Ilse Dewitte 1

27-4-2015

Doelgericht en spelenderwijs gedrag veranderen bij kinderen met ADHD M. Danckaerts I. Dewitte

ADHD : DE CONTROVERSES • Gedrag = wilscontrole of door omgeving • Opvoedingstekorten zijn oorzaak • Er worden teveel diagnoses gesteld • ADHD is normaal • Medicatie is gevaarlijk • Medicatie als prestatieverbeteraar mei 2015

 ADHD = 75% genetisch

bepaald  Opvoedingstekorten zijn

vooral gevolg  Ernstig disfunctioneren is

criterium  ADHD is ernstig risico  Medicatie beperkt het risico  Medicatie enkel indien ernstig

[email protected]

ADHD IS ERNSTIG RISICO ADHD  Aandachtsproblemen  Hyperactiviteit  Impulsiviteit

+

Leiden naar

Comorbiditeit  Gedragsproblemen  Leerproblemen  Angst- en stemmingsproblemen

Persoonlijk lijden  Laag zelfwaardegevoel  Ongelukken, verwondingen  Roken, middelengebruik  Delinquentie School/ werk  Beperkte leervorderingen/ schools falen  Moeilijkheden op werkvloer Thuis  Gezinsstress  opvoedingsvaardigheden Sociaal  Vrienden afstoten  Relatieproblemen

 Tics en autisme mei 2015

[email protected]

Ilse Dewitte [email protected]

1

27-4-2015

ADHD als “hersenontwikkelingsstoornis” • Sommige delen blijken “onderontwikkeld” • Andere delen blijken “overontwikkeld”

mei 2015

[email protected]

ADHD ALS EXECUTIEVE FUNCTIESTOORNIS

mei 2015

[email protected]

Aandacht Starten Prioritiseren (Bij-) Sturen Corrigeren Werkgeheugen Inner speech

ADHD ALS INHIBITIESTOORNIS

• Voor de hand liggende reacties niet kunnen tegenhouden • Onvoldoende remming mogelijk bij externe bijsturing • Te snel antwoorden, vooraleer “denkactiviteit “ kan plaatsvinden

mei 2015

[email protected]


2

27-4-2015

ADHD ALS MOTIVATIESTOORNIS

Geen uitstel verdragen Geen geduld hebben Snel iets saai vinden Beloning moet onmiddellijk Externe motivatie nodig

tijd

Effect van beloning in functie van de tijd mei 2015

[email protected]

ADHD als tijdsperceptiestoornis Naarmate tijdsverloop langer is, is de fout op de inschatting ervan bij personen met ADHD groter Kan mee aan basis liggen van aversie voor uitstel… En ook van - te laat komen - teveel plannen - last minute werken mei 2015

[email protected]

ADHD ALS TOESTANDSREGULATIESTOORNIS GFP ERP strength in µV

P300 G:\MM6\MM_P1\Tn148.DAT

6.0

P1 4.0

N1

2.0

0.0 - 0.1

0.4

0.9

1.4

1.9

Cue P300 +7.0 µV

••• •••••• •• ••^•••• •••• • •••• •• • ••

cue A P1

N1

distractor 0.1

0.25

Posterior Cue P300 Sources

Activity ->

0.4 s

-7.0 µV

back

- niet- optimale “activatietoestand” - constante “onderstimulatie” - inkomende prikkels moeten voldoende krachtig zijn - overbeweeglijkheid helpt om subactivatie op te krikken ? mei 2015

[email protected]


3

27-4-2015

ADHD en GEDRAGSPROBLEMEN 1. Genetische overlap 2. Negatieve emotie-expressie van volwassenen als model 3. Hechtingsproblemen – onveiligheid Kinderen met ADHD: 1. Meer neg. emoties 2. Meer agressie 3. Meer ongehoorzaam 4. Vaker boos

1. Meer antisociaal 2. Meer delinquentie mei 2015

[email protected]

ADHD TOOLKIT

DOEL: Gebruiksklaar instrument voor doelgerichte gedragsaanpak van kinderen met ADHD (op school)

mei 2015

[email protected]

