II. Voor u, projectbeheerder

www.besafe.be

II. Voor u, projectbeheerder De De 10 10 stappen stappen van van het het proces proces voor voor de de installatie installatie van een systeem van camerabewaking van een systeem van camerabewaking

I. Voor u, burgemeester: Vragen over camerabewaking in openbare ruimtes

III. V oor u, projectbeheerder: De 10 stappen van het proces voor de installatie van een systeem van camerabewaking...............................................................4 1. UITWERKINGSFASE :....................................................................5 • Stap 1 : Het project structureren..............................................5 • Stap 2 : Een veiligheidsdiagnostiek opstellen................. 11 • Stap 3 : De doelstellingen bepalen.......................................14 • Stap 4 : Een cameraplan opmaken.......................................16 • Stap 5 : De technologie kiezen...............................................21

Gids camerabewaking - Projetbeheerder

INHOUD

2. UITVOERINGSFASE :.................................................................24 • Stap 6 : De camera’s installeren...........................................24 • Stap 7 : Een meldkamer oprichten....................................... 27 • Stap 8 : De meldkamer dagelijks beheren........................29 3. OPVOLGINGSFASE :...................................................................34 • Stap 9 : Onderhouden en handhaven.................................34 • Stap 10 : Evalueren.....................................................................38

III. Voor u, technisch deskundige: Het technisch project IV. Voor u, juridisch deskundige: Het wettelijke kader V. Nationale en internationale goede praktijken

3


Dit schema illustreert het proces voor de installatie van een systeem van camerabewaking, vanaf de voorbereidingsfase tot en met de opvolgingsfase.

FASE

U I T W e r k i n g

STAP 1

Het project structureren

2

Lokale veiligheidsdiagnostiek opstellen

3

De doelstellingen Behoort camerabewaking tot weerhouden middelen ?

4

Een cameraplan opmaken

5

De technologie kiezen Het voorontwerp afronden

R E a l i s A T I E O P V O L G I N G

4

6

De camera’s installeren

7

Een centrale post oprichten

8

De centrale post dagelijks beheren

9 10

Oprichting van een stuurcomité, een ethisch comité en een klankbordgroep

NEE

JA

Andere manieren overwegen om criminaliteit te voorkomen Voortgaan met het lezen van de gids

Juridische vereisten: Advies van de gemeenteraad EN raadpleging van de korpschef Een bestek opmaken Offertes analyseren Dienstverlenende onderneming selecteren

Juridische vereisten:


Pictogrammen aanbrengen Aangifte bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Onderhoud

De bevolking op de hoogte brengen en informeren

1. UITWERKINGSFASE Stap 1 : Het project structureren FASE

U I T W e r k i n g

STAP 1


2


3


4


5



NEE

JA



II. Voor u, projectbeheerder De 10 stappen van het proces voor de installatie van een systeem van camerabewaking


Tijdens deze eerste fase gaan we – zoals de naam het al aangeeft – dieper ingaan op de structuur achter het project die in feite de motor van het geheel is. De aanpak die wij in dit opzicht voorstellen, weerspiegelt onze visie op de structuur van het project. Natuurlijk bestaan er, naargelang de lokale context, andere mogelijkheden om inhoudelijk vorm te geven aan deze structuur.

Evaluatie

5


Centraal in de voorbereidingsfase en in feite voor de hele procedure is de oprichting van een stuurcomité. Het is niet nodig om een nieuw stuurcomité op te richten wanneer er in de gemeente reeds een comité of een stuurcomité bestaat dat al optreedt als regisseur in andere veiligheidsprojecten. Het zal als basis kunnen dienen voor de invoering en de ontwikkeling van het project.

De openbare vervoermaatschappijen kunnen ook tot de hoofdrolspelers van het stuurcomité worden gerekend. Zo worden bijvoorbeeld in stationsbuurten veel misdrijven gepleegd of veel overlast veroorzaakt. Beschadiging, vandalisme, graffiti, wildplassen, fietsdiefstallen en hangjongeren in de stations zijn hiervan de meest frappante voorbeelden.

Een projectbeheerder coördineert het stuurcomité en is bijgevolg verantwoordelijk voor de uitvoering van de verschillende stappen van het proces voor de installatie van camerabewaking, van A tot Z, van de voorbereidingsfase tot en met de opvolgingsfase.

Het is dus belangrijk dat de voorschriften, eisen en wensen van de verschillende leden van het stuurcomité in een gemeenschappelijk akkoord worden gegoten.

Conform de integrale en geïntegreerde aanpak van veiligheid is het van essentieel belang dat het stuurcomité bestaat uit zo veel mogelijk betrokkenen.

Professionalisme Tijdens de samenstelling van het stuurcomité ligt sterk de nadruk op het pragmatische aspect van het stuurcomité.

Betrokken partijen Centraal in dit stuurcomité staat de oprichting van samenwerkingsverbanden tussen alle partijen zodat de kennis, de middelen, de ervaring optimaal worden benut. Het is de bedoeling om te komen tot de installatie van een hoogwaardige camerabewaking. Het engagement en de motivatie van elke partner zijn hierbij onmisbaar.

6

Het parket is een noodzakelijke partner omdat de verzamelde beelden als hulpmiddel kunnen dienen tijdens het onderzoeken en opvolgen van een strafbaar feit.

Voor verschillende fasen van de verwezenlijking van de camerabewaking is specifieke ervaring vereist. In de fase in kwestie is respectievelijk juridische, technische en organisatorische kennis van essentieel belang. Het is dus belangrijk dat men de kennis gaat zoeken daar waar ze zich bevindt.


1. Oprichting van een stuurcomité

Voor het juridische luik is het dan ook logisch dat een persoon met kennis van de wetgeving inzake camerabewaking aan de vergaderingen van het stuurcomité deelneemt.

De leiding over het lokale integrale en geïntegreerde veiligheidsbeleid is in handen van de Burgemeester en/of het College van Burgemeester en Schepenen. Hij neemt het initiatief en zorgt ervoor dat de camerabewaking en het camerabewakingsplan worden uitgevoerd.

Voor het organisatorische aspect is het belangrijk dat diegenen die de beelden moeten bekijken of opvolgen, worden betrokken bij de verwezenlijking van de plannen.

De beslissingsbevoegdheid over de daadwerkelijke verwezenlijking van het project ligt bij de invoering van de camerabewaking echter volledig bij de gemeenteraad. De gemeenteraad keurt immers de plannen voor de verwezenlijking van de camerabewaking goed. Het betreft meer specifiek de goedkeuring van het project (cameraplan), van het bestek, van de manier waarop wordt gecommuniceerd, … Slechts na goedkeuring van de gemeenteraad kan de procedure voor de gunning en de installatie van de camerabewaking effectief van start gaan.

Wat de technische aspecten betreft, is het normaal dat deskundigen met een uitgebreide kennis van de technologie inzake camerabewaking hun bijdrage ter zake leveren. Het technisch aspect is immers, meer nog dan de andere aspecten van de camerabewaking, zeer specifiek en verschillend naargelang de doelstellingen, de omstandigheden en het budget. Bovendien is het voor iemand die niet vertrouwd is met deze functie moeilijk, en zelfs onmogelijk, om op de hoogte te blijven van de snelle technische evoluties van de systemen voor camerabewaking.

Op lokaal vlak vervult de politie een centrale rol tijdens de verwezenlijking van de camerabewaking. De politie gebruikt de camerabewaking als instrument om de openbare orde te bewaren. In de praktijk heeft de politie dus vaak de operationele leiding over de camerabewaking.

De operationele doelstellingen bepalen

Het is dus logisch en essentieel dat de politie wordt betrokken bij alle fasen van de verwezenlijking van de camerabewaking.

- In welke domeinen zal de camerabewaking worden toegepast ? Een vraag die, zoals hierboven werd aangehaald, wordt beantwoord met behulp van de lokale veiligheidsdiagnostiek.

Het is tevens de taak van het stuurcomité om de operationele eisen van het systeem te bepalen.

7


- Wat kunnen de camera’s onderscheiden ? Met andere woorden, wat zoekt men ? Deze vragen houden verband met de specifieke aard van de gebeurtenissen waarvoor men camerabewaking wenst te installeren. Wil men optreden tegen incidenten, zoals geweldplegingen, diefstal met geweld, het dealen van drugs,..., of op een algemene en positieve manier het gevoel van onveiligheid van de burgers (in een wijk) van een stad of gemeente aanpakken ? - Wanneer moeten de camera’s actief zijn ? De hele dag of enkel tijdens risicoperiodes, zoals ‘s avonds wanneer de mensen uitgaan of tijdens openbare manifestaties ? In dit opzicht is de proportionaliteit van de camerabewaking belangrijk. - Hoe worden de beelden bekeken ? In de meeste gevallen is het de bedoeling om de beelden in real time te bekijken. Hiervoor is veel personeel nodig, hetgeen vanzelfsprekend - geld kost. Het antwoord op deze vraag ligt in het doel van de camerabewaking. Is het daadwerkelijk de bedoeling om in real time de beelden te bekijken om beter te kunnen werken aan preventie en tijdens incidenten tussenbeide te komen ? Of is het belangrijker om de beelden van het incident beter te kunnen analyseren ? Dit is belangrijk bij de keuze van de camera’s. Bij het bekijken van de beelden in real time is het voor de operatoren iets beter voor de concentratie dat er mobiele camera’s met zoomfunctie zijn. De opvolging van de beelden staat hierin dus centraal. De werking van de gemeentelijke diensten en van de politiediensten die camerabewaking gebruiken, moet zo veel mogelijk afgestemd zijn op de functionele en operationele mogelijkheden van de camera’s. Dit zijn cruciale aspecten in de keuze van het camerasysteem. De technische toepassingsmogelijkheden van de camerabewaking zijn enorm, het budget vaak beperkt. In het stuurcomité moet men zich grondig buigen over al deze vragen.

