In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten:

TOPOS-NIEUWSBRIEF Maastricht, april 2014. Beste allemaal, In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten: • TOPOS lezing en discussie over INTERACTIEMILIEUS IN DE MAAK: EUREGIONALE VOORBEELDEN • Belangstelling voor Cursus Stadsanalyse in de Euregio? • TOPOS Jaarprogramma 2014 TOPOS-LEZING MAANDAGAVOND 07 APRIL 2014 Maandagavond 07 april lezing over INTERACTIEMILIEUS IN DE MAAK: REGIONALE VOORBEELDEN Tijd: Locatie:

20.00 uur Maastricht, Jan van Eyck Academie

Toelichting op het thema De kennis- en cultuureconomie in de Euregio is in opkomst en wordt gezien als een van de motoren voor regionale, en zelfs grensoverschrijdende, ontwikkeling. In de regiovisie ZuidLimburg is bijzondere aandacht voor het binden van kenniswerkers aan de regio middels de ontwikkeling van ‘interactiemilieus’. Deze milieus worden gezien als stimulerende plaatsen van ontmoeting waar op eigentijdse manier gewerkt, gewoond en gerecreëerd kan worden. Na de inspirerende lezing in 2013 van Maurits de Hoog over de studie ‘de Hollandse Metropool’ waarin dergelijke interactiemilieus werden beschreven, dit jaar een vergelijkend onderzoek naar projecten in onze regio die een dergelijk milieu willen realiseren: de Maastricht Healthcampus en de Chemelotcampus van Sittard-Geleen. De plannen geven hoog op over de stedelijkheid en aantrekkelijkheid van deze ‘plaatsen van ontmoeting en kennisuitwisseling’. Maar hoe worden deze gebieden concreet vormgegeven? Op welke manier vormen zij een aantrekkelijke aanvulling op de reeds bestaande stedelijke milieus in deze regio? En hebben ze echt de potentie zich te ontwikkelen tot de beoogde ambitieuze interactiemilieus? Opzet van de avond 20.00 uur Welkomstwoord door de voorzitter van TOPOS 20.05 uur Toelichting op het thema door Peter de Ronde, Programmaraad TOPOS 20.15 uur Inleiding door Jan van Iersel, Broekbakema over Chemelotcampus Sittard-Geleen

1

20.45 uur Gedachtewisseling met Pascal Wauben, stadsbouwmeester Gemeente SittardGeleen over rol en betekenis van Chemelotcampus voor de gemeente Sittard-Geleen en de regio 21.10 uur Pauze 21.30 uur Inleiding door Simon Dona, Enno Zuidema Stedebouw over Maastricht Healthcampus 22.00 Gedachtewisseling met Jake Wiersma, stedenbouwkundige Gemeente Maastricht over rol en betekenis van Maastricht Health Campus voor de stad Maastricht en regio 22.20 uur Slotwoord

Onze sprekers Jan van Iersel

Sinds 1980 bij Broekbakema betrokken. Vanaf 1987 architect-directeur. Naast het ontwerpen van gebouwen – kantoren, laboratoria en gebouwen voor maatschappelijke functies - ook vooral actief geweest bij complexe masterplan opgaves; Organon (MSD) in Oss, DSM in Geleen en Synthon in Nijmegen. Gefascineerd door het voortdurend schakelen tussen schaalniveau’s, belangen en oplossingen. Sinds 2010 parttime schooldirecteur van een startende brede school. Ook daar deelnemer aan het spel van belangen en niet in de laatste plaats van de gebruikers. Maar dan aan de kant van de opdrachtgever.

Simon Dona Simon Dona (Valkenswaard, 1975) is stedenbouwkundige. Sinds 2011 is hij directeur / partner van Enno Zuidema Stedebouw. Na de opleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie aan de NHTV te Breda heeft hij zich verder ontwikkeld tot stedenbouwkundige aan de TU Delft. In 2002 kwam hij in dienst bij Enno Zuidema Stedebouw als stedenbouwkundig ontwerper / projectleider. Hij is een strateeg en conceptueel denker. Hij werkt graag aan complexe projecten waar veel partijen bij betrokken zijn. Begrip van de situatie rondom een opgave is het vertrekpunt: wat is de ambitie van de buurt, wijk, stad, regio of het gebied, hoe zijn de bestuurlijke verhoudingen en wensen, waar liggen de kansen. Als je goed in staat bent te onderbouwen waarom je iets doet (als je de drijfveren van de stakeholders kent) kun je specifieke plannen maken die leiden tot meer onderscheidende plekken. Simon vertaalt zijn scherpe analyses vervolgens in concrete (ontwerp)voorstellen. Hij was betrokken bij strategische ruimtelijke projecten zoals de ontwikkelingsvisie Oosterhout Oost, gebiedsvisie Waalre Noord, het Landschapsontwikkelingsplan Haren (Groningen), de gebiedsvisie Waalhaven Zuid (Rotterdam) en centrumprojecten in Apeldoorn (visie Marktstraat – 2

