In Control. Jan Maarten Slagter,Directeur VEB. Jim Emanuels, Hoogleraar en partner Tacstone la Rive. verenigingrisk.nl

verenigingrisk.nl

Achttiende jaargang | nummer 1 - In Control | September 2008

Financiële Studievereniging Groningen

In Control Jan Maarten Slagter,Directeur VEB Belangenbehartiger van Beleggers

Jim Emanuels, Hoogleraar en partner Tacstone la Rive Het kan, behalve als niemand dat weet...

EAGER & YOUNG Je bent jong, maar je bent nog veel meer. Voeg je naast kennis ook karakter toe? En wil jij jezelf nog verder ontwikkelen? Dan zouden we wel eens goed bij elkaar kunnen passen. Wij kijken verder dan je opleiding en zijn benieuwd naar jouw persoonlijkheid, jouw kracht. Ernst & Young biedt je volop kansen in de wereld van assurance, tax, transaction en advisory. So, what’s next for your future? www.ey.nl/carriere

Voorwoord -------------------------------------3-

-------------------------------------

Toïne ten Have

‘Next Step’ De vorige ‘oorlog’ waren de boekhoudschandalen van onder andere Enron en Worldcom. Een antwoord op deze oorlog van Sarbanes-Oxley (SOx) en Tabaksblat was onder andere de invoering van een ‘in control’verklaring. Het lijkt erop dat ze op deze manier deze oorlog hebben gewonnen, want er zijn tot nu toe nog geen soortgelijke schandalen naar De wereld verandert echter vandaag de dag

Dit wordt dan ook waarschijnlijk de ‘next step’.

snel en er is inmiddels alweer een nieuwe

Want met de ‘in control’-verklaring geef je aan

Een zeer brede definitie van internal control is:

oorlog uitgebroken, die ook wel kredietcrisis

dat je eigen organisatie in control is, maar als je

‘Alle maatregelen die een organisatie neemt

wordt genoemd. Generaals hebben meestal

afhankelijk bent van een andere organisatie die

ter beheersing van de organisatie opdat

de eigenschap dat zij zich voorbereiden

dat niet is, kan dit grote gevolgen hebben.

alle doelen worden bereikt en de risico’s

op basis van een vorige oorlog. Dit lijkt bij

worden gemanaged.’ Een onderdeel van

de kredietcrisis ook het geval. Want SOx en

Dit is alweer mijn laatste magazine als

internal control is gericht op de financiële

Tabaksblat hebben tot nu toe nog geen

hoofdredacteur. Ik heb het als een leerzame

rapportage. Dit wordt in vaktermen ook wel

antwoord op deze oorlog.

periode ervaren, waarin ik interessante

boven gekomen.

personen heb mogen interviewen. Ik wil dan

de AO/IC (Adminstratieve organisatie/Interne controle) genoemd en is erop gericht dat de

Onder invloed van technologie en liberalisatie

ook de redactieleden bedanken voor hun

financiële rapportage, zoals de jaarrekening en

worden organisaties steeds afhankelijker van

enorme inzet en enthousiasme. Ik wens mijn

kwartaalberichten, adequaat is en klopt. Eén

elkaar. Het voorbeeld is natuurlijk wat je nu

opvolger, Chris Maas, dan ook veel succes. En

van de verschillen tussen de Code Tabaksblat

ziet in de financiële services–industrie. Je krijgt

U als lezer kan ik alleen maar aanraden om het

en SOx is dat SOx zich alleen richt op de

securitisatie van allerlei financiële producten

RISK Magazine te blijven lezen!

financiële rapportage. Tabaksblat daarentegen

waarbij de volgende schakel zich baseert op

vraagt het management een uitspraak te doen

de vorige schakel. Dat is geen stabiel geheel

----------------------

over de kwaliteit van de internal control binnen

gebleken. Daar is het vertrouwen weggezakt.

Toïne ten Have

de gehele onderneming.

Kijk maar naar de beurskoersen.

Hoofdredacteur RISK Magazine 2008

----------------------

Inhoud -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------pag. 16

ICT belangrijk bij Internal Control interview met Jean-Pierre Vincent

---------------------pag. 20

pag.

6

Jan Maarten Slagter Een interview met Jan Maarten Slagter, sinds oktober vorig jaar de

Fraude Economische delicten in een wereld van internal control door: Ineke Kuiper

---------------------pag. 24

nieuwe directeur van de VEB. Over vertrouwen en wantrouwen bij

Voor elk schandaal een scalp

beleggen en de rol die de VEB hierin speelt.

Beleggerscolumn Michael Kraland

-----------------------pag. 10

In Control door: Prof.dr. L. Paape RA RO CIA

---------------------pag. 28

Opinie Stelling: Het verlagen van de regeldruk is niet goed voor

---------------------pag. 14

ondernemingen”

Het kan, behalve als niemand

---------------------pag. 29

dat weet…

Column Menno Earl

door: Prof. Dr. Jim A. Emanuels RA

Thinking about the future!

----------------------

----------------------

Uitgever RISK, Financiële Studievereniging Groningen. RISK is gelieerd aan de Economische en Bedrijfskundige Faculteitsvereniging (EBF).

Hoofdredactie

-5-

Toïne ten Have

Redactie Rinze van den Akker

Jeroen Meesterberends

Serosj Avetian

Maarten Spaans

Querijn Chorus

Arjan Schoolderman

Sjoerd Kampen

Remco Uittenbroek

Tanya Kangur

Gert-Jan Veltkamp

Mathijs Koster

Eddy Voogd

Eindredactie Mariël Verhagen

Layout Sjoerd Kampen

Verenigingsnieuws

Redactieadres

----------------------

Financiële Studievereniging RISK Postbus 800 9700 AV Groningen

Naverslagen RISK Investment Day

pag. 32

Naverslagen IFM

pag. 36

Fotogalerij RISK Einfeest Optiver Lezingsborrel

pag. 41

Tel. 050 3637306 [email protected]

Vormgeving Studio Pak

Cover Attie Wang, oud actief-RISK lid

Fotograaf Cover Joost van de Werf

Querijn in China

pag. 42

Druk

Testimonial

pag. 45

Oplage

Voorverslag Finance Symposium

pag. 46

Zalsman Groningen

1.200 exemplaren

Abonnementen Het RISK Magazine verschijnt vijf keer per jaar. De abonnementsprijs bedraagt 12 euro per jaar.

Voorverslag Multinational Cycle

pag. 47

Voorverslag Trading Trophy

pag. 48

Voorverslag Banking Tour

pag. 50

Voor abonnementen kunt u contact opnemen met Jasper Crick (050 3637306).

Advertenties

Voorverslag RISK Beleggingsavonden Afgestudeerden Agenda

----------------------

verenigingrisk.nl

pag. 51 pag. 53 pag. 54

Voor informatie over adverteren in het RISK Magazine kunt u contact opnemen met Jasper Crick (050 3637306).

Adverteerdersindex Accon AVM

49

Aegon

44

All Options

30

BDO

23

Deloitte

56

Ernst & Young

2

Grand Thornton

9

KPMG

26-27

Mazars

40

Ministerie van Financiën

13

NIBC

35

Nivra Nyenrode

52

PricewaterhouseCoopers

55

----------------------

Opmerkingen, vragen of ideeën? Mail ze naar [email protected]

----------------------

VEB

Belangenbehartiger van beleggers Beleggen is een vorm van investeren waarbij, voor een langere of kortere periode, geld wordt vastgelegd met als doel in de toekomst financieel voordeel te behalen. Beleggen wordt ook wel eens omschreven als het opgeven van bepaalde zekere bedragen, in ruil voor onzekere inkomsten in de toekomst. Beleggen vraagt dus, in meer of mindere mate, om het nemen van risico. Dit risico uit zich onder andere in de mate van vertrouwen. Gegronde redenen van vertrouwen in de partij achter een beleggingsproduct dragen bij aan een lager risico. Gegronde redenen van wantrouwen in een partij achter een beleggingsproduct dragen bij aan een hoger risico. De gemiddelde belegger baseert zijn vertrouwen onder andere op de financiële rapportering. Bij deze externe verslaggeving worden financiële overzichten opgesteld voor externe partijen, zoals aandeelhouders, kredietverschaffers en overheidsorganisaties. Het was deze vorm van vertrouwen die in 2002 een enorme deuk opliep. Tekst: Eddy Voogd en Sjoerd Kampen

Beleggen in vertrouwen

Ahold, de belegger is in alle gevallen vaak de grootste gedupeerde. In

Eerst was er het bankroet van Enron, nadat bekend werd dat het

de meeste gevallen lopen de totale verliezen op tot in de miljarden.

energiebedrijf zijn resultaten jarenlang te rooskleurig had voorgesteld.

Het door de belegger gestelde vertrouwen wordt door de betreffende

Vervolgens was er het schandaal rond telecomconcern Worldcom, dat

organisatie op forse wijze geschonden. Beleggers moeten afgaan op de

3,85 miljard dollar aan uitgaven als investeringen boekte waardoor de

informatie die hen door de onderneming verstrekt wordt. Als deze dan

winst voor de buitenwereld hoger leek.

anders blijkt te zijn dan eerst werd voorgedaan is dit een doodzonde.

Waren er alleen schandalen in Amerika? Tot 24 februari 2003 was

Het is dan ook niet verwonderlijk dat beleggers afscheid nemen van

er in Europa de overtuiging dat boekhoudschandalen alleen in de

aandelen waarvan ze het management niet vertrouwen.

VS plaatsvonden. Op deze datum werd de markt echter overvallen door een nieuw schandaal. Dit keer was dat het Nederlandse

Vereniging van Effectenbezitters

detailhandelsconcern Ahold. Door gerommel bij het Amerikaanse

Het belang van zowel particuliere als institutionele beleggers, ook bij de

dochterbedrijf US Foodservice moest de winst worden herzien.

diverse fraudezaken, wordt in Nederland behartigd door de Vereniging

Daarnaast bleek Ahold ook geheime afspraken te hebben gemaakt

van Effectenbezitters. De VEB is een in 1924 opgerichte vereniging

over de zeggenschap van diverse dochterbedrijven in het buitenland.

die zich actief opstelt ten opzichte van de Nederlandse beursfondsen.

Hierdoor werd de omzet jarenlang te hoog voorgesteld. Voor iedereen

De kerntaken van de VEB richten zich op belangenbehartiging en het

een grote schok, omdat Ahold toentertijd het steraandeel van de beurs

bevorderen van effectenbezit.

was en bijna iedereen het wel in zijn portefeuille had. Topman Cees van

Belangenbehartiging vindt voornamelijk plaats door het bezoeken van

der Hoeven en bestuurder Michiel Meurs traden af en, misschien nog

de ongeveer honderdvijftig aandeelhoudersvergaderingen. In deze

belangrijker, de beurskoers stortte in met 63 procent.

vergaderingen richt de VEB zich op het aandeelhoudersbelang, waarbij

Of het nu gaat om het boekhoudschandaal rond Enron, Worldcom of

onderwerpen als dividendbeleid, acquisities, vermogensposities

AABA 36.95

AH 8.72

FORA 9.64

KQIP 0.02

en corporate governance extra aandacht krijgen. “De aandeelhoudersvergaderingen vormen het forum waar de VEB namens haar leden op constructieve wijze kritisch met de ondernemingsleiding communiceert en de aandeelhoudersbelangen voor het voetlicht

-7-

brengt.” Naast belangenbehartiging probeert de VEB ook op diverse manieren het effectenbezit van haar ruim 40.000 leden te bevorderen. Alle leden ontvangen 26 keer per jaar het beleggingsmagazine Effect. Daarnaast assisteert de VEB haar leden bij mogelijke klachten over bijvoorbeeld banken of vermogensbeheerders. Tenslotte wordt ieder jaar het congres “De Dag van de Belegger” georganiseerd. Het congres biedt ondernemingen een goede mogelijkheid om zich door middel van een stand of presentatie te presenteren aan de bezoekers en deze te informeren over hun producten, activiteiten, strategie en resultaten.

Econoom, advocaat & journalist Sinds 1 oktober 2007 is Jan Maarten Slagter de nieuwe directeur van de Vereniging van Effectenbezitters. Hij is de opvolger van Peter Paul de Vries die deze functie vanaf 1995 bekleedde. De heer Slagter studeerde rechten in Leiden en trad na zijn studie in dienst bij Loeff Claeys Verbeke. Hij werkte ruim vier jaar bij dit kantoor en richtte

door het bestuur van Fortis naar voren werd gebracht. Het vertrouwen

zich voornamelijk op de adviespraktijk inzake fusies en overnames,

van beleggers in Fortis is daardoor tot een dieptepunt gedaald. Het

reorganisaties en corporate governance. In 1998 stapte hij over van de

bestuur van Fortis moet verantwoording afleggen en maatregelen

advocatuur naar de media en trad in dienst bij het Financiële Dagblad.

treffen om het vertrouwen te herstellen. De aandeelhouders moeten

Voor deze krant is hij vanaf 2004 onder andere als correspondent

daarover beslissen. Daarom streeft de VEB naar het bijeenroepen van

gestationeerd geweest in Londen. Hier was hij verantwoordelijk voor de

een Buitengewone Vergadering van Aandeelhouders.

verslaggeving over de financiële sector, de Britse politiek, economie en

Eén van de grootste acties die de VEB in het verleden echter heeft

maatschappij.

gevoerd, was de actie tegen het detailhandelsconcern Ahold, als gevolg

Als directeur van de VEB draaide de heer Slagter warm met een actie

van de eerder beschreven frauduleuze handelingen. Ondanks dat het

rondom uitzendconcern Vedior. Na het lekken van voorkennis over de

grootste deel van deze actie onder leiding stond van voorganger Peter

geplande overname door Randstad bereikte de VEB uiteindelijk een

Paul de Vries, heeft Jan Maarten Slagter nog het staartje van deze actie

schikking over de schade die door aandeelhouders werd geleden. Nog

meegekregen.

geen jaar na zijn aantreden staat hij echter al aan de vooravond van een ogenschijnlijk grotere actie. In lijn met diverse grote financiële partijen

Ahold case

maakte de Belgisch-Nederlandse bank en verzekeraar Fortis op 26 juni

Voordat de VEB een actie begint, moet er voldaan worden aan twee

jongstleden een pakket aan financiële noodmaatregelen bekend dat

belangrijke voorwaarden. “Allereerst moet er door een onderneming

moet leiden tot versterking van de financiële positie. Deze maatregelen

duidelijk een recht van de aandeelhouders geschonden zijn. Het moet

staan in scherp contrast met het beeld dat op de laatste Algemene

een duidelijk geval zijn van onrechtmatig optreden van een bedrijf

Vergadering van Aandeelhouders en later in de media herhaaldelijk

tegen de aandeelhouders. Ten tweede moeten we het gevoel hebben

NUM 54.82

RDSA 23.13

SCHUI 25.50

VDOR 15.75

dat er een relevante groep beleggers binnen de VEB betrokken is.

minder licht op moeten nemen.

Dit was bij Ahold natuurlijk bij uitstek het geval. Vrijwel iedere

Deloitte en Ahold hadden echter al een vrij lange relatie. In die tijd was

Nederlander had Ahold in zijn portefeuille, het was een echt weduwe-

de accountant ook meer een soort consultant die meer meedacht met

en wezenaandeel. Daarnaast was het overduidelijk dat er sprake was

de klant dan dat hij een onafhankelijke toezichthouder was. Terwijl

van fraude. Een duidelijker geval is er bijna niet. In zo’n geval is de

dat eigenlijk ten opzichte van de aandeelhouders wel de belangrijkste

VEB één van de eerste partijen waar de beleggers naar kijken. Dit

functie van een accountant is. Deze hebben hem immers benoemd.

omdat we een maatschappelijke functie hebben voor alle beleggers.

De accountant moet ervoor zorgen dat alle relevante informatie

Al meteen vroegen beleggers en pers of we juridische acties zouden

over de getrouwheid van de jaarrekening in het jaarverslag staat. Als

starten. Dit hebben we de eerste dagen nog afgehouden, maar om de

bijvoorbeeld de controlesystemen zwak zijn, moet dat gewoon in

enorme stroom van verontwaardigde leden en beleggers enigszins

het jaarverslag staan en niet alleen in een management letter die de

te kanaliseren hebben we op 26 februari op de website een oproep

aandeelhouders niet te zien krijgen.”

gedaan waarbij ontevreden beleggers zich konden aanmelden.

Of er echter bewezen kan worden dat Deloitte medeschuldig is aan

Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in het starten van een juridische

de fraudezaak is nog maar de vraag. “Het is afwachten of we dit hard

actie. Enerzijds door een jaarrekeningprocedure te starten, anderzijds

kunnen maken. Op dit moment loopt er nog een tuchtproces tegen de

door een enquêteverzoek in te dienen bij de ondernemingskamer. Bij

accountant van Ahold. De VEB houdt alle juridische mogelijkheden om

deze procedure werd samengewerkt met de Amerikaanse class action.

schade te verhalen open.”

