Ik voel me niet altijd goed maar sla nooit een training over

BLAD VOOR DONORS

STICHTING SANQUIN BLOEDVOORZIENING - JAARGANG 11 - NR. 2 - 2012

‘Ik voel me niet altijd goed maar sla nooit een training over’ Gregor heeft een afweerstoornis

Test museumbende

‘De wereld van het bloed’

Bloed met spoed

Achter de schermen van een Amsterdams ziekenhuis

2

VAN DE REDACTIE

Sport verbroedert, sport verbindt Grote sportevenementen als het EK voetbal

Sport verbindt. Dat is ook wat we als

en de Olympische Spelen: ik houd erg van

bloedbank graag willen voor en met donors;

waar ze voor staan. Sport verbroedert, sport

verbinding. Een van de manieren om elkaar

verbindt. Sanquin is gevraagd om tijdens

te ontmoeten is virtueel: op Facebook hebben

de Olympische Spelen paraat te staan in

we op de Sanquin-pagina sinds kort een

geval van nood. Mocht er bijvoorbeeld een

speciale knop ‘Jouw Verhaal’. Donors en

­terroristische aanslag of ramp plaats vinden,

patiënten vertellen hierop hun bijzondere en

dan kan Sanquin indien nodig, binnen 36 uur

vaak ontroerende verhalen over wat

3.000 zakken bloed leveren.

‘Bloed is leven’ voor hen betekent. Ik nodig

Foto Harry Meijer

u uit om eens een kijkje te nemen en hoop

+ A

Ik heb ook genoten van de Vierdaagse in

stiekem dat u ook uw verhaal wilt delen via

Nijmegen. Opnieuw liepen duizenden donors

www.facebook.com/sanquin. Ik hoop nog

mee in het speciale Sanquin-T-shirt. Zelf heb

veel donors te gaan ontmoeten: op papier,

ik veel donors een hart onder de riem kunnen

digitaal of in het echt natuurlijk. Bijvoorbeeld

steken toen ze onze stand bezochten en

op de open dag die Sanquin in oktober in

tijdens de intocht op vrijdag. Heerlijk om

Amsterdam organiseert. Bloed verbroedert!

zoveel enthousiaste, gezonde en sportieve

Graag tot snel!

donors bij elkaar te zien. Imke Sikkema, hoofdredacteur Bloedverwant

Sanquin helpt Zuid-Afrika met rhesusprik

210 miljoen liter bloed

Sanquin Bloedvoorziening helpt Zuid-Afrika bij de preventie van rhesusbaby’s. Zij doet dat door het gehalte anti-D in de zogeheten ‘rhesusprik’ van het National Bioproducts Institute (NBI) in Zuid-Afrika te testen.

Omslagfoto Erno Wientjens

Het NBI maakt rhesusprikken (anti-D immunoglobuline) en dient deze toe aan vrouwen met rhesusnegatief bloed die zwanger zijn van een rhesuspositief kind om te voor­komen dat ze antistoffen tegen het bloed van het kind aanmaken. Sanquin test het product op het juiste gehalte anti-D. Voorheen deed een laboratorium in Bristol (Engeland) deze testen, maar dat stopte met de dienstverlening omdat het te duur werd. Sanquin, dat ook voor de eigen rhesus­ prikken de controletesten uitvoert, neemt het graag over. De test is heel complex en arbeidsintensief en wordt slechts in een paar landen ter wereld uitgevoerd. Sanquin is een not-for-profitorganisatie en

Ons hart pompt

door de vaten van ons lichaam tijdens een mensenleven. In 1 jaar klopt ons hart ongeveer 35 miljoen keer.

Foto Hollandse Hoogte

maakt hier dus geen winst op. Woordvoerder Robert Heckert: ‘We zien het als een service, als collegiale hulp. Dit past ook in de filosofie van Sanquin.’ Inmiddels heeft het Amerikaanse Southern Blood Supply – eveneens een producent van anti-D immunoglobuline – voor deze test ook de hulp van Sanquin ingeroepen.

Bloedproductie Bloedcellen worden gemaakt in het beenmerg. Het beenmerg bevindt zich in het binnenste van de botten, vooral in het bekken en het borstbeen.

3

EN, LEKKER GEPRIKT?

‘Als meisje kwam ik al in het theater’ We treffen plasmadonor Annelies Kaan (50), zelfstandig (trainings)acteur en regisseur, op de markt in Hoogland.

0

En, lekker geprikt? Ja hoor.

+

Je trekt anders wel een vies gezicht. Dat komt door de haring. Ik houd helemaal niet van haring, maar koop hem wel elke week. Voor mijn man. Lief zeg. Heb je naast een man ook een baan? Ik ben zelfstandig trainingsacteur. Bedrijven huren mij in voor bijvoorbeeld een rollenspel. Dan speel ik een geïrriteerde klant en leer de medewerker hoe je het beste kunt reageren. Als je zelf rustig blijft, wordt de klant ook sneller rustig. Ik laat dat zien en ben als het ware levend lesmateriaal. Leuk werk? Ik ervaar het niet als werk. Ik heb altijd zin om aan de slag te gaan. Dat heeft ook te maken met mijn karakter: ik ben optimistisch gestemd. En dit vak verveelt nooit. Ik kom op veel verschillende plekken en de mensen met wie ik werk krijgen veel inzicht in wat ze doen. Dat is dankbaar. Hoe kom je zo in de theaterwereld terecht? Mijn vader subsidieerde amateurtoneel en hij nam me vaak mee naar het theater toen ik jong was. Mijn zusje heeft een dramaopleiding gedaan maar ik durfde op mijn achttiende de stap niet te maken en koos voor het onderwijs. Lekker veilig. Inderdaad. Maar het bleef kriebelen. Op een gegeven moment ben ik een regieopleiding gaan volgen. En via via hoorde ik van het vak trainingsacteur. Nu wissel ik de trainingen af met acteer- en regiewerk.