2. Oprichting van een klankbordgroep Naast een stuurcomité, kan ook een klankbordgroep worden opgericht, met alle belangrijkste vertegenwoordigers van de handelaars, horeca-uitbaters en geëngageerde burgers en/of buurtwerkers. Op die manier kunnen de actoren binnen het lokale democratische bestel op een duidelijke en volledige manier worden geïnformeerd over de invoering van de camerabewaking. Bovendien kunnen ze, gezien hun kennis en ervaring in het domein in kwestie, een echte meerwaarde aan het project geven.

8

De mening van de klankbordgroep is dus zeer belangrijk omdat dit project een belangrijke impact op het privéleven van de burger zal hebben.

3. Oprichting van een ethisch comité Algemeen Een aantal steden en gemeenten die een systeem van camerabewaking in openbare ruimtes hebben ingevoerd, hebben een orgaan opgericht dat erop moet toezien dat de wet op de persoonlijke levenssfeer wordt nageleefd. Het is de steden en gemeenten natuurlijk toegestaan een ethisch comité op te richten en bij beslissing van de gemeenteraad te bepalen wie er zetelt. Als de beslissing wordt genomen om een ethisch comité op te richten, zijn de objectiviteit en onafhankelijkheid van de leden zeer belangrijk. De samenstelling moet zo evenwichtig en multidisciplinair mogelijk zijn, met een gelijke politieke verdeling tussen meerderheid en oppositie, aangevuld met deskundigen inzake wetgeving, infrastructuur en techniek.


- Wat wil men met de beelden zien ? Wat is, met andere woorden, de doelstelling ? In welke mate kunnen de beelden in real time worden weergegeven ? Wat wil men observeren, herkennen of bepalen ? Elk van deze doelstellingen heeft gevolgen voor de technische vereisten van de camerabewaking, zoals bijvoorbeeld het type camera, de lens, de mogelijkheden om te bewegen of om in te zoomen, ... Elk observatieniveau heeft tevens gevolgen voor de manier waarop de beelden worden bekeken of gebruikt.

De taken van het ethisch comité kunnen zeer uiteenlopend zijn: − advies geven tijdens openbare gunningen, maar tevens toezien op een objectieve toekenning van de camerabewaking in niet-besloten ruimtes; − controle op het naleven van de camerawet en de wet op de persoonlijke levenssfeer; − controle van de beveiligingsmaatregelen die worden genomen voor het beheer en de opname van de beelden; − het uitwerken van een signalisatieplan en van het toezicht op de uitvoering van de signalisatie; − het informeren van de bevolking over de camerabewaking; − het opstellen en het toezien op de naleving van het ethisch charter; − het opstellen van een jaarlijkse evaluatie van de maatregel; − voorstellen formuleren om de camerabewaking te verbeteren; − peilingen organiseren om het subjectieve veiligheidsgevoel te bepalen; − enz.

Een ethisch charter opstellen De verantwoordelijke moet volgens de nieuwe camerawet een reeks verplichtingen in acht nemen. Om hieraan te voldoen en ervoor te zorgen dat de camera’s doeltreffend en wettelijk worden gebruikt, is het aangewezen om de doelstellingen vast te leggen in een ethisch charter of een ethische code.

9


Het charter geeft een overzicht van de principes en doelstellingen, dat de gebruiker informeert over de werking, de rechten en dergelijke, evenals zijn verantwoordelijkheid voor de goede werking van het camerasysteem en/of handelingen met betrekking tot het camerasysteem. Dit charter moet met name volgende elementen bevatten: − De doelstelling van het charter. − De doelstelling van het systeem van camerabewaking. − De verantwoordelijkheid van de gebruiker. − De veiligheid met betrekking tot : de meldkamer, de bezetting en de toegang tot deze plaats. het cameranetwerk, de digitale opnamen en hun bewaring. − De principes van het gebruik van het camerasysteem: Bediening van de camera’s De maskering Het bekijken van de beelden De opname en de motivatie met het oog op het gebruik van de camera. Het gebruik van een digitale opname. De administratieve aspecten betreffende de opname en de reden van het onderzoek. − De principes in verband met het beheer van de opnamen: De bewaartermijnen. De procedure voor de overdracht door middel van een digitale drager aan de politie, het parket en derden. De administratieve aspecten ter zake. − De principes betreffende het verkrijgen van het recht tot toegang tot de beelden − Personeelszaken : Training, gebruik, opvolging Het bewijsmateriaal beheren Het beroepsgeheim − De signalisatie op het terrein, evenals het opstellen van een signalisatieplan. − Periodieke controles van de kwaliteit en de doeltreffendheid van de opgenomen beelden, audit van de gebreken en andere. − Een externe controle door een ethisch comité met betrekking tot het naleven van de procedures, het gebruik en het beheer van de beelden. − Evaluatie van het gebruik van de camera’s, van de procedures en de gevolgen, …

Stap 2 : Een veiligheidsdiagnostiek opstellen9 FASE

U I T W e r k i n g

STAP 1


2


3


4


5



NEE

JA


Juridische vereisten:


10

Het charter moet hoogstens rekening houden met de persoonlijke levenssfeer van de personen en met de doelstelling zoals beschreven in de wet. Het is voor de verantwoordelijke belangrijk dat zijn medewerkers, die het cameranetwerk gebruiken en verantwoordelijk zijn voor de bediening ervan, kunnen terugvallen op een charter waarin duidelijk wordt beschreven wat van hen wordt verwacht.

Advies van de gemeenteraad EN raadpleging van de korpschef Een bestek opmaken Offertes analyseren Dienstverlenende onderneming selecteren

Tijdens de voorbereidende fase is het belangrijk om een lokale veiligheidsdiagnostiek op te stellen die alle bij het project betrokken partners zal mobiliseren (zie Stap 1 Het project structureren). Deze lokale veiligheidsdiagnostiek vormt een onmisbare voorafgaande stap alvorens men zich aan een project van dergelijke omvang waagt.

Deze diagnostiek streeft vier belangrijke doelstellingen na : 1. Een nauwkeurig overzicht van de criminaliteit geven: dit is gebaseerd op de criminaliteitsstatistieken, de veiligheidsmonitor, de gesprekken met de partners, de bezoeken ter plaatse. Deze bezoeken zijn zeer belangrijk, want zo kunnen het bestudeerde grondgebied en zijn specificiteiten worden verkend en begrepen. Dit bezoek kan mogelijke technische moeilijkheden, natuurlijke obstakels (onveilige hoeken), een slecht onderhoud van de openbare ruimte aan het licht brengen. Deze elementen zullen een rechtstreekse impact hebben op de doeltreffendheid van camerabewaking. 9. V oor meer specifieke informatie inzake de uitwerking van een lokale veiligheidsdiagnostiek kan verwezen worden naar de methodologische

handleiding voor een lokale veiligheidsdiagnostiek van de FOD Binnenlandse Zaken. Deze is consulteerbaar op de website www.besafe.be

11


De analyse van de criminaliteit berust dus op een reeks indicatoren: - Aantal genoteerde feiten - Aard van de criminaliteit: criminaliteit op de openbare weg, beschadiging, geweld tegen personen, geweld tegen goederen, stadsgeweld, … - Repressieve doeltreffendheid : ophelderingsgraad, aantal inbeschuldigingstellingen, aantal inverzekeringstellingen, … - Daderprofiel per type criminaliteit : leeftijd, geslacht, woonplaats, … - Informatie over de slachtoffers - Informatie over de werkwijze : individueel of in groep, … - Studie over de verdeling van criminele feiten over het grondgebied van de gemeente: plaatsen, dagen, tijdstippen, ... Het is belangrijk te weten dat camerabewaking doeltreffender is op een beperkt grondgebied voor een goed netwerk van camera’s en niet voor een spreiding van de camera’s. Het zal dus misschien nodig zijn om de sites die met camerabewaking moeten worden uitgerust te rangschikken volgens belangrijkheid. - Oorsprong van de delinquentie: endogeen (de daders zijn afkomstig uit de buurt van de plaats waar de feiten zijn gepleegd) of exogeen (de daders hebben zich moeten verplaatsen om de feiten te plegen). 2. Een overzicht geven van de beschikbare middelen en de preventieacties die reeds zijn gehouden. Dit is het analyseren van de acties en de impact van deze acties op de huidige situatie. Hierdoor kan men zich baseren op goede praktijken en de coördinatie van alle maatregelen tegen de criminaliteit verbeteren. Het gaat om de technische middelen die reeds zijn ontwikkeld, maar ook om de menselijke middelen (toezichthoudend personeel). Dit overzicht moet worden vergezeld van een evaluatie waardoor de fouten van het reeds bestaande veiligheidssysteem kunnen worden opgespoord.

