In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten:

TOPOS-NIEUWSBRIEF Maastricht, september 2014. Beste allemaal, In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten: • Let op: TOPOS bijeenkomst van 08 september is doorgeschoven naar 29 september (zie hierna) • TOPOS Excursie De Maas van de toekomst op zaterdag 20 september 2014 • TOPOS bijeenkomst over Jo Coenen en de Nieuwe Ontwerp c.q. Bouwopgave op maandagavond 29 september 2014 • TOPOS Jaarprogramma 2014 (zie vooral Raakvlakken!!!!!) • TOPOS Facebook Website TOPOS Op onze website www.toposmaastricht.nl kunt u alle informatie vinden over bestuur en organisatie van TOPOS, als ook over onze activiteiten: lezingen, raakvlakken, excursies en bijzondere bijeenkomsten. Neem eens een kijkje op onze website en laat u verrassen door de veelheid en gevarieerdheid van onze activiteiten! U kunt TOPOS steunen door Vriend te worden van TOPOS (slechts Euro 25,= per jaar) of door TOPOS te sponsoren (vanaf Euro 250,= per jaar). Aanmelding, dan wel nadere informatie hierover bij [email protected] N.B. TOPOS-BIJEENKOMST MAANDAGAVOND doorgeschoven naar 29 september 2014 (zie hierna)

08

SEPTEMBER

2014

is

TOPOS-EXCURSIE op zaterdag 20 september 2014 DE MAAS VAN DE TOEKOMST (volgeboekt!!!!!) De rivier de Maas heeft voor de Provincie Limburg, en voor Maastricht in het bijzonder, altijd een zeer grote betekenis gehad. Gedurende de geschiedenis zijn er perioden geweest waarin de mens geprobeerd heeft zijn invloed op het verloop van de Maas uit te oefenen. Dit vooral vanuit een oogpunt van veiligheid, bevaarbaarheid of economisch gewin. Na de overstromingen in het midden van de jaren ’90 is duidelijk geworden dat door het veranderende klimaat een nieuw plan nodig was om de veiligheid te verbeteren. In het toen ontwikkelde Grensmaasproject is een manier gevonden om veiligheid en economie met elkaar te verbinden en tegelijkertijd de natuurwaarden te verbeteren. Momenteel bevindt dit project zich in een vergevorderd stadium van uitvoering. Het nieuwe bewustzijn van het belang van

1

de Maas heeft op diverse plekken geleid tot nieuwe projecten. Enkele jaren geleden is Wallonië door Europa verplicht om de grote stedelijke centra (Luik, Charleroi, Mons) van waterzuiveringsinstallaties te voorzien. Het merendeel van het afvalwater van Wallonië wordt ongezuiverd in het oppervlaktewater (en dus uiteindelijk De Maas) geloosd. Er zijn en worden drie gigantische waterzuiveringsinstallaties nabij de grote stedelijke centra Luik, Charleroi en Mons gebouwd. Onlangs is een gigantische nieuwe waterzuiveringsinstallatie bij Oupeye (tussen Luik en Maastricht) in gebruik genomen. Deze is op verantwoorde manier in het landschap opgenomen en er is hoog ingezet op architectonische kwaliteit. Sinds het gereedkomen, is de waterkwaliteit in de grensmaas (ten noorden van Maastricht) merkbaar verbeterd. Dit effect zal alleen maar versterkt worden als ook de twee andere installaties gereedkomen in de nabije toekomst. Natuurorganisaties kijken halsreikend uit naar de veranderingen in flora en fauna in het benedenstrooms gebied van de Maas. Verder wordt bij Ternaaien, waar de Maas de grens overgaat, de grootste binnenvaartsluis van Europa gebouwd. Deze moet de bereikbaarheid van de binnenhaven van Luik verbeteren. Verder wordt er gewerkt aan de zogeheten ‘Trilogieport’, een knooppunt voor vervoer via de weg, de rails en het water. De bedoeling is dat daardoor de positie van de Luikse binnenhaven wordt versterkt. Met dit project hangt ook de verbreding van het Albertkanaal samen. Samenhangend hiermee heeft de architect en ingenieur Laurent Ney een serie bruggen ontworpen waarvan één van de eerste (tussen Maastricht en Riemst) recent is opgeleverd. Het programma ziet er als volgt uit: 9:00u Vertrek (per bus) vanaf station Maastricht. 9:30u Bezoek aan waterzuiveringsinstallatie Oupeye. Ontvangst en uitleg in auditorium over deze waterzuiveringsinstallatie en over Trilogiport. 10:15u Wandeling over terrein met bezoek aan uitzichttoren, van waaraf het Trilogiportgebied goed te zien is. 11:00u Busreis naar Klein Ternaaien. 11:30u Bezoek aan sluizencomplex Klein Ternaaien. Lunch onderweg 14:00u Toelichtingen door Jan Houwen + Rijkswaterstaat op Grensmaasproject 15:30u Rondrit per bus langs Maaswerken en natuurontwikkeling 17:00u Station Maastricht Kosten: Sponsoren en Vrienden van TOPOS gratis. Andere deelnemers Euro 10,= (kosten lunch). De kosten van de lunch worden in de bus opgehaald. Aanmeldingen vóór 15 september 2014 via [email protected]. Het maximum aantal deelnemers is 50. De aanmeldingen worden behandeld in volgorde van binnenkomst. Helaas volgeboekt!

