INFOSESSIES ERFGOEDDAG 2010
IDEEËNSPROKKELAAR FAKE?
Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
THEATER ‐ Maskers (carnaval) ‐ Make‐up ‐ Kostuums ‐ Kledij ‐ Mannen vs vrouwen ‐ Travestie ‐ Decors/rekwisieten ‐ Verhaal ‐ Poppen ‐ Tijd ‐ Imaginaire karakters ‐ Geluid en visuele effecten (verlichting) ‐ Spiegels ‐ Poppen (vb. één van de figuren is echt/levend persoon de rest zijn poppen) ‐ Projecties ‐ Goochelen ‐ Acteren ‐ Volksverhalen, poesjenellen, improvisatietheater ‐ Theatervoorstellingen/verfilming verhalen = nabootsing van de waarheid ‐ Wereld als een schouwspel ‐ Valse inkomkaarten ‐ Fictieve personages (film) ‐ Emoties ‐ Re‐enactment van een historische gebeurtenis ‐ Korte sketch vs lange voorstelling ‐ Volkverhalen uitbeelden
VOEDSEL ‐ Reclame is fake? ‐ Light voeding ‐ Kleur en smaak (bij beenhouwer ziet vlees er mooi vers uit, maar in werkelijkheid is het een rode lamp die het vlees beschijnt. Blauwe margarine) ‐ Supplement – genezing ‐ gezondheidswaarde ‐ Exotische restaurants en gerechten (talloze Italiaanse, Mexicaanse, Chinese, enz. restaurant: in welke mate zijn ze wel exotisch?) ‐ De naam van het product komt soms niet overeen met de inhoud. ‐ ‘voedselvergiftiging’ (vb. tijdens oorlog: water en kalk = melk) ‐ Wijn/alcohol: aangelengd, gestookt, verkeerde oorspong ‐ Prijzen van product in verhouding tot de kwaliteit (vb. wijn van €3 is slechter dan een wijn van €12, maar wat als we het prijsetiket gewoon verwisselen) ‐ Presentatie van gerechten (illustratie in kookboek of aan het raam van restaurant ziet er altijd beter uit dan in het echt) ‐ Aalsterse vlaai: wie heeft/kent het origineel recept? Wat is het echte recept? Een proefwedstrijd, vlaaiwedstrijd (bakkers bij betrekken) ‐ Middeleeuws banket (lokale verenigingen bij betrekken) ‐ Surrogaten (cichorei) ‐ Kruiden om vb. bedorven eten te verbergen ‐ Dirk Martens Jenever: een etiket erop geplakt – marketing / geldgewin ‐ Abdijbier of trappist ‐ Margarine vs boter ‐ Ersatzkoffie (oorlog) 2 Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
MASSAMEDIA ‐ Historische films/romans: het dubben in films, verkeerde of onvolledige historische werkelijkheid, ondertitels verschillend van gesproken tekst) ‐ Reclame ‐ Nieuwsberichten (ideologie, snelheid) ‐ Uiterlijk: je anders voordoen, schminken ‐ Internet: geen controle ‐ Vroeger: mond aan mond (veel filters) Zangers/troubadours (vertelden hun eigen versie of wat men wilde horen) Vertellers ‐ Oorlogspropaganda ‐ Bijbel ‐ Reportages ‐ Preek van de priester ‐ Censuur: vervalsing van foto’s: complottheorie, mensen weggeveegd (vb. Trotski tijdens bepaalde periode uit encyclopedieën/van foto’s gewist ‐ Lokale verkiezingspropaganda ‐ Manipulatie van realiteit (vanuit een bepaalde bedoeling, vb. commercieel) ‐ Knippen en plakken (vorm, kleur, inhoud, context) ‐ Geen controle ‐ Verhouding van het beeld tov realiteit ‐ Van boek naar verfilming ‐ Stad wil promotie via massamedium ‐ Gevaren om ontmaskerd te worden ‐ Reality programma’s (De Pfaffs vs het geslacht Depauw) ‐ Acteurs faken vaak ‐ Roddelpers ‐ Film: irreële wereld ‐ Playstation: eigen versie van de geschiedenis, je kunt de geschiedenis veranderen ‐ Internet: wikipedia, e‐bay, enz. ‐ Media: verkeerde/foutieve informatie, niet alle achtergrondinformatie is gekend
