Impressie management congres NVSHV In het Admiraal de Ruyter ziekenhuis in Goes is op 30 november een dag voor managers SEH georganiseerd. De voorzitter van de Raad van Bestuur drs. H.A. Huybert opende het congres. Hij vindt dat acute zorg van levensbelang is. Voor een ziekenhuis is acute zorg de peiler van het voortbestaan. Managers SEH’s worden de laatste jaren overspoeld met
veel ziekenhuissluitingen. Om de dunbevolkte gebieden
rapporten van o.a. Inspectie en Gezondheidsraad. Wat
van zorg te garanderen heeft men Critical Acces Hospi
is de rode draad in al deze rapporten? Waar moeten we
tals (CAH’s) opgericht. Dit zijn instellingen met maximaal
serieus aandacht aan besteden? Over dit onderwerp
25 bedden, een gemiddelde ligduur van minder dan 96
sprak drs. Cees Postema, Scientific Adviser bij de Ge
uur en een 24-uurs beschikbaarheid van spoedeisende
zondheidsraad en medeauteur van het rapport “De basis
zorg. Inmiddels zijn er ongeveer 1.300 CAH’s. Deze
moet goed”.
ziekenhuizen spelen een vitale rol in de gemeenschap pen. Uit recent onderzoek blijkt dat CAH’s slechter
“Dichtbij als het kan, iets verder weg als het moet”, dat is het uitgangspunt in de moderne spoed eisende hulp. Snelheid is nog steeds van groot belang, maar het is niet langer de enige maatstaf voor kwaliteit. Soms zijn patiënten beter af wanneer ze naar een iets verder weg gelegen ziekenhuis worden gebracht, dat hen direct de noodzakelijke specialistische hulp kan bie den. De afdeling voor spoedeisende hulp hoeft dus niet in elke vorm van zorg te voorzien. Goede en doelmatige acute zorg is gebaat bij een combinatie van gespreide basiskwaliteit en geconcentreerde specialisatie, met als leidraad voor de taakverdeling tussen ziekenhuizen de wettelijk vastgestelde normen voor bereikbaarheid. In dat kader heeft de werkgroep Breedveld in 2009 voor gesteld om drie typen SEH’s te onderscheiden: complete SEH’s in universitaire centra, profiel-SEH’s in ziekenhui zen met afdelingen voor gespecialiseerde zorg in de achtervang en basis-SEH’s, die in principe bedoeld zijn voor reanimatie, stabilisatie. In het rapport is het aantal minuten waarbinnen een specialist aanwezig moet zijn op de SEH, niet bepaald. Deze tijdsnorm moet bepaald worden door de wetenschappelijke verenigingen. Buitenlandse acute-zorgsystemen
Cora Hoffmann, voorzitter Managementcongres en
In het rapport heeft men gekeken naar ervaringen in Eu
Cees Postema, Scientific Adviser Gezondheidsraad
ropa en de VS. In de VS kreeg men in 1977 te maken met
RIAGE
4 | 2012 17
scoren dan niet CAH’s. Ze scoorden beduidend slechter
Kamer op het advies “De basis moet goed”, over de
bij de behandeling van acuut myocardinfarct, hartfalen
benodigde achtervang bij een SEH.
en longontsteking: van al deze aandoeningen was de 30 dagen-sterfte in de CAH’s significant hoger.
De minister wil weten wat invoering van de voorgestelde normen betekent voor de ziekenhuizen. Ze denkt dan
In vrijwel alle besproken buitenlandse publicaties over
onder meer aan de praktische haalbaarheid in termen
de organisatie van spoedeisende hulp wordt gecon
van personeel en aan de gevolgen voor de bereikbaar
stateerd dat het praktisch ondoenlijk is om alle zorg
heid. Verder vraagt ze zich af of invoering van deze nor
overal gelijkelijk ter beschikking te stellen. Het meest
men daadwerkelijk tot de gewenste kwaliteitsverbete
opvallend bij het vergelijken van buitenlandse systemen
ring leidt en of deze opweegt tegen de kosten en tegen
van spoedeisende hulp is daarnaast het pleidooi dat de
de eventuele verminderde bereikbaarheid. Voordat zij
organisatie ervan regionaal moet worden ingebed. Ver
beslist, wil de minister eerst een rapportage laten maken
der hebben veel landen de laatste jaren het specialisme
waarin deze vragen worden beantwoord.
SEH-arts als zelfstandig specialisme erkend en dit in het spoedeisende zorgsysteem opgenomen.