Beekstraat), Utrecht (stationsgebied Utrecht) en Haarlemmermeer (centrumvisie Hoofddorp). In de regio Eindhoven / Brainport was hij o.a. verantwoordelijk voor de Ontwikkelingsvisie Landelijk Strijp, een derde stadspark voor de stad gericht op een nieuwe omgeving voor de high tech maakindustrie, en Ruimtelijke criteria voor de Brainport Avenue. Zijn affiniteit met infrastructuur is groot getuige zijn succesvolle alternatievenstudies voor de N65 ten behoeve van de MIRT verkenning N65 en de Rijnlandroute in Leiden. Momenteel is hij verantwoordelijk voor de totstandkoming van concept en masterplan van de Maastricht Health Campus, voor de stedenbouwkundige inbreng t.b.v. een reeks gebiedsprofielen van de provincie Zuid-Holland en voor het ontwerp van een identiteit voor twee stadsentrees van Leiden. Begin 2014 rondde hij zijn onderzoek af naar Stimulerende werklandschappen, dat hij samen met sociaal geograaf Huub Kloosterman heeft opgezet en uitgewerkt. Het onderzoek gaat over de nog onontdekte potenties van de 'nieuwe economie' voor het transformeren van verouderde werklocaties. Met het toenemende belang van innovatie, kennis en creativiteit is een enorme mismatch ontstaan tussen bestaande en gewenste werkomgevingen. De bestaande omgevingen zijn ingericht naar principes van de industriële economie. De resultaten uit het onderzoek laten zien dat er unieke kansen liggen wanneer we in staat zijn de authentieke drijfveren van (nieuwe) initiatiefnemers te doorgronden. En die vervolgens te verbinden met de inrichting en het gebruik van de werkomgeving. Het is de stap naar een stimulerende werkomgeving, een werklandschap dat in staat is om de nieuwe waarden van organisaties te stimuleren. Zoals communityvorming, ontmoetingen en kennisdeling. De resultaten van het onderzoek zijn getest op twee casussen in Maastricht: herbestemming industrieel erfgoed Vredestein en transformatie Randwyck tot Maastricht Health Campus. In korte tijd bleek de ontwikkelde aanpak succesvol om partijen samen in een stroomversnelling te brengen. Simon werkt graag aan projecten op het snijvlak van ruimtelijk ontwerp en beleid, zoals Ontwerpen in het Mirt (in opdracht van I&M) en een studie naar nieuwe Centrumknopen in het kader van Randstad 2040 (in opdracht van VROM). Beide projecten gaan ook over het vakgebied: hoe kan het ruimtelijk ontwerp bijdragen als verbinding tussen maatschappij, economie en fysieke ruimte? Het ontwerp wordt hier ingezet om een gewenste verandering te bevorderen. Bij Ontwerpen in het MIRT staat de kracht van de ontwerpende discipline centraal (aanpak, protocol, regelgeving), bij de studie naar nieuwe Centrumknopen gaat het om denken in concepten voor de toekomst. Binnen dit werkveld trad Simon onlangs op als moderator ten behoeve van het MIRT onderzoek Brainport Avenue 2020-2040. Hij is een ervaren leider van interne en externe ateliers en geeft zijn liefde voor het vak graag in een coachende rol door aan anderen. Hij was enkele jaren ateliermeester aan de opleiding Urban Design van de NHTV in Breda. Naast het doceren van stedenbouwkundig ontwerpen ontwikkelde Simon het curriculum van deze opleiding. WIE HEEFT ER BELANGSTELLING VOOR DE CURSUS STADSANALYSE IN DE EUREGIO? Bij voldoende belangstelling (minstens 10 deelnemers) wil TOPOS in het najaar van 2014 een cursus organiseren over STADSANALYSE IN DE EUREGIO Het gaat om 4 bijeenkomsten, verspreid over 4 steden in de Euregio. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar!!!!