TOPOS  BIJEENKOMST  OP  MAANDAGAVOND  29  SEPTEMBER  2014    

Plaats: Jan van Eyck Academie, Academieplein 1, Maastricht Onderwerp: Jo Coenen en de Nieuwe Ontwerp, c.q. Bouwopgave

2

Aanleiding: De architect Jo Coenen wordt 65 jaar en dat mag niet zo maar voorbij gaan. Als architect en stedenbouwkundige heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de stad Maastricht. Overal in de stad zijn gebieden en gebouwen te zien die van zijn hand en zijn geest zijn. Haal in gedachten deze gebieden en gebouwen uit de stad weg en er is sprake van een heel ander Maastricht. Maar niet alleen heeft hij in belangrijke mate bijgedragen tot de ruimtelijke kwaliteit van Maastricht, als Rijksbouwmeester heeft hij het architectuurklimaat en de architectuurdiscipline talrijke impulsen gegeven. Wij willen zowel terugkijken naar zijn invloeden op de stad als zijn visie vernemen over de toekomst van de stad Maastricht, als ook de ontwerp c.q. bouwopgave voor de toekomst. Opzet van de avond 20.00 uur Welkomstwoord door Nico Nelissen, voorzitter van TOPOS 20.10 uur Frits van Dongen, Rijksbouwmeester, Jo Coenen als wegbereider van de Nieuwe Ontwerp, c.q. Bouwopgave 20.30 uur Huub Smeets, De resultaten van 25 jaar wonen en werken van Jo Coenen in Maastricht (1990-2014) 20.50 uur Pauze 21.15 uur Jo Coenen, De ontwerp c.q. bouwopgave van de toekomst 21.40 uur Rondetafelgesprek met de inleiders, gespreksleider Nico Nelissen 22.30 uur Afsluiting  

TOPOS Jaarprogramma 2014 Er kunnen nog veranderingen in de namen optreden. A | LEZINGENREEKS Maandagavonden, 20uur, Van Eyck Academie 13 januari 2014 DE ADAPTIEVE STAD: MAAKBAARHEID VAN SPONTANE ONTWIKKELING 10 februari 2014 VERANDERDE ROL VAN PROVINCIE: EEN NIEUW INSTRUMENTARIUM VOOR RUIMTELIJKE INRICHTING IN DE MAAK 10 maart 2014 HOE WORDT INDUSTRIEEL ERFGOED WEER BRUIKBAAR

