In control of our future
jaarverslag
Tessenderlo Group
2009 •
jaarverslag 2009
•
1
De groep in enkele cijfers De groep in enkele cijfers over 10 jaar(*)
(miljoen EUR) Opbrengsten Rebitda Rebit Niet-reccurente bestanddelen Ebit Winst (+) / verlies (-) Nettocashflow Winst (+) / verlies (-) /Opbrengsten Rebit/Opbrengsten Nettocashflow/Opbrengsten Capital Employed (CE) Bedrijfskapitaal Roce Investeringen (materiële) Eigen vermogen toerekenbaar aan aandeelhouders van de groep Return on equity (ROE) Netto financiële schulden Netto financiële schulden/Eigen vermogen Netto financiële schulden/Rebitda Interestdekking Betaald dividend Pay out ratio Personeel
(*) Een woordenlijst met financiële definities kan u vinden op pg 200
(%) (%) (%)
(%)
(%) (%)
(%)
IFRS 2007 2006
2009
2008
2005
2004
2003
2002
2001
2000
2 093,8 63,4 - 51,4 - 99,8 - 151,2 - 166,7 45,9 - 8,0 - 2,5 2,2
2 765,0 344,7 239,1 - 26,9 212,2 140,4 280,1 5,1 8,6 10,1
2 405,9 261,6 152,3 35,1 187,4 128,7 248,1 5,3 6,3 10,3
2 238,3 188,4 72,3 - 76,9 - 4,6 - 24,3 142,8 -1,1 3,2 6,4
2 149,6 191,8 67,4 - 8,2 59,2 35,1 161,0 1,6 3,1 7,5
2 062,9 220,8 106,2 - 25,0 81,2 53,6 195,6 2,6 5,1 9,5
1 972,0 204,0 82,0
1 934,0 259,0 115,0
1 890,0 230,0 109,0
1 818,0 251,0 135,0
43,0 162,0 2,2 4,2 8,2
71,0 207,0 3,7 5,9 10,7
65,0 168,0 3,4 5,8 8,9
90,0 211,0 5,0 7,4 11,6
1 099,4 283,7 - 4,7 112,4
1 282,7 552,5 18,6 94,2
1 118,9 367,0 13,6 98,6
1 181,3 392,7 6,1 119,3
1 258,0 447,0 5,4 172,5
1 166,0 413,2 9,1 171,1
1 136,0 425,0 7,2 119,0
1 141,0 436,0 10,1 110,0
1 259,0 521,0 8,7 133,0
1 114,0 452,0 12,1 137,0
705,2 - 20,8 209,0 29,6 3,3 - 17,3
900,0 16,5 294,6 32,7 0,9 14,3
800,2 17,0 243,8 30,4 0,9 10,9
709,5 - 3,3 411,0 57,8 2,2 0,5
774,3 4,6 428,9 55,4 2,2 3,9
755,5 7,2 351,4 46,5 1,6 5,2
756,0 5,7 339,0 44,8 1,7 5,0
758,0 9,5 303,0 40,0 1,2 8,0
836,0 9,2 341,0 41,0 1,5 5,0
796,0 13,3 242,0 30,0 1,0 7,0
37,1 n/a
36,9 26,3
35,0 27,2
33,3 n/a
32,7 94,4
32,7 58,0
30,7 71,5
30,6 43,1
30,5 46,9
30,3 33,7
8 317
8 237
8 121
8 124
8 123
8 181
8 223
7 934
7 849
7 087
In control of our future
4
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
INHOUDSTAFEL
De groep in enkele cijfers
Kerncijfers Financiële kalender
uitvouw p. 7
1
Woord van de voorzitter en de CEO
p. 10
Algemene voorstelling
p.14
Bedrijfsprofiel Strategie Tessenderlo Group in de wereld Markten en toepassingen
p. 15 p. 16 p. 18 p. 22
2
Activiteitenverslag
p. 26
Markante feiten van 2009 Minerale chemie Pvc/Chloor-alkali Tessenderlo Kerley Kunststof leidingsystemen en Profielen Gelatine en Producten van natuurlijke oorsprong Andere activiteiten Farma Organische chloorderivaten Compounds
p. 27
p. 30 p. 34 p. 40 p. 46 p. 54 p. 62 p. 63 p. 65 p. 67
3
Engagement
p. 72
Human resources Innovatie Milieu, kwaliteit en veiligheid Risicobeheer Verklaring inzake deugdelijk bestuur
p. 73 p. 77 p. 81 p. 86 p. 91
4 5
Informatie voor de aandeelhouders
p. 102
Financieel verslag
p. 108
Geconsolideerd financieel verslag Statutair financieel verslag
p. 112 p. 184
6
Algemene inlichtingen
p. 188
Productievestigingen en hun producten Adressen productievestigingen en verkoopkantoren Index Financiële woordenlijst
Tessenderlo Group
p. 188 p. 192 p. 198 p. 200
•
jaarverslag 2009
•
1
De groep in enkele grafieken
Opbrengsten (miljoen EUR) 3 000 2 500
IFRS
2 093
2 000 1 500 3 000 000 1 2 500 500 2 000 0 1 500
00
01
02
03
1 000 350 500 3 300 000 0 250 EUR) 2(miljoen 500 200 2 000 150 1 350 500 100 300 1 000 50 250 500 0 200 0 150 150 100 100 50 350 50 0 300 0 00 01 02 03
04
05
06
07
08
09
Rebitda
250 -50 150 200 -100 100 150 -150 50 100 -200 (miljoen 0 50 -50 0 -100 20
IFRS
63
04
05
06
07
08
09
Winst (+) /verlies (-) EUR)
-150 150 15 -200 100
IFRS
10 50
-167,0
50 20 -50 0 15 -100 -5 -150 10 -200 5 00
2
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
0 30 20 -5 25 15 20
01
02
03
04
05
06
07
08
09
000 13 500 500 12 000 2 500 000 1 500 0
350 150 250 50 150 100 150
500 2 350 500
50 100
350 100 150 300 50 100 250 0 50 200 0 150 150 -50 100 100 -100 50 50 -150 00 -200 -50
0
50
400 800
40 30 60 20 50
0 400
100 -100 50 -150
ROCE (%)
10 40
Netto financiële schulden / 0 30 800 Eigen vermogen (%) 20 1 000 200
0 -200
-50
0
-100
600
20 -150
60 400 50
0 20
200 40
10
-200 15 IFRS
10
-4,7
15 0 10 -5 5
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
Bedrijfskapitaal / 25 Opbrengsten (%)
10 25
20 0
10
15 -5 30
0
13,5
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
205 300 15
Eigen vermogen toerekenbaar aan de aandeelhouders van de groep
25 10 -5 20 5 15 0
15
600
10
400
5
200
0
0
06
07
08
09
-25 150 100 200 IFRS
50 150
-200 -25 -5
-20,8
0 100
-10 20 -15 15 -20 10 200 -25 5 00 0 150 -5
50 01
02 0 03
04
05
06
07
08
09
-10 200 100 -15
Investeringen (materiële)
-20 (miljoen 150 -25 50
EUR)
IFRS
705
IFRS
150 0
112
100 50
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
0
00
01
02
03
Tessenderlo Group 60
05
-15
200 50
1 000 800
04
100 0
(miljoen EUR)
0 20
5 -20 02-25 0 03 -5 -10
0 10 20 -5 15 0 -10 10 -155
5
10 25
01
15 30 10 20 5
IFRS
5 20 0 15
00
Return on -20equity (%) 200
15 30
-5 5
15 -10 10 -15
0 40 20
20
-200 0 10
0 20 -5
10 50
30 -5
-50 10 20 -100 5 -150 15
20 60
30
5
50 20
30 0
IFRS
15
40 10
0
150
10
60 0 30
20 5
100 -150 20 50 -200
5 25
60
600 1 000
200 600
150 -50
150 -100
10 30
0
800
0 50
0 2 300 000
200 1 350 000 150 300 500 100 250 0 50 200 0 150
200 1 000
200 0
1 000 3 000
1 250 500
400
300 100
04
•
05
06
07
08
09
jaarverslag 2009
•
3
Beknopte geconsolideerde balans (miljoen EUR)
2009
Materiële vaste activa Goodwill Immateriële vaste activa Overige vaste activa Vaste activa Voorraden Handels- en overige vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten Vlottende activa Vaste activa aangehouden voor verkoop Activa Geplaatst kapitaal en uitgiftepremies Reserves Overgedragen winst Minderheidsbelangen Eigen vermogen Voorzieningen en uitgestelde belastingen Financiële schulden - Lange termijn - Korte termijn Overige schulden Schulden Passiva
694,7 53,6 67,4 68,3 884,0 361,1 286,9 44,3 692,3 0,3 1 576,6 182,9 373,1 149,2 2,3 707,5 251,4 11,6 241,7 364,4 869,1 1 576,6
%
56
44 100
45
55 100
2008 652,0 38,3 39,9 79,9 810,1 473,7 474,9 53,5 1 002,1 0,7 1 812,9 181,3 313,4 405,3 2,0 902,0 171,9
%
45
55 0 100
50
96,7 251,4 390,9 910,9 1 812,9
50 100
2009
2008
2 093,8 -1 813,0 280,8 - 112,6 - 57,8 - 152,9 - 8,9 - 51,4 - 99,8 - 151,2 - 11,2 1,0
2 765,0 -2 150,5 614,5 - 144,6 - 62,7 - 141,5 - 26,6 239,1 - 26,9 212,2 - 21,6 11,5
- 161,4 - 5,3 - 166,7
202,1 - 61,7 140,4
- 167,0 0,3
140,5 - 0,1
Geconsolideerde resultatenrekening Opbrengsten Kostprijs verkopen Brutowinst Distributiekosten Verkoop- en marketingkosten Administratieve kosten Overige bedrijfsopbrengsten/kosten REBIT Niet-recurrente bestanddelen EBIT Financieringskosten Aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Winst (+) / verlies (- ) vóór belastingen Belastingen op het resultaat Winst (+) / verlies (- ) Toerekenbaar aan : Aandeelhouders van de groep Minderheidsbelangen 4
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Verdeling van de opbrengsten 2009
Per bedrijfssegment Andere activiteiten 13 %
Per bestemming
Minerale Chemie 14 %
Rest van de wereld 8% Verenigde Staten 14 %
Kunststof leidingsystemen en Profielen 26 %
PVC/Chloor-alkali 21 %
Tessenderlo Kerley 9%
Gelatine en producten van natuurlijke oorsprong 17 %
Europa 78 %
Per verbruikersmarkt
Per land van productie
Italië 4%
Andere landen 6%
Nederland 6%
Huishouden 7%
Gezondheid & hygiëne 11 % België 38 %
Groot-Brittannië 12 %
Bouwsector & openbare werken 36 %
Industrie 20 %
Verenigde Staten 13 % Frankrijk 21 %
Meststoffen & veevoeders 26 %
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
5
Cijfers per bedrijfssegment Investeringen materieel vast actief Andere activiteiten 10 % Kunststof leidingsystemen en profielen 20 %
Personeelsbestand Andere activiteiten 12 %
Minerale Chemie 6%
Tessenderlo Kerley 12 %
Minerale Chemie 17 %
PVC/Chloor-Alkali 25 %
PVC/Chloor-Alkali 3%
Gelatine & Producten van natuurlijke oorsprong 26 %
Kunststof leidingsystemen en profielen 37 % Gelatine & Producten van natuurlijke oorsprong 27 %
Tessenderlo Kerley 5%
Kerncijfers per aandeel EUR
2009
2008
Gewone winst per aandeel (Basic EPS) Nettocashflow per aandeel Eigen vermogen per aandeel Nettodividend per gewoon aandeel Nettodividend per gewoon aandeel met VVPR-strips
-6,02 1,65 25,45 1,00 1,13
5,08 10,11 32,55 1,00 1,13
27 798 255
27 713 288
Aantal maatschappelijke aandelen
Evolutie van het nettodividend per aandeel (EUR) 1,00
1,0
IFRS
0,8 0,6 0,4 0,2 0,0
6
•
jaarverslag 2009
•
00
01
02
03
04
05
Tessenderlo Group
06
07
08
09
Financiële kalender Resultaten De geconsolideerde resultaten van Tessenderlo Group worden elk kwartaal gepubliceerd door middel van een persbericht. De publicatiedata zijn: • resultaten op 31 december 2009
12 februari 2010
• resultaten 1ste kwartaal 2010
30 april 2010
• resultaten 1ste jaarhelft 2010
27 augustus 2010
• resultaten 3de kwartaal 2010
5 november 2010
Algemene vergadering goedkeuring van de jaarrekening 2009
1 juni 2010
goedkeuring van de jaarrekening 2010
7 juni 2011
Dividend Uitkering dividend 2009
8 juni 2010
(coupon n° 73) Persberichten: zie www.tessenderlogroup.com onder ‘News & Media’ - ‘News’
Contacten Dienst aan de aandeelhouders Jo VERSPECHT Tel.: +32 2 639 18 31 - e-mail:
[email protected]
Investeerdersrelaties Philip LUDWIG Tel.: +32 2 639 16 58 - e-mail:
[email protected]
Persrelaties Geert DUSAR Tel: +32 2 639 17 75 - e-mail:
[email protected]
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
7
Gérard Marchand Voorzitter van de raad van bestuur
8
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Frank Coenen CEO
In control of our future Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
9
In control of our future Geachte lezer,
voor de farmaceutische industrie vormden een uitzondering. Deze activiteit verloor in
De wereldwijde economische en financiële
2008 belangrijke volumes, en ondervond daar
crisis heeft Tessenderlo Group in 2009 sterk
ook in 2009 nog de gevolgen van. Intussen
getroffen. De inkomsten daalden met 24 %.
wordt volop gewerkt aan de ontwikkeling van
Het nettoresultaat van -167 miljoen EUR was
nieuwe tussenproducten, en tegelijk worden
het slechtste sinds de beursgang in 1937,
kostenbesparende maatregelen doorgevoerd.
maar wel pas het tweede verlies dat in al die jaren geboekt werd.
Tessendero Kerley Inc. (TKI) tekende het voorbije jaar sterke resultaten op door de
‘Chemie’, dat in 2008 nog een recordresultaat
positieve impact van de prijzen van zwavel en
kende, werd het hardst geraakt. De volumes
van meststoffen voor gespecialiseerde teelten
van de kaliummeststoffen vielen terug tot
in het eerste semester en de sterke groei van
35 % van een normaal jaar, omdat de vraag
de gewasbeschermingsproducten.
in oktober 2008 wereldwijd in elkaar was gestort. De verkoop van veevoederfosfaten
Het kostenbesparingsprogramma ‘Oxygen’ –
voelde minder sterk de impact van de
dat doorheen de hele groep werd uitgevoerd
crisis. Toch daalde de rentabiliteit in 2009.
– zorgde voor een besparing van 40 miljoen
Chloor-alkali zag de vraag binnen haar
EUR. Alle afdelingen droegen hun steentje
voornaamste markten aanzienlijk krimpen. De
bij. In sommige gevallen, betekende dit
verkoopcijfers en de marges van pvc lagen op
het stopzetten van activiteiten. De Franse
hun beurt flink lager omdat de sectoren van
fabrieken voor compounds in Straatsburg
de bouw en de openbare werken wereldwijd
(Saplast) en kunststof leidingsystemen in
vertraagden.
Quincieux (Sotra Seperef) werden in de loop van 2009 gesloten. Daarnaast werd beslist
Dit laatste had ook een negatieve impact
dat de productie van glycine in het Belgische
op de activiteit ‘Kunststofverwerking’. Zowel
Tessenderlo tegen einde 2010 zal worden
de volumes als de marges werden hierdoor
stopgezet.
getroffen. Ondanks de crisis zien we geen reden om De ‘Organische specialiteiten’ hielden in
onze strategie aan te passen. Ons streefdoel
2009 dan weer stevig stand. De gelatine-
blijft onveranderd: het aandeel van de
activiteit boekte in 2009 een recordresultaat,
commodities in de omzet moet dalen tot
dankzij de gunstige prijzen van zowel de
onder de 30 %, terwijl elke business een
grondstoffen als de afgewerkte producten.
rendement op geïnvesteerd kapitaal (‘roce’)
Wat de opwaardering van de producten
van 12 % moet behalen.
van natuurlijke oorsprong betreft, was 2009 globaal een sterk jaar ondanks een vrij zwak
Met dit doel hebben we in 2009 een
eerste semester. Alleen de tussenproducten
aantal belangrijke stappen gezet. Zo heeft
10
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Tessenderlo Kerley (TKI) de Linuron-
De verkoop van meststoffen begint voorzichtig
productlijn overgenomen van DuPont.
weer aan te trekken. Een aantal activiteiten
Hierdoor werd de portefeuille van TKI
– zoals TKI, gelatine en de producten van
op het vlak van de gespecialiseerde
natuurlijke oorsprong – hebben bewezen dat
gewasbeschermingsmiddelen zowel binnen
ze de crisis de baas kunnen. Het zijn stuk
de Verenigde Staten als internationaal
voor stuk groeipolen voor de toekomst, en
versterkt. In het Belgische Ham werd
we verwachten dat ze goed zullen blijven
een productie-eenheid opgestart voor
presteren. Voor de kunststofverwerking is
gespecialiseerde vloeibare meststoffen,
het moeilijk in te schatten wanneer het tij zal
om van hieruit de Europese markt verder
keren, omdat deze activiteit sterk afhangt
te ontwikkelen. In oktober werd de eerste
van het herstel van de bouwindustrie en de
steen gelegd van een nieuwe gelatinefabriek
sector van de openbare werken. Samengevat
in Brazilië. Hierdoor kan Tessenderlo
kunnen we zeggen dat 2010 globaal een
Group haar positie als de derde grootste
beter jaar zal worden, maar dat er verschillen
gelatineproducent ter wereld versterken. Op
zullen zijn tussen de diverse activiteiten.
het vlak van de producten van natuurlijke oorsprong, heeft Akiolis de resterende 50 %
Precies omdat we vol vertrouwen zijn naar
in de joint-venture Groupe Fiso overgenomen.
de toekomst toe, zal de raad van bestuur
De Franse markt wordt nu vrijwel helemaal
de algemene vergadering voorstellen het
bediend, en voor Akiolis ligt de leidende
nettodividend te behouden op 1,00 EUR per
positie in Frankrijk binnen handbereik. Door
aandeel.
uit de joint-venture Zeoline te stappen, hebben we tenslotte het belang van de
Tot slot wensen we, namens de raad van
commodities verder afgebouwd. Hoewel 2009
bestuur, alle medewerkers te danken voor
een zeer moeilijk jaar was, is Tessenderlo
hun onafgebroken inzet en toewijding tijdens
Group er ook in geslaagd haar schuldenlast
het voorbije, uiterst moeilijke jaar. We zijn
drastisch te verkleinen.
ervan overtuigd dat we op iedereen kunnen blijven rekenen om samen versterkt uit de
Kortom, we zijn op de goede weg. 2010
crisis te komen.
belooft wat rooskleuriger te worden dan 2009.
Frank Coenen,
Gérard Marchand,
CEO
Voorzitter van de raad van bestuur
28 februari 2010 Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
11
12
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Team spirit, a key value for success
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
13
1. Algemene voorstelling
14
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Bedrijfsprofiel Een wereldspeler in diverse markten
Enkele cijfers
Tessenderlo Group is een gediversifieerde, internationale groep die actief is in
• Meer dan 8 000 werknemers wereldwijd • Meer dan 100 vestigingen wereldwijd • 2,1 miljard EUR geconsolideerde opbrengsten in 2009
verschillende takken van de scheikundige
• Voorgesteld nettodividend per aandeel voor
industrie, de kunststofverwerking en in
2009 van 1,00 EUR
gelatine, farma en de verwerking van producten van natuurlijke oorsprong. Deze activiteiten zijn:
Tessenderlo Group als marktleider
• Tessenderlo Kerley met zwavelhoudende
Voor een groot deel van haar producten
derivaten (vloeibare meststoffen,
bekleedt Tessenderlo Group een
zwavelhoudende oplossingen voor
leiderspositie.
industriële toepassingen), diensten Op wereldvlak is Tessenderlo Group:
aan raffinaderijen en Novasource (gewasbeschermingsproducten)
• Organische specialiteiten met gelatine,
• De grootste producent van vloeibare
producten van natuurlijke oorsprong en
•
zwavelhoudende meststoffen en van
farma;
benzylacetaat, benzylchloride, alfa-
Kunststofverwerking met kunststof
hexylcinnamaldehyde
leidingsystemen, profielen en compounds
• Minerale chemie, pvc/chloor-alkali en
• De tweede grootste leverancier van
kaliumsulfaat voor gespecialiseerde
organische chloorderivaten
Thuis op vele markten De producten van Tessenderlo Group
meststoffen en van triacetine
•
De derde fabrikant van hoogwaardige
•
Eén van de marktleiders op wereldvlak voor
gelatines en van fosfaten voor veevoeders compounds bestemd voor dashboards
zijn terug te vinden in alle facetten van Op Europees niveau is de groep:
het dagelijks leven en worden gebruikt in uiteenlopende toepassingen, gaande van hoogwaardige meststoffen en veevoeders tot waterzuiveringsproducten, geneesmiddelen en dashboards van auto’s. Ook in snoepgoed, parfums, batterijen, bloedzakjes, waspoeders
• De nummer één inzake kaliloog • De nummer twee voor ijzerchloride • De derde grootste ophaler en verwerker van bijproducten van natuurlijke oorsprong
en raamprofielen – om er maar enkele te noemen, is steeds een stukje Tessenderlo Group aanwezig. Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
15
De strategie van Tessenderlo Group De strategische lijnen kunnen als volgt worden samengevat: • Leidersposities in nichemarkten • Versterking en verdere diversificatie van een evenwichtige activiteitenportefeuille • Verhoging van het aandeel van de specialiteiten tot 70 % van de opbrengsten tegen 2012 door: - de activiteiten die dienstverlening en valorisatie van bijproducten combineren, verder ontwikkelen - de positie van de gelatine in de top drie van de wereld versterken - de activiteiten van de kunststof leidingsystemen verder ontwikkelen in Europa • Continue verbetering van de rentabiliteit • Een rendement op het ingezet kapitaal (roce) van minimum 12 % in alle activiteiten tegen 2012 • Een dividendbeleid gericht op stabiele groei
16
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Voornaamste troeven van Tessenderlo Group • Het wereldleiderschap en Europees leiderschap voor het overgrote deel van het productengamma, voornamelijk in nichemarkten • Een ruime waaier van producten en markten • De oriëntatie naar producten met een hoge toegevoegde waarde en een niet-cyclische markt • Een strak financieel beleid • Dicht bij verbruikersmarkten en sterke ontwikkeling van distributiekanalen in de sector van de kunststofverwerking • Gerichte investeringen ter waarde van gemiddeld 100 miljoen EUR per jaar (overnames uitgezonderd) • De toewijding van ervaren en hooggekwalificeerde medewerkers; • Permanente aandacht voor kostenbeheersing om een zo groot mogelijke rentabiliteit te realiseren
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
17
Tessenderlo Group op de wereldkaart
FABRIEKEN:
58
Canada Verenigde Staten van Amerika Argentinië
1 12 1
Groot-Brittannië België Nederland Polen Duitsland Frankrijk Italië
5 6 5 2 1 20 3
China
2
VERKOOPKANTOREN EN VERDEELCENTRA België Chili China Duitsland Frankrijk Groot-Brittannië Hongarije Italië Libanon Mexico Nederland Polen Roemenië Slovakije Spanje Tsjechië Turkije Zwitserland
18
•
jaarverslag 2009
1
Canada
12
Verenigde Staten
1
Argentinië
•
Tessenderlo Group
5
5
Groot-Brittannië
Nederland
2
Polen
1
Duitsland
6
België
20
Frankrijk
3
Italië
2
China
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
19
Tessenderlo Group
TESSENDERLO CHEMIE NV
WYMAR INTL. (BE)
TESSENDERLO NL HOLDING BV (NL)
TESSENDERLO HOLDING UK (GB)
DYNAPLAST EXTRUCO 82 % (CA)
PB LEINER ARGENTINA (AR)
PB GELATINS UK (GB)
S.A.V. (FR)
TC ROTTERDAM (NL)
TESSENDERLO FINE CHEMICALS (GB)
PC LOOS (FR)
CALAIRE CHIMIE (FR)
DYKA BV (NL)
EUROCELL (GB)
PLASTIVAL (FR)
CHEMILYL (FR)
John Davidson Pipes (GB)
SOTRASEPEREF (FR)
AKIOLIS GROUP (FR)
TESSENDERLO FINANCE NV (BE)
THERMOPLASTIQUES COUSIN-TESSIER (FR)
FERSO (FR)
LVM LIMBURG (NL)
PROFEX (FR)
TESSENDERLO SERVICES (FR)
TESSENDERLO CHEMIE MAASTRICHT (NL) PB GELATINS GmbH (DE) PB GELATINS PINGYANG Co. Ltd 80% (CN) TESSENDERLO TRADING SHANGHAI (CN) NYLOPLAST EUROPE (NL)
20
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
TEFIPAR (FR)
TESSENDERLO PARTICIP. (IT)
TESSENDERLO USA (US)
LVM (BE)
TESSENDERLO ITALIA (IT)
PB LEINER USA (US)
IMMO WATRO (BE)
FARCHEMIA (IT)
CHELSEA B.P. (US)
TAILE (CN)
ALIPHOS ITALIA (IT)
TESSENDERLO KERLEY (US)
JUPITER SULPHUR 50 % (US)
TCT POLSKA (PL)
ALKEMIN 49 % (MX)
DYKA PLASTICS (BE)
MPR SERVICES (US)
DYKA POLSKA (PL)
TESSENDERLO AGROCHEM (TR)
TERELUX (LU)
WOLFMOUNTAIN PRODUCTS LLC 45%
TCI (BE)
Holding
T-POWER 33% (BE)
Chemie Organische specialiteiten
TESSENDERLO KERLEY EUROPE
Kunststofverwerking Tessenderlo Kerley Dienstenvennootschap
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
21
Markten en toepassingen Tessenderlo Group: Bringing Chemistry to Life c: Chemie k: Kunststofverwerking s: Organische Specialiteiten tk: Tessenderlo Kerley De bouwnijverheid Pvc en compounds
(c) (k)
kunststof leidingsystemen, deur- en raamprofielen, gevelbekleding, lambrisering, kabelbekleding en -isolatie, vloerbekleding, veranda’s
De landbouw Ammonium, calcium- en kaliumthiosulfaat Bijproducten afkomstig van granen Gewasbeschermingproducten Glycine en afgeleide producten Dierlijke vetten Gedehydrateerde proteïnen Kaliloog Kaliumsulfaat
(tk) (s) (c)(tk) (s) (s) (s) (c) (c)
Mono-ammoniumfosfaat Organische chloorderivaten
(c) (s)
Triazone stikstofmeststof Voederfosfaten Zwavelzuur
(tk) (c) (c)
Acetaten
(c)
Benzylalcohol Dierlijke vetten
(s) (s)
Elektrolyseproducten
(c)
Gelatine Gedehydrateerde proteïnen Ijzerchloride
(s) (s) (c)
gespecialiseerde en grootschalige teelten veevoeders bescherming van speciale gewassen veevoeders, gewasbeschermingsmiddelen veevoeders meststoffen, compostering tuinbouw, meststoffen voor irrigatiesystemen gespecialiseerde meststoffen die bijzonder geschikt zijn voor groenten, fruit en bloemen en voor irrigatiebemesting gespecialiseerde meststoffen gespecialiseerde tussenproducten voor gewasbeschermingsmiddelen gespecialiseerde en grootschalige teelten veevoederingrediënten meststoffen, gewasbeschermingproducten
De industrie
22
•
jaarverslag 2009
•
antivriesproducten voor bijvoorbeeld landingsbanen verven biodiesel, lipochemie, groene energie (verbranding) fotografie, leerlooierij, waterzuivering, koperontginning fotopapier en -films, paintballs groene energie waterbehandeling
Tessenderlo Group
Kaliloog Kaliumsulfaat Mono-ammoniumfosfaat Natronloog Organische chloorderivaten Pvc en compounds
(c) (c) (c) (c) (s) (c) (k)
Zwavelzuur
(c)
Actieve farmaceutische ingrediënten Calciumthiosulfaat Chloor Farmaceutische tussenproducten Gelatine
(s) (c) (s) (s)
Glycine
(s)
Natriumhypochloriet (javel) Natronloog Organische chloorderivaten
(c) (c) (s)
batterijen, olieboring, biodiesel, detergenten gipsplaten brandblusapparaten, brandvertrager aluminium, rayon, papier, pulp verf, fotografie, coatings auto-industrie: dashboardhuiden, airbagdeksels, dichtingen, interieurbekleding andere: verkeerskegels, meubilair, schoenzolen, dekzeilen, kabels, omheiningen batterijen, autoruiten, biljartballen
Gezondheid en hygiëne
Pvc en compounds
(c) (k)
geneesmiddelen (afval)-waterbehandeling/zuivering waterzuivering, desinfectans, pvc geneesmiddelen capsules voor geneesmiddelen, huidverzorgingscrèmes, wondverzorging geneesmiddelen (product gebruikt als buffer in isotonische oplossingen) waterzuivering, bleken, ontsmetting detergenten, zepen diverse farmaceutische producten voor mens, plant en dier, parfum, shampoos, UV-stabilisator bloedzakjes, infuuszakken en –leidingen, katheters, handschoenen, verpakkingen voor douchezeep en badschuim, handgreep van tandenborstels
Het huishouden Dierlijke vetten Elektrolyseproducten Gelatine Glycine Natronloog Gedehydrateerde proteïnen Pvc en compounds
Voederfosfaten
(s) (c) (s) (s) (c) (s) (c) (k)
(c)
petfood detergenten voedingsmiddelen zoals melk- en ‘light’ producten, snoepgoed, energierepen en –drankjes, aspics voedingsmiddelen, petfood detergenten petfood verpakkingsfolies, tafelkleden, douchegordijnen, kredietkaarten, meubilair, opblaasbare artikelen als ballen, zwembanden, zwembaden, boten, dichtingen van koelkasten, handgreep van gereedschap, flessen. petfood
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
23
Tough times, opportunities to grow 24
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
25
2. Activiteitenverslag
26
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Markante feiten van 2009
Januari De fosfaatactiviteiten van de Tessenderlo Group worden gegroepeerd in een nieuwe onafhankelijke organisatie Aliphos genaamd.
Maart Eurocell Profiles Ltd een Brits filiaal van Tessenderlo Group en toonaangevende producent en verdeler van pvc profielen in het Verenigd Koninkrijk, neemt Merritt Plastics Ltd over. Merritt Plastics is een verwerker van pvc-afval uit de bouwsector en een door Recovinyl gecertifieerd recyclagebedrijf uit Ilkeston, Derbyshire. Deze overname versterkt de recyclage-activiteiten van Eurocell en bevestigd haar engagement op het vlak van milieuinspanningen.
April Tessenderlo Group kondigt de sluiting aan van haar Franse vestigingen Saplast (compounds) en Sotra-Seperef Quincieux (kunststof leidingsystemen).
Juni Tessenderlo Kerley, Inc. (TKI) – een Amerikaanse dochteronderneming van Tessenderlo Group - neemt de Linuron activiteiten van DuPont Crop Protection, Delaware (VS) over. Met de overname van Linuron breidt TKI zijn assortiment op het vlak van gewassenbescherming verder uit.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
27
De aandeelhouders van Tessenderlo Chemie NV bekrachtigen op de algemene vergadering van 2 juni 2009 de vernieuwing van het mandaat van Valère Baron Croes en benoemen Antoine Gendry, voorzitter van de Franse groep SNPE en Frank Coenen, COO van Tessenderlo Group als lid van de raad van bestuur. De raad van bestuur kondigt daarnaast haar intentie aan om Frank Coenen in januari 2010 te benoemen als gedelegeerd bestuurder (CEO) van Tessenderlo Group. Zijn benoeming als lid van de raad van bestuur past hierin.
Juli Mel de Vogue volgt Christian Vrebosch op als Chief Financial Officer (CFO) bij Tessenderlo Group. Mel de Vogue, 47 jaar en van Franse nationaliteit, werkte voordien als CFO voor Arjowiggings (FR) en Suez groep in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten. Akiolis - een 100 % Frans filiaal van Tessenderlo Group dat actief is in de inzameling en verwerking van bijproducten van dierlijke en plantaardige oorsprong – verwerft de resterende 50 % in Groupe Fiso, en bedient hierdoor vrijwel de volledige Franse markt.
September Plastival (FR), Profex (FR) en Wymar (BE), filialen binnen de kunststofverwerkende tak van Tessenderlo Group die zich specialiseren in de productie en de verkoop van pvc profielen groeperen zich in een nieuwe organisatie die de naam Profialis draagt. Profialis richt zich voornamelijk tot de Franse, Belgische en Nederlandse markt.
28
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Tessenderlo Group verkoopt haar niet-strategische participatie in Zeoline - een joint-venture (50/50) met Prayon NV (Engis) Luik - aan Prayon NV en stapt zo uit de zeoliet activiteit.
Oktober Tessenderlo Group start met de bouw van een nieuwe fabriek voor de productie van gelatine in Brazilië. De nieuwe productie-eenheid zal operationeel zijn in 2011. De groep beschouwt de gelatineacitiviteiten als één van de groeipolen voor de toekomst. Bovendien past de bouw van de nieuwe productie-eenheid in Brazilië in de strategie van de groep om het aandeel van specialiteiten in de opbrengsten van de groep te verhogen tot 70 % en haar positie als ’s werelds derde grootste gelatineproducent te versterken.
December Door structurele problemen op de Europese markt en Chinese concurrentie zal Tessenderlo Group zich tegen einde 2010 terugtrekken uit glycinebusiness. Tessenderlo Group is de enige Europese producent van glycine, een zoetsmakend aminozuur dat wordt aangewend in diverse toepassingen, zoals pet food en farma.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
29
Minerale chemie
Kerncijfers
Opbrengsten (miljoen EUR) Rebit (miljoen EUR) Personeelsbestand
Opbrengsten Minerale chemie
2008
284 -57 1 444
650 151 1 328
over 5 jaar (miljoen EUR)Chloor-Alkali/Pvc
800
600
700
500
600
443
400
500 400
300
284
300
200
200
100
100 0
0 2005
2006
2007
2008
2009
2005
Gelatine & Producten van natuurlijke oorsprong 30
2009
•
jaarverslag 2009
•
2006
Tessenderlo Kerley
Tessenderlo Group
2007
2008
2009
Minerale chemie
De minerale chemie zag in 2009 de prijs van haar grondstoffen dalen. De verkoopprijzen van de veevoederfosfaten daalden in verhouding jammer genoeg nog sneller waardoor de marges van deze producten een historisch dieptepunt kenden. Na een gevoelige daling heeft de vraag naar veevoederfosfaten zich vanaf het tweede semester gedeeltelijk hersteld. Het uitblijven van de vraag en hoge voorraadafschrijvingen zetten de prestaties van de kaliumsulfaat onder druk. De marges voor de kalimeststoffen kenden een behoorlijk niveau maar toch onvoldoende. Activiteiten en producten
Tessenderlo Group voor alle soorten voedertoepassingen een gepaste kwaliteit
De business unit ‘Minerale chemie’ is actief
kan aanbieden. Door een optimale
op diverse afzetmarkten. Kaliumsulfaat
verteerbaarheid van de veevoederfosfaten
is als meststof bijzonder geschikt in
wordt een juist evenwicht nagestreefd tussen
droge gebieden, en voor erg gevoelige
de ontwikkeling van het dier en respect voor
teelten zoals bloemen, groenten en fruit.
het milieu.
Tessenderlo Group investeerde voornamelijk in kaliumspecialiteiten voor de moderne
Trends en feiten in 2009
landbouw. De grondstoffenprijzen zijn doorheen het Minerale fosfaten worden gebruikt
jaar gestaag gedaald. Omdat Tessenderlo
in de veevoederindustrie. Het gamma
Group eind 2008 over grote voorraden
fosfaatproducten is zo uitgebreid dat
beschikte, heeft zij belangrijke afschrijvingen Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
31
op de stocks moeten nemen. Dit heeft de
genomen worden. Dit heeft de resultaten in
resultaten sterk belast.
de tweede helft van het jaar sterk belast.
De markt van kalium in het algemeen,
Naar het einde van het jaar toe kenden de
en daarmee ook die van kaliumsulfaat,
verkopen opnieuw een duidelijke stijging,
kende in 2009 wereldwijd een sterke
al bleven ze ook dan nog ver onder de
terugval. De lage prijzen voor de meeste
historische niveaus.
landbouwgewassen, en de hoge kaliumprijzen in vergelijking met de andere meststoffen,
De verkoop van veevoederfosfaten is
hebben de boeren ervan weerhouden de
doorheen Europa met meer dan 20 %
normale bemestingschema’s te volgen.
gedaald. Omwille van de crisis in de
Zij concentreerden zich voornamelijk op
landbouwsector hebben de boeren de
stikstofbemesting, waardoor het verbruik
aankoop van productiemiddelen tot
van kaliummeststof met meer dan de helft
een strikt minimum beperkt. Nadat de
verminderd is.
voederproducenten hun stocks aan veevoederfosfaten in het eerste trimester
‘De marges van producten voor de landbouw zijn ingestort’ Tessenderlo Group is aan deze tendens niet ontsnapt. Omdat de groep zich toespitst op het duurdere segment van de kaliumsulfaten, zag zij haar verkopen zelfs
hadden opgebruikt, steeg de vraag opnieuw.
‘Het meststoffengamma evolueert verder in de richting van hoogwaardige specialiteiten’ Vooruitzichten voor 2010
nog iets sterker dalen. Dit was vooral het Er is geen reden waarom de vraag naar
geval in het tweede kwartaal.
kaliummeststoffen in het algemeen, en Naarmate de prijzen van kalium in de loop
kaliumsulfaat in het bijzonder, niet terug
van het jaar zakten, moesten bovendien
naar haar historische volumes zou stijgen.
belangrijke afschrijvingen op de hoge stocks
Fundamenteel is er immers niets veranderd
32
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
aan de stijgende wereldbevolking, de
installaties voor veevoederfosfaten wil
toenemende schaarste aan landbouwgronden
vergroten.
en water. Het totale herstel van de markt kan echter wel 2 tot 3 jaar duren.
De vraag naar veevoeders is sterk gedaald, en dat zal zo blijven zolang de wereldwijde
Na de daling van de contractprijs voor
economische crisis aanhoudt. De vraag naar
kaliummuriaat (MOP) eind december
vlees daalt immers ook. Gezien de stijging
2009 begin 2010 verwacht de markt dat
van de grondstoffenprijzen wordt verwacht
de bodemprijs nu bereikt is. Er wordt
dat de fosfaatprijzen gevoelig zullen stijgen in
dan ook geen verdere daling van de
vergelijking met 2009. Hoogstwaarschijnlijk zal
kaliummeststofprijzen in de wereld verwacht.
het verbruik van minerale fosfaten stagneren
Dit, samen met de aangehouden focus op
op het niveau van het tweede semester van
het topsegment van de wateroplosbare
2009. Omdat de verbruikers over weinig
meststoffen, moet ertoe leiden dat niet alleen
stocks beschikken, zullen zowel de volumes,
de volumes, maar ook het resultaat in 2010
de prijzen als de marges in 2010 hoger liggen
beduidend hoger zullen liggen dan in 2009.
dan in 2009.
‘Volumes en resultaat van kaliumsulfaat zullen in 2010 beduidend hoger liggen’
Focus
• Doorheen de waardeketen de productiekosten zo veel mogelijk verlagen. • Allianties zoeken om de concurrentiepositie te verstevigen.
Naast haar sterke positie op de Europese landbouwmarkt, zal Tessenderlo Group de volgende jaren haar aanwezigheid in verschillende groeimarkten verstevigen. Met de oprichting van een afzonderlijke afdeling die de ingrediënten voor veevoeders groepeert, namelijk Aliphos, toont Tessenderlo Group dat zij de efficiëntie van haar productie-
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
33
Pvc/ Chloor-alkali
Kerncijfers
Opbrengsten (miljoen EUR) Rebit (miljoen EUR) Personeelsbestand
Opbrengsten Chloor-Alkali/Pvc
over 5 jaar (miljoen EUR)
600 500
443
400 300 200 100 0 2005
2006
2007
2008
2009
Tessenderlo Kerley 34
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
2009
2008
443 -28 245
558 20 258
PVC
2009 was een erg zwak jaar voor de activiteit ‘pvc’. De dalende vraag zorgde voor een overaanbod op de markt, wat op zijn beurt leidde tot lagere productieniveaus en kleinere marges. De daling van de volumes zorgde bovendien voor een sterke stijging van de vaste kosten per eenheid.
Activiteiten en producten
mvc-productiecapaciteit van Tessenderlo Group bedraagt 550 000 ton.
De belangrijkste grondstof voor de productie van polyvinylchloride (pvc) is
De polymerisatie van mvc tot pvc gebeurt op
monomeervinylchloride (mvc). Mvc wordt op
twee locaties, in Zuid-Nederland en Noord-
zijn beurt gemaakt uit chloor of zoutzuur en
Frankrijk. Deze twee fabrieken behoren tot de
ethyleen.
grootste productie-eenheden van Europa, met een totale capaciteit van 480 000 ton.
Chloor en zoutzuur worden op dezelfde site te Tessenderlo (België) geproduceerd. Hiermee
PVC is een van de veelzijdigste
worden transporten over de weg voorkomen.
kunststofharsen ter wereld. De
Ethyleen wordt extern aangekocht en door
toepassingsmogelijkheden zijn zeer
een speciaal pijpleidingsysteem veilig en
uitgebreid. Zij variëren van kunststof
milieuvriendelijk aangevoerd.
leidingsystemen, raam- en deurprofielen, soepele en harde folies tot mantels voor
Chloor wordt vervaardigd in de
kabels en draden.
elektrolyseafdelingen van de groep, terwijl zoutzuur een bijproduct is van de aanmaak
Trends en feiten in 2009
van sulfaten. Zo wordt een unieke integratie van grondstoffen gerealiseerd. De jaarlijkse
In het eerste kwartaal was de vraag naar pvc in West-Europa zo’n 25 % kleiner dan
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
35
normaal. Dit leidde tot een overaanbod,
bijgevolg ook die van ethyleen, opnieuw in
met lage productieniveaus en geringe
een opwaartse trend.
contributiemarges. Later op het jaar verbeterde de situatie lichtjes, maar van een
De financiële crisis en haar naweeën hebben
echte heropleving was geen sprake. Door
heel wat bedrijven zodanig verzwakt dat
technische problemen bij enkele concurrenten
faillissementen in het klantenbestand een
was er een tijdelijk herstel van het evenwicht
belangrijke bedreiging kunnen vormen.
tussen vraag en aanbod in de loop van het
Verwacht wordt dat de vraag in West-Europa
tweede semester. De marges trokken aan
de komende tijd het niveau van 2007 niet
en bereikten een bescheiden piek in oktober,
meer zal halen, terwijl Oost-Europa voorlopig
maar kalfden daarna opnieuw af als gevolg
niet voor voldoende tegengewicht kan zorgen.
van import uit Amerika en Azië.
‘Crisis leidt tot sterke daling van het pvc-verbruik’ Enkel de maanden november en december waren iets beter dan dezelfde periode in 2008, maar vooral omdat de crisis toen erg hard toesloeg.
Vooruitzichten voor 2010 De verwachtingen in de bouwnijverheid, de belangrijkste afnemer van pvc, blijven weinig rooskleurig. De invoer vanuit Noord-Amerika en Azië, waar de productiekosten aanzienlijk lager liggen, kan de druk op de prijzen
Focus • De kosten doorheen de hele waardeketen zo laag mogelijk maken. • Zoveel mogelijk toegevoegde waarde bieden met de huidige producten en middelen.
verhogen. Tegelijk zitten de olieprijzen, en
36
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Chloor-alkali
De gunstige evolutie van de prijzen van natronloog in het begin van 2009 werd ongedaan gemaakt door een scherpe daling in het tweede kwartaal. Kaliloog kampte met een zeer lage vraag, die gepaard ging met een lokaal overaanbod. In beide gevallen leidde dit tot een verzwakking van de marges. De daling van de volumes deed bovendien de vaste kosten per eenheid sterk stijgen. Bij de derivaten deden ijzerchloride en javel het goed, zowel wat volume als prijs betreft. Activiteiten en producten
en detergenten. Daarnaast vindt het tal van toepassingen in de chemische, de aluminium-
De elektrolyseafdelingen van Tessenderlo
en de papierindustrie.
Group hebben een jaarlijkse capaciteit van 400 000 ton chloor. Die wordt hoofdzakelijk
Van deze basisproducten van de elektrolyse
intern gebruikt voor de aanmaak van
worden verschillende producten afgeleid
monovinylchloride (mvc), de basis van
die gebruikt worden in de fotografie, de
polyvinylchloride (pvc), en in de fijnchemie.
voedingssector, de waterzuivering en de ertsontginning.
Bij de chloorproductie komt kaliloog en natronloog vrij. Kaliloog wordt
Naast de klassieke elektrolyseproducten
aangewend in voeding en meststoffen,
worden ook ijzerchloride en
alkalibatterijen, ontdooiproducten voor
aluminiumchloride aangemaakt. Beide zijn
luchthavens, detergenten en de chemische
onmisbaar in de sterk groeiende sector van de
industrie. Natronloog wordt gebruikt voor
waterbehandeling.
waterzuivering en bij de productie van zepen
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
37
Trends en feiten in 2009
De vraag naar kaliloog bleek zwakker dan voor de meeste andere producten. Het lokale
De prijzen van natronloog lagen in het eerste
overaanbod werd nog versterkt door invoer
kwartaal ver boven het gemiddelde, dankzij
vanuit Azië en het Midden-Oosten.
een tekort aan product in de Verenigde Staten. Dit positieve effect verdween echter
De derivaten ijzerchloride en javel blijven
in de lente. In Europa werd het verwachte
het goed doen, zowel op het vlak van
tekort nooit acuut, in tegenstelling tot vroegere
volume als prijs. De uitbreiding van de
recessies. Bij het begin van het tweede
ijzerchloridecapaciteit was een succes dat
kwartaal stortten de prijzen in. Het herstel
enkel afgeremd werd door een gebrek aan
in de tweede jaarhelft was onvoldoende om
grondstoffen. Natriumsulfiden voor de
dit te compenseren. Hoewel de voorraden
mijnbouw en de leerlooierijen hadden het dan
voortdurend laag tot zeer laag bleven, was de
weer moeilijk.
concurrentie ongewoon hardnekkig.