Doelstellingen Ontwikkeling toolkit • Gebruiksvriendelijk • Aantrekkelijk voor de kinderen met ADHD • Wetenschappelijk onderbouwd • Combineert “begrip” voor de beperkingen met het “streven” naar verbetering • Systematische en intense aanpak • Speelse vormgeving • Stimulans tot positieve relatie •Hulpmiddel voor kind, opvoeder, groep •Positieve discriminatie van kdn met moeilijkste gedrag mei 2015

[email protected]


4

27-4-2015

Rationale Ontwikkeling ADHD Toolkit Gebaseerd op STICORDI revalidatieprincipes: STI muleren CO mpenseren R emediëren DI spenseren

mei 2015

[email protected]

Rationale Ontwikkeling ADHD Toolkit

Inspanning/ Hulp opvoeder

Inspanning / Autonomie kind

mei 2015

[email protected]

Rationale ontwikkeling ADHD Toolkit

Niveau van verwachting

frustratie

motivatie Niveau van het kind Aanpassing

Beginsituatie mei 2015

[email protected]


5

27-4-2015

Rationale ontwikkeling ADHD Toolkit 1. Revalidatieprincipes:

- Erkenning potentiële beperking - Begrip + hulp bij beperking

2. Gedragstherapeutische principes: - Bekrachtigen van gewenst gedrag - Ontmoedigen van ongewenst gedrag mei 2015

[email protected]

Principes ontwikkeling ADHD Toolkit • Kind wordt actief betrokken bij keuze werkpunten • Er wordt tijd geïnvesteerd in positieve communicatie & relatievorming • Afgestemd op kinderen met ADHD externe motivatie consistente en frequente feedback beloningen slechts waar nodig • Opvoeder - Ouder communicatie & samenwerking waar nodig

mei 2015

[email protected]

Principes Ontwikkeling ADHD Toolkit Het kind zal (bijna) altijd winnen (qua puntenscore), zelfs als slechts een kleine vooruitgang werd geboekt “Winst” is ook Inzicht verkrijgen in de beperkingen Gepaste hulpmiddelen inzetten Een positieve opvoeder-kind relatie

mei 2015

[email protected]


6

27-4-2015

1. Handleiding 2. Speelfiche, 100 werkfiches 3. Signaalkaartjes 4. DBK: dagelijkse beloningskaart 5. Octopusclips 6. Wetenschappelijke informatie mei 2015

[email protected]

Doel van het spel  gedragsverandering  werkpunt = gedrag dat niet zo goed lukt probleem voor de kind, de opvoeder, de andere kinderen

 werkpunt > actiepunt  doel opstellen en aanpassen  verandering volgens vast stappenplan ADHD-schema  meerdere weken spelen, wekelijks een evaluatie  het kind wint (altijd), maar ook de opvoeder wint

mei 2015

[email protected]

Verbale en motorische impulsiviteit 1. spreekt voor z’n beurt en onderbreekt anderen 2. babbelt overmatig veel 3. wil steeds de eerste zijn, vooraan staan

Grofmotorische hyperactiviteit 4. loopt rond in de klas 5. speelt te bruut, te wild op de speelplaats

Fijnmotorische hyperactiviteit 6. prult, tekent overal op, raakt iedereen aan, friemelt

Aandachtssturing 7. droomt en is vaak afwezig, let vaak niet op door afleiding 8. werkt traag of werkt onvoldoende door 9. reageert vaak niet op aanspreking 10. maakt veel aandachtsfouten bij notities, huiswerk 11. maakt veel aandachtsfouten bij invullen van agenda mei 2015

[email protected]


7

27-4-2015

12. werkt slordig, is wanordelijk, kan moeilijk organiseren 13. is vergeetachtig, heeft gebrek aan organisatie agenda 14. raakt veel dingen kwijt 15. vermijdt denkinspanning (uitstelgedrag, startproblemen) 16. maakt te oppervlakkig of te snel het werk

