Dia 1
Dames en heren, goedemorgen Ik ben Roel Barkhof, lid van het projectteam Meldkamer Noord-Nederland. Twee jaar geleden hielden we in dit klooster de eerste inleiding over onze plannen om één meldkamer te realiseren voor drie regio’s: Fryslan, Groningen en Drenthe. En ik kan u zeggen: hij is bijna klaar! De komende twintig minuten vertel ik u meer over het proces rond de totstandkoming, maar ook over de allernieuwste ontwikkelingen. En die gaan veel verder dan alleen NoordNederland
Dia 2 Ik begin mijn verhaal met een korte terugblik. Een reis door een periode van 20 jaar.
Dia 3 In 1990 ontstond in de provincie Drenthe de eerste gecombineerde meldkamer voor politie, brandweer en ambulancezorg in Nederland. Tien kleine meldkamers van politie, brandweer en ambulancezorg werden samengevoegd tot één regionale meldkamer.Uitgangspunten hiervoor waren toen: -het dagelijkse menselijk contact op de werkvloer, effectievere communicatie doordat men elkaar en elkaars werkwijze goed kent. Maar ook de mogelijkheid om als gezamenlijke meldkamer als het ware ‘ midden in de actie’ te staan. En ook toen al bepaald niet onbelangrijk, goedkoper werken, beter werken, veel professioneler. Centralist op de meldkamer werd echt een vak in plaats van een functie.
Dia 4 Het bleef niet bij Drenthe, andere meldkamers volgden. Friesland in 2004 en even later Groningen. Noord Nederland had toen drie regionale meldkamers waarin politie, brandweer en ambulancezorg samenwerkten. Het was een grote stap voorwaarts in een tijd dat de professionaliteit en de slagkracht van regionale meldkamers op nationaal niveau nadrukkelijk ter discussie stond.
Dia 5 De oorzaak hiervan lag in 2 grote incidenten: de vuurwerkramp in Enschede in 2000 en de beruchte cafébrand in Volendam. Bij beide incidenten vielen veel slachtoffers en was de grootschalige inzet nodig van hulpdiensten uit diverse regio’s.
Dia 6 Zoals gebruikelijk na zulke incidenten volgden diverse onderzoeken, waarbij ook nadrukkelijk werd gekeken naar de rol van de regionale meldkamer. In het Noorden leidde dit tot de vraag of onze regionale meldkamers wel groot genoeg zijn om grootschalige incidenten goed te kunnen verwerken?
Dia 7 Maar dat was, is niet het enige waar we mee te maken kregen bij meldkamers. -
De serviceverlening aan de burger en de ondersteuning van het hulpverleningspersoneel op straat moet versterkt worden.
-
Meer en betere informatie bij een inzet. Dat vraag om aanpassing, afstemming en vernieuwing van informatiesystemen.
-
We moeten dus kunnen reageren op de steeds hogere eisen op het gebied van de ICT-voorzieningen. De enkelvoudige regionale schaal is daarvoor inmiddels te klein geworden.
-
En, ook heel belangrijk, reductie van kosten. De complexere meldkamersystemen kosten meer geld en dan is het slimmer om één systeem te bouwen waar een groter gebied gebruik van maakt, zodat kosten kunnen worden verdeeld.
Dia 8 Met het samenvoegen van meerdere regionale meldkamers tot een interregionale meldkamer organiseren we niet alleen meer efficiency, maar ook meer ervaring bij de centralisten. Immers, het aantal meldingen dat centralisten verwerken, gaat omhoog omdat deze een groter gebied bedienen. Dat geldt zeker in de Noordelijke regio voor bijvoorbeeld brandweer en ambulancezorg, maar in de nachtelijke uren ook voor de politie. De slagkracht en noem het het coördinatievermogen van de meldkamer gaat omhoog door de permanente , fysieke aanwezigheid, 24 uur per dag, van een calamiteiten coördinator op het niveau van officier/leidinggevende. En op financieel gebied is het samengaan ook aantrekkelijk. De exploitatie van één meldkamer voor Noord-Nederland is, op basis van de nieuwste berekeningen, per jaar ongeveer 2,5 tot 3 miljoen euro goedkoper dan het in stand houden van drie meldkamers die zijn opgewaardeerd naar de eisen van deze tijd.
