrijvingen. Als er een relatief omvangrijke investeringsvolume is dan is er per definitie ook een grote overschrijding van de referentiewaarden.

2.7 Topinkomens Voor 2009 bedraagt het gemiddeld belastbaar jaarloon van onze ministers 181.000 euro. Bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zijn er geen functies of dienstverbanden waarvan de som van het belastbaar loon en de voorzieningen het gemiddeld belastbaar jaarloon van onze ministers te boven gaat. Ook het totaal van de uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband bedraagt niet meer dan het gemiddelde belastbare loon van onze ministers in het jaar waarin het dienstverband is geëindigd.


Pagina 34

Deloitte

Deloitte Accountants B.V. Kroonpark 10 6831GV Arnhem Postbus 30265 6803AG Arnhem Tel:(088) 2882888 Fax:(088)2889777 www.deloitte.nl

Managementletter uitgebracht aan het college van dijkgraaf enheemraden van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden te Houten

DeloitteAccountants BV.isingeschreven inhethandelsregister vandeKamervanKoophandelte Rotterdamonder nummer 24362853.

Member of Deloitte Touche Tohmatsu

Deloitte 2 19november2009 3112393380/102226ml09mv Inhoud 1. Inleiding en reikwijdte managementletter

3

2. Managementsamenvatting

3

3. Interne beheersing 3.1 Raamwerkbeoordeling internebeheersing

4 4

3.2 Overall-score internebeheersing

5

4. Risicomanagement en weerstandsvermogen

6

5. Invoering rechtmatigheid 5.1. Algemeen 5.2. Kadersrechtmatigheid 5.3. Standvanzakenbinnenuwhoogheemraadschap 6. BBVw

7 7 7

7. Foliow-up adviezen uit voorgaandejaren 8. Afsluiting Bijlage 1:Bevindingen interim-controle

9 10 10 10

Deloitte 3 18november 2009 3112393380/102226ml09mv

1. Inleiding en reikwijdte managementletter Onze controle isprimair gericht ophet afgeven van een accountantsverklaring betreffende de getrouwheid van dejaarrekening en derechtmatigheid vande financiële beheershandelingen (metname inhet kader vansubsidieverantwoordingen essentieel).Om voor onze oordeelsvorming een deugdelijke grondslag te verkrijgen, toetsen wij bij de interim-controle de opzet, hetbestaan en de werking vandeAdministratieve Organisatie en Interne Beheersing (AO/1B). Uiteraard zijn onze controlewerkzaamheden ineerste instantie financieel georiënteerd. Desalniettemin raken wij vooreen aantal onderdelen ook operationele c.q. personele aspecten. Vanuit onze natuurlijke adviesfunctie nemen wij deze bevindingen en dedaaraan gekoppelde adviespunten eveneens mee inonze managementletter.

2.

Managementsamenvatting

Indeze paragraaf geven wij een samenvatting van onzebevindingen naar aanleiding van de interim-controle 2009.Hierbij maken wij een onderscheid naar de gemaakte verbeterslagen ten opzichte van 2008en deontwikkelpunten voor de komende periode ophet gebied van financieel beheer. Uit onze onderzoeken en besprekingen leiden wij af, dat uwhoogheemraadschap in2009 diverse stappen heeft gezet om de interne beheersing teverbeteren. Wij noemen hiervan een aantal concrete voorbeelden; a. Hetopstellen van deverordeningen inverband met denieuwe Waterschapswet, zoals de verordeningen conform artikel 108en 109,het controleprotocol enhet normen- en toetsingskader. b. Derechtmatigheidscontroles zijn gestart en voortvarend opgepakt. Hierbij is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij dereeds bestaande kwaliteitscontroles. Ook isveel gedaan aan debewustwording van rechtmatig handelen en het zichtbaar maken er van in het proces. De"tone atthe top"heeft goed bijgedragen aan het bewustwordingsproces. c. Het aanpassen vanhet inkoop-en aanbestedingsbeleid enhet naleven ervan. d. Het centraal bewaken en opvolgen van defollow-up metbetrekking tot onze managementletter. Geconcludeerd kan worden dat met betrekking tot debedrijfsvoering opdiverse onderdelen vooruitgang is gerealiseerd. Naast dezepositieve ontwikkelingen isernog een aantal zaken dat aandacht behoeft. Immers het zicht opdekwaliteit vande interne beheersing isvan belang voor debetrouwbaarheid vanuw tussentijdse informatie en isnoodzakelijk omtijdig actie tot verbetering te kunnen nemen.