Discussie In de zaal ontstaat een interessante discussie. De rap
Wat tot slot nog opvalt bij de bestudering van buiten
porten komen, maar worden niet in de praktijk gebracht
landse acute-zorgsystemen is dat, net als in ons land, de
en niet uitgevoerd. Door al deze rapporten zie je dat
volume-kwaliteitsdiscussie daar wordt gevoerd. Onvol
ziekenhuizen afspraken maken met zorgverzekeraars,
doende volume leidt tot onvoldoende kwaliteit, zo is
bijvoorbeeld: wie doet de heupoperaties in de regio?
vaak de bevinding.
Ziekenhuizen gaan fuseren en sluiten SEH-afdelingen van de kleinere ziekenhuizen.
Hoe nu verder? Op 1 maart 2012 reageerde de minister van Volksge
Er wordt opgemerkt dat in het ROAZ een groot aantal
zondheid, Welzijn en Sport in een brief aan de Tweede
ziekenhuisdirecteuren zitten, maar er worden geen beslissingen genomen. De heer Postema beaamt dat het ROAZ regionaal werkt en elke regio zijn eigen invulling geeft. Een aantal hoofden geeft aan, dat ziekenhuizen de zorgverzekeraar als bedreigend zien. Door de inbreng van zorgverzekeraars zullen er steeds meer rapporten komen. Hier reageren een aantal collega’s op. Als je met een goed plan komt bij de zorgverzekeraars, zijn ze bereid te luisteren en het plan uit te voeren met financi ële steun. De Spoedopvang in België Philippe Fortain, hoofdverpleegkundige Spoedgevallen dienst AZ Maria Middelares-St.Jozef uit Gent, vertelt over de opvang van spoedgevallen in België. In België zijn alle ambulances (type 112) bemand met twee ambulanciers. Zij hebben minimaal een basisop leiding gevolgd van 120 uur theorie in een provinciale school, met aansluitend een stageperiode van 40 uur op ziekenwagen en MUG (Mobiele Urgentie Groep). Ook verpleegkundigen met Beroepstitel Spoed en Intensieve Zorg mogen op een 112 ambulance rijden. Ambulanciers zijn bevoegd om met een AED te werken, om medicinale zuurstof toe te dienen en alle gewone EHBO-handelingen
Philippe Fortain, hoofdverpleegkundige
te verrichten. De verpleegkundigen mogen intuberen
Spoedgevallendienst in Gent
en een isotone oplossing toedienen. Andere geneeskun dige handelingen mogen zij alleen verrichten als een
18
4
| 2012
RIAGE
arts hen er opdracht toe geeft, door middel van zijn aanwezigheid, of door een “staand order”, een protocol dat beschrijft in welke situatie een verpleegkundige een bepaalde handeling mag doen. De MUG is een gespe cialiseerde eenheid die in België ingezet wordt bij de dringende geneeskundige hulpverlening. De MUG is deels gelijkwaardig aan het Nederlandse Mobiel Medisch Team. Alleen zijn er veel meer MUG’s dan MMT’s en verschillen de inzetcriteria enorm. Er zijn 100 erkende MUG-locaties in België. Een MUG-team bestaat uit een urgentiearts en een urgentieverpleegkundige. Bijna alle MUG-teams vertrekken per auto uit een ziekenhuis. Wat komt er op je af als er een ramp gebeurt?
Deelnemers
Victor Hakkenberg Van Gaasbeek, manager SEH in het AMC, vertelde over de opvang van kinderen met kool monoxide intoxicatie, ongeveer 1,5 jaar geleden.
huis waarvan de impact groot was. In 2010 viel door
Het incident gebeurde in een gebouw in Amsterdam
brand in de traforuimte van de energiecentrale van het
waar een kinderdagverblijf is gevestigd.