De volgende aspecten dienen eveneens te worden uitgewerkt : - Meten van de gevolgen van de installatie van bewakingscamera’s voor wat betreft het respect voor de persoonlijke levenssfeer, - Bepalen hoe doeltreffend andere preventiemaatregelen zijn die kunnen worden ingevoerd. Zo kunnen andere maatregelen worden getroffen om de nagestreefde doelstelling te bereiken en kan worden gekozen voor maatregelen met minder impact. - Een globaal pakket van preventiemaatregelen bepalen die moeten worden ingevoerd naast camerabewaking. Zoals we hierboven al hebben toegelicht, is camerabewaking alleen niet voldoende. - De politiecijfers moeten worden aangevuld met andere criminaliteitscijfers, waaronder met name de perceptie van de burgers, de handelaars, de horeca-uitbaters. Dit kan gemakkelijk gebeuren via de veiligheidsmonitor. Hierdoor krijgt men een globaal overzicht van de situatie omdat de politiecijfers niet alle misdrijven vermelden aangezien niet steeds een verklaring wordt afgelegd. Deze gegevens zouden eventueel kunnen worden aangevuld met de gegevens van andere partijen die met dezelfde criminele feiten worden geconfronteerd: bus-/tramchauffeurs, handelaars, scholen, verenigingen, openbare diensten zoals ziekenhuizen, De Post, …


Er moet een overzicht en een territoriale afbakening van alle criminele feiten worden opgesteld die de gemeente wenst aan te pakken.

Het is belangrijk dat in deze diagnostiek ook een balans wordt gemaakt van de situatie in die zones van de gemeente die niet onder camerabewaking zullen worden geplaatst, om een raming te maken van de risico’s van de verplaatsing van de criminele feiten, maar ook van andere zones met dezelfde kenmerken, zodat de gevolgen van camerabewaking beter kunnen worden ingeschat. Het lijkt er dus op dat de lokale veiligheidsdiagnostiek een essentiële fase is in de invoering van een systeem van camerabewaking.

3. De verwachtingen van de gemeentelijke overheden, maar ook van de betrokken partners bepalen: politie, justitie, interne partners van de gemeente, bevolking, handelaars, … 4. Bepalen welke acties moeten worden ondernomen en zien in welke mate deze acties kunnen worden vergemakkelijkt door de invoering van een systeem van camerabewaking. Er dient echt een beveiligingsstrategie te worden uitgewerkt waarin een reeks hiërarchisch geordende aanbevelingen zijn opgenomen.

De conclusies van de diagnostiek kunnen even goed bepalen dat de invoering van een systeem van camerabewaking niet de optimale oplossing voor de gemeente is omdat de investering in geld, tijd en personeel te groot zal zijn in verhouding tot de voordelen die eruit zouden kunnen voortvloeien. Elke gemeente moet dus deze grondige analyse uitvoeren en er de nodige conclusies uit trekken.

Deze diagnostiek is tevens bedoeld om te wijzen op het feit dat de tot op heden uitgewerkte beveiligingsmaatregelen niet volstaan. Een gedetailleerde analyse is dus onontbeerlijk.

12

13


FASE

U I T W e r k i n g

Na de diagnostiek kan een globale veiligheidsstrategie worden ingevoerd op basis van aanbevelingen. Deze aanbevelingen hebben betrekking op alle aspecten van de veiligheid. Bijvoorbeeld:

STAP 1


2


3


4


5



NEE

JA



Vastgesteld feit

Aanbeveling

Gevolgen

Tags (graffiti)

Oprichting van een schoonmaakdienst die in real De jeugd is ontmoedigd wanneer ze zien time alle tags verwijdert. dat hun tags zijn verwijderd.

Onveiligheidsgevoel

De verlichting verbeteren, oprichten van een bemiddelingsdienst, verlaten zones doen verdwijnen, de ruimte opnieuw inpalmen, de zichtbaarheid van de voorbijgangers verbeteren.

De winkels worden drukker bezocht doordat de leefomstandigheden verbeteren.

Beschadiging van etalages, diefstal met inbraak in de winkels

Investeren in technopreventie en een systeem van camerabewaking implementeren in de voornaamste winkelstraten.

Criminelen eigenen zich de plaats niet langer toe, het aantal misdrijven daalt, de daders kunnen worden geïdentificeerd.

Hangjongeren

Een bemiddelingsdienst oprichten om beter met de jongeren te dialogeren. Hen een lokaal ter beschikking stellen waar ze kunnen samenkomen, stadsmeubilair waar ze zouden kunnen samentroepen verwijderen, een team van straathoekwerkers oprichten.

Stedelijke heraanleg, waardoor de mensen die de openbare rust verstoren, moeten verhuizen.


Stap 3 : De doelstellingen bepalen

De prioriteiten, de veiligheidsdoelstellingen, zowel in tijd als ruimte, moeten in een lijst opgenomen worden, zodat doeltreffende maatregelen kunnen worden getroffen die beantwoorden aan de verwachtingen. Zodat rekening kan worden gehouden met de menselijke en budgettaire middelen alsook met de technische ontwikkelingen. Pas in deze fase zal worden beoordeeld of de plaatsing van een systeem van camerabewaking opportuun is na een beoordeling van de verschillende mogelijkheden om de problemen op te lossen.

14

15


FASE

U I T W e r k i n g

- Transmissie via hertznetwerk: met dit type transmissie kan men werken met een groot aantal camera’s op een straalzender. Dit systeem is heel krachtig omdat een optimale signaaltransmissie mogelijk is, zelfs bij mist of wind.

STAP 1


2


3


4


5



NEE

JA



Het opmaken van een cameraplan is een essentiële stap vóór de invoering van een systeem van camerabewaking. Hierdoor kan men bepalen wat de plaatsingsomstandigheden zijn, welk materiaal en welke werkzaamheden nodig zijn, conform de doelstellingen die werden bepaald in de vorige fase. Er moet rekening worden gehouden met verschillende elementen, waaronder:

1. Keuze van het transmissietype van het signaal Alvorens de plaatsen te kiezen waar de camera’s moeten komen, moet men het transmissieproces van het signaal bepalen. Er bestaan momenteel twee methoden: - Transmissie via de kabel: deze transmissie is duurzaam, stevig en zeer betrouwbaar op het vlak van rendement. Hiervoor moeten kabels worden getrokken tussen de verschillende cameralocaties en de post waar de beelden worden ontvangen. Transmissie via de kabel kost tevens minder aan materiaal, maar houdt wel zware wegenwerken in om de omklede kabels in de grond te steken. Idealiter zouden de plaatsingswerken van een systeem van camerabewaking op lange termijn moeten worden gepland en samen met herstellingswerken aan de wegen moeten worden uitgevoerd.

16

Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen. Het is dus belangrijk dat men zich aanpast aan de specifieke vereisten van de locatie. Beide systemen kunnen eveneens gemakkelijk worden gecombineerd voor eenzelfde camerabewakingsinstallatie.

2. De elektriciteitstoevoer bepalen Elke camera heeft elektriciteit nodig om te kunnen werken. Bij het bepalen van de plaats van de camera’s moet dus worden nagegaan of er in de buurt elektriciteit beschikbaar is. Idealiter worden de camera’s in de buurt van openbare gebouwen geplaatst, niet alleen omdat op die manier een snelle elektriciteitstoevoer mogelijk is, maar ook om onmiddellijk toegang te hebben tot de camera’s indien ze aan de gevel van een openbaar gebouw worden geplaatst. Er kunnen akkoorden worden gesloten met de verantwoordelijken van de locatie om gemakkelijk toegang te krijgen tot de camera’s, met name met het oog op het regelmatig onderhoud. De plaatsing van camera’s op de gevels van privéwoningen blijkt ingewikkelder te zijn, omdat hiervoor de toestemming van de bewoners moet worden verkregen om de camera aan te sluiten op hun elektrische installatie. U moet weten dat een camera gemiddeld € 50/jaar aan elektriciteit verbruikt. Deze kost zal eventueel door de particulier gedragen kunnen worden, indien de camera op zijn woning is geplaatst. Voor sommigen vormt de investering geen obstakel omdat ze op die manier bijdragen tot het collectieve veiligheidsgevoel (burgerzin) en omdat de daling van de criminaliteit voor deze mensen een aanzienlijk voordeel is. In dat geval echter, wordt het ingewikkeld om de camera’s te onderhouden, aangezien het onderhoudspersoneel geen onbeperkte toegang tot de woning heeft. De onderhandelingen met particulieren kunnen soms dus moeilijk verlopen, te meer daar de camera’s lichte trillingen veroorzaken en daar de ingebouwde ventilator van de camera geluid maakt. Camera’s op verlichtingspalen en –masten zijn niet de ideale oplossing omdat hierbij afzonderlijke elektriciteitstellers voor de camera’s nodig zijn, waardoor de kost per camera kan verdubbelen.