3

GEMAAKT? 07 april 2014 INTERACTIEMILIEU’S IN DE MAAK: EUREGIONALE VOORBEELDEN 12 mei 2014 PROJECTEN IN REVISIE: HET NIEUWE INSTRUMENTARIUM IN DE STEDELIJKE PRAKTIJK 16 juni 2014 PAUZEPLEKKEN: LANGZAAM DE STAD [HER]MAKEN 29 september 2014 DE NIEUWE ONTWERP C.Q. BOUWOPGAVE 13 oktober 2014 MAKEN GOEDE WOONMILIEUS DE STAD? 10 november 2014 ZELF ENERGIE MAKEN: HOE REALISTISCH IS REGIONALE ENERGIEOPWEKKING? 08 december 2014 DE DIGITALE STAD: DE MAAKBAARHEID OVERBODIG? B | LEZINGENREEKS RAAKVLAKKEN In samenwerking met Studium Generale Universiteit Maastricht TOPOS Maastricht & Studium Generale Maastricht Onveranderlijk Design Prof. dr. T. de Rijk, hoogleraar design, culture & society, TU Delft en Universiteit Leiden Woensdag 8 oktober, 20.00 uur Aula Tongersestraat 53 Onze cultuur heeft een grote belangstelling voor verandering. Stilstand wordt zonder tegenspraak als achteruitgang gezien en bijna elke geschiedschrijving is opgebouwd uit verklaringen van historische veranderingen. Toch bestaat in de hedendaagse cultuur ook een bijzonder relatie met het onveranderlijke. Het grootste onontgonnen gebied van de geschiedschrijving zou je kunnen noemen: de geschiedenis van dingen die niet veranderden. In de kunstgeschiedenis bestaat de laatste jaren belangstelling voor de eeuwige fysieke en biologische verankering van de artistieke impuls. Het is precies de vanzelfsprekend-heid van de alledaagse onveranderlijkheid die in de wereld van design zo aantrekkelijk gevonden wordt. Deze lezing gaat over de verschillende vormen van onveranderlijkheid in design en de claim die hun makers hebben om daarmee een betere wereld naderbij te brengen. Lecture: What is BioDesign?

4

William Myers, writer, teacher and curator Wednesday, 22 October, 8 pm Auditorium Tongersestraat 53 This presentation highlights newly developed materials and applications utilizing biology for design, art and architecture. These explorations advance the possibility of working with life in a variety of ways, from supporting a building with trees to recycling waste and growing fabric with microbes. Several of these experiments attempt to align our behavior with the preservation of natural resources, to erect bridges between ecosystems and the built environment and demonstrate that the two can benefit and ultimately sustain one another. This talk is based in-part on the book BioDesign: Nature + Science + Creativity by William Myers and published by MoMA in 2012. Lezing: Ambient Experience Design

Jos Stuyfzand, Global Creative Director, Philips Design Healthcare Woensdag 5 november 20.00 uur Aula Tongersestraat 53 In de gezondheidszorg verschuift de focus van het vinden van simpele, enkelvoudige oplossingen voor zorgvragen en het zo efficiënt mogelijk maken van de klinische workflow, naar een meer holistische aanpak waar functionele én emotionele behoeften van de patiënt, de familie en de medische staf samenkomen. Ambient Experience Design richt zich op deze waarden en behoeften van zowel patiënten als staf. Het positief ervaren van omgeving en behandeling speelt hierbij een belangrijke rol. Dankzij de integratie van architectuur, product design, interieurontwerp en toegepaste technologie (verlichting, geluid en video projecties) 5

wordt een te ervaren omgeving gecreëerd welke de patiënt kan personaliseren. Vanavond vertelt Jos Stuyfzand over de stappen die gemaakt worden op het terrein van ambient experience in met name de gezondheidszorg. Lezing: Resign?! Design! - Over design als ecosofisch paradigma