En waarom ben je bloeddonor? Ik hakte de knoop door nadat een collega foldertjes had meegenomen van Sanquin. Dat was het laatste zetje. Mijn moeder was ook bloeddonor en ik dacht altijd: ik wil haar opvolgen. Zoiets krijg je denk ik mee van huis uit. Iets betekenen voor anderen.

Foto Bert Beelen

Dan ben je echt actrice? Ja, maar ik doe ook wel eens de regie. Ik heb geen eigen gezelschap, maar laat me graag inhuren. Zo speelde ik in een bedrijfsfilm voor de Hartstichting. En afgelopen voorjaar trad ik op in een voorstelling over een reünie van de vrouwen van het beroemde voetbalelftal uit 1974. Ik als Danny Cruijff. Haha! Toneel is echt een passie, dat wil ik graag blijven doen.

4

BLOED IS LEVEN

‘Als moeder denk je: dat kan toch niet?’ Een kind dat de eerste zeven jaar van zijn leven om de haverklap ziek was. Radeloos werden Conchita Hofstede en haar man ervan. Nu is het leven van Gregor bijna normaal, met hulp van duizenden donors.

De ellende begon nadat Conchita was gestopt met de borst­ voeding. ‘Gregor kreeg heftige oorontstekingen, de een na de ander’, vertelt ze thuis in Voorburg aan de grote eettafel. ‘Hij had ook vaak koorts, hoofdpijn of was duizelig. Op een dag zag hij zelfs bijna niets meer.’ Talloze bezoeken aan de huisarts en keel-, neus- en oorspecialist en lichamelijke onderzoeken leverden niets op. Gregors peuteren kleuterjaren verstreken zonder uitzicht op een normaal en gezond leven. Conchita: ‘We waren vaak echt wanhopig. Soms ging het zo slecht met hem dat ik het ziekenhuis belde en zei: nu móet er iets gebeuren. De huisarts hield het al die tijd op een kinderkwaal waar Gregor wel overheen zou groeien. De kno-arts zei op een dag: “Ik ben uitbehandeld. Ik weet het niet meer.”’ Daar kan ze zich nog over opwinden. ‘Uitbehandeld?! Als moeder denk je: dat kan toch niet? Gregor was zes jaar en zijn weerstand werd alleen maar minder. Het was gewoon een slappe pop als hij ziek was!’ Ontstekingen Een kinderarts liet uiteindelijk bloedonderzoek uitvoeren en dat wees al snel op een afweerstoornis. ‘Immuundeficiëntie’, zegt de inmiddels tienjarige Gregor zonder haperen. Hij heeft aandachtig zitten luisteren en legt nu haarfijn uit wat hem precies mankeert. ‘Iedereen heeft een soort soldaten die tegen ziekte strijden: immunoglobulinen, ofwel afweerstoffen. Ik mis een paar van die soldaten, vooral een die helpt tegen pneumokokken.’ Zonder afweer tegen pneumokokken ben je heel vatbaar voor keel-, neus- en oorontstekingen. Ook longontstekingen en, erger nog, een hersenvliesontsteking liggen op de loer. Heel irritant Infusen met afweerstoffen uit het bloedplasma van donors brachten verlichting. Al was de dag van het infuus altijd zwaar door allergische reacties. Gregor kreeg twee keer een heftige aanval en trilde dan over zijn hele lichaam, kreeg pijn in zijn heupen, had hoge koorts en hoofdpijn. De daaropvolgende weken knapte

hij langzaam op. Conchita: ‘Het was één dag ellende en vier weken feest.’ Omdat Gregor twee keer in een shock was geraakt, werd de behandeling veranderd. Voortaan kreeg hij de immunoglo­bulinen via een infuus onder de huid van de buik. Daar kleefde één nadeel aan: het was een keer per week. Gregor: ‘Ik ben bang voor naalden dus vier keer in plaats van eens per maand vond ik heel irritant. Dat went echt niet.’

‘Voor één klein flesje zijn duizenden donors nodig’ Dappere doorzetter Nu het na drie jaar redelijk goed gaat, wil de kinderarts de behandeling afbouwen. Klachtenvrij is Gregor echter nog niet. Zo klaagt hij over vermoeidheid in zijn benen, wat lastig is als hij hockeyt. Niet dat hij zich er iets van aantrekt op het veld. ‘Ik speel gewoon door’, verzekert de dappere doorzetter. Omdat de ziekte moeilijk te begrijpen is en niet van buitenaf zichtbaar, heeft Gregor er een spreekbeurt over gehouden. Een dik kwartier vertelde hij zijn klasgenootjes wat een afweerstoornis is en wat de gevolgen zijn. Alles uit zijn hoofd. Wat de reacties waren? ‘Jaap vond het zielig dat ik niet mag zwemmen.’ Tamelijk stom vond hij de vraag van een meisje: wat immuundeficiëntie precies is. Alsof hij een kwartier voor niets had staan praten! Klein flesje Of Gregor ooit zonder de medicijnen kan, zal de toekomst uitwijzen. Omdat Conchita zelf donor is geweest, weet ze dat zijn medicijn uit plasma van donors komt. ‘Dat hebben we Gregor ook meteen verteld.’ Gregor knikt en brengt zijn duim en wijs­ vinger bij elkaar. ‘Zo’n klein flesje: daar zijn duizenden donors voor nodig.’ Hoe vindt hij zelf dat het nu gaat? Een brede glimlach: ‘Veel beter.’