Deloitte 4 18november 2009 3112393380/102226ml09mv De aandachtspunten betreffen: a. Verder invulling geven aan deverbijzonderde interne controles waarbij in voldoende mate aandacht wordt besteed aan de interne controles zoals die in de procesgang zijn opgenomen ende verbijzonderde interne controle ophet rechtmatig handelen; b. Het opheffen van enkele tekortkomingen inde administratieve organisatie, zoals opgenomen inbijlage 2bij deze managementletter. c. Het uitvoeren vandoelmatigheids- endoeltreffendheidsonderzoeken als onderdeel van de interne auditfunctie; d. Het (verder) uitwerken van een systeem van integraal risicomanagement. Inhet preauditgesprek hebben wij opverzoek van deportefeuillehouder een specifieke controle verricht naar de onkostendeclaraties. Wij hebben daarbij vastgesteld dat de door ons gecontroleerde onkostendeclaraties waren voorzien van eenjuiste onderbouwing en autorisatie. Wel hebben wij geconstateerd dat opdedeclaratieformulieren met betrekking tot kilometers soms geen reden wordt vermeld vandereis. Hierdoor ishet voor dedegene die moet autoriseren, moeilijk vast testellen of dit een dienstreis betreft. Wij adviseren udeopgaaf van reden ophet declaratieformulier met betrekking tot kilometers verplicht te stellen. Uworganisatie heeft aangegeven dit advies over te nemen. Op verzoek vandecontroller hebben wij extra aandacht besteed aan de interne rechtmatigheidscontrole endeopzet van debegroting 2010 inrelatie tot de verslaggevingsvoorschriften. Rechtmatigheid wordt apart behandeld inhoofdstuk 5ende begroting 2010 inrelatie tot deverslaggevingsvoorschriften inhoofdstuk 6. Conclusie Opbasis van onzebevindingen uit voorgaandejaren en naar aanleiding van deze interimcontrole komen wij samenvattend tot deconclusie dat de interne beheersing van uw waterschap van een redelijk tot goed niveau isen dat inbelangrijke mate geanticipeerd wordt op ontwikkelingen diedebedrijfsvoering van uwhoogheemraadschap beïnvloeden. 3.

I n t e r n e beheersing

3.1 Raamwerk beoordeling interne beheersing Uw hoogheemraadschap streeft ernaar om"in control"tezijn. Onder "in control zijn" verstaan wij datuw organisatie over eenbeleids-enbeheersinstrumentarium en over procesbeheersingsmethodieken beschikt die uin staat stellenkansen enbedreigingen (risico's) tijdig te signaleren enhierop intermen van sturing alert tereageren. Wij hebben ook ditjaar het raamwerk gehanteerd bij deuitvoering van onze interim-controle.

Deloitte 18november 2009 3112393380/102226ml09mv Doel hiervan isom u,vanuit onze natuurlijke adviesfunctie, teondersteunen bij de vergroting van dekwaliteit enbetrouwbaarheid vande informatievoorziening. 3.2 Overall-score interne beheersing Uitdebeoordeling van uworganisatie aanhet COSO-model volgt voor uw hoogheemraadschap alstotaal devolgende conclusie: Elementen Interne beheersing 2008 HDSR

Toezicht en Bewaking

Beheerspmgeving

Risicobeheersing

Controleactiviteiten Informatie en Communicatie

Elementen interne beheersing 2009 HDSR

Toezicht en Bewaking

Beheersgeving

Controleactiviteiten

Risicobeheersing

Informatie en Communicatie

Legenda: Onvoldoende In ontwikkeling Voldoende

Samenvattend stellen wij vast dat uwhoogheemraadschap voor wat betreft de interne financiële beheersing redelijk tot goed "in control"is.Deverbetering in 2009 alshet gaat om risicobeheersing isonder meer gerealiseerd doorhet rechtmatigheidstraject. Aandachtspunt ishet expliciet opnemen van aanwezige internecontrolemaatregelen in deprocesbeschrijvingen voor zowel getrouwheids- als rechtmatigheidselementen. Daarnaast zien wij binnen uworganisatie verschillende rapportagevormen en -momenten. Over het algemeen zijn erveel gegevens real-time voorhanden. De inspanning enbelasting van de afdelingen ishierdoor vrij hoog.Wij adviseren de informatiebehoefte naarrelevante informatie van dediversebelanghebbenden (directie,college enalgemeen bestuur) te peilen. Opbasis van dezebehoefte kunnen (standaard)rapportages worden aangemaakt inde financiële applicatie en rapportgenerator. In 2009 is inmiddels aleen projectgroep gestart die er voor moet zorgen dater overzichtelijke standaard managementrapportages worden ontwikkeld ten behoeve vande sturing van de afdelingen en vanhet directieteam.

Deloitte 6

18november 2009 3112393380/102226ml09mv Het is verstandig indeze rapportages debelangrijkste risico's te vermelden endaarin de uitkomsten vandeverbijzonderde interne controle,waaronder de rechtmatigheidsonderzoeken opte nemen. Hierdoor kan derisicobeheersing en toezicht &bewaking beter vorm krijgen.

4.