Dr. Henk Oosterling, universitair hoofddocent Erasmus Universiteit Rotterdam, dir. Rotterdam Vakmanstad/Skillcity Donderdag 13 november 20.00 uur Aula Tongersestraat 53 Wat is de morele betekenis van het ontwerp? Hoe kunnen ontwerpers een bijdrage leveren aan de paradigmashift waarin onze globale samenleving verstrikt is geraakt? Henk Oosterling zal in zijn lezing inzicht geven in de rol die design in onze huidige beeldcultuur speelt en wat precies de rol van designers in de huidige mediasamenleving kan en moet zijn. Design is niet zomaar een discipline, het is het ‘format’ waarbinnen ieders leven zich heden ten dage voltrekt. In zijn pleidooi voor een drievoudige duurzaamheid – fysiek, sociaal en mentaal – en zijn uiteenzetting van de existentiële grondslag van design – Dasein is design – keert Oosterling zich tegen de cynische onverschilligheid – resignatie – en geeft hij met begrippen als media-wijsheid en eco-wijsheid aan wat deze ‘ecosofische’ inzichten dit voor consequenties heeft voor het huidige onderwijs. Lezing: Urban by Nature - Verstedelijking en stedelijke duurzaamheid

Ir. Dirk Sijmons, landschapsarchitect, dir. H+N+S Landschapsarchitecten en curator van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam 2014 Woensdag 3 december 20.00 uur

6

Aula Tongersestraat 53 Als gevolg van de enorme bevolkingsgroei is niet alleen het bebouwde oppervlak geëxplodeerd maar is een reusachtig amalgaam ontstaan van bebouwing, infrastructuur, industriële complexen, natuurgebieden, landbouwgebieden etc. Het onderscheid tussen stad en ommeland is vervaagd, er zit heel veel 'natuur' in dat stadslandschap en omgekeerd. In hoeverre zijn de stadslandschappen onze ecologie, onze habitat en onze natuur geworden? Is er een noodzaak met een nieuwe blik naar de stad te kijken? En zo ja, hoe? In hoeverre vloeien stad en landschap steeds meer in elkaar over en wat betekent dit voor de relatie tussen stad en natuur? Waar liggen de uitdagingen voor de landschapsarchitectuur? Moet de verantwoordelijkheid van de ontwerpers opnieuw doordacht worden? Wat is het dilemma van de ontwerper bij het kiezen van een positie? Hoe maken we de stad veerkrachtiger, en daarmee de toekomst duurzamer? C | CURSUS STAD EN LITERATUUR (volgeboekt) Voorjaar 2014-01-05 Locatie: Centre Ceramique Samenwerking: Centre Ceramique. Aansturing/Uitvoering: Nico Nelissen Kosten Euro 50,= Veel boeken spelen zich af in steden. Soms worden die steden terzijde genoemd, maar andere keren vormt een bepaalde stad een specifieke inspiratiebron voor de auteur. Hij of zij is er opgegroeid, heeft er bijzondere ervaringen opgedaan of heeft er bijvoorbeeld talrijke herinneringen aan. De gebouwde omgeving, of die nu mooi of lelijk is, vormt het decor voor een verhaal dat boeit vanwege de wijze waarop de auteur de urbane context als leidraad of motief in zijn of haar narratief gebruikt. Als lezer worden we meegenomen in de beschrijvende, analyserende en becommentariërende wereld van de schrijver. Hij stimuleert ons tot denken over de stad, tot het begrijpen van het stedelijk leven en tot een singuliere kijk op de woon- en leefomgeving van de stedeling of de bezoeker. Het doel van de cursus is om aandacht te besteden aan de verscheidenheid die er in de literaire wereld is inzake het omgaan met de stad. Gedurende de cursus zullen we onze eigen beelden, herinneringen en interpretaties van de stad relateren aan die van de auteur van het boek dat wij behandelen. De cursus wordt verzorgd in de maanden januari t/m april 2014. De cursus wordt verzorgd door Nico Nelissen. De vier boeken die aan de orde komen zijn: • • • •

Adriaan van Dis, Stadsliefde; scènes in Parijs. Robert Hughes, Barcelona; de grote verleidster. Orhan Pamuk, Istanbul; herinneringen en de stad. Arnout Weeda, Het mysterie van Wenen; de creatieve zelfvernietiging van een vermolmd keizerrijk.

