in 2007
De laatste apartheid
2
De fles en het blad
H
ij is u vast opgevallen bij de viering van Missiezondag: de folder in de vorm van een schoonmaakfles. “Dalit, beult zich voor u af, bijna gratis, maar 100% racistisch”, was de uitdagende tekst. De folder was onderdeel van het campagnepakket voor Wereldmissiemaand dat elke parochie ontvangen heeft. De kerk in India stond dit jaar model voor de ondersteuning die de collecte van Wereldmissiedag geeft aan de plaatselijke kerken wereldwijd. Het blijft een uniek moment, jaarlijks in oktober, wanneer binnen die ene katholieke Wereldkerk alle plaatselijke parochies solidariteit betuigen met elkaar. Ze doen dat tweeërlei: in gebed en in materiële giften. Uniek is de manier waarop kerken inleggen naar vermogen en ontvangen naar behoefte. Voor de kerk in India zijn de dalits, de kastelozen, een grote zorg. In de rooms-katholieke kerk is 65% van de gelovigen dalit. Indira Gandhi, oud-premier van India, vroeg de bisschoppen eens waarom zij kwamen klagen over christen-dalits, terwijl in hun eigen kerk nog geen enkele dalit tot bisschop was benoemd. Sindsdien zijn er meer functies binnen de kerk voor dalits opengesteld en is er meer aandacht voor onderwijs en vorming. 2
Maar hoewel het kastestelsel formeel volgens de grondwet niet meer bestaat, blijft het in de dagelijkse omgang en gebruiken hardnekkig voortleven. We konden met onze campagne het probleem van de dalit-discriminatie niet oplossen. Wel hebben we hun leiders stem willen geven en in onze samenleving en kerk aandacht willen vragen voor een apartheidsstelsel waaronder meer dan 200 miljoen mensen lijden. Het jaar 2007 is verder voor Missio vooral het jaar geweest van de lancering van het nieuwe missieblad Missio Wereldwijd. Het blad kwam in de plaats van de twee tijdschriften die Missio voorheen uitgaf. De verschijning van het nieuwe blad is een vernieuwing van de missionaire informatievoorziening die wij in ons beleidsplan 2007-2009 voor ogen hebben. Het blad Missie-interActie, vooral gericht op pastoraal kader, wilden we verbreden tot een gezinsblad, met daarin ook aandacht voor de geloofsopvoeding van de kinderen.
De reportages en verhalen in het blad willen ‘een brug zijn tussen parochies en bisdommen wereldwijd’, zoals de visie in het beleidsplan omschreven staat. Zo willen wij middels dit nieuwe missieblad voor de komende jaren concreet vorm geven aan de missionaire bewustwording van de gelovigen hier. Uiteraard had Missio in 2007 ook de fondswervende taak solidariteit te vragen met onze medegelovigen in de derde wereld. Op welke wijze we daaraan gestalte hebben gegeven leest u in dit kleine jaarverslag. Zonder uw bijdrage zou dit alles niet mogelijk geweest zijn. Hartelijk dank daarvoor! Den Haag, juni 2008
Ben Pex mhm directeur Missio
3
Wereldmissiemaand: de laatste apartheid
D
e problematiek van de christendalits in India stond centraal in de Wereldmissiemaand. ‘Dalits’, ‘verstotenen’, zo noemen de kastelozen in India zichzelf. Zij voelen zich buiten de maatschappij staan, hun menszijn wordt ontkend. Kastemensen willen niet door hen aangeraakt worden uit vrees ‘onrein’ te worden. De onaanraakbaren mogen niet door hun wijken lopen of water putten uit hun bronnen. Zelfs in de kerk is sprake van discriminatie: dalits zitten achterin, gaan later ter communie en worden apart begraven. Terwijl het merendeel van de katholieken dalit is, zijn de meeste pastores uit de kasten afkomstig. “Wij dalits hebben rebellen nodig”, verklaart de Indiase jezuïet, pater Antony Raj in de brochure ‘De laatste apartheid’, die Missio ter gelegenheid van de Wereldmissiemaandcampagne heeft uitgebracht. De brochure geeft informatie over deze schrijnende, maar in ons land toch nog relatief weinig bekende vorm van discriminatie en onderdrukking. “Het gaat niet om rijk tegenover arm, het gaat om apartheid”, zegt Antony Raj, oprichter van een dalitbevrijdingsbeweging en nu hoofd van een vormingsinstituut, gelegen aan het veelbetekenende adres ‘Mandela Plein’. 4
“U ziet er intelligent uit. Waarom houdt u zich toch met die landlozen bezig? Bouw toch een school!” Dat zeiden de autoriteiten tegen de Indiase dalitpriester Lourdunathan Yesumarian. Hij is advocaat en directeur van een mensenrechtencentrum voor dalits. Verschillende keren is deze priester-advocaat gevangen gezet en gemarteld, maar hij blijft de belangen behartigen van de dalits. Door zijn inspanningen kunnen sinds kort ook christen-dalits profiteren van speciale regelingen voor achterstandsgroepen, waarvan zij voorheen uitgesloten waren. Toch is er nog een lange weg te gaan voordat de gelijkberechtiging een feit is. “Net als lepra-patiënten worden wij buiten de samenleving geplaatst. Wij zijn de sociale melaatsen”, aldus de priesteractivist. Op uitnodiging van Missio heeft jezuïetenpater Yesumarian in de wereldmissiemaand ons land bezocht.