Aanvullende fiches 17. heeft regelmatig een driftbui 18. is opstandig, zegt koppig ‘nee’, weigert afspraken te volgen 19. geeft anderen de schuld van eigen fouten 20. ergert en treitert opzettelijk anderen 21. neemt wraak 22. is snel gefrustreerd 23. is fysiek of verbaal agressief 24. denkt negatief over zichzelf mei 2015

[email protected]

Spelregels  leidraad voor verandering: ADHD-schema  de 4 stappen ‘kunnen’ doorlopen worden  kies samen één (of meerdere) werkpunt(en)  denk expliciet na over de ernst van het probleem o o o

voor kind zelf: voor opvoeder: voor andere kinderen:

/10 /10 /10

 stel een doel voorop  elke spelronde duurt 1 week  de overlegmomenten zijn cruciaal in het spel mei 2015

[email protected]

Vul de werkfiche samen in

mei 2015

[email protected]


8

27-4-2015

stap 1  actiepunt, doel en startscore gekend  spelronde 1: één week oefenen (van… tot …)  grote zelfstandigheid van kind  minimale sturing van de opvoeder: aanmoediging  

herinnering aan actiepunt concreet zichtbaar of merkbaar aanmoedigen

 na 1 week : evaluatie, puntentelling   

3 redenen voor verandering scoren tussenscore bepalen startscore – tussenscore = gewonnen punten (verschuif clip)

 doel bereikt? nieuwe ronde? mei 2015

[email protected]

mei 2015

[email protected]

21

21

stap 2  meer gerichte ondersteuning door de opvoeder  aanmoediging uit ronde 1 blijft  + vaste oefenmomenten, welomlijnde tijdstippen  duidelijk starten stopsignaal  evaluatie na elk oefenmoment door opvoeder  evaluatie met kind na 1 week   

3 redenen voor verandering scoren nieuwe tussenscore bepalen vorige – huidige tussenscore = gewonnen punten (verschuif clip)

 doel bereikt? nieuwe spelronde? mei 2015

[email protected]


9

27-4-2015


mei 2015

[email protected]

één week later… 21

mei 2015

[email protected]

stap 3  nog meer ondersteuning door de opvoeder  aanmoediging en vaste oefenmomenten blijven  + extra “krachten”  zoek samen geschikte kracht per actiepunt  veel gebruikte kracht: signaalkaartje  extra krachtig hulpmiddel: DBK: dagelijkse beloningskaart  evaluatie na elk oefenmoment door opvoeder  evaluatie met kind na 1 week   

3 redenen voor verandering scoren nieuwe tussenscore bepalen (1 punt voor opvoeder per kracht) vorige – huidige tussenscore = gewonnen punten (verschuif clip)

 doel bereikt? nieuwe spelronde? mei 2015

[email protected]


10

27-4-2015


mei 2015

[email protected]

één week later…

mei 2015

[email protected]

mei 2015

[email protected]


11

27-4-2015

mei 2015

[email protected]

stap 4  PAT-stelling: spelpauze  maximale inspanning door beide spelers maar geen

noemenswaardige gedragsverandering  vrijstelling (gedeeltelijk) van actiepunt  compenserende maatregelen blijven in gebruik  wel opmerkingen, geen consequenties  duur spelpauze bepalen  uitleg aan de groep

mei 2015

[email protected]


mei 2015

[email protected]


12

27-4-2015

Einde van het spel… 1.

Actiepunt is geen probleem meer sterk gedaalde score, kind gewonnen met hoge eindscore winst: sterke gedragsverandering of

2.

PAT-stelling: geen winnaar, verliezer bepaal spelpauze, herstart bij stap 3

winst: inzicht in beperkingen of

3.

Actiepunt verbetert maar verbetering verdwijnt bij terugschakeling naar stap 1 ook spelpauze, compensatiemaatregelen blijven gangbaar winst: gedragsverandering én inzicht in beperkingen

mei 2015

[email protected]

Spelverloop

mei 2015

[email protected]

mei 2015

[email protected]


13

27-4-2015

voor uw

AanmoeDigende aandacHt : Dank Marina en Ilse mei 2015

[email protected]


14

Ilse Dewitte 1

Recommend Documents