‘Prijsherstel van natronloog in het tweede semester kon eerdere sterke daling niet goedmaken’
‘Bouw van T-Power zit op schema’ De bouw van T-Power, een 420 MW aardgasgestookte elektriciteitsinstallatie op de site in Tessenderlo, verloopt volgens plan
Het effect van het tekort aan de grondstof
en moet tegen midden 2011 gerealiseerd
kaliumchloride - dat de prijzen van kaliloog
zijn. De moderne, hoogefficiënte centrale zal
in 2008 naar nooit geziene hoogten dreef -
een vermindering van de transportkosten van
werd in 2009 tenietgedaan door de zeer lage
elektriciteit met zich meebrengen, en zo de
vraag. De prijzen van zowel kaliumchloride
competitiviteit van activiteiten van de vestiging
als kaliloog daalden gedurende het hele jaar,
in Tessenderlo verhogen.
wat leidde tot een belangrijk verlies op de voorraden.
38
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Vooruitzichten voor 2010 De vraag naar natronloog stijgt opnieuw. Hierdoor blijft de kans op schaarste en hoge prijzen reëel. In het begin van het jaar waren de marges echter nog altijd onvoldoende. Kaliloog plukte de vruchten van de strenge winter – waardoor er een grote behoefte was aan ontdooiproducten - maar die toegenomen vraag heeft voorlopig nog niet tot een herstel
Focus • De kosten doen dalen en zo veel mogelijk toegevoegde waarde bieden met de huidige producten en middelen. • De concurrentiële troeven zo goed mogelijk uitspelen.
van de marges geleid. De volumes van de derivaten evolueren gunstig. Voor natriumsulfiden werden grote, nieuwe contracten afgesloten, terwijl een nieuwe uitbreiding van de ijzerchloridecapaciteit zich opdringt. Globaal ziet 2010 er voor chloor-alkali beloftevol uit, al zal veel afhangen van het antwoord op de vraag of het prille herstel van de conjunctuur zich doorzet.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
39
Tessenderlo Kerley Chloor-Alkali/Pvc
600 500 Kerncijfers
443
400 300
Opbrengsten (miljoen EUR) 200 Rebit (miljoen EUR) 100 Personeelsbestand 0 2005
2006
2007
2008
2009
Tessenderlo Kerley
Opbrengsten over 5 jaar (miljoen EUR) 200
180
150
100
50
0 2005
2006
2007
2008
2009
Andere activiteiten 40
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
2009
2008
180 31 438
194 27 387
Tessenderlo Kerley
Tessenderlo Kerley Inc. (TKI) plukte in 2009 de vruchten van een sterke vraag naar meststoffen in de Verenigde Staten. Bij meststoffen voor gespecialiseerde teelten oversteeg de vraag soms zelfs het aanbod. Ook de gewasbeschermingsmiddelen kenden een sterke groei. Enkele nieuwe overnames zorgden voor een uitbreiding van de productenportefeuille en een versterking van de internationale positie van TKI. In diverse vestigingen werden investeringen doorgevoerd. Activiteiten en producten
afvalwaterbehandeling, bodemverbetering en diverse chemische processen.
Tessenderlo Kerley (TKI) produceert vloeibare zwavelhoudende meststoffen
Trends en feiten in 2009
(waaronder ammonium-, kalium-, calcium- en magnesiumthiosulfaat) die wereldwijd worden
Ondanks de moeilijke marktomstandigheden
aangewend als meststof voor het verbouwen
presteerden Tessenderlo Kerley Inc. en
van granen en grootschalige teelten, de
zijn filialen in de Verenigde Staten en
boomkwekerij en de groenteteelt. Andere
daarbuiten in 2009 uitstekend. De vraag
zwavelhoudende derivaten worden gebruikt
naar meststoffen steeg, onder impuls van de
in een waaier van industriële toepassingen
hogere prijzen voor landbouwproducten in de
waaronder de mijnbouw, de water- en
eerste helft van het jaar. Wel was het moeilijk de marges te bewaren.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
41
De gespecialiseerde meststoffen KTS® (kaliumthiosulfaat), CaTs® (calciumthiosulfaat) en MagThio® (magnesiumthiosulfaat) kenden een uitstekend jaar. Binnen alle toepassingsgebieden was de vraag groot. Voor een aantal grootschalige en
‘Meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen deden het in 2009 goed in de VS’
gespecialiseerde teelten oversteeg zij zelfs NovaSource®, de busines
het aanbod.
unit die de gespecialiseerde De meststoffen die langzaam stikstof
gewasbeschermingsmiddelen groepeert,
vrijgeven, zoals N-Sure en Trisert ,
kende een jaar van sterke groei. De
presteerden daarentegen minder goed. Dit is
rentabiliteit lag in 2009 boven het gemiddelde
enerzijds te verklaren door het extreem natte
dankzij de acquisities uit het recente
weer, en anderzijds door de hogere kostprijs
verleden: de merken Surround® en Sinbar®
van deze producten waardoor de telers er
eind 2007, en de productlijnen Linex® en
minder gebruik van maakten.
Lorox® van DuPont in 2009. Hierdoor werd
®
®
de portefeuille van TKI zowel binnen de Thio-Sul® meststoffen (ammoniumthiosulfaat)
Verenigde Staten als internationaal versterkt,
begonnen sterk in de eerste helft van
wat een gunstige impact zal hebben op de
2009, maar deden het daarna geleidelijk
toekomstige financiële resultaten. Bovendien
minder goed omdat de klanten in het
tekende ook het bestaande gamma van
tweede semester hun aankopen uitstelden.
bodemontsmettingsmiddelen (Sectagon 42®
Desondanks kon TKI de marges op peil
en Sectagon-K54®) een groei op.
houden. In 2009 nam TKI de activa van Agrochem TKI verzorgde in 2009 in totaal
in Turkije over. Tessenderlo Agrochem is
29 279 verzendingen, met een
sinds 1994 een producent en invoerder van
klantentevredenheidsgraad van 99,98 %.
vloeibare meststoffen voor de geïrrigeerde
42
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
landbouwgebieden in het land. Omdat het
rookgassen en solventen aan raffinaderijen,
veel van TKI’s gespecialiseerde producten
gas- en ammoniakfabrieken, staalbedrijven
op de markt brengt, versterkt Tessenderlo
en LNG-installaties. Zowel wat de mobiele
Kerley met deze acquisitie zijn internationale
als de permanente installaties op de sites
aanwezigheid.
betreft, werd de wereldwijde groei voortgezet. Via MPR Middle East WLL, een joint-venture
‘Integratie van Tessenderlo Agrochem vergroot de internationale aanwezigheid van TKI’
tussen Gulf Technologies WLL en Tessenderlo NL Holding BV met zetel in Bahrein, werkt MPR sinds 2009 voor de energie-industrie in de Arabische Golfstaten en Egypte. De dienstverlening aan raffinaderijen (TKI Refinery Services) wordt zowel in de
In 2009 trok TKI zijn aandeel in Wolf
Verenigde Staten als in de rest van de wereld
Mountain Products op, een producent van
uitgebouwd via Tessenderlo Kerley Services
mulch en topdressings voor de professionele
(TKS). Als bouw- en engineeringbedrijf
aanleg van grasvelden, landschappen en
werkt TKS voor TKI en externe klanten in
golfterreinen in de Verenigde Staten. Dankzij
de sectoren van de mijnbouw, raffinage,
de gespecialiseerde meststoffen van TKI
gasverwerking, petrochemische en chemische
kon Wolf Mountain zijn productengamma
industrie.
uitbreiden. TKI heeft in de loop van 2009 aanzienlijke De fabriek in Burley, Idaho, hernieuwde
investeringen doorgevoerd op de sites in
haar OSHA VVP Star Status (‘Occupational
Finley (Washington) en Fresno (Californië).
Safety and Health Administration, Voluntary
De productietechnieken voor CaPS™
Protection Programs’).
(calciumpolysulfide), CaTs® en KTS® konden verder verbeterd worden. In 2009 startte ook
Via MPR Services Inc. levert TKI diensten en
de productie van Surround®, terwijl in Eufaula
technieken voor een optimale behandeling van
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
43
(Alabama) een fabriek voor de extra aanmaak
prijzen voor landbouwproducten zullen ook in
van KTS van start ging.
2010 een impact hebben op de investeringen
®
van de boeren in meststoffen.
Vooruitzichten voor 2010
Ook in 2010 zal TKI trachten te voldoen Het blijft voorlopig afwachten hoe de
aan de sterke vraag naar gespecialiseerde
wereldwijde financiële markten de prestaties
meststoffen. De afwerking van de productie-
van Tessenderlo Kerley en zijn business
installaties voor KTS® en CaTs® in Ham
units zullen beïnvloeden. Het wordt een
(België) in 2009 zal het evenwicht tussen
jaar vol uitdagingen, waarin veel zal
vraag en aanbod op de internationale
afhangen van de prijzen van commodities,
markten alvast voor een deel herstellen.
de beschikbaarheid van grondstoffen,
De beschikbaarheid en de prijzen van
dalende olieprijzen en de beschikbaarheid
grondstoffen vormen hier de grootste
van water voor de landbouwsector in de
uitdaging.
Verenigde Staten. De meststoffen van TKI lenen zich trouwens uitstekend voor een efficiënt en zuinig watergebruik, via irrigatiesystemen. TKI zal zijn strategie van diversificatie en winstgevende groei via acquisities voortzetten, en zijn positie als lagekostenproducent in de belangrijkste
‘Verkopen Thio-Sul® meststoffen zullen in 2010 naar een normaal peil terugkeren’
markten handhaven. Voor de gewasbeschermingsmiddelen zal Wat de Thio-Sul® meststoffen betreft, wordt
het er in 2010 op aankomen de toepassingen
verwacht dat de verkopen in 2010 naar een
uit te breiden naar nieuwe producten. TKI
normaal peil zullen terugkeren. In het eerste
wil ook de laagstekostenproducent worden
kwartaal zal TKI zich toespitsen op de uitbouw
binnen het hele NovaSource®-gamma en wil
van voorraden bij de verdelers en de dealers.
nieuwe, winstgevende producten toevoegen
Elke verbetering van de meststoffenmarkt in
aan haar productgamma. Tegelijk moeten de
2010 zal Thio-Sul® ten goede komen. Lagere
internationale markten in Centraal- en Zuid-
44
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Amerika verder worden uitgebreid, net als in de rest van de wereld waar gespecialiseerde teelten gebeuren. In tegenstelling tot andere producten van de businessgroep ‘Chemie’ - die commodities zijn - zijn de producten van TKI specialiteiten, met heel wat groeipotentieel. Daarom zal Tessenderlo Group vanaf 1 januari 2010 verslag uitbrengen over TKI als een afzonderlijke activiteit.
Focus
• De posities als lagekostenproducent behouden in de markten waar TKI actief is. • De verkochte volumes op peil houden aan aanvaardbare marges. • Nieuwe activiteiten ontwikkelen en uitbreiden, en nieuwe toepassingen zoeken voor de technologieën en producten in het bestaande gamma.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
45
Kunststof leidingsystemen en Profielen
Minerale chemie
Chloor-Alkali/Pvc
800
600
700
500
600
443
400
500 400
300
284
300
200
200
100
100 0
0
2005
2006
2007
2008
2009
2005
Gelatine & Producten van natuurlijke oorsprong
400
2006
2007
2008
Tessenderlo Kerley
200
358
180
350
Kerncijfers 300
2009
150
250 200
100
150 Opbrengsten
(miljoen EUR) (miljoen EUR) Personeelsbestand 50
100 Rebit
50
0
2009
2008
546 22 3 027
634 26 3 187
0 2005
2006
2007
2008
2009
2005
Opbrengsten over 5 & jaar (miljoen Kunststof leidingsystemen Profielen 800
2006
2007
2008
2009
EUR)Andere activiteiten 500
700 600
546
500
400
283
300
400 200
300 200
100
100 0
0 2005
46
•
2006
2007
2008
jaarverslag 2009
2009
•
2005
Tessenderlo Group
2006
2007
2008
2009
Kunststof leidingsystemen
Door de terugval van de vraag in de bouw en de sector van de openbare werken, zijn de verkochte volumes gevoelig gezakt. De lagere grondstoffenprijzen zorgden weliswaar voor hogere marges, maar de rentabiliteit is in 2009 gedaald. De activiteiten verzwakten vooral in Frankrijk, Groot-Brittannië en Polen. In de Benelux kon de daling beperkt worden, dankzij de hoge kwaliteit van de producten en de excellente dienstverlening. Binnen de activiteit kunststof leidingsystemen werd de aandacht toegespitst op de ontwikkeling van nieuwe producten, vooral op het gebied van watermanagement. Om de capaciteit en de kosten in lijn te brengen met de marktevolutie werd in Frankrijk een vestiging gesloten. Activiteiten en producten
geïntegreerd in de Benelux-structuur. In 2009 werd hier ook gestart met een plan
De activiteit ‘Kunststof leidingsystemen’
om de synergieën tussen de verschillende
is actief in de productie van buizen en
ondernemingen optimaal te benutten, vooral
hulpstukken voor de aan- en afvoer van water,
dan op het gebied van de verkoop. Voor
en van leidingsystemen voor onder meer gas
Nyloplast bleek dit alles echter onvoldoende
en telecommunicatie. De grondstoffen zijn
om de daling van de markt te compenseren.
pvc, polyethyleen en polypropyleen.
Trends en feiten in 2009 Nyloplast Europe BV, dat in oktober 2008 werd overgenomen, is intussen volledig
‘Nieuwe producten voor watermanagement moeten verkoop stimuleren’ Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
47
In 2009 werden geen acquisities doorgevoerd.
geothermische toepassingen in alle markten
Tessenderlo Group spitste de inspanningen
beschikbaar.
daarentegen toe op de ontwikkeling van nieuwe producten, om zo de verkoop te
Een tweede groeipijler van de activiteit
stimuleren. Hierbij ligt de klemtoon op de
‘kunststof leidingsystemen’ naast de
dienstverlening inzake watermanagement. Zo
ontwikkeling van nieuwe producten, is de
werd Dyka Rainclean op de markt gebracht.
geografische expansie. In Roemenië werd
Dit nieuw systeem filtert en behandelt het
een filiaal opgericht voor de commercialisering
regenwater dat gerecupereerd wordt op
van het productengamma.
wegen en parkings, vooraleer het opnieuw in de bodem dringt. Daarnaast werd het Duborain systeem dat dient voor de tijdelijke opvang en de opslag van regenwater, aangevuld met een inspectiesysteem. Specifiek in Nederland werd Dykasono gelanceerd, een geluidsdempende binnenriolering in pvc bestemd voor gebouwen. In België werd een rioolsysteem
‘In de Benelux optimaliseerde Tessenderlo Group de logistiek en verbeterde het de kwaliteit van de dienstverlening aan klanten.’
in polypropyleen geïntroduceerd, dat de concurrentie aangaat met de traditionele
Wat de Benelux betreft, bleef de daling
systemen in beton en klei.
beperkt, vooral in België. De hoge kwaliteit van de producten en de uitstekende
Voorts is de verkoop van bi-axiaal
dienstverlening via het distributienetwerk,
georiënteerde leidingsystemen uitgebreid
zorgden ervoor dat volumedalingen konden
van Frankrijk naar de overige markten. Een
beperkt worden. De marges lagen ook op een
dergelijk systeem weerstaat een hogere
normaler niveau dan in 2008.
inwendige druk dan een normale pvc-buis met dezelfde wanddikte. Hierdoor wordt
In Frankrijk was de situatie daarentegen
de hoeveelheid benodigde grondstoffen
ronduit negatief. De sterke terugval van de
gereduceerd. Sinds 2009 zijn ook de
markt leidde tot lagere marges, ondanks de
polyethyleen leidingsystemen voor
gedaalde grondstoffenprijzen. Door de sluiting
48
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Focus van een vestiging in het oosten van het land, in juli, konden de sterke verliezen uit het eerste semester worden gestopt. De volumes bleven het hele jaar door op een laag peil, maar op het einde van 2009 werd een lichte verbetering van de marges opgetekend. Ook in Groot-Brittannië kromp de markt aanzienlijk. De verkoopcijfers – uitgedrukt in euro – hadden bovendien te lijden onder de waardevermindering van het Britse pond. Eén depot werd gesloten omwille van de slechte resultaten.
• De distributienetwerken en de dienstverlening aan de klanten verder uitbreiden. • Zo veel mogelijk volledige systemen aanbieden door een verruiming van het productengamma, met de klemtoon op watermanagement. • Synergieën tussen de productie-eenheden optimaal benutten. • De aanwezigheid en groei op de Centraal- en Oost-Europese markten verstevigen.
In Centraal-Europa, dat bediend wordt vanuit de productie-eenheid in Polen, zakten de volumes aanzienlijk. Door de lagere grondstoffenprijzen kon een verdere terugval van de resultaten echter vermeden worden.
‘Voor 2010 wordt een lichte opleving van de volumes verwacht’
Vooruitzichten voor 2010 De dienstverlening op het vlak van Voor 2010 wordt geen gevoelige verbetering
watermanagement zal in de toekomst
van de situatie in het vooruitzicht gesteld,
nog aan belang winnen. Deze markt groeit
tenzij misschien in Centraal-Europa. Toch
nu reeds sneller dan de bouwsector.
verwacht Tessenderlo Group een lichte
Het wordt immers steeds belangrijker
opleving van de volumes, dankzij de verkoop
regenwater te recupereren. Bovendien zal de
van de nieuwe producten en de opening van
klimaatsverandering leiden tot een hogere
het filiaal in Roemenië. De evolutie van de
frequentie van hevige regenval. Deze activiteit
marges is moeilijk te voorspellen, omdat zij
heeft dan ook heel wat potentieel binnen de
afhangt van de grondstoffen- en olieprijzen.
sector van de openbare werken.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
49
Profielen
De activiteit ‘Profielen’ kon de daling van de verkoop in 2009 beperken. Door de verruiming van het productengamma en enkele acquisities verstevigde Eurocell zijn marktleiderschap in Groot-Brittannië. Op het Europese vasteland werden de inspanningen toegespitst op Frankrijk en de Benelux, met vooral aandacht voor nieuwe, milieuvriendelijke producten. Ook de dalende vraag in de Verenigde Staten werd gecompenseerd door de diversificatie en de modernisering van het gamma. Om het verminderde activiteitenniveau te compenseren, werden voor heel de business unit kostenverminderingen en aanpassingen aan het personeelsbestand doorgevoerd.
Activiteiten en producten
Trends en feiten in 2009
De activiteit ‘Profielen’ groepeert de productie
De verkoop van profielen daalde in 2009
van allerlei pvc-profielen voor de bouwsector,
gevoelig maar minder dan bij de andere
zoals deur- en raamprofielen, profielen voor
activiteiten binnen de kunststofverwerking.
omheiningen, gevelbekleding, veranda’s en
De terugval was ook kleiner dan die in de
diverse producten voor afwerking.
bouwsector in het algemeen.
50
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Een eerste verklaring hiervoor is te vinden
in maart is Eurocell voortaan ook actief
in Groot-Brittannië. Hoewel de markt daar
in de recyclage van pvc-ramen. Dit is niet
globaal sterk bleef dalen, slaagde Eurocell
alleen een belangrijke bron van nieuwe
erin de inkomsten met 5 % te doen stijgen.
grondstoffen, maar het heeft ook een
Deze toename werd weliswaar tenietgedaan door de koersevolutie van het Britse pond.
belangrijke positieve ecologische impact;
• in oktober werd een bijkomend gamma bekledingsprofielen overgenomen in
‘Ondanks een dalende markt stegen de inkomsten in Groot-Brittannië’
Groot-Brittanië. Hierdoor heeft Eurocell zijn productengamma op het vlak van bekledingsprofielen uitgebreid, en zijn marktaandeel in deze sector vergroot. Door deze acquisities wordt Eurocell duidelijk
Die betere resultaten zijn onder meer toe te
Brits marktleider voor de extrusie van pvc-
schrijven aan een verdere verruiming van het
profielen.
productengamma. Daarbij ligt de klemtoon op producten die bijdragen tot een daling van het energieverbruik, zoals profielen die geschikt zijn voor ramen met een hoge energiewaarde, onder meer de zogenaamde ‘A-rated’ ramen. Bijzonder is dat deze pvc-profielen niet
‘Eurocell versterkt Brits marktleiderschap met twee acquisities’
langer verstevigd zijn met metaal maar met gerecycleerd pvc, wat de thermische isolatie
In Oost- en Centraal Europa is de vraag
ten goede komt. Een tweede verklaring is de
sterk gedaald, terwijl de druk van de
uitbreiding van het distributienetwerk, naar in
concurrentie toenam. Hierdoor werd versneld
totaal 92 depots.
gewerkt aan de afbouw van de activiteiten in die regio’s waar de marges te klein zijn.
Nog in Groot-Brittannië werden de acquisities uit 2008 volledig in de groep geïntegreerd. In
De daling van de volumes in Oost- en
2009 volgden twee nieuwe overnames:
Centraal Europa ging gepaard met een
•
met de aankoop van Merritt Plastics Ltd
concentratie van de inspanningen op de
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
51
markten in de Benelux en Frankrijk.
door de hogere marges dankzij de daling van
Tessenderlo Group heeft de activiteiten van
de grondstoffenprijzen – een daling die in de
het Belgische Wymar en Plastival en Profex
Verenigde Staten sterker was dan in Europa
in Frankrijk ondergebracht onder één enkele
door de koersevolutie van de euro.
merknaam, Profialis. Deze nieuwe structuur zorgt niet alleen voor kostenbesparingen,
De inspanningen om het gamma
maar maakt het ook mogelijk het gamma te
te diversifiëren, werden voortgezet.
vereenvoudigen.
Vooral ramen en gevelbekleding waarin composietmaterialen zijn verwerkt, zijn erg in
‘Activiteiten in Benelux en Frankrijk voortaan gebundeld onder de merknaam Profialis’
trek. Canada kon tot eind 2008 aan de wereldwijde economische crisis ontsnappen, maar in 2009 werd de impact ook hier voelbaar. De dalende vraag wordt gecounterd door de ontwikkeling van nieuwe producten. Zo werd in 2009 een
De klemtoon ligt voortaan op
nieuwe patiodeur op de markt gebracht. Ook
energievriendelijke producten, zoals profielen
werd gestart met de verkoop van draai- en
die verstevigd zijn met pvc in plaats van
kantelramen die in Europa geproduceerd
metaal. Ook werd het nieuwe ‘Performance’
worden. Hoewel het hier om een nichemarkt
gamma gelanceerd, evenals de ‘Horizon’
gaat, is zij beloftevol.
schuifdeur. De introductie ervan ging gepaard met het uit de markt nemen van minder
Vooruitzichten voor 2010
energievriendelijke modellen. De vooruitzichten voor de Britse markt zijn in In de Verenigde Staten blijft de situatie
het algemeen niet erg positief. Toch worden
ongunstig. Naar het einde van het jaar toe trok
voor 2010 hogere volumes verwacht, dankzij
de verkoop daarentegen weer aan. Ondanks
de uitbreiding van het aantal depots en de
de lagere volumes steeg de rentabiliteit.
verdere integratie van de acquisities uit 2009.
Dit is enerzijds te verklaren door de kostenbesparende maatregelen, en anderzijds
52
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Op het Europese vasteland zal Tessenderlo Group het productengamma rationaliseren, met een verdere concentratie van de inspanningen op Frankrijk en de Benelux.
‘Composietmaterialen bieden goede perspectieven in de Verenigde Staten’ Wat de Verenigde Staten betreft, zal Tessenderlo Group zich wellicht sneller herstellen dan de markt. Met name de vooruitzichten voor de composietmaterialen zijn erg hoopgevend. De nieuwe producten die eind 2009 in Canada werden gelanceerd, zullen vanaf 2010 een positieve impact hebben op de resultaten.
Focus
• De activiteiten in Frankrijk en de Benelux optimaliseren door synergieën tussen de productieeenheden en ‘operational excellence’. • In Frankrijk het productengamma verbeteren en vereenvoudigen. • In Groot-Brittannië de acquisities van 2009 integreren op het operationeel niveau, en het distributienetwerk verder uitbouwen. • Het productengamma in de Verenigde Staten en Canada blijven uitbreiden, en de rentabiliteit verhogen door de synergieën tussen de productieeenheden optimaal te benutten.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
53
Gelatine en Producten van natuurlijke oorsprong Minerale chemie
Chloor-Alkali/Pvc
800
600
700
Kerncijfers
500
600
443
400
500 400
300
300 Opbrengsten
(miljoen EUR) 200 Rebit (miljoen EUR) Personeelsbestand 100
284
200 100
0
2009
2008
358 36 2 153
342 41 1 849
0 2005
2006
2007
2008
2009
2005
Gelatine & Producten van natuurlijke Opbrengsten over 5 jaar (miljoen oorsprong
400
2006
2007
2008
Tessenderlo Kerley
EUR)
200
358
180
350 300
2009
150
250 200
100
150 100
50
50 0
0 2005
2006
2007
2008
2009
2005
Kunststof leidingsystemen & Profielen 54
•
jaarverslag 2009
•
2006
2007
Andere activiteiten
Tessenderlo Group
2008
2009
Gelatine
De activiteit ‘gelatine’ kende globaal een goed jaar. De vraag vanuit de verschillende markten bleef groeien, en er deden zich geen problemen voor op het vlak van de beschikbaarheid van grondstoffen. Het wereldwijde karakter van deze activiteit werd nog versterkt door de beslissing om een gelatinefabriek te bouwen in Brazilië.
Activiteiten en producten
Trends en feiten in 2009
De gelatineactiviteit van Tessenderlo
De resultaten waren in het eerste semester
Group produceert een breed palet van
erg goed, onder impuls van de sterke vraag
gelatinekwaliteiten op basis van beenderen
en de beter dan verwachte beschikbaarheid
en huiden van varkens en runderen. De
van grondstoffen. In het tweede trimester
gelatine is voor ongeveer tweederde bestemd
daalde de vraag echter licht. Er was meer
voor de voedingsnijverheid. Gelatine is
dan voldoende aanbod op de markt, wat een
namelijk een geleermiddel en een belangrijke
negatieve impact had op de gelatineprijzen.
eiwitbron, en bevat bovendien geen cholesterol, vet of koolhydraten. Het wordt
De gelatineproductie heeft zich in 2009 verder
ook verwerkt in specifieke voedingsmiddelen
ontwikkeld tot de meest globale activiteit
voor diabetici en producten met een laag-
binnen Tessenderlo Group, actief op vier
glycemische index. Andere bestemmingen
continenten.
zijn de farmaceutische industrie (capsules) en allerlei technische toepassingen, zoals de fotografie.
‘Nieuwe fabriek in Brazilië versterkt wereldwijde aanwezigheid’
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
55
In Acorizal, in Brazilië, werd in oktober gestart
De vraag in de diverse markten bleef gunstig
met de bouw van een nieuwe gelatinefabriek.
evolueren. De geraamde wereldproductie
Die zal in 2011 operationeel zijn. De keuze
groeit jaarlijks met zo’n 4 %.
van deze locatie werd ingegeven door de aanwezigheid van grondstoffen en de synergieën met de bestaande activiteiten in
• In de opkomende economieën China en
India blijft het verbruik in de voedingssector snel toenemen door de verhoging van de
Argentinië. Dankzij dit project kan Tessenderlo Group haar positie als ’s werelds derde grootste gelatineproducent versterken, en haar wereldwijde aanwezigheid in de
•
levensstandaard. De geleidelijke veroudering van de bevolking zorgt voor een stijgende vraag naar gelatine en gelatinehydrolysaten vanuit de
belangrijkste markten voor gelatine vergroten.
farmaceutische industrie. Deze trend wordt nog versterkt door de verbetering van de
De inspanningen die geleverd werden in de joint-venture in China om de kwaliteit van de geproduceerde gelatine te verbeteren, hebben snel positieve resultaten opgeleverd.
•
gezondheidszorg in China. De markt van de klassieke zilversystemen voor fotografische films krimpt verder,
In 2009 was de joint-venture al voldoende
terwijl de vraag naar fotografisch papier
winstgevend om de historische verliezen bijna
standhoudt.
volledig te compenseren. Daarnaast werden belangrijke investeringen gedaan op het vlak
Op het vlak van onderzoek en ontwikkeling
van afvalwaterbehandeling en de introductie
werden nieuwe toepassingen uitgewerkt in de
van state-of-the-art technieken voor de
voedingsindustrie, gebaseerd op de gezonde,
gelatineproductie. Die zullen begin 2010
biologische rol van gelatine en aanverwante
afgerond zijn.
producten. De ontwikkeling van gelatines die makkelijker oplossen en daardoor
‘Joint-venture in China was snel winstgevend’
gebruiksvriendelijker zijn, werd voortgezet. De continue zoektocht naar nieuwe toepassingen gebeurt in de laboratoria in Vilvoorde (België), in samenwerking met externe partners, zoals universiteiten.
56
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Vooruitzichten voor 2010
zal beantwoorden. Nog in China wordt de uitbreiding van de productie bestudeerd.
De samenwerking met de activiteit ‘Producten van natuurlijke oorsprong’ zal worden
De herkenbaarheid van de gelatineproducten
opgedreven. Door de knowhow van Akiolis te
van Tessenderlo Group zal versterkt worden
combineren met de productiecapaciteit van
door de ontwikkeling van een wereldwijde,
de gelatineactiviteit wordt het mogelijk het
eenvormige identiteit.
aanbod te internationaliseren, en de klanten wereldwijd te bedienen. Deze samenwerking biedt zowel voordelen op het vlak van de valorisatie van afgewerkte producten, als voor de aankoop van grondstoffen, in het bijzonder in Europa.
‘Capaciteitsverhogingen zullen in 2010 positieve impact hebben’ De investeringen die in 2009 werden doorgevoerd om de capaciteit te verhogen, onder meer in Argentinië, zullen in 2010 operationeel zijn. Dit zal een positieve impact hebben op de resultaten.
Focus
• Als wereldwijde speler actief zijn in alle markten voor gelatine en gelatinehydrolysaten. • De klanten oplossingen en producten bieden aan competitieve prijzen. • Respect hebben voor de hoogste standaarden op het gebied van productveiligheid en -kwaliteit
Specifiek in China zal de kwaliteit van de geproduceerde gelatine verder verbeterd worden, zodat die tegen 2011 aan de hoogste wereldwijde standaarden van de gelatine-activiteit van Tessenderlo Group
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
57
Producten van natuurlijke oorsprong
De wereldwijde economische crisis had in 2009 maar weinig impact op Akiolis. De activiteiten en de volumes bleven het hele jaar door op peil. Met de overname van de resterende aandelen van de Groupe Fiso wordt nu vrijwel heel het grondgebied bestreken, en zette Akiolis een grote stap naar het marktleiderschap in Frankrijk.
Activiteiten en producten
Binnen de activiteit ‘Milieu’ zorgen de bedrijven onder de naam Atemax voor:
Via de Franse dochteronderneming Akiolis speelt Tessenderlo Group een belangrijke
• de bescherming van de hygiëne in de
veeteeltbedrijven via de vilbeluikactiviteit, met name de ophaling en verwerking van
rol bij de inzameling en verwerking van organische bijproducten van dierlijke en plantaardige oorsprong, afkomstig uit de voedselketen. Akiolis is het nummer twee
•
kadavers en risicoafval; de aanmaak van hernieuwbare biobrandstoffen in de vorm van
op de Franse markt, en de derde grootste
meelproducten en dierlijke vetten, als
Europese speler.
alternatief voor fossiele brandstoffen.
Akiolis biedt enerzijds diensten aan
De activiteit ‘ingrediënten’ is ondergebracht in
toeleveranciers van grondstoffen (inzameling
de vennootschap Soleval:
en verwerking) en anderzijds werkt het deze grondstoffen op tot kwaliteitsingrediënten voor verschillende industrieën en biobrandstoffen
• de inzameling en verwerking van
bijproducten uit de vleesindustrie;
• de productie van ingrediënten met
een hoge energetische, voedings- en
van de tweede generatie.
landbouwkundige waarde op basis van deze De activiteiten kunnen worden onderverdeeld
secundaire grondstoffen. Zij worden gebruikt door diverse industrieën. Zo levert Akiolis:
in drie complementaire pijlers.
- beenderen voor de extractie van gelatines; - gedehydrateerde dierlijke proteïnen en 58
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
vetten voor gebruik in petfood;
een ongekende daling, maar die werd deels
- dierlijke vetstoffen voor de zeepindustrie en de lipochemie;
gecompenseerd door de hogere prijzen van proteïnen en de lagere energieprijzen.
- dierlijke proteïnen voor bemestingsmiddelen en organische meststoffen.
afkomstig van de voedingssector, zoals:
‘Ondanks de dalende vetprijzen liet de crisis Akiolis grotendeels ongemoeid’
• de inzameling van gebruikte plantaardige
In Frankrijk vertoonde de veeteelt eens
oliën afkomstig van restaurants en de
te meer een gevarieerd beeld. Wat de
veevoederindustrie. De bewerkte oliën
varkensteelt betreft, hielden de volumes
zijn bestemd voor de productie van
stand terwijl de prijzen ondermaats bleven.
biobrandstoffen en de lipochemie;
De bijproducten uit de pluimveesector
Binnen de pijler ‘ontwikkeling’ groepeert Akiolis nieuwe activiteiten en producten op het vlak van organische bijproducten en afval
• de inzameling van afval op basis van
•
kenden daarentegen behoorlijke prijzen,
graangewassen. Deze gedroogde
dankzij een inkrimping van de productie.
grondstoffen zijn rijk aan suikers en
In de rundersector was de toestand dan
proteïnen, die worden gebruikt bij de
weer minder rooskleurig, zoals blijkt uit de
aanmaak van veevoeders;
melkcrisis.
de methanisering van organische grondstoffen met het oog op de productie
Ondanks deze verschillen is Akiolis erin
van energie en organische meststoffen
geslaagd de activiteiten qua volumes het hele
(in samenwerking met verschillende
jaar door op hetzelfde niveau te bewaren.
operatoren). Sinds 2009 is Akiolis niet langer actief als
Trends en feiten in 2009
vilbeluik in opdracht van de overheid. Sinds juli is deze werking geprivatiseerd, nadat een
Wat de externe factoren betreft, ondervond
akkoord was bereikt met zeven nationale
Akiolis in 2009 relatief weinig hinder van de
kwekersfederaties, voor een periode van
wereldwijde financiële crisis. De prijzen van
twee jaar. Dit had overigens weinig impact op
vetstoffen kenden vanaf eind 2008 weliswaar
Akiolis. Het zorgde wel voor een aanzienlijke
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
59
stijging van de achterstallige betalingen bij
De activiteit ‘ingrediënten’ werd gebundeld
de klanten, maar deze situatie herstelde zich
onder de naam Soleval. Deze aanpassingen
naar het einde van het boekjaar toe.
werden door de klanten bijzonder goed onthaald. Zij zorgden ook voor een sterke
Eind 2009 veranderde ook de wetgeving
interne dynamiek.
ten gunste van biobrandstoffen op basis van dierlijke vetten. Sindsdien wordt het
- Dankzij de doorgedreven aandacht voor
inmengingpercentage tweemaal verrekend bij
kwaliteit konden belangrijke commerciële
de berekening van de algemene belasting op
successen geboekt werden. De valorisatie
verontreinigende activiteiten (TGAP).
van de ingezamelde grondstoffen kon nog worden opgedreven door de uitbreiding
‘Overname Groupe Fiso brengt Franse leiderspositie dichterbij’ Binnen de groep werden in het voorbije boekjaar de volgende belangrijke feiten
van het productengamma, vooral naar de petfoodindustrie toe.
‘Nauwere samenwerking met gelatine-activiteit brengt wederzijdse voordelen mee’
opgetekend. - Tenslotte werden diverse projecten - Op 30 juni verwierf Akiolis de resterende
opgestart in samenwerking met de Europese
50 % van de aandelen van Groupe Fiso.
gelatineactiviteiten van Tessenderlo Group.
Dankzij deze acquisitie bedient Akiolis - met
Beide partijen plukten hiervan de vruchten.
jaarlijks bijna een miljoen ton verwerkte
Zo kon Akiolis de inzameling van zwoerden
grondstoffen – de Franse markt nu vrijwel
in Frankrijk aanzienlijk uitbreiden, en de
helemaal, en komt de leidende positie in
valorisering van bijproducten van gelatine
Frankrijk binnen handbereik.
gevoelig verbeteren.
- Als gevolg van een juridische reorganisatie
Al deze elementen – samen met de lopende
werden de vilbeluikactiviteiten
verbeteringsmaatregelen – hebben niet
samengebracht onder de naam Atemax.
kunnen verhinderen dat de resultaten
60
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Focus merkbaar gedaald zijn ten opzichte van 2008. Rekening houdend met de algemene economische context, zijn zij echter nog altijd behoorlijk.
• De marktpositie in de sector van de ophaling en de verwerking van dierlijke bijproducten verstevigen. • Nieuwe toepassingen ontwikkelingen, zoals de projecten ‘biobrandstoffen’, ‘petfood’ en ‘methanisering’. • Uitbreiding van de inzamelingsactiviteiten van organische bijproducten van dierlijke en plantaardige oorsprong
Vooruitzichten voor 2010 opnieuw bestudeerd nu de wetgeving ter In 2010 zou een aantal nieuwe projecten
zake positief is geëvolueerd. Sinds eind 2009
in een stroomversnelling moeten
wordt het inmengingpercentage van dierlijke
terechtkomen. Hierdoor zal de valorisering
vetten in diesel tweemaal verrekend bij de
van ingezamelde grondstoffen sterk
berekening van de algemene belasting op
verbeteren. Ook zal de portefeuille aan
verontreinigende activiteiten (‘taxe générale
organische afvalstromen uitgebreid worden,
sur les activités polluantes’ of TGAP).
via samenwerkingsakkoorden in de sector van de methanisering. Het netwerk voor
Voor 2010 staat ook de ISO
de inzameling van gebruikte plantaardige
22 000-certificering van alle Soleval-
oliën afkomstig van restaurants en de
sites op het programma, net als de ISO
veevoederindustrie, zal verder worden
14 000-certificering van de inzamelactiviteiten
uitgebreid. Het aanbod van dergelijke
van Atemax.
grondstoffen voor biobrandstoffen kan worden verruimd met de inzameling van bijvoorbeeld
Tot slot zal het meerjarenprogramma voor
afval van restaurants, dat geschikt is voor
de invoering van een Enterprise Resource
methanisering. Hiermee speelt Akiolis mooi
Planning (ERP)-systeem worden uitgebreid
in op de aanbevelingen van de zogenaamde
naar Soleval en Atemax. Deze laatste
‘Grenelle de l’Environnement’, een conferentie
zal trouwens vanaf 1 mei alle activiteiten
die de Franse overheid en alle sociale
op het gebied van dierlijke bijproducten
partners overkoepelt, en die oplossingen
overkoepelen. In het kader van het
zoekt voor de actuele milieuvraagstukken.
informatiseringsproject zullen de eerste vijftig wagens worden uitgerust. In de loop
De plannen voor een fabriek van
van het tweede semester zal ook het Best
biobrandstoffen in de Meuse-regio – die begin
Manufacturing Practices-programma van start
2009 tijdelijk werden opgeborgen – worden
gaan.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
61
Andere activiteiten
Chloor-Alkali/Pvc
600 500
443
400 300 200 100 0
2005
2006
2007
2008
2009
Tessenderlo Kerley
200
180
Kerncijfers
150
100
Opbrengsten (miljoen EUR) (miljoen EUR) Personeelsbestand
50Rebit
0 2005
2006
2007
2008
Opbrengsten Andere activiteiten over
2009
5 jaar (miljoen EUR)
500 400
283
300 200 100 0 2005
62
•
2006
2007
2008
jaarverslag 2009
2009
•
Tessenderlo Group
2009
2008
283 -27 1 010
387 -9 1 228
Tussenproducten en actieve stoffen voor de farmaceutische industrie
2009 was voor de activiteit ‘tussenproducten en actieve stoffen voor de farmaceutische industrie’ een erg moeilijk jaar. Parallel met de sterke terugval van de verkoop verminderde ook de rentabiliteit. De dalende winstgevendheid van glycine - onder meer door de concurrentie uit China - leidde tot de beslissing om deze activiteit in 2010 stop te zetten. Activiteiten en producten
Tegelijk werd verdere vooruitgang geboekt
Tessenderlo Group is een bevoorrechte
met geselecteerde nieuwe vroegstadium
leverancier van tussenproducten en actieve
geavanceerde intermediaire actieve
stoffen voor belangrijke internationale
farmaceutische ingrediënten (API’s) die in de
farmaceutische bedrijven.
ontwikkelingspijplijn zitten. Op korte termijn zullen die de terugval weliswaar niet kunnen
Trends en feiten in 2009
compenseren, maar zij bieden wel goede perspectieven.
Zoals verwacht kenden de verkochte volumes tussenproducten en actieve stoffen voor de farmaceutische industrie in 2009 een sterke daling, door het vervallen van de patentbescherming van een erg succesvol geneesmiddel. Die lagere volumes hadden
‘Nieuwe API’s bieden op termijn goede perspectieven’
een negatieve impact op de rentabiliteit. Ook in 2009 werd continu gewaakt over Het management ondernam stappen om
de kwaliteit van de producten, zodat zij
de rentabiliteit te verhogen. De resultaten
steeds beantwoorden aan alle normen en
hiervan worden in de loop van 2010 verwacht.
regelgevingen terzake in de verschillende
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
63
afzetlanden. In deze context werden de vestigingen in Italië en Frankrijk op regelmatige basis geaudit door het Pharmaceutical and Medical Devices Agency (PMDA) van het Japanse Ministerie van
‘Een betrouwbare partner van de internationale farmaceutische industrie’
Gezondheid. De PMDA-inspecties staan algemeen bekend als de strengste ter wereld,
De ontwikkelde API’s zullen in 2010 in de
en de uitslag van deze audits was uitstekend
pilootinstallatie geproduceerd worden,
– net als die van de andere audits in 2009.
zodat zij klaar zijn voor klinische testen door de farmaceutische bedrijven. Voor een
Een andere factor die de resultaten
significante verbetering van de resultaten
negatief beïnvloedde, is de sterk gedaalde
is het echter wachten tot 2011. Dan zullen
winstgevendheid van de glycine die in
de afbouw van de glycineproductie en de
Tessenderlo (België) wordt geproduceerd. Dit
introductie van nieuwe actieve stoffen hun
is het gevolg van structurele problemen op de
vruchten beginnen afwerpen.
Europese markt en de Chinese concurrentie. Daarom werd beslist deze activiteit stop te zetten tegen december 2010.
Vooruitzichten voor 2010 Tessenderlo Group blijft zich in 2010 profileren als een vooraanstaande en betrouwbare partner van de internationale farmaceutische industrie. De onderneming staat sterk op het vlak van onderzoek en ontwikkeling, en de uitstekende resultaten van de audits verzekeren steeds de hoogste kwaliteitsgarantie. Bovendien heeft de groep de industrie ook pilootcapaciteit te bieden,
Focus
• De rechtstreekse banden met de klanten in de farmaceutische industrie verder verstevigen. • De technologische portefeuille verder uitbreiden op het gebied van lage temperatuur synthese. • Het aandeel van de API’s in de productenportefeuille vergroten.
waardoor zij naast kwaliteit ook zekerheid van levering kan garanderen. 64
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Organische chloorderivaten
De activiteit van de organische chloorderivaten (OCD) voelde in 2009 de weerslag van de zwakke conjunctuur in de agrochemie en de farmacie. De vraag vanuit de parfum- en de tabaksindustrie was daarentegen groot. De joint-venture in China had te kampen met een grote binnenlandse concurrentie, door een verminderde buitenlandse vraag. Activiteiten en producten
Daarnaast is er een verschuiving van deze activiteiten, van Europa en Noord-Amerika
De productie van de organische
naar Azië, voornamelijk China en India.
chloorderivaten is grotendeels gebaseerd op tolueen in combinatie met chloor dat
De leveringen aan de parfum- en de
Tessenderlo Group zelf produceert. De
sigarettenindustrie kenden een gunstig
tolueenderivaten zijn bestemd voor klanten
verloop. Dankzij een aantal nieuwe
uit de agrochemie, de farmaceutische en
contracten kon Tessenderlo Group haar
de parfumnijverheid. Dankzij een nauwe
leidende positie in deze sectoren verder
samenwerking tussen de verschillende
uitbouwen.
eenheden binnen Tessenderlo Group kan erg flexibel gewerkt worden.