Risicomanagement en weerstandsvermogen

Elke organisatie dient zich met enigeregelmaat teberaden ophaar vermogenspositie respectievelijk opde vraag welk ijkpunt zij moet hanteren voorhet toetsen vanhaar huidige (financiële) situatie. Dat geldt ook voor HDSR die ineen omgeving opereert die continu aan veranderingen onderhevig is.Hierbij valt tedenken aan de veranderende wet- en regelgeving, planvorming vanuit de Europese Unie enhet Rijk, politieke ontwikkelingen endruk vanuit het maatschappelijk verkeer. In artikel 12van de Verordening beleids-en verantwoordingsfunctie van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden staat genoemd dat uworganisatie beleid moet formuleren over het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen wordt gedefinieerd alshet vermogen dat nodig is omtegenvallers opte vangen zonder dat decontinuïteit van deorganisatie ingevaar komt. Daarbij wordt niet alleen rekening met mogelijke tegenvallers, maar ook met de flexibiliteit die een organisatie heeft omhaar uitgavenpatroon aan tepassen aanhaar nieuwe inkomstenniveau en met dekans dat tegenslagen zichtegelijkertijd voordoen. Het weerstandsvermogen bestaat uit derelatie tussen debeschikbare weerstandscapaciteit ende benodigde weerstandscapaciteit vanwege ingeschatte risico's.Door zowel de weerstandscapaciteit tebepalen alsdebekende risico's tewegen opdekans van voordoen ontstaat een meer onderbouwd inzicht inhet aanwezige weerstandsvermogen. Met betrekking tot het onderdeel risicomanagement isin 2008 aleen start gemaakt met het inrichten van een systeem van risicomanagement. In samenwerking met NAR isonder meer gestart methet creëren van risicobewustzijn (van alle afdelingen hebben één of meerdere medewerkers risicotrainingen gevolgd) inuworganisatie. Daarbij iseen start gemaakt met het inventariseren van risico's enhet maken van deeersterisicoprofielen. In 2010 zal de verdere implementatie van risicomanagement een vervolg krijgen. Inmiddels bent ubegonnen met het opstellen van eenbeleidsnotitie overrisicomanagement enhet weerstandsvermogen. Wij adviseren uop korte termijn dezebeleidsnotitie conform uw verordening terkennisname voor te leggen aan het Algemeen Bestuur.

Deloitte 18november 2009 3112393380/102226ml09mv

5.

Invoering rechtmatigheid

5.1. Algemeen Zoals bekend wordt metingang vanhetcontrolejaar 2009 specifiek aandacht gevraagd voorde controle opderechtmatigheid. HDSR heeft voorhetjaar 2009deambitie omeen goedkeurende rechtmatigheidsverklaring te verkrijgen. Tijdens onze interim-controle hebben wij uitgebreid hetrechtmatigheidsproces binnenuw hoogheemraadschap beoordeeld. Inparagraaf 5.2. gaan wijinalgemene zininopdekadersvan derechtmatigheidscontrole. Inparagraaf 5.3.belichten wijdestand vanzaken binnen HDSR. 5.2. Kaders rechtmatigheid Pijlers rechtmatigheid Deaanpak vanrechtmatigheid bestaat uit2pijlers: 1. Eenduidelijk normenkader. 2. Deinterne organisatie moet dezichtbare naleving vanwet-enregelgeving waarborgen.

2pijlers rechtmatigheid

Normen- entoetsingskader 1

Interne organisatie

•

Kwaliteit eigen regels

Debeheersmaatregelen metbetrekking totrechtmatigheid moeten (nogmeer) geïntegreerd worden indedagelijkse procesgangen c.q. procedures. Inaansluiting daarop moeteen gedynamiseerde (over hetjaar gespreide) verbijzonderde interne controle plaatsvinden op de naleving vanderechtmatigheidsaspecten. Uiteraard isditeengroeiproces. Onderstaand gaanwij daar stapsgewijs opinengeven wijuinzicht indestand vanzaken metbetrekkingtot rechtmatigheid voor hetjaar 2009.

Deloitte 8 18november 2009 3112393380/102226ml09mv Inhet volgende overzicht hebben wedeeerste pijler inbeeld gebracht:

Pijler 1: normen-entoetsingskader Adequaat normenkader

Controleprotocol Adequaat toetsingskader

iebruik

Devolgende stap isdat intern zichtbaar encontroleerbaar wordt vastgelegd dat dewet- en regelgeving wordt nageleefd. Het gaat dan om een verdere kwaliteitsverbetering van de opzet en werking van het interne systeem vanrisicoafweging, administratieve organisatie en interne controle, planning en control entussentijdse informatievoorziening. Deze zogenaamde systemen van harde controls indeorganisatie moeten derechtmatigheid waarborgen. Overigens zijn ook dezachte controls van cultuur, personeel en sturing onmisbaar bij het waarborgen van rechtmatigheid. Intern dient teworden vastgesteld en getoetst dat ertoereikende maatregelen zijn genomen om te waarborgen dat debeheershandelingen aanderechtmatigheidseisen voldoen. Met namehet criterium misbruik &oneigenlijk gebruik, het begrotingscriterium enhet voorwaardencriterium vragen bij veel waterschappen denodige aandacht, omdatjuist opdeze criteria inhet kader van de rechtmatigheidscontrole voorhet eerst (gedetailleerd) wordt getoetst.