Dia 9 En zo werd in 2006 het besluit genomen dat de drie Noordelijke provincies één gezamenlijke meldkamer zouden krijgen voor politie, brandweer en ambulancezorg
Dia 10 Ik sta even wat uitgebreider stil bij de belangrijkste uitgangspunten voor de Meldkamer Noord Nederland.. Multi disciplinairy intake. Dit betekent dat alle centralisten direct 112 meldingen aannemen. De afspraak is gemaakt dat in principe de politie als eerste de telefoon oppakt. In de praktijk blijkt dat ruim zestig procent van de 112 meldingen voor de politie bestemd is. Is de politie druk bezig, dan neemt de brandweer de volgende telefoontjes aan, en daarna de ambulancezorg. Na de eerste intake volgt wel gespecialiseerde afhandeling en uitgifte van de melding door centralisten van politie, brandweer of ambulancezorg. Zodra zich en grotere calamiteit voordoet, wordt de meldkamer opgeschaald en worden politie, brandweer en ambulancezorg op de meldkamer één team dat de calamiteit aanpakt onder leiding van de Calamiteiten Coördinator die dan de algehele leiding overneemt op de meldkamer. De calamiteitencoördinator kan afkomstig zijn van politie, brandweer of ambulancezorg, maar dat maakt in de uitoefening van de functie en de bevoegdheden op dat moment geen verschil. Een ander winstpunt binnen de MkNN is het zoveel mogelijk op elkaar afstemmen van processen en procedures tussen politie, brandweer en ambulancezorg. Dit is een traject
waar op dit moment heel hard aan wordt gewerkt en waar grote stappen worden gezet. Zowel tussen de regio’s als tussen de verschillende disciplines. De nieuwe meldkamer krijgt een gezamenlijke directie en een gezamenlijk hoofd meldkamer dat moet zorgen dat de techniek goed draait en dat er goed wordt samengewerkt tussen de verschillende diensten. De operationele zaken van politie, brandweer en ambulancezorg blijven de verantwoordelijkheid van de diensten zelf.
Dia 11 Het zijn natuurlijk mooie uitgangspunten, maar…. Wat hebben we concreet bereikt, met nog tien maanden te gaan voor de ingebruikname?
Dia 12 Om te beginnen de brandweer: De drie brandweerregio’s binnen Noord-Nederland realiseren op dit moment één Noordelijk nummerplan voor alle voertuigen. Ieder voertuig krijgt binnen een aantal weken al een uniek nummer. Uitgangspunt voor het systeem is het landelijk nummerplan van Brandweer Nederland. Het is voor het eerst dat het systeem op zo grote schaal in Nederland wordt toegepast. Het Noorden functioneert daarom als het ware ook als een soort van testcase. Met het nieuwe nummerplan moet ook alle communicatieapparatuur in de voertuigen opnieuw worden geprogrammeerd. De brandweer werkt ook aan een eenduidige alarmerings- en inzetregeling. Bij gelijksoortige incidenten worden straks overal in het Noorden gelijksoortige eenheden ingezet. Nu zijn daar nog behoorlijke verschillen te zien. Om er nog eens een punt uit te pakken: Er komt één nieuw en uniform openbaar noordelijk brandmeldsysteem. En ook komt er een eenduidig alarmeringssysteem voor het openbaar bestuur. Dat betekent dat er gelijkluidende afspraken komen wanneer bijvoorbeeld een burgemeester of andere functionarissen worden geïnformeerd over een calamiteit. Iets waar wel het nodige overleg voor nodig is.
Dia 13 Ik maak een overstap naar de politie. De drie politieregio’s zijn bezig met het uniform maken van zo’n 120 procedures voor allerlei inzetten. Daarvan zijn de eerste vijftig inmiddels gereed. De bevoegdheden van de meldkamer bij het aansturen van politie eenheden op straat worden ook gelijkgetrokken. De politie heeft onlangs al een hoofd benoemd voor het politie-deel van de nieuwe meldkamer Noord-nederland. Hij heeft tot de in gebruik name van de meldkamer in Drachten ook de leiding over de drie huidige politie-meldkamers in het Noorden. Alle politie-centralisten zijn inmiddels al ondergebracht in één gezamenlijke organisatie van de drie politieregio’s. En ook voor de politie komt er, net als bij de brandweer, één nummersysteem voor alle politievoertuigen in het Noorden.