D | KUNSTTOUR Mei 2014. Locatie: n.t.b. Samenwerking: Stichting Kunsttour Aansturing/Uitvoering: Will Köhlen NU | NOW | JETZT | MAINTENANT 15 jaar KunstTour www.kunsttour.com/nunowjetztmaintenant donderdag 22 en vrijdag 23 met 2014 - resp. De Avond van het NU en de KT Nacht NU zaterdag 24 en zondag 25 mei 2014 - de KunstTourdagen NU. E| DAG VAN DE ARCHITECTUUR + OPEN PODIUM 21 juni 2014 Samenwerking: BNA en Gemeente Maastricht. Aansturing/Uitvoering: Jos 7

Kramer. De Dag van de Architectuur 2014 vindt in Maastricht plaats op zaterdag 21 juni 2014. Het landelijke thema van de Dag van de Architectuur in 2014 is ‘Mensen maken de stad!’ Iedereen kan met eigen initiatieven de stad verbeteren. Bewoners en gebruikers zitten steeds vaker zelf aan de knoppen van de gebouwde omgeving: de stad van de toekomst is niet van steen. Architectuur geeft vorm aan deze ontwikkeling. F | ARCHITECTUUREXCURSIE DE MAAS VAN DE TOEKOMST: LATEN NATUUR EN RIVIER ZICH VEILIG MAKEN? Najaar 2014 Locatie: De Maaswerken van het Grensmaas-project en de Sluis van Ternaaien tot de nieuwe waterzuivering bij Opeye en Trilogieport Liège G | OPEN MONUMENTENDAG OP REIS NAAR ‘THE SECRET CITY’ 13 en 14 september 2014 H | CURSUS FILM EN ARCHITECTUUR (volgeboekt) TOPOS, Architectuurcentrum Maastricht, organiseert in het najaar van 2014 een speciale cursus over film en architectuur. Tijdens de cursus zullen speelfilms worden getoond en besproken waarin architectuur een belangrijke rol speelt. De handelingen in films vinden natuurlijk vrijwel altijd plaats tegen een wat men zou kunnen noemen ‘architectonisch decor’, maar in sommige films wordt er expliciet aandacht geschonken aan architectuur. Dit laatste kan op talrijke manieren, bijvoorbeeld door het creëren van een speciale architectonische omgeving, door het leven en werk van een architect als thema te kiezen of door aandacht te schenken aan de beleving van architectuur. Voor de cursus is een selectie gemaakt uit verschillende perioden van de filmgeschiedenis. Geselecteerde films De cursus omvat een viertal bijeenkomsten, waarbij steeds een speelfilm centraal staat. De volgende speelfilms worden getoond en besproken: Jacques Tati, Playtime (1967)

Nathaniel Kahn, My architect (1986)

8

Peter Greenaway, The belly of an architect (1987)

Markus Heidingsfelder & Min Tesch, Rem Koolhaas; a kind of architect (2008)

De gang van zaken tijdens ieder van de vier bijeenkomsten is als volgt: Er vindt een introductie op de speelfilm plaats door informatie te verstrekken over de maker van de film, de acteurs, het plot en de enscenering. Dan wordt de film vertoond waarbij gevraagd wordt om op bepaalde (architectuur)aspecten te letten. Na vertoning wordt de film besproken, waarbij iedereen in de gelegenheid wordt gesteld om het eigen oordeel uit te spreken en te wijzen op bijzondere aspecten van de film. De bijeenkomsten vinden plaats op de volgende data: • Dinsdag 09 september 2014 • Dinsdag 14 oktober 2014 • Dinsdag 11 november 2014 • Dinsdag 09 december 2014 De kosten van de vier bijeenkomsten bedragen Euro 50,=. De deelnemers ontvangen een factuur van de penningmeester van TOPOS. Het bedrag dient te worden betaald voor de aanvang van de cursus. De inschrijving dient plaats te vinden voor 01 september 2014 via e-mailadres [email protected]. Er is een maximum aantal deelnemers bepaald van 20 personen. De aanmeldingen worden behandeld in volgorde van binnenkomst. 9