5

0

+

0

+

Fotografie Erno Wientjens

Gregor Hofstede (10) voelt zich door een afweerstoornis niet altijd goed, maar slaat geen training over. Ook niet als hij ‘zware benen’ heeft. Hij is goed op alle posities, ook in het doel. Maar het liefst staat hij centraal midden. ‘Dan kan ik verdedigen en aanvallen. Ik zoek graag de ruimte op.’

6

BLOED IS LEVEN

Hoe Sanquin de behandeling van patiëntjes als Gregor makkelijker maakt

Sanquin ThuisService zorgt ervoor dat patiëntjes zoals Gregor Hofstede thuis behandeld kunnen worden. ‘Dankbaar werk’, vertelt coördinator Janneke Zwiers. ‘Het is mijn taak patiënten te leren hun medicijn thuis zelf toe te dienen via een onderhuidse prik. Stap voor stap heb ik Gregor geleerd om het medicijn klaar te maken. Zijn moeder Conchita heb ik geleerd te prikken en om te gaan met bijvoorbeeld de prikangst van Gregor. Zijn afkeer van naalden raakt haar enorm, daar hebben we vaak over gesproken. Zij heeft veel meegemaakt met haar kind. Ik weet uit mijn eigen leven hoe belangrijk het is dat je extra zorg krijgt als ouders, die wordt vaak vergeten. Het menselijke contact draagt ook bij aan een therapie; patiënten willen erop kunnen vertrouwen dat het in de toekomst goed gaat met de behandeling. Daarom heb ik oprecht aandacht voor de mensen zelf. Ik vraag Gregor hoe het is op hockey, op school. Het is het allerbelangrijkste dat hij gezien wordt als mens, niet als patiënt. Ik probeer altijd wat afstand te houden als professional. Zeker bij kinderen is dat soms wel lastig. Voordat je het weet, houd je van

zo’n patiëntje. Gregor is daar een goed voorbeeld van. Ik kan patiënten niet genezen, maar ze wel met een gerust gevoel zelfstandig achterlaten. Daar haal ik mijn voldoening uit. Een pilletje neem je even tussendoor, waar je ook bent. Een infuus kost tijd en organisatie. Gregor kan het ziek-zijn en de behandeling nu inpassen in zijn leven, waardoor hij normaler kan functioneren. Hij hoeft niet telkens naar het ziekenhuis. Dat is al een hele verbetering.’

Donorbloed onmisbaar bij behandeling afweerstoornissen Patiënten met een afweerstoornis (in Nederland tussen de 1.000 en 1.500 mensen) zijn niet beschermd tegen bepaalde ziekteverwekkers. Ze krijgen hardnekkige en terugkerende infecties aan bijvoorbeeld oren en luchtwegen. Door afweerstoffen (immunoglobulinen) toe te dienen, zijn ze beter beschermd.

Sanquin Bloedvoorziening bracht een boekje en film uit waarin Gregor Hofstede en andere patiënten hun verhaal vertellen: ‘Dit snapt bijna niemand.’ Kijk op www.bloedverwant.nl/bloedlinks.

‘Voor je het weet, houd je van zo’n patiëntje’ Janneke Zwiers

Foto Harry Meijer

Sanquin haalt immunoglobulinen uit het plasma van plasma- en vol bloeddonors. Voor één potje zijn duizenden donors nodig. Omdat de afweerstoffen na verloop van tijd worden afgebroken, heeft de patiënt telkens opnieuw een infuus nodig: aangebracht onder de huid of in een bloedvat.

-

7

IN DE KORT NIEUWS

WAT GEBEURT ER IN DE WERELD RONDOM BLOEDDONORSCHAP?

Engeland

Naakte donorwerving

techno­logie ook het eiwit fibrine, dat een rol

om snel en goedkoop een bloedgroep te

De Britse bloedtransfusiedienst startte een

speelt bij bloedstolling. Het bevroren lijk

bepalen. In rampsituaties of gebieden waar

opvallende campagne om de bevolking

werd ruim twintig jaar terug ontdekt in de

geen medische apparatuur aanwezig is, kan

ervan bewust te maken dat er deze zomer

Italiaanse Alpen. Eerder onderzoek toonde al

dit een uitkomst bieden. Het Australische

extra bloeddonors nodig waren. Niet alleen

aan dat hij bruine ogen, verkalkte aders en

onderzoeksteam hoopt in de toekomst ook

brachten de Olympische Spelen zo’n 1,2 mil-

gaatjes in zijn gebit had, getatoeëerd was

soortgelijk papier te ontwikkelen voor bloed-

joen extra bezoekers naar het land, het eve-

en steenbok gegeten had kort voor hij aan-

testen op bijvoorbeeld malaria.

