3 FILMS 24 TALEN 28 LANDEN
IDA Paweł Pawlikowski Polen, Denemarken
IDA PAWEŁ PAWLIKOWSKI „Ida gaat over identiteit, familie, geloof, schuld, socialisme en muziek. Ik wilde een film maken over een periode uit de geschiedenis, zonder er een historische film van te maken. Een film die een duidelijke morele boodschap brengt, maar niet de les leest. Ik wilde laten zien welke beweegredenen de verschillende personages hadden. Het is een film die meer een gedicht dan een verhaal is. Ik wilde vooral afstand nemen van de typische verhalende stijl van de Poolse film. Het moest duidelijk zijn dat dit verhaal verteld wordt door iemand van buitenaf en dat het dus gefilterd wordt door herinneringen en persoonlijke emoties, door de geluiden en de beelden uit mijn jeugd.” Ida gaat over een dramatische en pijnlijke bladzijde uit de Europese geschiedenis, maar deze film straalt vooral vrede uit en neemt de kijker mee in een sereen en poëtisch verhaal. Het scenario, opgebouwd rond het persoonlijk verhaal van één enkel personage, speelt zich af binnen de ruimere geschiedenis van Europa en de Tweede Wereldoorlog.
GOD IS OVERAL, IK WEET HET. De film speelt zich af in 1962 in het communistische Polen. Anna is opgegroeid in een klooster. Ze heeft geen flauw idee van haar afkomst en weet niets over de buitenwereld. Net voor ze haar kloostergeloften aflegt, krijgt ze de vraag om contact op te nemen met een tante van wie ze zelfs het bestaan niet kende. De totaal onwetende Anna probeert de band aan te halen met haar tante Wanda, een hautaine vrouw met een sterke persoonlijkheid die alleen door het leven gaat. Wanda verkeerde vroeger in de kringen van de communistische regering en was een „respectabele” rechter. Maar die positie is ze kwijtgeraakt en ze moet zich nu bezig houden met kleine zaken en burenruzies. Wanda besluit samen met Anna op zoek te gaan naar de plaatsen die Anna’s levensverhaal vertellen, een verhaal dat diep verankerd ligt in de Poolse en de Europese geschiedenis en in de Tweede Wereldoorlog. De eerste plek die ze bezoeken blijkt de sleutel te zijn: het is daar waar de familie van Anna verborgen zat tijdens de oorlog en waar haar lot een tragische wending heeft genomen. Samen ontdekken Anna en Wanda hun gemeenschappelijk verleden en het lot van hun familie. Zo blijkt dat Anna eigenlijk Ida heet en dat ze niet rooms‑katholiek is, maar joods. En ze vinden ook foto’s van haar ouders.
JE HEBT ER WAARSCHIJNLIJK GEEN FLAUW IDEE VAN WELK EFFECT JE OP DE ANDEREN HEBT? Het zal een zeer moeizame zoektocht worden en de kijker begint zich af te vragen of het niet beter is het verleden met rust te laten. Stilaan wordt de band tussen de twee vrouwen intiemer. Als enige overlevenden van het familiedrama dat zich zeventien jaar eerder heeft afgespeeld, zoeken ze bij elkaar houvast. De band die ze met elkaar hebben is waardevol, maar zit vol contrasten. Wanda is iemand die spreekt en uiting geeft aan haar gevoelens en haar frustraties, maar Ida heeft het moeilijk om deze stroom van nieuwe schokkende informatie te verwerken: zij is iemand met een scherp oog die ingetogen en afgemeten reageert, zoals het een novice past. Zou het kunnen dat Ida tijdens deze zoektocht opbloeit? Dat is wat ze ons lijkt te tonen, wanneer ze herhaaldelijk haar habijt aflegt. De paar zinnen die ze met de musicus wisselt, zijn veelzeggend. Hij is door haar geïntrigeerd, wil meer over haar te weten komen. Zij vertrouwt hem toe wat haar bezig houdt, zegt hem dat ze geen flauw idee heeft welk effect ze op anderen heeft. Doordat hij haar ook beroert, brengt hij haar wereld aan het wankelen.