Deloitte 18november 2009 3112393380/102226ml09mv

Pijler2:interneorganisatie Betreft:

Kwaliteil eigen regelgeïing ACMC: - procedures - tuncüescheiding - vastleggingen - procesbewaking - (tussen)rapportages Softcontrols: -Opleiding •Cultuur -Gedrag (leiding» Verbijzondere interne controle

Inde praktijk zal derechtmatigheidscontrole voortdurend inbeweging zijn en zal dus ook continubeheersing moeten plaatsvinden. Dedynamiek vergt een duidelijk beleid eninhet bijzonder een goed planningsproces. Rechtmatigheid dient inonze visiedoor bijvoorbeeld de uitvoering van verbijzonderde internecontroledeel uit tegaan maken van het kwaliteitssysteem (inclusief de interneberichtgeving daarover) vanhet hoogheemraadschap, zodat dit aspect ook tussentijds beheerst kan worden. 5.3. Stand van zaken binnen uw hoogheemraadschap Het samenwerkingsverband van alle waterschappen cqhoogheemraadschappen heeft voor het jaar 2009een accountantsprotocol vastgesteld. Bij het controleprotocol istevens een normenkader rechtmatigheid (overzicht extern- en interne wet- enregelgeving) en een toetsingskader (rechtmatigheidschecklist) gevoegd. Dit protocol vormt debasis voor onze controlewerkzaamheden en oordeelsvorming. Wij hebben geconstateerd dat deeersteuitvoering van de verbijzonderde internecontroles inhet kadervanderechtmatigheid over hetjaar 2009volgensplanning zijn uitgevoerd. Ook heeft uw organisatie onlangseen IC-functionaris aangetrokken, zodat de verbijzonderde interne controle verankerd kan worden inhet kwaliteitszorgsysteem. Opbasis van het normenkader ende daaruit vervaardigde rechtmatigheidschecklisten zijn door uwhoogheemraadschap deeerste rechtmatigheidsonderzoeken afgerond. Uit deonderzoeken komt een aantal aandachts-en verbeterpunten naar voren. Deopmerkingen zijn metname gericht ophet aanscherpen van bestaande procedures.De meeste aanbevelingen worden momenteel alopgepakt. Al met al concluderen wij dat uwhoogheemraadschap de invoering van rechtmatigheid opeen serieuze en adequate wijze heeft opgepakt. Wij zullen de laatste rapportages over 2009 nauwlettend volgen.

Deloitte 10 18november 2009 3112393380/102226ml09mv

6.

BBVw

Methet vaststellen van deWaterschapswet ende Ministeriële Regeling beleidsvoorbereiding en verantwoording waterschappen zijn deverslaggevingsvereisten voor 2009 aanzienlijk gewijzigd. Dezenieuwe verslaggeving wordt ook weldeBBVw genoemd. Uw waterschap heeft de begroting hier alzoveel mogelijk opaangepast. Bij de globale beoordeling vanuw ontwerpbegroting 2010 komen wij totde conclusie dat derelatie tussen de strategie,het waterbeheerplan, demeerjarenbegroting endebegroting 2009 veel beter inzichtelijk is gemaakt. Ook zijn de doelstellingen SMART gemaakt door middel van concrete prestalie-indicatoren. Daarnaast zijn de meesteverplichteparagrafen opgenomen en uitgewerkt. Hiermee iseen belangrijke kwaliteitsimpuls gegeven aan debegrotingseisen, zoals bedoeld inde Waterschapswet. Innovember geven wij een workshopaan financiële medewerkers van uw hoogheemraadschap waarbij deresultaten van onze quickscan opdejaarrekening zal worden uitgewerkt. De BBVw komt hierbij uitgebreid aanbod. Deloitteheeft daarnaast een checklist inontwikkeling die snel inzichtelijk kan maken in hoeverre deconceptjaarverslaggeving voldoet aan de BBVw. Wanneer dechecklist definitief is, zullen wij uw hoogheemraadschap een exemplaar verstrekken.

7.

Follow-up adviezen uit voorgaande jaren

Onze managementletter 2008 bevatte diverse verbeteradviezen voor deplanning & controlcyclus enhet financieel beheer. Inbijlage 1 bij deze managementletter isde stand van zaken voor alle openstaande aandachtspunten ten tijde vande interim-controle 2009 vermeld. Wij adviserenu derhalve de resterende aandachtspunten opkorte termijn terhand tenemen.

8.