Stap 4 : Een cameraplan opmaken

3. Rekening houden met de omgeving Verlichting De zon kan een obstakel vormen bij het plaatsen van een camera. Het is dus goed om de stand van de zon te controleren om tegenlicht te vermijden. Straatverlichting kan het zicht van de camera’s ook hinderen: als de verlichting onder de camera staat, wordt een optimaal zicht verhinderd.

17


Beplanting en andere obstakels die het zicht kunnen hinderen De beplanting vormt een belangrijk aspect waarmee rekening moet worden gehouden. Men moet steeds rekening houden met het feit dat bomen groeien en perken bloeien. In de lente en de zomer kan het zicht hierdoor sterk worden belemmerd. Het is dan ook nodig om nauwe contacten te onderhouden met de stedenbouwkundige diensten om te weten of er op korte termijn geen beplantingen zijn gepland.

Elke locatie moet nauwkeurig worden gedefinieerd en men moet in het achterhoofd reeds een idee hebben van het type camera dat men wil gebruiken. Men moet zich naar de exacte plaats begeven waar men een camera wil plaatsen zodat men kan zien welke de eventuele obstakels zijn waardoor het gezichtsveld wordt belemmerd. Dit aspect moet eveneens worden nagegaan voor elementen op een afstand omdat de camera’s zullen kunnen worden gebruikt om in te zoomen op verdachte elementen op redelijke afstand. De keuze voor de locaties zal uiteindelijk gepaard gaan met technische overwegingen en in een tweede fase met criminologische gegevens die in de lokale veiligheidsdiagnostiek aan het licht zijn gekomen. Het dient immers tot niets om een camera met een beperkt gezichtsveld te plaatsen onder het voorwendsel dat die zich in een zone met een hoog criminaliteitsrisico bevindt; aan de hand van die beelden zal namelijk geen enkel feit kunnen worden geïdentificeerd.

De stedenbouwkundige diensten kunnen ook informatie geven over de eventuele toekomstige bouw van een gebouw waardoor het zicht van een camera gaat worden belemmerd. Reclameborden in het gezichtsveld van camera’s kunnen een ander obstakel vormen. Net als de paraplus en zonneweringen die, vooral tijdens de warmere tijden van het jaar, boven de terrassen van cafés en restaurants geplaatst worden.


Sommige camera’s hebben een “nachtzichtfunctie“, waarmee ze bij het vallen van de nacht overschakelen op zwart-wit. Hierdoor kunnen de gefilmde beelden beter worden onderscheiden.

4. Keuze van de locaties De keuze van de verschillende cameralocaties moet ter plaatse gebeuren en niet op basis van veronderstellingen die men met betrekking tot een bepaalde plaats heeft.

Bij de keuze van de locaties dient rekening gehouden te worden met een reeks criteria : - De camera moet voor een precies doel gebruikt worden: Bijvoorbeeld: een camera om in alle omstandigheden (dag, nacht, regen, zon) een nummerplaat te lezen kan enkel aan dit doel beantwoorden. De camera zal niet aangepast zijn om bijvoorbeeld het gezicht van de passagier achteraan in het voertuig te zien. - Men moet zeker zijn van zijn doel. Stel: er wordt beslist om een plein in het stadscentrum, in een stedelijke omgeving, een verzamelplaats en een plaats met druk verkeer, onder voortdurend camerabewaking te plaatsen. Het eerste idee is om een koepelcamera te gebruiken. Maar deze camera voldoet niet aan de behoeften, omdat hij niet voortdurend 360° bestrijkt, maar slechts een beperkte gezichtshoek ervan. De enige oplossing is dan over te gaan tot de installatie van een cameranetwerk dat men blokkeert zodat een raster tot stand komt dat aan de behoeften voldoet. De camera’s blijven mobiel om te kunnen inzoomen op een precieze plaats naargelang de omstandigheden. Andere aspecten worden behandeld in stap 6 “De camera’s installeren“. 18

Camerabewakingsplan voor Parijs : ontwerp voor de locaties van de camera’s

19


De behoeften moeten worden gerangschikt: in de meeste projecten moeten keuzes worden gemaakt omwille van budgettaire redenen. Men moet zich hier dus op voorbereiden door de behoeften op het vlak van camerabewaking te rangschikken. Enkele criteria voor een hiërarchische indeling: - Geef voorrang aan sites waarvoor andere technische of menselijke middelen niet doeltreffend genoeg zijn; - Vermijd versnippering: het is beter een beperkte, doch strategische sector goed te dekken met een strak netwerk, dan camera’s over een groot gebied te verspreiden; - Plan de implementatie: een project kan vaak in stappen in de tijd worden voltooid. Hou rekening met de opportuniteiten van het gebied: bestaand netwerk bij een partner, bouwkundige werken door een ander bedrijf, technische alarmen, telefoons, gegevens die in een netwerk worden opgenomen, enz. Het is belangrijk om op voorhand de verschillende fasen voor de uitbreiding van het systeem te bepalen om zo de keuze voor het transmissiemateriaal te sturen. Als men weet dat het aantal camera’s in de toekomst zal worden uitgebreid, is het beter om in het begin te investeren in materiaal waarop voldoende camera’s kunnen worden aangesloten, dan om nadien opnieuw te moeten investeren in krachtiger materiaal. Hetzelfde geldt voor het opnametoestel. Het is belangrijk om te kiezen voor een apparaat dat is aangepast aan het aantal camera’s dat men op lange termijn wil installeren. Omgekeerd zal het opnametoestel sneller verslijten naarmate er meer camera’s zijn op aangesloten. Naargelang de bekomen resultaten of de technologische evoluties is het belangrijk om het huidige systeem aan te passen.

Het bedrijf zal dus een of twee camera’s plaatsen (ofwel via de kabel ofwel via glasvezel) om de transmissieomstandigheden te testen. Deze fase is belangrijk omdat hier kan worden bepaald hoe degelijk de gekozen firma is. Het kan in dit kader nuttig zijn om deze testfase door verschillende bedrijven te laten uitvoeren om te zien welk systeem optimaal is naargelang de omstandigheden van de plaats.

Stap 5 : De technologie kiezen10 FASE

U I T W e r k i n g

STAP 1


2


3


4


5


Alvorens te kiezen voor een bepaald systeem van camerabewaking is het goed om een testfase uit te voeren alvorens het geschikte systeem te bepalen naargelang de specifieke kenmerken van de buurt. Het is daarom belangrijk om in een eerste fase langs te gaan bij verschillende camerafabrikanten om de voor- en nadelen van elk systeem te achterhalen. Met deze tests, die in laboratoria worden uitgevoerd, kunt u de balans aan de hand van een reeks criteria opmaken : beeldkwaliteit, technische aspecten, transmissie, … Na deze testfase in het laboratorium moet een test in reële omstandigheden worden uitgevoerd (zowel ‘s nachts als overdag) zodat men zich kan vergewissen van de kwaliteit van de transmissie van het gekozen systeem.

20

NEE

JA



De keuze voor de locatie van de camera’s is een cruciale fase in het proces voor de uitvoering van het project camerabewaking, omdat het verplaatsen van een camera veel geld kan kosten.

6. Een testfase voorzien



5. Werken per fase

De doelstellingen zullen de keuze van de technologie bepalen. Terwijl de definitie betrekking heeft op het gezichtsveld dat men wil dekken, slaat de resolutie op de nauwkeurigheid van de beelden. De resolutie zal bepalen of men een individu kan opsporen, herkennen of identificeren. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen vaste en koepelcamera’s. Vaste toestellen bieden het voordeel dat ze een zone constant, zonder onderbreking, filmen: niets van wat zich binnen hun gezichtsveld afspeelt, ontsnapt aan hun aandacht. Hun nadeel ligt in het feit dat ze niet kunnen draaien of inzoomen, ze kunnen het spoor van een verdachte dus niet volgen of een gebeurtenis waarnemen die zich net buiten hun gezichtsveld afspeelt. Vaste camera’s worden op een expliciet doel gericht: iedereen kan zonder problemen zien dat hij in de gaten wordt gehouden. 10. F acultés universitaires Notre-Dame de la Paix (FUNDP), “Urban Eyes: Pour une politique raisonnée de surveillance urbaine”, eerste verslag,

Etat de l’art, januari 2010, pag.74.

21


openbare gebouwen, enz. Omdat het publiek gemakkelijk kan zien dat het camera’s zijn, kunnen ze ook als valstrik worden gebruikt. Zoals hierboven werd benadrukt, kan iedereen gemakkelijk de gezichtshoek van een vaste camera zien: men voelt zich bekeken. Omwille van het feit dat ze vast zijn en omwille van hun vorm hebben ze vaak een afschrikkend effect.

U bevindt zich in de fase waarin de

Uitwerking

voor camerabewaking wordt afgewerkt.