HagaZiekenhuis de noodstroomvoorziening voor langere
De hoge concentratie koolmonoxide kwam aan het
periode uit. De woonflat van het ziekenhuis, waar de
licht, nadat twee bouwvakkers onder het kinderdagver
traforuimte is gehuisvest, moest worden ontruimd en
blijf onwel waren geworden. Het ambulancepersoneel
patiënten, die afhankelijk waren van bewakings- en/of
vertrouwde het niet en waarschuwde de brandweer, die
medische apparatuur werden geconcentreerd op de OK,
vervolgens metingen deed. Vanwege een verhoogde
recovery en de hartbewaking. In totaal werden tien pa
concentratie ook bij het kinderdagverblijf werd vervol
tiënten overgeplaatst naar andere ziekenhuizen. In zeer
gens besloten om alle kinderen naar een ziekenhuis met hyperbare tank te brengen. Het AMC kreeg de melding dat er zeven kinderen naar de SEH zouden komen. Voor deze zeven kinderen stonden kinderartsen klaar. De hyperbare tank werd juist die dag gereviseerd. In plaats van 7 worden alle 42 slachtoffers naar het AMC vervoerd. Kinderen van 1-4 jaar, zonder gegevens, waarbij de begeleidsters ook geen informatie hadden meegenomen. Dat werd een behoorlijke logistieke en administratieve ramp. Ook de eerste opvang was daar niet op berekend en liep enige tijd achter de feiten aan. Wat wel goed verliep was de opvang van de ouders en identificatie door middel van foto’s van de kinderen. Achteraf was het niet nodig geweest om alle kinderen naar een ziekenhuis te brengen, en was evacuatie naar een naastgelegen schoollokaal voldoende geweest. Een adviseur gevaarlijke stoffen (GAGS) had dit advies kun nen geven. Sindsdien is er gewerkt aan verbetering van het Chemisch Biologisch Radiologisch en Nucleair (CBRN) protocol en aan de regionale gewondenspreiding? Toch weer een wijze les. Calamiteiten in het HagaZiekenhuis
Victor Hakkenberg Van Gaasbeek, manager SEH in
Artze Prins, sectormanager acute zorg in het HagaZie
het AMC
kenhuis vertelde over twee calamiteiten in het zieken
RIAGE
4 | 2012 19
geving via twitter hierover was sneller dan de afdeling communicatie van het ziekenhuis de media kon inlich ten. Door social media gaat berichtgeving snel, heel snel. Het is van belang dat de medewerkers zich houden aan gedragscode, om de privacy van patiënten en fami lie te waarborgen. Bij de genoemde calamiteit leidde dit niet tot problemen, maar de wereld qua communicatie is met de komst van social media veranderd in vergelijking met tien jaar geleden, toen je vele uren later met een persbericht kwam richting de media. In het HagaZiekenhuis treedt nu bij een calamiteit de incident- en crisisprocedure in werking. Social media (twitter-facebook) voor de monitoring en analyse, onze website voor de nieuwsberichten en een blog spelen daarbij een prominente rol en wordt voortdurend geupdate. Media wordt daar ook naar verwezen. Van binnen naar buiten: hebben we er nog invloed op? Sociale media heeft een invloed op de gezondheidszorg; dat wordt meer en meer duidelijk. In het Hagaziekenhuis Roy Johannink MCDm, senior adviseur
zien we wat de effecten zijn van sociale media bij twee
beleid en onderzoek VDMMP
calamiteiten. Steeds meer voorbeelden geven aan dat pa tiënten, betrokkenen en ook medewerkers actief in hun eigen sociale omgeving; en ook openbaar reageren op of
korte tijd zijn diverse (hulp)organisaties zoals brand
informeren over situaties op de spoedeisende hulp. De
weer, GHOR, ambulancedienst, nutsbedrijf in het zieken
mogelijkheden die sociale media hen daartoe geven zijn
huis ter plaatse en kan je de regie over de communicatie
er ook te over, denk aan de sociale netwerken als Hyves,
verliezen. Van belang is dat je als organisatie transparant
Facebook, LinkedIn, en Twitter maar ook de foto- en
bent en up to date, dit is gemakkelijk gezegd maar kost
videosites als YouTube, Flickr, en Pinterest. Hoe gaan we
in de praktijk veel energie.
om met deze ontwikkeling? En wat melden medewerkers over hun werkzaamheden op de spoedeisende hulp, op
In 2012 moesten patiënten geëvacueerd worden van de
bijvoorbeeld Facebook of Twitter? Maken ze nog wel een
IC vanwege een waterlekkage aan het dak. De bericht
heldere scheiding tussen privé en werk? En hoe gaan we om met patiënten en betrokkenen die hun ongenoegen (of genoegen) uitten op sociale media? Is het ook moge lijk om profijt te hebben van deze informatie op sociale media? Moeten we 24 per 7 de sociale media monitoren? Roy Johannink vraagt aan de deelnemers wie er gebruik maakt van Social Media. LinkedIn heeft de hoogste score bij de deelnemers. Zijn tweede vraag is: “Wat melden medewerkers over hun werkzaamheden op bijvoorbeeld Facebook of Twit ter?” Dit is een vraag die veel discussie oproept. Het blijkt dat een aantal leidinggevenden de medewerkers volgt op Twitter en facebook. Voorbeeld: een medewer ker die in de nachtdienst zit, meldt zich ziek. De vol gende dag ziet de leidinggevende dat deze medewerker
Pauze
de halve nacht berichten op Facebook heeft gezet. Hier
20
4 | 2012
RIAGE
volgt natuurlijk een pittig gesprek over. Ook kun je op
op sociale media, wat zorgde voor eigen waarheden.