nement zorgde – samen met het EK voetbal,

gevallen werd. Zuid-Korea

Wimbledon en het koninklijk jubileum – ook van bloeddonors. Om goed voorbereid te

Grootste menselijke bloeddruppel ooit

zijn, wilde de bloedbank extra donors wer-

Een menselijke bloeddruppel met daaronder

ven. Dat lukte goed met teams van met

het woord ‘HERO’. Daarmee verbeeldde

bodypaint beschilderde bloeddonors. Hart

Zuid-Korea, gastland van Wereld Bloed­

en bloedvaten waren goed te zien. Ook de

donordag 2012, het thema van dit jaar:

bloedgroep ontbrak niet! Een opvallende

‘Iedere donor is een held’. De omvangrijke

voor een onvermijdelijke dip in de opkomst

bloeddruppel werd gevormd door 3.000

actie. Foto Hollandse Hoogte

studenten van de Baekseok Universiteit in Zuid-Korea. Zij braken alle records en haal-

Australië

Papier leest bloedgroep Papier dat zelf iemands bloedgroep kan opschrijven. Het lijkt fictie uit een Harry Potterfilm, maar is onlangs in Australië echt uitgevonden. Het zelfschrijvende dagboek van Harry Potter inspireerde professor Wei Sengh van de Monash University in Australië tot het ontwerp van het bloedgroeppapier. Zowel de bloedgroep (A, B, AB of 0) als de Foto Imagewise

rhesusfactor (+ of -) verschijnt op het papier wanneer daar bloed op komt.

Italië

IJsmummie Ötzi bevat oudste bloed

In het zogenoemde bioactieve papier zit een sensor die bedekt is met een waterafstotend laagje, behalve op de plekken waar de letters

Een onderzoeksteam van het EURAC-Institute

van de bloedgroepen staan. In die lettervor-

for Mummies and the Iceman heeft rode

men zitten antilichamen, die het bloed van

bloedcellen gevonden in wonden aan hand

de juiste bloedgroep laten samenklonteren.

en schouder van de 5.300 jaar oude ijsmum-

En zo is het na twintig seconden mogelijk

mie Ötzi. Het blijkt het oudste bloed ooit. De onderzoekers vonden dankzij nano-­

om de bloedgroep te lezen. Het zelflezende en -schrijvende papier maakt het mogelijk

den met hun bijzondere actie het Guinness Book of Records.

8

ACHTER DE SCHERMEN

Eerste hulp in het Slotervaartziekenhuis

Bloed met spoed Een schotwond, een acute blindedarmontsteking, een gebroken arm: op de spoedeisende hulp van het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam is geen moment hetzelfde. In welke gevallen is er met spoed bloed nodig? We vragen het verpleegkundige Jolande Eggink.

Hoe komen patiënten op de spoed­eisende hulp terecht? Dat is heel verschillend. Ze komen uit zichzelf, of worden gestuurd door de huisarts of gebracht door de ambulance na een ongeluk op straat. Dat noemen wij een ‘één-één-tweetje’. De situatie is niet altijd acuut. Soms kan de behandeling best een paar uur wachten of zelfs een dag. Welk soort mensen zit in de wachtkamer? Mensen die met de fiets zijn gevallen, benauwd zijn, buikpijn hebben, problemen hebben met plassen, zich gesneden hebben. Als ze zich hebben ingeschreven aan de balie doet een verpleegkundige een korte screening om de ernst van de klacht te bepalen. Wat is jouw taak? Wij proberen zo goed mogelijk in beeld te krijgen wat er aan de hand is en het lichaam te stabiliseren. Als er vochtverlies is, brengen we vocht in. Als iemand benauwd is, geven we zuurstof. Als iemand veel bloed heeft verloren, dienen we bloed toe. Het is ook prettig als je mensen wat op hun gemak kunt stellen. Het helpt als een patiënt het vertrouwen heeft dat hij in goede handen is. Is er vaak bloed nodig? Meestal gaat de patiënt snel door naar een andere afdeling. In de meeste

gevallen wordt daar zo nodig bloed toegediend. Maar het gebeurt ook wel op de spoedeisende hulp. Als iemand heftig bloedend binnenkomt door een gebarsten slagader in de buik bijvoorbeeld. Of bij mensen met een Hb van 2. Als je veel bloed hebt verloren kun je in shock raken. Dan zakt de bloeddruk en stijgt de pols. Dat is levensbedreigend. Onlangs had ik iemand met een schotwond die veel bloed verloor. Iemand met een schotwond? Hoe bied je die eerste hulp? We brengen zo snel mogelijk een infuusnaald in zodat we vocht en medicijnen kunnen toedienen. Normaal gesproken nemen we bloed af dat we naar het lab sturen om de bloedgroep te bepalen en te kruisen met donorbloed. Dat is nodig om eventuele afweerreacties vast te stellen. Dat gaat heel snel, maar in dit geval was de situatie te kritiek en hadden we meteen bloed nodig. Daarom bracht het lab donorbloed met de bloedgroep 0-negatief; dat kun je aan iedereen geven. Dat hebben we vervolgens toegediend aan de patiënt.