Wat zegt de camerawet ? - respect voor de principes van de persoonlijke levenssfeer (met name doel, proportionaliteit, subsidiariteit en doeltreffendheid);

Koepelcamera’s, vaak ook PTZ’s - wat staat voor Pan-Tilt-Zoom - genoemd, hebben een

- het positieve advies van de gemeenteraad krijgen en de raadpleging van de korpschef

bereik van 360°. Deze camera’s kunnen draaien en inzoomen, waardoor ze geschikt zijn om

- de regels naleven inzake :

een manifestatie te volgen of een indringer te identificeren. Het gebruik van PTZ-toestellen is met name gerechtvaardigd wanneer ze worden bediend door menselijke operatoren. Maar dat is niet altijd het geval. De camera’s worden soms geprogrammeerd om automatisch te draaien, volgens een vooraf ingestelde frequentie. Tijdens een manifestatie kan de weergave op het scherm dus worden onderbroken door de onverwachte positieverandering van de camera. Let op, koepelcamera’s zijn niet geschikt om tegen de gevel van een gebouw te plaatsen.

* het bekijken van beelden in real time * het opnemen van de beelden * het bewaren van de beelden * het recht van toegang Inzake communicatie : Deze fase is een moment van overleg, analyse, technische voorbereiding en ten slotte van politieke

PTZ-toestellen worden vaak in een ronde vorm – koepel genaamd – geplaatst. Hierdoor wordt verhinderd dat een toeschouwer weet naar waar de camera is gericht. Als een individu wordt gevolgd, kan hij niet weten dat hij wordt gevolgd. Deze camera’s zijn door het grote publiek moeilijker als camera’s te identificeren, ze worden vaak verward met een verlichtingssysteem. Ze lijken dus minder geschikt te zijn om een afschrikkend effect te hebben.

besluitvorming. In deze fase is het belangrijk om over de plaatsingsplannen een dialoog te voeren met

Bij de keuze van de technologie moet ook een keuze worden gemaakt met betrekking tot de manier waarop de gegevens worden overgebracht. Men kan kiezen voor een draadloos netwerk, een bekabeld netwerk of een combinatie van beide. Er moet in ieder geval voldoende bandbreedte worden voorzien.

De kern van de communicatie voor de politieke overheden kan, naast het project zelf, betrekking hebben

de politie, justitie, maar ook met de burgers, de verenigingen en zelfs met bewonersgroepen, enz. De politieke beslissing zal gepaard gaan met overleg binnen de gemeenteraad op basis van het voorontwerp.

op het lokale veiligheidsbeleid van de gemeente, de samenwerking met de betrokken partijen, de ontwikkeling van instrumenten om het lokale veiligheidsbeleid te ondersteunen, waaronder camerabewaking. Het is belangrijk om de boodschap over te brengen dat camerabewaking alleen de criminaliteit op het grondgebied niet zal oplossen, maar dat het een middel is in dienst van een globaal veiligheidsbeleid. Meer informatie over de technische vereisten in deel 3 “Het technisch project”. Meer informatie over de juridische vereisten in deel 4 “Het juridisch kader”.

22


Vaste camera’s zijn aangepast aan het bewaken van in- en uitgangen: metrostations, parkings,


Stap 6 : De camera’s installeren FASE R E a l i s A T I E

STAP 6


7


8


De keuze van de doelstelling en van de camera is van primordiaal belang, maar de installatie van het geheel is even belangrijk voor de doeltreffendheid van het systeem. Een slecht geplaatste camera wordt niet ten volle benut. Het gezichtsveld dat moet worden bewaakt, is bepalend voor de plaatsing van de camera en niet omgekeerd. De keuze voor een bevestigingspunt, waardoor de installatie wordt vergemakkelijkt mag geen invloed hebben op de plaatsing van de camera. De lichtverandering tijdens een volledige observatieperiode (ochtend – dag – avond – nacht) is eveneens een factor die de plaatsing kan beïnvloeden.

Ook andere factoren kunnen invloed hebben op de plaatsing van de camera, zoals een veranderende begroeiing, de plaatsing van palen of installaties in het gezichtsveld, slechte weersomstandigheden, de invloed van de wind op de stabiliteit, de temperatuur, het onderhoud en het risico van vandalisme. Ook de aanwezigheid van een groot aantal private zones (privé-woningen), in fine, zouden kunnen verplichten om een bovenmatig aantal digitale maskers te plaatsen. Dit kan ook in grote mate de doeltreffendheid van camerabewaking beïnvloeden. Een factor waaraan bijzondere aandacht moet worden besteed, is de hoogte. Om een persoon te identificeren, moet de camera zich op gezichtshoogte bevinden. Te hoog geplaatste camera’s zijn niet in staat om het volledige beeld van een persoon te geven. Een camera die te laag geïnstalleerd is, wordt dan weer blootgesteld aan vandalisme en is niet geschikt voor beeldopnamen vanop afstand.


2. UITVOERINGSFASE

Opmerking: Het maken van beeldopnamen in reële positie, met name op de plaats van de beoogde camera’s, wordt sterk aangeraden. De eenvoudige technische middelen zijn voorhanden en met behulp van gondels kunnen bijvoorbeeld simulaties worden gemaakt die de werkelijkheid zeer dicht benaderen. Deze praktische oefeningen vormen doeltreffende hulpmiddelen voor de beslissingnemers. De eindfase in het proces bestaat erin na te gaan of de definitieve installatie voldoet aan de eisen die in het bestek zijn beschreven. Men moet ook verplicht beschikken over een operationeel handboek in de taal van de gebruiker. Dit moet meer zijn dan een verzameling handleidingen van toestellen. De laatste stap bestaat uit de operationele controle van de installatie, met bijzondere aandacht voor : - de gezichtshoeken van alle camera’s; - de vergelijking van het opgenomen beeld met het originele beeld; - de bewaarduur van de beelden; - de werking van de alarmen en de bewegingsdetectoren; - de grootte van het onderwerp per camera [opsporing (10 %) - herkenning (50 %) - identificatie (120 %)].

24

25


Wat zegt de camerawet ?

FASE

STAP

- plaatsing van pictogrammen; - aangifte bij Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Tijdens deze fase worden de camera’s daadwerkelijk geplaatst en vindt de organisatie van de meldkamer plaats. Inzake communicatie : De communicatie na de daadwerkelijke installatie van de camera’s berust voornamelijk op twee aspecten: - de verplichting door de camerawet om de burgers te informeren over het bestaan en de aanwezigheid van

R E A L I S A T I E

6


7


8


camera’s door middel van pictogrammen; 11

1. Drie zalen oprichten


Stap 7 : Een meldkamer oprichten

Alle lokalen waarin zich een opnametoestel, een besturingspost of een beeldscherm bevindt, moeten fysiek beschermd zijn met een toegangscontrole. Tevens mogen alle informaticasystemen enkel toegankelijk zijn met een gebruikersnaam en paswoord. Toegang tot de beelden is enkel toegestaan voor: - gemachtigde personen; - personen die hun recht hebben ingeroepen om toegang te krijgen tot de beelden, onder de voorwaarden die door de wet worden bepaald. - de noodzaak om over het hele project te communiceren in kranten, op de gemeentelijke website, enz. Om het project bij het grote publiek kenbaar te maken, is het nodig om regelmatig nieuwe informatie

In het geval van een systeem onder toezicht wordt aanbevolen om drie zalen in te richten, waarbij elke zaal een eigen bes-

te verspreiden via de pers.

temming heeft. Het gaat hier om een optimale organisatie die kan worden vereenvoudigd wat betreft de specifieke vereisten voor elk project.

Een videokamer Meer informatie over deze juridische vereisten in deel 4 “Het juridisch kader”.

In deze zaal worden de beelden in real time door de operatoren bekeken. Ze is uitgerust met computers en een beeldmuur. Er wordt aanbevolen om de operatoren geen toegang te geven tot

11. Koninklijk Besluit van 10 februari 2008 tot vaststelling van de wijze waarop wordt aangegeven dat camera’s instaan voor het toezicht.

de opnamen of om minstens te verhinderen dat ze de mogelijkheid hebben om opgenomen beelden over te dragen van het opnametoestel naar een andere drager. De werkpost moet dus worden herleid tot de essentie: een klavier, een scherm, een telefoon. Alle andere apparaten worden in een aanpalend technisch lokaal geïnstalleerd.

27


3. Toegang tot de lokalen

- verlicht het lokaal, niet te donker; - voorzie airconditioning, de toestellen geven namelijk veel warmte af;

Enkel de operatoren of de personen die door de verantwoordelijke worden aangesteld hebben toegang tot de meldkamer. Ze

- plaats servers die veel lawaai maken in een ander lokaal;

moeten erop toezien dat niet-gemachtigde personen geen toegang krijgen tot het lokaal waar de schermen staan opgesteld.

- zorg voor goede ergonomische stoelen voor de operatoren;

Er kan eventueel worden geopteerd voor een toegangscontrole met een badge.

- een gebruiksvriendelijk besturingssysteem.

Een technisch lokaal

Er kan eventueel ook een register worden bijgehouden van personen die het lokaal betreden.

