IAN IUSTWITKAM
De zesdezuil van deIslam
oalsbekendbestrijktde islamitische Wet iederaspectvan het leven van de moslim. Voortdurend dient hij zich de vraag te 'In stellen: welke categorievan de Wet, van absoluutverplicht tot strengverboden,valtelk van mijn handelingen?'Slaagt hij erin om zijn dadenen woordenin overeenstemming met de Wet te brengen dan is hij eengoedmoslim,en zalhij op de fongsteDaggeenmoeilijkhedenondervindenbij zijn toelatingtot het paradijs.Het alternarief, het eeuwigehellevuur,dat in de Koran breeCwordt uitgemeten,is zo rveinigaanlokkelijkdat geenmoslim geachtkan worden dit te overwegen,hoewelin Egyptehet gezegde gaatdat de businessclass van de hel voorzienis van airco. Het probleemmet de islamitische Wet is alleen:waaruitbestaatdie Wet, die geachtwordt de sleutelop de poort tot het paradijste zijn? Washet maar zo eenvoudigdat de voorschriftenaan de gelovigenin 66n groot wetboek \,varenvastgelegd,maar helaas,zo simpel is het niet.Onderde islamitische Wet wordt het complexvan regeis, opinies en uitsprakenverstaandie de islamitische geleerdenin de afgelopen veertien eeu\,venhebben geformuleerd.Het is geen gecodificeerd rechten er is geenbibliotheekter werelddie de neerslag van al die opvattingenkan bevatten,het is eenvoudigrveg te r.eel.I)e meesteislamitischelandenhetlbeninmiddelsrvelrvetboeken waarvande inhoud op eigenkeuzesuit het enormecorpusvan r,vetteksten is gebaseerd. In de praktijk valt het dus met de onoverzichtelijkheidr,r,elmee. In de achtsteen negendeeeun' zijn de belangrijkste principesvan islamitischedogmaen Wet definitiefgefornruleerd, en hebbende wetgeleerden de mogelijkheden van trveedracht binnen de gemeenteafgesneclen door te bepalendat de discussie ten principaieoverde authenticiteiten toepasbaarheid van de bronnenvan de \vet voortaan geslotenrvas.Niet wegte rverkenmeningsverschillen overonderdeien van de $'et zijn door r,r,ijzeimams tot gelijkrvaardigaan elkaarverklaard.Over de uitwerkingr.anclezemeer dan duizencljaar geleden IAN jt sl
\vrlKAlr
1 ) c : e ' - s r i zc u i l y o n d e I s l o n t
geformuleerderegelskan nog wel gesprokenworden,maar het geloof en de Wet zelf staanniet meer ter discussie.De poort tot het zelfstandigeonderzoekernaaris gesloten. Dit heeftbelangrijkeconsequenties die tot op de dagvan vandaag voortduren.De tweemateri€lebronnen van de Wet, de Koran (Gods letterlijkewoord) en de Traditie(het corpusvan tekstenoverhet handelenvan de ProfeetMohammeden devroegsteislamitische gemeente) zijn onaantastbaargeworden,in de dubbele betekenisvan het rvoord.Twijfel zaaien(tashkik)hieroveris niet toegestaanen ook in letterlijkezin moet de gelovigede gedetailleerde religieuzeetikettetegenoverde Koran en de persoonvan de ProfeetMohammed in acht nemen.De Koran laat men, bij wijze van spreken,niet op de grond slingeren(of erger),en de persoonvan de Profeetbespotmen niet, zelfsniet in een op zich onschuldigekarikatuur.In de modernewetboekenvan strafrechtvan islamitischelanden zijn hieroverbepalingen opgenomen.In Pakistan,om een extreemvoorbeeldte noemen, zijn de bepalingentegen blasfemievan het toch al niet misselijke Brits-Indischestrafrechtin dit opzicht nog zo aangescherpt en uitgebreid, dat op het ontheiligenvan GodsWoord of het belasterenvan Godsgezantlevenslang staat. Met dat letterlijkeGoddelijkeWoord is het vreemdgesteld.In de periodevan de islamwashet voor de moslimseenenorme expansieve hulp om Godseigen\A,bordalsheiligboek te bezitten,en niet alleen maar eengoddelijkgeinspireerde, naar uiteindelijktoch door mensen gemaaktetekst zoalshet Boek van de joden en christenen.De steundie zij hierdoor voeldenzolanghetmet de islamitischeexpansie goedging,verkeerde echterin zijn tegendeel toen de islamitische verovering van de wereld een eeuwof vijf geledenkrakend tot stilstand kwam. De vergoddelijkingvan het Woord en het onfeilbaarmaken