Beide procedures zijn overigens pas begonnen nadat Ahold door een aandelenemissie zijn toekomst veilig had gesteld. Uiteindelijk heeft al

Veel verbeterd

ons werk geleid tot een grote schikking van 1,1 miljard die – na aftrek

Na alle fraudezaken is er in economische wereld veel veranderd.

van kosten – aan gedupeerde beleggers ten goede is gekomen.”

“Er is wettelijk veel verbeterd. Denk bijvoorbeeld aan de wet op verslaggeving en het toezicht op de accountants. Het belangrijkste

Collectief actie voeren

is echter de cultuuromslag die bij de diverse partijen heeft

Ondanks de vele successen die de VEB de afgelopen jaren heeft

plaatsgevonden. Accountants kijken nu beter naar de risico’s van

geboekt, zou het niet nodig moeten zijn om deze grote collectieve

hun handelen. Commissarissen zijn minder laks. Je kan alles in

acties te starten. Allereerst dienen bestuurders van bedrijven het

wetten vastleggen, maar uiteindelijk gaat het wel om hoe mensen

vertrouwen van hun aandeelhouders niet te schaden. Doen zij dat toch

zelf handelen. Bestuurders moeten gewoon niet frauderen en

dan is daar de accountant die zich hiervan op de hoogte dient te stellen

toezichthouders, waaronder accountants, dienen zich voldoende

en corrigerend dient te handelen. Toch is dit niet hoe de allerdaagse

onafhankelijk te gedragen. Wellicht dat de wetswijzigingen en de Code

praktijk eruit ziet.

Tabaksblat hieraan meegeholpen hebben. De dreiging van enkele grote

“Er zal helaas altijd fraude blijven bestaan. De vraag is alleen in welk

claims werkt mogelijk ook mee.”

stadium we het aanpakken. De VEB kan niets anders doen dan afgaan op de informatie die in de markt aanwezig is. Het is voor een belegger vrij moeilijk om erachter te komen wat er zich achter de deur van de boardroom afspeelt. Als het bestuur willens en wetens zaken

Eigenlijk ligt hier een grote verantwoordelijkheid voor de accountant.

-----------------------Meer lezen... ------------------------

Je zou verwachten dat de accountant op de hoogte is van wat er zich

Wilt u meer lezen over de Ahold fraudezaak? Jeroen Smit schreef

binnen een bedrijf afspeelt. Hij dient alles te controleren en dient

een interessant boek getiteld “Het drama Ahold”. Op basis van een

door te vragen als iets niet duidelijk is. Een accountant moet nooit

kleine honderd gesprekken met direct betrokkenen maakte Jeroen

blind afgaan op de informatie van bestuurders. Daarnaast moet een

Smit een reconstructie van dit debacle met de allure van een thriller.

jaarrekening gewoon afgekeurd worden als er teveel onduidelijk is.

Waar ging het mis? Waarom werd er niet gecorrigeerd zolang dat

Dit is overigens ook één van de dingen die we Deloitte, de toenmalige

nog kon? Een indringend verhaal over de mensen en de emoties

accountant van Ahold, verwijten. Ze waren niet goed op de hoogte

achter de cijfers.

van de handelingen binnen Ahold. Ze hadden bijvoorbeeld zelf vragen

------------------------

achterhoudt, dan kunnen beleggers daar weinig aan doen. Behalve natuurlijk achteraf hun schade claimen.

moeten stellen bij de consolidatie en het probleem van US Foodservice

Gevraagd bij Grant Thornton: slagvaardige accountants

Professioneel en full swing, zo mag de werkcultuur van Grant Thornton getypeerd worden. Wij hebben plezier in ons dagelijkse streven naar excellente kwaliteit en service. De pluspunten van een grote organisatie en de persoonlijke sfeer van een lokaal kantoor. Dat vind je bij ons. Grant Thornton heeft ambities, jij ook? Reken op prima arbeidsvoorwaarden, goede opleidingsmogelijkheden, doorgroeikansen en ruimte voor een goede werk-privé balans.

www.carrierebijGT.nl

Kijk voor jouw carrièremogelijkheden op www.carrierebijGT.nl Grant Thornton is gevestigd in: Alphen aan den Rijn, Amsterdam, Boskoop, Gouda, Leiden, Rijswijk, Rotterdam, Woerden

Accountancy - Belastingen - Advies

IN CONTROL “In control-verklaringen nu vooral gebakken lucht” Om de in control-verklaring meer inhoud te geven zijn aanvullende eisen nodig. Zo moeten risico’s en risicotolerantie concreet worden gekwantificeerd. Toch levert het werk aan die verklaringen nu al een nuttige bijdrage. ‘De weg er heen is belangrijker dan de eindbestemming.’ Tekst: Prof.dr. L. Paape RA RO CIA

Wie het nieuws volgt, weet dat financiële schandalen elkaar (nog

Definitie in control

steeds) snel opvolgen. We zitten midden in een forse kredietcrisis, een

Mijn definitie van in control luidt dan ook als volgt:

discussie over topbeloningen, een vermeend gebrek aan vertrouwen

‘Een organisatie is in control als zij beschikt over een management

en een vermeend overschot - volgens sommigen een tekort - aan

control systeem (MCS) dat haar in staat stelt binnen een vooraf

regelgeving. Ondernemingen wordt tegenwoordig gevraagd

gedefinieerde periode in x procent van de gevallen/tijd binnen een

publiekelijk aan te geven dat ze in control zijn. De vraag is of die in

vooraf gedefinieerde risicotolerantie te blijven. Indien buiten die

control-verklaringen ergens toe bijdragen of slechts schaamlappen

risicotolerantiegrens wordt getreden, stelt het MCS de organisatie in

zijn. En indien het nog niet goed genoeg is, in welke richting moet de

staat dat tijdig te constateren en te herstellen.’

oplossing dan worden gezocht?

Het bovenstaande vergt kwantificering van risico’s. Dit is een complexe zaak en komt nog weinig voor, met uitzondering van banken en

Relatief begrip

verzekeraars. Resultaten van onderzoek in het Verenigd Koninkrijk,

Tot op heden ontbreekt een adequate definitie van in control zijn. De

Frankrijk en Canada zijn op dat punt bepaald niet hoopgevend. Uit

algemene verwachting zal zijn dat als we verklaren dat we in control

mijn oratie blijkt dat in Nederland slechts de financiële risico’s enigszins

zijn, de bedrijfsvoering op orde is, zodanig dat er geen majeure

worden gekwantificeerd. Voor strategische en operationele risico’s vindt

onverwachte verrassingen zullen optre den. Majeur veronderstelt

dat niet plaats. Verder is er nog de vraag of we kunnen spreken over

een zekere bandbreedte. Er zal dus een ondergrens zijn, waarbij we

in control zijn op een bepaald moment, over een bepaalde periode, of

veronderstellen dat ‘kleine’ verrassingen acceptabel zijn.

nog mooier, dat we kunnen spreken over de toekomst. In het fameuze

De term ‘onverwacht’ veronderstelt dat we in staat zijn onze

COSO-rapport is die discussie indertijd ook gevoerd. Uit praktische

verwachtingen te expliciteren en dat ook hier sprake is van een zekere

overwegingen werd toen geconcludeerd dat een rapportage inzake

bandbreedte.

internal control op een bepaald moment het meest voor de hand lag.

De eerste conclusie is dan ook dat in control een relatief begrip is.

Zo’n point-in-time-verklaring lijkt echter weinig relevant. In mijn ogen is

Het gaat om het vinden van een aanvaardbare balans tussen risico

dat uitgangspunt ook conform mijn definitie niet langer houdbaar. Een

en beheersing. Het is niet voor niets dat de Monitoring Commissie

periodeper- spectief is onontbeerlijk.

Corporate Governance in haar rapport over 2006 ondernemingen

Een toekomstgerichte uitspraak ligt nog minder voor de hand. Het

vraagt risico’s te kwantificeren en hun risicotolerantie te openbaren.

voorzien van de toekomst is uitermate hachelijk. Een dergelijke garantie

Uit onderzoek van Shareholder Support blijkt dat momenteel slechts

is mijns inziens niet waar te maken. Zoals hierna zal blijken is zelfs de

33 procent van de AEX-fondsen aan die eis voldoet. Daarnaast is

vraag om een in control-verklaring op zichzelf al dubieus.

het noodzakelijk dat duidelijk wordt gemaakt hoe vaak binnen de risicotolerantie dient te worden gebleven om toch te kunnen stellen

Management control systeem

dat de organisatie in control is. Het is immers een illusie om te

Er bestaat geen normatief model van een MCS. Op grond van de

veronderstellen dat dit in honderd procent van de situaties het geval

wetenschappelijke literatuur kom ik tot de conclusie dat de volgende

zou kunnen en moeten zijn.

elementen van een MCS relevant zijn voor de beoordeling van de vraag

of de organisatie in control is:

Staten) constateren dat ten behoeve van kortetermijnwinstbejag

1. De missie/visie/strategie.

disproportionele risico’s zijn genomen. Nout Wellink, president van

2. De wijze waarop doelen tot stand komen.

De Nederlandsche Bank, meldde onlangs dat die toezichthouder de

3. De structuur van de organisatie.

beloningssystematiek in zijn hun beoordeling gaan meenemen.

4. De wijze waarop key performance indicators worden bepaald.

De Amerikaanse onderzoekers Michael Jensen en Kevin Murphy

5. Hoe de performance wordt gemeten.

maakten in 2004 een diepgaande analyse van de wijze waarop met

6. De leiderschapsstijl.

beloningen werd en wordt omgegaan en hoe verantwoord dat was.

7. De wijze waarop met beloningen wordt omgegaan.

Hun conclusies luidden dat het systeem totaal is gecorrumpeerd en

8. De cultuur of tone at the top van de organisatie.

toe is aan een grootschalige hervorming. Hoezeer de theorie ook

9. Hoe het gedrag van mensen wordt beïnvloed en mensen worden

aanbeveelt om met financiële prikkels topmanagers te prikkelen, de

gemotiveerd.

wijze waarop dat werd gerealiseerd leidde tot disfunctioneel gedrag.

10. De wijze waarop feedback is georganiseerd.

Eén daarvan was het manipu- leren van verantwoordingen. Jensen en

11. Het gebruik van informatie- en communicatiesystemen.

Murphy concluderen: ‘… we have no doubt that short-term earnings are

12. Hoe monitoring plaatsvindt. 13. Wat de onderneming doet om de

being manipulated in many, if not all, companies.’

-11-

veranderingen in de omgeving te onderkennen en daarop in te spelen (lerend vermogen).

Toezicht beloningen

14. Hoe de samenhang tussen de hiervoor genoemde elementen wordt

De vraag is ook wie toezicht uitoefent op de toegekende beloningen.

geborgd.

De remuneratiecommissie van de raad van commissarissen is het

Deze opsomming is wat mij betreft te beschouwen als een best

aangewezen orgaan. Ik heb echter de indruk dat commissarissen in een

practice en daarmee geen normatief model. Voor geen van de veertien

aantal gevallen niet goed hebben opgelet. Jensen en Murphy bevelen

afzonderlijke elementen is een normatief kader beschikbaar op

in geval van hoge prestatiebeloningen versterkte dijkbewaking aan. In

grond waarvan kan worden bepaald wat wel of niet goed is in welke

de jaarverslagen van de AEX- en de AMX- bedrijven is echter niet terug

omstandigheden. Een oordeel over zo een complex geheel is dan ook

te vinden of en in hoeverre er op dit gebied controle plaatsvindt.

bepaald niet eenvoudig en dat maakt dat een in control-verklaring niet

Bij 83 procent van de AEX-fondsen blijkt de variabele

anders dan zwaar geclausuleerd kan zijn.

beloningscomponent van topmanagers meer dan vijftig procent van het totale pakket uit te maken. Bij AMX- fondsen is dit 68 procent. De

Onmogelijk

koppeling tussen te behalen doelen en de variabele beloning wordt

Enige bescheidenheid is sowieso op zijn plaats. Met een in control-

volgens de Monitoring Commissie nog onvoldoende gelegd.

verklaring probeert de mens immers een uitspraak te doen over een

In zijn boek ‘Controle is goed, vertrouwen is beter’ uit 2005 wijst Kees

werkelijkheid op een veel hoger niveau dan hij kan doorgronden

Cools op het gevaar van een verkeerd gebruik van prestatiebeloning.

en beheersen: dat van een sociaal systeem (de organisatie en haar

Hij adviseert een band- breedte van 25 tot vijftig procent. De maximale

omgeving). Dat kan gezien de complexiteit en de veelheid aan moeilijk

prestatiebeloning zou niet meer dan de helft van de totale beloning

beheersbare factoren zelfs aanmatigend worden genoemd.

mogen uitmaken. Uit onderzoek van PricewaterhouseCoopers blijkt

Mijn conclusie is dan ook dat een in control-verklaring onmogelijk is.

echter dat bij topbestuurders ongeveer tweederde van de totale

De echte waarde is gelegen in het feit dat continu aandacht wordt

beloning wordt gevormd door allerlei bonussen.

gegeven aan de sterkten en zwakten van de risicomanagement- en interne beheersingssystemen. Het proces is belangrijker dan de

Vrijwillig sox-light

eindbestemming.

Terug de werkelijke vraag: of een in control-verklaring ergens toe bijdraagt. Enkele onderzoeken concluderen dat ruimere

Disfunctioneel gedrag

risicorapportages leiden tot lagere vermogenskosten, een meer liquide

De beloningssystematiek is één van de meest krachtige maar ook

markt, betere prestaties op de beurs en een lagere gevoeligheid

meest gevaarlijke instrumenten voor het beïnvloeden van het gedrag

van de omzet. Uit enkele onderzoeken blijkt dat de Amerikaanse

van mensen. De relatie tussen hoge beloningen, excessieve risico’s en

Sarbanes-Oxley Act een positief effect heeft op de beurskoers en dat de

de huidige kredietcrisis wordt steeds breder erkend. Toezichthouders

voordelen de nadelen van hogere kosten van compliance overtroffen.

als de Financial Services Authority in het Verenigd Koninkrijk, de Senior

Het blijkt dat ondernemingen die een betere governance kennen,

Supervisors Group (de verzamelde centrale banken van Frankrijk,

transparanter zijn en geloofwaardiger auditfuncties hebben, een sterker

Duitsland, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk, en de Verenigde

positief effect laten zien dan zwakkere broeders.

In Nederland heeft inmiddels een respectabele rij bedrijven zich

het in control-vraagstuk zou in ere moeten worden hersteld.

teruggetrokken van de Amerikaanse beurs. Het betreft bedrijven

Momenteel geven bedrijven slechts een mening over de financiële

zoals Akzo Nobel, Air France- KLM, KPN en Océ. Mogelijk is één van de

rapporteringsrisico’s. Uiteindelijk komt aandacht voor alle risico’s de

redenen dat de kosten van naleving van SOx (te) hoog zijn. Bijzonder is

beheersing ten goede.

echter dat ik van alle genoemde bedrijven persoonlijk heb vernomen

• Prestatieafhankelijke beloningen dienen aan banden te worden

dat men door zal gaan met een - weliswaar light - variant van SOx. Die

gelegd, omdat ze aanzetten tot disfunctioneel gedrag en excessen,

keuze is mede ingegeven door de positieve ervaringen die men heeft

die leiden tot ondermijning van het vertrouwen in bedrijven,

opgedaan met het in het kader van deze wet verbeteren van de sterkte

waardoor zelfs de maatschappij dreigt te worden ontwricht. Als

van het eigen ‘internal control-systeem’.

remuneratiecommissies hun verantwoordelijkheid niet nemen, is regelgeving ook op dit punt onvermijdelijk.

Conclusies en suggesties

De door de Monitoring Commissie gevraagde transparantie over de

Resumerend kunnen we stellen dat het rapporteren over in control

relatie tussen prestatie-indicatoren en variabele beloning, zowel vooraf

een positief effect lijkt te hebben. Transparantie over risico’s en

als achteraf, is hard nodig.

beheersingssystemen wordt positief gewaar- deerd. Verder is er nog

Een in control-verklaring is geclausuleerd en moet duidelijk maken hoe

behoorlijk wat ruimte voor verbetering als het gaat om het rapporteren

vaak de grenzen werden overschreden. Het betreft een verklaring over

inzake risi- co’s. Het ligt niet in de rede te veronderstellen dat daar snel

de werking van systemen in de verslagperiode. Echter, het proces is

verandering in zal komen, althans niet op basis van vrijwilligheid. De

belangrijker dan de in control- verklaring zelf. In die zin is er dus sprake

Monitoring Commissie is dan ook aan zet om die nadere duiding te

van een te koesteren fenomeen, waarbij het voor iedereen wel duidelijk

verschaffen.

moet zijn dat er nog ongelooflijk veel ontbreekt aan onze kennis om

“Het proces is belangrijker dan de In Control verklaring zelf.”

erg veel zekerheid te mogen verwachten. Dat is niet erg. Al struikelend gaan we voorwaarts.