Zijn bezoek heeft uitgebreide aandacht gekregen in de pers en tijdens de toernee van de mensenrechtenactivist langs de verschillende bisdommen maakt zijn relaas veel indruk. Een grote betrokkenheid onder de bezoekers kenmerkt de bijeenkomsten in de bisdommen. De priester-dalit is zelf ook onder de indruk van de indringende, soms zelfs emotionele ontmoetingen met het kerkelijk kader en vrijwilligers: “Jullie hebben me thuis laten voelen, voor een dalit heel bijzonder. Want in onze kaste-samenleving worden we stelselmatig afgewezen. Hier willen de mensen mij aanraken, een unieke ervaring voor een dalit.” Elke diocesane bijeenkomst heeft zo zijn eigen karakter. Als parallel met de economische situatie van de dalits komt in het bisdom Groningen de armoedeproblematiek in Nederland aan de orde. In bisdom Den Bosch wijst een deelnemer op een emotionele wijze op het dalit-gevoel onder Sinti’s en Roma’s. Voor de deelnemers aan de gezamenlijke maaltijd in het bisdom Haarlem is het onbegrijpelijk dat ook binnen de christelijke kerk kastedenken bestaat. In het bisdom Rotterdam geven de aanwezigen de dalit-voorman een persoonlijke wens mee. Zij bemoedigen de dalitpriester in het levensdoel wat hij zich
gesteld heeft: verandering brengen in het mensonterende kastedenken en uiteindelijk de bevrijding van de dalits bewerkstelligen. “Voor mij is dalit een geuzennaam”, stelt de priester-advocaat trots.
5
Een nieuw missieblad: Missio Wereldwijd
U
kunt hem bijna niet gemist hebben: ons nieuwe missieblad! Na het verschijnen van de eerste nummers van Missio Wereldwijd regende het complimenten. Het blad sprak aan, de kleurrijke manier waarop gewone mensen uit de wereldkerk hun verhaal vertelden. In het tijdschrift lezen we prangende reportages, beeldrijk geschreven en rijkelijk geïllustreerd. Geen wijsheden uit ivoren torens, maar verhalen van kerkwerkers aan de basis. Catechiste Chanda Pommathep vertelt hoe ze in het communistische Laos, waar vrijheid van godsdienst alleen op papier bestaat, probeert haar geloof uit te dragen. Ze bidt met de kinderen van
6
haar dorp en werkt op het rijstveld. Priester Peter Audu, Nigeria, probeert in zijn land, waar in het noorden de islamitische wet, de sjaria, is ingevoerd, een brug te slaan tussen christenen en moslims. En er is het verhaal van de zusters in Tanzania die zich inzetten om aan de gruwelijke traditie van de vrouwenbesnijdenis een einde te maken. Het tijdschrift volgt de kerkelijke kalender en zet de verhalen in het licht van een daarmee verbonden thematiek. Hoop is een terugkerend en belangrijk thema. In het voorjaarsnummer vertelt zuster Susan Rackozy hoe mensen in het door aids geteisterde Zuid-Afrika zich niet laten kennen
en inititatieven nemen om zichzelf en anderen te helpen: “Ze leven in de hoop dat het ooit beter wordt” In het laatste nummer van het jaar licht Kerstmis op als teken van hoop. Aids in Myanmar, de schrijnende kinderarbeid in Bangladesh, hongersnood in Zimbabwe. Waar alle uitzicht verloren lijkt, zorgen kerkmensen voor licht in de duisternis. Het zijn niet alleen trieste verhalen die we lezen. We lezen over de vreugde van het geloof, over de jonge Colombiaanse kerk die ‘de samba danst’. We ontmoeten mensen die juist in die moeilijke omstandigheden de kracht vinden om het leven nieuwe inhoud te geven. In het Pinksternummer lezen