Afsluiting

Wij hebben dit rapport op 12november 2009besproken met deheren E. Miltenburg, E.Th. Meuleman, H.van derMoolen,F.Weijens en mevrouw C.Lekkerkerker enzijn uiteraard graagtot eennadere toelichting bereid. Vertrouwende uvandienst te zijn geweest. Hoogachtend, DeloitteAccountants B.V.

JVUM.CJ.M. Bekker RA Bijlage 1:Bevindingen interim-controle

Bijlage 1:Bevindingen interimcontrole

Nieuwe waterschapswet (2008)

Bcvindin In2008 isdoor uw waterschap een groot aantal acties ondernomen om invulling te geven aan degevolgen vande nieuwe waterschapswet. Door de indit kader opgerichte projectgroep en werkgroepen is onder meer: V Een verordening ex art. 108en 109 opgesteld S Een inventarisatie van wet-en regelgeving uitgevoerd S Een normenkader rechtmatigheid alsmede een controleprotocol opgesteld S Een nieuwe kostentoedelingsverordening opgesteld Er is kortom een groot aantal acties uitgezet en afgerond. Eenbelangrijk aandachtspunt voorde korte termijn is het ingrotere mate invulling geven aande verbijzonderde interne controle functie waarbij met name aandacht wordt besteed aan de binnen het proces geïmplementeerde interne beheersingsmaatregelen. Naar aanleiding hiervan kan tijdig worden geanticipeerd op eventuele bevindingen uit deze werkzaamheden en kunnen terzake vóór c.q. in 2009 corrigerende maatregelen worden genomen.

De Unie vanWaterschappen heeft de ambitie uitgesproken dat alle waterschappen in 2009een goedkeurende accountantsverklaring verkrijgen ten aanzien vanhet rechtmatigheidsaspect. De voornoemde actieszijn momenteel opgepakt en ingevoerd. De verordeningen zijn opgesteld en vastgesteld. Ook iseen start gemaakt met de verbijzonderde interne controles, inclusief rechtmatigheid. De controle over het l e halfjaar 2009 heeft inmiddels plaatsgevonden. Ten tijde vande interimcontrole wasechter noggeen rapportage aanwezig.

Reactie Hoogheemraadschap De Sthhtse Riiiitwhleu De genoemde beleidsnotities zullen opkortetermijn opgesteld worden en ter kennisname voorgelegd worden aan het bestuur. Allereerst wordt de notitierisicomanagement en weerstandsvermogen uitgewerkt, Pashierna kande notitie reserves en voorzieningen worden geactualiseerd.

Wij adviseren uom alle beleidsnotities zoals genoemd inde verordeningen 108en 109, zoalsde notitie weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen opkortetermijn opte stellen en ter kennisname voor te leggen aanhet Algemeen Bestuur, Ook staal in verordening 108dat het dagelijks bestuur vastlegt op welke wijze misbruik &oneigenlijk gebruik (M&O) wordt voorkomen.

3112393380/102226mI09mv/l

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle imadscbüp De "esonderwera BBVw (2008)

Een vande gevolgen vande nieuwe waterschapswet isde implementatie van nieuwe verslaggevingsregels met ingang van Ijanuari 2008, De financiële implicaties van deze nieuwe regelgeving zijn door uw waterschap inmiddels grotendeels inbeeld gebracht. Naast de wat meer 'technische gevolgen' beogen de verslaggevingsregels de kaderstellende en controlerende rol van het algemeen bestuur verder te vergroten. Omdit te bereiken zijn onder meer enkele paragrafen verplicht voorgeschreven. Ook is hetde bedoeling datde relatie tussen meerjarenstrategie - waterbeheerplan en meerjarenbegroting alsmede de resterende beleidsruimte van het algemeen bestuur een meer nadrukkelijke rol krijgen inde informatiecyclus. Om dezeelementen te kunnen opnemen inde informatiecyclus is een inhoudelijke discussie met het algemeen bestuur over speerpunten noodzakelijk. Wij hebben begrepen dat de strategische discussie bij uwwaterschap betrokken wordt bij het opstellen van het nieuwe waterbeheerplan .

Advies &foilow- w Derelatie tussen meerjarenstrategie, waterbeheerplan en meerjarenbegroting en de informatievoorziening over de beleidsruimte die voor het algemeen bestuur resteert, isbelangrijk inhet kader vande dcmiicratischc legitimatie van uw waterschap.Zeker als het partijpolitieke element aan belang toeneemt binnen waterschappen, wordt belangrijker dal door het algemeen bestuur keuzes gemaakt kunnen worden en dat over derealisatie van debestuurlijke keuze electoraal verantwoording kan worden afgelegd. Hierbij is van belang teonderkennen dat een groot aantal vandetaken van uw waterschap direct volgt uit externe regelgeving en/of (inter)nationale afspraken en dat bovendien deplanningshorizon van dete realiseren effecten meerderejaren beslaat.

Het nieuwe bestuur heeft de inrichting vande programma's vastgesteld. De nieuwe bestuursleden hebben actief meegewerkt aan de nieuwe voorjaarsnota 2009en de begroting 2010, Medehierdoor is het inzicht vanhet bestuur in de aanwezige programma's vergroot.