Zoals eerder aangekondigd, is de productie van chloorbenzeenderivaten in Pieve (Italië)
Trends en feiten in 2009
in 2009 stopgezet. Daarnaast is de installatie voor de aanmaak van synthetisch zoutzuur
De afzet van de organische chloorderivaten
op het einde van het jaar in gebruik genomen.
naar de agrochemie en de farmaceutische
De opstart verliep volgens plan, en de
industrie had in 2009 te lijden onder de
eerste grote contracten voor 2010 werden
algemene malaise in beide sectoren.
binnengehaald.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
65
In Tessenderlo (België) werden de activiteiten
2010 de kosten goed onder controle moeten
van de ortochloroderivaten uitgebouwd. Deze
gehouden worden.
producten worden gebruikt in de nieuwere generatie agrochemicaliën. Daardoor hebben zij merkbaar minder te lijden onder de crisis in de landbouwsector. Hoewel de afzet van producten in Taile (China) veel minder sterk getroffen werd dan
‘Samenvoeging verkoopsactiviteiten Italië, Benelux en China vergroot efficiëntie’
in Europa, bleven ook hier de marges onder de verwachtingen. De oorzaak hiervan is een
De verdere integratie van de verschillende
verhoogde concurrentie op de binnenlandse
fabrieken, en een hogere bezettingsgraad
markt, door het wegvallen van de vraag uit de
van de installaties, moeten bijdragen tot een
exportmarkten.
duidelijke verbetering van de marges. Gezien de grote overeenkomsten
De verdere verzwakking van de Amerikaanse
in het productengamma, zullen de
dollar, en ook van het Britse pond, had
verkoopsactiviteiten van de vestigingen in
een negatief effect op de marge. Omdat
Italië, de Benelux en China samengevoegd
heel wat concurrenten in de dollarzone
worden. Dit zal niet alleen tot een grotere
produceren, had dit ook een impact op de
efficiëntie leiden, maar ook de positie van
concurrentiepositie van Tessenderlo Group.
Tessenderlo Group op de Aziatische markt
Naar het einde van het jaar toe, zorgde een
verstevigen.
stabilisatie van de wisselkoersen voor betere volumes en marges.
Vooruitzichten voor 2010 Vergeleken met 2009, worden voor 2010 geen grote schommelingen in de vraag verwacht. Hoewel het aanbod gekrompen is door de gedeeltelijke - stopzetting van de activiteiten bij verschillende marktspelers, zullen in 66
•
jaarverslag 2009
•
Focus
• Een strikte kostenbeheersing en operational excellence. • Een versterkte focus op de Aziatische markt.
Tessenderlo Group
Compounds
Zowel de pvc-compounds als de thermoplastische elastomeren (tpe’s) zagen hun verkochte volumes in 2009 aanvankelijk sterk dalen. De tpe’s kenden, net als Marvyflo®, een beter tweede semester door de heropleving van de automobielmarkt. Ook hun marges lagen op een behoorlijk niveau dankzij de dalende grondstoffenprijzen. Door de algemene structurele terugval van de afzetmarkten van pvc-compounds werd in Frankrijk een productievestiging gesloten. Activiteiten en producten
Trends en feiten in 2009
De activiteit ‘Compounds’ produceert diverse
De verkochte volumes van de pvc-
gebruiksklare pvc-mengsels en mengsels
compounds verminderden drastisch.
van thermoplastische elastomeren. Die zijn
Ondanks de daling van de grondstoffenprijzen
hoofdzakelijk bestemd voor de injectie- en
bleven de marges erg zwak. Samen met
de extrusiemarkt, met toepassingen in de
een algemene structurele terugval in de
bouwnijverheid (rolluiken, gevelbekleding,
afzetmarkten van pvc-compounds die al enig
raamdichtingen), de automobielsector
tijd werd gevoeld, leidde dit tot de sluiting
(airbagdeksels, dashboardhuiden,
van de vestiging van Saplast (Frankrijk) in
interieurafwerking en dichtingsystemen) en de
juli, waarbij een deel van de activiteiten werd
markt voor consumptiegoederen (handvaten
overgebracht naar TCT Polska (Polen) en
van huishoudtoestellen, balpennen en van
Thermoplastiques Cousin-Tessier (Frankrijk).
tandenborstels).
Deze maatregel leidde tot een reductie van de capaciteit en een daling van de kosten.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
67
Eind 2009 was er brand in een
vooral op het gebied van dichtingsystemen en
productieatelier van Thermoplastiques
stuurbekleding.
Cousin-Tessier. Die had slechts beperkte gevolgen voor de productie en
Marvyflo®, een compound bestemd voor
dienstverlening. Als gevolg van de brand is
dashboards, kende eveneens een zwak
de productie bij Thermoplastiques Cousin-
eerste semester. In het tweede halfjaar
Tessier voortaan samengebracht op één site.
verbeterde de situatie. Vooral op het einde van het jaar werden de vruchten geplukt van
Ook wat de thermoplastische elastomeren
de stijgende vraag naar een bepaald model
betreft, zijn de volumes sterk gedaald, vooral
waarin compounds van Tessenderlo Group
in het begin van het jaar. Dit is voornamelijk
zijn verwerkt. Marvyflo® genoot in verhouding
toe te schrijven aan de gedaalde verkoop
minder van de overheidsstimuli voor de
van nieuwe wagens. In het tweede semester
autosector, omdat het vooral wordt gebruikt
was sprake van een lichte heropleving, onder
in de hogere modellengamma’s, waar deze
impuls van de maatregelen die de overheden
maatregelen minder impact hebben.
in diverse landen namen om de autoverkoop te stimuleren, zoals schrootpremies.
‘De vervanging van gebruikelijke materialen door tpe’s deden de verkoop stijgen’
‘De marges van tpe’s en Marvyflo® bereikten opnieuw het normale niveau’ Door de daling van de grondstoffenprijzen bereikten de marges opnieuw een bevredigend niveau.
De grondstoffenprijzen daalden, waardoor de marges iets meer op het normale niveau
Vooruitzichten voor 2010
lagen. Bovendien blijven de autofabrikanten zoeken naar nieuwe toepassingen voor tpe’s
Met de komst van een aantal nieuwe
om de traditionele materialen te vervangen,
automodellen waarin de producten van Tessenderlo Group verwerkt zitten, in
68
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
combinatie met een algemene opleving van de autosector, zal de verkoop verder toenemen. De groei zal het sterkst zijn in Azië en vooral in China, dat intussen de grootste automobielmarkt ter wereld is geworden. Hier werden de commerciële teams dan ook versterkt.
‘Groeivooruitzichten dankzij het herstel van de automobielmarkt’ Zowel voor de tpe’s als voor Marvyflo® wordt een stijging van de verkoop verwacht, gezien het toenemend aantal toepassingen in de
Focus
• De kosten doen dalen door zo rationeel mogelijk te produceren en door ‘operational excellence’. • De klemtoon leggen op gespecialiseerde compounds en innovatie. • De positie in de automobielsector verstevigen door een grotere aanwezigheid in de Verenigde Staten en Azië, vooral China.
automobielsector. De grote troeven van deze producten zijn hun esthetische kwaliteiten, in combinatie met hun geringe gewicht en het feit dat ze gemakkelijk te transformeren zijn. Hierdoor leveren zij een belangrijke bijdrage tot een daling van het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot in het verkeer. De evolutie van de marges zal sterk afhangen van de grondstoffenprijzen, die op dit ogenblik moeilijk kunnen ingeschat worden.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
69
70
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Reliable partner for our stakeholders Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
71
3. Engagement
72
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Human Resources
Tewerkstelling
Group. Alleen door de juiste talenten aan te trekken, te motiveren en te behouden, kan de
Het personeelsbestand van de groep
groep verder groeien in de toekomst. In 2010
is geëvolueerd van 8 237 eind 2008
zullen de diverse waarden van Tessenderlo
naar 8 317 eind 2009, waarvan 2 379 in
Group – zoals strategiegerichtheid,
Frankrijk en 2 016 in België. Van het totaal
leiderschap, ondernemerschap en
personeelsbestand bekleden 12,04 % een
operationele uitmuntendheid – vertaald
management functie, 24,64 % zijn bedienden
worden in een gestandaardiseerde
en 63,33 % arbeiders.
aanpak op het gebied van rekrutering, competentiemanagement, training en
Het personeelsbestand nam toe in de
carriereontwikkeling, mobiliteit, performantie,
businessgroep Organische Specialiteiten door
talent resource planning en succession
de acquisitie van de resterende 50 % van de
planning.
Ferso-groep en bij Tessenderlo Kerley door organische groei. In Kunststofverwerking is
De rekrutering zal verder
het personeelsbestand door de doorgevoerde
geprofessionaliseerd worden. Ondanks het
herstructurering gekrompen met 206
beperkt aantal vacatures blijft Tessenderlo
personen.
Group voeling houden met de arbeidsmarkt, en blijft het bedrijf zich profileren als een
In 2009 zijn in totaal 511 functies geschrapt
aantrekkelijke werkgever.
door de sluiting van de vestigingen van Sotra Seperef (Quincieux) en Saplast in Frankrijk
Het Competence Management Model
en door het Oxygen-besparingsproject. Het
zal verder worden uitgerold in de hele
merendeel van deze functies werden bekleed
organisatie, en zal de basis vormen voor de
door personeelsleden met een contract van
andere HR-processen.
bepaalde duur en interims. Bij de sluiting van deze fabrieken zal een deel van het personeel
Ook het beleid en de processen op het vlak
pas in 2010 het personeelsbestand verlaten.
van training en career development zullen verder ontwikkeld en geïmplementeerd
Group Talent Management
worden. Daarbij zal de klemtoon liggen op de lerende organisatie, die de ontwikkeling
Talent Management is een van de
van haar medewerkers aanmoedigt, en
strategische processen binnen Tessenderlo Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
73
zichzelf steeds aanpast aan de strategie.
Hierdoor zal de aandacht voor strategie
Tessenderlo Group is een groot voorstander
en performantie binnen de organisatie nog
van mentoring en coaching.
meer aangescherpt worden. Managers en personeelsleden worden gemotiveerd en
Op het gebied van career development
gestimuleerd, zodat zij optimaal bijdragen tot
is het de bedoeling carrièrepaden met
de realisatie van de doelstellingen van het
langdurige en internationale opdrachten te
team, de afdeling en de hele onderneming.
stimuleren.
Dit dient te gebeuren met aandacht voor de ontwikkeling en de ambities van elk individu,
In de hele groep zal een nieuw en
en met respect voor de gemeenschappelijke
gestandaardiseerd performance
waarden.
management proces worden ingevoerd.
Evolutie gemiddeld personeelsbestand 2000
2500
1010000 000 Totaal: 8 460
8000 8 000
Buitenland: 6 417
6000 6 000 4000 4 000
België: 2 043
2000 2 000
74
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
00 2000
1500
Talent resource planning en succession
Tessenderlo Group heeft een brede visie op
planning zullen voortaan deel uitmaken van
verloning. Basislonen, variabele incentives
de jaarlijkse planningcyclus. Talent comités
op korte en lange termijn, voordelen en
zullen nagaan welke talenten in de toekomst
emolumenten zijn slechts een onderdeel
nodig zijn om de strategieën uit te voeren, en
hiervan. Dit vertaalt zich in een duidelijk
proactief die behoeften invullen.
en transparant verloningsbeleid: een mix van stimuli die prestaties en competenties
Compensation & benefits
vergroot, en die de bedrijfswaarden hoog houdt door het juiste gedrag te ondersteunen.
In 2009 heeft Tessenderlo Group haar verloningsbeleid in overeenstemming
Het salarismodel dat werd uitgewerkt voor de
gebracht met haar strategie.
groep, is niet alleen intern billijk. Er werd ook
Tewerkstelling per businessgroep Tessenderlo Kerley
438
Chemie Organische Specialiteiten Kunststofverwerking
Tewerkstelling per land Duitsland
1 960
Zuid-Amerika
211
Italië
285
China
301
2 609 3 310
93
Nederland Totaal 8 317
637
Verenigde Staten
721
Groot-Brittannië
1 388
België
2 016
Frankrijk Andere landen
2 379 286
Totaal 8 317
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
75
rekening gehouden met de geplogenheden
permanent wijzigende organisatie efficiënter
in de markten en sectoren waar Tessenderlo
doorvoeren.
Group actief is. In de toekomst zal de klemtoon op performantie binnen het
De functieclassificatie die in 2008 al werd
verloningsbeleid nog versterkt worden, door
uitgebouwd voor het topmanagement, werd in
het belang van het variabele deel in het totale
2009 gefinaliseerd voor de kaderleden van de
loonpakket te vergroten.
businessgroepen ‘Chemie’ en ‘Specialiteiten’.
Human Capital Management In 2009 werd een Human Resources Information System (HRIS)-strategie ontwikkeld. Die moet de HR-afdeling ondersteunen bij haar verdere evolutie naar een centrum van Talent Management. Dankzij de ‘Talent Suite’ software beschikken managers voortaan steeds over de nodige up-to-date gegevens om hun teams te leiden. Het HRIS maakt het mogelijk de strategische processen binnen heel Tessenderlo Group te implementeren.
Organisation Design & Development In 2009 werd voortgewerkt aan de ontwikkeling van gemeenschappelijke tools, zoals job description en job grading, voor alle vennootschappen van de groep. Hierdoor kan het HR-beleid de nodige veranderingsprocessen binnen een
76
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Innovatie
Voor Tessenderlo Group zijn verbetering en vernieuwing van producten en productieprocessen een prioriteit. Dit zorgt er mee voor dat Tessenderlo Group competitief blijft op de markten waarop ze actief is en verder kan groeien. Onderzoek en ontwikkeling worden voornamelijk uitgevoerd in de eigen modern uitgeruste laboratoria en proefinstallaties, al dan niet in samenwerking met externe partners. Ook in 2009 werden verschillende innitiatieven opgestart en projecten afgerond. Minerale chemie
In samenwerking met universiteiten en veterinaire onderzoeksinstellingen ontwikkelde
De flexibiliteit in de fosfaat-, de sulfaat- en
Aliphos een gamma voedingsstoffen en
de elektrolysefabrieken werd vergroot zodat
gecoate zuren die de rumen (pensmaag) van
het gebruik van een bredere waaier van
herkauwers beschermen. Zij vervangen de
grondstoffen – met andere specificaties –
inname van antibiotica.
mogelijk werd. Voor kaliumsulfaat is een toepassing Dankzij nieuwe investeringen in de
ontwikkeld waarbij de meststof via de bladeren
productie-uitrusting werd de verteerbaarheid
wordt opgenomen, wat veel efficiënter is voor
van de Aliphos-veevoederfosfaten nog
de landbouwer en het milieu.
verbeterd. Aliphos blijft zich inspannen om zo milieuvriendelijk mogelijk te produceren,
Binnen de onderzoeksafdeling van
met aandacht voor afvalbehandeling en
Tessenderlo Group werd, in samenwerking
een zo laag mogelijk fosfaatgehalte in mest.
met universiteiten, een aantal glycine-
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
77
metaalchelaten gesynthetiseerd en op de
productengamma uitgebreid. Deze derivaten
markt gebracht onder de naam ‘Alyglis’.
worden gebruikt in de meer moderne
Dit is een erg efficiënte manier om
gewasbeschermingsmiddelen.
microvoedingsstoffen in een dierendieet te verwerken.
Tessenderlo Kerley
Pvc
MPR Services
Het productieproces wordt continu verbeterd
MPR streeft naar permanente vernieuwing
om de activiteiten in de verschillende
en verbetering van haar dienstverlening
eenheden optimaal op elkaar af stemmen,
aan raffinaderijen voor het zuiveren
en om het energieverbruik en andere kosten
van solventen. Zo ontwikkelde het een
zo veel mogelijk te reduceren. In nauwe
thermisch recyclageproces voor hete
samenwerking met Franse universiteiten
kaliumcarbonaatoplossingen. Daarnaast
worden alle stappen in het productieproces
bouwde MPR een mobile recyclage-unit die
verder in detail geanalyseerd, om het zo
op negen verschillende manieren kan werken
dynamisch en zuinig mogelijk te maken.
en wereldwijd kan worden ingezet alsook een thermische recyclage-unit die zouten kan
Chloor-alkali
verwijderen uit glycolen en amines.
Dankzij de introductie van alternatieve processen voor de productie van
Vernieuwingen met betrekking tot de producten
ijzerchloride, kan de productie voortaan op elk ogenblik overschakelen op het
Via veldtesten wordt bij Tessenderlo Kerley
best beschikbare en/of goedkoopste
onderzoek gedaan om de efficientie in gebruik
basismateriaal.
en de effectiviteit van haar meststoffen te
Organische chloorderivaten
verbeteren en om nieuwe samenstellingen van haar producten voor gebruik in irrigatielandbouw uit te testen.
De kwaliteit van de ortho-chlorotolueenderivaten werd opgedreven en het
78
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Vernieuwingen met betrekking tot engineering en onderzoek & ontwikkeling
Rainbox II. Dit laatste werd ontworpen in samenwerking met een strategische partner, en in zes verschillende landen gecommercialiseerd.
Een patent werd toegekend voor het gebruik van MagThio® om het ozongehalte in
Specifiek in Nederland werd begin
drinkbaar water en afvalwater te verminderen.
2010 Dykasono gelanceerd, een
Daarnaast werd een patentaanvraag
geluidsdempende binnenriolering op basis
ingediend voor de productie van
van pvc-polymeertechnologie, bestemd voor
mangaanthiosulfaat. Een definitie ervan werd
gebouwen.
voorgesteld aan de American Association of Plant Food Control Officials (AAPFCO). TKI
In België werd een rioolsysteem in
wil mangaanthiosulfaat laten opnemen in de
polypropyleen geïntroduceerd, dat op
lijst van producten die zijn toegestaan door
de markt van de openbare werken de
het Environmental Protection Agency (EPA)
concurrentie aangaat met de traditionele
en de Toxic Substance Control Act (TOSCA).
systemen in beton en klei.
Kunststof leidingsystemen
De bi-axiaal georiënteerde leidingsystemen zijn sinds 2009 in alle markten beschikbaar.
In de loop van 2009 werden verschillende
Deze systemen weerstaan een hogere
nieuwe producten ontwikkeld. Om in te
inwendige druk dan een normale pvc-buis
spelen op het groeiend belang van de
met dezelfde wanddikte. Tot de sterkste
dienstverlening inzake watermanagement,
drukbestendige leidingsystemen behoren de
werd Dyka Rainclean op de markt gebracht.
Bioroc pvc-buizen van Sotra-Seperef.
Dit nieuw systeem filtert en behandelt het
Pvc compounds
regenwater dat gerecupereerd wordt op wegen en parkings, vooraleer het opnieuw in de bodem dringt. Daarnaast werd het
Een pvc-composietmateriaal werd
Duborain systeem dat dient voor de tijdelijke
ontwikkeld voor de productie van
opvang en de opslag van regenwater,
verstevigingselementen in venstersystemen.
aangevuld met een inspectiesysteem, de
Zij vervangen de gebruikelijke metalen
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
79
versteviging. Dit compound is geschikt voor de
van algen. Die biomassa kan dan worden
klassieke extrusiemachines, zodat het gebruik
aangewend voor de aanmaak van biodiesel.
ervan vrijwel geen investeringen vereist. PVC-
Het researchteam van Tessenderlo Group
verstevigingen hebben nog meer voordelen
evalueert het gebruik van superkritisch
ten opzichte van metaal. Zij zijn goedkoper,
koolstofdioxide tijdens de pvc-extrusie.
lichter en hun thermische isolatie is beter.
Verwacht wordt dat dit zal leiden tot een drastische beperking van het energieverbruik.
Een andere pvc-compound werd geïntroduceerd voor de aanmaak van schuimprofielen voor muur- en gevelkleding. De klassieke materialen hebben een aantal nadelen. Zij verkleuren, zetten uit en krimpen, absorberen vocht en zijn moeilijk te installeren. De nieuwe compounds kunnen daarentegen eenvoudig geëxtrudeerd worden op de beschikbare machines, zij bewaren uitstekend hun vorm en bieden een goede thermische isolatie. Bovendien liggen zowel de materiaal- als de installatiekosten lager. Zij zijn dan ook prima geschikt voor de buitenisolatie van woningen. Een pvc-formulering werd ontwikkeld voor leidingsystemen zodat ze schuimen en opzwellen in geval van brand. Hierdoor kunnen zij een snelle verspreiding van het vuur verhinderen. Er wordt gewerkt aan een compound op basis van Marvylan® voor de productie van transparante buizen voor de teelt
80
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Milieu, kwaliteit en veiligheid
Produceren op een manier die verantwoord is voor het milieu, de veiligheid en de gezondheid van werknemers en bevolking, is een basisvoorwaarde voor elke industriële activiteit.
Precies daarom stelt Tessenderlo Group de
Voor de invulling van dit alles doet
bescherming van mens en milieu centraal in
Tessenderlo Group een beroep op
haar dagelijks beleid. Daarbij is het streefdoel
internationaal erkende principes, waaronder
steeds verder te gaan dan de wettelijk
Responsible Care, Best Beschikbare
voorgeschreven verplichtingen. De groep
Technieken, ISO 14001, OHSAS 18001 en
maakt hiervoor jaarlijks aanzienlijke middelen
NFPA-normen. Zij dienen als leidraad voor
vrij.
optimalisatie.
Incidenten moeten zoveel mogelijk vermeden worden – alle ongevallen kunnen in principe worden voorkomen. Dat kan door de gepaste preventiemaatregelen te nemen. Met dit doel analyseren multidisciplinaire teams continu de situatie op het terrein. Dit is een sleutelelement van de ‘lerende organisatie’.
Trends en feiten in 2009
De hoge veiligheids- en milieuwaarden gelden
Milieuzorg
voor de diverse vestigingen van de groep, dus ook die met een lagere risicograad.
Jaarlijks wordt uitgebreid geïnvesteerd
De toepassing gebeurt onder meer via een
in leefmilieuprojecten in de verschillende
actief riskmanagementbeleid, eigen audits en
vestigingen. Dankzij dit beleid konden de
verzekeringsaudits.
emissies in het verleden sterk gereduceerd worden. Ook in 2009 investeerde Tessenderlo
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
81
Group in diverse projecten die het leefmilieu
betrekking tot classificatie, etikettering en
ten goede komen.
verpakking van gevaarlijke producten (de zogenaamde ‘CLP-directive’). Zij moet voor
Product stewardship
de producten van de groep tegen 1 december
Met betrekking tot product stewardship werd
2010 worden geïmplementeerd.
heel wat werk geleverd in het kader van de Europese REACH-wetgeving (‘Registratie,
De uitbouw van een elektronisch systeem
Evaluatie, Autorisatie en beperkingen van
om de Material Safety Data Sheets (MSDS)
Chemische stoffen’). Zo nam Tessenderlo
van gevaarlijke producten ter beschikking te
Group actief deel aan de consortia ter
stellen van de klanten, en op te volgen binnen
voorbereiding van de registratiedossiers voor
de eigen onderneming, is in voorbereiding.
de stoffen waarvan zij meer dan 1 000 ton De vrijwillige verbintenis van de pvc-industrie
produceert.
die de groep heeft onderschreven, leverde de Ook werden de verplichte SIEF-activiteiten
verwachte resultaten op. Voor meer informatie
(‘Substance Information Exchange
over de verbintenis en de resultaten, zie de
Forum’) uitgevoerd en opgevolgd voor
website www.vinyl2010.org. In deze context
de stoffen waarvoor Tessenderlo Group
heeft Eurocell (UK) geïnvesteerd in Merrit
als lead registrant genomineerd werd
Plastics, een bedrijf dat oude PVC-ramen
(o.a. kaliumhydroxide, kaliumsulfaat en
recycleert.
benzylchloride). Nog in verband met product stewardship werd in 2009 de Europese integratie van de gewasbeschermingsmiddelen Surround® voorgezet.
Water, lucht en bodem De aanzet werd gegeven voor de invoering
In 2009 werden in verschillende vestigingen
van de GHS-reglementering (‘Global
van de groep investeringen doorgevoerd om
Harmonised System’) die voor Europa
emissies naar lucht en water waar mogelijk
vertaald is in de Europese richtlijn met
nog verder te beperken.
82
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
In het kader van de afspraken die gemaakt
nadelig beïnvloed door het verlaagde
werden met de Vlaamse overheid tijdens
productieniveau.
het hervergunningsdossier, werden bij Tessenderlo Chemie in Limburg (België)
In 2009 is op de mvc-fabriek in
projecten gestart rond de wijziging van de
Tessenderlo (België) een uitgebreide
afvalwaterlozing en de herschikking van de
energiestudie uitgevoerd om bijkomende
slibbekkens. Dit wordt de komende jaren
energiebesparende maatregelen in kaart
verder geconcretiseerd.
te brengen. De uitvoering ervan moet ervoor zorgen dat de doelstellingen uit het
Met betrekking tot de historische
energieplan tijdig worden gehaald.
bodemverontreiniging van de fabrieksterreinen in Limburg, werden in 2009
Een andere belangrijke ontwikkeling op
beschrijvende bodemonderzoeken ingediend.
energiegebied is de start van de bouw
Op dit ogenblik zijn bodemsaneringsprojecten
van de onafhankelijke 420 MW STEG-
in voorbereiding.
elektriciteitscentrale (stoom en gas) van T-power. De bouwwerken lopen volgens
Eind 2009 heeft de Europese Commissie via
planning en de opstart is voorzien in 2011.
het ‘Life+’-programma aan LVM financiële
Kwaliteitsdienst
steun toegezegd voor de uit te voeren bodemsaneringswerken ter hoogte van de mvc-fabriek te Tessenderlo (België). Dit
Ook in de loop van 2009 heeft de
was te danken aan het unieke innovatieve
kwaliteitsdienst de verschillende afdelingen
karakter van de saneringstechniek op
verder begeleid bij:
basis van bacteriën. Die is tot stand gekomen na jarenlang onderzoek in samenwerking met de Universiteit Gent en
• het implementeren en in stand houden van
de kwaliteitsmanagementsystemen volgens de internationaal erkende normen;
bodemsaneringdeskundigen.
• het behouden van de vereiste certificaties
Aandacht voor energie
voor de commercialisering van de producten
De energieprestaties van de productie-
op de verschillende markten.
installaties werden in 2009 over het algemeen
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
83
Veiligheid
project (Training Operators) wordt, naast
de basisveiligheidsaspecten, ook het veilig
De productie-eenheden van Tessenderlo
werken in de praktijk toegelicht.
Group hebben ondanks de economische crisis ook in 2009 belangrijke investeringen
Relaties met de gemeenschap
doorgevoerd op het vlak van veiligheid. In de vestigingen van West-Limburg (België) werd
Een cruciaal aspect van ‘corporate social
onder meer een nieuw gasdetectiesysteem
responsibility’ zijn de goede relaties die
geïnstalleerd in de productie-eenheid voor
Tessenderlo Group onderhoudt met de lokale
mvc. Hierdoor kunnen eventuele gaslekken
gemeenschap rondom de verschillende
nog preciezer worden opgespoord.
vestigingen. Het is erg belangrijk dat tussen de onderneming en de omwonenden een
De principes van ‘continu verbeteren’ worden
goede verstandhouding heerst. Openheid
zowel toegepast op de procesveiligheid als op
en een vlotte communicatie spelen daarbij
het veiligheidsgedrag.
een sleutelrol. Een goed voorbeeld zijn de opendeurdagen, waarbij de omwonenden
De nodige aandacht wordt besteed aan de
geïnformeerd worden over het reilen en zeilen
communicatie over veiligheid, onder meer
binnen de productievestigingen.
tijdens het overleg met de hiërarchische lijn en tijdens ‘toolbox-meetings’. Bij deze
Maar de sociale rol van de onderneming reikt
laatste worden op de werkvloer in kleine
verder dan de onmiddellijke buurt errond. Met
groepen veiligheidsthema’s besproken.
name naar de jongeren toe is het belangrijk
Ook tijdens de veiligheidsobservatie- en
dat zij zich een objectief oordeel kunnen
communicatierondgangen (VOC’s) wordt
vormen over de chemische nijverheid in
intensief over verbetermogelijkheden met
het algemeen en Tessenderlo Group in het
betrekking tot veiligheid gepraat.
bijzonder. Zij moeten zich bewust worden van de grote rol die deze industrie speelt in hun
In de standaard basisopleiding van zowel
dagelijks leven. Een nauwe samenwerking
operatoren als arbeiders bij productie en
met het onderwijs is daarvoor belangrijk. Dit
onderhoud, wordt een extra klemtoon gelegd
vertaalt zich concreet in bedrijfsbezoeken en
op veiligheid. In het zogenaamde TOPS-
diverse initiatieven die de brug slaan tussen industrie en onderwijs.
84
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Vooruitzichten voor 2010
worden in het kader van het Life+ programma van de Europese Commissie.
Milieuzorg Diverse maatregelen om de bodem te Met betrekking tot product stewardship zal
beschermen en emissies naar de lucht verder
in 2010 zowel inzake REACH als CLP heel
te reduceren, zullen worden uitgevoerd.
wat werk geleverd worden. Voor REACH dienen de eerste registratiedossiers tegen
Op het vlak van energie zullen de komende
1 december 2010 ingediend te worden bij de
jaren de nodige maatregelen worden
Europese instantie voor Chemische stoffen
genomen om de doelstellingen te halen die
(ECHA). Binnen Tessenderlo Group betreft het
zijn vastgelegd in de energieplannen.
een vijftigtal dossiers die ingediend moeten worden voor diverse stoffen. Met betrekking
Veiligheid
tot de wetgeving rond classificatie en labelling (CLP), dient de implementatie voor de zuivere
In 2010 wordt het veiligheidsthema ‘Denk
stoffen eveneens te zijn afgerond tegen
vooruit!’ gelanceerd. Het illustreert het
1 december 2010.
belang van goed voorbereid te zijn op het werk en op mogelijke noodsituaties. Naast
Wat water betreft, ligt voor de vestigingen
de menselijke aspecten – met name het
in Limburg (België) de focus de komende
veiligheidsgedrag van de medewerkers – blijft
jaren op de verdere aanpassing van het
de focus op de veiligheid van de installaties.
afvalwatercircuit. Ook bij verschillende
Het opleidingsprogramma met de aangepaste
andere vestigingen van de groep zullen
veiligheidsopleidingen en trainingen zal nog
verdere investeringen worden uitgevoerd met
verder worden uitgebreid.
betrekking tot afvalwaterzuivering. Voor de vestigingen van Tessenderlo Chemie in Limburg zullen de nodige bodemsaneringsprojecten worden uitgevoerd. De saneringswerken ter hoogte van de mvc-fabriek zullen gedeeltelijk gesubsidieerd
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
85
Risicobeheer
Zoals elke onderneming wordt Tessenderlo Group geconfronteerd met een aantal mogelijke risico’s. Sommige daarvan gelden voor het bedrijfsleven in het algemeen, andere zijn eigen aan de aard van de activiteiten. Voor al deze risico’s heeft de groep procedures uitgewerkt om de mogelijke impact ervan te beperken. Omdat de geïdentificeerde risico’s geen statisch gegeven zijn, maar onderhevig zijn aan interne en externe factoren, werd ook in 2009 een aantal maatregelen geïmplementeerd om ze beter te beheersen.
Concreet onderscheidt Tessenderlo Group
verkoop van goederen. De kasstroom kan
drie grote groepen van risico’s: financiële,
hierdoor beïnvloed worden.
operationele en strategische. Om het risico in te dijken, heeft Tessenderlo
1. Financiële risico’s (*)
Group een kredietbeleid opgesteld met aanvragen voor kredietlimieten,
Kredietrisico
goedkeuringsprocedures en een voortdurende bewaking van het kredietrisico.
Het kredietrisico is het risico van wanbetaling
Daarnaast wordt de inning van een deel
door een tegenpartij met betrekking tot de
van het openstaand krediet uitbesteed (‘factoring’).
(*) V oor een meer gedetailleerd overzicht van de financiële risico’s met betrekking tot de situatie in 2009, verwijzen we naar het hoofdstuk ‘Financiële instrumenten’ van de toelichting bij de geconsolideerde rekening.
86
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Liquiditeitsrisico
schommelingen in de wisselkoersen. Tessenderlo Group is blootgesteld aan
Het liquiditeitsrisico is het risico dat een
een wisselkoersrisico op de verkopen,
onderneming over onvoldoende middelen
de aankopen en rentedragende leningen
beschikt om haar financiële verplichtingen bij
uitgedrukt in een andere munt dan de
de terugbetalingsdatum te kunnen nakomen.
functionele munt van de onderneming. De
Niet voldoen aan de financiële verplichtingen
munten die aanleiding geven tot dit risico zijn
kan leiden tot significant hogere kosten, en
voornamelijk GBP, USD, PLN, HUF, YEN en
het kan de reputatie negatief beïnvloeden.
CHF.
Tessenderlo Group maakt op regelmatige basis korte- en langetermijnvooruitzichten om
Tessenderlo Group beschermt alle transacties
de financiële middelen te kunnen afstemmen
in vreemde valuta waartoe het zich verbonden
met de vooropgestelde noden. De groep
heeft (‘hedging’). Dochterondernemingen
houdt bovendien bepaalde kredietlijnen aan.
zijn ook verplicht hun nettopositie in vreemde munt, indien het gaat om gefactureerde
Prijsrisico
bedragen (klanten, leveranciers), te communiceren aan Tessenderlo Finance,
Het prijsrisico is gekoppeld aan fluctuerende
een Belgische dochteronderneming die
grondstoffenprijzen. Die kunnen de winst- en
werd opgericht in januari 2006. Alle posities
kasstroom beïnvloeden.
worden samengevoegd op het niveau van Tessenderlo Finance. De nettosaldi,
Tessenderlo Group anticipeert op
die erg klein zijn, worden dan gekocht of
schommelingen in de energieprijzen door een
verkocht op de markt. De belangrijkste
centraal aankoopbeleid.
beheersinstrumenten die gebruikt worden, zijn de spot, aankoop en verkoop van
Wisselkoersrisico
munten, gevolgd door valuta swaps.
Het wisselkoersrisico is het risico dat de kasstroom kan beïnvloed worden door
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
87
2. Operationele risico’s
van procesrisico’s, met een evaluatie van risico’s op het gebied van veiligheid, milieu,
Risico’s met betrekking tot de productieactiviteit (operationele aspecten)
productie en kwaliteit. Ook worden de nodige maatregelen getroffen met betrekking tot risicocontrole, zoals preventief onderhoud, een voorraad kritieke reserveonderdelen en
De activiteiten van productiefaciliteiten zijn
operationele procedures.
onderworpen aan tal van risico’s en gevaren, met inbegrip van industriële ongevallen,
Het Risk Management department heeft in
stroomuitval, defecten in kritieke uitrustingen
2009 veiligheidsaudits uitgevoerd in de
en brand. Ook de aansprakelijkheden gelinkt
verschillende productiesites van Eurocell
aan de activiteiten vallen hieronder, inclusief
(UK). Tal van andere vestigingen waren het
de aansprakelijkheid ten gevolge van de door
onderwerp van een audit door een externe
Tessenderlo Group geproduceerde producten.
verzekeraar, in samenwerking met het Risk
Onderbrekingen in de activiteiten leiden tot
Management Department. Hieruit bleek
het verlies van productievolumes, wat op zijn
de doeltreffendheid van de initiatieven van
beurt een negatieve invloed kan hebben op de
Tessenderlo Group om de veiligheid naar de
winst en de kasstroom.
werknemers, het bedrijf, de omgeving en het milieu te verhogen. Een andere, erg positieve
Tessenderlo Group kan onderworpen worden
vaststelling is dat het hier om een continu en
aan verplichtingen - onder meer in verband
dynamisch proces gaat. In 2009 werden de
met vervuiling, beroepsziekten of andere
volgende fabrieken geaudit:
gevaren - waarvoor ze niet verzekerd is of kan worden, met inbegrip van activiteiten uit het verleden. Een eventueel groot onverzekerd verlies zou de toekomstige opbrengsten
• Frankrijk: Profex, Calaire Chimie, Produits
Chimiques de Loos, Chemilyl, Soleval NordEst, Atemax Nord-Est;
• • België: TC Ham, TC Tessenderlo, LVM, Groot-Brittannië: PB Gelatins UK;
negatief kunnen beïnvloeden. Deze risico’s worden zoveel mogelijk
Dyka Plastics, Wymar International.
beperkt door een systeem voor het beheer
88
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Verdere inspanningen op het vlak van
voor de naleving van de nieuwe wetten
risk management werden geleverd via de
en reglementen, en voor mogelijke
preventie bij diverse projecten, onder meer
rechtszaken in verband met milieu- en
de bouw van het vatenplein en de gasdetectie
gezondheidskwesties.
bij LVM te Tessenderlo (België), en de verwarming van tanks bij Tessenderlo Chemie
Omdat veiligheid een kernwaarde is voor
Rotterdam.
Tessenderlo Group, volgt het bedrijf de milieu-, gezondheids- en veiligheidswetgeving
Risico’s met betrekking tot de productieactiviteit (verzekeringsaspecten)
proactief op, en implementeert het veiligheidsrichtlijnen in alle vestigingen. Aansluitend op de audits door de externe verzekeraar of door het interne Risk
Daarnaast is er een verzekeringsdekking
Management Department (zie hierboven),
voor de operationele risico’s, met inbegrip
worden eventuele aanbevelingen meteen
van een maximale, voor Tessenderlo
omgezet in concrete aanpassingen op het
Group haalbare dekking van het risico op
operationele niveau.
schade aan eigendom (inclusief aspecten
Risico’s met betrekking tot het opvolgen van richtlijnen
van de activiteitsonderbreking op bijna alle vestigingen), operationele en andere aansprakelijkheden.
Deze risico’s gaan gepaard met het niet
Risico’s met betrekking tot milieu, gezondheid en veiligheid
volledig naleven van interne of externe wetten, beleidsvoorschriften of instructies. Zij kunnen een belangrijke negatieve impact
De activiteiten van Tessenderlo Group
hebben op de kasstroom en de resultaten, en
zijn onderworpen aan strikte wetten en
aanleiding geven tot mogelijke rechtszaken.
reglementen met betrekking tot milieu en gezondheid. Die kunnen in de loop der tijd
Tessenderlo Group controleert de correcte
wijzigen. Hierdoor ontstaat een mogelijke
naleving van alle richtlijnen via een systeem
blootstelling aan significant hogere kosten
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
89
van interne audit. Dit systeem wordt
tevens op het niveau van de groep evalueert.
gecontroleerd door het auditcomité.
In dit kader zal ook het risico bewustzijn doorheen de organisatie worden verhoogd.
3. Strategische risico’s
Het entreprise risk management systeem dat op basis hiervan zal worden geïmplementeerd
Risico’s met betrekking tot de strategie zijn
zal de groep toelaten de risico beheersing te
gekoppeld aan de keuze van producten,
verhogen evenals haar strategische keuzes te
markten en bedrijfsmodellen. De strategische
maken mede op grond van de risicofactoren.
keuzes van de business units kunnen de resultaten van de groep sterk beïnvloeden. In 2009 heeft Tessenderlo Group een verder doorgedreven proces van strategische planning ingevoerd die moet toelaten de strategische risico’s van de groep nog beter te beheersen door voor elke business unit de strategie, het proces, de inhoud en de overeenstemming met de groepsstrategie grondig te analyseren.
4. Risicobeheersingkader In 2008 werd gestart met een gestructureerde analyse van de diverse operationele risico’s binnen de businessgroep ‘Chemie’. Vanaf eind 2009 wordt dit initiatief verder gezet , onder impuls van het auditcomité, met een globaal ‘entreprise risk management’-project dat naast de operationele risico’s ook de andere risico’s in kaart brengt en er de impact van niet alleen op business unit niveau maar
90
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Verklaring inzake deugdelijk bestuur(1)
Een transparant beheer
over zijn werkzaamheden aan de algemene vergadering.
Tessenderlo Chemie aanvaardt de Belgische Corporate Governance Code als haar
De raad van bestuur heeft als taak het succes
referentiecode, en staat volledig achter de
van Tessenderlo Chemie en Tessenderlo
principes van deugdelijk bestuur die deze
Group op lange termijn te bewerkstelligen.
code vermeldt. In uitvoering daarvan heeft de
Hij promoot en garandeert ondernemend
raad van bestuur op 10 november 2005 het
leiderschap, en draagt er zorg voor dat risico’s
Corporate Governance Charter (hierna het
kunnen worden ingeschat en beheerd. De
‘Charter’ genoemd) goedgekeurd. De meest
raad van bestuur beslist over de waarden
recente aanpassing dateert van 7 januari
en de strategie van de vennootschap, haar
2010. Het charter kan worden geraadpleegd
risicoprofiel en de sleutelelementen van haar
op de website van Tessenderlo Group:
beleid. Daarnaast draagt de raad belangrijke
www.tessenderlogroup.com.
bewakings- en controleverantwoordelijkheden.
De raad van bestuur
De vennootschap wordt geldig vertegenwoordigd door de voorzitter van
Rol en verantwoordelijkheden
de raad van bestuur, ofwel door twee bestuurders die samen optreden.
De raad van bestuur is het hoogste bestuursorgaan van de vennootschap. Hij
Op 7 januari 2010 werd beslist de functies van
wordt benoemd door de aandeelhouders voor
Chief Executive Officer (CEO) en voorzitter
een periode van vier jaar. Overeenkomstig
van de raad van bestuur op te splitsen,
artikel 18 van de statuten heeft hij volheid
conform de richtlijnen van de Corporate
van bevoegdheid. De raad van bestuur is
Governance Code (2). De voorzitter moet
een collegiaal orgaan dat verslag uitbrengt
instaan voor een efficiënte werking van
(1) De tekst weerspiegelt het Corporate Governance Charter zoals dat gold in 2009. Eventuele aanpassingen in begin 2010 worden in de tekst vermeld. Voor de meest up-to-date situatie verwijzen we naar de huidige versie van het charter op onze website. (2) D e beslissing om de voormalige CEO te benoemen tot voorzitter van de raad van bestuur, is ingegeven door de bezorgdheid om de continuïteit van het beleid en een vlotte overgang tussen de oude en de nieuwe CEO te verzekeren.
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
91
de raad van bestuur, en voor een vlotte
• Bestuurders, zonder uitvoerende functie:
samenwerking tussen de raad en de CEO.
- Michel Nicolas
(juni 2010)
De CEO is op zijn beurt verantwoordelijk
- François Schwartz
(juni 2011)
voor de operationele leiding van Tessenderlo
- Antoine Gendry
(juni 2013)
Group, en voor de uitvoering van de
- Frank Coenen
(juni 2013)
beslissingen van de raad van bestuur. De
- Valère Croes
(juni 2013)
CEO wordt in zijn taken bijgestaan door het
(vanaf 3 juni 2009)
Group Management Committee(3).
Samenstelling
• Onafhankelijke bestuurders
De samenstelling van de raad van bestuur
- Paul de Meester
(juni 2011)
van Tessenderlo Chemie zag er op 31
- Jaak Gabriels
(juni 2011)
december 2009 als volgt uit (4) :
- Baudouin Michiels
(juni 2011)
- Bernard Pache
(juni 2011)
- Thierry Piessevaux
(juni 2011)
- Alain Siaens
(juni 2010)
- Karel Vinck
(juni 2011)
- Valère Croes
tot 2 juni 2009
(5)
(6)
, zonder
uitvoerende functie:
• Voorzitter, uitvoerend bestuurder:
- Gérard Marchand (einde mandaat juni 2010)
(3) V oor een meer gedetailleerde beschrijving van de respectievelijke taken verwijzen we naar het Charter op www.tessenderlogroup.com. (4) G elet op de duurtijd van de huidige mandaten, is de raad van bestuur niet in de mogelijkheid om de richtlijnen van de Code inzake genderdiversiteit en diversiteit in het algemeen in de praktijk te brengen. Daarentegen werd bij de samenstelling van de raad wel rekening gehouden met de complementariteit inzake bekwaamheid, ervaring en kennis van de bestuurders. (5) Op 15 januari 2010 werd Frank Coenen benoemd als CEO en werd derhalve uitvoerend bestuurder. (6) O vereenkomstig paragraaf 4.10 van het Charter wordt een bestuurder als onafhankelijk beschouwd als hij of zij op zijn minst voldoet aan de onafhankelijkheidsvoorwaarden vervat in artikel 526 ter van het Wetboek van vennootschappen. Bij de beoordeling van de onafhankelijkheid wordt ook rekening gehouden met de voorwaarden omschreven in bijlage A van de Belgische Code voor deugdelijk bestuur. Volgens de informatie waarover de raad van bestuur beschikt, voldoen de onafhankelijke bestuurders van Tessenderlo Chemie aan de bovenvermelde onafhankelijkheidscriteria. Er werden geen uitzonderingen aan de raad gemeld.
92
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
De raad van bestuur werd bijgestaan door
beslissingen die in dit verband worden
Adrien Carton de Wiart, in zijn hoedanigheid
genomen.
van secretaris-generaal van de vennootschap. Vanaf 1 januari 2010 neemt Annemie Van
Sinds januari 2010 zijn het vergoedings- en
Walleghem het secretariaat van de raad van
het benoemingscomité gefusioneerd.
bestuur waar. De niet-uitvoerende bestuurders ontvangen
Vergoedingsbeleid
een vaste bezoldiging, en per vergadering een vergoeding voor verplaatsingskosten. De
Op basis van artikel 21 van de statuten
totale jaarlijkse bezoldiging bedraagt 53 679
dat werd gewijzigd door de buitengewone
EUR per mandaat, exclusief de eventuele
algemene vergadering van 5 juni 2007, is het
vergoeding voor verplaatsingskosten.
aan de raad van bestuur van Tessenderlo
Voorts werden zitpenningen toegekend
Chemie om voorstellen te doen met
voor een bedrag van 1 240 EUR per
betrekking tot de vergoedingen die worden
vergadering van het vergoedingscomité,
toegekend aan de leden van de raad van
het benoemingscomité en ook het comité
bestuur.
van onafhankelijke bestuurders opgericht overeenkomstig artikel 524 van het Wetboek
Een bijzonder comité dat binnen de raad
van vennootschappen. Voor het auditcomité
van bestuur is opgericht – namelijk het
bedraagt de zitpenning per vergadering 3 000
vergoedingscomité - doet voorstellen aan de
EUR per bestuurder, en 4 500 EUR voor de
raad van bestuur met betrekking tot:
bestuurder die het auditcomité voorzit.