Is er wel eens te weinig bloed? Dat heb ik nog nooit meegemaakt. Voor iemand met een zeldzame bloedgroep, zoals AB, moet je wel eens wat langer wachten. Maar gelukkig is er altijd 0-negatief, voor noodgevallen. Ben je zelf bloeddonor? Jammer genoeg niet. Mijn Hb is niet hoog genoeg.

‘Ik houd van de adrenaline’ Jolande Eggink werkt al 25 jaar als verpleegkundige op de spoedeisende hulp en zou niets anders willen. ‘Je moet het leuk vinden: heel hard werken en een paar momenten waarop het erop aankomt. In een korte tijd kun je veel betekenen, iemand die bijna dood gaat weer kansen geven. Ik houd van het acute handelen en zelfstandig werken. Jij bent degene die in de gaten moet hebben wanneer het beeld

Hebben jullie ook wel eens plasma nodig? Zeker. Als iemand bijvoorbeeld te weinig stollingsfactoren heeft door een gestoorde leverfunctie, maar soms ook bij ernstig bloedverlies.

van de patiënt verandert. Jij moet actie ondernemen, besluiten dat er nú een arts naar beneden moet komen. Of dat we nú naar de shockroom gaan om iemand te reanimeren. Ik houd van de adrenaline. Ik zeg altijd: dit werk zit in je bloed.’

9

0 ‘In korte tijd kun je veel betekenen’

Foto Wim Bos

Jolande Eggink

10

UITVERGROOT

0

+

Foto Bert Beelen

Wij op reis, zij op reis Bloed geven doet Roelof Klem (60) uit Zwolle al sinds zijn studententijd. Maar hij heeft meer te geven. Samen met zijn vrouw Wil van de Meeberg richtte hij OPA EN OMA IN ACTIE op om donateurs te werven voor de vereniging BOSK, voor kinderen met een beperking (Bosk.geef.nl). Aanleiding is hun eigen kleinzoon, de zesjarige Ikar. Door een ongeluk liep het jongetje hersenletsel op. Sindsdien is hij heel slechtziend en traag. Roelof en Wil toeren deze zomer met hun caravan langs festivals en campings om geld in te zamelen voor een jongerenreis voor kinderen als Ikar. Met spelletjes en een Rad van Fortuin. Met het inzamelen van mobiele telefoons en cartridges. Of met de ‘grabbeljurk’ van oma Wil. ‘Roelof gaat als vanzelfsprekend op pad om naast zijn werk in actie te zijn’, vertelt Wil. ‘Gewoon omdat het op zijn weg komt. En omdat hij dol is op Ikar natuurlijk.’ Doe je ook bijzonder vrijwilligerswerk? Laat het ons weten: [email protected].

11

UITSLAG DONOROPROEP

Wie is jouw held? Elke donor is een held! Bloedverwant greep het thema van Wereld Bloeddonordag 2012 aan om donors op te roepen een verhaal of gedicht in te zenden over hun eigen held. De mailbox stroomde vol met soms vrolijke en vaak ontroerende getuigenissen. Van winnaars en verliezers kun je in dit geval eigenlijk niet spreken. Elk verhaal is mooi, elke inzender een held. Toch maakte de redactie een selectie.

1

Jolanda Arens, Renkum

‘Ik had je een toekomst gegund’ Ik dacht meteen bij de oproep ‘Wie is jouw held?’ aan mijn neef. Moeilijk om onder woorden te brengen waarom hij mijn held is. Wanneer is iemand een held? Dapper zijn, iets buitengewoons hebben gedaan, iemand die door moed en zielskracht uitmunt? Ja, dat is mooi verwoord; zielskracht... Zijn strijd met die verschrikkelijke ziekte leveren. Een jaar van echt vechten, van vele chemo’s, van pijn en hopen. Op een leeftijd van zeventien jaar, met net je diploma op zak, ga je voor andere zaken in het leven, toch? Ik had je de hoogste plaats op het podium gegund, nee, had je liever een onbezorgde jeugd gegund..., nee, ik had je een toekomst gegund... Wat had ik kunnen doen om je te helpen? Door jou heb ik ervaren wat doorzetten is, zonder te klagen. Te genieten van elke dag die komt. Door jou ben ik bloeddonor geworden. Ja ik, met die enorme angst voor spuiten. En nu ga ik een paar keer per jaar op pad naar de bloedbank. Om een heel klein beetje te helpen. Jou helpen kan niet meer, maar wel anderen die vechten en dan denk ik daarbij aan mijn neef, mijn held...’

Joris Welles, Geldrop

2 Motorcoureur Marco Simoncelli * Ik had nooit gedacht dat ik zoveel verdriet kon voelen om de dood van een man die ik nog nooit had ontmoet. De gelijkenis en de bewondering die ik voor hem had, zorgde voor dat speciale gevoel en de talloze tranen die ik nog heb gelaten. Caroline van Ballegooijen, Helmond

3 Zus Ella *

Zij gaf mij hoop, zij gaf mij toekomst, zij ging onder narcose om haar beenmerg af te staan en haar beenmerg zou mij redden van doodgaan. Een nieuw leven, een nieuwe kans, een toekomst voor mij!  Bianca Jager, Appingedam

4 Huisarts Riemersma *

Ik had een naar leven in mijn kindertijd. Gelukkig zijn, kende ik niet. Ik kon niks, was niks, betekende niks. Ik leefde en dat was het. Mijn huisarts heeft mij gered. Voor mij is hij bijzonder. Door zijn inzet, kracht, tijd, aandacht en geduld. H. Wiersma, Leeuwarden

5 Gesneuveld familielid * De complete top tien lees je op www.bloedverwant.nl/bloedlinks. Met onder andere: • Yvonne Eijlders over haar dochter. • Thijs Patist over wielrenner Fausto Coppi. • Miriam Lagerwaard over de onbekende donor. • Annemieke Martinus-Claus over Erica Terpstra. • Chantal Zwaag over haar vader.