In het technisch lokaal bevindt zich alle technische apparatuur die met het systeem is verbonden: computers, opnameapparatuur, servers, schakelbord, ...

Een lokaal om de beelden opnieuw af te spelen De aanwezigheid van een lokaal dat specifiek wordt gebruikt om de beelden opnieuw af te spelen zorgt ervoor dat de opnamen gevrijwaard worden. Door op deze manier een systeem te organiseren, geeft men zichzelf de mogelijkheid om op een doeltreffende wijze de toegang tot de opnamen te controleren. De beelden worden trouwens vaak opnieuw bekeken in aanwezigheid van de politiediensten en hierdoor kan het werk van de operatoren worden verstoord wanneer dit ook in de videokamer gebeurt.

2. Bescherming van de lokalen Over het algemeen moeten de lokalen voor camerabewaking worden beveiligd, wat betekent dat ze moeten zijn uitgerust met een inbraakalarm. Het is eveneens aanbevolen om camerabewaking aan de ingang van de meldkamer te voorzien. Alle lokalen, te weten de videokamer, het technisch lokaal en het lokaal waar de beelden opnieuw worden bekeken, moeten uitgerust zijn met veiligheidssloten en deuren die voldoende bescherming bieden tegen inbraak.

Stap 8 : De meldkamer dagelijks beheren FASE R E a l i s A T I E

STAP 6


7


8



Om de operatoren te motiveren moet het lokaal zo comfortabel mogelijk worden ingericht.

1. Toegang tot de opgenomen beelden 12 Het belang van een systeem van camerabewaking ligt het vaakst in de beelden die het opneemt. Dit eenvoudige en schijnbaar onbeduidende axioma heeft echter vaak te lijden onder een gebrek aan organisatie. Deze organisatie wordt geformaliseerd door de procedure voor toegang tot de opgenomen beelden.

Er moet een toegangscontrole aanwezig zijn die een onderscheid maakt tussen de gebruikerscategorieën en de toegangsklassen. Met dit systeem kan worden bepaald wie toegang heeft tot welk lokaal. 12. C omité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique.

Préambule, Frankrijk, pag.61.

28

29


Dit kan een papieren of digitaal document zijn. Het kan bijvoorbeeld het dagelijks overzicht van de toegang met badges zijn

te verlenen tot de opgenomen beelden. Het is ten stelligste aanbevolen:

indien een dergelijk systeem voorhanden is.

- Een telefoonnummer en de modaliteiten voor toegang tot de beelden “buiten de kantooruren“ aan de politie te bezorgen en niet te aarzelen een vervanger aan te stellen wanneer de systeemverantwoordelijke langdurig afwezig is;

Het intern reglement

- Eenvoudige bescherming te voorzien om te vermijden dat alle personeelsleden of “bezoekers“ vrije toegang hebben tot de beelden (lokaal met een slot, mechanische bescherming van het opnamesysteem, paswoord en login voor de digitale systemen, ...).

Het intern reglement is een document waarnaar de ethische charters verwijzen en dat de regels voor hygiëne en veiligheid op het werk bepaalt. In dit document kunnen ook de voorwaarden voor de exploitatie van het systeem van camerabewaking

2. De voor te leggen documenten 13

worden bepaald om de gebruiker, de klant of de burger gerust te stellen en om het instrument aanvaardbaar te maken. Het kan ook de namen bevatten van de personen die verantwoordelijk zijn voor het systeem en bepaalt de voorwaarden voor

In elk project voor de invoering van camerabewaking moet een minimum aan beheersdocumenten worden voorzien.

toegang tot de installaties.

Deze documenten zijn vaak een criterium voor de goede werking van het systeem, ze zorgen ervoor dat de gebreken op het vlak van veiligheid, de operationele gebreken en de troeven van het systeem zichtbaar worden, ze kunnen even belangrijk zijn

3. Relaties met de politiediensten

als het systeem zelf.

De samenwerkingsovereenkomst Het opnameregister


Het is belangrijk om te zorgen voor een stevige organisatie voor de toegang tot de beelden, om operatoren al dan niet toegang

Het wordt ten stelligste aangeraden om een samenwerkingsovereenkomst te sluiten met de lokale politie om de voorwaarden Vanuit operationeel standpunt wordt dit register sterk aanbevolen, omdat hiermee alle uit het systeem verwijderde beelden

voor toegang tot de beelden te bepalen.

kunnen worden opgespoord. Worden in dit document vermeld :

Komen in deze overeenkomst met name aan bod:

- elke overdracht van beelden op vraag van de politiediensten;

- de modaliteiten voor inbeslagname en interventie door de politiediensten;

- de beelden die door of voor de politiediensten opnieuw worden bekeken;

- de voorwaarden voor toegang tot de beelden in real time;

- beelden die opnieuw worden bekeken door personen die hun recht van toegang tot de beelden hebben ingeroepen

- de voorwaarden voor toegang tot de opnamen;

- de gemaakte opnamen en de datum waarop ze zijn vernietigd.

- de communicatiemiddelen die eventueel worden gebruikt tussen de operatoren en de politiediensten; - de modaliteiten om beelden van de meldkamer over te dragen aan de politiediensten;

Dankzij deze procedure wordt vermeden dat beelden het systeem verlaten en buiten het medeweten van de gefilmde personen worden gebruikt.

- enz.14

Het gebruik van de beelden door de politie

Het register voor toegang tot de installaties Als de opnamen bewijzen van een misdrijf bevatten of ervoor zorgen dat daders, getuigen of slachtoffers kunnen worden In dit document staat welke personen die niet behoren tot de verantwoordelijke dienst toegang hebben tot de installaties voor

opgespoord, kan de verantwoordelijke voor de verwerking van de beelden de beelden overmaken aan de politiediensten of aan

de camerabewaking :

de gerechtelijke overheden.

- technische lokalen; - videokamer. 13. C omité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique.

Préambule, Frankrijk, pag.61.

30

14. Comité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Préambule, Frankrijk, pag.64..

31


Gelet op het feit dat men de beelden bekijkt met als doel om de bevoegde diensten te laten optreden, is het bovendien absoluut

over te maken indien deze laatste hem in het kader van een opdracht van de bestuurlijke of gerechtelijke politie hierom vragen,

noodzakelijk dat de operatoren een permanent communicatiemiddel hebben met de politiediensten. Indien dat niet het geval

als op de beelden het misdrijf wordt vastgesteld en voor zover de opname niet in een private plaats is gemaakt. In dat geval

is, zou het niet mogelijk zijn om de bevoegde diensten vanaf de controlezaal te begeleiden tijdens hun optreden.

kan de verantwoordelijke voor de verwerking van de beelden vragen om een gerechtelijk mandaat voor te leggen in het kader van een opsporingsonderzoek of een gerechtelijk onderzoek. De informatie over personen of voertuigen op deze beelden moet voldoen aan de minimumvereisten om nuttig te kunnen zijn om het onderzoek verder te zetten.

4. De operatoren Voor een efficiënt gebruik van het systeem, vereist de exploitatie van het systeem van camerabewaking de aanwezigheid van operatoren (aangewezen onder de categorieën van personen zoals bedoeld door het koninklijk besluit met betrekking tot “het bekijken van beelden“). Het is tevens belangrijk om een reglement van inwendige orde op te stellen met daarin de veiligheidsmaatregelen die moeten Deze operatoren, die handelen onder toezicht van de politiediensten, hebben als taak om de beelden te bekijken met als doel


De verantwoordelijke voor de verwerking van de beelden kan eveneens verplicht worden om de beelden aan de politiediensten

worden nageleefd om toegang te krijgen tot de controlezaal en tot de beelden.

om de bevoegde diensten in staat te stellen onmiddellijk op te treden ingeval van inbreuk, schade, overlast of verstoring van de openbare orde en om deze diensten zo goed mogelijk te begeleiden tijdens hun optreden.

Prioriteiten:

Om deze opdracht tot een goed einde te brengen, moeten de operatoren over bepaalde vaardigheden beschikken:

- een verantwoordelijke – projectleider of coach om de operatoren te coachen – om toezicht te houden op het verloop voor

- zij moeten een goede kennis hebben van de wetgeving op de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s en van de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; - zij moeten een zekere technische kennis hebben waarmee ze het systeem kunnen beheersen en het optimaal kunnen gebruiken overeenkomstig de nagestreefde doelstellingen; - zij moeten weten waarop zij moeten letten bij het bekijken van de beelden (deze vaardigheid verbetert al doende).

alle aspecten van het cameraproject. Het is belangrijk een contactpunt te hebben; - de operatoren goed opleiden – technische kennis – hoe een camerasysteem gebruiken; - hoe de beelden bekijken – proactief – reactief – gericht toezicht – aanpassen aan de criminaliteitsfenomenen – de camerabeelden gericht bekijken; - camerabewaking afwisselen met andere taken: uit verschillende onderzoeken blijkt dat een operator slechts 20 minuten gericht naar de beelden kan kijken. Het is belangrijk hen regelmatig andere taken te laten uitvoeren; - regelmatig feedback geven – de opgeslagen resultaten meedelen; - goede beeldkwaliteit; - een gebruiksvriendelijk systeem aankopen; - de procedures regelmatig opfrissen.