van de Roodschapper veranderdenopeensvan strategisch voordeel tot risico.]e kunt nameiiiknooit op de absolutewaarheidteruqkomen. In recentetijden hebbenislamitischegeleerdengeprobeerdom deze verabsolutering van GodsWoord en de statusvanZijn gezantte relativeren.In Nederlandis vooralNasrAbu-Zaydbekend.Dezehoogleraar aan de letterenfaculteitvan de Universiteitvan Cairo pleitte in eenvan zijn boekenvoor eenhumaniseringvan de koranexegese. Hij werd pronpt het slachtoffervan eenbizarreaanklachtdie vanuit het religieuzeestablishmentin Egypte werd aangestuurd.Door zijn ideeenoverde menselijkeaspecten van de Korantasttehij in 66nkeer \\bord en Boodschapperaan.Dus washij eenafualiigegeworden,en
DE GIDs
jdnu0rt 2ooE
dus mocht hij niet met zijn echtgenotegetrouwdblijven, omdat een moslimsevrouw nu eenmaalniet met een niet-moslim gehuwdkan zijn. Dus werd zijn huwelijk van rechtswege ontbonden.Na eenjarenlangeprocesgangmet wisselendsucceste hebbendoorstaanwerd hii uiteindelijk in hoogsteinstantiein het ongelijkgesteld.En dus woont NasrAbu-Zaydnu met zijn echtgenotein ballingschap,in Nederland. Wanneerin Egypte iemand dreigt van het rechtepad af te dwalen wordt de vraaggesteld:'Moet hem of haarsomsdezelfdestrafworden opgelegdals Nasr Abu-Zaydheeft gekregen?'.De paradox is dat de boekenvan Nasr Abu-Zaydgewoonin de Egyptischeboekhandelliggen,voor iedereenverkrijgbaar.Hij beschoulr,tzichzelfalseengelovig moslim, maar alsafizallige kan hij zich in Egyptebeterniet vertonen. WasNasrAbu-Zaydsideevoor het humaniserenvan Koran en Traditie nu werkelijk zo onislamitisch?Bij moslims,maar vooral ook bij niet-moslims,bestaatde gedachtedat als iets in de Koran staathet kracht van wet heeft.Staathet dragenvan hoofddoekjesin de Koran? Staathet renteverbodin de Koran?Als het antwoordja is hebbenwe duidelijkheid.In werkelijkheidis het allemaalwat ingewikkelder.De vijf zuilenvan de islam,te wetengeloofsbelijdenis, gebed,zakht(een soortbelasting), vastenen pelgrimage,zrjn uit de korantekstte destilleren,maar het stelselvan de vijf zuilenzelf staatalszodanigniet in de Koran.Sterkernog, zelfsde letterlijkeformule van de islamitischege('Er is geengod dan God en Mohammedis de gezant loofsbelijdenis van God') zal men tevergeefs in de Koran zoeken.Het zijn uitwerkingendoor de eerstegeneraties van islamitischetheologenen wetgeleerden van wat wel in essentieaanrvezigwas of gedachtwerd te zijn en vervolgensvan toepassingwerd gemaaktop een sterk veranderende samenleving. Dat is eenprocesdat tot op de dagvan vandaagdoorgaat.Het geeftaandat men om de islamte kennenniet de Koranmoet lezen,maar moet bestuderenwat de schrifteeleerden daarvanhebben gemaakt. Staatin de Koran dat homoseksuelen van eenhoog gebouwomlaag moetenworden gegooid,en ook met het hoofd omlaag?Nergenste vindenin GodsWoord.De lateregeleerden hebbenwatzlj alsde gru'het wel van volk van Lot' beschouwdenvolgenseen redeneringnaar analogieop het niveauvan ontucht strafbaargestelden daaropstaat in de Koranwel eensanctie.Maar de koranische sanctievan zweepslagen is al kort na de dood van de Profeetveranderdin de veel*...i"r. steniging.In het Mekkaen Medinavan de ProfeetMohammedstondengeenhogegebourven duskon eenvoor ontuchtveroordeelde daar nietvan af wordengeworpen.Die bepalingis eenlaterevariantop een
IA\
IL,sr \\'rrKr\Nl I)e zesde zuil
t,ttnlc
Islant