Noot: Dit artikel is gebaseerd op de oratie die Leen Paape, directeur NIVRANyenrode School of Accountancy & Controlling, op 25 juni 2008 als hoogleraar bestuurlijke informatievoorziening aan NIVRA-Nyenrode hield. Dit artikel is eerder gepubliceerd in ‘De Accountant’ (juli/augustus 2008).

Verklaren dat een organisatie in control is, is moeilijk zo niet

het ontbreekt aan kwantitatieve gegevens, zeker als het gaat om

-----------------------Loopbaan ------------------------

strategische en operationele risico’s. Mijn conclusies en suggesties om

Leen Paape studeerde aan de Koninklijke Militaire Academie,

tot verdere verbetering te komen:

waarna hij de accountantsopleiding van het NIVRA voltooide.

• Regels zijn noodzakelijk. De disciplinerende werking komt niet van

Tijdens zijn studie was hij enige tijd voorzitter van de Vereniging van

bedrijven zelf. Zij streven eerder naar minder dan naar meer regels. SOx

Accountancy Studenten. Hij is gepromoveerd op het onderwerp

heeft echter geleerd dat er nogal wat achterstallig onderhoud was en

‘Corporate Governance: The impact on Role, Position, and Scope of

veel bedrijven lijken daar uiteindelijk toch van overtuigd te zijn. Zelfs

Services of Internal Auditing’.

bedrijven die de Amerikaanse beurs verlaten, handhaven een light-

In 2007 werd Leen Paape benoemd tot hoogleraar aan de Nyenrode

versie van SOx.

Business Universiteit. Hij verzorgde sinds 1988 onderwijs op het

• De regels dienen niet te gedetailleerd te zijn, maar principle based’.

vakgebied van de Bestuurlijke Informatieverzorging en van 1996

Iedere onderneming is uniek en moet zijn eigen management controlt

tot 2007 was hij Program Director Internal/Operational Auditing

systeem ontwikkelen.

aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In het bedrijfsleven

• Kwantificering van alle belangrijke risico’s en een risicotolerantie

bekleedde onder meer de functie van Executive Director van

moeten als eisen in de regelgeving worden opgenomen. Er worden

Protivity Indepent Risk Consulting. Eerder was hij partner binnen

nu te veel beloftes gedaan en mooie voornemens en formuleringen

PricewaterhouseCoopers Advisory NV.

uitgesproken.

------------------------

onmogelijk. Momenteel voert gebakken lucht de boventoon. Er wordt veel gerapporteerd, maar weinig begrijpelijk. Het is niet coherent,

• De volle breedte - strategisch, operationeel en financieel - van

Nu volg je het financieel debat. Binnenkort zit je er middenin.

Kom 6 november naar de Studentendag. De Financiële Beschouwingen zijn achter de rug. De op­p­ositie dient kamervragen in, het debat begint. Op­ zich niks om wakker van te liggen. Maar de minister heeft wel snel advies nodig. Heel snel. En ja, jouw advies. Je gaat aan de slag, terwijl de eerste

Schrijf je in voor 26 oktober 2008

camerap­loeg je al op­ het sp­oor is. Tijdens de Studentendag 2008 sta je oog in oog met de

Wat betreft je p­rofiel: je bent derde- of vierdejaars

minister en de staatssecretaris van Financiën. Je werkt

student algemene, bedrijfs- of fiscale economie. Met

aan een echte case, met alle media-aandacht van dien.

Nederlands of fiscaal recht en met bestuurskunde

En je maakt kennis met een interessante werkgever.

ben je ook van harte welkom, net als met iedere

Een jonge organisatie waarin nieuw talent direct wordt

andere studie waar het vak op­enbare financiën in zit.

beloond met een flinke dosis verantwoordelijkheid.

Dus: heb je interesse in het financieel nieuws? En wil

Bij Financiën tel je meteen mee.

je binnenkort zelf het nieuws maken? Schrijf je dan vóór 26 oktober 2008 in via www.studentendag.nl.

www.studentendag.nl

Het kan, behalve als niemand dat weet… We zijn, sinds het begin van de eeuw, daverend het tijdperk van ‘Control’ en ‘Compliance’ binnengerold. Hordes accountants en adviseurs leggen aan argeloze ondernemers en managers uit dat ze, goedschiks of kwaadschiks, mee zullen moeten in de tucht van de nieuwe ideologie die gepaard gaat met een nieuw en geheel eigen idioom: ‘Key Controls’, ‘Risicomatrices’, ‘proces flows’, ‘IT Controls’, ‘testprogramma’s’, ‘In Control Statements’ enzovoort, enzovoort. Het is duidelijk dat de hoogtijdagen voor de beroepsgroepen (Controllers en Accountants), die ik mede opleid, hiermee definitief zijn aangebroken. Tekst: Prof. Dr. Jim A. Emanuels RA

Werd er voor 2002 serieus naar je geluisterd als je betoogde dat het

in ons ‘Latijn’: de scope en de inhoud van en de verantwoordelijkheid

misschien een goede zaak was om zelf te bepalen en op te schrijven

voor control en compliance. We zullen deze boodschap ongetwijfeld

waar de belangrijkste risico’s lagen en hoe deze beheerst konden

nog veel bijschaven en toetsen, onder andere door wetenschappelijk

worden? Ik denk het niet. Nu is dat de standaard en daarmee is veel

onderzoek. Allemaal prima, maar uiteindelijk kan de boodschap

gewonnen.

alleen effectief zijn als er voldoende acceptatie is bij de ontvanger (de vermeende patiënt) en daar wringt de schoen.

Toch meen ik dat het goed is om tot enige terughoudendheid te manen met betrekking tot de bestendigheid van het succes van de huidige

De werkelijke bijdrage van betere interne beheersing zal vertaald

focus op control. We moeten niet op onze lauweren rusten, omdat er

moeten worden in het dagelijkse werk van degenen die ervoor

volgens mij nog nooit een structureel probleem met betrekking tot

verantwoordelijk zijn, anders zal bij hen na verloop van tijd de

risicobeheersing is opgelost door een tijdelijke, incidentgedreven focus

verleiding ontstaan om weer te vervallen in oude patronen. Dat komt

op toezicht en rapportage. De grootste ‘veranderuitdaging’ zit niet in de

omdat alles wat iemand bovenop zijn gepercipieerde kerntaak moet

‘regels en structuur’, maar in ‘de mens en zijn natuur’.

doen, geen prioriteit en onvoldoende aandacht krijgt, vooral als die zaken door relatieve buitenstaanders op redelijk agressieve wijze door

Die mens is in dit verband een ieder die in een organisatie bezig is om

de spreekwoordelijke ‘strot’ geduwd worden. Na een tijdje ontstaat dan,

met veel inzet producten te maken of diensten te leveren waar hij of

en ik zie het om me heen nu al gebeuren, de natuurlijke reflex: ‘zo, en

zij trots op is. Dat is de kracht van organisaties en de basis van hun

nu weer gewoon aan de slag’. Tabaksblat is daarna wat het stoplicht is

succes. De uitdaging voor de meeste managers is om hun mensen zo

voor de voetganger.

te ondersteunen, dat ze hun werk zo goed mogelijk kunnen doen. Ze moeten inspireren, motiveren en faciliteren… en dan komen wij (RA’s

Het is aan ons om de kans te verkleinen dat de cyclische beweging

en RC’s) met SOx, IFRS en Tabaksblat. We verwachten niet alleen dat

met betrekking tot control, zich na de huidige hausse, doorzet en weer

iedere afdelingsdirecteur dat zonder meer kan bevatten, maar ook dat

leidt tot verslapping. De oplossing hiervoor ligt niet in het inrichten

hij/zij zonder morren accepteert dat de vinger op de zere plek van zijn/

van structuur op structuur, het stapelen van norm op norm. De

haar processen wordt gelegd, en bovenal zijn wij dan verbaasd dat het

oplossing ligt in de manier waarop we onze boodschap brengen. Laat

niet ‘beklijft’. We behandelen onze ‘klant’ zo een beetje als de stereotype

ik mijn eigen vak als voorbeeld nemen. Als ik praat met afgestudeerde

arts die bij het bespreken van de diagnose zijn patiënt overvalt met

controllers en accountants, dan zijn zij vrijwel zonder uitzondering

een stortvloed aan Latijn, ondertussen een recept uitschrijvend, om

van mening dat BIV2 een van de meest lastige, maar ook een van de

vervolgens gestoord op te kijken als de vermeende zieke nog een

meest waardevolle vakken in hun opleiding is geweest. Velen van hen

vraagje heeft. Net als deze arts zijn wij onderhand al aardig bedreven

stellen ook dat het goed zou zijn als hun counterparts in ‘de business’

-15-

ook meer van dit vak hadden geproefd. Dat is niet gek, want als je het

verdieping waar verkopers willen weten waarom klanten contracten

vak BIV van dichtbij bekijkt, dan is het eigenlijk een dun laagje meta-

moeten tekenen, waar programmeurs willen begrijpen waarom ze

‘proces- en risicodenken’ met daaronder kennis over de bijdrage van

nooit meer even snel een ‘subroutinetje’ mogen bouwen en waar

informatiekwaliteit aan de waarde van functionele bedrijfsprocessen,

directeuren moeten begrijpen waarom ze met een gerust hart de

systemen en rapportages. Welke stoplichten hebben zin en welke kun

zoveelste LOR3 kunnen tekenen.

je beter weghalen?

“Tabaksblat is wat het stoplicht is voor de voetganger.”

-----------------------Loopbaan -----------------------Jim Emanuels is deeltijd Hoogleraar Bestuurlijke Informatieverzorging aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij studeerde Bedrijfseconomie (1986) en Accountancy (1988) aan dezelfde universiteit en promoveerde daar ook in 1995. Emanuels

Als we onze ‘klanten’ met die boodschap zouden kunnen bereiken

heeft twintig jaar ervaring in het controle- en adviesvak, eerst

en ze kunnen betrekken bij het helder maken van de toegevoegde

bij Coopers & Lybrand en van 1996 tot en met 2005 als Partner

waarde, dan kunnen we de gedroomde rol blijven spelen van

van KPMG Consulting en zijn rechtsopvolgers. Tegenwoordig is

beheersingsdeskundig geweten van de organisatie. Om daar te komen,

Emanuels partner bij Tacstone la Rive, dat investeert in bedrijven

moeten we de ambitie hebben om ons vak gemakkelijk en leuk te

die innovatie- of (door)groeivraagstukken hebben. Tacstone heeft

maken. Ja, u leest het goed: control en compliance gemakkelijk en leuk

onder andere een belang in Stantson, een jong bureau dat proces-

maken. Trots zijn op het feit dat je klanten hun eigen processen in de

en risicomanagement consultancy onconventioneel benadert. Jim

basis op orde hebben en dat zij ook nog kunnen uitleggen waarom. Het

Emanuels publiceert regelmatig en treedt ook op als spreker/(gast)

lijkt wel alsof niemand weet dat dat gewoon kan! Het is echter wel een

docent en coach van groepen professionals. Hij is onder andere

ander soort ambitie dan het willen voeren van eindeloze vaktechnische

voorzitter van de Raad van Advies van Yacht

debatten met andere (uiteindelijk meestal gelijkgestemde) COSO’isten.

Finance.

Wij (RA’s en RC’s) moeten ons nu razendsnel boven de handboeken,

------------------------

guidelines en vaktechnische bureaus verheffen en opstijgen naar de

I C T belangrijk bij Internal Control Interne beheersing wordt steeds belangrijker voor ondernemingen, zeker als er wordt gekeken naar bijvoorbeeld de SOxwetgeving en de eisen die deze wetgeving stelt. Indirect heeft dit een grote invloed op de ICT van ondernemingen. Binnen ondernemingen zijn de systemen en de toegangsbeveiliging van deze systemen het kritieke punt voor het welslagen van de interne beheersing. Wij spraken met Jean-Pierre Vincent. Hij is werkzaam als Consultant bij Capgemini. Jean-Pierre Vincent vervult rollen als adviseur en projectmanager voor Identity & Access Management projecten in het bank- en verzekeringswezen. Hierbij ligt de focus op het versterken van de interne beheersing. Tekst: Arjan Schoolderman en Toïne ten Have

Wat is Identity & Access Management?

ook naar gestreefd om ervoor te zorgen dat een nieuwe medewerker

“Hoera!” denk je, als je ongeschonden een sollicitatieprocedure hebt

wel gewoon vanaf dag 1 toegang tot de systemen kan hebben en

overleeft en je kan gaan starten met je nieuwe baan. Enthousiast

dus direct kan beginnen met werken. Maar om dit te realiseren moet

verschijn je op je eerste werkdag en na een introductie van je nieuwe

Identity & Access Management wel goed zijn ingericht.

manager wil je laten zien wat je kunt. Maar helaas… dat laatste laat dan

Identity & Access Management omvat alle zaken die te maken hebben

op zich wachten. Wat blijkt: je hebt nog geen toegang tot een PC en

met de logische toegangsbeveiliging. Logische toegangsbeveiliging

de bedrijfssystemen. Pas na eindeloos zeuren en soms weken wachten,

omvat je elektronische identiteit (Identificatie), de gebruikerscontrole:

krijg je dan eindelijk je login-id en de benodigde autorisaties. Niet echt

ben jij echt wel diegene voor wie jij je elektronisch voordoet

stimulerend voor jouw enthousiaste startmentaliteit en je beeld over

(authenticatie), de toegang tot systemen en applicaties (autorisatie) en

het bedrijf. En eigenlijk is het ook wel vreemd. Als een bedrijf goed ‘in

de controles op wat je allemaal op die systemen hebt gedaan (logging).

control’ is, dan moet het toch ook een kleine moeite zijn om iemand

Identity & Access Management is daarom een kritische factor in de

direct de juiste autorisaties te verschaffen..

keten van interne beheersing.

Deze situatie doet zich echter toch vaak voor en is een doorn in het oog van de commerciële businessonderdelen. Als er geen werk kan

Waarom is Identity & Access Management vaak toch niet echt goed

worden verricht, is er ook geen omzet te maken. Veelal wordt dan

op orde? Eigenlijk komt dat omdat van oudsher systemen lokaal

werden beheerd door een kleine groep mensen. Autorisaties werden

(wordt vaak ‘Ist’) genoemd. Het vergelijken van die twee kan worden

individueel toegekend aan medewerkers. Als de beheerder goed zijn

geautomatiseerd. Daarmee wordt de inspanning voor auditing enorm

administratieve werk deed, koppelde hij een aangemaakt login-id aan

teruggebracht.

een specifiek gegeven van de betreffende gebruiker, zodat hij wist wie welke login-id gebruikt. In het meest gunstige geval nam de beheerder

RBAC is echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Het clusteren

een uniek gegeven waaraan de medewerker altijd herkenbaar zou

van autorisaties in rollen blijkt vaak lastig. “Als je dit niet goed doet kan-17-

zijn, bijvoorbeeld een personeelsnummer van HR. Toch hielp zijn

je meer rollen krijgen dan het aantal medewerkers. Dan was het bij

administratie niet er voor te zorgen dat hij altijd alleen maar de juiste

wijze van spreken nog eenvoudiger geweest om iedere medewerker

autorisaties had uitgegeven, want kreeg de beheerder het ook altijd

een eigen rol te geven.” Het is dus essentieel dat je een juist type

te horen als een medewerker een nieuwe functie kreeg of uit dienst

‘rollenmodel’ kiest. Een rollenmodel beschrijft de structuur van rollen en

trad en de autorisatie moest worden ingetrokken? Vaak niet. Meestal

de wijze van het clusteren van autorisaties in een rol.

gebeurde dat meer op goed geluk of na alert optreden van collega’s.