LICHAAM ‐ Tatoeages (sociale druk) ‐ Plastische chirurgie/verminken van het lichaam: uit religieuze overtuiging, sociale druk/maatschappij of uit esthetisch aspect ‐ Make‐up op je er beter doen uitzien ‐ Korsetten – wespentaille (korsetfabrieken) ‐ Spiegels en ijdelheid: om slechte geest weg te houden, heksenbal (hangt in de haard) en kerstbal, vervormen door de spiegel, overdekken van spiegel bij spiritualiteit of bij een overlijden ‐ Donkere bril/zonnebril om je ernstiger voor te doen, door kledij indruk wekken van jeugdigheid, ‘schone schijn’ ‐ Lichaamstaal ‐ Vooringenomenheid op basis van het uiterlijk (vroeger: bleke huidskleur beter dan donker, nu: eerder omgekeerd (modewereld) ‐ Hallucinerende producten: buiten je lichaam treden (vb. gagel: soort heide) ‐ Boze geesten ‐ Relikwieën: o.m. commerciële achtergrond ‐ Historische mode / nep textiel, namaak ontwerpen ‐ Kledij, verkleden, carnaval, kostuums, travestie: geschiedenis van de mode ‐ Schoonheidsideaal / statussymbool: korset, pruiken, hoepeljurken, anorexia‐achtige modellen, plastische chirurgie 3 Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
‐ Mooie kledij bij fotograaf ‐ Hypochondrie ‐ Fotoshop / voorstelling op schilderijen / portretten in schilderkunst, tekenkunst en fotografie ‐ (Opblaas)pop, Barbiepop ‐ Dubbelgangers ‐ Theater, films, beeldende kunsten ‐ Opgezette dieren, mensen, enz. ‐ Relikwieën / reliekschrijnen ‐ Heraldiek ‐ Graftomben ‐ (Verborgen) onderaardse gangen ‐ Kledij in historische stoeten (Middeleeuws personage met hedendaags schoeisel, bril) ‐ Implantaten ‐ Seksualiteit: Schat ik heb hoofdpijn, faken ‐ Valse complimentjes ‐ Re‐enactment, historische figuren ‐ Mimekunst ‐ Goochelshow: doorgezaagd lichaam ‐ Hemellichamen: horoscopen, jannekemaan/zandmanneke, sterrenbeeld ‐ Lichaam van Christus / hostie ‐ Prothesen ‐ Valse haarstukjes, pruiken ‐ Verschijningen (grot van Lourdes, spoken), terugkeer van doden (sagen en verhalen) ‐ Klonen, placebo ‐ Kameleon, inktvissen: aanpassen aan omgeving ‐ Reconstructie van maagdenvlies ‐ Leugendetector / studie van menselijk gedrag (zweten, wegkijken, enz.) ‐ Lichaam en toneel: types: Laurel en Hardy, typische figuren uit de streek, filmsterren/iconen (imitatie Elvis) ‐ Bewegen: dans en choreografie (met eventueel verminking van lichaam als gevolg) (uitdrukken van gevoelens) ‐ Sport en doping ‐ Figurentheater: kostuums, uniformen, pruiken, grime ‐ Lichaam en genezen, ziektes, kwakzalvers (valse tanden, glazen oog) ‐ Beeldvorming historische figuren: Hoe kwam hun portret tot stand (wat is echt en wat fantasie?): bv. Pieter De Coninck en Jan Breydel, Ambiorix, Napoleon, Caesar ‐ Evolutietheorie / ontstaan van de mensheid: Adam en Eva, cfr. andere culturen
BIJGELOOF ‐ Geloof of bijgeloof: welk is echt? ‐ Ex‐voto’s in kapelletjes ‐ Hoefijzer voor geluk, klavertje vier, konijnenpoot, donderbol tegen bliksem en heksen (geluksbrengers) ‐ Duiveluitdrijvingen ‐ Illusies scheppen ‐ Naast alles wat met geloof te maken heeft, staat er bijgeloof ‐ Kaarsjes branden: bijgeloof of geloof? ‐ Water uit Lourdes ‐ Wie bepaalt wat geloof is en wie wat bijgeloof is? Grens tussen geloof en bijgeloof. ‐ Wat is fantasie en wat is bijgeloof? e ‐ Zwarte katten en ladders, vrijdag de 13 (sommige hotels hebben geen kamer 13)0. ‐ Voetballers rituelen (bv. altijd dezelfde onderbroek aandoen), welke rituelen ‐ Geneeskundige kracht van stenen / kruiden ‐ Paraplu binnen opendoen brengt regen ‐ Mondelinge overlevering Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