Dia 14 Zo kom ik bij de ambulancezorg. Daar is al heel veel landelijk geregeld waar het gaat om processen en procedures. Een belangrijke verandering is dat de meldkameractiviteiten voor de ambulancezorg allemaal in handen komen van de regionale ambulancevoorziening. Nu is die in Groningen nog ondergebracht bij de Hulpverleningsdienst en in Friesland bij de politie. Alleen in Drenthe zijn de ambulancezorg en de meldkamer al in één organisatie verenigd. De ingebruikname van de gezamenlijke Meldkamer Noord-Nederland maakt straks een meer dynamische ambulancemanagement mogelijk, doordat de meldkamer zicht heeft op alle ambulances in Noord-Nederland en deze zo optimaal kan inzetten. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan de afronding van een gezamenlijk handboek. Ook komt er een uniforme vorm van alarmering van ambulances. In de ene regio gebeurt dat nu via het P2000 systeem, in een andere regio via de portofoon.
Dia 15 De Meldkamer Noord-Nederland heeft ook voordelen voor het openbaar bestuur. De 62 gemeenten in Noord-Nederland hebben een stichting opgericht die eigenaar wordt van het gebouw meldkamer Noord-Nederland. Het is goed om hier nog even te vertellen da de MkNN onderdeel is van en veel groter gebouw met verschillende gebruikers, zoals de politieregio Friesland, de forensische opsporing Noord-Nederland en het KLPD. Ze worden allemaal eigenaar van hun deel van het gebouwencomplex. Terug naar deze slide: De nieuwe meldkamer zorgt voor een nog nauwere samenwerking tussen de regio’s op het gebied van veiligheid en openbare orde. Er zijn minder overlegstructuren nodig. Een belangrijk punt is verder dat er één uniforme GRIP procedure komt. Eén regeling voor het opschalen van de hulpverlening bij grotere of ingewikkelde calamiteiten.
Dia 16 Ik ga even kort naar de praktijk, naar de inrichting van de nieuwe meldkamer en laat wat plaatjes zien. Zoals de inrichting, de plaatsing van de meldtafels. Deze inrichting is vrijwel helemaal gerealiseerd in nauwe samenwerking met de centralisten die er straks moeten gaan werken. Zij hebben samen met enkele ergonomisch specialisten de tafelopstellingen bepaald tijdens praktijkproeven.
Dia 17 Zo tekende de architect Renzo Pavanello twee jaar geleden het gebouw waarin de nieuwe meldkamer een plaats heeft gekregen. De meldkamer is een soort schip dat buiten het verder vrij vierkante gebouw uitsteekt.
Dia 18 En dit is een foto van een paar weken geleden. Het gebouw is van buiten vrijwel gereed.
Dia 19 Nog even een detail van de meldkamer. De schuine kant is een belangrijk element in de vormgeving, maar dient ook om direct zonlicht buiten te houden. Op de voorgrond wordt gewerkt aan wat we noemen “de slotgracht”. Het hele gebouwencomplex komt op een eiland te liggen met een breed water er omheen.
Dia 20 Een blik naar binnen: 480 vierkante meter wordt de grote zaal van de meldkamer en ruim 5 meter hoog. Dit gebeurt om een optimale klimaatbeheersing mogelijk te maken. De zaal krijgt een koelplafond.
Dia 21 De meldkamerzaal ligt op de eerste verdieping van het nieuwe gebouw. Op de begane grond zijn alle technische ruimtes, direct onder de meldkamer. In de vloer van de meldkamerzaal kunnen op eenvoudige wijze om de 80 centimeter gaten worden geopend om kabels en leidingen naar beneden te voeren, naar de apparatenruimte. Aanpassingen in de opstelling van meldkamertafels wordt zo heel eenvoudig en relatief goedkoop.