In februari 1942 liep het schip de Tromp in een nachtelijk gevecht met de Japanse Keizerlijke Marine zware schade op. Renze Wiersma, een neef van mijn vader, stierf vlak voor zijn 21e verjaardag aan boord van de Tromp onderweg naar Surabaya. * Fragment

12

CORPUS ONDER DE LOEP

Museumbende reist door het lichaam Cool! Gaaf! Vet! Vol enthousiasme storten Bradley, Laura en Mirte, alle drie tien jaar oud, zich op ‘De wereld van het bloed’. Hun opdracht: bezoek als ‘museumbende’ Corpus, de attractie van het menselijk lichaam in Oegstgeest, en kijk wat je ervan vindt.

De linkerarm van Bradley op bloedgroep AB, de rechterhand van Mirte op 0, de linkervoet van Laura op B. Schaterlachend valt de eerste al snel op de grond. Het twisterspel in ‘De wereld van het bloed’ valt duidelijk in de smaak. Maar ook de bloedquiz kan op hun enthousiasme rekenen. Bradley maakt maar één fout, de meiden brengen het er gezamenlijk slechter vanaf. Laura moppert dat ze best wist dat een donor een halve liter bloed of plasma geeft, maar dat ze te laat was met antwoorden. ‘Knap lastig’ vinden ze sommige vragen. ‘Krijg je nou een bloedtransfusie als je te veel afweerstoffen hebt of juist te weinig?’ Pret In Corpus is alles te zien en ervaren over het menselijk lichaam. Sanquin verzorgt ‘De wereld van het bloed’ en richtte dat deel van de attractie onlangs opnieuw in. De kinderjury is eensgezind over het resultaat. ‘Mooi!’ Belangstellend bekijkt het drietal onder een ‘geluidsdouche’ de filmpjes over bloed. Het geluid is wel wat te zacht, oordeelt de museumbende. Het mag de pret niet drukken.

Laura maakt lachend een paar moonwalkstappen mee met het animatie-bloedbuisje op het scherm. De kinderen hebben er inmiddels een reis door het lichaam, organen en ingewanden opzitten van een klein uur én een tocht langs zeven verdiepingen vol medische informatie, testen en spelletjes. Geconcentreerd De dag begon met de reis door het lichaam. Ernstige koppies, geconcentreerd luisterend naar de uitleg door hun kop­ telefoons. Tijd om te praten is er niet. Na afloop des te meer. ‘Woh, dat die splinter opeens door dat bloedvat stak, dat vond ik spannend’, aldus Bradley. ‘Ja, ik schrok me rot’, zegt Mirte. Laura vindt dat daar heel duidelijk werd ­uitgelegd en te zien was hoe de bloed­ stolling werkt. Alle drie vinden ze de 3D-film van een bevruchting in de baarmoeder heel bijzonder. Of eigenlijk: ‘Cool, gaaf, vet!’ Dezelfde superlatieven klinken over de 3D-reis die je als bloedcel vanuit het hart door de haarvaten ondergaat op hevig schuddende stoelen. En dat je in de mond wiebelend over

Corpus, de attractie van het menselijk lichaam in Oegstgeest

een tong loopt, vindt Mirte ‘echt grappig’. De museumbende blijft enthousiast. Tot en met de allerlaatste verdieping waar Sanquin ‘De wereld van het bloed’ heeft ingericht. Helemaal geweldig vinden de kinderen het om thuis in de mailbox een diploma én een foto van hun eigen hoofd boven een lichaam met bloedsomloop te vinden. ‘Aha, daarom moest je met je hoofd daar­­in kijken.’ En zo blijft het bezoek van Sanquins museumbende aan Corpus tot thuis aan toe spannend en verrassend.

eindoordeel:

8

13

Bradley van den Berg (10) uit Monster

Hij kent de bloedbank van het tv-programma Nieuws uit de Natuur. Vindt prikken eng. ‘Maar als ik ertegen zou kunnen, zou ik later wel donor willen worden.’ Zijn vrienden zou hij een bezoek aan Corpus zeker aanraden. ‘Het is gaaf, gewoon heel erg leuk. En het is leerzaam.’

eindoordeel:

8

eindoordeel:

9

Mirte Klusener (10) uit Amsterdam

Fotografie Harry Meijer

Vindt de kleur van bloed prachtig.‘Niet dat donkere op je kussen na een bloedneus, maar als je je vinger prikt bijvoorbeeld. Dat diepe rood!’ Ze vindt het museumbezoek ‘super’ en ‘fantastisch’. ‘En ik heb er veel van opge­sto­ken, al kan ik niet alles onthouden.’