we hoe mensen geraakt worden door de Geest en de diepe vreugde die ze daardoor ervaren. Het vakantienummer laat ons genieten van de vruchten van ons werk. Het genot van Afrikaanse kunst, van stilte en spiritualiteit, maar ook van vrij zijn om te bouwen aan onderlinge relaties. Het verschijnen van het nieuwe blad heeft enthousiaste reacties opgeroepen. ‘We willen missionaire geloofsgemeenschap zijn. Niet alleen wereldwijd, maar ook lokaal. Missio Wereldwijd is daarbij een goede ondersteuning.’ – Kardinaal Simonis ‘Ik ben onder de indruk van de heldhaftige manier waarop kleine, eenvoudige mensen zich inzetten voor de zending van Christus in onze wereld. Missio Wereldwijd is een journaal van de groeiende Kerk’ – Jan van Lier, Haaren ‘De kleur is al een hele verbetering. Het is allemaal bij de tijd en er staan interessante artikelen in.’ – Jan van Luijk mhm, Oosterbeek
7
Het is niet allemaal ‘zware kost’ in Missio Wereldwijd. Elk nummer geeft een smakelijk recept uit de wereldkeuken, maar ook voer voor puzzelaars. Er zijn korte berichten uit de wereldkerk en mooie panoramafoto’s in de momentopname. Om Missio Wereldwijd bekend te maken heeft elke parochie driemaal een pakket gratis nummers ontvangen. Deze marketingcampagne heeft ervoor gezorgd dat de naam Missio in de parochies meer zichtbaar is geworden. Waar onmiddellijk enthousiasme was over inhoud en vorm van het nieuwe blad, vertaalde zich dat aanvankelijk nog niet in een stortvloed van abonnementen In de loop van het jaar echter verdubbelde het aantal abonnees tot het respectabele aantal van 4500. Missio zal zich inspannen om dit aantal in de komende jaren verder uit te bouwen.
Kinderen
hoop van Pasen, het ‘in vuur en vlam’ raken vanuit het Pinksterverhaal, het vrij zijn om te genieten in de vakantietijd, het leven van de dalit-kinderen in het kader van de Wereldmissiemaand en de verwachting van Kerstmis. Naast korte informatieblokjes en bijbelverhalen was er steeds een puzzel/ prijsvraag om de interactie met de kinderen te bevorderen.
In het eerste nummer van Missio Wereldwijd waren drie pagina’s, in de overige nummers telkens vier pagina’s ingeruimd voor kinderen. De inhoud richtte zich op de thematiek van het betreffende nummer en de op handen zijnde kerkelijke feestdagen. Zo ging het achtereenvolgens over de betekenis van bijbelverhalen, de
Voor aanvullende suggesties konden de kinderen steeds terecht op www.klap.net De kinderwebsite mocht zich ondanks het verdwijnen van haar papieren zusje, het voormalige kindertijdschrift, verheugen in een constant hoog bezoekersaantal van ruim 1000 per dag.
8
Acties
N
aast de actie van Wereldmissiemaand kent Missio twee jaarlijks terugkerende acties ter ondersteuning: het sponsorprogramma ‘Neem een student voor uw rekening’ en de ‘Actie Kinderkans’. Dank zij uw gulle gaven kon Missio in 2007 de volgende projecten steunen.
Sponsorprogramma Via dit programma ondersteunen sponsors priesteropleidingen en theologische opleidingen voor leken in de derde wereld. In 2007 waren er bijna 600 vaste contribuanten. Via het Sint-Petrus Apostelwerk in Rome werden mede dankzij hun bijdragen 16 instituten gesubsidieerd. Verder ging er een bijdrage ging naar priesteropleidingen in Brazilië waaraan in 2005 speciale aandacht was gegeven. De totale bijdrage aan het fonds bedroeg 643.966 euro. Vanuit de mailingactie vlak voor Kerstmis werden aanvullend beurzen van Indiase seminaristen gesubsidieerd.