3

Toelichting op de cursus Maastricht kent een lange traditie op het gebied van zorgvuldige stadsanalyse als kader voor nieuwe stadsontwikkeling. Op basis van wetenschappelijke methoden van stadsanalyse zijn elementen van de morfologische genese van de stad blootgelegd en hebben als inspiratiebron gefungeerd voor eigentijdse invullingen in de Maastrichtse ruimte. Onze stad is niet de enige die op dit gebied actief is: ook andere steden in de Euregio hebben op dit gebied hun eigen methoden en tradities ontwikkeld. Maar wat weten we daarvan en hoe zouden we onze kennis op dit gebied kunnen verdiepen? Het is tegen deze achtergrond dat TOPOS in 2014 een cursus wil organiseren; een cursus die tot doel heeft de ruimtelijke biografie van een aantal steden in de Euregio uit te diepen. De cursus is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de genese van steden, in het bijzonder de levensgeschiedenis van de steden in de Euregio. Dat zijn behalve architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten, planologen en sociaalgeografen, ook andere disciplines zoals sociologen, historici, kunsthistorici, cultuurwetenschappers, ontwerpers enzovoort. Ook voor de geïnteresseerde leek is de cursus toegankelijk. Bijzondere aandacht zal er zijn voor de methoden die worden gehanteerd bij de stadsanalyse en de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. De opzet van de cursus is als volgt: Op een viertal locaties in de Euregio wordt een bijeenkomst georganiseerd. De bijeenkomst ziet er in grote lijnen als volgt uit. Door iemand die de stedenbouwkundige en bouwkundige structuur van de stad tot in detail kent, wordt een informatieve lezing gegeven over de genese van de betreffende stad. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de methoden die bij de stadsanalyse zijn en worden gebruikt. Aansluitend vindt een wandeling in de betreffende stad plaats waar een en ander concreet wordt geïllustreerd. Tijdens de wandeling is er veel gelegenheid tot gedachtewisseling en commentaar. De volgende vier Euregionale steden zullen worden bezocht en behandeld: • • • •

Maastricht (NL) door Rein Geurtsen (of Peter de Ronde, c.q. Carlos Apers) Aachen (D) door Jürgen von Brandt (of Prof. Curdes WRTH) Heerlen (NL) door Ton van Mastrigt (voormalig stadsarchitect Gemeente Heerlen) Luik (B) door Pierre Frankignoul (UdL)

De eerste bijeenkomst in Maastricht beslaat een hele dag, omdat dan ook een overzicht wordt gegeven van methoden en technieken van stadsanalyse. Voor deze serie wordt een beroep gedaan op experts uit de Euregio, die bereid zijn om hun bijdrage aan TOPOS te leveren. Zij zorgen ook voor de locatie ter plekke voor de bijeenkomst en voor de begeleiding tijdens de wandeling. De coördinatie is in handen van Nico Nelissen en Bas van der Pol. De kosten van deelname aan de cursus bedragen € 250,= Belangstellenden dienen zich per omgaande te melden: [email protected] TOPOS Jaarprogramma 2014 Er kunnen nog veranderingen in de namen optreden. 4

A | LEZINGENREEKS Maandagavonden, 20uur, Van Eyck Academie 13 januari 2014 DE ADAPTIEVE STAD: MAAKBAARHEID VAN SPONTANE ONTWIKKELING 10 februari 2014 VERANDERDE ROL VAN PROVINCIE: EEN NIEUW INSTRUMENTARIUM VOOR RUIMTELIJKE INRICHTING IN DE MAAK 10 maart 2014 HOE WORDT INDUSTRIEEL ERFGOED WEER BRUIKBAAR GEMAAKT? 07 april 2014 INTERACTIEMILIEU’S IN DE MAAK: EUREGIONALE VOORBEELDEN 12 mei 2014 PROJECTEN IN REVISIE: HET NIEUWE INSTRUMENTARIUM IN DE STEDELIJKE PRAKTIJK 16 juni 2014 PAUZEPLEKKEN: LANGZAAM DE STAD [HER]MAKEN 08 september 2014 RUIMTE MAKEN VOOR ONTWERPEN 13 oktober 2014 MAKEN GOEDE WOONMILIEUS DE STAD? 10 november 2014 ZELF ENERGIE MAKEN: HOE REALISTISCH IS REGIONALE ENERGIEOPWEKKING? 08 december 2014 DE DIGITALE STAD: DE MAAKBAARHEID OVERBODIG? B | LEZINGENREEKS RAAKVLAKKEN In samenwerking met Studium Generale en Bureau Europa Locatie en tijdstip nader te bepalen. Inhoud volgt. C | CURSUS STADSANALYSE IN DE EUREGIO 4 bijeenkomsten, in najaar 2014 Locatie: n.t.b. Aansturing/Uitvoering: Nico Nelissen N.B. Belangstellenden kunnen zich nu al aanmelden bij [email protected] Maastricht kent een lange traditie op het gebied van zorgvuldige stadsanalyse als kader voor nieuwe stadsontwikkeling. Op basis van wetenschappelijke methoden van stadsanalyse zijn elementen van de morfologische genese van de stad blootgelegd en hebben als inspiratiebron gefungeerd voor eigentijdse invullingen in de Maastrichtse ruimte. Onze stad is niet de enige die op dit gebied actief is: ook andere steden in de Euregio hebben op dit gebied hun eigen methoden en tradities ontwikkeld. Maar wat weten we daarvan en hoe zouden we onze kennis op dit gebied kunnen verdiepen? Het is tegen deze achtergrond dat TOPOS in 2014 een cursus wil organiseren; een cursus die tot doel heeft de ruimtelijke biografie van een aantal steden in de Euregio uit te diepen. De cursus is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de genese van steden, in het bijzonder