• De vergoeding voor het deelnemen aan de
De voorzitter, uitvoerende bestuurder ontving
• Vergoedingen toegekend voor opdrachten
uit drie verschillende onderdelen, die door het
vergaderingen van de raad.
die verband houden met bijzondere
in 2009 een bezoldigingspakket dat bestond vergoedingscomité werden voorgesteld:
• Een vaste vergoeding van 611 016 EUR
mandaten.
in 2009 in vergelijking met 590 352 EUR
Het vergoedingscomité beoordeelt ook de
in 2008. In dit bedrag is de vergoeding als
uitvoeringsmodaliteiten van de verschillende
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
93
•
bestuurder, identiek aan de niet-uitvoerende
stemmen. Indien geen unanimiteit kan worden
bestuurder, begrepen.
bereikt, wordt de beslissing genomen met een
De variabele vergoeding voor 2009 bedraagt
gewone meerderheid, waarbij de voorzitter
nul EUR als gevolg van het niet behalen van
van de zitting over een doorslaggevende stem
de financiële objectieven. In 2008 werd een
beschikt.
bonus van 472 282 EUR uitgekeerd;
• De toekenning van 20 000 aandelenopties in
Tijdens het werkingsjaar 2009 is de raad
het kader van het ‘stock option plan’ voor het
van bestuur zes keer bijeengekomen. De
topmanagement van de groep. Er werden
aanwezigheidsgraad bedroeg 93,5 % tegen
geen opties uitgeoefend.
75 % in 2008.
De voorzitter uitvoerende bestuurder genoot
Bijzondere comités
in 2009 van dezelfde voordelen van het Voorzorgsplan van Tessenderlo Chemie als
Algemeen
alle andere bedienden en kaderleden. De kost van het plan bedraagt 14,35 % van de
De raad van bestuur kan binnen zijn schoot
desbetreffende salarismassa.
bijzondere comités oprichten om bepaalde specifieke aangelegenheden te analyseren
Werking
en de raad van bestuur hierover te adviseren. De uiteindelijke beslissingsbevoegdheid
Overeenkomstig artikel 16 van de statuten
blijft echter bij de raad van bestuur,
van Tessenderlo Chemie vergadert de raad
overeenkomstig de wettelijke bepalingen en
van bestuur telkens hij het nodig acht. Dat
de statuten.
gebeurt na oproeping door de voorzitter of wanneer twee bestuurders erom verzoeken.
Concreet had de raad van bestuur
De raad van bestuur kan slechts geldig
van Tessenderlo Chemie in 2009 een
beraadslagen wanneer de meerderheid van
benoemingscomité, een vergoedingscomité
de bestuurders aanwezig of vertegenwoordigd
en een auditcomité. Zoals hierboven
zijn. De raad van bestuur streeft ernaar
vermeld, zijn het benoemingscomité en
beslissingen te nemen met eenparigheid van
het vergoedingscomité sinds januari 2010 gefusioneerd.
94
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Op 7 januari 2010 besliste de raad van
Het benoemingscomité was op 31 december
bestuur een strategisch comité op te richten.
2009 als volgt samengesteld:
De voorzitter Gérard Marchand en de leden van de raad van bestuur, Bernard Pache, Antoine Gendry, Baudouin Michiels en Karel Vinck zetelen in dit comité.
• Paul de Meester (voorzitter) • Antoine Gendry • Baudouin Michiels Het benoemingscomité is tijdens het
Deze bijzondere comités streven ernaar
werkingsjaar 2009 een keer samengekomen.
beslissingen te nemen met eenparigheid van
Zoals in 2008 bedroeg de aanwezigheidsgraad
stemmen. Indien geen unanimiteit kan worden
100 %.
bereikt, wordt de beslissing genomen met een gewone meerderheid.
Het vergoedingscomité
Na elke vergadering van een bijzonder comité
Het vergoedingscomité heeft als opdracht de
ontvangt de raad van bestuur een mondeling
raad van bestuur te adviseren en bij te staan
of schriftelijk verslag van de beraadslaging en
bij het opstellen van het bezoldigingsbeleid
de aanbevelingen.
voor de uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders, en voor de leden van het
Het benoemingscomité
management committee. De uiteindelijke beslissingsbevoegdheid blijft echter bij de
Het benoemingscomité moet de raad
algemene vergadering voor zover het de
van bestuur adviseren en bijstaan bij de
bestuurders betreft, en bij de raad van bestuur
benoeming van de bestuurders. Het moet
met betrekking tot leden van het management
ook de ‘Chief Executive Officer’ (CEO)
committee.
bijstaan en adviseren bij de aanstelling van de leden van het management committee. Het
Het vergoedingscomité was op 31 december
benoemingscomité zorgt ervoor dat de (her)
2009 als volgt samengesteld:
benoemingsprocedures op een professionele en objectieve wijze plaatsvinden. De uiteindelijke beslissingsbevoegdheid blijft echter bij respectievelijk de algemene vergadering en de raad van bestuur.
• Valère Croes (voorzitter) • Paul de Meester • Antoine Gendry • Alain Siaens
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
95
Het vergoedingscomité is tijdens
De controleopdracht van het auditcomité en
het werkingsjaar 2009 twee keer
de daarmee verbonden rapporteringplicht,
samengekomen. Zoals in 2008 bedroeg de
heeft betrekking op Tessenderlo Group als
aanwezigheidsgraad 100 %.
geheel. Zij omvat de financiële rapportering, de interne controle en risicobeheer en het
Vanaf 7 januari 2010, werden het
intern en extern auditproces.
benoemingscomité en het vergoedingscomité samengevoegd tot één comité. Het
De financieel directeur, de interne auditor, de
benoemings- en vergoedingscomité is als
beheerscontroleur en de commissaris kunnen
volgt samengesteld:
op de vergaderingen van het auditcomité
• • Valère Croes • Antoine Gendry • Alain Siaens
Paul de Meester (voorzitter)
worden uitgenodigd. Het auditcomité was op 31 december 2009 als volgt samengesteld:
Het auditcomité Het auditcomité heeft als taak de raad van
• Valère Croes (voorzitter) • Thierry Piessevaux • François Schwartz
bestuur bij te staan en te adviseren in zijn
In de loop van 2010 werd Baudouin Michiels
toezichtverantwoordelijkheden met betrekking
opgenomen in het auditcomité.
tot de controle in de meest algemene zin. Het wordt voorgezeten door Baron V. Croes,
Hiermee voldoet de vennootschap aan
licenciaat in wiskunde en actuariaat, wiens
de vereiste dat het auditcomité minstens
jarenlange ervaring in de verzekeringswereld
één onafhankelijke bestuurder telt met de
en de industrie, en als voorzitter van
nodige deskundigheid op het gebied van
verscheidene auditcomités, garant staat
boekhouding en audit.
voor een grondige financiële kennis. Bovendien beschikken de andere leden van
Het auditcomité is tijdens het werkingsjaar
het auditcomité over jarenlange ervaring in
2009 vier maal bijeengekomen. Zoals in 2008
posities waar zij financiële expertise aan de
bedroeg de aanwezigheidsgraad 100 %.
dag leggen.
96
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Albert Vasseur
Jan Vandendriessche Mel de Vogue
Pol Deturck
Frank Coenen
Jordan Burns Jettie Van Caenegem
Het Group Management Committee
Eddy Vandenbriele
financiële verslaggeving, de opvolging ervan en de toelichting erover aan de raad van
Rol en verantwoordelijkheden
•
De raad van bestuur vertrouwt de operationele leiding van de groep toe aan
bestuur; Het voorbereiden van de jaarrekening overeenkomstig de boekhoudprincipes en waarderingsregels van de vennootschap.
de Chief Executive Officer (CEO). De CEO wordt bijgestaan door de leden van het Group
Samenstelling
Management Committee (GMC). Op 31 december 2009 zag de samenstelling De operationele leiding van de vennootschap
van het Group Management Committee van
omvat onder meer:
Tessenderlo Chemie er als volgt uit:
• Het dagelijks bestuur van de vennootschap; • De voorbereiding en de uitvoering van de •
beslissingen van de raad van bestuur;
De organisatie van de interne audit, zonder afbreuk te doen aan de toezichtfunctie van de raad van bestuur;
• Het voorbereiden van het budget en de
• Gérard Marchand – voorzitter • Frank Coenen – Chief Operating Officer • Albert Vasseur - businessgroep ‘Kunststofverwerking’
• Jan Vandendriessche - businessgroep ‘Organische specialiteiten’
• Pol Deturck - businessgroep ‘Chemie’ Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
97
De gewone vergaderingen van het Group
Vergoedingsbeleid
Management Committee werden tevens bijgewoond door de secretaris-generaal,
De bezoldiging van de leden van het Group
Adrien Carton de Wiart, de directeur HR en
Management Committee wordt vastgesteld
ICT, Eddy Vandenbriele en de CFO, Christian
op basis van de aanbevelingen van het
Vrebosch. Op 1 juli ging Christian Vrebosch
vergoedingscomité.
met pensioen. Hij werd vervangen door de nieuwe CFO, Mel de Vogue. Op 1 oktober
Het bezoldigingspakket en de samenstelling
2009 werd Jettie Van Caenegem benoemd
ervan worden jaarlijks geanalyseerd op basis
tot Group General Counsel. Adrien Carton
van een studie die wordt uitgevoerd door
de Wiart, secretaris-generaal is op 27 januari
een gespecialiseerd extern bureau. Zo kan
2010 overleden.
rekening gehouden worden met de geldende marktcondities.
Op 15 januari 2010 volgde Frank Coenen, Gérard Marchand op als CEO van
Om de volledige motivatie en loyaliteit
Tessenderlo Group en werden Jordan Burns
van de managers aan de groep te kunnen
(Tessenderlo Kerley), Eddy Vandenbriele,
garanderen, dient de vaste vergoeding op
Jettie Van Caenegem en Mel de Vogue
een internationaal concurrentieel niveau te
opgenomen in het Group Management
liggen. Het variabel gedeelte bedraagt 40 %
Committee.
voor de COO en 30 % voor de andere leden van het GMC. De te realiseren objectieven
Evaluatie
zijn van financiële aard en hebben zowel betrekking op de resultaten van de groep
De evaluatie van de leden van het Group
als op de resultaten van de business-
Management Committee gebeurt op
groep en de business units waarvoor ze
permanente basis, met name door de
verantwoordelijkheid dragen. Daarbij wordt
collega’s onderling. Wanneer iemand
rekening gehouden met de specifieke
vraagtekens heeft bij de bijdrage van een
omstandigheden van de activiteitensector of
bepaald collega-lid, kan hij hiervoor terecht
de business units.
bij de voorzitter van het Group Manangement Committee. In 2009 heeft die geen
De leden van het GMC krijgen ook de
opmerkingen ontvangen.
mogelijkheid om, net als alle voornaamste
98
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
leidinggevenden binnen de groep (het
uitgegeven. Deze inschrijvingsrechten
“Leadership Team”), deel te nemen aan
kunnen pas worden uitgeoefend na drie
het jaarlijkse ‘stock option plan’. De
jaar en dit voor twee opeenvolgende jaren.
verdeling van de inschrijvingsrechten wordt
De lijst van de begunstigden, namelijk
toevertrouwd aan het vergoedingscomité. Zij
het Group Management Committee en de
beschikken tevens over een marktconforme
voornaamste leidinggevenden van de groep
bedrijfswagen, genieten van een
(het “Leadership Team”), wordt jaarlijks
hospitalisatieverzekering en ontvangen
door de raad van bestuur vastgesteld. De
maaltijdcheques.
raad van bestuur vertrouwt de verdeling van de inschrijvingsrechten onder de
Het pensioenplan waaraan de uitvoerende
begunstigden toe aan het vergoedingscomité.
bestuurder en de leden van het GMC
De inschrijvingsrechten zijn nominatief en
deelnemen, is hetzelfde plan als dat van alle
onoverdraagbaar, uitgezonderd in het geval
bedienden en kaderleden van Tessenderlo
van overlijden. Met deze uitgifte wordt de
Chemie NV. Het betreft het type ‘te bereiken
mogelijkheid geboden om de voornaamste
doel’. De kost van het Voorzorgsplan waar
leidinggevenden ook op lange termijn te
het pensioenplan onderdeel van uitmaakt
binden aan de financiële resultaten van
bedraagt 14,35 %, van de desbetreffende
de groep. Vóór 30 januari 2010 moest
salarismasse.
geheel of gedeeltelijk ingeschreven
De jaarlijkse bezoldiging voor het GMC,
worden op de uitgegeven en aangeboden
inbegrepen de vergoeding voor de
inschrijvingsrechten. De uitoefenprijs werd
uitvoerende bestuurder, bedraagt 1,930
vastgelegd op 21,96 EUR en voor het
miljoen EUR inclusief de bonus voor 2009.
deelplan voor de Verenigde Staten op 22,00
Voor 2008 bedroeg de vergoeding 2,555
EUR.
miljoen EUR inclusief bonus. De toestand op 31 december 2009 van het
Stock options
totaal aantal warrants die nog geldig kunnen
In 2009 gaf de groep een derde schijf
worden uitgeoefend door het “Leadership
van 208 346 warrants uit die kadert in
Team” is als volgt: in totaal 381 605 , waarvan
een vijfjarenplan onder hetwelk maximaal
120 460 voor de leden van het management
800 000 warrants kunnen worden
committee en 261 145 voor de voornaamste leidinggevenden van de groep. Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
99
Werking
akte van 5 november 2009 over de uitgifte van inschrijvingsrechten op aandelen.
Het Group Management Committee (GMC) vergadert in principe eenmaal per maand. Het kan slechts geldig beraadslagen
Beleid inzake voorkennis en marktmanipulatie
indien de helft van de leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Het GMC streeft ernaar
Hoofdstuk 8 van het Charter heeft betrekking
beslissingen te nemen met eenparigheid van
op het beleid van de vennootschap in verband
stemmen.
met voorkennis en marktmanipulatie.
Het GMC rapporteert aan de raad van bestuur
In 2009 nam de secretaris-generaal verder
over de voornaamste beslissingen die het
de taak ‘Compliance Officer’ voor zijn
neemt.
rekening. Vanaf 1 januari 2010 wordt deze taak waargenomen door de Group General
Tijdens het werkingsjaar 2009 is het
Counsel.
GMC twaalf maal bijeengekomen. De aanwezigheidsgraad bedroeg 90 %.
Belangenconflictenregeling
De ‘Compliance Officer’ staat in voor het toezicht op de naleving van het beleid dat de vennootschap heeft uitgestippeld inzake voorkennis en marktmanipulatie. Zij is tevens
Paragraaf 4.9 en paragraaf 6.7
het aanspreekpunt voor vragen over de
van het Charter beschrijven de
toepassing van het beleid.
belangenconflictenregeling voor respectievelijk de leden van de raad van bestuur en het
Externe Audit
management committee. Het mandaat van commissaris wordt De raad van bestuur werd tijdens het
uitgeoefend door Klynveld, Peat Marwick
werkingsjaar 2009 ingelicht over het bestaan
Goerdeler Bedrijfsrevisoren (KPMG),
van een belangenconflict in hoofde van twee
vertegenwoordigd door Ludo Ruysen. Zijn
leden, zoals werd aangegeven in de notariële
mandaat eindigt in juni 2010.
100
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Audithonoraria voor de controle van de
KPMG netwerk buiten België in 2009
jaarrekening van Tessenderlo Chemie NV
bedroegen 0,6 miljoen EUR (2008: 0,6 miljoen
en haar dochterondernemingen worden
EUR). Ze zijn samengesteld uit opdrachten
uiteindelijk bepaald door de algemene
voor controle van de jaarekening voor een
vergadering der aandeelhouders. Wereldwijd
bedrag van 0,5 miljoen EUR (2008: 0,4
bedroegen de audithonoraria en de honoraria
miljoen EUR) en andere adviezen voor 0,1
voor non-audit diensten door KPMG –
miljoen EUR (2008: 0,2 miljoen EUR).
inclusief kantoren van het KPMG netwerk buiten België - in 2009 geleverd 1,8 miljoen
Het dividendbeleid
EUR (2008: 1,3 miljoen EUR). Deze waren samengesteld uit audithonoraria voor de
Het dividendbeleid blijft ongewijzigd. Dit
controle van de jaarrekening voor een bedrag
betekent dat er wordt gestreefd naar een
van 1,0 miljoen EUR (2008: 0,8 miljoen EUR)
stabiel bruto dividend per aandeel ongeacht
en andere opdrachten voor 0,81 miljoen EUR
het resultaat van het boekjaar, echter rekening
(2008: 0,5 miljoen EUR).
houdend met de financiële situatie van de groep. Dit beleid kan worden aangepast zodat
Audithonoraria en honoraria voor
een stijging van het dividend of tenminste de
andere diensten geleverd door KPMG
stabiliteit ervan, wordt verzekerd.
Bedrijfsrevisoren en door personen binnen België verbonden met KPMG
Het nettodividend per aandeel voor het
Bedrijfsrevisoren in 2009 bedroegen in totaal
boekjaar 2009 dat aan de algemene
1,2 miljoen EUR (2008: 0,7 miljoen EUR).
vergadering van 1 juni 2010 zal worden
Deze waren samengesteld uit audithonoraria
voorgesteld, bedraagt zoals vorig jaar
voor de controle van de jaarrekening voor
1,00 EUR.
een bedrag van 0,5 miljoen EUR (2008: 0,4 miljoen EUR) en andere opdrachten voor een bedrag van 0,7 miljoen EUR (belasting- en andere adviezen) (2008: 0,3 miljoen EUR). Audithonoraria en honoraria voor andere diensten geleverd door kantoren van het
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
101
4. Informatie voor de aandeelhouders
102
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Informatie voor de aandeelhouders
Het aandeel Tessenderlo Chemie
worden uitgegeven door de uitoefening van warrants, bedraagt het totaal 28 179 860.
Het aandeel Tessenderlo Chemie is genoteerd op Euronext Brussels onder de code TESB.
Dividend
Het wordt verhandeld op de continumarkt en is opgenomen in de volgende indexen: ‘BEL
Op 1 juni 2010 zal aan de algemene
Mid’en ‘Next 150’.
vergadering van de aandeelhouders een
Het aandeel maakt tevens deel uit van de
nettodividend (coupon n° 73) van 1,00 EUR
‘Kempen SNS Smaller European Social
worden voorgesteld. Dit stemt overeen met
Responsibility Index’. Daarin zitten uitsluitend
een brutodividend van 1,3333 EUR. Voor de
ondernemingen die welomschreven criteria
coupures met aangehechte VVPR-strips zal
en praktijken in acht nemen inzake ethisch
het nettodividend 1,1333 EUR bedragen. Het
handelen, personeelsbeleid en milieu.
nettodividend zal vanaf 8 juni 2010 uitbetaald worden. De financiële dienst zal worden
Aandeelhouderstructuur op 31 december 2009
verzekerd door ING België.
Aandeelhouders
Aandeel
SNPE SA (FR)
25,85 %
Personeel (nominatief)
1,09 %
Vrije omloop (100 - 25,85)
74,15 %
Het totaal aantal aandelen die het maatschappelijk kapitaal van Tessenderlo Chemie NV vertegenwoordigen is 27 798 255. Met inbegrip van de aandelen die kunnen
De buitengewone algemene vergadering van Tessenderlo Chemie NV van 2 juni 2009 heeft beslist om de statuten in lijn te brengen met de Wet van 2 mei 2007 op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in emittenten waarvan aandelen zijn toegelaten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt. Als gevolg van deze wijziging moeten aandeelhouders kennis geven wanneer zij 5 % of meer van de totale stemrechten bezitten. In het verleden was de statutaire drempel voor de kennisgeving 3 %. Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
103
Beursgegevens op 31 december 2005
2006
2007
2008
2009
Aantal aandelen
27 269 568
27 419 876
27 626 444
27 713 288
27 798 255
Uiterste koersen Gewoon aandeel (EUR)
36,00/25,75
26,03/32,53
31,27/47,2
20,05/38,21
20,73/28,17
Continumarkt Sluitingskoers (EUR) Gemiddeld dagelijks volume Velociteit (in %)* Volume
27,35 59 890 56,44 15 391 688
32,3 64 063 59,58 16 336 185
33,2 97 787 90,26 24 935 571
21,63 103 308 95,43 26 446 820
23,05 81 747 76,05 20 845 534
* Som van de velociteiten van de 12 maanden van het jaar
Financiële gegevens per aandeel op 31 december (geconsolideerde jaarrekening) 2005
2006
2007
2008
2009
28,41 1,29 5,91 0,90
25,96 -0,89 5,21 0,90
29,04 4,69 8,99 0,95
32,55 5,08 10,11 1,00
25,45 -6,01 1,65 1,00
Kapitaal (miljoen EUR)
135,00
136,00
137,02
138,00
139,00
Kapitalisatie einde jaar (miljoen EUR)
745,80
885,70
917,20
599,40
640,70
Gegevens per aandeel (EUR) Waarde van het eigen vermogen Winst (+) / Verlies (-) Nettocashflow Nettodividend per gewoon aandeel
104
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Relatie met investeerders
en ontmoetingen met het management van de groep. Tessenderlo Group is bovendien
Road shows en evenementen
een actieve en regelmatige deelnemer aan evenementen voor individuele
In het vierde kwartaal van 2009 heeft
aandeelhouders, zoals de bijeenkomsten die
Tessenderlo Group zijn eerste Head of
Euronext Brussels en de Vlaamse Federatie
Investor Relations aangesteld, om de
van Beleggersclubs en Beleggers (VFB)
betrekkingen tussen de groep en de financiële
organiseren.
gemeenschap te versterken. De groep blijft initiatieven nemen om de bekendheid van
De groep ontmoet op regelmatige basis
Tessenderlo Group bij de institutionele en
analisten, om commentaar te geven over de
particuliere investeerders te vergroten.
resultaten en de toekomstige ontwikkelingen. Daarnaast organiseert ze conferencecalls
Zo neemt de groep deel aan evenementen
voor de presentatie en bespreking van de
voor investeerders, waaronder roadshows en
kwartaalresultaten.
conferenties, en organiseert bedrijfsbezoeken
Financiële kalender Boekjaar 2009
Bekendmaking van de resultaten
12 februari 2010
Algemene vergadering
1 juni 2010
Uitkering dividend
8 juni 2010
Eerste trimester 2010
Bekendmaking kwartaalresultaten
30 april 2010
Eerste semester 2010
Bekendmaking kwartaalresultaten
27 augustus 2010
Derde trimester 2010 Be
Bekendmaking kwartaalresultaten
5 november 2010
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
105
inschrijven op de verzendlijst.
• Bloomberg: • Datastream: • ISIN: • Markit • Reuters: • SEDOL: • vdw group:
Ook de koers van het aandeel Tessenderlo
Contactpersonen
Alle financiële en niet-financiële informatie met betrekking tot de groep, kan worden geraadpleegd op de website www.tessenderlogroup.com. Wie de persberichten van Tessenderlo Group via e-mail wenst te ontvangen, kan zich hier
TESB BB B:TES BE 000 3 555 639 TES TESB.BR 4-884-006 23IT081
Chemie kan worden geraadpleegd op www.tessenderlogroup.com en op de webstek
Philip Ludwig
van Euronext: www.euronext.com.
(Head Investor Relations) Tel: +32 2 639 16 58
Financiële nieuwsbronnen
E-mail:
[email protected]
De financiële nieuwsbronnen verspreiden
Jo Verspecht
de informatie over Tessenderlo Group onder
(Finance and Investor Relations Officer)
de volgende codes:
Tel: +32 2 639 18 31 E-mail:
[email protected]
Eigen middelen en beurskapitalisatie 000 11000
180 160
Eigen middelen Beurskapitalisatie 500 500
140 120 100 80 60 40 20
00
1,4 106
•
jaarverslag 2009 1,2
1,0
•
Tessenderlo Group
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0
60 40 20 0
0
Nettodividend per aandeel 1,41,4 1,21,2
1,00
1,01,0
IFRS
30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10
0,80,8 0,60,6 0,40,4 0,20,2 09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
0,00,0
Rendement met opnieuw geïnvesteerde dividenden 180
dec. 09
08
07
06
05
dec. 04
180 180 160 160 160 140 140 140 120 120 120 100 100 100 80 80 80 60 60 60 40 40 40 20 20 20 0 00
Koersverloop van het aandeel Tessenderlo Chemie in 2009 – in EUR
dec. 09
nov. 09
Tessenderlo Group
okt. 09
sept. 09
aug. 09
juli 09
juni 09
mei 09
april 09
maart 09
feb. 09
10
jan. 09
30 30 30 28 28 28 26 26 26 24 24 24 22 22 22 20 20 20 18 18 18 16 16 16 14 14 14 12 12 12 10 10
•
jaarverslag 2009
•
107
108
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Reorganise to be stronger Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
109
5. Financieel verslag
110
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
INHOUDSTAFEL GECONSOLIDEERD FINANCIEEL VERSLAG
p. 112
1. Samenvatting van de voornaamste boekhoudprincipes
p. 118
2. Bepaling van de reële waarde
p. 133
3. Gesegmenteerde informatie
p. 135
4. Acquisities en verkopen
p. 139
5. Overige bedrijfsopbrengsten en -kosten
p. 141
6. Niet-recurrente bestanddelen
p. 142
7. Personeelskosten en hiermee verbonden voordelen
p. 143
8. Bijkomende informatie betreffende bedrijfskosten volgens kostensoort
p. 143
9. Financieringskosten en -opbrengsten
p. 144
10. Belastingen op het resultaat
p. 145
11. Materiële vaste activa
p. 146
12. Goodwill
p. 148
13. Immateriële activa
p. 150
14. Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode
p. 152
15. Beleggingen
p. 154
16. Uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden
p. 154
17. Handels- en overige vorderingen
p. 155
18. Voorraden
p. 155
19. Geldmiddelen en kasequivalenten
p. 156
20. Vaste activa aangehouden voor verkoop
p. 156
21. Eigen vermogen
p. 156
22. Winst per aandeel
p. 157
23. Financiële schulden
p. 158
24. Personeelsbeloningen
p. 160
25. Voorzieningen
p. 165
26. Handels- en overige schulden
p. 166
27. Financiële instrumenten
p. 166
28. Operationele leasing
p. 174
29. Waarborgen en verbintenissen
p. 174
30. Voorwaardelijke verplichtingen en baten
p. 175
31. Verbonden partijen
p. 176
32.Informatie met betrekking tot de opdrachten en honoraria van de commissaris
p. 177
33. Gebeurtenissen na balansdatum
p. 177
34. Geconsolideerde ondernemingen
p. 178
35. Kritische boekhoudkundige schattingen en oordeelsvormingen
p. 181
VERSLAG VAN DE COMMISSARIS
p. 182
STATUTAIR FINANCIEEL VERSLAG
p. 184
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
111
GECONSOLIDEERD FINANCIEEL VERSLAG GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING (miljoen EUR)
toelichting
Opbrengsten Kostprijs verkopen Brutowinst Distributiekosten Verkoop- en marketingkosten Administratieve kosten Overige bedrijfsopbrengsten en -kosten Bedrijfsresultaat vóór niet-recurrente bestanddelen
5
2009
2008
2 093,8 -1 813,0
2 765,0 -2 150,5
280,8
614,5
-112,6 -57,8 -152,9 -8,9 -51,4
-144,6 -62,7 -141,5 -26,6 239,1
Opbrengsten uit verkopen Geschillen Herstructurering Bijzondere waardeverminderingen Milieuprovisies Overige opbrengsten en kosten Bedrijfswinst (+) / verlies (-)
6 6 6 6 6 6
2,8 -60,0 -30,5 -18,9 -1,0 7,8 -151,2
12,8 -6,0 -12,2 -14,2 -7,3 212,2
Financieringskosten Financieringsopbrengsten Financieringskosten - netto
9 9
-18,5 7,3 -11,2
-29,8 8,2 -21,6
14
1,0
11,5
-161,4
202,1
-5,3
-61,7
Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode
-166,7
140,4
Toerekenbaar aan: - Aandeelhouders van de Groep - Minderheidsbelang
-167,0 0,3
140,5 -0,1
-6,02 -6,02
5,08 5,08
Aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode, na winstbelasting Resultaat vóór belastingen Belastingen op het resultaat
10
Gewone winst per aandeel (EUR) Verwaterde winst per aandeel (EUR)
112
•
Tessenderlo Group
•
22 22
financieel verslag 2009
GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN GEREALISEERDE EN NIETGEREALISEERDE RESULTATEN (miljoen EUR)
toelichting
2009
2008
21
-3,2 -2,5 1,7 16,1 -4,5 7,6
-8,8 0,8 -8,0
Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode
-166,7
140,4
Totaal gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten (+) en verliezen (-) over de verslagperiode
-159,1
132,4
-159,4 0,3
132,5 -0,1
-159,1
132,4
Omrekeningsverschillen Afgeleide financiële instrumenten Opties en kapitaalverhoging Herwaarderingsreserves Winstbelasting op niet-gerealiseerde resultaten Niet-gerealiseerde resultaten over de verslagperiode, na winstbelasting
21
Toerekenbaar aan: Aandeelhouders van de Groep Minderheidsbelang Totaal gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten (+) en verliezen (-) over de verslagperiode
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
113
GECONSOLIDEERDE BALANS (miljoen EUR) Activa Totaal vaste activa Materiële vaste activa Goodwill Immateriële activa Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Beleggingen Uitgestelde belastingvorderingen Handels- en overige vorderingen Totaal vlottende activa Voorraden Handels- en overige vorderingen Afgeleide financiële instrumenten Geldmiddelen en kasequivalenten Vaste activa aangehouden voor verkoop
toelichting
2009
2008
11 12 13 14
884,0 694,7 53,6 67,4 21,3
810,1 652,0 38,3 39,9 39,6
15 16 17
6,5 17,8 22,7
5,2 17,7 17,4
18 17 27 19 20
692,3 361,1 286,8 0,1 44,3 0,3
1 002,1 473,7 469,5 5,4 53,5 0,7
1 576,6
1 812,9
toelichting
2009
2008
21
705,2
900,0
21 21 21 21 21
139,0 43,9 373,1 149,2 2,3 707,5
138,0 43,3 313,4 405,3 2,0 902,0
250,9 11,6 39,7 167,5 0,2 31,9 618,2 241,7 363,1 0,4 0,7 12,3 869,1
267,7 96,7 40,9 85,7 44,4 643,2 251,4 388,9 2,0 0,9 910,9
1 576,6
1 812,9
Totaal activa (miljoen EUR) Eigen vermogen en schulden Totaal eigen vermogen Eigen vermogen toerekenbaar aan aandeelhouders van de Groep Geplaatst kapitaal Uitgiftepremies Reserves Overgedragen winst Minderheidsbelang Totaal eigen vermogen Schulden Totaal schulden op meer dan één jaar Financiële schulden Personeelsbeloningen Voorzieningen Handels- en overige schulden Uitgestelde belastingschulden Totaal schulden op ten hoogste één jaar Financiële schulden Handels- en overige schulden Afgeleide financiële instrumenten Te betalen belastingen Voorzieningen Totaal schulden Totaal eigen vermogen en schulden
114
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
23 24 25 16 23 26 27 25
Saldo op 1 januari 2009 Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode Niet-gerealiseerde resultaten over de verslagperiode - Omrekeningsverschillen - Afgeleide financiële instrumenten, na winstbelasting - Opties en kapitaalverhoging - Herwaarderingsreserves, na winstbelasting Totaal van de gerealiseerde en nietgerealiseerde resultaten over de verslagperiode, na winstbelastingen Uitgegeven aandelen Uitgekeerde dividenden Andere bewegingen Saldo op 31 december 2009
Herwaarderingsreserves
Indekkingsreserves
Negatieve goodwill
Overgedragen winst
Minderheidsbelang
Totaal eigen vermogen
Eigen vermogen toerekenbaar aan de aandeelhouders van de Groep
Omrekeningsverschillen
137,0 -
Andere reserves
Saldo op 1 januari 2008 Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode Niet-gerealiseerde resultaten over de verslagperiode - Omrekeningsverschillen - Opties en kapitaalverhoging Totaal van de gerealiseerde en nietgerealiseerde resultaten over de verslagperiode, na winstbelastingen Uitgegeven aandelen Uitgekeerde dividenden Andere bewegingen Saldo op 31 december 2008
42,0 256,2 -
-18,0 -
-
-
0,4 -
382,6 140,5
800,2 140,5
2,0 -0,1
802,2 140,4
Uitgiftepremies
(miljoen EUR)
Geplaatst kapitaal
GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN WIJZIGINGEN IN HET EIGEN VERMOGEN
-
-
0,8
-8,8 -
-
-
-
-
-8,8 0,8
-
-8,8 0,8
-
-
0,8
-8,8
-
-
-
140,5
132,5
-0,1
132,4
1,0 138,0
1,3 - 82,8 43,3 339,8
-26,8
-
-
0,4
-35,0 -82,8 405,3
2,3 -35,0 0,0 900,0
0,1 2,0
2,3 -35,0 0,1 902,0
138,0 -
43,3 339,8 -
-26,8 -
-
-
0,4 -
405,3 -167,0
900,0 -167,0
2,0 0,3
902,0 -166,7
-
-
-
-3,2 -
-
-1,6
-
-
-3,2 -1,6
-
-3,2 -1,6
-
-
1,7
-
-
-
-
-
1,7
-
1,7
-
-
-
-
10,7
-
-
-
10,7
-
10,7
-
-
1,7
-3,2
10,7
-1,6
-
-167,0
-159,4
0,3
-159,1
0,6 - 52,1 43,9 393,6
-30,0
10,7
-1,6
0,4
-37,0 -52,1 149,2
1,6 -37,0 0,0 705,2
2,3
1,6 -37,0 707,5
1,0 139,0
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
115
GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (miljoen EUR)
toelichting
Bedrijfsactiviteiten Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Wijzigingen in voorzieningen Financieringskosten Financieringsopbrengsten Verlies / (winst) van de verkoop van vaste activa Aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode, na winstbelasting Belastingen op het resultaat Niet-kasbewegingen Wijzigingen in voorraad Wijziging in handels- en overige vorderingen Wijziging in handels- en overige schulden Cash uit bedrijfsactiviteiten Betaalde interesten Ontvangen interesten (Betaalde)/ontvangen belastingen op het resultaat Ontvangen dividenden van ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten Investeringsactiviteiten Aanschaffing van materiële vaste activa Aanschaffing van immateriële vaste activa Aanschaffing van deelnemingen verwerkt volgens de vermogensmutatiemethode Aanschaffing van overige activiteiten, na aftrek van verworven geldmiddelen Aanschaffing van beleggingen Ontvangsten uit de verkoop van materiële vaste activa Ontvangsten uit de verkoop van immateriële vaste activa Ontvangsten uit de verkoop van dochterondernemingen, na aftrek van afgestane geldmiddelen Ontvangsten uit de verkoop van deelnemingen verwerkt volgens de vermogensmutatiemethode Ontvangsten uit de verkoop van beleggingen Ontvangsten uit investeringssubsidies Kasstromen uit investeringsactiviteiten Financieringsactiviteiten Verhoging/(terugbetaling) van geplaatst kapitaal Verhoging/(terugbetaling) van de financiële schulden (Verhoging)/terugbetaling van de vorderingen op lange termijn Dividenden uitbetaald aan aandeelhouders Kasstromen uit financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) in geldmiddelen en kasequivalenten Omrekeningsverschillen Geldmiddelen en kasequivalenten bij het begin van het boekjaar Geldmiddelen en kasequivalenten op het einde van het boekjaar 116
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
2009
2008
-166,7 136,5 76,1 18,5 -7,3 -1,5 -1,0
140,4 144,8 9,3 29,8 -8,2 -12,4 -11,5
5,3 4,3 119,7 187,6 -38,5 333,0 -8,9 0,2 -15,3 6,3
61,7 -1,4 -149,1 -52,8 2,6 153,2 -14,6 2,8 -57,6 10,2
315,3
94,0
11 13 4
-112,4 -3,8 -7,3
-94,2 -7,2 -3,1
4
-58,8
-18,5
4
-0,1 4,0 0,1 -
-0,4 15,1 -
4
-
-
-178,3
0,1 -108,2
1,6 -104,2 -6,4 -37,0 -146,0
2,3 10,1 -2,4 -35,0 -25,0
-9,0
-39,2
-0,2 53,5 44,3
-0,9 93,6 53,5
31
21
21
19 19
TOELICHTINGEN BIJ DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING Samenvatting van de voornaamste boekhoudprincipes Bepaling van de reële waarde Gesegmenteerde informatie Acquisities en verkopen Overige bedrijfsopbrengsten en -kosten Niet-recurrente bestanddelen Personeelskosten en hiermee verbonden voordelen Bijkomende informatie betreffende bedrijfskosten volgens kostensoort Financieringskosten en -opbrengsten Belastingen op het resultaat Materiële vaste activa Goodwill Immateriële activa Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Beleggingen Uitgestelde belastingvorderingen en –schulden Handels- en overige vorderingen Voorraden Geldmiddelen en kasequivalenten Vaste activa aangehouden voor verkoop Eigen vermogen Winst per aandeel Financiële schulden Personeelsbeloningen Voorzieningen Handels- en overige schulden Financiële instrumenten Operationele leasing Waarborgen en verbintenissen Voorwaardelijke verplichtingen en baten Verbonden partijen Informatie met betrekking tot de opdrachten en honoraria van de commissaris Gebeurtenissen na balansdatum Geconsolideerde ondernemingen Kritische boekhoudkundige schattingen en oordeelsvormingen
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35
•
117
1. Samenvatting van de voornaamste boekhoudprincipes Tessenderlo Chemie NV (de “Vennootschap”) is een onderneming waarvan de maatschappelijke zetel gesitueerd is in België. De geconsolideerde jaarrekening voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2009 omvat de Vennootschap en zijn dochterondernemingen (gezamenlijk de “Groep”) en de belangen van de Groep in geassocieerde ondernemingen en ondernemingen onder gezamenlijke controle. De IFRS jaarrekening werd goedgekeurd voor publicatie door de raad van bestuur van Tessenderlo Chemie NV op donderdag 11 februari 2010.
(A) Overeenstemmingsverklaring De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (voorheen IAS) die zijn vastgesteld door de “International Accounting Standards Board” (IASB) zoals aangenomen door de Europese Unie.
(B) Voorstellingsbasis De jaarrekening wordt uitgedrukt in euro, afgerond naar het dichtstbijzijnde miljoen. Ze werd opgesteld op basis van historische kosten met uitzondering van de afgeleide financiële instrumenten en beleggingen aangehouden voor verkoop, welke gewaardeerd worden aan hun reële waarde. Vaste activa en een groep van activa die worden aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten, worden gewaardeerd aan de laagste van de volgende twee waarden: de boekwaarde en de reële waarde verminderd met de verkoopkosten. De voorbereiding van de jaarrekening conform IFRS vereist van het management beoordelingen, schattingen en veronderstellingen die van invloed zijn op de toepassing van de boekhoudprincipes en de gerapporteerde activa en passiva en de gerapporteerde kosten en opbrengsten. De schattingen en de gerelateerde veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaring en verscheidene andere factoren die verondersteld worden redelijk te zijn onder de omstandigheden. De resultaten hiervan vormen de basis voor het doen van uitspraken omtrent de waarde van activa en passiva die niet op directe wijze blijken uit andere bronnen. De werkelijke resultaten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend herzien. Herzieningen betreffende de boekhoudkundige schattingen worden geboekt in die periode waarin de schatting werd herzien indien de herziening enkel een impact heeft op die periode, of in de periode van de herziening en toekomstige periodes als de herziening zowel de huidige als toekomstige periodes beïnvloedt. Uitspraken door het management omtrent de toepassing van IFRS standaarden die een significante invloed hebben op de jaarrekening en de schattingen met een significant risico op een belangrijke correctie in het volgende jaar worden besproken in toelichting 35. De geconsolideerde jaarrekening heeft betrekking op de toestand van de vennootschap vóór de winstverdeling van het boekjaar, die voorgesteld wordt aan de algemene vergadering van aandeelhouders. De boekhoudprincipes, zoals hierna beschreven, werden consistent toegepast door de Groep voor alle periodes voorgesteld in deze geconsolideerde jaarrekening. 118
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
(C) Consolidatieprincipes De ondernemingen die gecontroleerd worden door de Groep (dit zijn die ondernemingen waarin de Groep op directe of indirecte wijze een belang heeft van meer dan 50% van de stemrechten of waarin de Groep controle kan uitoefenen over de operationele activiteiten, verder vermeld als “dochterondernemingen”) worden volledig geconsolideerd. Bij de bepaling van de controle, worden potentiële stemrechten die momenteel uitgeoefend of geconverteerd kunnen worden, in rekening gebracht. De jaarrekeningen van de dochterondernemingen worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening vanaf de datum waarop de controle start tot de datum waarop de controle eindigt. De minderheidsbelangen worden afzonderlijk vermeld. Deelnemingen in geassocieerde ondernemingen en gezamenlijk gecontroleerde ondernemingen (joint-ventures) zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening gebruikmakend van de vermogensmutatiemethode. De deelnemingen in geassocieerde ondernemingen zijn deze waarin de Groep een significante invloed kan uitoefenen op de financiële en de operationele beleidslijnen, doch niet controleert. Dit zal in het algemeen het geval zijn wanneer de Groep tussen de 20 % en 50 % van de stemrechten bezit. De vermogensmutatiemethode wordt toegepast vanaf de datum waarop de aanzienlijke invloed begint tot de datum waarop deze eindigt. Wanneer het aandeel van de Groep in het verlies de boekwaarde van de geassocieerde onderneming overschrijdt, wordt de boekwaarde in de balans van de Groep afgeboekt tot nihil en worden verdere verliezen niet langer in rekening gebracht, uitgezonderd in de mate waarin de Groep verplichtingen (in rechte afdwingbaar of feitelijk) heeft aangegaan met betrekking tot deze onderneming. Alle transacties tussen ondernemingen, saldi en niet-gerealiseerde winsten en verliezen op transacties tussen ondernemingen van de Groep worden geëlimineerd. Niet-gerealiseerde winsten afkomstig van transacties met geassocieerde ondernemingen en joint-ventures worden geëlimineerd ten belope van het belang van de Groep in de onderneming. Niet-gerealiseerde verliezen worden geëlimineerd op dezelfde manier als niet-gerealiseerde winsten, maar enkel in die mate dat er geen bewijs van bijzondere waardevermindering aanwezig is.
(D) Vreemde valuta • Transacties in vreemde valuta Transacties in vreemde valuta worden geboekt tegen de wisselkoers die geldt op de transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend aan de geldende slotkoersen op balansdatum. Winsten en verliezen, die voortvloeien uit deze transacties, worden opgenomen in de winst- en verliesrekening van die periode. Niet-monetaire activa en passiva, uitgedrukt in vreemde valuta, welke geboekt zijn aan reële waarde worden omgezet in euro aan de wisselkoers die van toepassing is op de datum waarop de reële waarde werd bepaald. Voor niet-monetaire activa, die aangehouden worden voor verkoop, worden de wisselkoersresultaten niet afzonderlijk getoond van de totale mutatie in reële waarde. • Omzetting van vreemde valuta Activa en passiva van buitenlandse entiteiten in vreemde valuta die opgenomen zijn in de consolidatie, worden omgezet in euro op basis van de wisselkoersen die van toepassing zijn op balansdatum. De winst- en verliesrekening van de buitenlandse entiteiten wordt omgezet in euro op basis van de gemiddelde jaarlijkse wisselkoersen (om zodoende de wisselkoersen op datum van de transacties financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
119
te benaderen). De componenten van het eigen vermogen toewijsbaar aan de aandeelhouders van de Groep worden omgezet aan historische koersen. Wisselkoersverschillen, afkomstig van de omzetting van het eigen vermogen toerekenbaar aan de aandeelhouders van de Groep in euro aan de wisselkoers op jaareinde, worden in “Omrekeningsverschillen” onder “Eigen Vermogen” geboekt. • Wisselkoersen De volgende wisselkoersen werden gebruikt bij de voorbereiding van de jaarrekening : Slotkoers 2009
1 EUR is gelijkgesteld aan: Braziliaanse real Canadese dollar Chinese yuan Tsjechische kroon Hongaarse forint Poolse zloty Pond sterling Slowaakse kroon Zwitserse frank Amerikaanse dollar
2,5113 1,5128 9,8350 26,4730 270,4200 4,1045 0,8881 1,4836 1,4406
2008 3,2332 1,6998 9,4956 26,8750 266,7000 4,1535 0,9525 30,1260 1,4850 1,3917
Gemiddelde koers 2009 2008 2,7674 1,5850 9,5277 26,4349 280,3300 4,3276 0,8909 1,5100 1,3948
2,6701 1,5600 10,2211 24,9519 251,5800 3,5143 0,7969 31,2576 1,5871 1,4705
(E) Immateriële vaste activa • Onderzoek en ontwikkeling Kosten voor onderzoeksactiviteiten, ondernomen met het oog op het verwerven van nieuwe wetenschappelijke of technologische kennis, worden als kosten in de jaarrekening opgenomen op het ogenblik dat ze zich voordoen. Kosten voor ontwikkelingsactiviteiten, waarbij de resultaten van het onderzoek worden toegepast in een plan of een ontwerp voor de productie van nieuwe of substantieel verbeterde producten en processen, worden in de balans opgenomen, indien het product of het proces technisch en commercieel uitvoerbaar is en de onderneming voldoende middelen ter beschikking heeft voor de voltooiing ervan. De geactiveerde kost omvat de kosten van grondstoffen, directe loonkosten en een evenredig deel van de overheadkosten. Andere uitgaven voor ontwikkeling worden als kost in de winst- en verliesrekening opgenomen op het moment dat deze zich voordoen. Geactiveerde uitgaven voor ontwikkeling worden gewaardeerd aan kostprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingen (zie boekhoudprincipe J). • Emissierechten De kost voor het bekomen van emissierechten wordt opgenomen als immaterieel vast actief, zowel wanneer deze gekocht worden of gratis zijn ontvangen (in dit laatste geval is de aanschaffingswaarde nul). Een voorziening wordt aangelegd ter dekking van de verplichting tot het voorleggen van de vereiste hoeveelheid emissierechten als, gedurende een bepaalde periode, het aantal vereiste rechten het totaal aantal ontvangen rechten overstijgt. Deze voorziening wordt opgenomen ten bedrage van de geschatte nodige uitgaven om aan deze verplichting te voldoen. 120
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
• Overige immateriële activa Overige immateriële activa die verworven werden door de Groep, worden gewaardeerd aan kostprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingen (zie boekhoudprincipe J). • Uitgaven na eerste opname Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële vaste activa worden enkel in de balans opgenomen wanneer ze de toekomstige economische voordelen eigen aan de activapost waarop zij betrekking hebben, vergroten. Alle andere gedane uitgaven worden geboekt als kosten. • Afschrijvingen Immateriële vaste activa met een bepaalde gebruiksduur worden afgeschreven volgens de lineaire methode over hun verwachte economische gebruiksduur. De geschatte economische gebruiksduur van de respectievelijke categorieën van activa is de volgende: Ontwikkeling 5 jaar Software 3 tot 5 jaar Concessies, licenties, patenten en andere 10 tot 20 jaar Immateriële vaste activa met een onbepaalde gebruiksduur worden systematisch onderworpen aan een jaarlijkse toets op bijzondere waardeverminderingen.