Actie Kinderkans Begin oktober stond Wereldmissiedag van de Kinderen op het collecterooster. De opbrengsten van de kerkelijke inzamelingen en van de mailingactie worden toebedeeld aan projecten van het Kinderfonds, het Pauselijk Missiewerk van de Kinderen, in Rome. Op aanvraag van dat Kinderfonds heeft Missio in 2007 aan 47 kinderprojecten steun verleend voor een totaal bedrag van 227.000 euro. In 2004 is Missio een kindersteunprogramma begonnen waarbij sponsors maandelijks een vast bedrag kunnen overmaken om de kinderprojecten te steunen. In 2007 hebben 346 sponsors deelgenomen aan deze actie voor een totaalbedrag van ruim 17.000 euro. Actie Kinderkans is speciaal gericht op kinderen in kansarme situaties, zoals gehandicapte kinderen, weeskinderen, straatkinderen en kinderen die bedreigd worden door oorlog, dwangarbeid, drugs en de seksindustrie. De gelden uit het fonds gingen in 2007 met name naar: straatkinderen in Brazilië, weeskinderen in Zuid-Afrika en Kenya en gehandicapte kinderen op de Filippijnen. 9
Wereldmissiemaand
Op basis van de Wereldmisiemaandcampagne was er speciale steun voor dalitweeskinderen, slachtoffers van de tsunami. Na de zomermailing kwam veel respons op de actie voor een zomerkamp voor Palestijnse kinderen, slachtoffers van het geweld in het Middden-Oosten.
Uit de opbrengst van de kerkcollecte voor Wereldmissiemaand en de girobijdragen van donateurs ging via het fonds voor de Geloofsverbreiding ondersteuning naar de kerk in Togo, Bosnië Herzegovina en Turkmenistan. De totale bijdrage aan het Fonds Geloofsverbreiding bedroeg 791.041 euro. Naast deze steun aan het internationale fonds ging er, onder meer vanuit de Kerstactie, rechtstreekse steun naar verschillende projecten. Er was steun voor geloofsgemeenschappen: in Brazilië voor het herstel van kapellen; en India voor de voorzieningen om als gemeenschap bij elkaar te komen: een waterpomp en toiletgroep. Bovendien werden vormingsprojecten gesteund, onder meer de bouw van een studiezaal in India, een bijbelpromotieprogramma in ZuidAfrika en een bijdrage voor bezoek van diakens in Namibië en Zimbabwe. In Pakistan werd een theologiecursus voor leken gesteund.
Een overzicht van de projecten is op aanvraag bij Missio verkrijgbaar.
10
Dienstreis Wereldmissiemaand heeft hij de slums bezocht waar In maart heeft medewerker Gerard Damen ter voorbereiding van de Wereldmnissiemaand een dienstreis gemaakt naar Tamil Nadu in het zuiden van India. Hij heeft daar projecten bezocht van de jezuïeten en de congregatie DMI die betrekking hebben op vrouwenbewustwording en scholing. Ook aan het tsunamirampgebied is een bezoek gebracht om het opbouwwerk aldaar in kaart te brengen. In verschillende steden
de dalits wonen. Foto’s gemaakt tijdens een eucharistie in een dalitparochie leidde tot het motief voor de Wereldmissiedag-poster: een dalitvrouw in gebed waaruit zowel de spiritualiteit als de kracht van verzet sprak om de levenssituatie van de dalits te verbeteren.
Brochure ‘De laatste apartheid’ Alle parochies hebben een brochure ontvangen met informatie over de situatie van de dalits. Naast feiten en cijfers over de dalits wordt daarin uitleg gegeven van het postermotief. Uitgebreid wordt stilgestaan bij het werk van de ‘rebellen’, de jezuïeten die de positie van de dalits in kerk en samenleving willen versterken. Naast de zichtzending zijn er nog 4000 brochures besteld. 11
Financiën Rekening van baten en lasten INKOMSTEN UIT EIGEN FONDSENWERVING Collecten Mailingacties Studiebijdragen Giften en schenkingen Nalatenschappen
2007
2006
376.070 691.331 117.957 226.139 1.139.867
388.342 669.138 134.772 185.032 736.340
Totaal baten uit eigen fondsenwerving
2.551.364
2.113.624
95.707 167.445 263.152
92.713 179.312 272.025
10% 2.288.212 =====
13% 1.841.599 =====
Resultaat beleggingen Overige baten en lasten
100.620 2.143
106.991 2.737
Totaal beschikbaar voor de doelstelling
2.390.975
1.951.327
Kosten eigen fondsenwerving Directe wervingskosten Uitvoeringskosten eigen organisatie Totaal kosten eigen fondsenwerving In procenten van baten uit Eigen fondsenwerving Beschikbaar uit fondsenwerving
12
BESTEDINGEN
2007
2006
Doelstelling voorlichting en educatie Eigen activiteiten Verstrekte subsidies Uitvoeringskosten
70.365 325.217 251.167
61.863 133.110 268.967
Doelstelling Internationale solidariteit Subsidies aan door Rome voorgedragen projecten Overige project subsidies
1.626.982 164.340
1.663.321 106.810
Totaal besteed aan doelstellingen Tekort/overschot
2.438.071 - 47.096
2.234.071 - 282.744
Activa Materiele vaste activa Beleggingen Vorderingen Liquide middelen Totaal
2007 2.936 3.561.790 388.450 902.794 4.855.970
2006 6.604 3.561.082 461.003 1.337.516 5.366.205
Passiva Bestemmingsreserve Continuiteitsreserve Bestemmingsfondsen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal
852.083 831.327 156.356 41.803 1.077.990 1.896.411 4.855.970
907.720 827.659 151.483 26.803 1.516.137 1.936.403 5.366.205
Balans per 31 december
Wat zeggen de cijfers?