4
‐ Heiligverklaringen (Pater Damiaan) ‐ Iedereen geeft eigen interpretatie aan gebeurtenissen ‐ Mythologie ‐ Bedevaarten ‐ Wijden van paarden, auto’s, enz. ‐ Als vrouwen ongesteld zijn mogen ze niet op kraambezoek ‐ Pauwentroon (men dacht dat pauwenvlees niet kon rotten) ‐ Vleermuizen (kunnen vliegen als een vogel, maar het zijn zoogdieren) ‐ Keisnijden (zoals schilderij van Bosch): idee is krankzinnig ‐ Betekenissen geven aan bepaalde natuurlijke verschijningen ‐ Voodoo ‐ Onder maretak staan ‐ Wilgen en heksen / hekserij ‐ Bijgeloof is cultuurgebonden ‐ Druïden, zonnewende ‐ Afgoderij ‐ Waarom wrijven mensen over een bepaald stukje van een standbeeld? Wat is de ontstaansreden / het verhaal hierachter? ‐ Bedevaartsoorden ‐ Malade imaginaire (Molière) ‐ Goden vs natuurelementen (mythologie) – god Pan, panfluit ‐ Spreuken: zowel tekstueel als in beeld gebracht
KUNST ‐ Fake in foto’s: decor wordt geconstrueerd, fotoshop ‐ Pastiches ‐ Restauratie (proces tonen/welke stappen ondernemen) ‐ Vervalsingen, vervalsers ontmaskeren (verschillen aantonen) ‐ Special effects in film ‐ ‘renovatie’ van gebouwen waarbij enkel gevel blijft staan ‐ Covers in de muziek ‐ Propaganda in film (vb. Levi Riefenstahl) ‐ Iconografie ‐ Godsvoorstellingen / Mohammedcartoons ‐ Fictieliteratuur ‐ Plagiaat ‐ Carnaval (maskers en kleren) ‐ Kunst = fake?, Kunst ≠ realiteit (Magritte – Ceci n’ est pas une pipe) ‐ Fakes (vb. neostijlen) zijn op een bepaalde manier ‘echt’ ‐ Echtheid is relatief, wordt door elke generaties op ander manier ingevuld. ‐ Authenticiteit is vaak een illusie ‐ Kopiëren van ‘meesters’ was ooit een respectabele zaak (vb. in opleidingen tot kunstenaar) ‐ Nuances: vervalsing, kopie/replica (ter goeder trouw of misleidend), hybride (vb. recyclage van oude elementen) ‐ Fotostudie anno 1900 met trompe‐l’oeil decor waar mensen zelf ‘faken’, foto’s op sepia afdrukken ‐ Verwarring creëren, kitsch binnensmokkelen in museum (aan de bezoeker om ‘echte kunst’ van kitsch te onderscheiden) ‐ In eigen collectie zoeken naar ‘waardevolle’ kopies ‐ Renaissance is ‘fake’: de oudheid wordt gefaketed ‐ Kunst en kitsch: antique roadshow, schatten op zolder, grote rommelmarkt/antiekmarkt, schatters en experts (waardebepaling) ‐ Zoektocht rond legenden en plaatsen met acteurs op elke plek ‐ Re‐enactment Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
5
‐ Eigen kunstwerken maken door kinderen (koppeling aan WAK) ‐ Kunstvervalsingen ‐ Kant en fake‐kant: met allerlei materialen ‐ Restauratie gebouw waarbij met opzet bijkomende wapenschilden werden geplaatst ‐ Combinatie gerestaureerd orgel+synthesizers ‐ Nationale topstukken op niet alledaagse locaties ‐ Reproductie tot gadget ‐ Oude prentkaarten/pentekeningen: fotoshop avant la lettre ‐ Verouderings‐ en imitatietechnieken (vb. marmer) ‐ Mythes en verhalen rond kunstvoorwerpen ‐ Juwelen (workshop glaskunst) ‐ Muziek: plagiaat, bewust buiten de lijntjes kleuren, ‘originele’ instrumenten ‐ Persbericht: ‘kunstwerk x is teruggevonden’, mijn zolder wordt heropend ‐ Hoe bepalend zijn kaders, vernis, enz. ‐ Een klein origineel wordt vergroot ‐ Bewust andere (foute) betekenissen geven aan museumcollectie ‐ Betekenis van een schilderij door verschillende mensen/kinderen laten uitleggen