(F) Goodwill • Goodwill Goodwill is het positieve verschil tussen de aankoopprijs en het aandeel van de onderneming in de reële waarde van de identificeerbare netto activa van de verworven dochteronderneming, joint-venture of geassocieerde onderneming op het moment van de acquisitie. Alle goodwill zoals opgenomen in de balans per 1 januari 2004 wordt niet langer afgeschreven, maar wordt ten minste één keer per jaar onderworpen aan een test op bijzondere waardeverminderingen, alsook telkens wanneer er een indicatie is die wijst op een mogelijke bijzondere waardevermindering van de entiteit aan dewelke de goodwill werd toegewezen (zie boekhoudprincipe J). Goodwill wordt uitgedrukt in de munteenheid van de dochteronderneming, joint venture, of geassocieerde onderneming waarop ze betrekking heeft. • Negatieve goodwill Negatieve goodwill is het verschil tussen de reële waarde van het aandeel van de onderneming in de verworven identificeerbare netto activa op acquisitiedatum en de aankoopprijs. Elke negatieve goodwill wordt onmiddellijk als opbrengst opgenomen in de winst- en verliesrekening.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
121
• Waardering na eerste opname Goodwill wordt gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Voor deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode wordt de boekwaarde van goodwill opgenomen in de boekwaarde van de deelneming.
(G) Materiële vaste activa • Eigen Activa Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De kostprijs omvat de initiële aankoopprijs vermeerderd met rechtstreeks toerekenbare kosten om het actief operationeel te maken zoals beoogd door het management (bijvoorbeeld: niet terugvorderbare belastingen, transport en, indien van toepassing, de kosten van ontmanteling en verwijdering van het actief en van het herstel van het terrein waar het actief zich bevindt). De kostprijs van zelf geproduceerde activa wordt op dezelfde manier bepaald als voor verworven activa en omvat de kostprijs van materialen, directe loonkosten en een evenredig deel van de indirecte kosten. Financieringskosten die direct toewijsbaar zijn aan de aankoop, de bouw of het voortbrengen van een actief, welk een lange voorbereiding vereist, worden opgenomen in de kostprijs van het actief. Wanneer componenten van een vast actief een verschillende gebruiksduur hebben, dan worden zij geboekt als afzonderlijke materiële vaste activa. • Uitgaven na eerste opname Uitgaven na eerste opname opgelopen in het kader van het vervangen of vernieuwen van componenten van materiële vaste activa worden geboekt als de aankoop van een afzonderlijk actief en het actief dat werd vervangen wordt dan volledig afgeschreven. Het activeren van latere uitgaven vindt enkel plaats wanneer deze uitgaven de toekomstige economische voordelen, eigen aan de activapost waarop zij betrekking hebben, vergroten. Herstellings - en onderhoudskosten, welke de toekomstige economische voordelen, eigen aan de activapost waarmee ze verwant zijn, niet doen toenemen, worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. • Afschrijvingen Afschrijvingen worden geboekt in de winst- en verliesrekening vanaf de datum van ingebruikname, op lineaire basis over de verwachte economische gebruiksduur van elke component van het materieel vast actief. De verwachte economische gebruiksduur van de respectievelijke categorieën van activa is als volgt: Verbeteringswerken terreinen Gebouwen Verbeteringswerken gebouwen Installaties Machines en uitrusting Meubilair en kantooruitrusting Extrusie materieel en gereedschap 122
•
Tessenderlo Group
•
10 tot 20 jaar 20 tot 40 jaar 10 tot 20 jaar 6 tot 20 jaar 5 tot 15 jaar 4 tot 10 jaar 3 tot 7 jaar financieel verslag 2009
Laboratorium- en onderzoeksinfrastructuur Rollend materieel Computermaterieel
3 tot 5 jaar 4 tot 10 jaar 3 tot 5 jaar
Terreinen worden niet afgeschreven aangezien aangenomen wordt dat zij een onbepaalde gebruiksduur hebben. • Overheidssubsidies Overheidssubsidies gerelateerd met de aankoop van een materieel vast actief worden in mindering gebracht van de boekwaarde eigen aan de activapost, wanneer er een redelijke zekerheid bestaat dat deze subsidies ontvangen zullen worden en dat de onderneming zal voldoen aan de voorwaarden die eraan verbonden zijn. Ze worden in de winst- en verliesrekening opgenomen als andere bedrijfsopbrengsten, en dit op lineaire basis over de gebruiksduur van de gerelateerde activa.
(H) Leasing Leasing van materiële vaste activa waarbij de onderneming op substantiële wijze alle voordelen en risico’s verbonden aan de eigendom overneemt, wordt beschouwd als financiële leasing. Financiële leasingcontracten worden geactiveerd aan de reële waarde of, indien deze lager is, tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen op het moment van het aangaan van de leasingovereenkomst, verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen (zie boekhoudprincipe G) en de bijzondere waardeverminderingen (zie boekhoudprincipe J). Elke aflossing wordt deels beschouwd als terugbetaling van de leasingschuld, deels als interestbetaling in een verhouding opdat er over de volledige looptijd een constante interestlast ontstaat in vergelijking met het openstaand kapitaal. De overeenkomstige verplichtingen, verminderd met de financiële lasten, worden geboekt in de rubriek “Financiële schulden op lange termijn”. Het interestgedeelte wordt over de termijn van de leasingperiode in de winst- en verliesrekening opgenomen als een financiële last. De materiële vaste activa verkregen via financiële leasing, worden afgeschreven over een termijn die overeenstemt met de verwachte gebruiksduur van deze activa (zie boekhoudprincipe G). Leasing van activa waarbij de leasinggever de voordelen en de risico’s substantieel behoudt, wordt beschouwd als operationele leasing. De betalingen voor deze leasing worden op lineaire wijze over de duur van de overeenkomst ten laste van de winst- en verliesrekening geboekt.
(I) Beleggingen Elke categorie van beleggingen wordt geboekt op de transactiedatum. • Beleggingen in aandelen Beleggingen in aandelen omvatten deelnemingen in ondernemingen waarin de Groep geen significante invloed uitoefent of controle bezit. Dit is normaal het geval wanneer de Groep minder dan 20 % van de stemrechten bezit. Zulke beleggingen worden benoemd als financiële vaste activa aangehouden voor verkoop en worden geboekt aan hun reële waarde, tenzij deze niet op een betrouwbare wijze gemeten kan worden. In dit laatste geval worden ze geboekt aan aanschaffingswaarde verminderd met de bijzondere waardeverminderingen. De reële waarde is de genoteerde biedkoers op afsluitingsdatum. Wijzigingen in de reële waarde worden onmiddellijk opgenomen in het eigen vermogen, met uitzondering van bijzondere waardeverminderingen. Bij verkoop van een belegging wordt de financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
123
cumulatieve winst die, of het cumulatieve verlies dat, voorheen in het eigen vermogen is opgenomen naar de resultatenrekening overgeboekt. • Overige beleggingen De andere beleggingen omvatten voornamelijk waarborgen in geld.
(J) Bijzondere waardeverminderingen Op elke balansdatum wordt de boekwaarde van de activa van de Groep, andere dan voorraden (zie boekhoudprincipe K) en uitgestelde belastingvorderingen (zie boekhoudprincipe R), beoordeeld om te bepalen of er enige aanwijzing is dat een actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is. Indien een dergelijke aanwijzing bestaat, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. Een bijzondere waardevermindering wordt geboekt wanneer de boekwaarde van een actief, of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. Goodwill, immateriële vaste activa met een onbepaalde gebruiksduur en immateriële vaste activa die nog niet beschikbaar zijn voor gebruik, worden getoetst op bijzondere waardeverminderingen per 1 januari 2004, de overgangsdatum naar IFRS, zelfs indien er geen enkele aanwijzing op een bijzondere waardevermindering bestond. Bijzondere waardeverminderingen voor kasstroomgenererende eenheden worden in eerste instantie toegewezen aan de boekwaarde van de goodwill van kasstroomgenerende eenheden en pas daarna wordt de boekwaarde van de andere activa die aanwezig zijn in die eenheid op een pro rata basis in mindering gebracht. • Berekening van de realiseerbare waarde De realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen voortvloeiend uit het gebruik van het actief. De realiseerbare waarde wordt berekend op het niveau van de kasstroomgenerende eenheid tot dewelke het actief behoort. Om de bedrijfswaarde te bepalen worden de verwachte toekomstige kasstromen verdisconteerd tot hun huidige waarde, gebruik makend van een discontovoet die zowel de actuele marktomstandigheden als de specifieke risico’s met betrekking tot het actief, de activiteit, etc. weergeeft. • Terugname van bijzondere waardeverminderingen Wanneer er een verandering heeft plaatsgevonden in de schattingen die gebruikt werden om de realiseerbare waarde van activa, andere dan goodwill, te bepalen, wordt de boekwaarde gedeeltelijk of geheel opnieuw samengesteld. De terugname van de bijzondere waardeverminderingen vindt plaats via de niet-recurrente bestanddelen in de winst- en verliesrekening, in die mate dat de nieuwe toegenomen boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde (na afschrijvingen) die bekomen zou zijn, indien geen bijzondere waardeverminderingen voor het actief zouden zijn geboekt. Een bijzondere waardevermindering op goodwill kan niet teruggenomen worden.
124
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
(K) Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen kostprijs of aan netto-opbrengstwaarde indien deze lager is. De kostprijs wordt bepaald volgens de gewogen gemiddelde kostprijsmethode. De kostprijs voor afgewerkte producten en goederen in bewerking omvat de gebruikte grondstoffen, de andere productiematerialen en de directe loon- en andere kosten en een toewijzing van vaste en variabele indirecte kosten, gebaseerd op de normale productiecapaciteit. De kostprijs van voorraden omvat de inkoopkosten, de conversie en andere kosten die voortvloeien uit het transport van de voorraden naar hun huidige locatie en toestand. De netto-opbrengstwaarde wordt gedefinieerd als de geschatte verkoopprijs, verminderd met de geschatte kosten voor voltooiing en de verkoopkosten.
(L) Handels- en overige vorderingen Handels- en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met de nodige voorzieningen voor niet te innen bedragen.
(M) Geldmiddelen en kasequivalenten Liquide middelen omvatten kas- en banksaldi bij kredietinstellingen. Kasequivalenten zijn kortlopende beleggingen met een hoge liquiditeit die onmiddellijk kunnen worden omgezet in geldmiddelen waarvan het bedrag gekend is, die een resterende looptijd hebben van drie maanden of minder, en waarvoor geen belangrijk risico voor waardeverandering bestaat.
(N) Geplaatst kapitaal • Gewone aandelen Gewone aandelen worden geclassificeerd als eigen vermogen. De marginale kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan de uitgifte van gewone aandelen en aandelenopties worden verwerkt als aftrekpost op het eigen vermogen, na aftrek van eventuele fiscale effecten. • Inkoop van geplaatst kapitaal Wanneer aandelenkapitaal, geclassificeerd onder “eigen vermogen”, opnieuw wordt ingekocht, wordt het bedrag, inclusief directe toerekenbare kosten, verwerkt als een wijziging in het eigen vermogen. Ingekochte aandelen worden eigen aandelen en worden beschouwd als een vermindering van het eigen vermogen. Wanneer ingekochte eigen aandelen vervolgens worden verkocht of opnieuw worden uitgegeven, wordt het ontvangen bedrag opgenomen ten gunste van het eigen vermogen en wordt het eventuele overschot of tekort op de transactie overgeheveld naar/van de overgedragen winsten. • Dividenden Dividenden worden geboekt als schuld in de periode waarin ze worden toegekend.
(O) Financiële schulden Financiële schulden worden initieel gewaardeerd aan kostprijs, verminderd met de kosten verbonden aan de transactie. Vervolgens worden deze rentedragende verplichtingen gewaardeerd aan hun afgeschreven kostprijs en wordt elk verschil tussen de aanschaffingsprijs en de aflossingswaarde financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
125
ten laste genomen van de winst- en verliesrekening over de looptijd van de lening op basis van de effectieve interestvoet.
(P) Voorzieningen Voorzieningen worden aangelegd wanneer de onderneming een verplichting heeft (in rechte afdwingbaar of feitelijk) als gevolg van gebeurtenissen in het verleden, wanneer het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen noodzakelijk is en wanneer een betrouwbare schatting gemaakt kan worden van de omvang van deze verplichtingen. Indien het effect hiervan significant is, zullen voorzieningen worden aangelegd door de verdiscontering van de toekomstige kasstromen aan een discontovoet die zowel de huidige marktrente als, indien van toepassing, de specifieke risico’s met betrekking tot het passief weergeeft. • Herstructurering Een voorziening voor herstructurering wordt aangelegd wanneer de onderneming een gedetailleerd en geformaliseerd herstructureringsplan heeft goedgekeurd en wanneer de herstructurering ofwel werd aangevat ofwel openbaar werd gemaakt. Voor toekomstige exploitatieverliezen worden geen voorzieningen opgenomen. • Milieuverplichtingen Milieuvoorzieningen zijn gebaseerd op verplichtingen (in rechte afdwingbaar of feitelijk) als gevolg van gebeurtenissen van het verleden, in overeenstemming met de van toepassing zijnde wettelijke verplichtingen. • Verlieslatende contracten Een voorziening voor verlieslatende contracten wordt aangelegd wanneer de te verwachten ontvangen economische voordelen voor de onderneming lager liggen dan de onvermijdbare kosten om aan de verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst te voldoen. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante waarde van de verwachte kosten voor de beëindiging van het contract of, indien dit lager is, tegen de contante waarde van de verwachte nettokosten van de voortzetting van het contract. Voorafgaand aan de instelling van een voorziening neemt de Groep op de activa die betrekking hebben op het contract een eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies. • Andere Omvat voorzieningen voor geschillen en garanties.
(Q) Personeelsbeloningen • Vergoedingen na uitdiensttreding De personeelsbeloningen na uitdiensttreding omvatten pensioenplannen en verzekeringen voor medische bijstand. De Groep voorziet een aantal “vaste bijdrage” pensioenplannen en “te bereiken doel” pensioenplannen verspreid over gans de wereld, waarvan de activa meestal beheerd worden in aparte pensioenfondsen. In het algemeen beheren aparte trustmaatschappijen en verzekeraars de pensioenplannen. 126
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
- Vaste bijdrage pensioenplannen De bijdragen tot een “vaste bijdrage” pensioenplan wordt geboekt als kost in de winst- en verliesrekening op het moment dat deze zich voordoen. - Pensioenplannen met een te bereiken doel Voor pensioenplannen met een te bereiken doel worden de pensioenkosten voor elk plan afzonderlijk geschat op basis van de “projected unit credit” methode. Volgens deze methode worden de pensioenkosten ten laste genomen van de winst- en verliesrekening op zulke wijze dat de kost gespreid wordt over de nog te presteren diensttijd van de deelnemers, in overeenstemming met het advies van de bevoegde actuarissen die een volledige berekening maken van de plannen. De bedragen, die ten laste genomen worden van de winst- en verliesrekening, omvatten de aan het dienstjaar toegekende pensioenkost, de rentekost, het verwachte rendement van de pensioenfondsen, de actuariële winsten of verliezen en de kosten van de verstreken diensttijd. De pensioenverplichtingen opgenomen in de balans worden berekend als zijnde de actuele waarde van de verplichtingen van de toegezegde pensioenrechten (berekend op basis van de interestvoet van hoogwaardige bedrijfsobligaties met een looptijd die de termijn van de pensioenverplichting benadert), aangepast voor nog niet opgenomen actuariële winsten en verliezen en verminderd met de nog niet verwerkte kosten over de verstreken diensttijd en de reële waarde van de activa van het fonds. Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de overgangsdatum naar IFRS, werden geboekt. De actuariële winsten en verliezen die voorkomen na 1 januari 2004 en die een bedrag overschrijden van 10 % van de reële waarde van de activa van het fonds of van de actuele waarde van de toekomstige brutoverplichtingen, indien deze hoger is, worden geboekt in de winst- en verliesrekening en dit gespreid over de gemiddelde resterende diensttermijn van de deelnemers. In het andere geval wordt de actuariële winst of verlies niet opgenomen in de winst- en verliesrekening. Wanneer de berekening resulteert in een winst voor de Groep, wordt het erkend actief gelimiteerd tot het saldo van niet-opgenomen actuariële verliezen, niet-opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van beschikbare toekomstige terugbetalingen door het plan of verminderingen van toekomstige bijdragen tot het plan. • Ontslagvergoedingen (vervroegde pensioenplannen en andere verplichtingen bij ontslag) Deze vergoedingen ontstaan als gevolg van een beslissing van de onderneming om de tewerkstelling van een werknemer of van een groep werknemers te beëindigen vóór de normale pensioendatum of als gevolg van de beslissing van een werknemer om vrijwillig de tewerkstelling stop te zetten in ruil voor deze vergoedingen. Deze vergoedingen worden verwerkt op het moment van de betekening. • Beloningen in de vorm van aandelen Een aandelenoptieprogramma laat het senior management toe om aandelen van de Vennootschap te verwerven. De uitoefenprijs van de optie is gelijk aan de gemiddelde marktprijs van de onderliggende aandelen in de dertig werkdagen voorafgaand aan de dag van het aanbod of de marktprijs op de laatste dag voorafgaand aan het aanbod, indien deze waarde lager is. Deze betalingen worden in de jaarrekening verwerkt op basis van de reële waarde van de beloningen gemeten op de toekenningsdatum, verdeeld over de wachtperiode. Wanneer de opties worden uitgeoefend, wordt het eigen vermogen verhoogd met de ontvangen opbrengsten. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
127
• Kortetermijnpersoneelsbeloningen Kortetermijnpersoneelsbeloningen worden zonder contantmaking gewaardeerd en opgenomen wanneer de daarmee verband houdende dienst wordt verricht. Indien de Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft voor geleverde diensten van werknemers en indien deze verplichting betrouwbaar kan worden bepaald, wordt een verplichting erkend voor het verwachte bedrag dat als een kortetermijnbonus in contanten of een winstdelingsregeling zal worden uitbetaald.
(R) Belastingen op het resultaat Belastingen op het resultaat van het boekjaar omvatten de verschuldigde en uitgestelde belastingen. De belastingen worden geboekt in de winst- en verliesrekening tenzij ze betrekking hebben op elementen die onmiddellijk in het eigen vermogen worden geboekt. In dat geval worden de belastingen rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen geboekt. Belastingen van het boekjaar omvatten de verwachte belastingschuld op het belastbaar inkomen van het jaar, gebruik makend van de op het ogenblik van afsluiting van kracht zijnde of aangekondigde belastingpercentages, en alle aanpassingen van de belastingschulden van vorige jaren. Uitgestelde belastingvorderingen en -schulden worden geboekt op basis van de balansmethode, voor tijdelijke verschillen tussen de fiscale basis en de boekwaarde voor financiële rapporteringsdoeleinden, en dit zowel voor activa als passiva. Voor de volgende tijdelijke verschillen worden geen uitgestelde belastingen geboekt: de eerste opname van activa en passiva die geen invloed hebben op het boekhoudkundige of fiscale resultaat en verschillen met betrekking tot investeringen in dochterondernemingen in de mate dat een tegenboeking in de nabije toekomst onwaarschijnlijk is. Uitgestelde belastingvorderingen en –verplichtingen worden gewaardeerd tegen de belastingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn op de periode waarin de vordering wordt gerealiseerd of de verplichting wordt afgewikkeld, gebaseerd op belastingtarieven en belastingwetten die aangekondigd en/of goedgekeurd werden op balansdatum. Een uitgestelde belastingvordering wordt enkel opgenomen in de balans indien het waarschijnlijk is dat toekomstige belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waartegen de verrekenbare tijdelijke verschillen, de ongebruikte belastingtegoeden en de ongebruikte overgedragen verliezen kunnen verrekend worden. Uitgestelde belastingvorderingen worden verminderd naarmate het niet langer waarschijnlijk is dat het belastingvoordeel zal kunnen worden gerealiseerd. Bijkomende belastingen op het resultaat die voortvloeien uit de uitkering van dividenden worden op hetzelfde ogenblik geboekt als de verplichting om het betreffende voordeel te betalen.
(S) Handels- en overige schulden Handels- en overige schulden worden gewaardeerd tegen hun kostprijs.
(T) Opbrengsten • Opbrengsten uit de verkoop van goederen Met betrekking tot de verkoop van goederen worden de opbrengsten als gerealiseerd beschouwd op het ogenblik dat de belangrijke voordelen en de risico’s van de eigendom overgedragen werden naar de koper. 128
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Opbrengsten worden opgenomen in de winst- en verliesrekening wanneer er niet langer belangrijke onzekerheden bestaan omtrent de inbaarheid van de overeengekomen vergoeding, wanneer de transactiekosten en de mogelijke terugzending van de goederen op een betrouwbare wijze kunnen bepaald worden en wanneer het vaststaat dat het management van de onderneming de goederen niet langer op continue basis beheert en de opbrengsten op betrouwbare wijze kunnen bepaald worden. • Financiële opbrengsten Financiële opbrengsten omvatten ontvangen interesten op geïnvesteerde fondsen, dividenden, positieve wisselkoersresultaten en opbrengsten op afgeleide financiële instrumenten. Interestopbrengsten worden in resultaat genomen naargelang ze verworven zijn, rekening houdend met de effectieve opbrengstvoet op het activabestanddeel. Dividenden worden opgenomen in de winst- en verliesrekening op het moment dat ze worden toegekend aan de vennootschap.
(U) Kosten • Financiële kosten De financiële kosten omvatten interestkosten van leningen, wisselkoersverliezen en verliezen op afgeleide financiële instrumenten. Alle interesten en andere gemaakte kosten in verband met leningen worden als financiële kosten geboekt. De interestkosten die deel uitmaken van de betalingen voor financiële leasing worden opgenomen in de winst- en verliesrekening gebruikmakend van de “effectieve interestpercentage”methode.
(V) Afgeleide financiële instrumenten De Groep gebruikt afgeleide financiële instrumenten teneinde de risico’s te beperken met betrekking tot ongunstige schommelingen in wisselkoersen en interestpercentages die afkomstig zijn van operationele, financiële en investeringsactiviteiten. Conform het beleid van de Groep, houdt de Groep geen afgeleide financiële instrumenten aan, noch geeft zij afgeleide financiële instrumenten uit voor handelsdoeleinden. Afgeleide financiële instrumenten worden aanvankelijk verwerkt tegen kostprijs. Volgend op de aanvankelijke boeking, worden de afgeleide financiële instrumenten gewaardeerd aan reële waarde. De kost of opbrengst als gevolg van de herwaardering aan reële waarde wordt onmiddellijk in de winsten verliesrekeningen opgenomen.
(W) Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten Onmiddellijk vóór de classificatie als “vaste activa aangehouden voor verkoop”, wordt de waardering van de activa (en alle activa en passiva van de Groep) in overeenstemming gebracht met de IFRS standaarden die van toepassing zijn. Vervolgens worden vaste activa en groepen activa die worden afgestoten gewaardeerd aan de laagste van de boekwaarde en de reële waarde verminderd met verkoopkosten. Bijzondere waardeverminderingen bij de eerste opname als activa aangehouden voor verkoop, worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. Hetzelfde geldt voor winsten en verliezen bij latere herwaardering. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
129
Een “Discontinued Operation” (beëindigde bedrijfsactiviteit) is een onderdeel van de activiteiten van de Groep die een afzonderlijke belangrijke bedrijfsactiviteit of een afzonderlijk belangrijk geografisch bedrijfsgebied vertegenwoordigt, of is een dochteronderneming die uitsluitend is overgenomen met de bedoeling te worden doorverkocht. De classificatie als beëindigde bedrijfsactiviteit vindt plaats bij verkoop of wanneer de operatie voldoet aan het criterium tot classificatie als “aangehouden voor verkoop”, indien eerder. Een groep af te stoten activa kan hier ook ondergebracht worden.
(X) Winst per aandeel De Groep presenteert gewone en verwaterde winst per aandeel voor het gewone aandelenkapitaal. Het nettoresultaat per gewoon aandeel is de aan de aandeelhouders van de Groep toe te rekenen winst of het verlies gedeeld door het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen die gedurende de verslagperiode uitstaan. Bij de berekening van de verwaterde winst per aandeel worden de aan de aandeelhouders van de Groep toe te rekenen winst of het verlies en het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen die gedurende de verslagperiode uitstaan, gecorrigeerd voor alle potentiële verwaterende effecten op de gewone aandelen, welke de aan het management toegekende aandelenopties omvatten.
(Y) Gesegmenteerde informatie Bedrijfssegmenten zijn componenten van de Groep die bedrijfsactiviteiten uitvoeren en die, op deze manier, opbrengsten kunnen genereren en kosten kunnen oplopen, inclusief opbrengsten en kosten die betrekking hebben op transacties met elk van de andere componenten van de Groep. Afzonderlijke financiële informatie is beschikbaar en wordt op regelmatige basis geëvalueerd door het “Group Management Committee” bij het nemen van beslissingen omtrent het toewijzen van middelen en het evalueren van de performantie. Het “Group Management Committee” wordt als “chief operating decision maker” beschouwd. Bedrijfssegmenten worden samengevoegd in overeenstemming met IFRS 8 en dit enkel wanneer de segmenten identieke economische karakteristieken vertonen op basis van de oorsprong van hun producten en diensten, de aard van het productieproces, het soort of categorie van klanten, de gebruikte methodes om deze producten te verdelen of diensten te verlenen en de aard van het wettelijk kader. Gesegmenteerde informatie, zoals gepresenteerd aan het “Group Management Committee” (inclusief de winst en het verlies van het segment en gesegmenteerde activa en passiva), wordt opgemaakt conform de boekhoudprincipes zoals beschreven in de samenvatting van de voornaamste boekhoudprincipes. Opbrengsten, kosten en activa worden toegewezen aan de bedrijfssegmenten in die mate dat de items van opbrengsten, kosten en activa direct toewijsbaar of op redelijke wijze kunnen toegewezen worden aan de bedrijfssegmenten. De transferprijzen voor transacties tussen bedrijfssegmenten worden bepaald op een zakelijke objectieve grondslag (“arm’s length” principe), op een gelijkaardige manier als voor transacties met derden. Voordien werden de bedrijfssegmenten gedefinieerd en gepresenteerd in overeenstemming met IAS 14 Gesegmenteerde informatie. De vergelijkende gesegmenteerde informatie werd eveneens 130
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
gepresenteerd in overeenstemming met de overgangsbepalingen van deze standaard. Aangezien deze wijziging enkel de presentatie en toelichtingen beïnvloedt, is er geen impact op de winst per aandeel.
(Z) Recent uitgegeven IFRS In de mate dat nieuwe IFRS verplichtingen verwacht worden van toepassing te zijn in de toekomst, zijn deze hierna samengevat. • Herziene IFRS 3 Bedrijfscombinaties (2008) In de herziene IFRS 3 Bedrijfscombinaties (2008) zijn onder meer de volgende wijzigingen aangebracht, die voor de activiteiten van de Groep waarschijnlijk relevant zijn: - De definitie van bedrijf is uitgebreid, waardoor valt te verwachten dat meer overnames als bedrijfscombinaties zullen worden verwerkt. - Een voorwaardelijke vergoeding wordt tegen reële waarde gewaardeerd en wijzigingen na eerste opname worden in de winst- en verliesrekening opgenomen. - Behalve de uitgiftekosten voor aandelen en schulden, worden transactiekosten ten laste van het resultaat verwerkt in de periode waarin ze zijn gemaakt. - Een eventueel reeds gehouden belang in de overgenomen partij wordt tegen reële waarde gewaardeerd. De winst of het verlies wordt in de winst- en verliesrekening opgenomen. - Een minderheidsbelang zal worden gewaardeerd tegen de reële waarde of tegen het proportionele aandeel in de identificeerbare activa en verplichtingen van de overgenomen partij. De keuze wordt op transactiebasis gemaakt. De Groep heeft de eventuele gevolgen van de wijzigingen, die verplicht van toepassing worden in 2010, op de geconsolideerde jaarrekening nog niet bepaald. • Aangepaste IAS 27 De geconsolideerde jaarrekening en enkelvoudige jaarrekening (2008) In de aangepaste IAS 27 “De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening (2008)” wordt bepaald dat wijzigingen in het eigendomsbelang van de Groep in een dochteronderneming, bij behoud van zeggenschap, worden verantwoord als een aandelentransactie. Wanneer de Groep niet langer zeggenschap over een dochteronderneming heeft, wordt een eventueel resterend belang in de voormalige dochteronderneming tegen reële waarde gewaardeerd. De daaruit voortvloeiende winsten of verliezen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. De wijzigingen in IAS 27, die verplicht van toepassing worden op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, zal naar verwachting geen significante impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. • IFRIC 17 Uitkeringen van niet-monetaire activa aan aandeelhouders IFRIC 17 “Distributions of Non-cash Assets to Owners” (uitkeringen van niet-monetaire activa aan aandeelhouders) gaat in op de verwerking van uitkeringen in natura aan aandeelhouders. Buiten het toepassingsgebied van IFRIC 17 vallen uitkeringen waarbij de uitgekeerde activa uiteindelijk worden beheerst door dezelfde partij(en) voor en na de uitkering (“common control transacties”). Een verplichting moet worden verwerkt als de dividenduitkering is geautoriseerd en niet langer ter beschikking staat van de onderneming en is te waarderen tegen de reële waarde van de uit te keren niet-monetaire activa. IFRIC 17, die met prospectieve toepassing verplicht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, zal naar verwachting geen significante impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
131
• IFRIC 18 Overdrachten van activa van klanten IFRIC 18 “Transfers of Assets from Customers” (overdrachten van activa van klanten) behandelt de verwerking door toegangsproviders van materiële vaste activa ontvangen van klanten. Verwerking van de activa hangt af van de vraag wie de zeggenschap hierover heeft. Als een actief wordt verwerkt door een toegangsprovider, dient initiële verwerking plaats te vinden tegen reële waarde. Het moment van verantwoording van de gerelateerde opbrengst hangt af van de feiten en omstandigheden. IFRIC 18, die met prospectieve toepassing verplicht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, zal naar verwachting geen significante invloed hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. • Aangepaste IAS 39 Financiële instrumenten: opname en waardering – in aanmerking komende gehedgde items De aangepaste IAS 39 “Financiële instrumenten: opname en waardering – in aanmerking komende gehedgde items” geeft aanvullende aanwijzingen over specifieke posities die in aanmerking komen voor afdekking (“eligible hedged items”). De Groep heeft de eventuele gevolgen van de aanpassing, die met terugwerkende kracht verplicht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, nog niet bepaald. • Aanpassing van IAS 32 Financiële instrumenten : Presentatie - Classificatie van claimemissies De wijziging van IAS 32 verduidelijkt hoe bepaalde claims moeten worden verwerkt wanneer de uitgegeven instrumenten in een andere valuta dan de functionele valuta van de emittent luiden. Indien deze instrumenten voor een vast bedrag aan geldmiddelen proportioneel aan de bestaande aandeelhouders van de emittent worden uitgereikt, dan moeten zij als eigen vermogen worden geclassificeerd, ook al luidt de uitoefenprijs ervan in een andere valuta dan de functionele valuta van de emittent. De aanpassing van IAS 32, welk van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep in 2010, zal naar verwachting geen significante invloed hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. • IFRIC 19 Aflossing van financiële verplichtingen met eigen vermogensinstrumenten Deze interpretatie voorziet begeleiding in het verwerken van schuld tegen eigen vermogen swaps. IFRIC 19, die van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, zal naar verwachting geen significante impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. • IAS 24 Informatieverschaffing over verbonden partijen Deze standaard vervangt IAS 24 informatieverschaffing over verbonden partijen zoals uitgegeven in 2003. De herziene IAS 24 informatieverschaffing over verbonden partijen past de definitie van verbonden partijen aan en wijzigt bepaalde vereisten omtrent de toelichtingen van verbonden partijen voor ondernemingen verbonden met de overheid. IAS 24, welk verplicht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2011, zal naar verwachting geen significante impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. • Aanpassingen van IFRIC 14 voor IAS 19 – De limiet voor een actief uit hoofde van toegezegde pensioenregelingen, minimale vereiste dekkingsgraden en de wisselwerking hiertussen Deze aanpassing zorgt ervoor dat vooruitbetalingen van bijdragen in bepaalde omstandigheden eerder als een actief in plaats van als kost worden verwerkt. De Groep heeft de gevolgen van de aanpassing 132
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
van IFRIC 14 IAS 19 , die van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van 2011, nog niet bepaald. • IFRS 9 Financiële instrumenten Deze standaard beïnvloedt de classificatie en waardering van financiële activa. IFRS 9 gebruikt een enkelvoudige benadering om te bepalen of een actief gewaardeerd wordt aan kostprijs of aan reële waarde en vervangt de vele verschillende regels in IAS 39. De benadering in IFRS 9 is gebaseerd op hoe een onderneming zijn financiële instrumenten (zijn business model) en de contractuele kasstroomkarakteristieken van de financiële activa beheerst. De Groep heeft de gevolgen van de aanpassing van IFRS 9, die met terugwerkende kracht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van 2013, nog niet bepaald. • Verbeteringen in bestaande standaarden (2009) Verbeteringen in bestaande standaarden (2009) (aanvaard door de Europese Unie) is een verzameling van kleine verbeteringen in bestaande standaarden. De Groep heeft de potentiële impact van deze verzameling, die verplicht van toepassing wordt op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep over 2010, nog niet bepaald.
2. Bepaling van de reële waarde Een aantal van de boekhoudprincipes en toelichtingen van de Groep vereisen de bepaling van de reële waarde voor zowel financiële als niet-financiële activa en passiva. De volgende methodes worden toegepast voor het bepalen en toelichten van de reële waarden. Meer gedetailleerde informatie betreffende de gemaakte veronderstellingen in het bepalen van de reële waarden werd, indien van toepassing, opgenomen in de specifieke toelichtingen van dat bepaald actief of passief.
Materiële vaste activa De reële waarde van terreinen en gebouwen, opgenomen als gevolg van een acquisitie of gebruikt tijdens de test op bijzondere waardeverminderingen, is gebaseerd op het geschatte bedrag waartegen het terrein of gebouw kan worden verhandeld onder normale marktomstandigheden op datum van waardering (“arm’s length” principe). Het resultaat wordt gebenchmarked met marktprijzen, indien deze beschikbaar zijn. De vervangingskost is meer geschikt, indien er geen belangrijke en actieve markt bestaat. De reële waarde van installaties, uitrusting en verbeteringswerken is gebaseerd op de markten kostbenaderingen die gebruik maken van genoteerde marktprijzen voor gelijkwaardige items, indien beschikbaar, en de vervangingskost wanneer deze geschikt is. De vervangingswaarde is het resultaat van enerzijds de kost van nieuwe installaties, uitrusting en verbeteringswerken met dezelfde capaciteit en anderzijds de bedrijfswaarde rekening houdend met de bedrijfsactiviteit. De bepaling van de reële waarde van materiële vaste activa wordt gebaseerd op waarderingsstudies, die zowel intern als door externe, onafhankelijke waarderingsbedrijven met de nodige kwalificaties en ervaring zijn opgemaakt.
Immateriële vaste activa De reële waarde van octrooien en handelsmerken, verworven door acquisitie, is gebaseerd op de verdisconteerde geschatte royaltybetalingen die vermeden worden als gevolg van het bezitten van deze octrooien en handelsmerken. De reële waarde van klantenlijsten, verworven door acquisitie, financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
133
wordt bepaald aan de hand van de “multi-period excess earnings”-methode, waarbij het onderliggende actief wordt gewaardeerd na het in vermindering brengen van een redelijk rendement op de overige activa die bijdragen tot de bijhorende kasstroom. De verdisconteerde kasstromen, als gevolg van het gebruik of de eventuele verkoop van activa, worden gebruikt voor het bepalen van de reële waarde van de overige immateriële vaste activa. De bepaling van de reële waarde van immateriële vaste activa is gebaseerd op waarderingsstudies, die zowel intern als door externe, onafhankelijke waarderingsbedrijven met de nodige kwalificaties en ervaring zijn opgemaakt.
Voorraden De reële waarde van voorraden, verworven door acquisities, is gebaseerd op de geschatte verkoopprijs in de gewone bedrijfsvoering verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en verkoop en rekening houdend met een redelijke winstmarge in verhouding tot de vereiste inspanningen om de voorraad te voltooien en te verkopen.
Afgeleide financiële instrumenten De reële waarde van een afgeleid financieel instrument is het bedrag waartegen een actief kan worden verhandeld of een verplichting kan worden afgewikkeld tussen goed geïnformeerde en tot een transactie bereid zijnde partijen volgens een zakelijke objectieve grondslag (“arm’s length” principe). De reële waarde van valuta termijncontracten wordt berekend als de verdisconteerde waarde van het verschil tussen de contractwaarde en de huidige forwardprijs. De reële waarde van deze instrumenten geeft in het algemeen de geschatte bedragen weer die de Groep zou ontvangen bij het afsluiten van voordelige contracten of de geschatte bedragen die de Groep zou moeten betalen om onvoordelige contracten te verbreken op balansdatum, hierbij rekening houdend met huidige niet-gerealiseerde winsten of verliezen op de lopende contracten. De reële waarde van termijn aankoop- en verkoopcontracten van emissierechten is gebaseerd op de genoteerde marktprijzen voor futures van “EU allowances” (EUAs) en “Certified Emission Reductions” (CERs).
Op aandelen gebaseerde betalingen IFRS 2 vereist dat de verloning in aandelen toegekend aan het personeel verwerkt wordt in de jaarrekening op basis van de reële waarde van de warranten op de toekenningsdatum. In overeenstemming met de overgangsbepalingen opgenomen in IFRS 2 worden de warranten die toegekend werden vóór 7 november 2002 en die nog niet uitoefenbaar waren op 1 januari 2005 niet verwerkt via de winst- en verliesrekening. De reële waarde van de toegekende warranten wordt bepaald door gebruik te maken van het Black & Scholes model.
Voorzieningen Indien de impact materieel is, worden voorzieningen bepaald door de verwachte toekomstige kasstromen te verdisconteren aan een rente die de huidige marktbeoordelingen van de tijdswaarde van geld en, indien van toepassing, het risico specifiek gerelateerd aan de verplichting weerspiegelt.
134
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Handels- en overige vorderingen/schulden De nominale waarde van handels- en overige vorderingen/schulden op ten hoogste één jaar wordt verondersteld een afspiegeling te zijn van de reële waarde. De handels- en overige vorderingen op meer dan één jaar worden verdisconteerd om de reële waarde te bepalen welk vermeld wordt in bepaalde toelichtingen.
Rentedragende leningen De reële waarde, die in bepaalde toelichtingen van toepassing is, wordt berekend op basis van de verdisconteerde toekomstige aflossingen en rentebetalingen. De interestvoeten die gebruikt worden om de toekomstige kasstromen te verdisconteren, indien van toepassing, zijn gebaseerd op de rendementscurve van de overheidsobligaties van toepassing op 31 december, verhoogd met een toepasselijke kredietspreiding.
Financiële leaseverplichtingen De reële waarde wordt geschat op de huidige waarde van toekomstige kasstromen verdisconteerd aan de marktinterest voor homogene leaseovereenkomsten. De geschatte reële waarde weerspiegelt de verandering in de rentevoeten. De interestvoeten om de toekomstige kasstromen te verdisconteren, indien van toepassing, zijn gebaseerd op de rendementscurve van de overheidsobligaties op 31 december verhoogd met een toepasselijke kredietspreiding.
3. Gesegmenteerde informatie De Groep heeft 6 bedrijfssegmenten op basis van haar voornaamste bedrijfsactiviteiten en economische omgevingen. De klanten en belangrijkste markten zijn verschillend voor deze segmenten. De informatie hieronder weergegeven stemt overeen met de informatie die beschikbaar is en op regelmatige basis door de “chief operating decision maker” (Group Management Committee) wordt geëvalueerd. Het onderstaande overzicht beschrijft de activiteiten in elk van de gerapporteerde segmenten van de Groep. • Minerale Chemie - omvat het produceren en verdelen van kaliumsulfaat en veevoederfosfaten. • PVC/Chloor-Alkali - omvat het produceren en verdelen van kaliloog, natronloog, ijzerchloride en PVC. • Gelatine & Producten van dierlijke oorsprong - omvat het produceren en verdelen van gelatine, het ophalen en verwerken van dierlijke bijproducten. • Kunststofleidingen en profielen - omvat het produceren en verdelen van PVC profielen, buizen en hulpstukken. • Tessenderlo Kerley - omvat het produceren en verdelen van vloeibare zwavelhoudende meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en de dienstverlening aan raffinaderijen van Tessenderlo Kerley
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
135
refinery services (fabrieken die gelokaliseerd zijn op de raffinaderijen waar het zwavel en andere restproducten recupereert). • Andere activiteiten - omvat het produceren en verdelen van organische chloorderivaten (OCD), tussenproducten en actieve stoffen voor de farmaceutische industrie en compounds. Geen van deze segmenten voldoet aan één van de kwantitatieve criteria voor het bepalen van de te rapporteren bedrijfssegmenten in 2009 en 2008. De “chief operating decision maker” beoordeelt de performantie van de bedrijfssegmenten op basis van het bedrijfsresultaat voor niet-recurrente bestanddelen (REBIT). De interestkosten en -opbrengsten worden niet toegewezen aan de bedrijfssegmenten omdat deze activiteit door de centrale financiële dienst wordt gestuurd, die eveneens de kaspositie van de groep beheert. De belangrijkste items van de winst- en verliesrekening en de geconsolideerde balans worden weergegeven per segment op de volgende pagina:
Kerngegevens per bedrijfssegment
Minerale Chemie 2009 2008
Opbrengsten (intern en extern) Opbrengsten (intern) Opbrengsten Bedrijfswinst (+) / verlies (-) vóór éénmalige bestanddelen Niet-recurrente bestanddelen Bedrijfswinst (+) / verlies (-) (EBIT) Rendement op opbrengsten (REBIT/opbrengsten) Financieringskosten - netto Financieringskosten Financieringsopbrengsten Aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode, na winstbelasting Belastingen op het resultaat Winst (+) / verlies (-) over de verslagperiode Gesegmenteerde activa Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Beleggingen Uitgestelde belastingvorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten Overige niet-toewijsbare activa Totaal activa Gesegmenteerde passiva Financiële schulden Uitgestelde belastingschulden Eigen vermogen Totaal eigen vermogen en schulden Investeringsuitgaven: materiële en immateriële activa Afschrijvingen van materiële en immateriële activa Bijzondere waardeverminderingen op materiële en immateriële vaste activa
136
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
PVC/Chloor-Alkali 2009 2008
288,0 4,4 283,6 -56,5 -62,4 -118,9 -19,9% 0,1
653,0 2,9 650,1 151,1 -16,0 135,1 23,2% -0,3
509,5 66,4 443,1 -28,0 1,2 -26,8 -6,3% -
657,6 100,1 557,5 19,6 0,5 20,1 3,5% -
151,3 187,4 6,5 -7,2 -
346,9 3,0 180,3 13,4 -8,6 -
292,9 72,7 28,5 -27,4 -
326,4 81,6 14,2 -26,0 -
Gelatine en Producten van dierlijke oorsprong 2009 2008
Kunststofleidingen en profielen Tessenderlo Kerley 2009 2008 2009 2008
Andere activiteiten 2009 2008
Niet toegewezen 2009 2008
Tessenderlo Group 2009 2008
363,0 4,5 358,5 35,6 -0,8 34,8 9,9% 0,9
344,2 2,4 341,8 40,6 -1,3 39,3 11,9% 3,8
546,0 0,1 545,9 21,5 -16,2 5,3 3,9% -
634,6 0,2 634,4 25,6 -13,4 12,2 4,0% -
180,8 0,8 180,0 31,1 31,1 17,3% -0,1
196,1 1,9 194,2 26,7 0,6 27,3 13,7% 8,1
291,7 9,0 282,7 -26,5 -23,7 -50,2 -9,4% -
403,7 16,7 387,0 -9,1 3,3 -5,8 -2,4% -
0,0 -28,6 2,1 -26,5 0,1
0,0 -15,4 -0,6 -16,0 -0,1
2 179,0 2 889,2 85,2 124,2 2 093,8 2 765,0 -51,4 239,1 -99,8 -26,9 -151,2 212,2 -2,5% 8,6% -11,2 -21,6 -18,5 -29,8 7,3 8,2 1,0 11,5
353,3 1,6 89,9 32,1 -26,0 -2,6
257,8 15,6 61,1 20,4 -19,9 -
336,1 98,7 22,7 -28,9 -1,0
387,8 91,0 30,4 -28,8 -6,1
134,6 9,7 17,9 13,5 -7,6 -
103,5 16,4 18,6 6,1 -6,8 -
158,7 64,1 11,9 -14,7 -15,3
222,2 52,1 7,8 -16,4 -6,1
59,5 10,0 6,5 17,8 44,3 0,3 53,2 253,3 31,9 707,5 1,0 -5,8 -
51,6 4,6 5,2 17,7 53,5 0,7 33,7 348,1 44,4 902,0 9,1 -3,1 -
-5,3 -61,7 -166,7 140,4 1 486,4 1 696,2 21,3 39,6 6,5 5,2 17,8 17,7 44,3 53,5 0,3 0,7 1 576,6 1 812,9 583,9 518,4 253,3 348,1 31,9 44,4 707,5 902,0 1 576,6 1 812,9 116,2 101,4 -117,6 -109,6 -18,9 -12,2
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
137
De informatie op basis van de geografische segmenten omvat de opbrengsten op basis van de geografische ligging van de klanten. De gesegmenteerde vaste activa zijn gebaseerd op de geografische ligging van de activa.