32

33


Stap 9 : Onderhouden en handhaven15 FASE O P V O L G I N G

STAP 9

10

Onderhoud

Evaluatie

2. Het onderhoud Een systeem dat niet regelmatig wordt onderhouden zal slechts een beperkte levensduur hebben en snel zijn operationele capaciteiten verliezen. Essentieel voor een goed onderhoud van de uitrusting is dat men beschikt over een onderhoudscontract dat alle preventieve en correctieve handelingen dekt. In dit contract worden enkel herstellingen na beschadigingen of daden van vandalisme uitgesloten, die specifiek moeten worden aangevraagd. Het is voor een gebruiker zeer moeilijk om op voorhand de exacte inhoud van het contract te bepalen voor materiaal waarvoor hij geen feedback heeft; in het bestek wordt dan ook aangeraden om clausules vast te leggen waarin, naast de klassieke waarborg, ook de modaliteiten voor de uitvoering hiervan worden vastgelegd tijdens een voldoende lange periode (aangeraden wordt 3 jaar) waardoor hij voldoende feedback zal krijgen om zijn onderhoudsopdracht voor te bereiden.

Het technisch beheer van een systeem bevat drie aspecten:

Enkele belangrijke punten in de basisopdracht voor wat de waarborg betreft:


3. OPVOLGINGSFASE

- eis een totale waarborg op in situ (onderdelen, mankracht en verplaatsingen inbegrepen); 1. Het dagelijks toezicht op de goede werking van het systeem;

- materiaal dat gedurende deze periode wordt ingeruild, geniet van een verlengde garantie van minstens zes maanden;

2. Het preventief en correctief onderhoud;

- vraag om termijnen voor interventies en de herstelling van de installatie. De interventie bestaat uit het opstellen van een

3. De evolutie van het systeem.

diagnostiek van de storing en de herstelling om de storing te verhelpen. Bij wijze van voorbeeld, voor een koepelcamera op mast komt de interventietechnicus de storing vaststellen en eventueel de

1. Het dagelijks toezicht nodig voor de goede werking van het systeem

voeding en de kabels controleren. Hij heeft echter niet noodzakelijk het nodige gereedschap om de koepel te controleren noch een gondel om in te grijpen. Resultaat: de interventie heeft op tijd plaatsgevonden maar het probleem van de installatie blijft

Tijdens zijn dienst moet de operator de volgende knooppunten controleren:

bestaan. Hiervoor zal een latere interventie nodig zijn waarvan de termijn echter niet is gekend. Vandaar het belang van een

- het netwerk;

hersteltermijn. We trekken ons voorbeeld door: het demonteren gebeurt drie dagen later, het materiaal wordt teruggestuurd naar

- de opnameapparatuur;

de verdeler die het terugstuurt naar de fabrikant en de koepel wordt binnen de drie of meer maanden opnieuw geïnstalleerd.

- de werkposten;

Gedurende deze periode is er geen toezicht in de zone in kwestie.

- de camera’s. Het is de bedoeling te vermijden dat de installatie niet operationeel is op het ogenblik dat men ze nodig heeft (bv.: vaststellen dat een opnametoestel twee dagen defect is op het ogenblik dat men er beelden moet uithalen voor de politiediensten). 15. C omité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Préambule,

Frankrijk, pag.103-106.

34

35


- de opname: controleren of het opnemen en opslaan correct gebeuren; - de ondulators: werking controleren.

- een gedetailleerde lijst van het materiaal in kwestie; - een lijst met eenheidsprijzen van alle gehelen en kleinere gehelen waaruit de installatie bestaat;

Curatief onderhoud

- een prijslijst voor de verplaatsingen en de mankracht met de gedetailleerde uurtarieven; - voor elk type storing, het aantal technici nodig om de storing te verhelpen;

Curatief onderhoud vindt plaats bij een storing van het systeem. De exploitant moet snel kunnen handelen om een onder

- de globale en forfaitaire kostprijs voor elk type interventie en herstelling voor alle gehelen en kleinere gehelen van de installatie;

houdsinterventie op te starten.

- de prestatielimieten, in het bijzonder voor de bedradingsinterfaces; - de duur van de waarborg voor omgeruilde onderdelen;

Het is belangrijk om volgende zaken in het onderhoudscontract (deze dienst moet de klok rond bereikbaar zijn) op te nemen :

- de voorwaarden om een interventie op te starten;

- een uniek telefoonnummer voor de onderhoudsdienst;

- de interventietermijn;

- de levering van een onderhoudskit om defect materiaal snel te vervangen;

- de hersteltermijn;

- een interventietijdwaarborg. De interventie moet binnen het uur gebeuren;

- de voorwaarden voor toegang tot de installaties;

- een hersteltijdwaarborg.

- de regelmaat van de preventieve bezoeken en het soort werk dat zal worden uitgevoerd; - de gratis en systematische update van computerprogramma’s gedurende zeven jaar;

3. Evolutie van het systeem


De essentiële punten van een onderhoudscontract:

- de verslagen die na elke interventie moeten worden overhandigd; - de strafbepalingen;

Evolutie van de software

- de betalingsmodaliteiten van de prestaties; - enz.

De gebruikte uitrustingen en software worden regelmatig geüpdatet door hun ontwerper om nog beter te presteren of om gebreken te verbeteren.

Aan de hand van alle voornoemde punten kan een duidelijk onderhoudscontract worden opgesteld, waardoor geschillen worden vermeden en voor een bekwame dienstverlener kan worden gekozen.

De evolutie van het systeem moet dus bestaan uit: - de update van de video-exploitatiesoftware en van het exploitatiesysteem;

De globale kost voor het onderhoud van een systeem van videobescherming wordt geraamd tussen 7 en 10 % van het bedrag

- de update van de firmwares16 van alle uitrustingen.

van de installatie. Update van de documenten Preventief onderhoud Tijdens interventies voor het onderhoud of voor de verbetering van het systeem zullen bepaalde materialen worden vervangen De handelingen die worden verricht tijdens het preventief onderhoud hebben betrekking op verschillende aspecten van het systeem:

of verbeterd, hieruit volgt dat: - de documentatie van het systeem moet worden geüpdatet;

- de camera’s : beeldkwaliteit, controle van de opnamerichting en volledige schoonmaak;

- de technische documentatie voor de nieuwe materialen moet worden bekomen.

- de schermen : afstelling, ijking van de monitors en reiniging van de schermen; - het netwerk : controle van de transmissie en de verbinding; 16. Een firmware is een programma (software in het Engels) dat is geïntegreerd in een materieel onderdeel (hardware in het Engels).

36

37


FASE O P V O L G I N G

STAP 9 10

Onderhoud

Evaluatie

Camerabewaking is een maatregel die ondersteunend en proportioneel moet worden gebruikt. Na een bepaalde tijd moet worden beslist of het opportuun is om het project verder te zetten of te stoppen. Hiervoor is een evaluatie noodzakelijk: op basis van de oorspronkelijke doelstelling kan worden bepaald of de maatregel doeltreffend is. Daarom is evaluatie een vast onderdeel van elk cameraproject.

De oorspronkelijke veiligheidsdiagnostiek is essentieel en moet perfect aansluiten op de indicatoren die vervolgens zullen worden geëxploiteerd. De diagnostiek moet zich uitspreiden over een voldoende significante periode. Naargelang haar aard kan de informatie voor de evaluatie worden geleverd door de operatoren, de politie of het parket. Iedereen die informatie levert, moet voortdurend op de hoogte worden gehouden van de lessen die eruit worden getrokken of de maatregelen die erdoor worden genomen of overwogen.

1. Nut van de evaluatie Enkele belangrijke redenen om een doeltreffende evaluatie uit te voeren: - Wat niet wordt gemeten, is niet gekend: dankzij evaluaties komen fouten en successen aan het licht, wordt de context bepaald waarin de personen en de middelen optimaal kunnen worden gebruikt en kan de waarde of de doeltreffendheid van de camerabewaking worden bepaald. - Voorbeeldfunctie voor anderen: de resultaten van de evaluaties kunnen als voorbeeld dienen voor andere gemeenten of partijen. - De rechtvaardiging van een dergelijk systeem: evaluaties bieden de mogelijkheid om de gemaakte keuze te argumenteren. In


Stap 10 : Evalueren

dit opzicht kan de toewijzing van personeel en middelen worden gerechtvaardigd. Een element dat de evaluatie bemoeilijkt, is het feit dat de camerabewaking vaak wordt gecombineerd met andere maatregelen, waardoor de evaluatie van de werkelijke impact van het systeem niet eenvoudig is.