Twitter zien dat er dure apparatuur in het toilet valt en
Uiteindelijk ontstonden diverse sites waarop de foto’s
hiervan foto’s op Facebook worden geplaatst. De naam
werden bediscussieerd. De taak van de overheid wordt
van het ziekenhuis wordt hierbij vermeld. Roy stelt dat
om deze initiatieven te ondersteunen of zelf te beoorde
sociale media nuttig kan zijn voor een ziekenhuis. Wel
len welke informatie gevalideerd is.
moet het ziekenhuis een gedragscode opstellen waarin
Volgens Roy gaat dit een nieuwe trend worden in infor
de privacy van patiënten en medewerkers gegarandeerd
matieland. Werken met deze drie opties. Een: de infor
zijn. Bij sollicitaties raadplegen managers de sociale
matie is gevalideerd door de overheid of een samenwer
media bij het zoeken naar medewerkers. Je kunt veel
kingspartner. Twee: de informatie is gefalsificeerd, en
nuttige informatie over de sollicitant vinden.
de laatste opties is dat we (met elkaar) bezig zijn aan het onderzoeken of de informatie waar is. Een mooie
Bij een ramp gaan de managers van de SEH niet in op
ontwikkeling, zodat we met elkaar weten wat de waarde
berichten die via de sociale media lopen. Er worden
van de informatie is. Misschien moeten we allemaal deze
voorbeelden gegeven van berichten, waarbij grote aan
vraag maar in ons achterhoofd houden met het doorstu
tallen gewonden zouden zijn. Bijvoorbeeld: Trapincident
ren van berichten: is het gevalideerde informatie of niet?
Utrecht, ramp Turkish Airlines. Een aantal SEH’s heeft na berichten in de sociale media opgeschaald wat achteraf
Frans de Voeght sloot het managementcongres af en be
helemaal niet nodig bleek. Conclusie, maak bij het
dankte Wim Goudswaard, manager SEH, voor de gastvrij
inschakelen van het ZiROP geen gebruik van de sociale
heid, waarna men onder het genot van een drankje en
media, maar wacht de berichten van de GHOR af.
hapjes verder kon netwerken.
Sociale media heeft twee functies. Functie één: sociale media zijn communicatiemiddelen. En functie twee: so ciale media zijn een informatiebron. Deze twee functies hangen nauw met elkaar samen. Om met een eenduidige boodschap naar buiten te kunnen komen is afstemming over informatie cruciaal, zowel intern als met de betrok ken (externe) partners. Het gebruik van sociale media als informatiebron is nog lang niet overal binnen organi saties vanzelfsprekend. Vraag maar eens binnen een veiligheidsregio: wie verzorgt de monitoring van sociale media van de gezondheidsprocessen? Grote kans dat dit niet structureel is geborgd. Toch vormen sociale media een informatiebron voor de acute en publieke gezondheidszorg. Informatie over het aantal slachtoffers die bepalen of er een extra druk komt op de acute gezondheidszorg. Informatie over het ziektebeeld dat zich over ons land langzaam aan het ver spreiden is. Of een gerucht over een overleden slachtof fer in een ziekenhuis na een groot incident. Bij dit alles is er één zeer belangrijk aandachtspunt. Sociale media kenmerken zich onder meer door geruchten en onwaar heden. Overheden kunnen en mogen daar uiteraard niet in meegaan, want de kernopdracht van de overheid blijft nog altijd: 100% betrouwbare informatie. Het wordt daarom meer en meer belangrijk om snel te achterhalen welke informatie waar is en welke niet. Zo bleken foto’s van de storm Sandy in New York die soms vrij echt leken door talloze mensen en media te worden
Frans de Voeght, voorzitter NVSHV
doorgestuurd. De foto’s leidden veelal een eigen leven
RIAGE
4 | 2012 21