Indebegroting heeft de inrichting van programma's plaatsgevonden, waarbij de beoogde maatschappelijke effecten, de hierbij te ondernemen acties alsmedede kosten hiervan SMART zijn geformuleerd. Dit in lijn metde systematiek die bij de begroting 2010door uw waterschap is gekozen.

3112393380/102226ml09mv/2

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle

Begroting 2009 (2008)

Inde begroting 2009heeft uconform de nieuwe verslaggevingsvoorschriften programma's geïntroduceerd. Uw waterschap heeft er voor gekozen om deze programma's onder te verdelen ineen aantal geformuleerde thema's. De opzet hiervan is, middelsde 3 w-vragen, geformuleerd. Ook zijn de beoogde maatschappelijke effecten, dehierbij te ondernemen acties alsmedede kosten hiervan bepaald en iseveneens een aantal prestatieindicatoren opgenomen. Ditom het algemeen bestuur in de bestuursperiode in staatte stellen om daadwerkelijk ophoofddoelen te sturen. Bij de globale beoordeling van uw begroting 2009 kwamen wij tot deconclusie dat er nog geen heldere relatie tussen destrategie, het waterbeheerplan, de meerjarenbegroting en de begroting 2009 inzichtelijk is gemaakt. Daarnaast hadden weenkele opmerkingen met betrekking tot de verplichte paragrafen.

Follow-up managementletter (2008)

Naar aanleiding vanonze managementletter 2007 is intern een document genaamd "Reactie Managementletter 2007"opgesteld, In dit stuk wordt gereageerd opde bevindingen en adviezen zoals wij deze hebben opgenomen inonze rapportage.

Bij de globale beoordeling van uw ontwerpbegroting 2010komen wij totde conclusie dat de relatie tussen de strategie, het waterbeheerplan, de meerjarenbegroting en de begroting 2009 meer inzichtelijk is gemaakt. Dedoelstellingen en prestatieindicatoren zijn verwerkt per thema en programma. De meeste verplichte paragrafen zijn verder uitgewerkt en afgestemd op de vereisten vanuitde BBVw,Deloitte ontwikkelt momenteel een checklist waarin alle vereisten t,a,v, begroting enjaarrekening staan vermeld. Wij zullen de conceptjaarrekening en de begroting aan dehand vandeDeloitte checklist toetsen opde wettelijke naleving. De uitkomsten zullen, zodra ze bekend zijn, worden gecommuniceerd met uworganisatie.

De aanwezigheid vaneen schriftelijke reactie opaanbevelingen uitde managementletter heeft toegevoegde waarde voor de bewaking vandefollow-up van aanbevelingen.

Reactie Hoogheemraadschafi De Stichtte Rijiilandcn De genoemde adviespunten zijn inde voorjaarsnota 2009en begroting 2010 meegenomen, In november 2009 zal bovendien door een externe adviseur de begroting 2009en 2010en jaarrekening 2009 bekeken worden en zal worden nagegaan of alle relevante technische gevolgen vande nieuwe verslaggevingsregels in voldoende mate verwerkt zijn.

Niet meer van toepassing.

311239338O/102226ml09mv/3

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle Rroccsondenver!) Bij de interim-controle voeren wij een follow-up uitten aanzien van onze adviezen/aanbevelingen van voorgaand jaar. Inenkele gevallen hebben wij geconstateerd dat de werkelijkheid niet overeenkomt met hetgeen isopgenomen inhet document dat intern isopgesteld. Indeambtelijke reactie opde managementletter is ineen aantal gevallen concreet aangegeven wanneer het advieszal worden opgepakt. Bij onze interim-controle hebben wij geconstateerd dat deze planning niei gerealiseerd isendat tevens geen gestructureerde melding van het niet realiseren heeft plaatsgevonden. Administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) (2007)

Mede als gevolg van de invoering van de nieuwe waterschapswet hebben wiju geadviseerd omeen start te maken met de uitvoering van verbijzonderde interne controles.

Advies &foilow- »p Wij adviseren uaanbevelingen uit externe rapportages maar ook uit interne auditste bewaken ineen centraal bestand endeze periodiek teagenderen inhet directieteam,

Reactie Hoogheemraadschafi De Stichtse RijiilamlcH

Uheeft in 2009een centraal bestand voor alle bevindingen gemaakt waar per bevinding staat aangegeven op welke wijze de bevinding zal worden opgepakt.

Eind 2007 heeft HDSR het KAM-certificaat ontvangen. Om dit certificaat te kunnen behouden dienen interne audits uitgevoerd te worden. Op basis vaneen vooraf opgesteld en vastgesteld plan hebben in 2008 inmiddelsdiverse interne audits plaatsgevonden.

Niet meer van toepassing.