Geografische informatie 2009 België Nederland Frankrijk Italië Groot-Brittannië Overige Europese landen Verenigde Staten van Amerika Overige Tessenderlo Group
Opbrengsten per markt 186,3 218,7 440,1 83,4 288,7 414,3 288,9 173,4 2 093,8
Gesegmenteerde vaste activa 279,5 65,3 218,5 26,2 78,9 14,5 100,5 32,3 815,7
Geografische informatie 2008 België Nederland Frankrijk Italië Groot-Brittannië Overige Europese landen Verenigde Staten van Amerika Overige Tessenderlo Group
Opbrengsten per markt 231,1 291,5 506,1 118,2 347,4 630,9 296,7 343,1 2 765,0
Gesegmenteerde vaste activa 280,8 66,9 154,6 25,0 73,4 15,1 83,2 31,2 730,2
138
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
4. Acquisities en verkopen De acquisities en verkopen die hieronder worden beschreven, zijn volledig in lijn met de strategie van de Groep om zijn positie in groeiactiviteiten verder te versterken.
Acquisities – Activiteiten / dochterondernemingen • In maart 2009 heeft Eurocell Profiles Ltd, een Brits filiaal in het bedrijfssegment “Kunststofleidingen en profielen”, Meritt Plastics Ltd. (Derbyshire, UK) overgenomen. Meritt Plastics is een pvc recyclageen extrusieonderneming en een recovinyl-gecertificeerde recycleerder. De totale aanschaffingswaarde omvat een netto kasuitstroom en transactiekosten voor een bedrag van 3,5 miljoen EUR, die volledig toewijsbaar zijn aan de overname. De toewijzing van de aanschaffingswaarde heeft geen aanleiding gegeven tot het boeken van enige goodwill. • In juni 2009 verwierf Tessenderlo Kerley de Linuron-activa (herbicide) van DuPont Crop Protection, Wilmington, Delaware (VS). Tessenderlo Kerley verwierf de wereldwijde rechten op de Lineronactiviteiten, met inbegrip van handelsnamen, registraties en registratiegegevens. Deze acquisitie laat Tessenderlo Kerley toe om zijn assortiment op het vlak van gewassenbescherming verder uit te breiden. De toewijzing van de aanschaffingswaarde heeft geen aanleiding gegeven tot het boeken van enige goodwill. • Akiolis Group, een Frans filiaal in het bedrijfssegment “Gelatine & Producten van dierlijke oorsprong” heeft in juni 2009 de resterende 50% in Groupe Fiso verworven. Vanaf 30 juni 2009 wordt Groupe Fiso geïntegreerd volgens de volledige consolidatiemethode (voordien werd Groupe Fiso geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode). De totale aanschaffingswaarde omvat een netto kasuitstroom en transactiekosten voor een bedrag van 31,0 miljoen EUR, die volledig toewijsbaar zijn aan de overname. Er werd een goodwill van 8,1 miljoen EUR erkend als gevolg van de acquisitie. • In oktober werd een bijkomend gamma bekledingsprofielen overgenomen in Groot-Brittannië. Hierdoor heeft Eurocell zijn productengamma op het vlak van bekledingsprofielen uitgebreid, en zijn marktaandeel in deze sector vergroot. De totale aanschaffingswaarde omvat een netto kasuitstroom en transactiekosten voor een bedrag van 3,3 miljoen EUR, die volledig toewijsbaar zijn aan de overname.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
139
Onderstaande tabel vat de impact, die deze overeenkomsten op de financiële positie van de Groep hebben, samen:
(miljoen EUR)
toelichting
Materiële vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Uitgestelde belastingvorderingen Vaste activa Voorraden Handels- en overige vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten Vlottende activa Financiële schulden Handels- en overige schulden Schulden op ten hoogste één jaar Voorzieningen Financiële schulden Overige schulden Uitgestelde belastingschulden Schulden op meer dan één jaar Netto actief
11 13
Goodwill bij acquisitie (Toename)/afname van herwaarderingsreserves Toename/(afname) van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Totale (betaalde)/ontvangen prijs, voldaan in geldmiddelen Verworven/(afgestane) banksaldi en geldmiddelen Netto (uitstroom)/instroom van geldmiddelen bij verwerving
12
140
•
Tessenderlo Group
•
Waarden vóór acquisitie
Aanpassingen aan de reële waarde
Erkende waarden bij acquisitie
23,2 0,1 6,3 0,2
19,3 33,8 0,0 0,1
42,5 33,9 6,3 0,3
1,5 31,3 11,5 35,8 2,2 49,5 20,3 14,3 34,6 1,3 6,3 0,2 2,7 10,5 35,7
1,1 54,3 2,0 0,0 0,0 2,0 0,0 0,0 0,0 1,9 0,0 0,0 11,6 13,5 42,8
2,6 85,6 13,5 35,8 2,2 51,5 20,3 14,3 34,6 3,2 6,3 0,2 14,3 24,0 78,5
financieel verslag 2009
8,1 -10,7 -14,9 -61,0 2,2 -58,8
De aanpassingen aan de reële waarde uitgevoerd op de overnamedatum zijn gebaseerd op waarderingsstudies die zowel intern als door externe experts werden uitgevoerd. De immateriële vaste activa op overnamedatum hebben vooral betrekking op de waardering van klantenlijsten en concessies, octrooien en licenties (toelichting 13).
Acquisities – deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode De overname door Akiolis Group van de resterende 50% van Groupe Fiso in juni 2009, zoals hierboven vermeld, heeft geleid tot een toename van ons belang in Michel, een dochteronderneming van de Groupe Fiso, van 25% tot 50%. De financiële impact van deze transactie op het resultaat van de groep is immaterieel.
Verkopen Tessenderlo Group kondigde op 24 september 2009 de verkoop aan van zijn niet-strategische participatie in de zeoliet activiteit aan Prayon SA in Engis (België), met dewelke het een joint-venture (50/50) aanhield. De joint-venture Zéoline werd geliquideerd. De bijdrage van deze transactie aan het resultaat van de Groep in 2009 is onbeduidend.
5. Overige bedrijfsopbrengsten en -kosten (miljoen EUR)
2009
2008
Terugname van voorzieningen Toevoeging aan voorzieningen Onderzoeks- en ontwikkelingskosten Subsidies Afschrijvingen Meerwaarden op de realisatie van materiële en immateriële vaste activa Waardeverminderingen op handelsvorderingen Overige Totaal
-0,9 -13,8 0,6 -2,0 -0,1 -4,9 12,2 -8,9
3,6 -14,3 0,3 -2,2 -0,4 -2,7 -10,9 -26,6
De kosten van de onderzoeksfase van een intern project worden onmiddellijk ten laste genomen. De onderzoekskosten hebben voornamelijk betrekking op de lonen en salarissen voor een bedrag van 9,5 miljoen EUR (2008: 9,8 miljoen EUR). Er werden geen onderzoekskosten geactiveerd in 2009. We verwijzen naar toelichting 13 “Immateriële activa”. De rubriek “Overige” omvat een brede waaier van inkomsten zoals ontvangen vergoedingen van verzekeringsmaatschappijen, de verkoop van emissierechten en elektriciteit die niet gebruikt werden in het eigen productieproces. Deze inkomsten worden gecompenseerd door belastingen andere dan belastingen op het resultaat, zoals voorheffingen en regionale belastingen.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
141
6. Niet-recurrente bestanddelen (miljoen EUR)
2009
2008
Opbrengsten uit verkopen Toevoeging provisie EU boete Herstructurering Bijzondere waardeverminderingen Milieuprovisies Overige opbrengsten en kosten Totaal
2,8 -60,0 -30,5 -18,9 -1,0 7,8 -99,8
12,8 -6,0 -12,2 -14,2 -7,3 -26,9
De niet-recurrente bestanddelen voor 2009 vertonen een negatief saldo van 99,8 miljoen EUR (2008: 26,9 miljoen EUR). Een bijkomende provisie voor een bedrag van 60,0 miljoen EUR werd geboekt in 2009 voor een potentiële EU boete naar aanleiding van een onderzoek gevoerd door de Europese Commissie binnen de sector van de veevoederfosfaten. De Europese Commissie startte in 2004 een onderzoek naar vermeende anti-concurrentiële praktijken binnen deze sector. De totale provisie bedraagt op balansdatum 97,0 miljoen EUR. De herstructureringskosten hebben voornamelijk betrekking op de sluiting van twee sites in Frankrijk, die actief waren binnen de bedrijfssegmenten “Kunststofleidingen en profielen” en “Andere activiteiten”, voor 20,8 miljoen EUR, alsook 3,2 miljoen EUR voor de stopzetting van de glycineactiviteiten (“Andere activiteiten”) en 6,5 miljoen EUR voor herstructureringskosten in diverse overige bedrijfsactiviteiten. De bijzondere waardeverminderingen (toelichting 11) voor een bedrag van 18,9 miljoen EUR hebben voornamelijk betrekking op “tussenproducten voor de farmaceutische industrie” (bedrijfssegment “Andere activiteiten”) voor een bedrag van 10,6 miljoen EUR en de aangekondigde sluitingen van de sites in Frankrijk voor een bedrag van 3,9 miljoen EUR (in de bedrijfssegmenten “Kunststofleidingen en profielen” en “Andere activiteiten”). De overige opbrengsten en kosten in 2009 hebben voornamelijk betrekking op verschillende minder belangrijke items zoals de terugname van voorzieningen en uitbetalingen door verzekeringsmaatschappijen. De niet-recurrente bestanddelen voor 2008 vertoonden een negatief saldo van 26,9 miljoen EUR. De opbrengsten uit verkopen betroffen voornamelijk de verkoop van een stuk grond in Engeland. De grond werd verkocht voor een bedrag van 5,7 miljoen GBP, terwijl de boekwaarde nul was. Het nietrecurrente resultaat van deze operatie bedroeg 7,1 miljoen EUR. De bijzondere waardeverminderingen bedroegen 12,2 miljoen EUR en hadden voornamelijk betrekking op materiële vaste activa van filialen in de bedrijfssegmenten “Kunststofleidingen en profielen” (6,1 miljoen EUR) en “Andere activiteiten” (6,1 miljoen EUR). Op 10 december 2008 werd de milieuvergunning voor Tessenderlo Chemie NV (België) verlengd voor een periode van 20 jaar. Tessenderlo Chemie NV verbond er zich toe te investeren in een nieuw productieproces en een duurzame oplossing te vinden voor zijn milieuproblemen in Limburg (België).
142
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Ten gevolge van deze aangegane verplichtingen, werden additionele geactualiseerde milieuprovisies geboekt voor een bedrag van 14,5 miljoen EUR. De overige opbrengsten en kosten in 2008 hadden betrekking op verscheidene opgelopen lasten waaronder kosten als gevolg van overnames, voorzieningen op vorderingen en uitzonderlijke kosten die niet gedekt werden door de verzekeringen.
7. Personeelskosten en hiermee verbonden voordelen (miljoen EUR)
toelichting
Lonen en salarissen Bijdragen van de werkgever aan de sociale zekerheid Overige personeelskosten Bijdrage aan vaste bijdrage pensioenplannen Kosten gerelateerd aan te bereiken doel pensioenplannen Totaal
24
2009
2008
-293,6 -73,9 -36,6 -3,9 -6,9 -414,9
-286,3 -76,8 -43,1 -3,8 -5,1 -415,1
Het gemiddeld aantal voltijds equivalenten voor 2009 bedraagt 7 961 (2008: 7 878).
8. Bijkomende informatie betreffende bedrijfskosten volgens kostensoort Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen zijn opgenomen in de volgende rubrieken van de winst- en verliesrekening over 2009:
(miljoen EUR) Kostprijs verkopen Administratieve kosten Verkoop- en marketingkosten Overige bedrijfsopbrengsten/(kosten) Bijzondere waardeverminderingen Totaal
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op materiële vaste activa
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op immateriële vaste activa
Totaal
-95,1 -9,6 -2,5 -18,9 -126,1
-5,6 -4,8 -10,4
-100,7 -9,6 -4,8 -2,5 -18,9 -136,5
De totale afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen in 2009 bedragen 137,4 miljoen EUR (toelichting 11 en 13). Rekening houdend met de impact van overheidssubsidies in 2009 (toelichting 11), bedragen de netto afschrijvingskosten 136,5 miljoen EUR.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
143
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen zijn opgenomen in de volgende rubrieken van de winst- en verliesrekening over 2008: Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op materiële vaste activa
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op immateriële vaste activa
Totaal
-91,1 -9,8 -2,3 -12,2 -115,4
-3,8 -2,7 -6,5
-94,9 -9,8 -2,7 -2,3 -12,2 -121,9
(miljoen EUR)
2009
2008
Interestkosten op financiële schulden gewaardeerd aan afgeschreven kostprijs Wisselkoersverliezen Herwaardering aan reële waarde van afgeleide instrumenten Overige Totaal
-8,8 -5,2 -0,5 -4,0 -18,5
-15,2 -20,7 -2,9 -38,8
2009
2008
0,3 0,1 5,7 1,2 7,3
2,8 0,4 8,5 5,0 0,5 17,2
(miljoen EUR) Kostprijs verkopen Administratieve kosten Verkoop- en marketingkosten Overige bedrijfsopbrengsten/(kosten) Bijzondere waardeverminderingen Totaal
9. Financieringskosten en -opbrengsten Financieringskosten:
Financieringsopbrengsten: (miljoen EUR) Interestopbrengsten op geldmiddelen en kasequivalenten Ontvangen dividenden, niet-geconsolideerde ondernemingen Wisselkoerswinsten Herwaardering aan reële waarde van afgeleide instrumenten Overige Totaal
We merken op dat de overige financieringskosten en -opbrengsten, de wisselkoerswinsten en -verliezen, alsook de kosten en opbrengsten van herwaardering, als netto bedragen werden opgenomen in de toelichtingen bij de geconsolideerde jaarrekening in 2008. Vanaf 2009 worden deze kosten en opbrengsten niet langer als netto bedragen opgenomen. Bijgevolg werden de vergelijkende cijfers van 2008 eveneens op deze manier voorgesteld. De netto financieringskosten en -opbrengsten blijven ongewijzigd. De netto interestkosten van 8,5 miljoen EUR (2008: 12,4 miljoen EUR) daalden met 3,9 miljoen EUR dankzij de verdere daling van de gemiddelde rentevoet in 2009 in vergelijking met 2008 (zie toelichting 23). De overige financieringskosten omvatten voornamelijk kosten verbonden aan factoringovereenkomsten, het afwikkelen van de verdisconteringsimpact van voorzieningen alsook bankkosten. 144
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
10. Belastingen op het resultaat (miljoen EUR)
2009
2008
Verschuldigde belastingen Wijziging verschuldigde belastingen vorige periodes Uitgestelde belastingen
-29,5 0,3 23,9
-49,1 1,1 -13,7
Totale belastingen in de winst- en verliesrekening
-5,3
-61,7
-161,4 1,0 -162,4
202,1 11,5 190,6
N/A
32,4%
-162,4
190,6
33,6% 54,6
33,1% -63,1
-59,9
1,4
0,1 0,1
0,1 0,1 -
-60,0 -22,9 7,7 -0,1
1,3 -2,8 5,7 0,4
-50,1 0,3 5,1
-5,6 1,1 2,5
Opgenomen in de winst- en verliesrekening
Winst (+) / verlies (-) voor belastingen Min het aandeel in het resultaat van deelnemingen Winst (+) / verlies (-) voor belastingen en voor het aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Effectief belastingtarief Aansluiting met effectief belastingtarief Winst (+) / verlies (-) voor belastingen en voor het aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Theoretisch belastingtarief (*) Verwachte belastingen aan het theoretisch belastingtarief Verschil tussen theoretische en effectieve belastingen Wijziging van de uitgestelde belastingen Verandering van het belastingtarief Bijzondere waardevermindering (-) / tegenboeking van de bijzondere waardevermindering (+) van een uitgestelde belastingvordering Wijziging van de belastingen Niet-aftrekbare kosten Impact van bijzondere belastingregimes Gebruik of opname van voorheen niet geboekte fiscale verliezen/ belastingkredieten Fiscale verliezen waarvoor geen uitgestelde belastingvordering werd verwerkt Impact van fiscale consolidatieregimes Wijziging verschuldigde belastingen vorige periodes Overige
(*) Theoretische geaggregeerde gewogen gemiddelde belastingtarief van alle groepsondernemingen. De impact in 2008 van de veranderingen van het belastingtarief bedraagt 0,1 miljoen EUR, welk te wijten is aan een wijziging van het belastingtarief in Luxemburg (de impact is nihil in 2009).
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
145
117,0 0,1 0,3 12,8 -6,1 0,2 0,2 124,5
29,1 2,5 42,4 -0,4 -25,0 -0,3 48,3
2 443,4 75,6 10,4 12,9 112,4 -22,9 4,2 3,6 2 639,6
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2009 -211,5 -1 475,9 - aankopen door bedrijfscombinaties -6,2 -36,5 - herwaardering -0,8 - geboekte afschrijvingen -14,4 -84,9 - verkopen en buitengebruikstellingen 2,2 11,8 - bijzondere waardeverminderingen -3,6 -15,2 - overboekingen -2,2 0,3 - omrekeningsverschillen -0,3 -1,8 Op 31 december 2009 -236,0 -1 603,0
-96,0 -8,8 6,4 -0,1 -0,2 -0,1 -98,8
0,0 0,0
-1 783,4 -42,7 -0,8 -108,1 20,4 -18,9 -2,1 -2,2 -1 937,8
Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2009 - aankopen door bedrijfscombinaties - herwaardering (toelichting 21) - voorziening voor ontmanteling - aanschaffingen - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2009
423,1 15,8 1,4 3,7 5,9 -2,7 4,0 1,1 452,3
Netto boekwaarde voor investeringssubsidies - netto-investeringssubsidies Netto boekwaarde Op 1 januari 2009 Op 31 december 2009
146
•
Tessenderlo Group
•
Totaal
(miljoen EUR)
Activa in aanbouw
Meubilair en rollend materieel
1 874,2 57,2 9,0 8,9 51,3 -13,7 25,0 2,6 2 014,5
Terreinen en gebouwen
Installaties, machines en uitrusting
11. Materiële vaste activa
-
-7,1
-
-
-7,1
211,6 216,3
390,3 404,4
21,0 25,7
29,1 48,3
652,0 694,7
financieel verslag 2009
Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2008 - aankopen door bedrijfscombinaties - aanschaffingen - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2008
416,7 5,5 7,7 -1,6 0,6 -5,8 423,1
Totaal
Activa in aanbouw
Meubilair en rollend materieel
Installaties, machines en uitrusting
Terreinen en gebouwen
(miljoen EUR)
1 860,4 5,9 42,4 -14,8 23,3 -43,0 1 874,2
110,7 0,2 10,6 -4,8 1,3 -1,0 117,0
23,0 33,5 -0,6 -26,5 -0,3 29,1
2 410,8 11,6 94,2 -21,8 -1,3 -50,1 2 443,4
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2008 -198,1 -1 431,1 - aankopen door bedrijfscombinaties - geboekte afschrijvingen -13,5 -84,5 - verkopen en buitengebruikstellingen 1,0 13,7 - bijzondere waardeverminderingen -1,4 -10,7 - overboekingen 0,5 0,3 - omrekeningsverschillen 36,4 Op 31 december 2008 -211,5 -1 475,9
-93,2 -7,7 4,6 -0,1 -0,2 0,6 -96,0
0,0 0,0
-1 722,4 -105,7 19,3 -12,2 0,6 37,0 -1 783,4
-8,0
-
-
-8,0
418,7 390,3
17,5 21,0
23,0 29,1
677,8 652,0
Netto boekwaarde voor investeringssubsidies - netto-investeringssubsidies Netto boekwaarde Op 1 januari 2008 Op 31 december 2008
218,6 211,6
De informatie betreffende de investeringen per bedrijfssegment, ten bedrage van 112,4 miljoen EUR, wordt verschaft in de toelichting “Gesegmenteerde informatie” (zie toelichting 3). Een netto bedrag van 32,9 miljoen EUR is weergegeven als aankoop door bedrijfscombinaties. De gedetailleerde informatie is opgenomen in de toelichting “Acquisities en verkopen” (zie toelichting 4). De activa in aanbouw per 31 december 2009 hebben voornamelijk betrekking op de bedrijfssegmenten “Gelatine en Producten van dierlijke oorsprong” (13,6 miljoen EUR), PVC/Chloor-Alkali (11,5 miljoen EUR) en Tessenderlo Kerley (9,6 miljoen EUR). Bijzondere waardeverminderingen, ten bedrage van 18,9 miljoen EUR hebben hoofdzakelijk betrekking op de materiële vaste activa van filialen in de bedrijfssegmenten “Andere activiteiten” (15,3 miljoen EUR), “Gelatine en Producten van dierlijke oorsprong” (2,6 miljoen EUR) en “Kunststofleidingen en profielen” (1,0 miljoen EUR). De markt voor de producten van deze filialen bleef achteruit gaan in 2009 ten gevolge van de huidige economische moeilijkheden, die er op hun beurt voor zorgden dat de Groep zijn vooruitzichten en kijk op het vermogen van de markt om te verbeteren, moest herbekijken. De bepaling van de realiseerbare waarde is gebaseerd op berekeningen omtrent de bedrijfswaarde en werd vergeleken met de reële waarde van deze activa. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
147
De bijzondere waardeverminderingen in 2008 werden geboekt op materiële vaste activa in de bedrijfsssegmenten “Andere activiteiten” en “Kunststofleidingen en profielen”. In toelichting 8 van het financieel jaarverslag worden de rubrieken van de winst- en verliesrekening toegelicht waarop de afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen zijn verwerkt. In 2007 heeft de Vlaamse overheid een investeringssubsidie van 12,5 miljoen EUR toegekend aan Tessenderlo Chemie NV en Limburgse Vinyl Maatschappij NV voor grootschalige ecologische investeringen. De resterende netto-investeringssubsidie op 31 december 2009 bedraagt 7,1 miljoen EUR (2008: 8,0 miljoen EUR). Er werden geen materiële vaste activa als zekerheid in pand gegeven ter dekking van verplichtingen, noch zijn er enige beperkingen op de eigendom. De Groep least materiële vaste activa onder een aantal financiële leasingovereenkomsten. Op het einde van elk van deze leasingcontracten heeft de Groep de optie om de activa aan een voordelige prijs aan te schaffen. Op 31 december 2009 bedraagt de netto boekwaarde van deze geleasde materiële vaste activa 4,9 miljoen EUR (2008: 4,8 miljoen EUR). Voor een overzicht van de leasingschulden verwijzen we naar toelichting 23. De financiële leasingcontracten werden voornamelijk geboekt op meubilair en rollend materieel (2,2 miljoen EUR) en terreinen en gebouwen (2,7 miljoen EUR).
12. Goodwill (miljoen EUR) Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2009 - aankopen door bedrijfscombinaties - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2009
63,9 14,3 1,5 79,7
Bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2009 - aankopen door bedrijfscombinaties - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2009 Netto boekwaarde Op 1 januari 2009 Op 31 december 2009
148
•
Tessenderlo Group
-25,6 -0,5 -26,1 38,3 53,6
•
financieel verslag 2009
(miljoen EUR) Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2008 - aankopen door bedrijfscombinaties - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2008
64,6 5,1 0,7 -6,5 63,9
Bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2008 - aankopen door bedrijfscombinaties - verkopen en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2008
-27,4 1,8 -25,6
Netto boekwaarde Op 1 januari 2008 Op 31 december 2008
37,2 38,3
In het vierde kwartaal van 2009 werkte de Groep haar jaarlijkse test op bijzondere waardeverminderingen op goodwill af en besloot, op basis van de hieronder vermelde veronderstellingen, dat er geen bijzondere waardevermindering nodig was. De Groep kan niet voorspellen wanneer en of er zich een feit zal voordoen dat een bijzondere waardevermindering noodzaakt, noch hoe dit de gerapporteerde activawaarden zal beïnvloeden. De Groep gelooft dat al haar inschattingen redelijk zijn. Ze zijn consistent met de interne rapportering en weerspiegelen de beste inschattingen van het management. Goodwill maakt slechts ongeveer 3,4 % uit van de totale activa van de Groep op 31 december 2009 (2008: 2,1 %). De test op bijzondere waardeverminderingen op goodwill steunt op een aantal kritische oordeelsvormingen, schattingen en veronderstellingen. Goodwill werd getest op bijzondere waardeverminderingen op het niveau van de entiteit of op het meest relevante niveau, gebruik makend van berekeningen omtrent de bedrijfswaarde. De belangrijkste oordeelvormingen, schattingen en veronderstellingen die gebruikt werden in de berekeningen zijn de volgende: - De cashflowprojectie van het eerste jaar is gebaseerd op het huidige financieel budget (2010). - Voor de daaropvolgende 4 jaar zijn de kasstromen gebaseerd op de activa in hun huidige toestand en omvatten deze geen investeringsuitgaven die de winstgevendheid van de activa verhogen tegenover hun origineel ingeschatte standaardperformantie. Enkel de investeringsuitgaven vereist voor het behouden van de activa in hun huidige toestand worden in rekening gebracht. De belangrijkste parameters voor het bepalen van de toekomstige vrije kasstromen zijn de marktevolutie, het marktaandeel en de marge op de opbrengsten. De kasstromen zijn gebaseerd op de meest recente financiële projecties. - Om de eindwaarde te berekenen, werd de data van het vijfde jaar geëxtrapoleerd door vereenvoudigde veronderstellingen te hanteren zoals constante verkochte hoeveelheden, gecombineerd met constante kosten. - Projecties werden gemaakt in de functionele munt van de entiteit en zijn verdisconteerd aan de gewogen gemiddelde kapitaalkost op het niveau van de entiteit. Deze gemiddelde kapitaalkost varieert tussen 9,6% en 10,3%. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
149
Hoewel de Groep gelooft dat zijn oordeelvormingen, veronderstellingen en schattingen gepast zijn, kunnen de werkelijke resultaten afwijken van deze schattingen in geval van andere veronderstellingen of omstandigheden.
13. Immateriële activa Levensduur
16,5 17,3 0,1 0,4 -0,1 -16,4 -0,5 17,3
1,8 0,1 1,9
84,4 28,1 6,1 3,8 -0,1 1,4 -0,9 122,8
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2009 -1,8 -22,4 -10,5 - aankopen door bedrijfscombinaties -0,3 - afschrijvingen -0,8 -2,7 -1,8 - overdrachten en buitengebruikstellingen - overboekingen -0,5 -0,2 - omrekeningsverschillen 0,1 -0,2 Op 31 december 2009 -2,6 -25,8 -12,7
-4,6 -2,8 -0,5 -7,9
-5,2 -2,3 1,0 0,1 -6,4
0,0 0,0
-44,5 -0,3 -10,4 -0,2 0,0 -55,4
Netto boekwaarde Op 1 januari 2009 Op 31 december 2009
8,6 29,3
11,3 10,9
1,8 1,9
39,9 67,4
Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2009 - aankopen door bedrijfscombinaties - herwaardering - aanschaffingen - overdrachten en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2009
150
•
Tessenderlo Group
3,7 0,1 3,8
1,9 1,2
•
35,3 0,4 2,2 8,9 -0,5 46,3
12,9 20,5
financieel verslag 2009
3,4 3,6
Totaal
13,2 10,4 6,0 0,1 7,7 -0,2 37,2
(miljoen EUR)
Andere
13,9 1,0 1,2 0,2 16,3
Ontwikkeling
Klantenlijsten
Andere immateriële activa
Onbepaald
Software
Concessies, octrooien, licenties
Bepaald
Levensduur
10,6 2,2 1,0 -0,2 -0,4 13,2
19,0 0,2 -3,4 0,7 16,5
1,8 1,8
75,4 2,2 7,2 0,0 0,0 -0,4 84,4
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Op 1 januari 2008 -1,1 -19,4 -9,4 - aankopen door bedrijfscombinaties - afschrijvingen -0,7 -2,1 -1,5 - overdrachten en buitengebruikstellingen - overboekingen -0,8 -0,2 - omrekeningsverschillen -0,1 0,6 Op 31 december 2008 -1,8 -22,4 -10,5
-3,8 -1,0 0,2 -4,6
-4,8 -1,2 1,0 -0,2 -5,2
0,0 0,0
-38,5 0,0 -6,5 0,0 0,0 0,5 -44,5
6,8 8,6
14,2 11,3
1,8 1,8
36,9 39,9
Aanschaffingswaarde Op 1 januari 2008 - aankopen door bedrijfscombinaties - aanschaffingen - overdrachten en buitengebruikstellingen - overboekingen - omrekeningsverschillen Op 31 december 2008
Netto boekwaarde Op 1 januari 2008 Op 31 december 2008
3,7 3,7
2,6 1,9
27,8 3,9 3,3 0,3 35,3
8,4 12,9
3,1 3,4
Totaal
Andere
12,5 2,1 0,3 -1,0 13,9
(miljoen EUR)
Ontwikkeling
Klantenlijsten
Andere immateriële activa
Onbepaald
Software
Concessies, octrooien, licenties
Bepaald
De informatie betreffende de investeringen per bedrijfssegment, ten bedrage van 3,8 miljoen EUR, wordt verschaft in de toelichting “Gesegmenteerde informatie” (toelichting 3). Een bedrag van 27,8 miljoen EUR is weergegeven als aankoop door bedrijfscombinaties. De gedetailleerde informatie is opgenomen in de toelichting “Acquisities en verkopen” (toelichting 4).
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
151
De “overige” immateriële vaste activa met een bepaalde gebruiksduur bestaan voornamelijk uit drie niet-concurrentiebedingen, know how, een productlabel en gebruiksrechten op terreinen. De niet-concurrentiebedingen, de productlabels en know how worden afgeschreven op lineaire basis over 5 – 15 jaar. In toelichting 8 van het financieel jaarverslag worden de rubrieken van de winst- en verliesrekening toegelicht waarop de afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen zijn verwerkt. De immateriële vaste activa met een onbepaalde gebruiksduur bestaan uit handelsmerken die beschouwd worden een onbepaalde levensduur te hebben tenzij plannen zouden bestaan om de gerelateerde activiteit te beëindigen. De immateriële vaste activa met een onbepaalde gebruiksduur zijn onderworpen geweest aan een test op bijzondere waardeverminderingen en er werden geen bijzondere waardeverminderingen noodzakelijk geacht. Er werden geen immateriële vaste activa als zekerheid in pand gegeven ter dekking van verplichtingen.
14. Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode bestaan uit joint-ventures en geassocieerde ondernemingen. De joint-ventures van de Groep zijn: Land MPR Middle East Michel (Groupe Fiso) Siram Jupiter Sulphur Zéoline Ferso Bio (Groupe Fiso) Fiso Developpement (Groupe Fiso) Ispac (Groupe Fiso) Labrousse (Groupe Fiso) SH Capital (Groupe Fiso) Soleval Sud Ouest (vroegere benaming: Solagra, Groupe Fiso)
Bahrein Frankrijk Frankrijk VS België Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk
Eigendom 2009
2008
50% 50% 50% 50% -
50% 25% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50%
Voor verdere inlichtingen omtrent de overname van het resterende belang van 50% in de Groupe Fiso in juni 2009 verwijzen we naar toelichting 4. Tessenderlo Groep kondigde op 24 september 2009 aan dat Zeoline zijn zeolietactiviteiten had verkocht aan Prayon SA in Engis (België). Zéoline werd geliquideerd voor het jaareinde van 2009.
152
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
De geassocieerde ondernemingen van de Groep zijn: Land T-Power Alkemin Wolf Mountain Products Bonnet (Groupe Fiso) Michel (Groupe Fiso)
België VS VS Frankrijk Frankrijk
Eigendom 2009 33,33% 49,50% 37,50% -
2008 33,33% 49,50% 30% 25% 25%
Bonnet werd geïntegreerd in Ferso Bio (Groupe Fiso) in juli 2009. Onze participatie in Michel nam toe van 25% tot 50% en is nu opgenomen als joint-venture. De boekwaarde van de deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode is als volgt: (miljoen EUR)
2009
2008
Alkemin Groupe Fiso Jupiter Sulphur Michel MPR Middle East Siram T-Power (toelichting 29) Wolf Mountain Products Zéoline Totaal
0,0 N/A 6,9 0,6 0,0 1,0 10,0 2,8 N/A 21,3
0,0 14,8 13,5 N/A 0,1 0,8 4,6 2,8 3,0 39,6
(miljoen EUR)
2009
2008
Vlottende activa Vaste activa Schulden op ten hoogste één jaar Schulden op meer dan één jaar Opbrengsten Bedrijfswinst (+) / verlies (-) Winst (+) / verlies (-) toewijsbaar aan de aandeelhouders
31,0 279,1 40,5 215,1 33,6 -0,4 0,7
123,6 141,6 68,8 108,0 121,0 38,5 23,0
Samenvatting financiële informatie van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode aan 100 %:
De hierboven vermelde financiële informatie omvat de resultaten van de geassocieerde ondernemingen T-Power en Wolf Mountain Products vanaf december 2008. De Groupe Fiso is niet opgenomen in bovenstaande tabel voor 2009 omdat de resterende 50% werd verworven in juni 2009 en wordt geconsolideerd volgens de integrale methode vanaf 30 juni 2009 (met uitzondering van Michel waarin ons belang momenteel 50% bedraagt).
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
153
15. Beleggingen (miljoen EUR) Beleggingen in aandelen Waarborgen / deposito’s / overige Totaal Beleggingen in aandelen TC Nederland, Nederland Indaver, België TC Espana, Spanje GLOBE International, België FERTI NRJ, Frankrijk LVM United Kingdom Ltd., Verenigd Koninkrijk Ashdec Umwelt, Oostenrijk Overige Totaal
2009
2008
4,6 1,9 6,5
4,5 0,7 5,2
2009
2008
0,8 0,6 0,6 0,5 0,3 0,2 0,4 1,2 4,6
0,8 0,6 0,6 0,5 0,2 0,4 1,4 4,5
De investeringen in niet-genoteerde ondernemingen worden gewaardeerd aan kostprijs aangezien hun reële waarde niet op een betrouwbare wijze bepaald kan worden.
16. Uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden (miljoen EUR) Materiële vaste activa Goodwill Immateriële vaste activa Voorraden Vorderingen Afgeleide financiële instrumenten Andere vlottende activa Personeelsbeloningen Voorzieningen Andere bestanddelen Fiscaal overgedragen verliezen Bruto uitgestelde belastingvorderingen (schulden) Compensatie van belastingen Netto uitgestelde belastingvorderingen (schulden)
Vorderingen 2009 2008
Schulden 2009 2008
Netto 2009 2008
11,6 1,7 1,6 1,9 0,6 4,3 3,7 33,1 58,5
5,5 1,4 1,4 2,4 0,8 3,1 3,4 14,5 32,5
-40,1 -6,9 -1,1 -2,1 -6,2 -16,1 -0,1 -72,6
-31,1 -8,3 -0,1 -3,2 -16,2 -0,3 -59,2
-28,5 1,7 -5,3 0,8 0,0 0,0 -1,5 -1,9 -12,4 -0,1 33,1 -14,1
-25,6 1,4 1,4 -5,9 0,0 -0,1 0,8 -0,1 -12,8 -0,3 14,5 -26,7
-40,7
-14,8
40,7
14,8
17,8
17,7
-31,9
-44,4
-14,1
-26,7
Alle bewegingen van uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden worden geboekt in de winsten verliesrekening, met uitzondering van omrekeningsverschillen (0,4 miljoen EUR in 2009) en de bestaande uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden op het ogenblik van overnames (-11,7 miljoen EUR in 2009). Op 31 december 2009 werden uitgestelde belastingschulden voor een bedrag van 18,5 miljoen EUR (2008: 18,6 miljoen EUR), betreffende de niet-uitgekeerde reserves binnen de dochterondernemingen 154
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
van de Groep, niet opgenomen onder de uitgestelde belastingschulden omdat het management niet verwacht dat deze schuld zich zal realiseren in de nabije toekomst. De overgedragen fiscale verliezen waarvoor geen uitgestelde belastingvordering werd aangelegd, bedragen 193,9 miljoen EUR (2008: 45,7 miljoen EUR). De fiscale verliezen met een bepaalde levensduur (vervaldatum 2011-2014) bedragen 9,5 miljoen EUR. Uitgestelde belastingsvorderingen werden niet aangelegd voor deze bedragen omdat het onwaarschijnlijk is dat voldoende belastbare winst (in de komende vijf jaar) beschikbaar zal zijn om van het belastingvoordeel te kunnen genieten.
17. Handels- en overige vorderingen (miljoen EUR)
2009
2008
Handels- en overige vorderingen op lange termijn Handelsvorderingen Bruto handelsvorderingen Waardeverminderingen Overige vorderingen Vorderingen gerelateerd aan pensioenplannen Totaal
1,3 1,3 1,4 20,0 22,7
0,7 0,7 2,2 14,5 17,4
(miljoen EUR)
2009
2008
Handels- en overige vorderingen op korte termijn Handelsvorderingen Bruto handelsvorderingen Waardeverminderingen Overige vorderingen Vooruitbetalingen Vorderingen op verbonden partijen Totaal
235,1 249,8 -14,7 48,3 0,9 2,5 286,8
401,7 416,2 -14,5 58,1 0,6 9,1 469,5
Vorderingen op verbonden partijen hebben betrekking op vorderingen op joint-ventures en geassocieerde ondernemingen (toelichting 31). Een bedrag van 123,4 miljoen EUR werd ontvangen in cash via diverse “non-recourse” factoringprogramma’s, waarbij handelsvorderingen zijn verkocht aan hun nominale waarde verminderd met een korting in ruil voor cash. Het netto bedrag van de verkochte handelsvorderingen wordt niet langer op de balans opgenomen.
18. Voorraden (miljoen EUR)
2009
2008
Hulpstoffen Goederen in bewerking Gereed product Handelsgoederen Totaal
101,3 24,9 201,5 33,4 361,1
132,3 23,2 274,3 43,9 473,7
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
155
Er werden geen voorraden in pand gegeven. De voorraadkost die als kost werd verwerkt in de winst- en verliesrekening van 2009 bedraagt 1 101,0 miljoen EUR (2008: 1 414,7 miljoen EUR), opgenomen in de kostprijs verkopen. De boekwaarde van de voorraad, gewaardeerd aan de netto-opbrengstwaarde eind 2009 bedraagt 79,1 miljoen EUR (2008: 146,1 miljoen EUR). Een bedrag van 12,6 miljoen EUR werd in kost genomen in 2009 (2008: 22,7 miljoen EUR). Deze afwaardering van de voorraden was vooral het gevolg van de lage verkoopprijzen in het begin van 2010. Een opbrengst werd geboekt in 2009 als terugname van een afwaardering van voorraden voor een bedrag van 2,8 miljoen EUR in het bedrijfssegment “Andere activiteiten” (2008: nihil).
19. Geldmiddelen en kasequivalenten (miljoen EUR)
2009
2008
Termijndeposito’s Zichtrekeningen Kas Totaal
0,2 44,1 44,3
0,5 53,0 53,5
2009
2008
0,3
0,7
20. Vaste activa aangehouden voor verkoop (miljoen EUR) Vaste activa aangehouden voor verkoop
De vaste activa aangehouden voor verkoop op 31 december 2008 betroffen de terreinen en gebouwen van twee sites van een filiaal actief in het bedrijfssegment “Kunststofleidingen en profielen”. Naar aanleiding van een herstructurering van zijn activiteiten, bleven deze activa ongebruikt en werden ze aangehouden voor verkoop. Het terrein en het gebouw van één van deze sites werden verkocht in 2009. De impact van deze transactie op het resultaat van de Groep is onbeduidend.
21. Eigen vermogen Aandelenkapitaal en uitgiftepremie Gewone aandelen 2009 Aantal aandelen per 1 januari Uitgegeven aandelen per 1 september 2008 Uitgegeven aandelen per 31 augustus 2009 Aantal aandelen per 31 december - volstort
156
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
27 713 288 84 967 27 798 255
2008
27 626 444 86 844 27 713 288
Het aantal aandelen bevat 7 622 976 aandelen op naam (2008: 7 602 211) en 20 175 279 aandelen aan toonder (2008: 20 111 077). De aandelen zijn zonder nominale waarde.
Toegestaan kapitaal Zoals goedgekeurd tijdens de Bijzondere Algemene Vergadering gehouden op 2 Juni 2009 kan de Raad van Bestuur, voor een periode van 5 jaar en volgens artikel 604 van het Belgische vennootschapsrecht, het kapitaal van Tessenderlo Chemie NV verhogen met maximaal 10,0 miljoen EUR. De toegestane kapitaalverhoging is enkel van toepassing voor uitgifte van aandelen en warranten ten voordele van de werknemers van Tessenderlo Group, met opheffing van het inschrijvingsvoorkeurrecht. Het totaal toegestaan, onopgevraagd kapitaal bedraagt 9,2 miljoen EUR op 31 december 2009.
Omrekeningsverschillen De omrekeningsverschillen omvatten alle wisselkoersverschillen die het resultaat zijn van de omrekening van de jaarrekeningen van buitenlandse entiteiten.
Herwaarderingsreserves De herwaarderingsreserves hebben betrekking op de toename in reële waarde van de netto activa van het voorheen aangekochte 50% belang in de Groupe Fiso (zie toelichtingen 4 en 14).
Dividenden De Raad van Bestuur zal, na balansdatum, op de Algemene Vergadering van 1 juni 2010 de aandeelhouders voorstellen om een dividend van 37,1 miljoen EUR uit te keren of een nettodividend per aandeel van 1,00 EUR. Dit dividend werd nog niet als schuld verwerkt in de geconsolideerde balans.
Kapitaalmanagement Het beleid van de Raad van Bestuur bestaat erin om een sterke kapitaalbasis te behouden en zodoende het vertrouwen van investeerders, leveranciers en dat van de markt te bewaren alsook de toekomstige ontwikkeling van de activiteiten te kunnen voortzetten. De Raad van Bestuur wenst een evenwicht te behouden tussen een hoger rendement welk mogelijk kan zijn dankzij een hogere schuldgraad en de voordelen en veiligheid van een sterke kapitaalstructuur. De netto financiële schulden ten opzichte van het eigen vermogen op het einde van 2009 bedragen 29,6% (eind 2008: 32,7%).