Het gekozen rollenmodel moet passen bij het type organisatie. “In

Het gevolg laat zich raden: “Medewerkers hebben vaak een heel spoor

het onderwijs ligt de nadruk op identificatie en authenticatie. Denk

van autorisaties achtergelaten binnen systemen en vaak weten ze

daarbij aan elektronische examens. Is het wel de betreffende student

dit zelf niet eens.” Medewerkers kunnen daardoor te veel autorisaties

die hier het examen maakt? De autorisaties zijn meestal wel helder,

hebben, wat de kans op fraude groter maakt. De interne beheersing

want die zijn voor grote groepen studenten vaak redelijk gelijk.” Bij

was dus niet optimaal en controles waren een enorme inspanning.

andere sectoren is het weer heel anders. “Bij ziekenhuizen is logging

Bedrijven onderkennen steeds meer de problemen die al die lokale

heel belangrijk, want iedereen moet alles kunnen. Je kan een patiënt

beheeractiviteiten met zich mee brengen en werken toe naar één

niet laten overlijden doordat de arts een autorisatie niet heeft.” In het

centrale administratie waarin precies staat vermeld wat iedereen mag.

bank- en verzekeringswezen is het beleid veel meer: een medewerker

Als methode hiervoor is momenteel Role Based Access Control (RBAC)

krijgt alleen die autorisaties die hij daadwerkelijk nodig heeft en staan

zeer populair. Role Based Access Control houdt in dat gebruikers niet

begrippen als functiescheiding hoog in het vaandel. “Het plegen van

meer individueel rechten krijgen toegewezen, ze krijgen alleen rechten

een financiële fraude kan in een hele korte tijd worden uitgevoerd

als ze lid zijn van een ‘rol’. Een rol bevat een set aan autorisaties die

met soms grote gevolgen, zowel financieel als voor het risico op

logisch bij elkaar passen. Naast Role Based Access Control bestaat er

imagoschade”.

ook Rule Based Access Control. Rule Based Access Control houdt in dat

Het inrichten van goed Identity & Access Management is meer

je (automatisch) autorisaties toekent aan de hand van kenmerken. “De

dan alleen het kiezen van een rollenmodel en het aanleggen

vraag is dan ook op welke manier je Identity en Access Management

van de administratie. De administratie moet worden opgeslagen

wilt gaan invoeren. Middels Role Based Access Control en/of Rule Based

in een (centrale) tool en wordt gevuld/beheerd middels

Access Control. Meestal gebruik je een combinatie van beide.”

autorisatiebeheerprocessen. Bij grote organisaties zal vrijwel iedereen

Door de centrale gestructureerde administratie wordt auditing al een

in aanraking komen met het gebruik van de tool en deze processen.

stuk eenvoudiger. In de administratie staat precies hoe autorisaties

“Het omvormen van de oude decentrale situatie naar een nieuwe

uitgegeven zouden moeten zijn (wordt vaak ‘Soll’ genoemd). In

centrale Identity & Access Management inrichting is een complex

de systemen treft je de daadwerkelijk uitgeven autorisaties aan

gebeuren. In grotere organisaties worden hiervoor flinke projecten (of

meestal programma’s) gestart, met een budgetgrootte van meerdere

Daardoor ontstaan ontwikkelingen als het combineren van logische en

miljoenen euro’s.”

fysieke toegangsbeveiliging. De volgende ontwikkeling is bijvoorbeeld al gaande: wanneer de medewerker niet op kantoor is, worden zijn

Visie op Identity Management

interne autorisaties geblokkeerd. En nog belangrijker: wanneer de

In de visie van Capgemini staat de medewerker centraal. Goed opgezet

medewerker wel op kantoor is, worden zijn thuiswerkconnecties

Identity & Access Management maakt het leven van de ‘dagelijks

(meestal via internet) geblokkeerd. Dit om de bescherming van externe

gebruiker’ een stuk aangenamer. Hij heeft in mum van tijd de juiste

connecties te vergroten. De verwachting van Capgemini is dat in

autorisaties toegewezen gekregen, hoeft niet meer op iedere applicatie

de toekomst het leggen van relaties zoals deze een sterke vlucht zal

apart in te loggen en kan ervan overtuigd zijn dat misbruik snel zal

nemen. “Daarmee loop je wel al gauw tegen de grenzen aan van het ‘in

worden gedetecteerd. Om dat mogelijk te maken moeten de juiste

control zijn’ en wat nog wel en niet kan in het kader van de privacy van

services worden geïmplementeerd.

de medewerker”.

Een voorbeeld van een service is het volledig geautomatiseerd verstrekken van de juiste autorisaties aan een medewerker

Tevens is de trend zichtbaar dat de controle op ‘ben je wel diegene

(Provisioning). Dat kan met de hulp van goede tooling. Ook wordt vaak

die je zegt dat je bent’ toeneemt. Dat gebeurt middels de zogeheten

in het kielzog van een Identity & Access Managementimplementatie

two-factor authenticatie. Iemand moet zich identificeren aan de hand

single-sign-on geïmplementeerd. Single-sign-on zorgt ervoor dat de

van twee typen gegevenskenmerken. Gegevenskenmerken zijn: iets

medewerker maar één keer hoeft in te loggen en daarna direct toegang

wat iemand heeft, iets wat iemand weet en persoonlijke (biometrische)

heeft tot alle applicaties waarvoor de medewerker is geautoriseerd. Om

kenmerken. “Je combineert dan bijvoorbeeld een vingerafdruk of iris-

te kunnen stellen dat je als organisatie ‘in control’ bent, is het genereren

scan met een wachtwoord of een pasje.” Dit noemt men ook wel sterke

van heldere rapportages voor ‘Soll-Ist’ vergelijkingen en analyses van

authenticatie of two-factor authenticatie, het gebruik van alleen één

Log-registraties van groot gelang. Ook daarbij helpt goede tooling.

gegevenskenmerk, wordt gezien als een zwakke authenticatie.

Voor het toekennen en administreren van autorisaties zijn goede

Verder zie je steeds vaker dat processen en administraties ten behoeve

Human Resource-gegevens (HR-gegevens) cruciaal. Deze worden

van het autoriseren van medewerkers, worden gecentraliseerd.

gebruikt voor het waarborgen van de identificatie van medewerkers en

“De servicegraad naar de medewerkers gaat daarmee omhoog, de

van bijvoorbeeld diegene die de goedkeuring hebben verstrekt.

operationele beheerkosten worden minder en audits kunnen vele

Naast het implementeren van services moeten ook zaken als taken

malen makkelijker en sneller worden uitgevoerd, dat is wat nu telt.”

en verantwoordelijkheden goed in de organisatie worden belegd.

Wat daarbij helpt is dat de daarvoor benodigde tooling meer

Helder moet zijn wie beslist of een bepaalde groep medewerkers

gebruikersvriendelijk wordt. Veel tooling is ontwikkeld vanuit een

ergens bij mag komen. “Waar de kennis en de kunde zich bevindt

technische achtergrond. De business, die de tool gebruikt om

moet ook de verantwoordelijkheid worden gelegd. Dan krijg je een

zijn autorisatieaanvragen in te dienen, begrijpt niets van allerlei

efficiënte en op juist gestoelde beslissingen ingerichte organisatie.” In

technische termen waarmee die wordt geconfronteerd. “Partijen die

de praktijk ligt de eindverantwoordelijkheid op directieniveau, maar is

tooling ontwikkelen vanuit een gebruikersvisie zullen de markt gaan

de uitvoerende taak altijd gedelegeerd. Om te borgen dat inderdaad

veroveren.” Het beschikken over businessbesef is voor toolleveranciers

de directie verantwoordelijk kan worden gesteld voor de daden en

een ‘must’ geworden.

beslissingen van medewerkers, is volgens Jean-Pierre Vincent goed,

Het verbeteren van de informatiebeveiliging gebeurt vooral SOx

helder en toepasbaar securitybeleid onontbeerlijk. “En als dat beleid

en Basel II gedreven. Jean-Pierre Vincent is er ook van overtuigd dat

er is, dan ontstaat de vraag: Hoe vertaal je deze dan naar operationele

zich nieuwe beleidsontwikkelingen in Europa op dit gebied zullen

doelstellingen? Dat luistert heel nauw en dat maakt dit werk voor mij

voordoen. “Het zal me niet verbazen als we binnen afzienbare tijd een

erg leuk.”

Europese SOx-variant krijgen. Bijvoorbeeld een ‘gepromoveerde’ versie van het huidige Basel-II.”

Ontwikkelingen ID’s, steeds meer centraal staat. Bijvoorbeeld wordt het flexibel kunnen

Praktijkervaringen met implementatieprojecten

werken steeds belangrijker. “De tendens is toch dat je als medewerker

Jean-Pierre Vincent is als adviseur en projectmanager veel betrokken

steeds meer op resultaten wordt afgerekend en niet op aanwezigheid”.

bij Identity en Access Management implementaties bij financiële

Dus omdat we steeds minder goed weten waar de medewerker zijn

instellingen. In deze branche is veel behoefte aan een betere en

werk uitvoert, willen we nog beter ‘in control’ zijn.

efficiëntere structuur van de logische toegangsbeveiliging. In alle

Een duidelijke ontwikkeling is dat de medewerker, met al zijn virtuele-

gevallen waar Jean-Pierre bij betrokken was, was het de bedoeling om

relatief simpele klus”. Verder kan ook veel synergie worden gehaald

Role Based Access Control te implementeren.

uit Business Continuïty Management activiteiten. Daarvoor geldt dat voor de meest kritische bedrijfsprocessen de daartoe ondersteunende

Doel is dat structureel inzichtelijk en aantoonbaar is dat iedere

systemen (of eigenlijk services) altijd beschikbaar moeten zijn. “Je ziet

medewerker de juiste autorisaties heeft. Bij grote instellingen, met veel

ook hier een relatie tussen processen en systemen. Met Identity &

medewerkers, leidt dat tot enorme hoeveelheden gegevens waarvan

Access Management voegen we daar alleen nog de autorisaties in de

je wilt aantonen dat die juist zijn. “Bij deze instellingen praat je over

systemen aan toe.”

-19-

meerdere tienduizenden medewerkers waarbij iedere medewerker al gauw tientallen autorisaties kan hebben. Reken maar uit…” Dit is

“In principe kan je ook fysieke producten, zoals een laptop of een

alleen goed te managen door ervoor te zorgen dat bij het verstrekken

leaseauto in rollen opnemen.” Dat is echter meestal geen (eerste)

van autorisaties eenduidige routes worden bewandeld en beslissingen

doelstelling van Identity & Access Management project.

uniform worden geadministreerd. Dan wordt ook het auditten een stuk

Het kiezen en implementeren van een tool is altijd een groot

eenvoudiger doordat direct inzichtelijk is waar eventueel zou kunnen

onderdeel van een Identity & Access Management project. Zaken

zijn afgeweken van deze routes, of welke autorisaties bedrijfskritisch

als gebruikersvriendelijkheid voor de gebruikers en beheerders zijn

zijn en waar dus op de administratie moet worden ingezoemd.

lang niet optimaal. Het is daarom van belang altijd te kijken naar de

Het is derhalve belangrijk dat een goede processtructuur wordt

ontwikkeldoelstellingen voor de komende jaren van leveranciers.

ontwikkeld en geïmplementeerd. Capgemini heeft daarvoor een

Verder hebben dit type projecten altijd een grootschalig karakter,

referentiearchitectuur ontwikkeld. Hierin wordt beschreven welke

nemen meerdere jaren in beslag en kosten veel geld. Om projecten

processen aan de orde zijn en hoe deze kunnen worden ingericht.

zo optimaal mogelijk op te zetten heeft Capgemini ook referentie

“Alle relevante ervaringen zijn – en worden - daarin opgenomen. Een

materiaal opgesteld voor een projectaanpak. Het vaststellen of een

waardevolle kennisbron” aldus Jean-Pierre Vincent.

dergelijk project uiteindelijk een positieve business case realiseert is

Verder moet bij het starten van een programma eerst nagedacht

vaak lastig. Het centraliseren en automatiseren brengt aanzienlijke

over de gegevensarchitectuur. Deze bevat het gekozen rollenmodel,

kostenvoordelen met zich mee, maar veel baten zijn indirect en

de relatie met HR-gegevens en zaken als eigenaarschap

daardoor lastig te kwantificeren. Capgemini heeft hulpmiddelen

(eindverantwoordelijken) en de goedkeuringsadministratie. Ook is

ontwikkeld om toch tot een objectieve en realistische businesscase op

een wezenlijk aspect dat ook de business ‘de taal verstaat’. Daarvoor

te kunnen stellen.

moeten autorisaties en/of de op te stellen rollen goed functioneel worden beschreven. Ook voor het opstellen van en goede gegevensarchitectuurplaat, gebruikt Capgemini hun referentiearchitectuur als leidraad of toetsmiddel. Wat vaak blijkt is dat het benoemen van een unieke medewerker-

wordt bedoeld. Het is niet altijd zo dat bijvoorbeeld een

-----------------------Loopbaan ------------------------

personeelsnummer voldoende is. “Je moet ervoor zorgen dat ook

Jean-Pierre Vincent studeerde in de jaren ’80 HTS elektrotechniek.

wanneer een (tijdelijke) medewerker opnieuw in dienst komt, je precies

Jean-Pierre studeerde af bij KPN en werkte binnen de

kunt zien welke autorisaties hij in het verleden heeft gehad en dat deze

telecommunicatiesector. Hierna is hij meer de project- en IT-

destijds daadwerkelijk zijn ingetrokken bij zijn vertrek.”

kant opgegaan. Hij heeft negen jaar bij ING gewerkt waar hij

Als gekozen wordt voor RBAC dan past in de financiële branche meestal

onder andere verantwoordelijk was voor de vernieuwende

het best, wat we noemen “Business Process Oriënted” rollenmodel. Bij

producten. Hierna heeft Jean-Pierre voor een bank een RBAC-

dit model is de rollenstructuur gebaseerd op de bedrijfsprocessen. Een

implementatie uitgevoerd. Na deze implementatie heeft Jean-

voordeel van een bedrijfsprocesgerichte autorisatiestructuur is dat deze

Pierre bij Avensus zijn kennis over RBAC vergroot. Momenteel is

relatief stabiel is, ongeveer even stabiel als de bedrijfsprocessen zelf.

Jean-Pierre via Capgemini werkzaam als projectmanager bij een

“Dit is veel praktischer dan bijvoorbeeld een afdelingsgewijze indeling

grote verzekeringsmaatschappij waar hij een IDM-project leidt.

van de rollen. Afdelingen kunnen in de loop van de tijd wijzigen en dan

Jean-Pierre is tevens actief lid van het GvIB (Genootschap van

moet je alle rollen aanpassen. Processen blijven redelijk gelijk. Of als

Informatiebeveiligers).

identifier aandacht behoeft. Met een identifier moet altijd gegarandeerd kunnen worden dat daarmee maar één medewerker

deze wijzigen is het aanpassen van de bijbehorende autorisaties een

FRAUDE Economische delicten in een wereld van internal control ‘Why do you need such a thing?’ Dit was recentelijk de reactie van een groep Japanse managers nadat hen het belang van corporate governance was uitgelegd1. Het is dan ook niet vreemd dat men in bepaalde delen van de wereld nog onwetend (of nietbehoevend?) zou zijn als het gaat om risicobeheersings- en controlesystemen. De verschillen in toepassing zijn waarschijnlijk ook aanzienlijk. Maar in hoeverre uit dit zich in economische delicten, ofwel: fraude? Tekst: Ineke Kuiper

De grote boekhoudschandalen zoals die bij Enron en Worldcom leidden

Staten op 53%, met een stijging van twee procentpunten ten opzichte

in de Verenigde Staten tot een versnelde invoering van regelgeving

van 2005. De verliezen die hieruit voortkwamen lagen bij 42% van die

op het gebied van corporate governance2 . Het gaat hier natuurlijk

bedrijven boven de 250 000 dollar. Kan hieruit worden geconcludeerd

om de wet Sarbanes-Oxley (SOx) uit 2002. Maar ook andere landen

dat er in de V.S. meer fraude wordt gepleegd? Nee. Het is mogelijk dat

zoals Engeland met haar ‘Combined Code on Corporate Governance’

het niveau van rapportage hoger ligt door de mate van detectie en

uit 2000 en Duitsland met de ‘Deutschen Corporate Governance

transparantie.

Kodex’ uit 2002 . Vervolgens presenteerde Nederland eind 2003 haar 3

aanbevelingen in de vorm van de Tabaksblat Code. Een land als Japan

Ook de rapportage binnen het Verenigd Koninkrijk ligt relatief hoog

had natuurlijk ook al verscheidene aanbevelingen opgesteld. Net als

met 48% van de bedrijven7. Waar mondiaal de met fraude gemoeide

bijvoorbeeld de Filippijnen, Taiwan, Nigeria, Jamaica, Bangladesh,

kosten licht stijgen en in West-Europa licht dalen, stijgen ze sterk in

Libanon en onlangs ook Marokko.

het V.K. De verliezen laten zich het sterkst zien in de reputatie van het eigen merk, de moraal van het personeel, relaties met externe partijen

Maar Sarbanes-Oxley kent nog steeds zijn weerga niet. Waar zij het

en de kosten om te voldoen aan de eisen van regulerende instanties.

heeft over internal control, wordt de handhaving geconcretiseerd door

Meer dan tachtig procent van de bedrijven ondervond schade op deze

het benoemen van het raamwerk van het Committee of Sponsoring

gebieden.