5

de levensgeschiedenis van de steden in de Euregio. Dat zijn behalve architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten, planologen en sociaalgeografen, ook andere disciplines zoals sociologen, historici, kunsthistorici, cultuurwetenschappers, ontwerpers enzovoort. Ook voor de geïnteresseerde leek is de cursus toegankelijk. Bijzondere aandacht zal er zijn voor de methoden die worden gehanteerd bij de stadsanalyse en de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. De opzet van de cursus is als volgt: Op een vijftal locaties in de Euregio wordt een bijeenkomst georganiseerd. De bijeenkomst ziet er in grote lijnen als volgt uit. Door iemand die de stedenbouwkundige en bouwkundige structuur van de stad tot in detail kent, wordt een informatieve lezing gegeven over de genese van de betreffende stad. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de methoden die bij de stadsanalyse zijn en worden gebruikt. Aansluitend vindt een wandeling in de betreffende stad plaats waar een en ander concreet wordt geïllustreerd. Tijdens de wandeling is er veel gelegenheid tot gedachtewisseling en commentaar. De volgende vier Euregionale steden zullen worden bezocht en behandeld: • • • •

Maastricht (NL) door Rein Geurtsen (of Peter de Ronde, c.q. Carlos Apers) Aachen (D) door Jürgen von Brandt (of Prof. Curdes WRTH) Heerlen (NL) door Ton van Mastrigt (voormalig stadsarchitect Gemeente Heerlen) Luik (B) door Pierre Frankignoul (UdL)

De eerste bijeenkomst in Maastricht beslaat een hele dag, omdat dan ook een overzicht wordt gegeven van methoden en technieken van stadsanalyse. Voor deze serie wordt een beroep gedaan op experts uit de Euregio, die bereid zijn om hun bijdrage aan TOPOS te leveren. Zij zorgen ook voor de locatie ter plekke voor de bijeenkomst en voor de begeleiding tijdens de wandeling. De coördinatie is in handen van Nico Nelissen en Bas van der Pol. De kosten bedragen Euro 250,=. D | CURSUS STAD EN LITERATUUR Voorjaar 2014-01-05 Locatie: Centre Ceramique Samenwerking: Centre Ceramique. Aansturing/Uitvoering: Nico Nelissen Kosten Euro 50,= Veel boeken spelen zich af in steden. Soms worden die steden terzijde genoemd, maar andere keren vormt een bepaalde stad een specifieke inspiratiebron voor de auteur. Hij of zij is er opgegroeid, heeft er bijzondere ervaringen opgedaan of heeft er bijvoorbeeld talrijke herinneringen aan. De gebouwde omgeving, of die nu mooi of lelijk is, vormt het decor voor een verhaal dat boeit vanwege de wijze waarop de auteur de urbane context als leidraad of motief in zijn of haar narratief gebruikt. Als lezer worden we meegenomen in de beschrijvende, analyserende en becommentariërende wereld van de schrijver. Hij stimuleert ons tot denken over de stad, tot het begrijpen van het stedelijk leven en tot een singuliere kijk op de woon- en leefomgeving van de stedeling of de bezoeker. Het doel van de cursus is om aandacht te besteden aan de verscheidenheid die er in de literaire wereld is inzake het omgaan met de stad. Gedurende de cursus zullen we onze eigen beelden, herinneringen en interpretaties van de stad relateren aan die van de auteur van het boek dat wij behandelen. De cursus wordt verzorgd in de maanden januari t/m april 2014. De cursus wordt verzorgd door Nico Nelissen. De vier boeken die aan de orde komen zijn: • Adriaan van Dis, Stadsliefde; scènes in Parijs. • Robert Hughes, Barcelona; de grote verleidster. • Orhan Pamuk, Istanbul; herinneringen en de stad. 6