22. Winst per aandeel Gewone winst per aandeel De berekening van de gewone winst per aandeel is gebaseerd op de winst toewijsbaar aan de gewone aandeelhouders en het gewogen gemiddelde van het aantal gewone aandelen, uitstaand gedurende het boekjaar. financieel verslag 2009 • Tessenderlo Group • 157
Het gewogen gemiddelde van het aantal gewone aandelen en de winst per aandeel worden als volgt berekend:
Aantal gewone aandelen per 1 januari Effect van uitgegeven aandelen Gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen Winst (+) / verlies (-) toerekenbaar aan de aandeelhouders van de Groep (in miljoen EUR) Gewone winst (+) / verlies (-) per aandeel (in EUR)
2009
2008
27 713 288 28 478 27 741 766 -167,0
27 626 444 28 789 27 655 233 140,5
-6,02
5,08
Verwaterde winst per aandeel De berekening van de verwaterde winst per aandeel is gebaseerd op de winst toewijsbaar aan de gewone aandeelhouders en het verwaterd gewogen gemiddelde van het aantal gewone aandelen, uitstaand gedurende het boekjaar. Het verwaterd gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen en de verwaterde winst per aandeel worden als volgt berekend: 2009
2008
27 741 766 5 582 27 747 348 -167,0
27 655 233 6 622 27 661 855 140,5
-6,02
5,08
(miljoen EUR)
2009
2008
Financiële schulden op lange termijn Financiële schulden op korte termijn Totaal financiële schulden Geldmiddelen en kasequivalenten Netto financiële schulden
11,6 241,7 253,3 -44,3 209,0
96,7 251,4 348,1 -53,5 294,6
Gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen per 31 december Effect van aandelenopties Verwaterd gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen per 31 december Winst (+) / verlies (-) toerekenbaar aan de aandeelhouders van de Groep (in miljoen EUR) Verwaterde winst (+) / verlies (-) per aandeel (in EUR)
23. Financiële schulden
De ratio netto financiële schulden ten opzichte van het eigen vermogen op het einde van 2009 bedraagt 29,6 % (eind 2008: 32,7 %). (miljoen EUR) Financiële schulden op lange termijn Leasingschulden Kredietinstellingen Totaal
158
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
2009
2008
2,5 9,1 11,6
1,9 94,8 96,7
Termijnen en terugbetalingschema 2009: 2009 andere munten in miljoen EUR Kredietinstellingen Kredietinstellingen Leasingschulden Totaal Totaal: equivalent in EUR
0,0 0,0
in miljoen EUR 7,1 2,0 2,5 11,6 11,6
Totaal
Rentevoet (%) 4,5 0,0 5,8
Effectieve rentevoet (%) Vervaldatum
(vast) (vast) (vast)
-
‘10-’17 ‘10-’17 ‘10-’13
11,6
Termijnen en terugbetalingschema 2008: 2008 andere munten in miljoen EUR Kredietinstellingen Kredietinstellingen Kredietinstellingen Kredietinstellingen Leasingschulden Totaal Totaal: equivalent in EUR
0,0 0,0
in miljoen EUR 20,0 40,0 30,0 4,8 1,9 96,7 96,7
Totaal
Rentevoet (%)
Effectieve rentevoet (%) Vervaldatum
variabel (vast) (vast) variabel 5,8 (vast)
3,59 0-4,5 -
3,368 3,65
jun ‘10-’13 okt ‘10-’13 dec ‘10-’12 ‘10-’15 ‘10-’16
96,7
Twee kredieten op middellange termijn bevatten covenanten waaraan voldaan dient te worden. Voor een krediet van 30,0 miljoen EUR per eind 2009 mag de ratio Schuld over Rebitda niet meer dan 3 bedragen. Voor het andere krediet van 60,0 miljoen EUR per eind 2009 mag de ratio Netto Schuld van de Groep over Ebitda van de Groep niet hoger zijn dan 2,1. Per eind 2009 bedraagt de werkelijke ratio Schuld over Rebitda 3,30 en de ratio Netto Schuld van de Groep over Ebitda van de Groep 3,58. Volgend op het breken van deze covenanten heeft de onderneming verklaringen van afstand ontvangen op respectievelijk 8 en 10 februari 2010. In overeenstemming met de IFRS boekhoudprincipes is het lange termijn gedeelte van deze middellange termijn kredieten verwerkt met vervaldatum 2010 (ipv de werkelijke vervaldatum 2012 -2013). (miljoen EUR)
2009
2008
Financiële schulden op korte termijn Schulden op meer dan 1 jaar, die binnen het jaar vervallen Leasingschulden op minder dan 1 jaar Orderbrieven en financiële instellingen Totaal
90,0 0,1 151,6 241,7
25,0 0,1 226,3 251,4
Van de korte termijn financiële schulden per 31 december 2009, betreft 68,5 miljoen EUR (2008: 71,6 miljoen EUR) certificaten uitgegeven door Tessenderlo Finance (31,5 miljoen EUR), een Belgische dochteronderneming, en door Tessenderlo NL Holding (37,0 miljoen EUR), een Nederlandse dochteronderneming. Voor het overige deel van de financiering gebruikt de Groep korte termijn kredietlijnen bij kredietinstellingen.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
159
Analyse van de korte en lange termijn financiële schulden per munteenheid uitgedrukt in EUR (2009): (miljoen EUR) Financiële schulden op korte termijn (*) Financiële schulden op lange termijn Totaal financiële schulden Percentage van totale financiële schulden
EUR
USD
GBP
Overige
Totaal
231,7 11,6 243,3 96,05%
0,0 -
10,0 10,0 3,95%
-
241,7 11,6 253,3 100,00%
Analyse van de korte en lange termijn financiële schulden per munteenheid uitgedrukt in EUR (2008): (miljoen EUR) Financiële schulden op korte termijn (*) Financiële schulden op lange termijn Totaal financiële schulden Percentage van totale financiële schulden
EUR
USD
GBP
Overige
Totaal
211,8 96,7 308,5 88,62%
22,0 22,0 6,32%
15,0 15,0 4,31%
2,6 2,6 0,75%
251,4 96,7 348,1 100%
(*) Een deel van deze leningen zijn aangegaan in EUR en nadien omgezet in GBP (zie ook toelichting 27). De oorspronkelijke lening blijft in EUR. Termijnen en terugbetalingschema voor financiële leasingcontracten voor 2008 en 2009: (miljoen EUR)
2009 Leasingschulden Interesten
Minder dan één jaar Tussen één en vijf jaar Meer dan vijf jaar Totaal
0,2 2,6 0,0 2,8
2008 Hoofdsom Leasingschulden Interesten
0,1 0,1 0,0 0,2
0,1 2,5 0,0 2,6
0,2 1,9 0,2 2,3
0,1 0,2 0,0 0,3
Hoofdsom 0,1 1,7 0,2 2,0
24. Personeelsbeloningen De voorzieningen voor brugpensioen en voor pensioenplannen met een te bereiken doel werden als volgt opgenomen in de balans:
(miljoen EUR) Saldo op 1 januari 2009 Toevoeging van voorzieningen Aanwending van voorzieningen Terugname van voorzieningen Omrekeningsverschillen Overboekingen Saldo op 31 december 2009
Voorziening voor brugpensioenen
Pensioenplannen met een te bereiken doel
Totaal
15,6 1,2 -3,2 13,6
25,3 1,2 -0,4 26,1
40,9 2,4 -3,6 39,7
Het boekhoudprincipe van de groep voor de verwerking van actuariële winsten en verliezen De verwerking van actuariële winsten en verliezen wordt apart bepaald voor ieder te bereiken doel pensioenregeling. Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de datum van overgang naar IFRS, werden opgenomen in het eigen vermogen. Alle actuariële winsten en verliezen die voorkomen na 1 januari 2004 en die een bedrag overschrijden van 10 % van de reële waarde van de activa van het fonds of van de huidige waarde van de toekomstige verplichtingen, indien deze hoger is, worden 160
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
geboekt in de winst- en verliesrekening en dit gespreid over de gemiddelde resterende diensttermijn van de deelnemers. In het andere geval wordt de actuariële winst of verlies niet verwerkt in de winsten verliesrekening.
Een algemene beschrijving van het type plan • Personeelsbeloningen Deze verplichtingen worden geboekt om de vergoedingen na uitdiensttreding te dekken en zij dekken de pensioenplannen en andere voordelen, in overeenstemming met de lokale praktijken en voorwaarden, en gebruik makend van een actuariële berekening die de financiering van de verzekeringsmaatschappijen en andere pensioenplannen in rekening neemt. De belangrijkste pensioenplannen bevinden zich in België, Nederland, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Italië. • Vaste bijdrage pensioenplannen De vaste bijdragen pensioenplannen zijn plannen voor dewelke de onderneming vooraf vastgestelde bijdragen stort in een vennootschap of een afzonderlijk fonds, in overeenstemming met de bepalingen van het plan. De wettelijke of feitelijke verplichting van de vennootschap is beperkt tot de gestorte bijdragen. De bijdragen worden geboekt als een kost in de winst- en verliesrekening op het ogenblik dat ze zich voordoen en worden opgenomen in de “personeelskosten en hiermee verbonden voordelen” (toelichting 7). • Pensioenplannen met een te bereiken doel Deze plannen worden extern gefinancierd door pensioenfondsen of verzekeringsmaatschappijen. Onafhankelijke actuarissen voeren op regelmatige basis een actuariële waardering uit. Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de datum van overgang naar IFRS, werden geboekt in het eigen vermogen. De bedragen opgenomen in de balans zijn de volgende: (miljoen EUR)
2009
2008
2007
2006
2005
Netto actuele waarde van de volledig gefinancierde verplichtingen Netto actuele waarde van de gedeeltelijk gefinancierde verplichtingen Netto actuele waarde van de volledig nietgefinancierde verplichtingen Totale netto actuele waarde van de verplichtingen Reële waarde van de pensioenfondsen Tekort
22,6
78,9
83,7
93,2
77,8
150,4
71,2
75,4
76,2
92,3
20,1
18,0
18,9
17,3
19,4
193,1 161,3 31,8
168,1 147,3 20,8
178,0 161,7 16,3
186,7 167,6 19,1
189,5 159,1 30,4
Niet-opgenomen actuariële winsten (verliezen) Nettoschuld
-25,7 6,1
-10,0 10,8
3,1 19,4
-2,5 16,6
-13,0 17,4
13,31% 15,93%
5,95% 6,79%
-1,74% -1,92%
1,34% 1,49%
6,86% 8,17%
26,1 20,0 6,1
25,3 14,5 10,8
29,6 10,2 19,4
29,4 12,8 16,6
29,7 12,4 17,3
Niet-opgenomen resultaat in % van de verplichtingen Niet-opgenomen resultaat in % van de pensioenfondsen Bedragen opgenomen in de balans Schulden Vorderingen (toelichting 17) Nettoschuld
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
161
De bedragen opgenomen in de winst- en verliesrekening zijn de volgende: (miljoen EUR)
2009
2008
Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Rentekosten Verwachte opbrengsten van de fondsbeleggingen Afschrijvingen actuariële verliezen Totaal, opgenomen in personeelskosten en hiermee verbonden voordelen (toelichting 7)
5,3 10,1 -8,9 0,4 6,9
6,0 9,0 -9,5 -0,4 5,1
De netto periodieke pensioenkost is vervat in de volgende rubrieken van de resultatenrekening: (miljoen EUR) Kostprijs verkochte goederen Distributiekosten Verkoop- en marketingkosten Administratieve kosten Overige bedrijfsopbrengsten / (kosten) Niet-recurrente bestanddelen, netto Totaal
2009
2008
3,7 0,1 1,3 1,4 0,5 -0,1 6,9
3,0 0,1 0,7 1,3 5,1
De wijzigingen in de actuele waarde van de brutoverplichting uit hoofde van de te bereiken doel pensioenplannen zijn de volgende: (miljoen EUR)
2009
2008
Beginsaldo van de actuele waarde van de brutoverplichting Wijziging in de consolidatiekring Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Pensioenkosten (opbrengsten) van de verstreken diensttijd Rentekosten Actuariële verliezen (winsten) Omrekeningsverschillen op buitenlandse plannen Afwikkelingen en inperkingen Betaalde vergoedingen Eindsaldo van de actuele waarde van de brutoverplichting
168,1 0,8 6,5 10,1 18,7 1,3 -0,6 -11,8 193,1
178,0 7,3 9,0 -11,1 -5,6 -9,5 168,1
In 2009 werd de “aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten” voor 1,2 miljoen EUR gefinancierd door werknemersbijdragen (2008: 1,3 miljoen EUR). De wijzigingen in de reële waarde van de fondsbeleggingen zijn de volgende: (miljoen EUR)
2009
2008
Beginsaldo van de reële waarde van fondsbeleggingen Wijziging in de consolidatiekring Verwacht rendement op de fondsbeleggingen Actuariële winsten (verliezen) Bijdragen van de deelnemers aan de plannen Bijdragen van de werkgever Omrekeningsverschillen op buitenlandse plannen Afwikkelingen Betaalde vergoedingen Eindsaldo van de reële waarde van fondsbeleggingen
147,3 0,5 8,9 3,8 1,3 10,3 1,6 -0,6 -11,8 161,3
161,7 9,5 -21,9 1,3 13,9 -7,7 -9,5 147,3
162
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Het verwachte rendement van de individuele categorieën van fondsbeleggingen is bepaald door gebruik te maken van relevante indexen als referentie. Het globaal verwachte opbrengstpercentage werd berekend door het wegen van de individuele percentages in overeenstemming met hun verwacht belang in de totale investeringsportefeuille. De effectieve opbrengsten van de fondsbeleggingen in 2009 en 2008 bedragen respectievelijk 12,6 miljoen EUR en -15,1 miljoen EUR. De Groep verwacht in 2010 een bijdrage van 9,4 miljoen EUR te leveren voor de pensioenplannen met een te bereiken doel. De belangrijkste categorieën van fondsbeleggingen uitgedrukt als percentage van de totale fondsbeleggingen zijn de volgende:
Aandelen Investeringen in vastrentende producten Liquide middelen en deposito’s Vastgoed Verzekeringscontracten Totaal
2009
2008
25% 17% 4% 3% 51% 100%
20% 11% 11% 3% 55% 100%
De belangrijkste actuariële veronderstellingen op balansdatum (uitgedrukt als gewogen gemiddelden) zijn de volgende:
Disconteringsvoet per 31 december Verwachte rendement op fondsbeleggingen per 31 december Verwachte procentuele salarisstijging
2009
2008
5,4% 6,0% 3,2%
6,1% 5,8% 3,4%
• Ontslagvergoedingen (pre-pensioenplannen, andere verplichtingen bij ontslag) Deze voordelen ontstaan als een gevolg van de beslissing van de onderneming om de tewerkstelling van een werknemer of van een groep werknemers te beëindigen vóór de normale pensioendatum of van de beslissing van een werknemer om vrijwillig de tewerkstelling stop te zetten in ruil voor deze vergoedingen. Deze vergoedingen worden verwerkt op het moment van de betekening.
Op aandelen gebaseerde betalingen Een warrantplan werd gecreëerd om de loyaliteit en motivatie van het senior management van de Groep te verhogen. Het plan geeft het senior management de mogelijkheid om warranten te aanvaarden die hen het recht geven om aandelen te onderschrijven. De raad van bestuur bepaalt jaarlijks de lijst met de begunstigden. Er bestaan geen voorwaarden met betrekking tot het aantal dienstjaren, echter de begunstigden mogen niet ontslagen zijn of hun ontslag hebben ingediend en hun hiermee gerelateerde opzeggingstermijn uitdienen (met uitzondering voor de personen die met pensioen of met brugpensioen gaan). De uitoefenprijs van de warrant is gelijk aan de gemiddelde marktprijs van de onderliggende aandelen in de dertig werkdagen voorafgaand aan de dag van het aanbod of de marktprijs op de laatste dag voorafgaand aan het aanbod, indien deze waarde lager is. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
163
De onderstaande tabel geeft ons een overzicht van de uitgegeven en aanvaarde warranten per 31 december 2009: Toewijzingsdatum november ‘02 november ‘03 november ‘04 november ‘05 november ‘06 januari ‘08 februari ‘09 Totaal
Laatste uitoefendatum
Uitoefenprijs
juli ‘12 juli ‘15 juli ‘16 juli ‘17 juli ‘18 december ‘17 december ‘13
25,87 26,45 31,69 27,11 30,02 43,10 22,85
Aantal uitstaande onderschrijvingsrechten 12 200 9 800 32 600 36 200 62 880 97 175 130 750 381 605
Overeenkomstig de “Economische Herstelwet” van 27 maart 2009, zoals gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 7 april 2009, werd de levensduur van de warranten (van de periode 2003-2008) met 5 jaar verlengd. IFRS 2 vereist dat de verloning in aandelen toegekend aan personeel verwerkt wordt in de jaarrekening gebaseerd op de reële waarde van de warranten op toekenningsdatum. In overeenstemming met de overgangsbepalingen opgenomen in IFRS 2, worden de warranten die toegekend werden vóór 7 november 2002 en die nog niet uitoefenbaar waren op 1 januari 2005 niet verwerkt via de winst- en verliesrekening. De reële waarde van de toegekende warranten, wordt bepaald door gebruik te maken van het Black & Scholes model. De totale kost van warranten, opgenomen in het resultaat van de Groep in 2009 bedraagt 1,3 miljoen EUR (2008: 0,2 miljoen EUR). Een nieuw aandelenoptieplan werd goedgekeurd op 8 november 2007. Op 5 November 2009, heeft de raad van bestuur besloten om een derde schijf warranten aan te bieden, die door de begunstigden moest aanvaard worden tegen ten laatste 30 januari 2010. Op 30 januari 2010, werden 192 542 warranten toegekend aan het senior management met een gemiddelde uitoefenprijs van 22,43 EUR. De gewogen gemiddelde reële waarde van de warranten en de veronderstellingen gebruikt bij de waardering van de warranten, toegekend in 2009, zijn de volgende:
Reële waarde (EUR) Aandelenprijs (EUR) Uitoefenprijs (EUR) Verwachte volatiliteit Verwachte levensduur (jaren) Verwacht dividendrendement Risicovrije interest
164
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
2009
2008
5,1 25,85 22,85 31,28% 4,5 6,16% 3,32%
2,3 30,72 43,10 24,20% 4,5 3,61% 4,12%
Het aantal en de gewogen gemiddelde uitoefenprijs van de aandelenwarranten is als volgt: Gewogen gemiddelde Aantal uitoefenprijs warranten 2009 Uitstaande opties per begin boekjaar Vervallen gedurende het boekjaar Uitgeoefend gedurende het boekjaar Toegekend gedurende het boekjaar Openstaand op het einde van het boekjaar Uitoefenbaar op het einde van het boekjaar
34,30 26,43 22,85 30,54 28,52
Gewogen gemiddelde Aantal uitoefenprijs warranten 2008
258 595 7 740 130 750 381 605 90 800
29,10 31,69 43,10 34,30 29,28
167 420 6 000 97 175 258 595 56 340
Er werden geen warranten uitgeoefend in 2009. De gewogen gemiddelde resterende contractuele levensduur van de opties per 31 december 2009 bedraagt 6,3 jaar (2008: 3,6 jaar).
25. Voorzieningen (miljoen EUR)
2009
2008
Voorzieningen op meer dan één jaar Voorzieningen op minder dan één jaar Totaal
167,5 12,3 179,8
85,7 0,9 86,6
Milieu Saldo op 1 januari 2009 Aankopen door bedrijfscombinaties Wijziging in de consolidatiekring Toevoeging van voorzieningen Aanwending van voorzieningen Terugname van voorzieningen Effect van verdiscontering Andere bewegingen Saldo op 31 december 2009
Ontmanteling Herstructurering
Andere
Totaal
30,5 0,3
1,8 1,2
0,2 -
54,1 -
86,6 1,5
0,3 0,7 -1,3 1,9 32,4
1,2 12,8 17,0
24,6 -10,0 14,8
65,0 -2,7 -1,1 0,3 115,6
1,5 103,1 -14,0 -1,1 1,9 0,3 179,8
De toename van de andere voorzieningen kan voornamelijk verklaard worden door het opnemen van een additionele voorziening voor een bedrag van 60,0 miljoen EUR voor een potentiële EU boete. De totale provisie voor deze potentiële boete bedraagt nu 97,0 miljoen EUR. Deze provisie is opgezet naar aanleiding van een onderzoek door de Europese Commissie binnen de sector van de veevoederfosfaten. De Europese Commissie startte in 2004 een onderzoek naar vermeende kartelvorming binnen deze sector.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
165
De herstructureringsprovisies hebben voornamelijk betrekking op de sluiting van twee vestigingen in Frankrijk (in de bedrijfssegmenten “Kunststofleidingen en profielen” en “Andere activiteiten”), evenals de sluiting van de glycine-activiteiten (bedrijfssegment “Andere activiteiten”). Als gevolg van wettelijke vereisten in Frankrijk werd in 2009 een voorziening opgenomen voor mogelijke toekomstige ontmanteling. Deze provisie had geen beduidende impact op de winst- en verliesrekening van de Groep aangezien deze provisie deel uitmaakt van de materiële vaste activa en overeenkomstig wordt afgeschreven (toelichting 11).
26. Handels- en overige schulden (miljoen EUR) Handels- en overige schulden op meer dan één jaar Overige schulden Totaal Handels- en overige schulden op ten hoogste één jaar Handelsschulden Overige schulden Bezoldigingen en sociale zekerheid Totaal
2009
2008
0,2 0,2
-
256,3 44,5 62,3 363,1
290,1 41,6 57,2 388,9
27. Financiële instrumenten De blootstelling aan risico’s verbonden aan vreemde valuta, kredieten en interestvoeten zijn een gevolg van het normale verloop van de activiteiten van de Groep. Afgeleide instrumenten worden gebruikt om het risico voor de Groep, verbonden aan wisselkoersschommelingen, te verminderen. Hoewel de derivaten onderhevig zijn aan het risico dat de marktprijs na verwerving zal wijzigen, wordt dit effect in principe geneutraliseerd doordat de marktprijs van het ingedekte bestanddeel een tegengestelde beweging zal vertonen.
Risicobeheersingskader In 2008 werd gestart met een gestructureerde analyse van de diverse operationele risico’s binnen de businessgroep “Chemie”. Vanaf eind 2009 wordt dit initiatief verdergezet onder impuls van het auditcomité, met een globaal “entreprise risk management”-project dat naast de operationele risico’s ook de andere risico’s in kaart brengt en de impact niet alleen evalueert op het niveau van een bedrijfssegment, maar tevens op het niveau van de Groep. In dit kader zal ook het risicobewustzijn doorheen de organisatie worden verhoogd. Het risicobeheersingsysteem dat op basis hiervan zal worden geïmplementeerd zal de Groep toelaten de risicobeheersing te verhogen evenals haar strategische keuzes te maken mede op grond van de risicofactoren.
Wisselkoersrisico Het wisselkoersrisico is het risico dat de waarde van een financieel instrument zal wijzigen als gevolg van wisselkoersschommelingen. De Groep is blootgesteld aan een wisselkoersrisico op de verkopen, de aankopen en rentedragende leningen uitgedrukt in een andere munt dan de functionele munt van 166
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
de onderneming. De munten die aanleiding geven tot dit risico zijn voornamelijk GBP, USD, PLN, HUF, YEN en CHF. Dochterondernemingen zijn verplicht om hun netto positie in vreemde munt, indien het gaat om gefactureerde bedragen (klanten, leveranciers), te communiceren aan Tessenderlo Finance, een Belgische dochteronderneming. Alle posities worden samengevoegd op het niveau van Tessenderlo Finance en de netto saldi, welke erg klein zijn, worden dan gekocht of verkocht op de markt. De belangrijkste beheersinstrumenten die gebruikt worden zijn de spot, aankoop en verkoop van munten gevolgd door valuta swaps. Groepsleningen worden in het algemeen aangegaan door de financieringsbedrijven en de holdings van de Groep, welke de fondsen van deze leningen ter beschikking stellen van de operationele dochterondernemingen. In principe worden de operationele entiteiten gefinancierd in hun eigen lokale munt, waarbij deze munteenheid bekomen wordt, indien van toepassing, via valuta swaps tegenover de munt aangehouden door het financieringsbedrijf. Op deze manier is er zowel in het financieringsbedrijf als in het bedrijf welk de fondsen finaal gebruikt geen wisselkoersrisico. De kost van deze valuta swaps wordt opgenomen in de financieringskosten. In groeilanden is het niet altijd mogelijk om leningen aan te gaan in de lokale munt aangezien de lokale financiële markten te klein zijn, omdat er geen fondsen beschikbaar zijn of omdat de financiële voorwaarden te zwaar zijn. Deze bedragen zijn relatief klein voor de Groep. • Blootstelling aan valutarisico Het valutarisico van de Groep kan, op basis van de nominale bedragen, als volgt voorgesteld worden (voor de gebruikte wisselkoersen, verwijzen wij naar toelichting 1 “Samenvatting van de voornaamste boekhoudprincipes”):
2009 EUR Activa Passiva Bruto blootstelling Valuta termijncontracten Netto blootstelling Netto blootstelling (in EUR)
USD
2008 GBP
EUR
USD
GBP
13,7 -20,3 -6,6 3,9 -2,7
56,7 -54,2 2,5 -2,9 -0,4
66,5 -10,6 55,9 -54,3 1,6
4,3 -9,8 -5,5 3,6 -1,9
29,2 -39,7 -10,5 12,5 2,0
77,7 -8,5 69,2 -70,0 -0,8
-2,7
-0,3
1,8
-1,9
1,4
-0,8
Het verschil tussen de bruto blootstelling en de valuta termijncontracten is te wijten aan een moeilijke afstemming tussen de boekhoud- en valutadatum van operaties. De dekking van de blootstelling wordt op een continue basis uitgevoerd.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
167
Kredietrisico De Groep is risico afkerig. Aangezien de creatie van aandeelhouderswaarde tot de strategie van de Groep behoort, beheert de Groep zijn portefeuille van klanten op een dynamische manier opdat de Groep in vol vertrouwen nieuwe markten zou kunnen ontwikkelen: de blootstelling aan risico, de kwaliteit van de activa en de diversificatie van de portefeuille worden samen met de maximalisatie van marktaandeel overwogen, welke efficiënte processen vereisen, een kostenefficiënte bescherming in geval van niet-betaling en goede praktijken bij het beheer van klantenrelaties. De internationale financiële en economische crisis resulteert in een diepe vertrouwenscrisis. De Groep concentreert zich in het bijzonder op de stabiele relaties met lange termijn partners. Speciale en legitieme aandacht wordt gegeven aan nieuwe relaties, voor de welke, indien noodzakelijk, beveiligde betalingsmethoden worden gebruikt. Een kredietprocedure op Groepsniveau, een snel en consistent kredietbeslissingsproces, aangepaste betalingstermijnen, een efficiënt inninginstrument en accuraat risicomatigingsinstrument worden gebruikt om de cashflow te versnellen, het risico van oninbare vorderingen te verminderen, en de opbrengsten te doen toenemen. Een intern scoremodel heeft de bedoeling om, door gebruik te maken van sectorgerelateerde benchmarks, de portefeuille te definiëren in termen van risico door het uitvoeren van een analyse van de performantie-indicatoren en de financiële structuur. Wanneer een risico niet ingeschat kan worden of wanneer dit risico te hoog is, neemt de Groep zijn toevlucht tot een kredietverzekering of andere vormen van waarborgen. Op 31 december 2009 bestaan er geen belangrijke kredietrisico’s. De liquide middelen beschikbaar op jaareinde worden geplaatst op deposito’s bij lokaal gerenommeerde banken op heel korte termijn. De maximale blootstelling aan kredietrisico op 31 december bedroeg: (miljoen EUR)
2009
2008
Handelsvorderingen Bruto handelsvorderingen Waardeverminderingen Overige vorderingen Vorderingen op verbonden partijen Vorderingen gerelateerd aan pensioenplannen Afgeleide financiële instrumenten Geldmiddelen en kasequivalenten Totaal
236,4 251,1 -14,7 50,6 2,5 20,0 0,1 44,3 353,9
402,4 416,8 -14,4 60,3 9,1 14,5 5,4 53,5 545,2
De maximale blootstelling aan kredietrisico op 31 december voor handelsvorderingen (per bedrijfssegment) bedroeg (zie ook toelichting 17): (miljoen EUR)
2009
2008
Minerale Chemie PVC/Chloor-Alkali Gelatine en Producten van dierlijke oorsprong Kunststofleidingen en profielen Tessenderlo Kerley Andere activiteiten Niet toegewezen Totaal
26,0 30,1 74,5 51,0 25,0 23,8 6,0 236,4
106,3 53,6 69,4 92,3 21,9 56,2 2,7 402,4
168
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
De ouderdomsbalans van de handelsvorderingen op 31 december kan als volgt samengevat worden: (miljoen EUR) Niet vervallen Vervallen 0-30 dagen Vervallen 31-120 dagen Vervallen 120-365 dagen Vervallen meer dan één jaar Totaal
Brutobedrag 2009
Waardeverminderingen Brutobedrag 2009 2008
125,3 70,6 25,7 18,3 11,2 251,1
0,1 0,4 1,1 4,4 8,7 14,7
Waardeverminderingen 2008
271,7 87,1 38,9 12,5 6,6 416,8
3,5 1,1 1,3 1,9 6,6 14,4
De beweging van de waardeverminderingen op handelsvorderingen tijdens het jaar kan als volgt samengevat worden: (miljoen EUR)
2009
2008
Saldo op 1 januari Geboekte bijzondere waardeverminderingen Terugname waardeverminderingen Andere bewegingen Saldo op 31 december
14,4 4,6 -1,5 -2,8 14,7
13,1 4,3 -1,0 -2,0 14,4
Interestrisico Op 31 december was het interestbeleid omtrent de rentedragende financiële instrumenten van de Groep als volgt: 2009
2008
Vastrentende financiële instrumenten Financiële activa Financiële schulden
toelichting 23
81,7
92,0
Financiële instrumenten met een variabele rentevoet Financiële activa Financiële schulden
toelichting 19 toelichting 23
44,3 171,6
53,5 256,1
Van het totale uitstaande bedrag van schulden per einde 2009 betreffen 81,7 miljoen EUR schulden tegen een vaste interestvergoeding tot 2010-2017. • Gevoeligheidsanalyse van de reële waarde van vastrentende instrumenten De Groep boekt geen vastrentende financiële activa en passiva aan reële waarde via de winst- en verliesrekening en gebruikt geen afgeleide instrumenten (rente-swaps) als indekkingsinstrumenten onder een reële waarde afdekkingsmodel. Daarom zou een wijziging van de interestvoeten op rapporteringsdatum geen invloed hebben op de winst- en verliesrekening.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
169
• Gevoeligheidsanalyse van de kasstroom van variabel rentende instrumenten De gemiddelde interestvoet op de gemiddelde uitstaande schuld in 2009 bedroeg 2,7 % (2008: 4,7 %). Een stijging (daling) van de rentevoet met 100 basispunten op rapporteringsdatum zou de winst- of verliesrekening doen afnemen (toenemen) met een bedrag van 2,2 miljoen EUR (2008: 1,4 miljoen EUR). Deze analyse veronderstelt dat alle andere parameters, in het bijzonder de wisselkoersen, onveranderd blijven.
Liquiditeitsrisico De Groep zal zijn financiële verplichtingen, wanneer deze de terugbetalingsdatum bereiken, kunnen nakomen. De Groep beheert zijn liquiditeitspositie door, voor een zo lang mogelijke termijn, te verzekeren dat de Groep altijd over voldoende liquiditeit zal beschikken om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen op het moment dat deze vervallen, en dit zowel onder normale als onder uitzonderlijke omstandigheden, zonder onaanvaardbare verliezen op te lopen of zonder de Groep bloot te stellen aan een reputatierisico. De Groep maakt op regelmatige basis korte en lange termijn vooruitzichten om de financiële middelen te kunnen afstemmen met de vooropgestelde noden. Daarenboven houdt de Groep de volgende kredietlijn aan: • Een kredietlijn van 370,0 miljoen EUR, welke niet geconfirmeerd is. Daarenboven, beschikt de Groep over een programma van orderbrieven voor een bedrag van 200,0 miljoen EUR. Onderstaande tabel geeft de contractuele vervaldagen van de financiële schulden weer, inclusief interestbetalingen en exclusief compensatie-overeenkomsten. (miljoen EUR)
2009 Boekwaarde
Niet-afgeleide financiële schulden Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële leasingschulden Afgeleide financiële schulden Valuta termijncontracten Instroom Uitstroom Totaal
170
•
Tessenderlo Group
< 1 jaar
1-5 jaar
> 5 jaar
20,0 40,0 30,0 160,7 2,6
20,3 41,4 31,1 162,0 2,8
20,3 41,4 31,1 150,4 1,4
10,6 1,4
1,0 -
-0,4 -
-71,4 71,8 258,0
-71,4 71,8 245,0
12,0
1,0
252,9
•
Contractuele kasstromen
financieel verslag 2009
(miljoen EUR)
2008 Boekwaarde
Contractuele kasstromen
< 1 jaar
1-5 jaar
> 5 jaar
Niet-afgeleide financiële schulden Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële instellingen Financiële leasingschulden
25,0 50,0 40,0 231,1 2,0
27,3 55,1 43,7 233,1 2,3
5,8 11,7 11,5 228,1 0,2
21,5 43,4 32,2 3,3 1,9
1,7 0,2
Afgeleide financiële schulden Valuta termijncontracten Instroom Uitstroom Totaal
5,2 353,3
-97,4 92,5 356,6
-97,4 92,5 252,4
102,3
1,9
Reële waarde van financiële activa en passiva Het onderstaande overzicht bevat de reële waarden en de boekwaarden van de financiële instrumenten: (miljoen EUR)
toelichting
Afgeleide financiële instrumenten Geldmiddelen en kasequivalenten Beleggingen Handels- en overige vorderingen Financiële schulden op lange termijn Leasingschulden Kredietinstellingen Financiële schulden op korte termijn Schulden op meer dan 1 jaar, die binnen het jaar vervallen Leasingschulden Orderbrieven en financiële instellingen Handels- en overige schulden Totaal
Boekwaarde Reële waarde 2009 2009
Boekwaarde Reële waarde 2008 2008
27
-0,3
-0,3
5,4
5,4
19
44,3
44,3
53,5
53,5
15 17
6,5 289,5
6,5 289,5
5,2 472,4
5,2 472,4
23
-11,6
-11,6
-96,7
-91,5
23 23 23
-2,5 -9,1 -241,7
-2,5 -9,1 -241,7
-1,9 -94,8 -251,4
-1,8 -89,7 -251,0
23
-90,0
-90,0
-25,0
-24,6
23 23
-0,1 -151,6
-0,1 -151,6
-0,1 -226,3
-0,1 -226,3
26
-363,3 -276,6
-363,3 -276,6
-388,9 -200,5
-388,9 -194,9
Schatting van de reële waarde • Afgeleide financiële instrumenten De reële waarde van een afgeleid financieel instrument is het bedrag waartegen een actief kan worden verhandeld of een verplichting kan worden afgewikkeld, tussen goed geïnformeerde en tot een transactie bereid zijnde partijen volgens een zakelijke objectieve grondslag (“arm’s length” principe). De reële waarde van valuta termijncontracten wordt berekend als de verdisconteerde waarde van het verschil tussen de contractwaarde en de huidige forwardprijs. financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
171
De reële waarde van deze instrumenten geeft in het algemeen de geschatte bedragen weer die de Groep zou ontvangen bij het afsluiten van voordelige contracten of de geschatte bedragen die de Groep zou moeten betalen om onvoordelige contracten te verbreken op balansdatum, hierbij rekening houdend met huidige niet-gerealiseerde winsten of verliezen op lopende contracten. De reële waarde van de lopende valuta termijncontracten per 31 december 2009 bedroeg -0,4 miljoen EUR en werd geboekt in de winst- en verliesrekening op de rubriek herwaardering aan reële waarde van afgeleide instrumenten, welke opgenomen is in de financieringsopbrengsten (2008: 5,2 miljoen EUR). De volgende tabel geeft de reële waarde weer van alle uitstaande afgeleide financiële instrumenten : Contractueel bedrag Reële waarde 2009
(miljoen EUR) Valuta termijncontracten
71,4
-0,4
Contractueel bedrag Reële waarde 2008 97,4
5,2
Het contractuele bedrag geeft het volume weer van de op balansdatum uitstaande derivaten en vertegenwoordigen als dusdanig geenszins het risico van de Groep afkomstig van dergelijke transacties. Met betrekking tot de valuta termijncontracten, geeft de onderstaande tabel de onderliggende contractenwaarden weer van de uitstaande contracten per munteenheid (verkoop van vreemde munten). Bedrag in vreemde munt 2009
(miljoen EUR) GBP USD Overige Totaal
57,8 2,9 -
Bedrag in Bedrag in EUR vreemde munt 2008 64,6 1,9 4,9 71,4
Bedrag in EUR
70,0 17,5 -
78,2 12,9 6,3 97,4
De Groep houdt eveneens een positie aan in emissierechten met een reële waarde van 0,1 miljoen EUR per eind 2009 (2008: 0,2 miljoen EUR). • Rentedragende leningen De reële waarde wordt berekend op basis van de verdisconteerde toekomstige aflossingen en rentebetalingen. De interestvoeten die gebruikt werden om de toekomstige kasstromen te verdisconteren, indien van toepassing, zijn gebaseerd op de rendementscurve van de overheidsobligaties op 31 december met een toepasselijke kredietspreiding, en zijn als volgt:
Rentedragende leningen
172
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
2009
2008
5,8-5,9%
5,9-6,0%
• Financiële leaseverplichtingen De reële waarde wordt geschat op de contante waarde van de toekomstige kasstromen verdisconteerd tegen de rente voor homogene lease-overeenkomsten. De geschatte reële waarde weerspiegelt de verandering in de rentevoeten. De interestvoeten die gebruikt werden om de toekomstige kasstromen te verdisconteren, indien van toepassing, zijn gebaseerd op de rendementscurve van de overheidsobligaties op 31 december met een toepasselijke kredietspreiding, en zijn als volgt:
Leasingschulden
2009
2008
7,0%
8,0%
• Handels- en overige vorderingen Voor vorderingen en schulden die binnen één jaar vervallen wordt de nominale waarde geschat een afspiegeling te zijn van de reële waarde. Alle overige vorderingen en schulden worden verdisconteerd om de reële waarde te bepalen.
Reële waarde hiërarchie De Groep heeft de aangepaste IFRS 7 “Financiële instrumenten - informatieverschaffing”, effectief vanaf 1 januari 2009, toegepast. Deze aanpassingen vereisen dat de Groep bepaalde inlichtingen verschaft omtrent haar financiële instrumenten die gewaardeerd worden aan reële waarde in de balans. In het eerste jaar van toepassing dienen geen vergelijkende cijfers te worden weergegeven in de toelichtingen vereist door deze aanpassing. Bijgevolg omvat de toelichting van de reële waarde hiërarchie enkel de gegevens van 2009. De volgende tabel toont de financiële activa en passiva die in de balans opgenomen worden aan reële waarde in overeenstemming met de reële waarde hiërarchie: deze hiërarchie groepeert de financiële activa en passiva binnen drie niveaus op basis van de gebruikte gegevens om de reële waarde van deze financiële activa en passiva te bepalen. De reële waarde hiërarchie bestaat uit de volgende niveaus: - Niveau 1: genoteerde prijzen (niet-aangepast) op actieve markten voor identieke activa of verplichtingen; - Niveau 2: andere inputs dan de in Niveau 1 ondergebrachte genoteerde prijzen, die voor het actief of voor de verplichting waarneembaar zijn, hetzij direct (d.w.z. als prijzen) hetzij indirect (d.w.z. afgeleid van prijzen); - Niveau 3: inputs voor het actief of de verplichting die niet gebaseerd zijn op waarneembare marktgegevens (niet-waarneembare inputs) Het niveau in de reële waarde hiërarchie waarbinnen de waardering tegen reële waarde in haar geheel wordt gecategoriseerd, moet worden bepaald op basis van de input van het laagste niveau dat van belang is voor de waardering tegen reële waarde in haar geheel.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
173
De financiële activa en passiva opgenomen aan reële waarde in de balans worden op volgende wijze voorgesteld in de reële waarde hiërarchie :
Valuta termijncontracten Emissierechten Totaal
Niveau 1
Niveau 2
Niveau 3
Totaal
-
-0,4 0,1 -0,3
-
-0,4 0,1 -0,3
28. Operationele leasing De niet-opzegbare operationele leasingcontracten zijn als volgt betaalbaar: (miljoen EUR)
2009
2008
Minder dan één jaar Tussen één en vijf jaar Meer dan vijf jaar Totaal
13,9 25,9 3,9 43,7
11,4 23,9 5,6 40,9
Tijdens het huidige jaar, werd 21,2 miljoen EUR verwerkt als kost in de winst- en verliesrekening uit hoofde van operationele leasing (2008: 16,8 miljoen EUR). Operationele leasing betreft voornamelijk volgende rubrieken: terreinen en gebouwen (9,1 miljoen EUR), installaties, machines en uitrusting (16,8 miljoen EUR) en meubilair en rollend materieel (14,7 miljoen EUR).
29. Waarborgen en verbintenissen (miljoen EUR)
2009
2008
Waarborgen gesteld door derden voor onze rekening Waarborgen gesteld voor rekening van derden Waarborgen verkregen van derden Totaal
39,1 31,7 2,0 72,8
39,0 28,5 4,7 48,0
Waarborgen gesteld door derden voor onze rekening hebben voornamelijk betrekking op waarborgen voor milieuverplichtingen (35,5 miljoen EUR). Waarborgen gesteld voor rekening van derden betreffen voornamelijk waarborgen die gesteld werden voor de accurate uitvoering van projecten, alsook waarborgen van Tessenderlo Chemie NV aan onze geassocieerde onderneming T-Power (24,2 miljoen EUR) als borg voor toegestemde kapitaalverhogingen en dienstverleningen door Tessenderlo Chemie NV. Onze geassocieerde onderneming T-Power besliste op 23 december 2008 om haar maatschappelijk kapitaal te verhogen tot 56,1 miljoen EUR. De aandelen van T-Power worden elk voor 33,3% aangehouden door Tessenderlo Chemie NV, Siemens Project Ventures Gmbh en International Power plc. De kapitaalverhoging dient om de constructie van een “420 MW Combined Cycle Gas turbine” onafhankelijk energie project te financieren. T-Power zal zijn operationele activiteiten in 2011 aanvatten. International Power plc zal het bouwprogramma superviseren en de energiecentrale 174
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
operationeel leiden volgens een lange termijn overeenkomst. Het maatschappelijk kapitaal dat werd volstort per 31 december 2009 bedraagt 35,1 miljoen EUR. De aandelen van T-Power zijn in pand gegeven in de eerste graad om de verplichtingen met betrekking tot een faciliteitenovereenkomst van 440 miljoen EUR, getekend op 18 december 2008 tussen T-Power en een bankensyndicaat, te waarborgen. De aandelen van T-Power zijn in pand gegeven in de tweede graad om een “tolling”-overeenkomst voor de volledige 420 MW capaciteit, getekend op 13 augustus 2008 tussen T-Power en Essent Trading International, te waarborgen. Deze “tolling” overeenkomst zal over een periode van 15 jaar lopen, met een mogelijke verlenging met 5 jaar nadien. Waarborgen verkregen van derden betreffen waarborgen die door leveranciers gesteld worden tegenover de Groep als waarborg voor de accurate uitvoering van investeringsprojecten. De Groep en zijn filialen hebben bepaalde andere voorwaardelijke verplichtingen met betrekking tot lange termijn aankoopverplichtingen en verbintenissen. Deze verbintenissen voorzien in strategische grondstoffen, goederen en diensten, zoals elektriciteit en gas, die in het normale verloop van de bedrijfsactiviteit worden verbruikt of verkocht.
30. Voorwaardelijke verplichtingen en baten De Groep zou geconfronteerd kunnen worden met een aantal schade-eisen en geschillen die voortvloeien uit de dagelijkse bedrijfsvoering. Deze schade-eisen en geschillen zijn echter niet van die aard dat men kan verwachten dat zij vandaag het onderwerp zouden zijn van een geschikte provisie. Het behoort tot het beleid van de Groep om milieuvoorzieningen aan te leggen wanneer de onderneming een verplichting heeft (in rechte afdwingbaar of feitelijk) als gevolg van een gebeurtenis in het verleden, wanneer het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen noodzakelijk zal zijn en wanneer een betrouwbare schatting gemaakt kan worden van de omvang van deze verplichtingen. Deze voorzieningen worden regelmatig opnieuw beoordeeld en indien nodig aangepast naarmate het onderzoek en de saneringswerkzaamheden vorderen en additionele informatie beschikbaar komt. Milieuverplichtingen kunnen belangrijke wijzigingen ondergaan als gevolg van nieuwe informatie over de aard en de omvang van de verontreinigingen, acties van overheidsinstanties of andere soortgelijke factoren. Zoals vermeld in toelichting 25, bedragen de milieuvoorzieningen, in overeenstemming met de waarderingsgrondslagen zoals hierboven vermeld, 32,4 miljoen EUR per 31 december 2009 (2008: 30,5 miljoen EUR). Hoewel het niet mogelijk is om de afwikkeling van alle huidige milieurisico’s te voorspellen, mag redelijkerwijze worden aangenomen dat er in de toekomst een nood zal ontstaan voor de aanleg van nieuwe milieuvoorzieningen. Deze zullen, naar het oordeel van het management van de Groep, en gebaseerd op de momenteel beschikbare informatie, geen wezenlijke invloed hebben op de financiële positie van de Groep, maar zouden wel een materiële invloed kunnen hebben op het resultaat van de Groep van enige verslagperiode.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
175
Met het oog op de aanschaf van een bijkomend belang van 20 % in Wolf Mountain Products, bezit de Groep, zoals overeengekomen met de huidige eigenaar van dat belang, een optie die kan uitgeoefend worden van 1 januari 2014 tot 30 juni 2014. De uitoefenprijs wordt bepaald aan de hand van een formule, gebaseerd op de boekhoudkundige gegevens van Wolf Mountain Products. Aan de Groep zijn emissierechten toegekend voor de periode 2008-2012 (575 KT CO2 emissierechten per jaar). Deze toegekende emissierechten werden gratis ontvangen. Het totale aantal emissierechten die zullen gebruikt worden door de Groep in deze periode kan nog niet op redelijke wijze bepaald worden.
31. Verbonden partijen Verbonden partijen voor de Groep zijn haar dochterondernemingen, geassocieerde ondernemingen, joint-ventures, haar bestuurders en haar management comité. De Groep kocht en verkocht goederen en diensten aan verschillende verbonden partijen waarin de Groep een belang van 50 % of minder aanhoudt (beleggingen in joint-ventures en geassocieerde ondernemingen). Dergelijke transacties zijn gebaseerd op een zakelijke objectieve grondslag (“arm’s length” principe).
Transacties met joint-ventures (toelichting 14): (miljoen EUR)
2009
2008
4,2 -9,9 0,1 0,3 0,5
2,2 -28,2 0,1 -0,1 0,4 3,1
2009
2008
0,8 2,2 -
8,7 -
Opbrengsten Kostprijs verkopen Overige bedrijfsopbrengsten Financieringskosten Vlottende activa Schulden op ten hoogste één jaar
Transacties met geassocieerde ondernemingen (toelichting 14): (miljoen EUR) Opbrengsten Kostprijs verkopen Overige bedrijfsopbrengsten Financieringskosten Vlottende activa Schulden op ten hoogste één jaar
Het kapitaal van onze geassocieerde onderneming T-Power werd verhoogd met 21,0 miljoen EUR in 2009, waarvan 7,0 miljoen EUR werd volstort door Tessenderlo Group.
Dividenden werden ontvangen van joint-ventures en geassocieerde ondernemingen voor een bedrag van 6,3 miljoen EUR (2008: 10,2 miljoen EUR).
176
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Transacties met de leden van het management comité: (miljoen EUR) Kortetermijnpersoneelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding Op aandelen gebaseerde betalingen Totaal
2009
2008
1,9 0,5 0,3 2,7
2,5 0,4 0,2 3,1
Kortetermijnpersoneelsbeloningen omvatten salarissen (inclusief bijdragen aan de sociale zekerheid), bonussen verdiend tijdens het jaar, leasing van wagens en andere vergoedingen indien van toepassing. De vergoedingen voor bestuurders bestaan voornamelijk uit tantièmes.