Organizations (COSO). Dit raamwerk bevat verschillende onderdelen en niveaus waarop risicomanagement kan worden toegepast.

De cijfers in bijvoorbeeld Japan zien er een stuk gunstiger uit. Slechts

Bedrijven kunnen hieraan hun eigen systemen ten aanzien van internal

27% van de bedrijven rapporteerde in 2007 over fraude, waar dit in

control toetsen en verbeteren waar nodig. Om corporate governance

2005 nog 37% was8. Van deze gevallen is relatief echter wel een groot

te bereiken, is een behoorlijk niveau van internal control dan ook

aantal dat leidde tot schade in enige vorm. Gezien deze ontwikkeling is

essentieel. Van de ondernemingen in de V.S. beweert 99%4 dat SOx

het opmerkelijk dat er meer Japanse bedrijven zijn die vervolgens geen

het invoeren van controlemechanismen heeft bevorderd ten aanzien

actie ondernamen dan bedrijven die dat wel doen. ‘Slechts’ 38% van

van het terugdringen van fraude. Uit onderzoek van Farber (2005)

de bedrijven voerde nieuwe of verbeterde beheersingsmaatregelen in,

blijkt ook dat bij Amerikaanse bedrijven wier systeem van financiële

terwijl dit percentage mondiaal op 55% ligt.

5

rapportage gefaald heeft, vaak sprake is van een lage mate van corporate governance.

Opkomende markten Bedrijven zitten echter niet stil en beperken zich qua bedrijfsactiviteiten

De cijfers

niet slechts tot het eigen land en vaak ook niet meer tot het eigen

Maar de Verenigde Staten kampt zelf nog steeds met grote

continent. Maar ook over de activiteiten in die landen moet op een

hoeveelheden economische delicten. Waar volgens onderzoek van

adequate manier verantwoording worden afgelegd. Er is sprake van

PricewaterhouseCoopers6 in 2007 nog 43% van de onderzochte

een mondiaal speelveld en internationale kapitaalmarkten. Bedrijven

bedrijven fraude rapporteerde, lag dit percentage in de Verenigde

richten zich nu op grote schaal op de opkomende economieën van de

-21-

zogenaamde E7: Brazilië, China, India, Indonesië, Mexico, Rusland en

verloor de deal aan een andere partij.

Turkije. Enerzijds biedt deze internationalisering vele kansen. Aan de

Het is dan ook belangrijk dat regelgeving hierop inspeelt, en dat

andere kant brengen investeringen in deze landen ook bedreigingen

gebeurt ook. Een voorbeeld hiervan is de in 1998 hervormde,

met zich mee, waaronder nieuwe mogelijkheden met betrekking tot

Amerikaanse Foreign Corruption Practices Act (FCPA). Deze wet

fraude.

stelt omkoping van buitenlandse functionarissen ten aanzien van bedrijvigheid illegaal voor Amerikaanse personen en buitenlandse

Het is dan ook niet voor niets dat deskundigen zich zorgen maken over

uitgevers van aandelen. Meer dan een derde van de respondenten in

investeringen in opkomende markten. Ten eerste is het belangrijk dat

een onderzoek van Ernst&Young10 naar corruptie gaf aan dat naleving

in deze landen reeds een voldoende kwalitatief systeem van regulering

van wetten en regels op dit gebied tenminste tamelijk hard wordt

aanwezig is. Daarnaast dient het personeel integer en betrouwbaar

afgedwongen. Eenzelfde aantal ervaart ook dat dit proces verbetert.

te zijn. Voordat tot investering wordt overgegaan, zal een bedrijf ook de kosten inschatten die benodigd zijn om te kunnen voldoen aan de

Harmonisatie?

eisen van de SEC9 of andere regulerende instanties. En als laatste, maar

De cijfers liegen er niet om. Maar waar moet regelgeving ten aanzien

minstens zo belangrijk, zal de vraag worden gesteld: hoe staat het in die

van corporate governance rekening mee houden? Onderzoeken

landen met corruptie?

hebben inmiddels bepaalde factoren behandeld die hierop van invloed zijn. Chen et al (2006)11 ondervonden dat met name de eigenschappen

Corruptie leidt bij elk land van de E7 tot de grootste bezorgdheid ten

van de directie significant zijn voor economische delicten in China.

aanzien van fraude . Het percentage corruptie en omkoping ligt het

Het gaat hier met name om een relatief laag percentage externe

hoogst in Rusland (34% van de bedrijven) en Indonesië (33%). Maar

directeuren, een laag aantal directievergaderingen en een relatief kort

binnen de E7 wordt nog veel meer fraude gepleegd op het gebied van

dienstverband van de directievoorzitter, die in verband staan met een

goederenverduistering, waar in Rusland zelfs 43% van de bedrijven mee

relatief hoog percentage fraudegevallen. Ook Chen en Lin (2007)12

kampte. Op het gebied van concurrentie leiden omkopingsperikelen

kwamen tot een soortgelijke conclusie. Zij ondervonden dat naast het

vaak tot teleurstellingen. Achttien procent van de bedrijven is wel eens

lage percentage onafhankelijke directieleden ook de dominantie van

gevraagd om steekpenningen te betalen om een deal binnen te halen.

CEO’s in de directie en hoge bestuurdersbeloningen positief correleren

Echter, 66% van de bedrijven die hier vervolgens niet op ingingen,

met fraude.

6

Alhoewel SOx vaak als voorbeeld wordt gezien, wordt lokale regelgeving voor corporate governance altijd aangepast. Dit is te wijten aan de vele geografische verschillen. Op dit moment is dat goed zichtbaar in de cultuur en financiële achtergrond van regio’s. Daar waar de Anglo-Saxische cultuur zich bijvoorbeeld richt op de individuele aandeelhouders, richt de Europese wetgeving zich meer op de kredietverstrekkers. Ook zul je two-tier boards13 niet snel tegenkomen in de Amerikaanse directies. Dit resulteert in verschillende soorten corporate governance regelgeving. Een voorbeeld van een dergelijk verschil is de verplichte rapportage van de Verenigde Staten, terwijl Europa de ‘comply or explain’ benadering toepast.

Deze verschillen leiden ook tot conflicten. Want wat wordt de benadering in het geval van een dual-listing die het bereik van bepaalde regelgeving overstijgt? De SEC wil in verband met conflicterende regelgeving immers gaan toestaan dat niet-Amerikaanse bedrijven met een NYSE-notering14 de governance-regelgeving

beoordelingen van investeerders.

-----------------------Loopbaan ------------------------

Dat regelgeving de culturele en financiële verschillen weerspiegelt, is

Ineke Kuiper is momenteel aan het afstuderen binnen de Master

niet voor niets. Onderzoeken toonden reeds de essentie hiervan aan.

Accountancy. Hiervoor wijdde zij een scriptie aan de kwaliteit

Patel (2003) concludeert dat ondernemingen die de effectiviteit van

van financiële verslaggeving binnen de olie- en gassector. Naast

hun beheersingssystemen willen verbeteren er goed aan zouden om

haar studie was zij actief als voorzitter van het RISK Congres en

deze systemen aan te passen op culturele waarden. Vervolgens beweert

als hoofdredacteur van dit magazine. In september begint zij als

Mintz (2005)16 dat uiteindelijke convergentie misschien wel niet het

Associate bij PricewaterhouseCoopers in Utrecht.

juiste doel is. Nieuwe regels kunnen immers niet een ethische cultuur

Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.

creëren die verantwoordelijk gedrag oproept. En dat is juist waar het

------------------------

van hun thuisland blijven toestaan. Maar dit kan leiden tot scheve

15

om gaat.

Enfin… Verschillende landen hanteren verschillende regelgevingen ten aanzien van corporate governance. Hierin zijn veelal richtlijnen opgenomen ten aanzien van internal control. Corporate governance heeft dan ook een positieve invloed op het terugdringen van economische delicten. Op geografisch niveau is het onduidelijk waar dit toe leidt, aangezien de verschillende resultaten uit onderzoek naar fraude ook veroorzaakt kunnen worden door een afwijkende mate van detectie en transparantie. De ontwikkelingen ten aanzien van investeringen in opkomende markten verduidelijken echter wel de essentie van kwalitatief goede regelgeving op dit gebied, zeker als het gaat om corruptie en omkoping. Hierbij zijn ook de eigenschappen van de directie belangrijk. Is convergentie dan het juiste antwoord? De verschillen in culturele en financiële achtergrond van landen beperken deze mogelijkheid. Het lijkt er voorlopig dan ook nog niet bepaald op dat uiteindelijke convergentie kan worden bereikt.

Financial Times op 3 juli 2008. Dividends to reap, http://www.ft.com/. Corporate governance kan vrij worden vertaald naar behoorlijk ondernemingsbestuur. 3 European Corporate Governance Institute (ECGI). Index of all codes, http://www.ecgi. org/codes/all_codes.php. 4 PricewaterhouseCoopers (2007). Economic crime: people, culture and controls, The 4th biennial Global Economic Crime Survey, United States of America. http://www.pwc. com/crimesurvey 5 Farber, David B. (2005). Restoring Trust after Fraud: Does Corporate Governance Matter? Accounting Review, Volume 80 Issue 2, pages 539-561. 6, 7, PricewaterhouseCoopers (2007). Economic crime: people, culture and controls, The 4th biennial Global Economic Crime Survey. http://www.pwc.com/crimesurvey 8 PricewaterhouseCoopers (2007). Japanese Economic Crime Survey 2007, Fraud in Japan - An Improving Situation? http://www.pwc.com/crimesurvey 9 SEC: U.S. Securities and Exchange Commission, de Amerikaanse ‘beurswaakhond’. 10 Ernst & Young (2008). Corruption or Compliance - Weighing the costs, 10th global fraud survey. http://www.ey.com/fids 11 Chen, G., M. Firth, D.N. Gao, O.M. Rui (2006). Ownership structure, corporate governance, and fraud: Evidence from China. Journal of Corporate Finance, Volume 12, Issue 3, pages 424-448. 12 Chen, L., W. Lin (2007). Corporate Governance And Fraud: Evidence From China. Corporate Ownership & Control, Volume 4 Issue 3, pages 139-145. 13 Bij two-tier boards bevinden bestuurders en commissarissen zich in gescheiden raden. 14 NYSE: New York Stock Exchange. 15 Patel, Chris (2003). Some Cross-Cultural Evidence on Whistle-Blowing as an Internal Control Mechanism. Journal of International Accounting Research, Volume 2, pages 69-96. 16 Mintz, Steven M. (2005). Corporate Governance in an International Context: legal systems, financing patterns and cultural variables. Corporate Governance: An International Review, Volume 13 Issue 5, pages 582-597. 1 2

Beleggerscolumn -------------------------------------

Michael Kraland

-------------------------------------

Voor elk schandaal een scalp

Nu de olieprijs in elkaar klettert, is het even voorbij. Natuurlijk heeft dat gekletter ook veel te maken met speculanten die hun posities

Wij leven in verwarrende tijden. De financiële sector is daarin de

afbouwen en morgen kan alles weer anders zijn. De hedge fund

gebeten hond. Dat komt doordat een aantal jonge financiële honden

gemeenschap zat al sinds vorige zomer in een bijzonder dicht

zich als dolle honde Voor elk schandaal een scalp

bevolkte trade die short financial/long olie inhield en die voorbij

De reders van St Malo, een Franse havenstad, waren in de zeventiende

was toen de Amerikaanse regering aankondigde de omvallende

eeuw al een belangrijke economische macht. Je kunt dat zien aan de

hypotheekverstrekkers te zullen steunen.

mooie granieten huizen aan het water. Wat de Engelsen de Falkland Eilanden noemen heet in Frankrijk heel anders: Les Malouines.

Toppunt van politieke correctheid blijft het ageren tegen speculanten in soft commodities, dus graan, mais, rijst, suiker enzovoort. Het

Op een dag besloot Lodewijk XIV, op economisch gebied bekend

enigszins misselijk makende element hier is dat speculeren nog tot

vanwege zijn minister Colbert, St Malo aan te doen. De Zonnekoning

daar aan toe is, maar dat je dat niet mag uitstrekken tot de maag van je

vroeg aan een delegatie reders wat hij voor hen kon doen. Tegen hun

medemens.

Engelse concurrenten bijvoorbeeld. Doet u vooral niets Sire, zeiden de

Daar valt niets tegen in te brengen, moreel althans, behalve dat het

reders.

opnieuw nergens op gebaseerd is. Als we al zo zouden willen denken dan zouden we regeringen af moeten schaffen. De grootste en ergste

Ronald Reagan is in politiek correcte kringen een erg verdachte man,

misdaden worden door de overheid begaan, inclusief hongersnood

maar zijn uitspraken doorstaan de tand des tijds aardig.

door wanbeheer, denk aan Stalin en Mao.

“The most terrifying words in the English language are: I’m from the

De prijsbewegingen in grondstoffen komen vooral doordat er jarenlang

government and I’m here to help.’’

niet in deze sectoren is geïnvesteerd. Niet in olie infrastructuur bijvoorbeeld. En ook niet in efficiënte landbouw.

De afgelopen dagen is het verhaal, dat wij in deze column al een tijdje

Ik ben benieuwd hoe de politiek correcte roepers om anti-

afsteken, bevestigd. De Amerikaanse Senaat heeft besloten geen

speculatiemaatregelen om zullen gaan met de desastreuze resultaten

maatregelen te gaan nemen om speculatie in olie tegen te gaan.

van de speculanten in juli 2008. Dat was de slechtste markt voor hedge

Het valt me telkens op hoe hard hier in Nederland om wordt geroepen,

funds in jaren: min 3%. Ter vergelijking, de hedge fund markt verloor

ook door mensen die beter zouden moeten weten.

de eerste zes maanden van dit jaar maar een bescheiden 1%, veel beter

Politiek correct denken is niet op feiten gebaseerd.

dan de aandelenmarkten dus.

-25-

De ellende kwam door het draaien van de oliemarkt.

feit dat de speculanten als gekken beleggen in meer aanbod van soft

--------------------Michael Kraland ---------------------

commodities. Met alle risico’s van dien natuurlijk.

Belegger, vermogensbeheerder, publicist,

En hoe de anti-speculanten hun roep om interventie rijmen met het

uitgever en wijnkenner Michael Kraland Optimisten zullen constateren dat het mogelijk is dat de wereld aan de

is de oprichter van Inveztor. Hij genereert

vooravond van een ommekeer in dit soort denken staat.

meer ideeën dan een leger redacteuren kan

Het is algemeen bekend dat wij in Nederland een functie als Gidsland

uitvoeren. Hij was in 1998 mede oprichter

hebben, moreel dan natuurlijk. Wij zijn immers Goede Menschen.

van IEX.nl en schrijft maandelijks een column in Quote, waar hij ook zijn succesvolle

Ik ben nog steeds hard bezig met de hier al eerder aangekondigde

Polderportefeuille publiceert. Hij pendelt

oprichting van de Nederlandse Vereniging van Speculanten. Dat die

voortdurend heen en weer tussen Parijs,

nog niet bestond is ongelooflijk. Ron Belt, de bekende durfkapitalist,

Amsterdam en de Provence.

heeft zich aangemeld als eerste lid. Iedere Hoetentoeter heeft een Manschap nodig.

Kraland houdt ervan een licht excentrieke humoristische toon te gebruiken. De toon mag dan luchtig zijn, zijn boodschap is dat

Meer overheidscontrole op het reilen en zeilen van die gekke

niet. Zijn eigen bijdragen en Inveztor als geheel zijn in de ogen van

banken lijkt ons een goed idee. Maar laten we even afblijven van de

Kraland pas geslaagd als zij functioneel nuttig zijn voor beleggers. Hij

grondstoffenmarkten, die lijken het zelf best aardig te rooien. Als dit

wil zijn ideeën leveren, beleggers waarschuwen voor de waan van de

idee gemeengoed wordt, dan weet u nu welke duivelse lobby hier

dag en inzicht bieden in wat er werkelijk gebeurt.

achter zat. En als er straks een verbod komt op monocausaal denken, dan zijn wij

Kraland is bereikbaar op [email protected].

dat ook.

----------------------

Fascinerend, zo’n kijkje achter de schermen.