• Arnout Weeda, Het mysterie van Wenen; de creatieve zelfvernietiging van een vermolmd keizerrijk. N.B. Deze cursus is volgeboekt!!! E | KUNSTTOUR Mei 2014. Locatie: n.t.b. Samenwerking: Stichting Kunsttour Aansturing/Uitvoering: Will Köhlen NU | NOW | JETZT | MAINTENANT 15 jaar KunstTour www.kunsttour.com/nunowjetztmaintenant donderdag 22 en vrijdag 23 met 2014 - resp. De Avond van het NU en de KT Nacht NU zaterdag 24 en zondag 25 mei 2014 - de KunstTourdagen NU. Inleiding: Terug in het NU In zijn manifestNUuit 1959 pleit Willem Sandberg, voormalig directeur van het SM Stedelijk Museum van Amsterdam, voor een “omgeving waar de voorhoede zich thuis kan voelen”, voor een “brandpunt van het leven van nu”. “Al, wat bijdraagt tot de vorm van nu, is daar op zijn plaats, [...] alles van nu waarmee de toekomst gebouwd wordt. Vooral NU de jury een NO, NEIN, NON, NEE tegen de kandidatuur Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018 heeft uitgesproken, is het tijd om nuchter de balans op te maken. NU iedereen in het culturele veld de handen in elkaar wil blijven slaan en de gemeenschappelijke flow wilt aanhouden: Terug in het NU. NU, 55-jaar na de uitgave van het Manifest NU, zijn de opvattingen van Sandberg over hedendaagse kunst, de kunstenaar, de experimenten, innovatieve gedachten en de wijze van presentatie aan ‘de massa’ nog steeds actueel. "Geef heldere routes aan, open het depot voor het publiek en dring geen oordeel op aan de toeschouwer!" Het zijn uitgangspunten die ART2Connect hoog in het vaandel heeft en tijdens de jaarlijkse KunstTour uitdraagt en waar maakt. Sandberg blijft actueel vanwege het pleidooi dat hij toen al hield voor de onafhankelijke, vrije kunstenaar en een dienstbare politiek en overheid. Een pleidooi dat met de woorden van theatermaker Johan Simons tijdens Zomergasten nog eens bondig werd samengevat: “Kunst is een spiegel van de cultuur. (...) De kunst moet gesubsidieerd worden om objectief te kunnen blijven.” NU is het fijnmazige subsidiestelsel de nek omgedraaid. NU, voor de 15e keer, wilt Art2connect met de Kunsttour het artistieke veld, de kunstenaars en het breed publiek (‘de massa’) blijven verbinden. Met het doel een kritisch, betekenisvol, laagdrempelig en toegankelijk podium voor beeldende kunst, architectuur, klankkunst en design in de Euregio te bieden. De KunstTour (KT) is al lang een podium voor artistieke vrijheid, uitdaging en experiment. Drie dagen dolen door de stad: langs 50 locaties en ruim 200 euregionale professionele kunstenaars. De KunstTour heeft zicht ontpopt tot een “oord waar men durft te praten, te zoenen, hardop te lachen, zichzelf te zijn”. Wat betekent het om NU kunstenaar te zijn? NU het fijnmazige subsidiestelsel van de kunst is verdwenen? Subsidie zou de onafhankelijkheid van de kunstenaar moeten stimuleren. Kritisch of affirmatief; het zou er voor de subsidiegever c.q. ‘dienstbare’ overheid niet toe moeten doen. Als kunst alleen luistert naar de wetten van vraag en aanbod, dan wordt kunst entertainment. Gebonden aan de waan van de dag. Als kunst daarentegen alleen vanuit gesloten bastions werkt en niet luistert naar 'de gewone man op straat', wordt kunst onbegrijpelijk en elitair. Het is zoeken naar de balans tussen autonomie en verbinding met de wereld. “De ware kunstenaar voelt aan welke kant de maatschappij opgaat en beeldt dat uit.” Dat zei Sandberg al in 1959 in zijn manifest ‘NU’. Hij brak de lans voor een onafhankelijke kunstenaar: “Hij of zij moet vrij zijn om experimenten te verrichten en werk tentoon te stellen”, aldus in zijn manifest. En Sandberg pleitte voor 'leven in het NU' en de rol van kunst