Dia 22 De tafels voor de meldkamer zijn een verhaal apart. Ook hier hebben de gebruikers, de centralisten, een grote inbreng gehad in het ontwerp. Uitgangspunt was wel het er standaard elementen als basis moesten worden gebruikt. Dit om de kosten binnen de perken te houden. Intensief overleg tussen de fabrikant, het team van Huisvesting en Inrichting, het ergonomisch bureau en de centralisten heeft een meldtafel opgeleverd die bestaat uit twee delen die beide zowel horizontaal als verticaal verstelbaar zijn en mechanisch toch een grote stevigheid hebben. Er komen er 24 te staan in de meldkamer en vier in de ruimte voor speciale actieruimte.
Dia 23 De nieuwe meldkamer gaat er dan ongeveer zo uitzien.
Dia 24 Zoals ik net vertelde, zijn de medewerkers nauw betrokken bij het ontwerp van de meldtafels. Ze moeten kunnen zitten, maar ook kunnen staan. En dat geldt ook voor medewerkers die bijna twee meter lang zijn.
Dia 25 Om goed te kunnen werken moet de kijkafstand tot de verste van de zes beeldschermen op de meldtafel binnen bepaalde normen vallen. Dat leverde enig meetwerk op.
Dia 26 En dit is dan het resultaat: een meldkamertafel die voldoet aan zo ongeveer alle eisen van de centralisten, mechanisch sterk is en qua kosten binnen de perken is gebleven. Er is zelfs ruimte ingeruimd voor een kleine rugzak of een forse damestas.
Dia 27 In de voorafgaande minuten heb ik een aantal keren het openbaar bestuur genoemd als belangrijke partner, maar uiteindelijk ligt daar ook en belangrijke verantwoordelijkheid voor het functioneren van de meldkamer. 62 gemeenten, 12 organisaties, drie veiligheidsregio’s . Ik noem het nog maar eens. De aansturing van zo’n meldkamer is bestuurlijk gezien een complexe zaak. Ik heb geprobeerd om het in worden simpel te maken.
Dia 28 Wanneer je alle operationele en bestuurlijke lijnen binnen het project meldkamer NoordNederland in een schema zet, krijg je dit. Aan de ene kant opereren politie, brandweer en ambulance zelfstandig, vanuit hun eigen kolommen en hebben hun eigen aansturing. Aan de andere kant is er sprake van een duidelijke lijn vanuit het publieke bestuur als eindverantwoordelijke voor het goed functioneren van de meldkamer. Na afloop van deze presentatie willen projectleider Tom van de Vlist en ik u er best meer over vertellen.
Dia 29 En zo komen we dan bij onze boodschap: Wij zijn er in Noord-Nederland inmiddels van overtuigd dat schaalvergroting op diverse terreinen voordelen heeft. Schaalvergroting heeft echter ook (technische) risico’s. -
Bij uitval van een interregionale meldkamer is er een veel groter effectgebied dan bij regionale meldkamers.
-
Er zijn professionele en zeer betrouwbare back-up oplossingen nodig.
Dia 30 Risico’s beperken betekent nog meer samenwerken. Samenwerken met andere nieuwe interregionale meldkamers. Daarom is het DAZ concept bedacht. DAZ staat voor Drachten, Apeldoorn, Zeewolde. In Apeldoorn functioneert sinds kort de Meldkamer Oost Nederland voor de regio’s IJsseland en Noord-Oost Gelderland. In de gemeente Zeewolde, de provincie Flevoland, wordt gewerkt aan een nieuwe meldkamer voor Flevoland en de regio Gooi en Vechtstreek en mogelijk ook nog voor de regio Utrecht, maar dit laatste is nog niet zeker. Het DAZ concept is uniek in Nederland. Het verbindt drie interregionale meldkamers technisch met elkaar.