Opinie ----------------------------------------------------------------Vanaf 1 maart 2007 is er voor ondernemers een administratieve

is dat daardoor meer bewegingsvrijheid voor bedrijven ontstaat.

lastenverlichting van vier procent gerealiseerd. Dit blijkt uit de

Omdat tegelijkertijd het aantal toezichthoudende instanties

voortgangsrapportage Regeldruk Bedrijven `Merkbaar Minder”. De

met vaak vergaande controle- en sanctiebevoegdheden sterk is

totale administratieve lasten voor ondernemers bedragen ruim 9,3

uitgebreid, is echter en controlecultuur ontstaan. Dit alles zorgt

miljard euro.

voor risicomijdend gedrag. De kosten hiervan kunnen nog wel

De overheid streeft er de laatste jaren naar de regeldruk te

eens veel hoger zijn dan de besparingen op de regeldruk.

verminderen. Vergunningstelsels worden zoveel mogelijk vervangen door algemene regels en gedetailleerde

Stelling:

gedragsvoorschriften door algemene zorgplichten. De gedachte

”Het verlagen van de regeldruk is niet goed voor ondernemingen”

Tim van Oorschot

Ties Lammers

21 jaar

21 jaar

Bedrijfskunde

Technische Bedrijfskunde

Ik denk dat het goed is om de regeldruk voor bedrijven

Een verlaging van het aantal regels is positief, echter

te verlagen, zeker als het aantoonbaar gepaard gaat met

brengt dit vaak een toenemend aantal controlerende

een administratieve kostervermindering. Natuurlijk zit er

instanties met zich mee. Hierdoor ontstaat een

hier ook een nadeel aan, maar zoals iemand wel een heeft

bureaucratisch systeem dat meer gericht is op het

gezegd: “ieder voordeel een nadeel.”

strikt naleven van algemene richtlijnen

Jinko Rots

Gerard van Dijken

23 jaar

25 jaar

Sociale Geografie

Economische

en Planologie

Geografie

Mee oneens. Bedrijven worden op deze manier vrijer

De kwaliteit van producten zal achteruit gaan, waardoor

gelaten in hun handelen. Of ze daar vervolgens iets

ondernemingen een slechtere concurrentie positie krijgen.

mee doen is een ander verhaal. Risicomijdende

Het verlagen van de regeldruk zal dus geen positieve

bedrijven zullen uiteindelijk minde concurrerend

invloed hebben.

worden en dus minder succesvol.

Column ---------------------------------------

-29-

---------------------------------------

Menno Earl

Internal Control and the possibilities ‘Internal Control’ richt zich op de beheersing van processen binnen bedrijven en instellingen. De verscheidenheid van processen die bewaakt moeten worden is even divers als de organisaties waar dit begrip op van toepassing is. Deze lopen uiteen van grote

en interpreteren om zo goede beslissingen

mogelijkheden die er zijn voor studenten

multinationals, financiële studieverenigingen

te kunnen nemen. Binnen de opleiding

met een financiële achtergrond of interesse

tot de lokale bakker op de hoek.

tot controller is er de laatste jaren dan ook

bij de desbetreffende organisaties. Een ideale

een sterkere focus komen te liggen op

gelegenheid dus om met de deelnemende

Naarmate organisaties groter worden,

strategische aspecten en vraagstukken die

multinationals in contact te komen.

ontstaan er aparte functies die zich louter

een controller tegen komt. Hiermee is de

bezig houden met de informatieverzameling

functie van controller van grote waarde voor

Er zullen nog veel meer mooie RISK activiteiten

en beheersing van deze bedrijfsprocessen.

de onderneming en zien we controllers steeds

plaatsvinden in de eerste maanden van het

Deze functie kent tegenwoordig verschillende

vaker naar verloop van tijd doorschuiven naar

nieuwe collegejaar. Daarnaast zullen er ook

fancy aanduidingen, maar de meeste mensen

het management dan wel naar de directie.

weer een aantal commissies worden opgestart.

kennen diegene nog steeds als de ‘controller’.

Eén van deze commissies is de Lustrum

De opkomst van nieuwe benamingen gaat

Een activiteit die RISK dit jaar voor het eerst

Commissie. Deze zal zich een jaar lang bezig

samen met de veranderingen binnen het

zal organiseren en met dit onderwerp samen

houden met het bedenken en uitwerken van

betreffende vakgebied. Door onder andere de

hangt is de ‘Multinational Cycle’. Deze zal plaats

activiteiten rond de viering van het vierde

toenemende omvang en internationalisering

vinden op 8,9 en 10 oktober in Amsterdam

lustrum van RISK in december volgend jaar.

van veel organisaties is de overzichtelijkheid

en Den Haag. Tijdens deze drie dagen zullen

Houd voor de bovengenoemde zaken de site

en beheersing van veel processen sterk in

zes vooraanstaande multinationals bezocht

en aankondigingen goed in de gaten.

complexiteit toegenomen. De controller,

worden. Deze zullen de deelnemers aan de

onder welke benaming dan ook, moet deze

hand van formele en informele activiteiten

Menno Earl

complexe informatiestromen kunnen filteren

meer duidelijkheid verschaffen over de vele

Voorzitter RISK Bestuur 2008-2009

Risk? Chance? ((4 + 3)² + 4) / 1/4 = - - 11 + 6³ = - - http:// -

√576 + 11 x 3² = - - √196 = - -

--.---.---.--

Life is All about Options...

verenigingrisk.nl Financiële Studievereniging Groningen

Verenigingsnieuws

Foto: IFP 2008 Maleisie / Indonesie (Petronas Twin Towers, Kuala Lumpur)

Investment Day ---------------------------------------------------------------------------------------------

Naverslag RISK Investment Day 13 juni 2008

De RISK Investment Day 2008 vond dit jaar plaats op 13 juni. Na de ontvangst met koffie en thee in het Kasteel was het woord aan Job Huttenhuis. Na een kort welkom introduceerde deze de dagvoorzitter, de heer Marc van Heel. Van Heel, Senior Vice-President van Pimco Bonds, zette in een korte introductie uiteen wat met het thema van de dag, Fixed Income: The Alternative Investment, bedoeld werdt en welke onderwerpen hieraan gelinkt zijn.

Lezing Rikkert Scholten

Lezing Erik Keller

De kick-off van de Investment Day 2008 werd verzorgd door de heer

De tweede persoon om zijn visie te geven op de wereld van

Rikkert Scholten. De heer Scholten is werkzaam als Senior Portfolio

fixed income was Erik Keller. De heer Keller is werkzaam bij Fortis

manager bij Robeco. Tijdens zijn lezing is hij allereerst ingegaan op

MeesPierson als Senior Specialist. Deze lezing richtte zich met name op

de principes waaruit de wereld van fixed income bestaat. Dit betreft

het uitdiepen van investeringsmogelijkheden in fixed income. Ondanks

onder andere de samenstelling van de fixed income markten, zowel

het feit dat door de recente kredietcrises investeerders enorme

gebaseerd op landen als verschillende vormen, overheids, securitized

verliezen hebben geleden zijn de vooruitzichten in fixed income

en credit. Vervolgens startte hij met het verschaffen van inzicht in het

goed. Met name Europese financials bieden beleggers grote waarde

feit hoe tot een collateralized debt obligation (CDO) is samengesteld.

door gereduceerde systematic risks en het aantrekken van nieuw

Het tweede deel spitse zich met name toe op de te volgens strategieën

kapitaal. Daarnaast zijn de spreads onder invloed van de krediet- en

met daaraan gekoppeld de instrumenten. In alle gevallen baseer je

liquiditeitscrises aanzienlijk vergroot. Volgens Keller behaal je de beste

de keuze op zowel economische als technische variabelen. De heer

return on investment door te investeren in de best-in-class fondsen of

Scholten eindigde zijn presentatie met recente ontwikkelingen binnen

structured products, maar kies altijd zorgvuldig welke fondsmanagers

de fixed income markten.

je selecteert.

-33-

Lezing Jan Willem van Stuijvenberg

hieraan begonnen werd, was duidelijk dat verplichtingen altijd het

Na de eerste korte pauze vervolgde de Investment Day 2008 met een

uitgangspunt zijn voor het samenstellen van een investment portfolio.

lezing van Jan Willem van Stuijvenberg. De heer Van Stuijvenberg

Dit heeft met name te maken met de doelen die pensioenfondsen

zette uiteen hoe je door middel van het samenstellen van je portfolio

en verzekeringsmaatschappijen zich stellen. Hier komt ALM ook in

de verplichtingen van een pensioenfonds kan imiteren. Met het

het spel, het doel van ALM is het optimaliseren van het gebruik van

samenstellen dien je hier uiteraard rekening te houden met de

verschillende instrumenten die de beweegredenen van stakeholders

lange termijn omdat deze het dichtst bij het werkelijke scenario

zo goed mogelijk reflecteren. Interessant was het om te zien welke

ligt. Je benchmark kun je hier samenstellen in vijf stappen. Er wordt

beslissingen de grootste invloed hebben. In deze les effectiviteit bleek

gestart met het aanpassen van je cashflow verplichtingen naar de

dat je met name strategic asset allocation, 60-90% van de return, moet

gewenste hedge ratio. Vervolgens bereken je de cashflow van je

beoefenen. Helaas spenderen pensioenfondsen met name tijd aan

huidige investeringen. Als derde ga je het verplichtingen benchmark

fondsselectie, 5-15% van de return.

definiëren. Met deze informatie kan je fondsmanager bekijken hoe de status is om vervolgens bij stap vijf terug te koppelen hoe de prestaties

Na deze lezing was het tijd voor de lunch in het Kasteel. De gelukkigen

zijn. Bekijk voor de gebruikte methoden de presentatie op www.

die geselecteerd waren voor een business lunch werden bediend in

riskinvestmentday.nl.

aparte ruimtes. Hier werd alle gelegenheid geboden de bedrijven Delta Lloyd en Optiver beter te leren kennen.

Lezing William de Vries De vierde lezing van de dag werd verzorgd door William de Vries,

Workshops Aegon

werkzaam bij Kempen&Co capital management. De heer De Vries

Tijdens deze workshop hebben we een interactief simulatiespel

benaderde de principes van Asset Liability Management (ALM). Voordat

gespeeld. We werden in teams van drie á vier mensen verdeeld.

Naverslag RISK Investment Day 13 juni 2008

De groepen stelden fictieve pensioenfondsen voor en hadden een

met het analyseren van Yell, een bedrijf dat op het moment op een

laptop tot hun beschikking. Hiermee konden we aan de hand van

all-time-low niveau verhandeld wordt op de beurs. Aan de hand van

nieuwsberichten elk jaar een nieuwe beleggingsportefeuille opstellen.

verschillende gegevens, onder andere een balance sheet, en equity

Er moest vooral rekening worden gehouden met de economische

ratio’s, werd beoordeeld welke investment opportunity de beste was;

situatie en de voorspellingen over de rente. Daarnaast moesten we

Fixed Income of Equity. Dit alles werd overgelaten aan het professionele

ook bepalen of we een actief of passief beleid wilden voeren. Na elk

oog van de Investment Day deelnemers. Aan de meest uitmuntende

jaar bekeken we een nieuwsuitzending waarin werd verteld over

adviseurs werd uiteraard al bijna een contract bij Delta Lloyd Asset

de economische situatie in het afgelopen jaar. Vervolgens werd er

Management aangeboden.

uitgerekend welk pensioenfonds het beste rendement had. De groepjes presteerde gedurende de jaren steeds beter. Na vijf jaar bleek welke

Workshop IMC

pensioenfonds de afgelopen jaren het best had gepresteerd. De

De workshop van IMC bestond uit twee delen. In het eerste deel

winnaars kregen een pluim, waarna deze geslaagde workshop werd

werd er een introductie gegeven door IMC over de werkzaamheden

beëindigd.

die je als optiehandelaar uitvoert. Daarnaast werd er een link gelegd met het onderwerp van de RISK Investmentday ‘Fixed Income’. In het

Workshop Delta Lloyd

tweede deel was er een handelssimulatie georganiseerd. Hierin werd

Delta Lloyd nam tijdens de workshop de investeringmogelijkheden

er in teams van drie in opties gehandeld. Er werden aan een stuk door

voor ofwel aandelen ofwel obligaties door. Kort gezegd, waar het op de

pakketten opties aangeboden en gevraagd op een denkbeeldige

Investment Day om draaide: de keuze tussen fixed income en equity.

markt. Teams konden hier op inspelen door te kopen en te verkopen.

Allereerst lieten de heren Braams en Folmer uitgebreid zien waar

Het doel was een zo hoog mogelijke winst te maken binnen de

het binnen Delta Lloyd om draait. Vervolgens werd snel doorgegaan

beschikbare tijd, hierbij moest wel met een aantal randvoorwaarden

-35-

rekening gehouden worden. Het winnende team kon bij deze simulatie

tot grote solvabiliteitsproblemen. Waar het liquiditeitsproces vooral

een aantal flessen champagne winnen, waar de meeste studenten

gekenmerkt werd door niet weten wie welke risico’s loopt, zagen we

natuurlijk wel oren naar hadden.

met de solvabiliteitscrises de stevige afschrijvingen. In de laatste fase

Workshop Optiver

is het vertrouwen weg in de financiële producten. Dankzij snelle actie

Optiver nam de deelnemers tijdens de workshop mee in de werkdag

van de centrale banken, onder andere de FED, werd markt weer meer

van een trader. Na een korte uitleg van de principes aangaande de

liquide gemaakt. De vraag die wel blijft staan is of de crises over is of

prijsvorming bij opties was het tijd voor iedereen om achter de laptop

dat we nog maar het topje van de ijsberg geraakt hebben.

te gaan zitten om te starten met het spel om de keiharde euro’s. In meerdere speelronden moest onder tijdsdruk berekend worden hoe je

Discussion panel

door het nabootsen van een synthetisch aandeel zoveel mogelijk winst

Dit jaar nieuw ingevoerd op de Investment Day, het discussion panel.

kan maken. Uiteraard moest hierbij rekening worden gehouden met

Dit om aan de hand van actuele stellingen inzicht te verkrijgen in de

de risicofactoren gamma en thèta. De combinatie van de meeste winst

visie van de experts en om de deelnemers nog gelegenheid te geven

en de minste risico’s resulteerde uiteindelijk in de keuze van de beste

vragen te stellen. Naast de drie laatste sprekers schoven de heer

traders. Helaas was er door het verhitte spelelement geen tijd meer om

Braams, Delta Lloyd Asset Management, alsmede de heer Plantinga,

de befaamde Optiver-test te maken. Het winnende duo kon zich wel

Rijksuniversiteit Groningen, aan. De stellingen die werden behandeld

verheugen op een mooie Nintendo DS.

draaiden om de kredietcrises. Opvallend was dat met de meeste stellingen de experts duidelijk aangaven dat de kredietcrises nog niet

Lezing Wim Almeloo

over is. More to come…?

Na diverse geslaagde workshops stond de start van de laatste lezing op de Investment Day 2008 alweer op het programma. Na een korte pauze,

De dag werd afgesloten door de voortreffelijk leidende dagvoorzitter,

om even bij te komen, stond de lezing van Wim Almeloo gepland. De

de heer Van Heel. Deze gaf een korte samenvatting van de besproken

heer Almeloo is bij Aegon werkzaam als fixed income specialist. Op

zaken en sloot af met een kort dankwoord. Vervolgens bedankte Menno

het einde van deze dag werden we nog even meegenomen door de

Earl de dagvoorzitter, de sprekers en uiteraard ook de aanwezige

valkuilen van de kredietcrises. Het proces tot de val van Bear Stearns

deelnemers voor de succesvol verlopen dag. Als afsluiting werd er

voltrok zich in, zoals bekend, drie stappen. De liquiditeitscrises leidde

tijdens de borrel in het Kasteel nog even de laatste kennis uitgewisseld. Rond zeven uur zat de RISK Investment Day 2008 er echt op.

International Fina nc ---------------------------------------------------------------------------------------------

Naverslag RISK International Financial Program 2008 - Maleisie / Indonesie

Dit jaar heeft RISK International Financial Program plaatsgevonden van 27 april tot 5 juni. Met een groep van 25 studenten en twee docenten zijn we afgereisd naar Maleisië en Indonesië om daar twee weken onderzoek te doen en drie weken rond te reizen. Het onderzoek werd verricht in Kuala Lumpur voor KPMG, TNT, Sara Lee en SNS Asset Management. Nu terugkijkend is het een geslaagd project geweest met de nodige ontspanning tussen de formele gedeeltes door. Hieronder is een verslag te lezen van de activiteiten die we in Kuala Lumpur en Jakarta hebben ondernomen.