D
e inkomsten uit collectes en mailingacties zijn nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking met het voorgaande jaar. Het kostenpercentage schommelde in de jaren 2001 tot 2006 tussen 13% en 17%. Het daalde in 2007 tot 10%, voornamelijk vanwege de hoogte van de nalatenschappen. De hoge kosten voor educatie hadden te maken met het opstarten van het
nieuwe blad Missio Wereldwijd. Er is een promotiecampagne gevoerd via advertenties in de media en door middel van uitdeelacties in de parochies. In alle parochies zijn van het eerste nummer 70 exemplaren per parochie gratis uitgedeeld en vervolgens van het tweede en derde nummer 35 exemplaren per parochie.
Doelstelling Internationale solidariteit Theologische opleidingen € 519.024 Kerkopbouw € 833.548 Kinderen € 274.410 Overige € 164.340
Onderscheidingen
I
n 2007 is driemaal de Pauline Jaricot-onderscheiding uitgereikt. Deze onderscheiding, een mooie bronzen penning en een oorkonde, is genoemd naar de grondlegster van de wereldwijde Missio-organisatie, de Francaise Pauline Jaricot (17991862). De door haar in Lyon gestichte lekenbeweging voor de wereldwijde steun aan missionarissen, werd in 1822 overgenomen door de Kerk onder de naam Pauselijke Missiewerken. 14
Op 14 april werd de onderscheiding uitgereikt aan de Oudenbossche zuster Catharine Hergaarden (93). De zuster van de Franciscanessen van SintAnna ontving de onderscheiding voor haar jarenlange vertaalwerk van de correspondentie van priesterstudenten en voor de derdewereldacties die zij vanuit haar missie-ervaring op touw heeft gezet.
In het brabantse dorpje Riel kregen twee zelatrices op Wereldmissiedag de Pauline Jaricot-onderscheiding uitgereikt. Het betrof Catharina Schipperen-van Tilborg (56) en Henrica Lapien-Timmermans (52). Beide dames kregen de onderscheiding uitgereikt uit handen van de nieuwe Bredase bisschop Mgr. Van den Hende. Ze kregen de onderscheiding vanwege hun 20-jarig jubileum als zelatrice voor de Wereldkerkbijdrage.
Missio in 2007 De laatste apartheid Verkort jaarverslag, ontleend aan de officiële jaarrekening 2007. Deze is op aanvraag bij de organisatie verkrijgbaar en voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. Uitgave: Missio, juni 2008
Algemeen gironummer 8725 t.n.v. Missio, Den Haag
Missio maakt deel uit van het internationale solidariteitsnetwerk van de katholieke kerk.
omdat je gelooft! Contactgegevens Laan van Nieuw Oost Indië 191 Postbus 93140 2509 AC Den Haag Telefoon 070-304 74 44 Fax 070-381 83 55 E-mail
[email protected] Website www.missio.nl Website kinderen www.klap.net
Doelstellingen Missio richt zich met name tot de katholieke gemeenschap en stimuleert betrokkenheid en kennis omtrent missie en dialoog. Missio wil een brug zijn tussen bisdommen en parochies wereldwijd. Solidariteit in geloof en daad met parochies ginds staat centraal. Missio is de algemene werknaam van ‘Pauselijke Missiewerken Nederland’.
15
Hoe u goed kunt doen door iets na te laten
Overweegt u om na uw dood een goed doel te ondersteunen? Betrek dan ook Missio in uw nalatenschap. Missio is de roepnaam van Pauselijke Missiewerken Nederland. Met uw nalatenschap ondersteunt u het wereldwijde missiewerk van de katholieke kerk. Missio is door de belastingdienst erkend als goed doel. De successierechten zijn nihil. Overlegt u met uw notaris of neemt u contact met ons op.
2