PAWEŁ PAWLIKOWSKI KEERT TERUG NAAR ZIJN WORTELS Ida is de eerste film die Pawel Pawlikowski in zijn geboorteland Polen heeft gemaakt. Hij woont al langere tijd in Groot‑Brittannië en Parijs. Hij had eerder al twee zeer stemmige films gemaakt, Last Resort en My Summer of Love. Pawlikowski voelde de behoefte een film te maken in zijn geboorteland om de landschappen en de sfeer van zijn jeugd terug te vinden. De eerste versie van het scenario dateert van 10 jaar geleden en vertoonde meer actie. Het scenario is geleidelijk aan geëvolueerd. Het is lang onafgewerkt blijven liggen. Pas bij het begin van de opnames, bij de zoektocht naar plekken en naar acteurs, heeft alles vorm gekregen. De bijdrage van de acteurs was cruciaal.
EERSTE ACTEURSERVARING Meer dan vierhonderd meisjes werden bij de casting gescreend, maar de regisseur vond geen enkele geschikte actrice.Enkele dagen voor de opnames - hij was ten einde raad - kreeg hij een telefoontje van een vriendin die in een café in Warschau tegenover een sprankelend meisje zat. Zij maakte stiekem een foto en stuurde die naar de regisseur. Het vervolg laat zich raden. Voor Agata Trzebuchowska is het de eerste keer voor de camera. Het was nooit haar bedoeling geweest actrice te worden. Het lot heeft er anders over beslist, en het resultaat is zeer ontroerend.
VISUEEL PARELTJE Toen de regisseur de producent toevertrouwde dat hij graag een zwart‑witfilm wilde maken, barstte deze laatste in lachen uit en antwoordde dat hij geen filmstudent meer was. Toch was Pawlikowski ervan overtuigd dat dit de beste keuze was voor zijn verhaal. Hij had een zwart‑witfilm voor ogen,gecombineerd met lange en langzame shots, bijna stilstaande beelden met de personages aan de rand geplaatst,
alsof ze met opzet in een te grote ruimte gezet zijn. De kijker ziet een hele waaier van grijstinten. Als de film in kleur was opgenomen, zou er dan meer dan één kleur zijn geweest? Bepaalde shots van Ida doen denken aan de kleuren van Vermeer (Het meisje met de parel) zowel door de uitstraling van Ida als door de belichting van bepaalde scènes. Zwart‑witfilms zijn niet weg uit onze hedendaagse filmcultuur. Denk maar aan Nebraska of The Artist, of ook nog de film van Miguel Gomes, Tabu, die genomineerd was voor de LUX FILMPRIJS 2012. Het zwart‑wit roept een bepaalde stemming op maar geeft de kijker ook een gevoel van tijdloosheid. De stijl van Pawlikowski is prachtig en uniek.
EEN KLEIN PERSOONLIJK VERHAAL, UIT HET GROTE COLLECTIEVE GEHEUGEN GEGREPEN Ida is toegankelijk voor een ruim publiek, omdat de film een universeel verhaal vertelt en thema’s aansnijdt waarmee kijkers van alle leeftijden zich kunnen identificeren. De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog blijft een inspiratiebron voor regisseurs die graag kleine verhalen binnen de geschiedenis met grote G vertellen; denk aan The Pianist (De pianist), Der Untergang, Valkyrie, The Boy With The Striped Pyjamas (De jongen in de gestreepte pyjama),... Allemaal verhalen die verteld worden vanuit het standpunt van individuen die slechts een klein deeltje zijn van de grote geschiedenis. Deze films halen hun kracht uit de empathie die zij bij de kijker opwekken. In het begin van de jaren zestig zaten de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen van het Poolse volk. In geen enkel ander land waren zoveel Joden naar Duitse nazikampen gedeporteerd. Ida speelt zich af in de Volksrepubliek Polen, waar op dat ogenblik de communistische ideologie hoogtij viert, onder het juk van Stalin. De
VRAGEN Bepaalde journalisten noemen Ida een “artistieke film”. Vind je dat ook? Welke indruk zou de film op je maken indien hij in kleur was? Ida is een zachte film over harde feiten. Heb je door deze film iets nieuws geleerd over de geschiedenis van Polen en van Europa? Kan je deze film vergelijken met andere films die je over de Tweede Wereldoorlog hebt gezien? Wat zijn de punten van gelijkenis en wat zijn de punten van verschil? Wat maakt deze film zo sterk?