28 april, bezoek KPMG

Onze onderzoeken konden beginnen na deze dag, of vrij vertaald naar

Met een tenue de ville in de koffers klommen wij 27 april aan boord

de Olympische spelen: Let the investigations begin!

van het vliegtuig richting Kuala Lumpur. Aangekomen op de plaats der bestemming namen wij eerst een douche in ons hotel. Vervolgens

30 april, Queensday op de ambassade

gingen we goed gewiekst richting de tweede verdieping van ons

Na een dag hard werken voor alle onderzoeksgroepen konden we

hotel. Het bedrijfsbezoek van KPMG was de allereerste ontmoeting

toch nog een beetje Nederlandse sfeer proeven bij de Nederlandse

met zakelijk Maleisië. Het was geen normaal bedrijfsbezoek, aangezien

Ambassade in Kuala Lumpur. In het JW Mariott Hotel werden we

wij, als gasten van KPMG, in ons eigen hotel werden bezocht. KPMG

hartelijk ontvangen door alle medewerkers van de ambassade

was gewapend met vier powerpoint presentaties om de geheimen

en voorzien van een tulp (sticker) als corsage. Eenmaal binnen in

van sociaal, ecologisch, politiek en economisch Maleisië uit de doeken

de prachtig rood, wit, blauw en oranje versierde zaal konden we

te doen. Deze presentaties werden strak omlijnd door de HR afdeling

genieten van allerlei Hollandse lekkernijen. Naast de poffertjes-,

van KPMG met een duidelijk verhaal. Maleisië is groot, booming en

kaas- en bitterballenkraampjes hadden ze zelfs haring en paling! Na

vriendelijk. De Maleisiër heeft een voorkeur voor de Engelse Premier

een speech van vijf minuten van onze ambassadeur kon er letterlijk

League en het gebruik van de claxon in de auto.

aangevallen worden op het buffet. De bitterballen vielen ook bij de

cial Program -37-

andere nationaliteiten erg in de smaak. Ondanks dat de ambassadeurs

6 mei, bedrijfsbezoek Heineken

wekelijks feestjes hebben vertelden ze ons dat de Nederlandse feesten

Op 6 mei, op een warme en zonnige middag, waren de deelnemers

altijd het leukst zijn. Na een aantal alcoholische versnaperingen

van het RISK IFP uitgenodigd om een bezoek te brengen aan Heineken

en overheerlijke hapjes was het tegen tien uur toch tijd om te

Maleisië. Hier werden wij ontvangen in een bruin cafeetje dat midden

vertrekken. Maar natuurlijk niet voordat we de serverende Maleisiërs

op het bedrijfsterrein van Heineken gevestigd is. Na wat drankjes

in Nederlandse klederdracht hadden vastgelegd. De getinte ‘Antjes’

waren de deelnemers weer afgekoeld en scherp. Vervolgens is er

maakten het feest zeer speciaal.

een presentatie gehouden over Heineken in Maleisië en het locale en internationale CSR beleid. Na deze presentatie kregen we een

3 en 4 mei, weekend

rondleiding door de fabriek, waar we alle processen tot aan het vullen

In het eerste weekend was er een tripje gepland naar een olifantenpark.

van het bier in het flesje gezien en uitgelegd hebben gekregen. De dag

Behalve olifanten hebben we ook herten, beren en struisvogels

werd goed afgesloten met een ijskoud Heineken biertje!

mogen knuffelen. Tegen de tijd dat we de olifanten zouden bestijgen barstte echter een tropische regenbui los. Vanwege het onweer werd

10 en 11 mei, weekend

het zwemmen met de olifanten daarom helaas afgelast. Enigszins

Het hoogtepunt van onze laatste dagen in Kuala Lumpur was zonder

gedesillusioneerd stapten we weer in de busjes terug. Gelukkig

twijfel het ‘2 Days Off-Festival’ in Port Dickson, een haven net buiten

hebben we ons die avond na een heerlijke pizza flink kunnen uitleven

Kuala Lumpur. Al op de busreis naar dit feest met de DJ’s Ferry Corsten

op de dansvloer van de club ‘Loft’. De volgende is iedereen op eigen

en Tiësto zat de sfeer er goed in.De meesten waren niet bij het

gelegenheid op pad gegaan. De Kuala Lumpur Tower en Chinatown

podium weg te slaan, sommigen deden een powernapje op één van

werden drukbezocht.

de strandstoelen die aan het water stonden en anderen deden een fotosessie met willekeurige voorbijgangers. De dag erna moest de

Naverslag RISK International Financial Program 2008 - Maleisie / Indonesie van een hoogleraar over microfinanciering in Indonesië en werd er vervolgens door de voorzitter van Studi Profesionalisme Akuntan (de Indonesische RISK), die het geheel hadden georganiseerd, een discussie op gang gebracht. Hierna werden we in groepen rondgeleid over het complex en mochten we ook in de huisvesting van de studievereniging een kijkje nemen.Na een gezellige middag, en veel groepsfoto’s rijker, werden we weer teruggereden naar ons hotel in Jakarta.

13 mei, bezoek Nederlandse Ambassade in Jakarta Na een spannende rit in het altijd roerige Jakarta kwamen we aan bij de Nederlandse Ambassade. Dit is de ambassade, die het volgens het nieuws in Nederland, zwaar te verduren heeft gehad na de film Fitna van Wilders. Na een strenge beveiliging mochten wij het gebouw betreden en dit keer waren we voor de verandering aan de vroege kant. Helaas was de ambassadeur zelf geëxcuseerd, maar desondanks was het een leerzame ochtend. Zo kwamen wij te weten dat er vijf belangrijke afdelingen bij de Nederlandse Ambassade in Jakarta zijn. Deze afdelingen zijn politieke zaken, ontwikkelingssamenwerking, culturele zaken, consulaire zaken en tenslotte hebben ze nog een McDelivery een soort pendeldienst in stand houden naar ons hotel.

economische afdeling. Deze ochtend werd er over subsidies gesproken,

Sommigen hadden zelfs nog zoveel energie over dat ze deze dag voor

de rol van Nederland in Indonesië en de film Fitna van Wilders. Ondanks

de laatste keer cultuur snoven in Kuala Lumpur. Op zondag verruilden

wat de berichten in Nederland zeiden, valt de reactie in Indonesië

we, niet zonder een traantje weg te pinken, het Alpha Genesis hotel in

op deze film heel erg mee. Natuurlijk praatten we ook over CSR in

Kuala Lumpur voor het Ibis Tamarin in Jakarta.

Indonesië. Er kwam veel aan bod, we hebben veel geleerd en samen met het bord frietjes en sandwiches na afloop was het een geslaagde

12 mei, bezoek Universiteit van Jakarta

ochtend.

Nadat we bij ons hotel waren afgehaald door onze gastvrouwen voor een lange reis, bleek dat het Universiteitscomplex vele malen

Drie weken na terugkomst konden we op de contactdag terug

groter was dan het Zernike in Groningen. Misschien kwam het door

kijken op een geslaagde reis. Op deze dag werden de onderzoeken

de studentstakingen van die dag, maar we hebben in ieder geval

gepresenteerd aan de bedrijven en de nieuwe IFP Commissie. De dag

lang mogen genieten van de bosrijke omgeving en de verschillende

werd afgesloten met een diner en aansluitend een borrel.

gebouwen op het terrein. Na een gezellig hapje eten in de kantine van de Fakultas Ekonomi Universitas Indonesia (FEUI) met als bonus

Graag willen we iedereen bedanken voor zijn/haar medewerking aan

een dansvoorstelling van twee studentes, kregen we eerst een lezing

deze reis, het was een tijd om nooit meer te vergeten!



We consider teamwork as the cornerstone of our business approach. Teamwork allows us to capture opportunities for the group as a whole. And in doing so to move beyond our individual boundaries. If you see yourself as an ambitious team player we would like to hear from you. For our Analyst Program, NIBC is looking for university graduates who share our enthusiasm for teamwork. Personal and professional development are the key-elements of the Program: in-company training in co-operation with the Amsterdam Institute of Finance; working side-by-side with professionals at all levels and in every financial discipline as part of learning on the job. We employ top talent from diverse university backgrounds, ranging from economics and business administration, to law and technology. If you have just graduated with aboveaverage grades and think you belong to that exceptional class of top talent, apply today. Joining NIBC’s Analyst Program might be the most important career decision you ever make! We offer a highly competitive compensation package with a significant variable component. Additionally, you also benefit in the company’s future growth by participating in a long-term incentive plan. Want to know more? Surf to www.careeratnibc.com.

THE MERCHANT BANK OF CHOICE

Interested? Please contact us: NIBC Human Resources, Fleur Groeneveld, +31 ( 0 )70 342 55 52 , [email protected]. For further information see www.careeratnibc.com. NIBC is a North West European Merchant Bank of Dutch origins with worldwide activities. We are entrepreneurial in a way that is always in keeping with our clients’ best interests. We believe ambition, teamwork, and professionalism are important assets in everything we do. NIBC N.V. Carnegieplein 4 , 2517 KJ Den Haag. T H E

H AG U E

•

L O N D O N

•

B R U S S E L S

•

F R A N K F U RT

•

N E W

YO R K

•

S I N G A P O R E

•

W W W. N I B C . C O M

Mazars is ontstaan uit een fusie tussen Mazars en Paardekooper&Hoffman

Ga verder met Mazars.

Fotogallerij -----------------------------------------------41-

-----------------------------------------------

RISK Eindfeest

Optiver lezingborrel

19 juni 2008

16 juni 2008

Op 10 juli j.l. had Querijn van twee tot vijf zijn laatste tentamen. Meteen daarna ging hij door naar Schiphol om zijn vlucht te kunnen halen naar Taiwan. Zijn kamer was opgezegd, hij had de eerste vlucht geboekt die hij kon krijgen en zijn koffers gingen mee de tentamenhal in. Twee weken voor zijn vlucht spraken wij met Querijn, redacteur van het RISK magazine, over studeren en wonen in Azië, het bijgeloof van de Chinezen en het eten van gemalen schildpaddenschelpen. Tekst: Tanya Kangur

Waarom wil je zo snel mogelijk naar Taiwan?

Je spreekt de taal dus ook?

“Ik heb na mijn middelbare school al twee jaar in China gewoond, in

“Je moet wel als je daar zit. In de stad waar ik zat woonden maar 40

Liuzhou, een provinciestadje met 2,5 miljoen. Ik kon er aan de slag als

buitenlanders. Mensen waren niet gewend om Engels te spreken. Je

leerkracht Engels. Het eerste jaar beviel zo erg dat ik uiteindelijk twee

hebt op een gegeven moment wel door wat mensen bedoelen. Ik ging

jaar in China ben gebleven.

in een kroeg aan de bar zitten, keek om me heen en zag iemand iets in het Chinees zeggen en vervolgens kreeg hij twee flessen bier. Dus zei ik

Wat was de reden dat je weer naar Azie wilde?

hetzelfde en kreeg ik ook twee flessen bier. Zo simpel ging het.”

“Het leven is daar erg hectisch, je weet nooit precies hoe een dag gaat verlopen. Je voelt constant dat de dingen om je heen veranderen. In het jaar dat ik weg ben geweest was de hele skyline veranderd. En in Nederland besefte ik mij regelmatig dat ik weer terug wilde gaan.”

En nu ga je er studeren? “Ik studeer IB&M en kan het laatste semester van mijn bachelor daar

“Dus zei ik hetzelfde en kreeg ik ook twee flessen bier.”

mijn ECTS halen. Dit keer ga ik naar Taiwan vanwege de universiteit. De bedoeling is om mij aan het begin van het semester in te tekenen

Hoe kijkt men daar tegen een Nederlander aan?

op Mainland China Studies. Ik ben geïnteresseerd in wat ten grondslag

“Het hangt ervan af waar je bent. De Chinezen zijn ontzettend

ligt aan de Chineze groei. Het is een mooie gelegenheid om daar te

nieuwsgierig naar buitenlanders. Uit zichzelf zijn ze best gesloten wat

zijn zonder dat ik tijd verlies en het geeft me de gelegenheid om mijn

betreft emoties en fysiek contact, maar jij wordt verwacht daar buiten

Chinees weer op te halen.”

te staan. Dat geeft de Chinezen ook een kans om zich een keer te laten

-43-

gaan. Normaal gesproken zullen ze uit zichzelf niet zo snel een vreemde

gerust denken: ‘’Vandaag staat de maan links van die en die ster, dan

aanspreken, maar als Nederlander houden ze je continue aan op straat

moeten we beleggen in Shell.”

om een praatje te maken.”

Vond je het lastig alles voor je verblijf te regelen? Welke grote cultuurverschillen merkte je op?

“Het heeft niet zoveel om het lijf. Je boekt je vlucht, zorgt voor de juiste

“De mentaliteit van de Chinezen is heel anders. Ze realiseren zich dat

papieren en dat is het. Toen ik daar aankwam zat ik een week in een

ze een land in opkomst zijn en dat ze ontzettend veel kunnen bereiken

hotel. In die week ging ik op bezoek bij een makelaar. Die man liep

als ze hard werken. Dat is op macro-economisch niveau heel erg

meteen met me mee, liet me een appartementje zien van 120 m2 in het

verstandig. Elke Chinees heeft een werkdag van dertien uur en dan mag

centrum en door hem €10 te betalen was ik de nieuwe huurder. Met je

hij blij zijn als hij maar zes dagen in de week werkt. Toch hoor je geen

studiefinanciering, het geld voor inleveren van je OV en de beurs van de

Chinees klagen; ze zijn heel taai.

universiteit lukt het allemaal gemakkelijk. Het lijkt allemaal zo’n grote stap om te gaan, maar je vliegt daar in

En wat viel tegen?

tien uur naartoe en met internet en je telefoon is de wereld eigenlijk

“Men is ontzettend bijgelovig. Ze zijn overtuigd van veel dingen die

één plek. Voordat ik naar China ging was ik nog nooit buiten europa

helemaal niet logisch zijn. Van veel melk drinken krijg je een witte

geweest. Toen ik landde in China dacht ik: “Hé, dus er wonen hier echt

huid, achter de computer wordt je bruin door de straling en toen

mensen.”

ik verkouden was, kreeg ik van een collega een kom met gemalen schildpaddenschelp. Een zwart prakje dat nergens naar smaakte en dat natuurlijk helemaal niet hielp. Helaas zie je dat aspect van de samenleving ook terug bij beleggen. Iemand kan tijdens het beleggen

Het doel is dat je zelf initiatief neemt. Ga naar aegon.nl/werk

Eerlijk over werken bij AEGON.

Testimonial Interview met RISK Alumnus Attie Wang

-45-

Welke afstudeerrichting heb je gedaan? Ik ben afgestudeerd in de master Accountancy.

Relatie tot RISK? In het verleden heb ik het RISK Congres georganiseerd en ben ik verantwoordelijk geweest voor het vorige lustrum van RISK. Daarnaast heb ik in het Bestuur 2005-2006 gezeten.

Kun je ons iets vertellen over je scriptietijd? Vorig jaar rond deze tijd was ik al stiekem aan het nadenken over een scriptieonderwerp. De tip voor mijn scriptieonderwerp kreeg ik van onze afstudeercoördinator, Pieter Jansen. Een goede tip uiteindelijk, want als je gedurende de colleges een beetje oplettend bent, pik je zo

aangezien je in een bepaald ritme terechtkomt waar je al aan kunt

een interessant onderwerp op. Dan sta je voor de keuze om het thuis,

wennen. “Liever tijdens mijn stage dan wanneer ik moet beginnen met

dan wel in de UB te gaan schrijven, of dat je probeert je scriptie bij een

werken,” dacht ik altijd maar.

interessant bedrijf te gaan schrijven. Hoe aanlokkelijk de vrijheid van het studentenleven is, de voordelen van een scriptiestage waren voor mij groter.

Waarom was PricewaterhouseCoopers de juiste keuze voor jou? Gedurende mijn studie heb ik redelijk wat contact gehad met diverse

Wat zijn dan die voordelen?

kantoren, maar de ‘klik’ met de medewerkers is voor mij het belangrijkst.

Ik weet niet hoe het bij andere bedrijven is, maar bij PricewaterhouseCoopers

Ik ben mee geweest met de Business Course die naar Barcelona ging

kom je in een stimulerende werkomgeving terecht. Je kunt van alle

en deze ervaring gaf mij een goed beeld van de bedrijfscultuur en wat

faciliteiten gebruik maken en je krijgt een begeleider toegewezen die

werken bij PwC inhoudt.

je wegwijs maakt binnen PwC en die als sparringpartner kan fungeren

PwC is namelijk heel erg professioneel, dat blijkt in alles wat wij doen.

met betrekking tot je onderwerp. Bovendien brengt deze persoon je in

Maar daarnaast is de sfeer ook erg collegiaal, ontspannen en niet

contact met PwC’ers die meer weten over dit onderwerp en of externen,

formeel. Het klantcontact kan wat formeler zijn, maar dat hoeft ook niet

indien je bijvoorbeeld voor interviews bepaalde personen nodig hebt.

altijd. Zo heb ik een klant, waar wordt verwacht dat wij niet in driedelig

Zo leer je ook meteen je collega’s kennen. Toegang tot dit kennisnetwerk

pak aankomen, omdat dat een afstand creëert.

was voor mij één van de belangrijkste overwegingen. Tenslotte werkt

medescriptanten met wie je altijd van gedachten kunt wisselen, wat in

Wat raad jij studenten aan die nu voor deze keuze staan?

de UB, denk ik, toch anders werkt. Uiteindelijk heb ik mede door deze

Wees assertief en schrijf je in voor activiteiten, zoals de RISK Accountancy

stage mijn scriptie in ongeveer drie maanden geschreven. Uiteraard zit

Week, een business course van PwC of andere events. Daar kun je jouw

er ook een heel mooi financieel voordeel aan, maar persoonlijk vind ik

visitekaartje afgeven.

het vaste ritme waar je in terecht komt, erg stimulerend, evenals je

geld een verkeerd motief. Als je meer informatie wilt over een scriptie- of meeloopstage, kun je ook

Zijn er ook nadelen dan?

altijd met Sabien Franken contact opnemen, zij kan je alles vertellen over

Tja, elk voordeel heeft ook zijn nadeel; je moet inderdaad op tijd naast

de mogelijkheden en de voordelen. Je kunt altijd een email sturen naar

je bed staan, althans doordeweeks. Persoonlijk vond ik dat niet erg,

[email protected] of bellen met 020 568 5984.