LITERATUUR ‐ Sagen, legendes en sprookjes verbeelden de werkelijkheid: vertellingen, strips (vb. draken) ‐ Legendes: discussie over waarheid, uitbeelding (living history), vb. Keizer Karel in Eeklo ‐ Wandeling langs locaties uit het oeuvre van C. Buysse: wat is echt en wat fantaseert hij? ‐ Zoek bronnen die een gebeurtenis vanuit verschillende hoeken documenteren en reconstrueer zo het verhaal. ‐ Workshop striptekenen voor kinderen ‐ Laat het verhaal door een acteur vertellen ‐ Heemkundig archief ‐ Verhalen in literatuur, maar ook mondeling ‐ Dorpsverhalen, volksfiguren (helden) ‐ Vooroordelen over weinig gekende culturen ‐ Historische romans zijn nooit exacte weergave van de geschiedenis, roman geschreven vanuit historische figuur ‐ Tekenfilms ‐ Jules Verne: indertijd verzonnen, veel van uitgekomen ‐ Bloedende hostie ‐ Faction (geen fictie en geen non‐fictie) ‐ Boeken die geen boeken zijn, bv. uiterlijk de vorm van een boek, maar binnenin een fles drank ‐ Bijbel / Koran: soms ‘fake’ interpretatie op basis van echte feiten ‐ Valse geschriften ‐ Pseudoniemen ‐ Biografie / eigen memoires / dagboeken: vragen bij de ‘echtheid’ ‐ Poëzie ‐ Hypes rond boeken (vb. Dan Brown): door de hype wordt de inhoud anders bekeken ‐ Boekverbrandingen (originele manuscripten, drukken, enz.) ‐ Geschiedenishandboeken (is de inhoud correct?) ‐ Opschriften bij monumenten ‐ Doodsprentjes (zaken verzwijgen, citaten als ‘liefhebbende echtgenoot’, enz.) ‐ Affiches/reclame ‐ Verkiezingspropaganda, beleidsverklaringen Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
6
IDENTITEIT ‐ Valse paspoorten (in het verleden, maar ook immigratieproblematiek, ‐politiek, illegalen, enz.) ‐ Schuilnaam, pseudoniemen, artiestennaam, dubbelgangers (uit amusement, bedrog, geldgewin, bescherming, imitatie) ‐ Persoonsverwisselingen, dubbel leven, dubbele persoonlijkheid (politiek) ‐ Ghostwriters ‐ Anonieme recensenten ‐ Schizofrenie ‐ Mythomanie ‐ Imago ‐ Virtuele identiteit (2nd life, Facebook, dating sites, aliassen, enz.) ‐ Plastische chirurgie (extreme make‐over), transseksuelen, travestieten ‐ Vermommen ‐ Carnaval (‘voil janetten’), toneel, historische evocaties, enz. ‐ Valsheid in geschriften ‐ Getuigenbescherming, naamsveranderingen ‐ Valse stambomen ‐ Gebouwen in retrostijl, imago ‐ Valse koninkrijken ‐ Komedianten – komedie: operettes, musicals, toneel, opera ‐ Kostuums, mode, kledij (pruiken, korsetten, tache de beauté, gouden tanden, enz.) ‐ Halloween ‐ Le malade imaginair (Molière): spanningsveld, eigen aanvoelen en wat de buitenwereld waarneemt ‐ Mirakels ‐ Goochelen, tovenaars, (zwarte) magie, kwakzalvers ‐ Oplichters ‐ Playback, namaak Michael Jackson, enz. ‐ Jongeren en identiteitscrisis ‐ Mythologie, vb. Janus ‐ Modellenfotografie en Fotoshop ‐ Sinterklaas ‐ Reality Shows ‐ Planten‐ en dierenwereld: vleesetende planten, camouflage van dieren ‐ Visitekaartjes ‐ Valse diploma’s die je via bepaalde sites kan bestellen ‐ Opgravingen van 14de eeuwse schedels in Bierbeek (niet fake, echt) ‐ Asielzoekers, vluchtelingen ‐ Kunststukken om medische redenen
Coördinatie Erfgoeddag, p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000 Brussel T +32 2 213 10 81|82, F +32 2 213 10 99
[email protected] | www.erfgoeddag.be | www.faronet.be
7