Laura Boncz (10) uit Amsterdam

Gaat soms mee als haar moeder plasma geeft en hield haar spreekbeurt over de bloedbank. ‘Toch heb ik bij Corpus nog veel bijgeleerd over bloed.’ Ze vindt het leuk dat je in ‘De wereld van het bloed’ veel dingen kunt doen. ‘Dat motiveert kinderen. Mijn kleine broertje zou het ook leuk vinden.’

2 x 2 toegangskaarten Wil jij ook naar Corpus? Sanquin mag 2 x 2 gratis toegangskaarten weggeven aan donors. Mail voor 15 september 2012 je donor­­nummer naar [email protected] met in het onderwerpveld Corpus. De redactie verloot de kaarten onder de inzenders.

14

VRAAG HET ONZE DONORARTSEN

Dokter, hoe zit dat? Waarom gaat bij mij de bloedafname trager dan bij de meeste anderen? Het kan zijn dat uw bloedvaten aan de dunne kant zijn. Dat komt door aanleg of als u koude handen hebt. Het verschijnsel heeft niets te maken met een slechte bloedsomloop, dik of dun bloed of gezondheid. Donors bij wie de afname langzaam gaat, krijgen een knijpkussentje. Als u daarin knijpt, gebruikt u de spieren als een soort pomp om het bloed sneller

‘Iedere donor is verschillend’

rond te pompen door de aderen. Dan stroomt het sneller.

Marjo Dirven

Mijn vriendin is genezen van kanker, waarom mag ze geen donor meer zijn? Voor iemand die kanker heeft gehad is een optimaal werkend afweersysteem extra belangrijk. Het is natuurlijk de bedoeling dat er geen terugval optreedt. Bij het geven van bloed of plasma kan – in theorie – de weerstand kortdurend wat verminderen. Dit is voor donors over het algemeen geen probleem, maar na het door­maken van kanker is dit niet wenselijk. Uit voorzorg sluiten wij daarom mensen die een kwaadaardige ziekte hebben (gehad) uit van donaties. Voor zover wij weten heeft het ontvangen van bloed van een donor met kanker geen gevolgen voor de ontvanger.

Op de keuring bleek dat mijn bloeddruk aan de hoge kant was, maar ik merk er niets van. Hoe zit dat? Dat kan kloppen. Soms kan een hoge bloeddruk zorgen voor hoofdpijn of een bandgevoel om de borst, maar meestal voelt iemand met hoge bloeddruk niets bijzonders. Het is niet verstandig om lange tijd met een te hoge bloeddruk rond te Marjo Dirven was röntgen­

lopen. Mensen met hoge bloeddruk kunnen sneller last van

laborante maar ging genees­

hart- en vaatziekten krijgen. Sommige mensen kunnen een

kunde studeren omdat ze

‘wittejassenbloeddruk’ hebben: de bloeddruk stijgt doordat ze

behoefte had aan meer uitdaging. Sinds twintig jaar

zich wat gespannen voelen in de spreekkamer. Wanneer uw

is ze donorarts bij Sanquin in

arts het nodig vindt u bloeddrukmedicijnen voor te schrijven,

Leiden. ‘Een leuke baan; iedere

hoeft dat niet te betekenen dat u geen donor meer mag zijn.

donor is verschillend.’ Eens in de week heeft ze telefoondienst.

Dat zal persoonlijk tijdens de keuring worden afgewogen.

Ze beantwoordt dan medische vragen van donors uit het hele

Foto Erno Wientjens

land. In haar privétijd bridget ze

Ons panel van donorartsen beantwoordt vragen van donors. Ook een vraag? Schrijf naar Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam of [email protected].

en geniet van concerten in het Concertgebouw in Amsterdam.

15

DAAROM GEEF IK BLOED

Onderzoek

‘Rijden in een 2CV is een van de hobby’s van Paul Bonfrère (43) uit Maastricht. Bij hem thuis

‘Door toeval verdween mijn prikangst’

staan twee exemplaren, waaraan hij van tijd tot tijd driftig

0

sleutelt. De IT’er uit Maastricht pronkt ermee op nationale en

Paul Bonfrère

internationale ontmoetingen van 2CV-bezitters. ‘Ze blijven nog zeker twintig jaar rijden.’

Wat beweegt je om bloed te geven? Laat het ons weten: [email protected] o.v.v. Daarom!

Online donortest Oproep gekregen? Doe daags tevoren eerst de donortest op www.sanquin.nl/donortest om te weten of je mag geven.

www.sanquin.nl/donorwijzer Regel hier op eenvoudige wijze: • opzeggen Bloedverwant • aanvragen donor-werft-donorpakket • uitstellen of afzeggen donatieafspraak • gegevens wijzigen • vraag stellen • opmerking maken of klacht doorgeven

Donormail Blijf op de hoogte van het actuele nieuws. Meld je aan voor een gratis abonnement op Donormail en ontvang via de e-mail zes keer per jaar de digitale nieuwsbrief van Sanquin: www.sanquin.nl/donormail. Donorraden Via www.bloedverwant.nl/bloedlinks kun je naar de webpagina’s over de vier regionale donorraden en de Landelijke Donorraad.

Een briefje sturen kan ook: Sanquin Bloedvoorziening t.a.v. Afdeling Communicatie, Antwoordnummer 7866,1000 SE Amsterdam. PEFC gecertificeerd

Gratis telefoonnummer Bel gratis 0800-bloedbank (256 332 265). Handig en snel!