filmbeelden zijn doordrongen van een bepaalde soberheid die ook in de opgewekte, bijna optimistische scènes van de nachtclubs behouden blijft. Voor Ida blijft de oorlog een abstract iets. Ze heeft geen idee van haar afkomst en weet niets over de gruwelen die haar familie heeft ondergaan. Ze weet zelfs niet wie haar ouders zijn. Ze is in het klooster als wees achtergelaten (“ Waarom ben ik niet dood?” “Omdat je toen nog maar een baby was met een bleke huid. Je kon niet zien dat je joods was” ) Het geloof is haar verleden, haar heden en haar toekomst. Enkele scènes tonen hoe vroom ze is - bijvoorbeeld het moment waarop de novicen in nederige onderwerping op de grond liggen. Maar uit haar zachte gegrinnik tijdens de maaltijd en de manier waarop ze in de spiegel kijkt, kan je opmaken dat ze na haar terugkeer de zaken met een meer kritische blik bekijkt. De kern van de film is de innerlijke zoektocht van Ida, op zoek naar haar plaats in de wereld. De oorlog speelt daarin een secundaire maar cruciale rol. In het Polen van toen is er een tendens om het verleden te ontkennen. Wanda en Ida stuiten op gesloten deuren en barse antwoorden: “Hier zijn nooit Joden geweest”, beweren de bewoners. Die ontkenning maakt het voor Ida moeilijker om haar nieuwe identiteit te zoeken. We kunnen niet ontsnappen aan ons verleden, evenmin aan wie we geworden zijn. (Deze alinea komt uit een recensie van Elise van Dam / Filmpjekijken.nl / 26.03.14)
Tine Van Dycke – 2014
Het Europees Parlement presenteert met genoegen de drie films die meedingen naar de LUX FILM PRIZE 2014, die tijdens de 3de editie van de LUX FILM DAYS worden vertoond. De drie films behandelen uiteenlopende onderwerpen, maar hebben het thema jeugd als gemeenschappelijke leidraad. Céline Sciamma onderzoekt met haar derde film BANDE DE FILLES (GIRLHOOD) de verhouding tussen jongeren en het gezag en belicht een nieuw type vrouw met haar portret van een bende van zestienjarige meiden in een Parijse banlieue. In IDA keert Paweł Pawlikowski terug naar het Europese verleden en portretteert een Pools weesmeisje in het begin van de jaren ‘60 dat op zoek gaat naar haar identiteit. Het debuut van Rok Biček, RAZREDNI SOVRAŽNIK (CLASS ENEMY), duikt in de microkosmos van een middelbare schoolklas die te maken krijgt met een nieuwe en buitengewoon strenge leraar.
3 FILMS 24 TALEN 28 LANDEN
BELGIQUE / BELGIË
FRANCE
ÖSTERREICH
Bruxelles / Brussel, Liège,
Arras, La Ciotat, Strasbourg,
Wien
Namur
Troyes
POLSKA
БЪЛГАРИЯ
HRVATSKA
Warszawa, Wrocław
София
Zagreb
PORTUGAL
ČESKÁ REPUBLIKA
ITALIA
Lisboa, Leiria
Brno
Roma, Bologna, Torino
ROMÂNIA
DANMARK
ΚΎΠΡΟΣ
Bucureşti
København
Λευκωσια, Λεμεσός
SLOVENIJA
DEUTSCHLAND
LATVIJA
Celje, Izola, Ljubljana
Berlin, Köln, München
Rīga
SLOVENSKO
EESTI
LIETUVA
Bratislava
Tallinn
Kaunas, Klaipėda, Vilnius
SUOMI / FINLAND
ÉIRE / IRELAND
LUXEMBOURG /
Helsinki / Helsingfors
Corcaigh / Cork
LUXEMBURG
SVERIGE
ΕΛΛΆΔΑ
Luxembourg / Luxemburg
Stockholm
Θεσσαλονικη
MAGYARORSZÁG
UNITED KINGDOM
ESPAÑA
Budapest
Aberdeen, Inverness, London,
Barcelona, Cartagena, Gijón,
MALTA
Perth
Lanzarote, Madrid, Santiago
Valletta/Il-Belt, Gozo/Għawdex
de Compostela, Segovia,
NEDERLAND
Sevilla
Leiden
BANDE DE FILLES (GIRLHOOD) Gedeprimeerd door haar sociale achtergrond, uitzichtloze toekomst en het leven in een wijk waar jongens de baas spelen, begint Marieme een nieuw leven na een ontmoeting met een groep van drie vrijgevochten meiden. Zij verandert van naam, van stijl, en verlaat school om geaccepteerd te worden in de bende, in de hoop dat dit een weg naar de vrijheid zal zijn. Regisseur: Céline Sciamma
Scenario: Céline Sciamma
Land: Frankrijk
Cast: Idrissa Diabaté, Karidja Touré, Tatiana Rojo, Rabah Naït
Duur: 112 min.