TOPOS op Facebook TOPOS heeft nu ook

een www.facebook.com/topos.architectuurcentrummaastricht   .   Graag   ontvangen   wij   relevante  ‘links’.   TOPOS-lezingen erkend als bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten Door SBA (Stichting Bureau Architectenregister) zijn onze TOPOS-lezingen erkend als passende bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Iedere lezing telt voor 2 uren; dus als u alle lezingen volgt, voldoet u aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen gesteld aan de bij- en nascholing. U moet zelf registreren welke lezingen u bijwoont en verder moet u vanaf 1 januari 2011 verplicht uw opdrachtgevers informeren over wat u aan bij- en nascholing hebt gedaan. Een reden te meer om naar de TOPOS-lezingen te komen! Sponsor of vriend van TOPOS? Wilt u sponsor worden van TOPOS, vraag dan naar de voorwaarden bij [email protected]. Wij zorgen voor gerichte publiciteit onder een voor u uiterst relevante doelgroep! Vanaf nu worden in onze Nieuwsbrieven ook de namen vermeld van de Vrienden van TOPOS (zie onderaan de Nieuwsbrief). Bent u nog geen vriend van TOPOS, maak dan Euro 25,= over op 67.39.64.167 van Stichting TOPOS o.v.v. Vriend 2014. TOPOS is vooral voor u bedoeld! Goed nieuws voor (potentiële) TOPOS sponsoren. Let op: TOPOS heeft de ANBIstatus !!! De Belastingdienst heeft TOPOS per 01 januari 2013 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit betekent dat het bedrag dat u sponsort aan TOPOS fiscaal aftrekbaar is (zelfs voor een hoger dan het gesponsorde bedrag). Uw belastingadviseur weet hier het fijne van! Voor nieuwe sponsoren een reden te meer om zich bij TOPOS als sponsor aan te melden. Neem contact op met [email protected] TOPOS website Voor alle informatie over TOPOS (Agenda, Jaarprogramma 2014, Jaarverslag 2013, Sponsoren, Vrienden en allerlei andere wetenswaardigheden) zie: www.toposmaastricht.nl Meld u aan voor de Nieuwsbrief bij: [email protected]. Sponsoren De activiteiten van TOPOS worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van: Hoofdsponsoren •

Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie

•

Gemeente Maastricht

10

•

Architecten aan de Maas Maastricht – Rotterdam

Sponsoren •

SATIJNplus Architecten Born

•

Architectenbureau Jo van de Staay Maastricht

•

iNeX Architecten Maastricht

• Frencken Scholl Architecten Maastricht

• N Architecten

11

• humblé/martens, architectuur en stedelijk ontwerp

• Continu, Detachering en Werving & Selectie

• BAM Schakel & Schrale - vestiging Roermond

•

Camille Oostwegel ChâteauHotels & -Restaurants

• Bouwfonds Ontwikkeling Limburg

•

3W New Development 12

• element a

• Huiswerk Architecten

• Van Neerbos, bouwmaterialen groep, p/a Fregatweg 48 6222 NZ Maastricht

•

Bouwbedrijf Lemmens Maastricht / Valkenburg

•

AMA GROUP ASSOCIATED ARCHITECTS BV

Berichten voor de Nieuwsbrief Berichten voor de Nieuwsbrief toesturen aan [email protected] Maastricht, september 2014. De voorzitter van het Bestuur, Prof. dr. Nico Nelissen De voorzitter van de Programmaraad, Ir. ing. Bas van der Pol

13