2. De doeltreffendheid van camerabewaking meten Een evaluatieonderzoek moet passen in de tijd en resulteren in een analyse die verslag uitbrengt over de evolutie van de criminaliteit over een redelijk lange periode. Het moet gespreid zijn over de twee of drie jaar die volgen op de invoering van het toestel en niet enkel betrekking hebben op de ruimtes met, maar ook op de ruimtes zonder, camerabewaking. Tot slot moet het niet globaal zijn, maar een geografische analyse (camera’s en criminaliteit in kaart brengen) en een analyse per type

Perceptie- en impactindicatoren17 De evolutie van het veiligheidsgevoel kan worden gemeten via opiniepeilingen. Deze moeten regelmatig bij de inwoners worden gehouden. Ze worden het vaakst per telefoon gehouden bij een representatieve steekproef van de bevolking. De resultaten,

criminaliteit en criminaliteit mogelijk maken.

die doorgaans gunstig zijn, kunnen worden verspreid.

De indicatoren moeten steeds op één lijn zitten met de strategie en de doelstellingen van het toestel. Iedereen die bij het

Naast de hoofdzakelijk kwantitatieve opiniepeilingen, is het ook goed om kwalitatieve studies uit te voeren bij de belangrijkste

beheer is betrokken moet zijn goedkeuring geven over de vorm en de basis.

gebruikers van de camera’s voor camerabewaking (parket, politie, operatoren, ...). Deze worden gevoerd door individuele gesprekken met veel open vragen, waardoor spontanere meningen kunnen worden verzameld. Door middel van deze gesprekken kan worden gepeild naar het nut van de toestellen naargelang de interventiedomeinen (openbare orde, gerechtelijk onderzoek, ...) enerzijds en hun technische doeltreffendheid (kwaliteit van het beeld, relevante plaatsing, uurrooster van de operatoren, ...) anderzijds. 17. Comité de pilotage Stratégique pour le développement de la surveillance par caméra, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique, Thematische fiches, pag.75-76..

38

39


Het gebruik van camerabewaking blijkt zeer belangrijk bij gerechtelijke onderzoeken achteraf. Het zou goed zijn om alle vorderingen

netwerk worden geëvalueerd om de installatie aan te passen aan de veranderende behoeften en middelen van alle gebruikers.

te noteren om dit soms belangrijke deel van de activiteit van de kijkpost te evalueren. Aan de hand van deze balans zou dan kunnen worden berekend hoeveel zaken dankzij dit instrument zijn opgelost.

De perceptie kan eveneens worden geëvalueerd op basis van klachtenbrieven die de Burgemeester ontvangt, waarvan sommige betrekking hebben op onveiligheid. Het zou interessant zijn om het aantal brieven over onveiligheid van het ene jaar of

Men moet eveneens de evolutie van alle of een deel van de criminaliteit in de sector onder camerabewaking kunnen beoordelen,

semester tegenover het andere te vergelijken, waarbij een goed onderscheid moet worden gemaakt tussen de wijken met

maar ook in de perifere zones en voor het volledige grondgebied van de gemeente. Deze methode zou ook kunnen worden toegepast

camerabewaking en de andere.

in een testzone op het grondgebied van de gemeente met dezelfde sociale, economische, stedelijke en criminaliteitkenmerken als de zone onder camerabewaking, om te trachten de gevolgen van het eigenlijke camerabewaking optimaal te isoleren.

Informele contacten met de bewoners en de handelaars blijven de beste “barometers”, het is vooral belangrijk om, stroomopwaarts, de geleverde informatie en hoe ze wordt gebruikt, te organiseren.

Het is nuttig om de evolutie te volgen van vooral criminaliteit en vergrijpen die aanleiding hebben gegeven tot het plaatsen van het toestel. Naast een kwantitatieve opvolging van de besproken feiten, is het ook verstandig om aandacht te hebben

De analyse van de impact van het systeem op de kostprijs van de vernielingen aan openbare gebouwen, aan stadsmeubilair, van

voor de evolutie van het aantal opgehelderde misdrijven per type in de zone onder camerabewaking.

verschillende vandalenstreken en tags blijft een goede indicator en een uitstekend argument om camerabewaking te stimuleren. Voorbeeld van een tabel die moet worden ingevuld voor “diefstallen in voertuigen“; alle inbreuken kunnen op eenzelfde statisEen andere indicator zou de benuttingsgraad van de camera’s kunnen zijn. Zodra de toestellen zijn geïnstalleerd en worden

tische wijze worden benaderd.


Dankzij deze studies kunnen tevens de prestaties van de exploitatietools, de ergonomie, de globale functionaliteit en het

gebruikt, verkiezen de operatoren sommige camera’s boven andere, waarvan de plaatsing uiteindelijk als veel minder relevant wordt beschouwd. Desnoods zouden de ongebruikte camera’s, aangezien hun beelden nooit worden bekeken, snel kunnen worden verplaatst. Tot slot kan, zelfs al lijkt het moeilijk om hier een indicator aan te besteden, de impact van de camerabewaking op de doelen en de werkwijzen van misdadigers eventueel worden onderzocht tijdens doorlichtingen. Criminaliteitsindicatoren Deze tweede reeks doeltreffendheidsindicatoren steunt voornamelijk op de officiële criminaliteitscijfers, eventueel aangevuld met gegevens afkomstig van de partners die bij de installatie zijn betrokken. Hiervoor worden de inlichtingen in bezit van de politiediensten ter beschikking van de gemeente gesteld. Het zou gepast zijn om systematisch alle situaties die door de camerabewaking aan het licht worden gebracht en waarop de ordediensten hebben gereageerd (oproep aan de lokale politie, verzorging van de slachtoffers, vervolging van de daders, ondervragingen, terbeschikkingstellingsverslag, …) te noteren zodat een telling mogelijk is van het aantal acties in de strijd tegen de criminaliteit in openbare ruimtes die dankzij deze maatregel gerealiseerd zijn. We zouden nog verder kunnen gaan en de politie vragen om een lijst op te stellen van zaken die dankzij of met behulp van bewakingscamera’s zijn opgelost.

40

41


Kortom, deze (en nog andere) indicatoren worden benut om na te gaan of de installatie wel beantwoordt aan de oorspronkelijk bepaalde doelstellingen. Hun resultaten maken het mogelijk om de gebruiksstrategie te herdefiniëren wanneer de camerabewaking niet beantwoordt aan de diagnostiek die aan het begin werd gesteld of om nieuwe doelstellingen te bepalen in geval van succes.

3. Gevolgen van de evaluatie18

In deze fase is het noodzakelijk om de resultaten mee te delen. Opgelet, u mag niet te vroeg victorie kraaien maar objectieve gegevens presenteren, zoals bijvoorbeeld het aantal arrestaties dat is uitgevoerd

De centrale vraag tijdens de evaluatie is : hoe kan de verworven kennis leiden tot een verbetering van het systeem van camerabewaking ? De resultaten van de evaluatie dienen om een van volgende besluiten te motiveren: - ofwel wordt het project verder gezet en/of uitgebreid; - ofwel wordt het project stopgezet; - ofwel wordt het verbeterd.

18. Meer informatie op de website: http://www.hetccv.nl

42

Inzake communicatie:

dankzij de beelden.

Gids camerabewaking - Projetbeheerder 44

Bronnen: Dit tweede deel van de methodologische gids is tot stand gekomen dankzij de bijdrage van andere, buitenlandse handleidingen en websites. - Centrum criminaliteitspreventie veiligheid, Handleiding camerabewaking, Mei 2009. - CERTU, “Surveillance par caméra des espaces publics. Le projet technique”, februari 2001. - Comité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Préambule, Frankrijk. - Comité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Etude de cas, Frankrijk. - Comité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Fiches thématiques, Frankrijk. - Commission d’accès à l’information du Québec, Consultation publique. L’utilisation de caméras de surveillance par des organismes publics dans les lieux publics. Bilan, april 2004. - Institut national des Hautes études de sécurité, La vidéoprotection. Conditions d’efficacité et critères d’évaluation, Frankrijk, Juli 2008. - Institut d’aménagement et d’urbanisme, Surveillance par caméra et espaces publics. Etat des lieux des évaluations menées en France et à l’étranger, Oktober 2008. - http://www.camerabewaking.nu/ - Universiteit van Genève, Vidéosurveilance et risque dans l’espace à usage public, Travaux du CETEL n°55, Oktober 2006.

Met behulp van de “Cameragids” wil de FOD Binnenlandse Zaken de steden en gemeenten ondersteunen die een systeem van camerabewaking willen invoeren. Dit deel van de gids, voor u, projectbeheerder, bevat de 10 noodzakelijke stappen van het invoeringsproces van camerabewaking.

Voor meer informatie over camerabewaking : www.besafe.be (rubriek Lokaal beleid en politie).

Algemene Directie Veiligheid en Preventie Waterloolaan 76 1000 Brussel

T 02 557 33 99 F 02 557 33 67

[email protected] www.besafe.be

V.U.: Jérôme GLORIE, Waterloolaan, 76 - 1000 Brussel - 2011

Camerabewaking is één van de instrumenten die gebruikt kan worden om het onveiligheidsgevoel te verminderen, de criminaliteit te bestrijden en de politie-interventies te optimaliseren. Dit systeem is slechts doeltreffend wanneer het ingebed is in een ruimer beleid en in een geheel van coherente preventieve maatregelen.

II. Voor u, projectbeheerder

Recommend Documents