Dia 31 Het DAZ concept is echter meer dan zeer hoogwaardige technische verbindingen tussen drie grote meldkamers. DAZ betekent onderling een back-up van systemen en informatie. In Apeldoorn worden bijvoorbeeld backups gemaakt voor Drachten en in Drachten voor Apeldoorn. DAZ betekent dat door het koppelen van de meldkamers ook veel informatie kan worden gedeeld. Maar belangrijker misschien nog wel: bij calamiteiten kunnen centralisten elkaars werk direct overnemen maar ook langdurig bij elkaar op de meldkamer werken. Een voorbeeld: een storing in Apeldoorn betekent dat Drachten en straks ook Zeewolde direct het 112-veerkeer kan oppakken en dat personeel vanuit Apeldoorn direct naar bijvoorbeeld Drachten en of Zeewolde vertrekt om daar te gaan werken. De partners in het DAZ project garanderen elkaar altijd de onmiddellijke beschikbaarheid van zes werkplekken. Het geheel is zo ingericht dat centralisten uit bijvoorbeeld Drachten in Apeldoorn met een paar handelingen hun eigen ‘werkomgeving’ naar voren kunnen halen. Nog een voordeel zit in het geld. Meldkamers hebben geen eigen ‘schaduwmeldkamer en schaduwsysteem meer nodig. Een dat maakt de kosten voor fall-back en uitwijk zeker minimaal de helft goedkoper.
Dia 32 Dit was de situatie in Nederland tot ongeveer een maand geleden. Iedere regio een eigen meldkamer of eigen meldkamers. In plaatjes verandert de situatie in Noord- en Oost-Nederland de komende twee, drie jaar als volgt.
Dia 33 Dit is de actuele situatie, na de start van de Meldkamer Oost Nederland in Apeldoorn. Het groene gebied is voor Apeldoorn
Dia 34 Dit wordt de situatie per 1 oktober 2011: Apeldoorn en Drachten zijn in bedrijf.
Dia 35 Gaan we nog een stap verder, zeg 2013, dan is ook de meldkamer bij Zeewolde operationeel en bedient het blauwe gebied, met mogelijk dus ook de regio Apeldoorn er bij (het lichtblauwe deel)
Dia 36 Ik kom tot een afronding van mijn verhaal Building the MkNN is back to basics. It’s time to clean up the systems. In de verschillende regionale meldkamers zijn informatiesystemen gedurende het gebruik vervuild geraakt met onjuist gerubriceerde of gelabelde informatie. Hoe zorgvuldig men er ook mee om probeerde te gaan. Nu systemen moeten worden samengevoegd en informatie moet worden overgeschreven naar één gezamenlijk, multidisciplinair informatiesysteem, moet er eenheid komen, uniformiteit. Dus moet zoveel mogelijk alle vervuiling uit de systemen. Het opbouwen van een gezamenlijk, multidisciplinair informatiesysteem voor de MkNN betekent dat alle tabellen met informatie ter discussie werden gesteld en de uitgangspunten voor de nieuwe invulling heel strak geformuleerd zijn voordat de informatie vanuit de samenwerkende regio’s in het nieuwe systeem wordt gezet. En ik kan u zeggen: dat is een monnikenwerk waar een heel team een groot aantal weken mee bezig is.
Dia 37 Tot slot: Wat maakt de MkNN nu al tot een succes: -
Er is bij alle partijen een echte wil tot samenwerking. Ook al betekent dat soms ‘ moeten inschikken / toegeven’,
-
Nu al is vast te stellen dat de samenwerking tussen de drie regio’s en tussen de verschillende organisaties ook echt wat oplevert.
-
Er komt uniformiteit in aansturing, waardoor sneller gewert kan worden en er minder kans is op fouten.
-
In het Noorden ontstaat bij brandweer, politie en ambulancezorg en bij het openbaar bestuur nog meer het gevoel van een geografische en gevoelsmatige verbondenheid
En hoe brengen we dit met z’n allen tot stand? Niet met dure onderzoeken, niet met dikke rapporten en grote conferenties of ingewikkelde procedures en ook niet via vooraf keihard vastgestelde doelen, maar vooral op basis van gezamenlijk werken aan een richting die uiteindelijk de Meldkamer Noord-Nederland oplevert. Hij die staat er op 1 oktober 2011.
Dia 38 Thank you for your attention. And as I said, Tom van der Vlist and me are available to answer your questions.