Finance Symposium ---------------------------------------------------------------------------------------------

Voorverslag 19 September 2008

De veranderingen op de markt door de subprime is in het bijzonder

Locatie: Het Heerenhuis

interessant voor financiële studenten. Aanpassen aan economische veranderingen is cruciaal voor bedrijven, maar hoe ga je daar mee

Vlak na de start van het nieuwe collegejaar gaat ook RISK van start

om? Vanuit drie invalshoeken zullen de sprekers op het symposium

met het eerste evenement, het RISK Finance & Controlling Symposium

hierover uitwijden. Vanuit de praktijk kunnen zij hun visie geven over de

2008. Dit symposium zal vrijdag 19 september plaatsvinden en bestaan

verandering en de gevolgen voor het bedrijfsleven.

uit lezingen van vooraanstaande sprekers. Vanuit het thema zullen de verschillende sprekers hun kennis en ervaringen uit de financiële wereld delen met de student. Daarnaast worden er door verschillende bedrijven

Het programma ziet er als volgt uit (onder voorbehoud):

workshops gegeven. 9.00

Ontvangst met koffie en thee

Als thema van het RISK Finance Symposium 2008 is dit jaar gekozen

9.30

Opening van het RISK Finance Symposium

voor:

9.35

Lezing door de heer A. Ezinga, Plain Vanilla Investments

10.15 Pauze

Investing ‘after’ Subprime: What next?

10.30 Workshops door o.a. Rembrandt Fusies & Overnames 12.30

Lunch

Iedereen heeft er wel van gehoord; de krediet crisis, veroorzaakt door

13.30

Lezing door de heer F. Boom, Citigroup Markets & Banking

de zogenaamde ‘subprime’ hypotheken, die vanuit de VS effect heeft

14.10

Lezing Valuation

op de wereldeconomie. Maar wat voor effect heeft het nu precies

14.50

Afsluiting RISK Finance & Controlling Symposium

op bedrijven? Voor grote bedrijven wordt het steeds lastiger om

15.00

Borrel

overnames gefinancierd te krijgen, omdat banken, investeerders en bedrijven nu meer wantrouwend tegenover elkaar staan. Voor kleine

Het RISK Finance & Control Symposium wordt mede mogelijk gemaakt

ondernemers is het effect niet minder merkbaar. Eind januari maakte

door:

de Europese Centrale Bank bekend dat banken terughoudender zijn geworden in het verstrekken van leningen; vaak zijn de voorwaarden aangepast waaronder een lening verstrekt wordt. Zo eisen banken een steviger onderpand en zijn leningen onderhevig aan hogere interest en zwaardere betalingsvoorwaarden.

Multinational Cycle

-47-

---------------------------------------------------------------------------------------------

Voorverslag 7-10 oktober 2008

We zullen op dinsdag avond 7 oktober richting Amsterdam vertrekken, zodat we een vroege start kunnen maken. Van woensdag 8 oktober t/m

Ook dit jaar reist er een groep van 25 financiële masterstudenten af naar

vrijdag 10 oktober vinden de bedrijfsbezoeken plaats. Vrijdag 10 oktober

Amsterdam om bedrijven te bezoeken. We verblijven gedurende drie

eindigt het dagprogramma bij Heineken. Na de borrel zal dus iedereen

nachten in het Rho Hotel aan de Dam in hartje Amsterdam. Elk bedrijf

op eigen gelegenheid zijn weg naar huis kunnen vinden.

krijgt de kans om zich een dagdeel te presenteren op een formele en informele manier.

We verheugen ons op je deelname. Noteer deze dagen in je agenda en mail snel je CV naar ons email adres: [email protected]. Zodra er meer

Opvallend veel financiële studenten komen in eerste instantie terecht

vast staat zullen wij dat bekend maken op www.riskmultinationalcycle.

bij een bank, verzekeraar of consultant. Pas later ontdekken deze

nl

studenten dat multinationals ook veel groeimogelijkheden bieden. Op financieel gebied is er veel kennis aanwezig, wij willen dan ook met onze bedrijvendagen studenten hiervan overtuigen.

Nederland als klein landje heeft opmerkelijk veel grote multinationals. Hier willen wij ons dan ook op richten. We zullen zes grote multinationals bezoeken gedurende drie dagen. Elk van deze bedrijven zal, in de vorm van lezingen ofwel workshops, inzicht geven in recente grote financieel/ strategisch beslissingen. Dit om een indruk te krijgen van wat er zo al op de financiële afdeling speelt. Daarnaast zal er ook nog de mogelijkheid zijn om op een informele manier kennis te maken tijdens de lunch of diner/borrel.

De deelnemende bedrijven waar je tijdens deze dagen kennis kunt maken zijn: Akzo Nobel, Corus, Heineken, ING, Shell en TNT.

Trading Trophy Finance & Controlling Competition ---------------------------------------------------------------------------------------------

Voorverslag Voorronde Groningen: 24 november 2008

De beste 5-7 studenten zullen dan op 2 december de finale spelen

Finale Beursplein 5 Amsterdam: 2 decmber 2008

op het beursplein 5. Hier zal je dan strijden tegen de studenten uit de andere universiteitssteden. Aan het eind van de dag zal er 1 winnaar over

De Trading Trophy is een wedstrijd tussen studenten van verschillende

zijn die zich mag noemen tot ‘Best Dutch Student Trader’. Deze zal naar

universiteiten uit Nederland, zij gaan strijden om de titel ‘beste trader

alle waarschijnlijkheid een contract krijgen aangeboden door een van

van Nederland’. Vanuit de steden Groningen, Amsterdam, Rotterdam,

de handelshuizen.

Tilburg, Maastricht en Utrecht zullen studenten van de financiële studieverenigingen mee doen aan de Trading Trophy. Oxyor heeft een

De doelgroep voor de Trading Trophy is heel breed. Heb je interesse

handelssimulatie ontworpen die gebruikt wordt tijdens deze wedstrijd.

in handel, vind je de financiële wereld facinerend, ben je technisch

Punten waar naar wordt gekeken zijn onder andere winstgevendheid,

aangelegd op heb je een goed wiskundig inzicht? Dan kan je zeker

risico management, market awareness en client service.

deelnemen aan de Trading Trophy!! Dus denk je te beschikken over het talent om de beste trader van Groningen of zelf Nederland te worden

Door mee te doen aan de Trading Trophy krijgt de studenten de kans

of wil je een goed beeld krijgen over de werkzaamheden binnen

om zijn of haar talenten en bekwaamheden te laten zien op het gebied

handelshuizen, geef je dan zeker op voor de Trading Trophy. Houdt voor

van ‘traden’. Er zal gehandeld worden in equity waarbij alle scenario’s

het aanmelden de RISK Site en aankondigingen goed in de gaten.

mogelijk zijn. Deelnemers krijgen hierdoor een goed beeld van de werkelijke werkzaamheden in een dealing room.

Maar hoe gaat deze Trading Trophy er daadwerkelijk uitzien? Als eerst zullen er in iedere deelnemende stad kwalifiqatie rondes worden georganiseerd. Per stad kunnen maximaal 120 deelnemers meedoen aan een handelsronde van ongeveer 2 uur. Aan het eind van de dag worden alle resultaten met elkaar vergeleken en zullen de beste 5 tot 7 studenten worden uitgekozen. Voor de voorronde begint krijgen de deelnemers eerst nog een manual over het traden zelf en de bijbehorende terminilogie. In Groningen zal de voorronde plaats vinden op maandag 24 novermber.

Wie wil zich daar nu niet ontplooien? 

 

Kijk voor jouw ontplooiingskansen op www.ontplooien.nu

RISK

Banking Tour ---------------------------------------------------------------------------------------------

Voorverslag 9-14 november 2008

wereld zal er een bezoek worden gebracht aan de top van de banken en financiële instellingen in Nederland.

Tijdens de RISK Banking Tour gaan 25 studenten een week lang op bezoek

Door middel van presentaties, workshops, case studies en informele

bij verschillende financiële instellingen in Nederland. Van oorsprong

netwerkactiviteiten leer je de deelnemende bedrijven goed kennen en

speelt de week zich af in en rond Amsterdam. Ook dit jaar zal dit het

kan jij dat ene bedrijf contact leggen voor een waardevolle meeloopstage

geval zijn, maar als er interessante bedrijven buiten Amsterdam zijn zal

of zelfs voor die ene gedroomde vaste baan! Alleen de beste 25 studenten

er zeker ook een bezoek gebracht worden aan deze bedrijven.

kunnen deelnemen aan de RISK Banking Tour. De inschrijving start in oktober 2008.

De week zal plaatsvinden van zondag 9 tot en met vrijdag 14 november. Op zondag zal er afgereisd worden naar Amsterdam zodat het eerste

Binnenkort worden de eerste bedrijven bekend gemaakt waar we een

bedrijfsbezoek maandagochtend plaats kan vinden. De dagen bestaan

bezoek aan gaan brengen. Houd de website www.riskbankingtour.nl

uit twee delen. In de ochtend en de middag zal een bezoek gebracht

in de gaten! Daar zal ook de aanmeldingsprocedure bekend worden

worden aan een bedrijf. Om een goede indruk te geven van de financiële

gemaakt.

RISK

Beleggingsavonden

-51-

---------------------------------------------------------------------------------------------

Voorverslag Dit jaar komen er weer vier Beleggersavonden met interessante sprekers

heer Tostrams in 2002, 2004 en 2005 de Binck Bull&Bear award heeft

en bedrijven. Vanuit verschillende visies op het beleggen zal de kennis

gewonnen voor de beste voorspelling van de eindstand van de AEX

en ervaringen vanuit de financiële wereld gedeeld worden. Zeker in

index.

het huidige klimaat, waar we op de rand van een recessie staan en de AEX onder de 400 punten sluit, zal een verhelderende lezing of een

De andere twee avonden zullen worden ingevuld door APG en Kempen

uitdagende seminar geen overbodige luxe zijn. Hieronder volgt een

& Co. Twee bedrijven die zeker geen introductie nodig hebben. APG zal

compleet overzicht van de sprekers en indeling van de avonden.

een avond verzorgen over de alternatieve beleggingen binnen APG. Hieronder vallen onder andere commodities, private equity en hedge

Op 6 oktober zal naar alle waarschijnlijkheid gestart worden met

funds beleggingen. Deze alternatieve beleggingen gebeuren vaak

een lezing van Henk Keilman. Gerenommeerd venture capitalist en

in niet liquide en minder transparante markten. Dat maakt dit soort

investeerder en tevens één van de dragons in het populaire KRO-

beleggingen complexer dan de standaardproducten en het zal dus zeker

programma Dragon’s Den. Henk Keilman verdiende zijn eerste miljoen

de moeite waard zijn om deze avond bij te wonen.

met het opzetten van Holland Trust, een bedrijf dat financiële en

Kempen & Co zal gaan spreken over vermogensbeheer. Er zal gesproken

administratieve diensten verleend aan multinationals. Hierna richtte hij

worden over de werkwijze van Kempen & Co en waar de kansen en

zijn eigen investeringsmaatschappij RIG Investments op. In het begin

risico’s liggen in de huidige neergaande trend.

focuste RIG zich vooral op startup company’s, maar al snel volgden investeringen in grotere bedrijven (o.a. het Amerikaanse modehuis Gloria

Mochten er nog veranderingen zijn in de exacte invulling van de

VanderBilt). In 1998 maakte hij zijn fortuin toen hij het Amerikaanse

beleggersavonden dan worden deze up-to-date gehouden via onze

Telecombedrijf NetSource verkocht voor 200 miljoen euro. Nog steeds

website (www.verenigingrisk.nl/riskbeleggersavonden).

investeert Keilman in bedrijven, met name mediabedrijven en bedrijven die zich bezig houden met technologie en duurzame energie.

Hopelijk zie ik u allen op de Beleggersavonden

Een maand later, op 17 november, zal de avond in het teken staan van

Wouter Reiding

de technische analyse. Deze avond zal verzorgt worden door de Royce

Voorzitter RISK Beleggersavonden

Tostrams. Als technisch analist heeft de heer Tostrams onder andere gewerkt bij Robeco, IRIS en de ING bank. Hierna is hij voor zichzelf begonnen en heeft de Tostrams Group opgericht, een bedrijf dat beleggingsadviezen uitbrengt. Naast de betaalde adviezen schrijft hij columns voor verschillende media. Het is het vermelden waard dat de

Locatie: Het Newscafé

barst jij van ambitie? Instromen op drie niveaus: post hbo, Master en post Master Universitaire deeltijdopleidingen Interactieve en praktijkgerichte colleges op verschillende locaties Je opleiding wordt vergoed door je werkgever

Kom naar de open dag van onze accountancy- en controllingopleidingen op 8 november!

www.nivra-nyenrode.nl

Afgestudeerden

--------------------------------------Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde J.G. te Boome

MSc International Business and Management

B.H.C. ter Huurne

MSc BA Finance

R. Sturing

MSc BA Finance

I.H. Koch

MSc BA Organizational and Management Control

M. Visschers

MSc BA Finance

R. Hollema

MSc BA Business Development

S. Oosterveld

MSc BA Finance

Wijzigingskaart ---------------------------------Persoonsgegevens gewijzigd? Hierbij het verzoek om wijzigingen door te geven via de website [ www.verenigingrisk.nl ] of door deze kaart op te sturen naar: Postbus 800, 9700 AV Groningen. Bent u nog geen lid? Dan kunt u zich aanmelden op onze website of kom langs op de RISK Kamer (WSN Interimgebouw 0004).

Naam:

Emailadres:

Achternaam:

Studie:

Straat:

Afstudeerrichting:

Postcode:

Jaar van aanvang:

Plaats:

Bankrekening:

Telefoonnummer:

Plaats bank:

-53-

Agenda -------------------------------------------------------------------------

September 1

RISK Finance Event

4

RISK Tweedejaars Accountancy Event

4

RISK Openingsfeest

19

RISK Finance & Controlling Symposium

Oktober

2008

2008

6

RISK Beleggersavond 1

8

Start RISK Multinational Cycle

20

Halfjaarlijkse Algemene Leden Vergadering

November 11

Start RISK Banking Tour

17

RISK Beleggersavond 2

20

RISK Accountancy Dinner

24

FAN Trading Trophy

2008

of weet jij* een betere plek voor het echte werk? www.werkenbijpwc.nl

Assurance • Tax • Advisory

*connectedthinking © 2008 PricewaterhouseCoopers B.V. Alle rechten voorbehouden.

Big business, big bucks. Waar gaat het nu eigenlijk om in ons vak? Om de business? Om de bucks? Of om de klanten? Wij denken het laatste. Alles draait om onze cliënten. En ja, dan springen die A-merken het meest in het oog. De grootste bedrijven in hun sector. Beursgenoteerd, gerespecteerd, toppers. De wereld van het grote geld! Zijn we ook trots op. Maar er is nog zoveel meer om trots op te zijn. Onze kennis en ervaring. De manier waarop we die delen. De kwaliteit van onze dienstverlening. En onze cliënten dus. Ál onze cliënten. Ook de kleine bedrijven, met een sterke basis in de regio. Middelgrote ondernemingen met stevige groeiambities. En overheidsinstellingen, op nationaal of regionaal niveau. Bij Deloitte bedien je iedere cliënt op de toppen van je kunnen. Ook als de business en de bucks wat minder big zijn. Ervaar hoe het is om te werken in een organisatie die voorop loopt in service; en waarin je binnen de kortste tijd kunt gaan werken voor de mooiste klanten. Kijk op www.treasuringtalent.com en leer meer over de cliënten waarvoor jíj kunt gaan werken.

TreasuringTalent.com

big deal