Dit product is gedrukt op papier uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen. PEFC/30-31-033

www.pefcnederland.nl

Colofon Bloedverwant is een uitgave van Stichting Sanquin Bloedvoorziening en verschijnt drie keer per jaar. Redactie Imke Sikkema (hoofdredacteur), Hezeke Hoefnagel, Lysbert Schuitema, Jeanne Hagen (Landelijke Donorraad) Tekst, eindredactie en productiebegeleiding: Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten Vormgeving Total Identity, Jeannette Kaptein en Arjen Firet Druk en distributie Roto Smeets Weert Redactieadres Sanquin Bloedvoorziening, Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam 0800-bloedbank (256 332 265), [email protected], www.bloedverwant.nl. © 2012 Sanquin. Artikelen uit Bloedverwant mogen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen, onder vermelding van de bron en de uitgever. De redactie van Bloedverwant heeft zijn best gedaan om de rechthebbenden van het in dit blad getoonde materiaal op te sporen en hun toestemming te vragen voor openbaarmaking in dit blad. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Hebt u klachten of bezwaren in verband met auteursrecht, portretrecht, andere rechten, persoonsgegevens of privacy neem dan contact op met de redactie. Bij de productie en verbranding van de folie waarin Bloedverwant is verpakt, komen geen schadelijke stoffen vrij. ISSN: 1570-7288.

Foto Bert Beelen

‘Toen ik een jaar of vijftien was, werd mijn vader plotseling onwel. Achteraf bleek dat hij maagkanker had. Hevige maagbloedingen zorgden ervoor dat hij met de ambulance naar het ziekenhuis werd gebracht. Daar werd hij met spoed geopereerd. Uiteindelijk waren er 21 zakken bloed nodig om hem in leven te houden. Hij leeft nog steeds, inmiddels is hij 72 jaar. Ik vond het als jongen gaaf dat andere mensen belangeloos bloed afstaan en wilde ook bloeddonor worden. Toch durfde ik me niet aan te melden toen ik achttien jaar was geworden. Ik was bang voor de naald vanwege een mislukte vaccinatie toen ik kind was. Door toeval kwam ik van de angst af. Ik deed mee aan een onderzoek, maar wist niet dat er eenmaal bloed werd afgenomen. Toen was ik de pineut. Het stelde niets voor en de dag erna heb ik me aangemeld als bloeddonor. Tegenwoordig neem ik mijn twee zonen mee als ik bloed ga geven. Ze zijn tien en twaalf jaar oud en vinden het reuze-interessant. Ze willen later ook bloeddonor worden.’

DONOR

POST

Tweet Schrijf ook naar de redactie: [email protected] of postbus 9892, 1006 AN Amsterdam. Graag naam en woonplaats vermelden. De redactie maakt een keuze en kort brieven waar nodig in. Hartelijk dank!

Allerlei rampscenario’s deden de ronde Al sinds mijn achttiende jaar geef ik bloed en

kwam. Gelukkig mocht ik bloed géven in

in het begin werd je alleen opgeroepen als er

plaats van het te ontvangen. Hanneke Kempers, ’s-Heerenberg

bloed nodig was, soms acuut. Ik werkte op een laboratorium en op een dag werd ik onder werktijd opgehaald om bloed te komen geven. Ik was toch wel een beetje verrast dat ze me kwamen halen met een ambulance die met loeiende sirene naar het ziekenhuis reed. Iemand van een andere labzaal had dat

Foto Hollandse Hoogte

gezien en er direct een ernstig ongeluk aan gekoppeld, waardoor er allerlei rampscenario’s de ronde deden. Toen ik een tijdje later weer op m’n werk kwam, waren veel collega’s heel verbaasd dat ik gewoon lopend naar binnen

Symbolische donatie

Ludieke bloeddruppels

Onlangs ontving mijn moeder na een zware

Tijdens onze vakantie in Luxemburg bezoch-

operatie twee zakken bloed van dezelfde

ten wij de Bremfeesten in Wiltz. Een feest met

bloedgroep als ikzelf heb. Ik meldde haar nog

veel bloemen, praalwagens en muziek. Ook

dat dit niet mijn zak bloed kon zijn, omdat ik

werd er op ludieke wijze aandacht gevraagd

alweer een tijdje terug voor het laatst gedo-

voor het geven van bloed. Zo liepen tussen de

neerd had. En dat de oproep binnenkort wel

feestmenigte door enkele ‘bloeddruppels’ die

weer zou komen.

ballonnen en folders uitdeelden. Remo Varkevisser, Vianen

En jawel, een paar dagen later lag de oproep op de mat. Toen ik in de afnamelocatie voor mijn twintigste donatie van vol bloed zat, ging mijn mobiel. Mijn vader meldde mij dat op datzelfde moment mijn moeder in het ziekenhuis 75 kilometer bij mij vandaan, wederom twee zakken A-positief ontving. Ik moet altijd

In Jeruzalem

even doorbijten bij een donatie omdat ik rol-

Ik was in mei in Jeruzalem en droeg daar ‘het’

lende aderen heb, maar dit keer had ik dat er

Sanquin-T-shirt. Kom ik zomaar een mobiele

heel graag voor over. Ik hoop alleen dat mijn

afname-unit tegen van jullie Israëlische

moeder déze zak A-positief niet meer nodig

zusterorganisatie! Cor Glas, Tuitjenhorn

zal hebben. Annette Hartmann