7

daarin: kunst trekt mensen op radicale wijze uit de jacht van alledag. Rake kunst doet een appèl op onze 'innerlijke tijd', om tijdsfilosoof Joke Hermsen aan te halen. Is dat de reden dat gehaaste managers graag het mes allereerst in de kunst zien snijden? Kunst als onbegrijpelijk universum waar andere wetten gelden dan arbeidsproductiviteit en winstgroei? Misschien is de evenwichtskunstenaar, hoog in de trapeze voor een breed publiek, wel het beste beeld voor de kunstenaar van NU. Helaas zonder dat fijnmazige sociale, economische en culturele vangnet. Wees publiekslieveling én dissident, entrepreneur en vrijdenker, netwerker en einzelgänger. Maar doe vooral je eigen ding. Wees onafhankelijk. De KunstTour blijft de kunstenaar, instituut en bezoeker daarin uitdagen. KunstTour 15 heeft als thema ' NU | NOW | JETZT | MAINTENANT '. Want in het heden daagt de kunst. Welke onderwerpen worden samen met TOPOS uitgevoerd: • Zaterdag Ontbijt, Lezing, Debat architectuur & kunst met als thema NU | NOW | JETZT | MAINTENANT • Expositie van werk van studenten architectuuropleidingen in de MOSA fabriek aan de Meerssenerweg ism met architectuur opleidingsinstituten - internationaal • KIDS en BOUWEN/ARCHITECTUUR (een ludieke nader te bepalen vorm) F | DAG VAN DE ARCHITECTUUR + OPEN PODIUM 21 juni 2014 Samenwerking: BNA en Gemeente Maastricht. Aansturing/Uitvoering: Jos Kramer. De Dag van de Architectuur 2014 vindt in Maastricht plaats op zaterdag 21 juni 2014. Het landelijke thema van de Dag van de Architectuur in 2014 is ‘Mensen maken de stad!’ Iedereen kan met eigen initiatieven de stad verbeteren. Bewoners en gebruikers zitten steeds vaker zelf aan de knoppen van de gebouwde omgeving: de stad van de toekomst is niet van steen. Architectuur geeft vorm aan deze ontwikkeling. Ontvangst met een aangeklede kop koffie in een ruime gelegenheid die aansluit op het uitgewerkte thema. Opening bijeenkomst Dag van De Architectuur (Voorzitter Topos Nico Nelissen) Lezingen en activiteiten binnen het centrale thema. Afsluitende publieke discussie bij een drankje en een hapje in bovenstaande locatie. Einde Neem een kijkje op bijzondere locaties, interessante gebouwen of spraakmakende projecten die anders niet of moeilijk toegankelijk zijn. Ervaar en beleef de rijkdom van de architectuur tijdens de lezingen en rondleidingen door betrokken project-architecten. Dit stadsevenement is er voor iedereen die geïnteresseerd is in architectuur. Bekijk tegen die tijd deze website voor meer informatie op de websites van TOPOS Maastricht en landelijke de BNA! De Dag van de Architectuur wordt van TOPOS-zijde georganiseerd in samenwerking met de lokale afdeling van de BNA en de Gemeente Maastricht. Het initiatief en coördinatie wordt uitgevoerd door TOPOS bestuurslid Jos Kramer. Er worden zo’n 150 deelnemers verwacht. Tijdens de Dag van der Architectuur organiseert TOPOS een ‘Open podium’. Burgers en vakmensen zullen uitgenodigd worden om zich in een prijsvraagformule uit te spreken over een actueel ruimtelijk thema in de stad. De bedoeling is alle inzendingen van deze prijsvraag een actieve rol te laten spelen in het debat. De inzendingen zullen door een vakjury (lokale vakmensen en beleidsmakers) beloond worden met een prijs die hen in staat stelt het idee m.b.v. een (jonge) architect verder uit te werken. In het oordeel van de vakjury zal ook de mening van het publiek worden meegewogen. G | ARCHITECTUUREXCURSIE DE MAAS VAN DE TOEKOMST: LATEN NATUUR EN RIVIER ZICH VEILIG MAKEN? 8