Ten tijde vande interim-controle 2009 waren alle geplande interne audits uitgevoerd. Ook isaansluiting gezocht tussen de interne auditsen de rechtmatigheidscontroles. Hiervan ishet l e halfjaar reeds uitgevoerd.

3112393380/102226ml09mv/4

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle Procesonderwerp Investeringen: aanbestedingsbeleid (2007)

Investeringen: dossiercontrole (2007)

Berindiii^ HDSR beschikt over een intern aanbestedingsbeleid. Op diverse elementen, waaronder de Europese aanbestedingsdrempels, werd afgeweken van deexterne wetgeving. Wij hebben geadviseerd om het interne aanbestedingsbeleid teconformeren aan de huidige vigerende externe wetgeving voor wat betreft de Europese aanbestedingsdrempels. In het kader van uniformiteit en toegankelijkheid hebben wij u geadviseerd om richtlijnen op te stellen ten aanzien van de inrichting en samenstelling van projectdossiers.

Advies &foilow- np Ditjaar zijn dedrempelbedragen voor 2008 en 2009opgenomen op het intranet. Hiernaar wordt ook gewezen inhet aanbestedingsbeleid. De rechtmatigheidscontrole heeft tot nutoe geen afwijkingen gevonden met betrekking tot inkoop-en aanbestedingen.

Ten tijde vande interim-controle waren echter nog geen concrete vastgestelde richtlijnen beschikbaar. Dit element heeft als gevolg van de aanstaande rechtmatigheidscontrole aan belang gewonnen. Met namede vastlegging van aanbestedingskeuze en het gemotiveerd vastleggen waarom wordt afgeweken van interneof externe aanbestedingsregels zijn elementen die hierbij van belang zijn.

Reactie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijiilanilen H Niet meer van toepassing.

M

L

Gereed

Eind 2008 isde afdeling fysiek bij elkaar geplaatst en is gestart met het stroomlijnen vande verschillende werkprocessen die inmiddels tot een beschrijving in het KAM-handboek heeft geleid. De aan het werkproces gekoppelde documentflow was daarbij nog niet beschreven. Gedachte wasome.e.a. binnen het digitaliseringsproces meteen een nieuwe plek te geven. Vanaf oktober 2009 isde afdeling IB gestart met het implementeren en uitvoeren van een verdiepingsslag rond het digitaliseren van documenten inDM (digitaal registratie systeem).

3112393380/102226ml09mv/5

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle Piacesondenverp

Planning &Control Tussentijdse informatie (2007)

Beviiuling

Inhet verleden hebben wij ugeadviseerd om de tussentijdse rapportages te voorzien van meer inhoudelijke (tekstuele) analyses.

Advies & foilow- np

In2009 isde planning &controlcyclus verder uitgebreid met het opstellen van kwartaalrapportages. Dezerapportages gaan inopde exploitatie en latende ontwikkeling van zowel lasten als baten zien ten opzichte vande begroting.

Reactie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijntaiideit H De plaats van het hele aanbestedingsproces en de documenten die daarbij horen zullen hierbij speciale aandacht krijgen. Overigens zijn inmiddels een enkele sjablonen inbedrijf die zeker voor verdere uniformering zorg dragen.

M L

Gereed

In 2009 iseen projectgroep gestart die er voor moet zorgen dater overzichtelijke standaard managementrapportages worden ontwikkeld ten behoeve vanhet directieteam.

Naast deveelvoud van financiële informatie ishet wenselijk om de informatiebehoefte van de directie tepeilen. Hierbij ishet verstandig debelangrijkste risico's en uitkomsten vande verbijzonderde interne controle op te nemen. Inkopen Inkoopcoördinator (2009)

De volledigheid vande rechtmatige aanbestedingen en inkopen is lastig vast te stellen. Het centrale inzicht ontbreekt, aangezien de inkopen versnipperd plaatsvinden binnen HDSR,

HDSR is momenteel bezig met het aanstellen vande inkoopcoördinator. Naast eventuele efficiencyvoordelen met betrekking tot de inkopen en aanbestedingen, ishet een handige manier om hetcentrale inzicht voorde rechtmatigheidscontrole te verkrijgen.

Advies wordt opgevolgd. De inkoopcoördinator komt per 1 januari 2010in dienst. Vooruitlopend iseen tijdelijke adviseur aangesteld die alvast een aantal dossiers op zich zal nemen.

3112393380/102226ml09mv/6

Bijlage 1:Bevindingen interim-controle Procesonderwerp

Personeel / bestuur Declaraties (2009)

Bevinding

Wij hebben geconstateerd datopde declaratieformulieren met betrekking tot kilometers soms geen reden wordt vermeld vande reis.Hierdoor ishet voorde degene die moet autoriseren, moeilijk vast te stellen of dit een dienstreis betreft.

Advies it foilow- np Wij adviseren udezecentrale bewaking bij de inkoopcoördinator te plaatsen. Wij adviseren udeopgaaf van reden ophet declaratieformulier metbetrekking tot kilometers verplicht te stellen.