Oufella, Yannick Ruiz
Jaar: 2014
Camera: Crystel Fournier Producent: Bénédicte Couvreur Productie: Hold Up Films, Lilies Films, Arte France Cinéma
IDA Polen - 1962 Anna is een mooie jonge vrouw; ze is opgegroeid in een klooster, waar ze als wees is opgenomen, en bereidt zich voor om in te treden als non. Ze hoort dat ze nog een tante heeft, Wanda, de zus van haar moeder, die ze moet bezoeken alvorens haar geloften af te leggen. Samen gaan de twee vrouwen op reis om elkaar en hun verleden te ontdekken. Regisseur: Pawel
Scenario: Rebecca Lenkiewicz, Pawel Pawlikowski
Pawlikowski
Cast: Agata Kulesza, Joanna Kulig, Dawid Ogrodnik, Adam
Land: Polen, Denemarken
Szyszkowski, Agata Trzebuchowska
Duur: 80 min.
Camera: Lukasz Zal
Jaar: 2013
Producenten: Eric Abraham, Piotr Dzięcioł, Ewa Puszczyńska Productie: Opus Film, Phoenix Film
RAZREDNI SOVRAŽNIK (CLASS ENEMY) De verhouding tussen een middelbareschoolklas en hun nieuwe Duitse taaldocent raakt uiterst gespannen doordat hun kijk op het leven totaal verschillend is. De emoties lopen hoog op en het besef dat alles niet zo zwart‑wit is komt te laat. Regisseur: Rok Biček
Scenario: Nejc Gazvoda, Rok Biček, Janez Lapajne
Land: Slovenië
Cast: Igor Samobor, Nataša Barbara Gračner, Tjaša Železnik,
Duur: 112 min.
Maša Derganc, Robert Prebil, Voranc Boh, Jan Zupančič, Daša
Jaar: 2013
Cupevski Camera: Fabio Stoll Producenten: Janez Lapajne,Aiken Veronika Prosenc Productie: Triglav Film
DE EMOTIONELE KRACHT VAN FILM Cultuur is van fundamenteel belang voor de ontwikkeling van onze samenleving. Cultuur helpt ons elkaar beter te begrijpen, diversiteit te waarderen en ons onderling te verbinden. De cinema houdt ons een spiegel voor van de hedendaagse en vaak ook de toekomstige maatschappij, films vertellen verhalen en soms ons eigen verhaal. Zij roepen herinneringen op aan bepaalde personen, plaatsen en gebeurtenissen in ons leven. We worden geraakt, geïnspireerd, onze blik wordt verbreed. Een film kan bijdragen tot een discussie of zelf de aanzet tot een bepaalde discussie geven. Daarom heeft het Europees Parlement in 2007 de LUX FILM PRIZE (LUX FILMPRIJS) in het leven geroepen.
LUX FILMPRIJS De LUX FILMPRIJS is bedoeld om de distributie van films in heel Europa te verbeteren en een impuls te geven aan reflectie en debat op Europese schaal. De drie films die meedingen voor de LUX FILM PRIZE 2014 en vertoond zullen worden tijdens de LUX FILM DAYS zijn geselecteerd door een panel van film professionals. De winnaar wordt verkozen door de leden van het Europees Parlement. Dit jaar zal de prijsuitreiking plaatsvinden op 17 december.
LUX FILMDAGEN
KIJK, DEBATTEER, STEM
De LUX FILMDAGEN vormen een uniek cultureel evenement over de grenzen heen en creëren van oktober tot december een Europese openbare ruimte waarin Europese filmliefhebbers in 28 lidstaten en in de 24 officiële EU talen 3 opmerkelijke films kunnen zien. De LUX FILMDAGEN stellen zoveel mogelijk Europeanen in de gelegenheid om de diversiteit en rijkdom van de Europese cinema te ervaren en om ter plekke en op het internet te debatteren over de onderwerpen en problemen die aan de orde worden gesteld door de films die meedingen naar de LUX FILMPRIJS.
PUBLIEKSVERMELDING
@luxprize #luxprize
LUXPRIZE.EU
Ga naar onze website luxprize.eu of Facebook pagina en stem voor uw favoriete film!
QA-02-14-421-NL-P
De Publieksvermelding is voor de beste film, gekozen door het publiek. Iedereen heeft de kans om haar/zijn favoriete LUX film of thema te kiezen en uitgekozen te worden om persoonlijk de winnende film aan te kondigen op het Karlovy Vary International Film Festival in juli 2015.