Najaar 2014 Locatie: De Maaswerken, van het Grensmaas-project en de Sluis van Ternaaien tot de nieuwe waterzuivering bij Oupeye en Trilogieport Liège Aansturing/Uitvoering: Bas van der Pol + Will Köhlen + Nico Nelissen De rivier de Maas heeft voor de gehele Provincie Limburg, en voor Maastricht misschien nog wel in het bijzonder, altijd een zeer belangrijke betekenis gehad. In de lange geschiedenis van landschap, bevolking en de rivier zijn er periodes geweest waarin de mens geprobeerd heeft zijn invloed op het stromen van de Maas uit te oefenen; vanuit het oogpunt van de veiligheid, bevaarbaarheid of economisch gewin. Zelden waren deze ingrepen gelijktijdig met het zelfde doel. Na de reeks overstromingen in het midden van de jaren ’90 (1993 en 1995) is duidelijk geworden dat we door het veranderende klimaat een nieuw plan nodig was om de veiligheid van de rivier te verbeteren. In het toen ontwikkelde het Grensmaasproject is een manier gevonden om aspecten van veiligheid en economie met elkaar te verbinden en tegelijkertijd de natuurwaardes van de rivier te verbeteren. Momenteel bevind dit project zich in een vergevorderd stadium van uitvoering. Het nieuwe bewustzijn rondom het belang van de rivier heeft op diverse plekken binnen de regio geleid tot nieuwe projecten. Enkele jaren geleden is Wallonië door Europa verplicht om de grote stedelijke centra (Luik, Charleroi, Mons) op zeer korte termijn van grootschalige waterzuiveringsinstallaties te voorzien. Deze waren tot voor kort niet aanwezig wat betekende dat het merendeel van het afvalwater in Wallonië ongezuiverd in het oppervlaktewater (en dus uiteindelijk De Maas) werd geloosd. Wallonië implementeert nu een programma van 2 miljard euro om grootschalige waterzuivering te verzorgen. Onderdeel daarvan zijn drie gigantische waterzuiveringsinstallaties nabij de grote stedelijke centra Luik, Charleroi en Mons. Onlangs is een gigantische nieuwe waterzuiveringsinstallatie bij Oupeye (tussen Luik en Maastricht) in gebruik genomen. Deze is op verantwoorde manier in het landschap geïntegreerd en er is hoog ingezet op architectonische kwaliteit. Deze installatie zuivert nu het rioolwater van de stedelijke regio Luik (10 gemeenten, waterequivalent van 446.500 huishoudens). Sinds het gereedkomen, is de waterkwaliteit in de grensmaas (ten noorden van Maastricht) meetbaar verbeterd. Dit effect zal alleen maar versterkt worden als ook de twee andere installaties gereedkomen in de nabije toekomst. Natuurorganisaties kijken halsreikend uit naar de veranderingen in flora en fauna in het benedenstrooms gebied van de Maas. Tenslotte wordt bij Ternaaien, waar de Maas de Belgisch-Nederlandse grens overgaat, momenteel de grootste binnenvaartsluis van Europa gebouwd. Deze moet de bereikbaarheid van de binnenhaven van Luik verbeteren. Deze haven wordt op korte termijn ook uitgebreid met de nieuwe ‘Trilogieport’ die de sterke positie van de Luikse binnenhaven (3e van Europa) moet versterken. Met dit project hangt ook de verbreding met het Albert Kanaal tussen Antwerpen en Luik samen. Hiervoor heeft de beroemde architect en ingenieur Laurent Ney een serie bruggen ontworpen waarvan één van de eerste (tussen Maastricht en Riemst) nog niet lang geleden is opgeleverd. Middels een busexcursie worden de deelnemers meegenomen langs deze projecten. Op verschillende plekken zullen betrokken specialisten tekst en uitleg geven. H | OPEN MONUMENTENDAG OP REIS NAAR ‘THE SECRET CITY’ 13 en 14 september 2014 Locatie: divers Aansturing/Uitvoering: Bas van der Pol De Open Monumentendag staat in 2014 in het teken van het thema ‘Op reis’. Daarbij wordt vaak in eerste instantie gedacht aan verre landen en exotische oorden, maar wie zijn ogen goed de kost geeft, weet dat er in de eigen stad heel, heel veel te zien is. TOPOS wil tijdens het weekend aandacht besteden aan minder bekende plekken in Maastricht, aan knappe staaltjes van architectuur en aan fascinerende culturele relicten die een beetje verborgen