Reactie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden H

M

L

Gereed

Advies wordt overgenomen.

3112393380/102226ml09mv/7

Deloitte

Deloitte Accountants B.V, Kroonpsrk 10 6B31GV Arnhem Pnsttius 30265 $603 AG Arnhem Tel:t0aaj2a82a8Ë FsxHOSS) 2889777 www,delolite,nt

Aan het algemeen bestuur van Hoogheemraadschap De Slichi.sc Rijnlanden ie HOUTEN

Oitunn

20april 2010

e*hsndeld door

drs.MC. van Kleef RA

Onskenmerk

3112486210/l00675rapOyws

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jmirrekening Wij hebben dejaarrekening 2009van Hoogheemraadschap De Slichlse Rijnlanden ie llonten, bestaande uit debalans per 31december 2009en deexplollalierekeningen naar programma's, naar kosiendragers en naar kosten- en opbrengstsoorten over 2009 met de toelichtingen gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van College vanDijkgraaf en Hoogheemraden HelCollege van Dijkgraaf en Hoogheemraden vanHoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden isverantwoordelijk voor het opmaken vandejaarrekening, alsmede voor het opstellen van hel jaarverslag, beide inovereenstemming met hoofdstuk 4 vanhet Walcrschapsbesluit. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer indat dejaarrekening zowel debalen en lasten als deactiva en passiva getrouw dient weertegeven en dat de indejaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatigtot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming metdebegroting en met devan toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen vanhet waterschap zelf. Deze vcraiiuvuuidciijkhcid üntval ondermeer: hel ontwerpen, invoeren en instand houden van een intern bchccrsingssyslccin relevant voor hel opmaken vanen gelrouw weergeven inde jaarrekening van zowel dehaten en lasten alsdeactiva en passiva,zodanig dal deze geen afwijkingen van materieel belang alsgevolg van fraude of fouten bevat en voordenaleving van de relevante wet- en regelgeving, het kiezen entoepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiclc verslaggeving enhet maken vanschattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Member of Deloitte rouche Tohmatsu .•JHniiir *
Deloitte

Verannwordelijkheid vande accountan! Onze verantwoordelijkheid ishet geven vaneen oordeel overdejaarrekening op basis van onze controle als bedoeld inartikel 109.tweede lid van de Waterschapswet. Wij hebben onze controle verricht inovercensteinming met Nederlands rechl, waaronder hoofdstuk 4 van het Walcrschapsbesluit enhet dooi'hel waterschap opgestelde controleprotocol. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht tevoldoen aande voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze conirole zodanig te plannen en uit tevoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordl verkregen dat dejaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvathel uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van conirolc-infonnatie over debedragen en detoelichtingen indejaarrekening. Dekeuze van deuit tevoeren werkzaamheden isafhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico's van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Indie beoordeling neemt deaccountant in aanmerking hei voor het opmaken van en getrouw weergeven indejaarrekening van zowel de balen en lasten alsde activa en passiva, alsmede het voor denaleving van de wet-enregelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden dieonder degegeven omstandigheden adequaat zijn, maar dieniet tot doel hebben een oordeel tegeven over deeffectiviteit van het interne beheersingssysteem van het waterschap.Tevens omvat een conirole onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving, van de redelijkheid van schattingen die het College van Dijkgraaf en Hoogheemraden van hel waterschap heeft gemaakt. een evaluatie van hel algehele beeld van dejaarrekening, alsmede een evaluatie vanhet normenkader voor rechtmatigheid zoalsvastgesteld doorde algemene vergadering op17 december 2008. Debij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantic bedraagt voor fouten 1%en voor onzekerheden 3%van de totale lasten. Dezegoedkeuringslolerantie isdoor de algemene vergadering op 17december 2008 vastgesteld. Wij zijn van mening dat dedoorons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt isals basis voor ons oordeel. Oordeel Naar onsoordeel geeft dejaarrekening vanHoogheenuaadschap De Stichtse Rijnlanden een getrouw beeld van de grootte endesamenstelling van zowel de baten en lasten over 2009als van deactiva en passiva per 31december 2009in overeenstemming met hoofdstuk 4 vanhet Waterschapsbesluit,

Deloitte

Voorts zijn wij van oordeel dat deindezejaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen inovereenstemming met de begroting en met devantoepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder de verordeningen van hel waterschap zelf. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften cn/of voorschriften van regelgevende instanties Opgrond van dewettelijke verplichting ingevolge artikel 109,lid 3onder d Waterschapswei melden wij dathetjaarverslag, voorzover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar ismet de jaarrekening.

Deloitte Accountants B.V. Arnhem, 20 april 2010 Wasgetekend: M.C.J.M. BekkerRA

In D&H: Steller: H. van der Moolen Rekeningcommissie Telefoonnummer: (030)

Recommend Documents