32. Informatie met betrekking tot de opdrachten en honoraria van de commissaris Onze commissaris is KPMG Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door de heer Ludo Ruysen, bedrijfsrevisor. Audithonoraria voor de controle van de jaarrekening van Tessenderlo Chemie NV en haar dochterondernemingen worden uiteindelijk bepaald door de algemene vergadering der aandeelhouders. De audithonoraria en de honoraria voor audit gerelateerde diensten, geleverd door KPMG Bedrijfsrevisoren in 2009, bedroegen 1,2 miljoen EUR (2008: 0,7 miljoen EUR). Deze waren samengesteld uit audithonoraria voor de controle van de jaarrekening ten bedrage van 0,5 miljoen EUR (2008: 0,4 miljoen EUR). Andere diensten aangeboden door KPMG Advisory firma’s hebben betrekking op belastingadviesopdrachten voor 0,0 miljoen EUR (2008: 0,0 miljoen EUR) en adviesverlening voor 0,7 miljoen EUR (2008: 0,3 miljoen EUR) hoofdzakelijk met betrekking op diensten in het domein van consolidatie, Business Performance Management en interne controle systemen inclusief algemene IT controles en risicobeheersing. Audit en overige honoraria voor 2009 in verband met diensten geleverd door andere kantoren van het KPMG netwerk bedroegen 0,6 miljoen EUR (2008: 0,6 miljoen EUR). Deze waren samengesteld uit audithonoraria voor de controle van de jaarrekening ten bedrage van 0,5 miljoen EUR (2008: 0,4 miljoen EUR), belastingsadviesopdrachten ten bedrage van 0,0 miljoen EUR (2008: 0,2 miljoen EUR), auditgerelateerde opdrachten ten bedrage van 0,0 miljoen EUR (2008: 0,0 miljoen EUR) en adviesverlening ten bedrage van 0,1 miljoen EUR (2008: 0,0 miljoen EUR).
33. Gebeurtenissen na balansdatum Tessenderlo Group heeft samen met haar banken haar schuldfinanciering herzien; objectief was hierbij een gesyndiceerde leningsfaciliteit op te stellen van ongeveer 450 miljoen EUR met looptijden tot 3 jaar. Het afronden van dit proces en de finale ondertekening van de leningsovereenkomst is voorzien in het eerste kwartaal van 2010.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
177
34. Geconsolideerde ondernemingen Hieronder zijn de belangrijkste ondernemingen van Tessenderlo Groep vermeld. Een volledige lijst is beschikbaar bij Tessenderlo Chemie NV, Troonstraat 130, 1050 Brussel. Het totaal aantal geconsolideerde maatschappijen is 94.
De lijst van de belangrijkste ondernemingen op 31 december 2009 geconsolideerd volgens de volledige consolidatiemethode: Europa België België België België België België België Tjechische Republiek Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Frankrijk Duitsland Duitsland Italië Italië Italië Italië Luxemburg 178
•
Dyka Plastics NV Immo Watro NV Limburgse Vinyl Maatschappij NV Tessenderlo Chemie International NV Tessenderlo Chemie NV Tessenderlo Finance NV Wymar International NV Dyka s.r.o.
3900 Overpelt 1050 Brussel 1050 Brussel 1050 Brussel 1050 Brussel 1050 Brussel 8720 Oeselgem 27361 Velka Dobra
Akiolis Group SAS Atemax Nord-Est SAS Atemax Ouest SAS Calaire Chimie SAS Chemilyl SAS Ets. Charvet Père et Fils SAS Ets. Point SAS Ferso Bio SAS Fiso Developpement France Gras SA GIE Ateval SAS Ispac Labrousse Plastival SAS Produits Chimiques de Loos SAS Profex SAS Recup’ Food Saplast SAS SH Capital Société Artésienne de Vinyle SAS Soleval Nord-Est SAS Soleval Ouest SAS Soleval Sud Est SAS Soleval Sud Ouest SAS Sotra-Seperef SAS SR Collecte SAS Tessenderlo Services SAS Tefipar SA Thermoplastiques Cousin-Tessier SAS Dyka Gmbh PB Gelatins GmbH Aliphos Italia SRL Farchemia srl Tessenderlo Italia srl Tessenderlo Partecipazioni SpA Térélux SA
72000 Le Mans 55100 Charny sur Meuse 61400 Saint-Langis-Les-Mortagne 62100 Calais 59120 Loos 91490 Milly-La-Forêt 01440 Viriat 47521 Le Passage 47521 Le Passage 56300 Le Sourn 55100 Charny sur Meuse 64130 Mauleon 46120 Anglars 25340 Clerval 59120 Loos 62210 Avion 80700 Tilloloy 67100 Strasbourg 47520 Le Passage 59120 Loos 55100 Charny sur Meuse 72000 Le Mans 69960 Corbas 40370 Rion Des Landes 69650 Quincieux 67220 Neubois 75013 Paris 75009 Paris 85130 Tiffauges 14513 Teltow 31582 Nienburg/Weser 37044 Cologna-Veneta 24047 Treviglio (BG) 28886 Pieve Vergonte 24047 Treviglio (BG) GD 2633 Luxembourg
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 95.53% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Polen Polen Polen Zwitserland Nederland Nederland Nederland Nederland Nederland Nederland Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië Groot-Brittannië
Dyka Polska Sp.zo.o. T.C.T. Polska Sp.zo.o. Wymar Polska Sp.zo.o Tessenderlo Schweiz AG Dyka BV LVM Limburg BV Nyloplast Europe BV Tessenderlo Chemie Maastricht BV Tessenderlo Chemie Rotterdam BV Tessenderlo NL Holding BV Eurocell Building Plastics Ltd Eurocell plc Eurocell Profiles Ltd John Davidson Pipes Ltd PB Gelatins UK Ltd Tessenderlo Fine Chemicals Ltd Tessenderlo Holding UK Ltd Tessenderlo UK Ltd Wymar Systems Ltd
55-221 Jecz-Laskowice 96-500 Sochaczew 62-100 Wagrowiec 5330 Zurzach 8331 LJ Steenwijk 6167 RZ Geleen 3295KG s-Gravendeel 6222 Maastricht 3133 KA Vlaardingen 4854 MT Bavel Alfreton-Derbyshire DE55 4 RF Alfreton-Derbyshire DE55 4 RF Alfreton-Derbyshire DE55 4 RF Longtown-Carlisle CA6 5LY CF 375 SQ Treforest-Mid Glamorgan ST13 8UZ Leek; Staffordshire CF 375 SU Treforest Widnes, Cheshire, WA8 ONY DY13 9EZ Worcestershire
100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Chelsea Building Products Inc.
Oakmont, Pennsylvania 15139
100%
PB Leiner USA Corp
Davenport, Iowa 52809
100%
Tessenderlo Kerley Inc.
Phoenix - Arizona 85008-3279
100%
Tessenderlo U.S.A. Inc.
Phoenix - Arizona 85008-3279
100%
Tessenderlo Kerley Services Inc.
New Mexico - 88 - 220 Carlsbad
100%
MPR Services Inc.
Phoenix - Arizona 85008-3279
100%
Argentinië
PB Leiner Argentina SA
100%
Canada China China
Dynaplast-Extruco Inc. Lianyungang Taile Chemical Industry, Co. Ltd. PB Gelatins (Pingyang)
China China
Tessenderlo Asia Holding Ltd. Tessenderlo Trading Shanghai
Santa Fe CC108-S3016WAC - Santo Tomé G7X OB6 Jonquière - Québec Lianyungang City - 222023 Jiangsu Province Ping Yang County - 325401 Zhejiang Province China R.P. - Hong Kong China R.P. - 20021 Shanghai
Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika Overige
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
82,17% 100% 80,00% 100% 100%
•
179
De lijst van de belangrijkste ondernemingen per 31 december 2009 geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode: Europa België Frankrijk Frankrijk
T-Power SA Michel Siram SARL
1050 Brussel 31800 Villeneuve de Rivière 50390 Nehou
33,33% 50% 50%
Alkemin S de RL de CV Jupiter Sulphur LLC
Mexico D.F. 11700 Phoenix - Arizona 85008-3279
49,50% 50%
Wolf Mountain Products LCC
Lindon - Utah 84042
37,50%
Verenigde Staten van Amerika Mexico Verenigde Staten van Amerika Verenigde Staten van Amerika
180
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
35. Kritische boekhoudkundige schattingen en oordeelsvormingen De voorbereiding van de jaarrekening in overeenstemming met IFRS, zoals aanvaard binnen de Europese Unie, vereist de nodige schattingen en oordeelsvormingen van het management. Deze zullen de gerapporteerde bedragen van activa en passiva, uitgestelde activa en passiva op datum van de jaarrekening en de gerapporteerde bedragen van kosten en opbrengsten tijdens de rapporteringsperiode beïnvloeden. Het management baseert haar schattingen op haar historische ervaring en talrijke andere veronderstellingen waarvan aangenomen wordt dat deze redelijk zijn onder de omstandigheden. De resultaten hiervan vormen de basis voor het opstellen van de gerapporteerde bedragen van kosten en opbrengsten, welke niet onmiddellijk duidelijk blijken uit andere bronnen. De uiteindelijke resultaten kunnen verschillen van deze schattingen. Schattingen worden gebruikt in de financiële verslaggeving voor voorzieningen voor oninbare vorderingen, verouderde voorraad, waardeverminderingen, personeelsvoordelen, belastingen, herstructureringsvoorzieningen en voorwaardelijke verplichtingen. Schattingen en veronderstellingen worden periodiek herzien en de effecten van de herzieningen worden opgenomen in de jaarrekening in de periode waarin zij geacht worden noodzakelijk te zijn. De Groep heeft belangrijke schattingen en beoordelingen gebruikt voor de voorbereiding van de geconsolideerde jaarrekening met betrekking tot materiële vaste activa (toelichting 11), goodwill (toelichting 12), aanpassingen aan kostprijs of netto-opbrengstwaarde, indien deze lager is, met betrekking tot voorraden (toelichting 18), voorzieningen (toelichting 25), belastingen (toelichtingen 10 en 16), de verplichtingen betreffende de personeelsbeloningen (toelichting 24) en de voorwaardelijke verplichtingen en baten (toelichting 30).
Verklaring over het getrouw beeld van de jaarrekeningen en het getrouwe overzicht in het jaarverslag G. Marchand (CEO tot 31-12-2009) en Mel de Vogue (CFO), verklaren, in naam en voor rekening van de vennootschap, dat, voor zover hen bekend, a) de geconsolideerde jaarrekeningen, die zijn opgesteld overeenkomstig International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals aanvaard binnen de Europese Unie, een getrouw beeld geven van het vermogen, van de financiële toestand en van de resultaten van de emittent en de in de consolidatie opgenomen ondernemingen; b) het jaarverslag over de geconsolideerde jaarrekening een getrouw overzicht geeft van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf en van de positie van de emittent en de in de consolidatie opgenomen ondernemingen, alsmede een beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee zij geconfronteerd worden.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
181
VERSLAG VAN DE COMMISSARIS
182
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
183
STATUTAIR FINANCIEEL VERSLAG Verkorte niet-geconsolideerde balans van Tessenderlo Chemie NV (miljoen EUR)
2009
2008
Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vaste activa Voorraden en bestellingen in uitvoering Vorderingen op ten hoogste één jaar Beleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Vlottende activa Totaal activa
3,7 205,9 445,8 655,4 108,9 65,6 0,0 2,6 2,0 179,1 834,5
4,0 202,1 428,2 634,3 189,2 186,6 0,0 5,5 0,8 382,1 1 016,4
Passiva Kapitaal Uitgiftepremies Reserves Overgedragen winst Kapitaalsubsidies Eigen vermogen Voorzieningen Uitgestelde belastingen Voorzieningen & uitgestelde belastingen Schulden op meer dan één jaar Schulden op ten hoogste één jaar Overlopende rekeningen Kortlopende schulden Totaal passiva
139,0 43,9 20,4 125,7 7,1 336,1 156,0 2,0 158,0 45,1 294,0 1,3 340,4 834,5
138,0 43,4 19,3 314,4 8,0 523,1 95,4 1,4 96,8 60,2 334,4 1,9 396,5 1 016,4
184
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Verkorte niet-geconsolideerde winst- en verliesrekening van Tessenderlo Chemie NV (miljoen EUR) Bedrijfsopbrensten Omzet Toename (+) / afname (-) van voorraden gereed product en werk in uitvoering Geactiveerde eigen productie Overige bedrijfsopbrensten Totale bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Grondstoffen, hulpstoffen en goederen aangekocht om doorverkocht te worden 1. Aankopen 2. Afname (-) / toename (+) van voorraden Diensten en diverse goederen Personeelsbeloningen, sociale lasten en pensioenen Afschrijvingen op oprichtingskosten, immateriële en materiële vaste activa Toename (+) / afname (-) van bedragen afgeschreven op voorraden, lopende contracten en handelsvorderingen Toename (+) / afname (-) van voorzieningen Overige bedrijfskosten Totaal bedrijfskosten Bedrijfswinst / bedrijfsverlies Financiële lasten / opbrengsten Gewone winst voor belasting Uitzonderlijke lasten/opbrengsten Winst voor belasting Belastingen op het resultaat Uitgestelde belastingen Winst (+)/verlies (-) Fiscaal vrijgestelde reserves Voor bestemming beschikbaar nettoresultaat over het jaar
financieel verslag 2009
•
2009
2008
571,4 -48,5 5,6 32,1 560,6
931,9 77,5 2,0 36,3 1 047,7
306,7 32,0 185,3 108,9 26,5 -0,3
623,3 -38,5 203,4 114,4 25,3 0,1
-2,5 6,3 662,9 -102,3 16,2 -86,1 -64,0 -150,1 0,0 -0,5 -150,6 -1,1 -151,7
17,9 5,0 951,0 96,8 17,8 114,5 0,1 114,6 -25,3 -0,9 88,4 -1,7 86,7
Tessenderlo Group
•
185
Winstverdeling (miljoen EUR) De raad van bestuur van Tessenderlo Chemie NV stelt voor te verdelen - De winst, zijnde - Verhoogd met de overdracht van het vorige boekjaar zijnde een totaal van: op de volgende wijze - Reserves - Dividenden - Over te dragen winst zijnde een totaal van:
2009
2008
-151,7 314,4 162,7
86,7 264,8 351,5
37,0 125,7 162,7
0,1 37,0 314,4 351,5
Indien dit voorstel tot winstverdeling wordt goedgekeurd door de algemene vergadering van 1 juni 2010, zal het bruto dividend 1,3333 EUR bedragen. Dit geeft recht op een netto dividend van 1,0000 EUR voor de 27 798 255 gewone aandelen en voor de VVPR dividenden een netto bedrag van 1,1333 EUR, mits voorlegging van coupon nr.73.
186
•
Tessenderlo Group
•
financieel verslag 2009
Uittreksel uit de enkelvoudige, niet-geconsolideerde jaarrekening van Tessenderlo Chemie NV, opgesteld volgens Belgische boekhoudnormen. De voorgaande informatie werd gehaald uit de enkelvoudige jaarrekening volgens Belgische boekhoudnormen van Tessenderlo Chemie NV. Deze enkelvoudige jaarrekening, samen met het rapport van de raad van bestuur aan de algemene aandeelhoudersvergadering en het verslag van de commissaris zal aan de Nationale Bank van België overgemaakt worden binnen de wettelijke termijn. Deze documenten zijn ook beschikbaar op aanvraag bij Tessenderlo Chemie NV, Troonstraat 130, 1050 Brussel. Merk op dat alleen de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële positie en de prestaties van Tessenderlo Group. Vermits Tessenderlo Chemie NV in essentie een holding bedrijf is dat zijn investeringen aan kostprijs opneemt in zijn enkelvoudige jaarrekening, geven deze afzonderlijke financiële staten slechts een beperkt beeld van de financiële positie van Tessenderlo Chemie NV. Om deze reden achtte de raad van bestuur het gepast om slechts een ingekorte versie van de niet-geconsolideerde balans en resultatenrekening te presenteren, opgemaakt in overeenstemming met de Belgische boekhoudnormen voor het jaar eindigend op 31 december 2009. Het statutaire verslag van de commissaris is ‘zonder voorbehoud’ en bevestigt dat de enkelvoudige jaarrekening van Tessenderlo Chemie NV, opgesteld volgens de Belgische boekhoudnormen voor het jaar eindigend op 31 december 2009 een getrouw beeld geeft van de financiële positie van Tessenderlo Chemie NV in overeenstemming met alle wettelijke en regelgevende verordeningen.
financieel verslag 2009
•
Tessenderlo Group
•
187
Algemene inlichtingen Productievestigingen Chemie Minerale chemie
Productievestigingen
België
PB Gelatins (Vilvoorde) Tessenderlo Chemie Ham
Frankrijk
Produits Chimiques de Loos
Italië
Aliphos Italia (Cologna Veneta) (Italphos)
Nederland
Tessenderlo Chemie Rotterdam
Belangrijkste producten veevoederfosfaten veevoederfosfaten, zoutzuur, kaliumsulfaat, zwavelzuur zoutzuur, kaliumsulfaat veevoederfosfaten, mono ammoniumfosfaten veevoederfosfaten
Pvc / Chloor-alkali België
LVM Tessenderlo Tessenderlo Chemie Tessenderlo
monovinylchloride (mvc) natriumhydroxide, kaliumhydroxide, chloor, ijzerchloride, waterstofsulfide, kalium carbonaatloog,natriumsulfide, natriumhypochloriet/bleekloog of javel
Produits Chimiques de Loos
kaliumhydroxide, kaliumhydroxide schilfers, minerale chloriden (ijzer-, zink- en aluminiumchloride), natriumhypochloriet/bleekloog of javel pvc
Frankrijk
SAV - Mazingarbe Nederland
LVM Limburg Beek
pvc
Organische chloorderivaten België
Tessenderlo Chemie Tessenderlo
China
Taile Chemical Industry (Lyanyungang)
benzylchloride, benzylideenchloride, benzotrichloride en derivaten benzylchloride, benzaldehyde
Groot-Brittannië
Tessenderlo Fine Chemicals (Leek)
azijnzuuresters en triacetine en aroma-chemicaliën, benzylacetaat, hexylcinnamaldehyde
Italië
Tessenderlo Italia (Pieve Vergonte)
chlorotoluenen
Nederland
188
•
Tessenderlo Chemie Maastricht
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
benzylalcohol
Kunststofverwerking Profielen België
Canada
Frankrijk
Groot-Brittannië
VSA
Productievestigingen Wymar International (Oeselgem)
Dynaplast Extruco (Montreal)
Belangrijkste producten pvc-profielen voor ramen en deuren en systemen voor de binnen- en buitenhuisafwerking pvc-raam en deurprofielen en andere profielen voor diverse sectoren
Plastival (Clerval)
raam- en deurprofielen, naast profielen voor omheiningen en gevelbekleding
Eurocell Profiles Eurocell Building Plastics 92 verdeelcentra Merritt Plastics
raam- en deurprofielen evenals elementen voor veranda’s; geschuimde profielen die gebruikt worden als dakelementen en gevelbekleding, recyclage van pvc profielen
Chelsea Building Products (Oakmont)
harde en geschuimde pvcprofielen voor bouwmaterialen, waaronder raam- en deursystemen, binnen - en buitenafwerking, harde en geschuimde pvc compounds
Dyka Plastics (Overpelt) + 7 verdeelcentra in Belux
leidingsystemen in pvc, pe en pp
Kunststof leidingsystemen België
Frankrijk
Groot-Brittannië
Nederland
Polen
Sotra-Seperef (St. Austreberthe)
John Davidson Pipes + 27 verdeelcentra Dyka BV (Steenwijk) + 20 verdeelcentra in Nederland Nyloplast (‘s Gravendeel)
Ontwerp en productie van kunststof leidingsystemen voor de bouwsector en openbare werken, de landbouw en de industrie verdeling van kunststof leidingsystemen pvc-leidingsystemen hulpstukken
Dyka Polska (Jelcz-Laskowice) pvc-, pe- en pp-leidingsystemen + 13 verdeelcentra Tessenderlo Group • jaarverslag 2009 • 189
Compounds Frankrijk
CTS - Cousin-Tessier (Tiffauges)
Plastival (Clerval)
Polen
CTS - TCT Polska (Sochaczew)
gebruiksklare pvc- en tpemengsels die hoofdzakelijk bestemd zijn voor de injectie- en extrusiemarkt en thermoplastische elastomeren voor de bouwsector Marvyflo® compound voor dashboards voor auto’s pvc- en tpe- compounds
Tessenderlo Kerley Tessenderley Kerley
Productievestigingen
België
Tessenderlo Chemie Ham
Noord-Amerika
190
•
jaarverslag 2009
Tessenderlo Kerley (Phoenix) 10 productievestigingen uitgebreid distributienetwerk
•
Tessenderlo Group
Belangrijkste producten calcium- en kaliumthiosulfaat vloeibare zwavelhoudende meststoffen: ammonium-, calcium, magnesium- en kaliumthiosulfaat; gewasbeschermingsproducten; stikstofmeststoffen; zwavelderivaten
Organische specialiteiten Farmaceutische tussenproducten
Productievestigingen
Frankrijk
Belangrijkste producten
Calaire Chimie (Calais)
farmaceutische tussenproducten, actieve farmaceutische ingrediënten oxalylchloride en derivaten
Chemilyl (Loos) Italië
Farchemia (Treviglio)
farmaceutische tussenproducten, actieve farmaceutische ingrediënten
Gelatine Argentinië
PB Leiner Argentina (Santa Fé) + 2 ophaalcentra
gelatine
België
PB Gelatins (Vilvoorde)
gelatine & osseïne
China
PB Gelatins (Pingyang)
gelatine
PB Gelatins Germany (Nienburg)
gelatine
PB Gelatins UK (Treforest)
gelatine
PB Leiner USA (Davenport)
gelatine
Duitsland Groot-Brittannië VSA
Producten van natuurlijke oorsprong Frankrijk
Akiolis (Le Mans)
4 vilbeluiken 9 fabrieken voor valorisatie met: *15 units voor de valorisatie van dierlijke producten *2 units voor de verwerking van gebruikte plantaardige oliën 43 ophaalcentra
Tessenderlo Group Tessenderlo Group China
Tessenderlo Trading Shanghai
Tessenderlo Group
verkoop- en aankoopkantoor voor Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
191
Addresses TESSENDERLO GROUP General Management, Group General Counsel, Human Resources, ICT, Finance and Accounting Management, Corporate Communication rue du Trône, 130 BE-1050 Bruxelles (Belgium) Troonstraat 130 BE-1050 Brussel (Belgium) Tel.: + 32 2 639 18 11 Fax: + 32 2 639 19 99 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE NV Stationsstraat - Entrance 2 BE-3980 Tessenderlo Tel.: + 32 13 61 22 11 Fax: + 32 13 66 81 40 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE INTERNATIONAL NV SHARED SERVICE CENTER Ubicenter Philipssite 5 – 3rd floor BE-3001 Leuven (Belgium) Tel.: +32 16 70 72 00 Fax: +32 16 70 72 80
CHEMICALS HEADOFFICE CHEMICALS H. Hartlaan 21 – Entrance 5 Industrieterrein Schoonhees – Zone 1 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 66 86 04 Website: www.tessenderlogroup.com
INORGANICS PRODUITS CHIMIQUES DE LOOS SAS BP 39 - FR-59374 Loos (France) rue Clémenceau FR-59120 Loos (France) Tel.: +33 320 22 58 58 Fax: +33 320 93 59 80 Website: www.tessenderlogroup.com
192
•
jaarverslag 2009
•
TESSENDERLO CHEMIE NV Industrieterrein Ravenshout 1010 – Zone 1 Bergstraat, 32 - Entrance 1 BE-3945 Ham (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 61 12 32 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE ROTTERDAM B.V. – Division ALIPHOS Zevenmanshaven, 139 NL-3133 CA Vlaardingen (The Netherlands) Tel.: +31 10 445 27 77 Fax: +31 10 445 27 38 Website: www.aliphos.com ALIPHOS ITALIA srl Feed Phosphate Plant Via Quari Destra 41 IT-37044 Cologna Veneta (Verona) (Italy) Tel.: +39 0442 41 38 11 Fax: +39 0442 41 38 28 Website: www.aliphos.com
Sales offices HGS Handelsgesellschaft für Spezialfuttermittel mbH Mörkenstrasse 5 DE-22767 Hamburg (Germany) Tel.: +49 408 797987-0 Fax: +49 408 797987-60 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE ESPAŇA TCE SA Postal address Apartado de Correos 134 ES-28400 Collado Villalba (Madrid) (Spain) Tel.: +34 91 357 32 04 Fax: +34 91 351 32 04 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE ROTTERDAM B.V. – Division ALIPHOS Zevenmanshaven, 139 NL-3133 CA Vlaardingen (The Netherlands) Tel.: +31 10 445 27 77 Fax: +31 10 445 27 38 Website: www.aliphos.com
Tessenderlo Group
ALIPHOS ITALIA srl Feed Phosphate Plant Via Quari Destra 41 IT-37044 Cologna Veneta (Verona) (Italy) Tel.: +39 0442 41 38 11 Fax: +39 0442 41 38 28 Website: www.aliphos.com TESSENDERLO POLSKA Sp.z o.o. ul. Szarych Szeregów 7 PL-60-462 Poznan (Poland) Tel.: +48 61 840 00 40 Fax: +48 61 840 02 96 Website: www.tessenderlogroup.com
PVC / CHLOR-ALKALI PRODUITS CHIMIQUES DE LOOS SAS BP 39 - FR-59374 Loos (France) rue Clémenceau FR-59120 Loos (France) Tel.: +33 320 22 58 58 Fax: +33 320 93 59 80 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO CHEMIE NV Stationsstraat – Entrance 2 Industrieterrein Schoonhees - Zone 1 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 66 81 40 Website: www.tessenderlogroup.com TESSENDERLO ITALIA S.r.L. 30/32 Via Mario Massari IT-28886 Pieve Vergonte (VB) (Italy) Tel.: +39 0324 86 03 59 Fax: +39 0324 86 03 73
Sales offices TESSENDERLO SCHWEIZ AG Zürcherstrasse 42 CH-5330 Bad Zurzach (Switzerland) Tel.: +41 56 249 09 69 Fax: +41 56 249 09 67 Website: www.tessenderlo.ch
PVC / CHLOR-ALKALI LVM Limburgse Vinyl Maatschappij NV H. Hartlaan, 21 – Entrance 5 Industrieterrein Schoonhees 2030 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 66 84 06 Website: www.lvm.be LVM Limburg B.V. Koolwaterstofstraat 1 NL-6161 RA Geleen (The Netherlands) Tel.: +31 464 76 81 48 Fax: +31 464 76 46 41 R & D Polymers H. Hartlaan, 21 – Entrance 5 Industrieterrein Schoonhees 2030 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 67 20 18 SAV SAS Plant Mazingarbe Chemin des Soldats BP 49 FR-62160 Bully-les-Mines (France) Tel.: +33 321 72 85 06 Fax: +33 321 72 82 60 Website: www.tessenderlogroup.com
ORGANIC CHLORINE DERIVATIVES TAILE CHEMICAL INDUSTRY 188, Xinhai Road Lianyungang City, CN-Jiangsu Province 222023 (China) Tel.: +86 518 85 25 20 50 Fax: +86 518 85 25 56 86 Website: www.taile.com TESSENDERLO CHEMIE NV H. Hartlaan 21 – Entrance 3-4 Industrieterrein Schoonhees 2030 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 66 29 53 Website: www.tessenderlogroup.com Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
193
TESSENDERLO CHEMIE MAASTRICHT B.V. Ankerkade, 111 NL-6222 NL Maastricht (The Netherlands) Tel.: +31 433 52 59 59 Fax: +31 433 52 59 55 TESSENDERLO FINE CHEMICALS Ltd Macclesfield Road GB-Leek, Staffs ST13 8LD (Great Britain) Tel.: +44 1 538 39 91 00 Fax: +44 1 538 39 90 25 Website: www.tessenderlofinechemicals.co.uk TESSENDERLO ITALIA S.r.L. Fine Chemicals Plant 30/32 Via Mario Massari IT-28886 Pieve Vergonte (VB) (Italy) Tel.: +39 0324 86 03 59 Fax: +39 0324 86 03 73
TESSENDERLO KERLEY MIDDLE EAST Business Center/6th floor Box 2795 LA-Jounieh (Lebanon) Tel.: +961 99 34 635 Fax: +961 96 43 125 Website: www.tkinet.com TESSENDERLO AGROCHEM TARIM VE KIMYA SAN. VE TIC. Ltd Kustepe Mahallesi Leylak Sokak, Murat Is Merkezi B. Blok, K:11 D:37 TR-34387 Şişli/Istanbul (Turkey) Tel.: +90 212 217 56 26 Fax: +90 212 217 56 31 Website: www.tkinet.com
PLASTICS CONVERTING
TESSENDERLO KERLEY TESSENDERLO KERLEY Inc. 2255 N° 44th Street, Suite 300 US-Phoenix - Arizona 85008 – 3279 (USA) Tel.: +1 602 889 83 00 Fax: +1 602 889 84 30 Website: www.tkinet.com
HEADOFFICE PLASTICS CONVERTING rue du Trône, 130 BE-1050 Bruxelles (Belgium) Troonstraat 130 BE-1050 Brussel (Belgium) Tel.: + 32 2 639 18 11 Fax: + 32 2 639 19 99 Website: www.tessenderlogroup.com
Sales offices
PROFILES
TESSENDERLO KERLEY LATINOAMERICANA SA Andres de Fuenzalida 133 depto A CL-9358 Santiago (Chile) Tel.: +56 2 334 65 71 Fax: +56 2 334 88 12 Website: www.tkinet.com
CHELSEA BUILDING PRODUCTS Inc. 565, Cedar Way US-Oakmont, Pennsylvania 15139 (USA) Tel.: + 1 412 826 80 77 Fax: +1 412 826 80 96 Website: www.chelseabuildingproducts.com
TESSENDERLO KERLEY MEXICO SA de CV Carretera Int. Km. 558 A Estacion Velderrain Novojoa, Sonora CP 85800 Mexico Tel.: +11 52 64 44 17 59 53 Fax: +11 52 64 44 17 96 00 Website: www.tkinet.com
194
•
jaarverslag 2009
•
DYNAPLAST EXTRUCO Inc. 10500, rue Colbert Montréal, Anjou Québec (Canada) H1J 2H8 Tel.: +1 514 355 68 68 Fax: +1 514 355 03 52 Website: www.dynaplastextruco.com EUROCELL PROFILES Ltd Clover Nook road Alfreton-Derbyshire GB-DE 55 4RF (Great Britain) Tel.: +44 1773 842 100 Fax: +44 1773 842 109 Website: www.eurocell.co.uk
Tessenderlo Group
MERRITT PLASTICS Manners Avenue Manners Industrial Estate Ilkeston-Derbyshire GB-DE7 8EF (Great Britain) Tel.: +44 115 944 7661 Fax.: +44 115 944 1864
PLASTIC PIPE SYSTEMS DE HOEVE KUNSTSTOFRECYCLING B.V. De Nieuwe Haven, 16 NL-7772 BC Hardenberg (The Netherlands) Tel.: +31 523 28 83 89 Fax: +31 523 26 03 89
PLASTIVAL SAS (PROFIALIS) 2, Route de Santoche FR-25340 Clerval (France) Tel.: +33 381 99 18 18 Fax: +33 381 97 84 97 Website: www.plastival.fr WYMAR INTERNATIONAL NV (PROFIALIS) Brugstraat 27 BE-8720 Oeselgem (Belgium) Tel.: +32 9 388 95 71 Fax: +32 9 388 64 95 Website: www.wymar.com
Sales offices EUROCELL BUILDING PLASTICS Ltd Clover Nook road Alfreton-Derbyshire GB-DE 55 4RF (Great Britain) Tel.: +44 1773 842 100 Fax: +44 1773 842 109 Website: www.eurocell.co.uk PROFEX SAS (PROFIALIS) rue de Vimy - ZI les Quatorze FR-62210 Avion (France) Tel.: +33 321 08 57 20 Fax: +33 321 08 57 30 Website: www.profex.fr WYMAR HUNGARIA Kft Csepeli Út. 15 HU-2310 Szigetszentmiklos (Hungary) Tel.: +36 24 444 800 Fax: +36 24 443 553 Website: www.wymar.hu WYMAR POLSKA Sp. z o.o. Ul. Gnieznienska 47 PL-62-100 Wagrowiec (Poland) Tel.: + 48 67 26 26 246 Fax: + 48 67 26 27 510 Website: www.wymar.com
DYKA B.V. Produktieweg, 7 NL-8331 LJ Steenwijk (The Netherlands) Tel.: +31 521 53 49 11 Fax: +31 521 53 43 35 Website: www.dyka.com DYKA PLASTICS NV Nolimpark 4004 Stuifzandstraat 47 BE-3900 Overpelt (Belgium) Tel.: +32 11 80 04 20 Fax: +32 11 64 42 46 Website: www.dyka.com DYKA POLSKA Sp. z o.o. ul. Belgijska 5 PL-55-221 Jelcz-Laskowice (Poland) Tel.: +48 71 301 00 00 Fax: +48 71 301 00 01 Website: www.dyka.com NYLOPLAST EUROPE B.V. Mijlweg 45 NL- 3295 KG ‘s Gravendeel (The Netherlands) Tel: +31 78 673 20 44 Fax: + 31 78 673 44 89 SOTRA-SEPEREF SAS 25, Route de Brévillers FR-62140 Ste Austreberthe (France) Tel.: +33 321 86 59 00 Fax: +33 321 86 59 01 Website: www.sotra-seperef.com
Sales offices DYKA B.V. – EXPORT Deccaweg 25 NL-1042 AE Amsterdam (The Netherlands) Tel.: +31 20 50 60 081 Fax: + 31 20 61 35 646 Website: www.dyka.com
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
195
DYKA GmbH Birkenweg, 5 OT Wilhelmshorst DE-14552 Milchendorf (Germany) Tel.: +49 33 205 24 25 11 Fax: +49 33 205 24 25 20 Website: www.dyka.com
CTS - SAPLAST SAS 22-24, rue de la Rochelle Port du Rhin FR-67100 Strasbourg (France) Tel.: +33 388 65 82 00 Fax: +33 388 40 00 80 Website: www.cts-compounds.com
DYKA s.r.l. 46, Grigore Cobalcescu Street ap.9 RO- Bucharest, sector 1 (Romania) Tel: + 40 364 262 803 Fax: + 40 364 262 803 Website: www.dyka.com
CTS - TCT POLSKA Sp. z o.o. Ul. 15 Sierpnia 106 PL-96-500 Sochaczew (Poland) Tel.: +48 46 863 13 60 Fax: +48 46 863 13 80 Website: www.cts-compounds.com Website: www.tct.pl
DYKA SK s.r.o. Nejedlého 49/9 SK-841 02 Bratislava (Slovak Republic) Tel.: +421 918 973 286 Fax: +420 336 406 701 Website: www.dyka.com
PLASTIVAL SAS 2, Route de Santoche FR-25340 Clerval (France) Tel.: +33 381 99 18 18 Fax: +33 381 97 84 97 Website: www.plastival.fr
DYKA s.r.o. Unhostská 505 CZ-27361 Velká Dobrá (Czech Republic) Tel.: +420 312 666 011 Fax: +420 312 685 026 Website: www.dyka.com
Sales offices
JOHN DAVIDSON PIPES Ltd Townfoot Industrial Estate Longtown, Carlisle GB-Cumbria CA6 5LY (Great Britain) Tel.: +44 1228 79 15 03 Fax: +44 1228 79 20 51 Website: www.jdpipes.co.uk
COMPOUNDS CTS - COUSIN-TESSIER SAS Zone Industrielle BP 3 FR-85130 Tiffauges (France) Tel.: +33 251 65 71 43 Fax: +33 251 65 71 61 Website: www.cts-compounds.com
MARVYFLO H. Hartlaan, 21 – Entrance 5 Industrieterrein Schoonhees 2030 BE-3980 Tessenderlo (Belgium) Tel.: +32 13 61 22 11 Fax: +32 13 66 84 06 Website: www.tessenderlogroup.com
ORGANIC SPECIALITIES HEADOFFICE ORGANIC SPECIALITIES rue du Trône, 130 BE-1050 Bruxelles (Belgium) Troonstraat 130 BE-1050 Brussel (Belgium) Tel.: + 32 2 639 18 11 Fax: + 32 2 639 19 99 Website: www.tessenderlogroup.com
PHARMA CALAIRE CHIMIE SAS Z.I. du Pont du Leu 1, Quai d’Amérique, B.P. 215 FR-62104 Calais Cedex (France) Tel.: +33 321 46 21 21 Fax: +33 321 46 21 20
196
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
PB GELATINS UK Ltd Treforest Industrial Estate Building A6, Severn road GB-Pontypridd CF37 5SQ (Great Britain) Tel.: +44 1443 849 300 Fax: +44 1443 844 209 Website: www.pbgelatins.com
CHEMILYL SAS BP 39 – FR-59374 Loos (France) rue Clémenceau FR-59120 Loos (France) Tel.: +33 320 22 58 58 Fax: +33 320 93 59 80 FARCHEMIA S.r.L. Via Bergamo, 121 IT-24047 Treviglio (BG) (Italy) Tel.: +39 0363 31 401 Fax: +39 0363 45 985 Website: www.farchemia.it
PB LEINER ARGENTINA Parque Industrial Sauce Viejo S3017W16 - Sauce Viejo Post Office: CC108-S3016WAC AR-Santa Fe (Argentina) Tel.: +54 342 450 1100 Fax: +54 342 450 1112 Website: www.pbgelatins.com - www.gelatin.com
Sales offices TESSENDERLO CHEMIE NV - PHARMA Rue du trône 130 1050 Bruxelles (Belgium) Troonstraat 130 BE-1050 Brussel (Belgium) Tel.: + 32 2 639 18 11 Fax: + 32 2 639 19 99
PB LEINER USA 7001 Brady Street US-Davenport, Iowa 52806 (USA) Tel.: +1 563 386 8040 Fax: +1 563 391 1138 Website: www.pbgelatins.com - www.gelatin.com
NATURAL DERIVATIVES
GELATIN
AKIOLIS GROUP 72, av. Olivier Messiaen FR-72000 Le Mans (France) Tel.: +33 2 44 81 50 10 Fax: +33 2 44 81 50 12
TESSENDERLO CHEMIE NV, AFDELING VILVOORDE PB GELATINS Bedrijvenzone “Centrale” Marius Duchéstraat, 260 BE-1800 Vilvoorde (Belgium) Tel.: +32 2 255 62 21 Fax: +32 2 253 96 18 Website: www.pbgelatins.com
GENERAL SALES OFFICE CHINA
PB GELATINS GmbH Große Drakenburger Straße 43 DE-31582 Nienburg/Weser (Germany) Tel.: +49 50 21 60 100 Fax: +49 50 21 60 10 60 Website: www.pbgelatins.com PB GELATINS (Pingyang) Co, LTD Fuqian Road, Wubanqiao, Aojiang Town, Pingyang County, Wenzhou City CN-Zhejiang Province 325401 (China) Tel.: +86 577 63 66 80 05 Fax: +86 577 63 66 81 83 Website: www.pbgelatins.com
TESSENDERLO TRADING SHANGHAI Room 2201, Shanghai Times Square Office Tower Huai Hai Zhong Road, 93 CN-200021 Shanghai (China) Tel.: +86 21 63 91 80 66 Fax: +86 21 63 91 80 77 Website: www.tessenderlogroup.com
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
197
Index
blz.
A
andeel Tessenderlo Chemie NV Aandeelhouders Aantal aandelen NV Activiteiten Minerale chemie PVC/Chloor-alkali Organische chloorderivaten Tessenderlo Kerley Gelatine Producten van natuurlijke oorsprong Farma Kunststof leidingsystemen Profielen Compounds Adressen Algemene vergadering van aandeelhouders Auditcomité
B
alans NV Belastingen BEL Mid Beursgegevens
103 103 104 26 30 34 65 40 55 58 63 47 50 67 192 7 96 184 145 103 104
C
ashflow Chloor-alkali Cijfers over 10 jaar Comités Compounds (pvc/tpe) Consolidatiecriteria Consolidatiekring Contacten
uitvouw 37 uitvouw 94 67 119 178 7
eugdelijk bestuur Dividend
D
91 103
E
115 83
igen middelen en reserves Energie
198
•
jaarverslag 2009
•
blz.
F
abrieken Farma Filialen (geconsolideerde) Financiële communicatie Financiële ratio’s Financiële toelichting Financiële vaste activa
188 63 178 105 2 117 152
G
earing uitvouw Gebeurtenissen (recente) 27 Geconsolideerd resultaat 112 Geconsolideerd zakencijfer (opbrengsten) uitvouw Geconsolideerde balans 114 Gelatine 55 Goodwill 148 Grafieken 2
H I
uman resources
FRS Immateriële activa Index (beurs) Innovatie Internationale aanwezigheid
K
alender (financiële) Kapitaal Kasstroomoverzicht Kerncijfers Kunststof Kunststof leidingsystemen
M
anagement Committee Markten Marktposities Materiële vaste activa Meststoffen Milieu Minerale chemie
Tessenderlo Group
73 118 150 103 77 18 7 156 116 uitvouw 46 47 97 22 15 146 32 81 30
blz.
N O
ext 150
mzet (opbrengsten) Organische chloorderivaten Organogram ondernemingen
P
ensioenplan Personeelskosten Persberichten (data) Productievestigingen Producten van natuurlijke oorsprong Profiel Profielen Pvc
R
aad van bestuur Relaties met investeerders Resultaat NV Risicobeheer
S
egmentrapportering Schulden op lange termijn (staat van) Stock options Strategie van de groep
T
aksen en belastingen Tessenderlo Kerley Tewerkstelling Toepassingen Troeven
V
erkoopkantoren Verslag van de commissaris Veiligheid Vinyl 2010 Veevoederfosfaten Voorzieningen
103 uitvouw 65 20 161 143 7 188 58 15 50 35
blz.
W
ww Waarborgen Waarderingsregels Warrant calls Waterzuivering Winstverdeling
202 174 118 99 37 157/186
Z
akencijfer (verdeling) (opbrengsten)
5
91 105 185 86 135 158 99 16 145 40 73 22 17 192 182 81 82 33 165
Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
199
Financiële woordenlijst
Bedrijfskapitaal
geannuleerde, wederingekochte of uitgegeven
Voorraden en handels -en overige
aandelen gedurende periode vermenigvuldigd
vorderingen minus handels –en overige
met een tijdscorrigerende factor.
schulden.
Capital employed (CE)
Gewone winst (+) / verlies (-) per aandeel (Gewone EPS)
De netto boekwaarde van materiële vaste
Winst (+) / verlies (-) toerekenbaar aan
activa, immateriële vaste activa en goodwill
aandeelhouders van de groep gedeeld door
samen met het bedrijfskapitaal.
het gewogen gemiddeld aantal gewone
Dividend per aandeel (bruto)
aandelen.
Totaal uitbetaald dividend gedeeld door
Interestdekking
het aantal aandelen uitgegeven op
Winst (+) / verlies (-) plus belastingen op het
afsluitingsdatum.
resultaat en interestkosten, gedeeld door de interestkosten.
EBIT
Marktkapitalisatie
Bedrijfswinst (+) / verlies (-).
Aantal uitgegeven aandelen (op het einde
EBITDA
van de periode) vermenigvuldigd met de
Bedrijfswinst (+) / verlies (-)
marktprijs per aandeel (op het einde van de
plus afschrijvingen, bijzondere
periode).
waardeverminderingen en voorzieningen.
Gearing
Nettocashflow Winst (+) / verlies (-) en alle niet cashflow
Netto financiële schulden gedeeld door het
bestanddelen in de resultatenrekening
eigen vermogen.
(voorzieningen, afschrijvingen en bijzondere
Gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen.
waardeverminderingen).
Netto financiële schulden
Aantal aandelen uitstaand bij het begin
Financiële schulden op lange en korte termijn
van de periode, aangepast voor het aantal
minus geldmiddelen en kasequivalenten.
200
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
Niet-recurrente bestanddelen herstructurering, bijzondere
Theoretische geaggregeerde gewogen gemiddelde belastingtarief
waardeverminderingen, geschillen en overige
Dit wordt berekend door het statutair
opbrengsten en kosten, die niet regelmatig
belastingtarief van elk land toe te passen op
voorkomen en niet gerelateerd zijn aan de
de winst voor belastingen van elke entiteit
gewone activiteiten van de groep.
en de door de op die manier bekomen
Bestanddelen gerelateerd aan
belastingskost te delen door de totale winst
Pay out ratio
voor belastingen van de groep.
Brutodividend gedeeld door de winst toerekenbaar aan de aandeelhouders van de groep.
Verwaterd gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen,
REBIT
aangepast voor het aantal uitgegeven
Bedrijfswinst voor niet-recurrente
aandelenopties.
bestanddelen.
REBITDA
Verwaterde winst (+) / verlies (-) per aandeel (Verwaterde EPS)
Bedrijfswinst voor niet-recurrente
Winst (+) / verlies (-) toerekenbaar aan de
bestanddelen plus afschrijvingen, bijzondere
aandeelhouders van de groep gedeeld door
waardeverminderingen en voorzieningen.
het volledig verwaterd gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen.
Rendement op ingezet kapitaal (ROCE) Rebit gedeeld door ingezet kapitaal (capital employed).
Rendement op het eigen vermogen (ROE) Winst (+) / verlies (-) gedeeld door het gemiddelde eigen vermogen toerekenbaar aan de aandeelhouders van de groep. Tessenderlo Group
•
jaarverslag 2009
•
201
Uitgever Group Communication Tessenderlo Group Troonstraat 130 B-1050 Brussel (BE) Tel.: +32 2 639 18 11
Concept & Pre-press Comfi & Publishing, www.comfi.be Le rapport annuel est également disponible en français. The annual report is also available in English. Het jaarverslag (in Nederlands, Engels, Frans) kan worden geraadpleegd op onze website: www. tessenderlogroup.com: zie News & Media – Publications, waar ook een gebruikersvriendelijke interactieve (html) versie van het jaarverslag beschikbaar is in het Engels.
TESSENDERLO CHEMIE Naamloze Vennootschap Administratieve zetel Troonstraat 130 B-1050 Brussel (België) Tel. +32 2 639 18 11 Fax
+32 2 639 19 99
BTW BE 0 412 101 728 RPR Hasselt Website: www.tessenderlogroup.com
202
•
jaarverslag 2009
•
Tessenderlo Group
www. tessenderlo group. com