9

liggen. TOPOS wil Maastricht als ‘secret city’ laten ontdekken door middel van begeleide excursies naar het ‘onzichtbare’ Maastricht. Daarbij wil TOPOS bovendien proberen om geluids- en lichtkunst te integreren in de routes die worden uitgezet. Hiermee kunnen de ’reizen’ ook op zintuigelijke wijze een nieuwe ervaring opwekken. In dit verband wordt gepoogd om samen te werken met Nightscape Productions en Intro / In Situ. I | CURSUS ARCHITECTUUR EN FILM In samenwerking met Filmhuis Lumière en Bureau Europa. Locatie en tijdstip nader te bepalen. Inhoud volgt. N.B. Belangstellenden kunnen zich melden bij [email protected] TOPOS-lezingen erkend als bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten Door SBA (Stichting Bureau Architectenregister) zijn onze TOPOS-lezingen erkend als passende bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Iedere lezing telt voor 2 uren; dus als u alle lezingen volgt, voldoet u aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen gesteld aan de bij- en nascholing. U moet zelf registreren welke lezingen u bijwoont en verder moet u vanaf 1 januari 2011 verplicht uw opdrachtgevers informeren over wat u aan bij- en nascholing hebt gedaan. Een reden te meer om naar de TOPOS-lezingen te komen! Sponsor of vriend van TOPOS? Wilt u sponsor worden van TOPOS, vraag dan naar de voorwaarden bij [email protected]. Wij zorgen voor gerichte publiciteit onder een voor u uiterst relevante doelgroep! Vanaf nu worden in onze Nieuwsbrieven ook de namen vermeld van de Vrienden van TOPOS (zie onderaan de Nieuwsbrief). Bent u nog geen vriend van TOPOS, maak dan Euro 25,= over op 67.39.64.167 van Stichting TOPOS o.v.v. Vriend 2014. TOPOS is vooral voor u bedoeld! Goed nieuws voor (potentiële) TOPOS sponsoren. Let op: TOPOS heeft de ANBIstatus !!! De Belastingdienst heeft TOPOS per 01 januari 2013 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit betekent dat het bedrag dat u sponsort aan TOPOS fiscaal aftrekbaar is (zelfs voor een hoger dan het gesponsorde bedrag). Uw belastingadviseur weet hier het fijne van! Voor nieuwe sponsoren een reden te meer om zich bij TOPOS als sponsor aan te melden. Neem contact op met [email protected] TOPOS website Voor alle informatie over TOPOS (Agenda, Jaarprogramma 2014, Jaarverslag 2013, Sponsoren, Vrienden en allerlei andere wetenswaardigheden) zie: www.toposmaastricht.nl Meld u aan voor de Nieuwsbrief bij: [email protected]. Sponsoren De activiteiten van TOPOS worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van: Hoofdsponsoren

10

•

Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie

•

Gemeente Maastricht

• Intram BV, Kerkrade

• Mosa

•

Architecten aan de Maas Maastricht – Rotterdam

Sponsoren •

SATIJNplus Architecten Born

•

Architectenbureau Jo van de Staay Maastricht

11

•

iNeX Architecten Maastricht

• Frencken Scholl Architecten Maastricht

• N Architecten

• humblé/martens, architectuur en stedelijk ontwerp

• Continu, Detachering en Werving & Selectie

• BAM Schakel & Schrale - vestiging Roermond

12

•

Camille Oostwegel ChâteauHotels & -Restaurants

• Bouwfonds Ontwikkeling Limburg

•

3W New Development

• element a

• Huiswerk Architecten

• Meier + Moor

13

• Van Neerbos, bouwmaterialen groep, p/a Fregatweg 48 6222 NZ Maastricht

•

Bremen Bouwadviseurs

•

Bouwbedrijf Lemmens Maastricht / Valkenburg

•

AMA GROUP ASSOCIATED ARCHITECTS BV

Website TOPOS Opnze website www.toposmaastricht.nl kunt u alle informatie vinden over bestuur en organisatie van TOPOS, over de activiteiten: lezingen, raakvlakken, excursies en bijzondere bijeenkomsten. Neem eens een kijkje op onze website en laat u verrassen door de veelheid en gevarieerdheid van onze activiteiten! Berichten voor de Nieuwsbrief Berichten voor de Nieuwsbrief toesturen aan [email protected] Maastricht, april 2014. De voorzitter van het Bestuur, Prof. dr. Nico Nelissen De voorzitter van de Programmaraad, Ir. ing. Bas van der Pol

14