al bestaandestraf.Toenin de loop yan 2oo4in Nederlandzo'n kabaal werd gemaaktover de passages in al-GazA'iri'sboek De weg van de moslim,3 heeftmen'het hogegebouw'voorhet gemakvertaaldnaar 'flatgebouw'.In traditioneelislamitischgebiedis het hoogstegebouw natuurliik de minaret. In Centraal-Azi€werd de ntinaret inderdaad gebr.uiktom veroordeeldenvan af te werpen en zo ter dood te brengen.Zo glijdt de enebepalingnaadloosover in de andere,en voor al het nieuwewordt door de ingenieuzewetgeleerden wel eenoplossing bedacht.Met eenbeetjegeluk had NasrAbu-Zayd meer bijval gekregen rroor zijn idee om de uitleg van de heiligetekstenmenselijkerte maken,maarhij had pech. In Egyptebestaateen grote verscheidenheid aan opinievorming.Radio en tv zrjnde mediavan de grotemassa,en koranrecieten hoorspelen van episodesuit de tijd van de Prof'eetzljn zeldenvan de lucht. lnternet lijkt vooral het medium te zijn van de seculiereen tegelijkook van de fundamentalistische elite,en de schrijvendepers zit daar zo'n beetjetussenin.Die perswordt voortdurenddoor het regimegebreideld rnaardat verhindertniet dat groteaantallenkrantenen weekbladen in eenenormeplurifbrmiteitverschijnen. Mediagiganten als alAhrhm ('De pyramiden')en al-Gumhiriyya('Derepubliek')doenhet het best,en hun journalistenkunnenhet zichpermitterenom eengematigd kritisch geluid te laten horen. Maar zlj blijven steedsde spreekbuisvan het poiitieke establishment.Het religieuze establishmentheeftook zijn media.De Azhar heefteeneigenweekblad, Sawtal-Azhar('De stemvan de Azhar') en verder zrjner nog weekbla'Aqidati('Mijn den als geloof')en al-Liwd'al-Isldmi('De islamitische banier').Dezegevengeenruimte aanstukkenwaarinde politiekeaspiratiesvan de islamwordengepropageerd. Dat zou strijdigzijn met de regeringspolitiek,zekernu. Volgensde nieuweEgyptischegrondwet die op z6 maart zooTbljreferendumis bevestigdis het zelfsverboden om eenpolitiekepartij op godsdienstige grondslagop te richten. Politiekeislamis voor de moslimbroeders, voor de f'unciamentalisten, kortwegvoor de baarden.En'de baardenzijn de vijand' (al-lihh'al'adA), zoalseen gepensioneerde Egyptischepolitieofficier niet lang geledende houding r.ande regeringtegenoverde fundamentalistenin tweewoordenvoormii samenvatte. Iiotde aardigste lectuurdie de Cairenendoor hun regeringwordt gegund behorende meer seculiergeorienteerde weekbladenal-Fagr ('De dageraad') en Sawlol-Umma('De stemdesvolks').Beidebladen bestaannog niet zo lang.Al-Fagris het rneestintellectuele, terwijl de
l)E (;lDs
ldllIltltI
2008
al-Fagr
''i1
;
,j. .'" \^l .
.,-_;rlr
5
xr
,9";"_ q
f,
iJtrlt U*l+. J*{3-t r r r , Y t t ;l i a t { 1 A
i*i*r,.1$,1*&.n
u*1+*3'tt-tttr*r
d|l'l{".F
Sawtal-Unmo
redactionele politiekvan Sawtal-[Jmmaveelwegheeftvanjournalistiek straatvechten. Beidebladennemenhet politiekeen religieuzeestablishmentin Egypte op de korrel, maar de middelen waarvanzij zich bedienenverschillen.Natuurlijk blijven zrj van de echteiconen af.De mythe dat de presidentin wezeneengoedmensis,maar dat zijn medewerkersen adviseurscorrupt zijn en hem bedriegen,wordt zorgvuldigin standgehouden.Er valt iedereweekgenoegte berichten over de excessen in Egyptesmulticulturele samenleving.De kolommen van Sawtal-Untma zijn gevuldmet onthullingenvan seksschandalen,corruptiezakenen natuurlijk de spanningentussenkopten en moslims.Iederelveekweer komt de krant met minstenstwaalf bladzljdeneilendewaariedereenvan smult. Het weekbladal-Fagrpaktde strijd wat andersaan.Het blad wordt
IAN lusr
wrlKAr,t
I)e zesde zuil van de Islant
geleiddoor'Adil Hammtrda,die eerderde auteurvan allerleionthullingsliteratuurwas.'IspresidentNasserdoor zijn joodsemasseurdie eigenlijkMossadagentwasmet giftigehuidzalf vermoord?'ishet onderwerp van een recent boek van hem. Dat genre.HoofiCredacteur Hammtda, die eerderbij het inmiddelsgelijkgeschakelde blad RtrzalYtsufwerkte,heeftmet al-Fagreenintelligenten kritisch blad opgezet - zolangde censuurhem toestaatzijn werk te doen,natuurlijk. Corruptie komt ook in al-Fagr uitgebreid ter sprake,die kan in geen Egyptischekrant ontbreken,zomin alsbij ons het weerbericht. Al-Fagrverschiltwezenlijkvan Sawtal-Umms door artikelenover de islam,die zich stuk voor stuk bovenhet scandaleuze niveauvan Sawt al-Umma verheffen.Daarin zijn het religieuzeestablishmentvan de Azhar,het kantoor van de Groot-Moefti en het Ministerie van Godsdienstzakenevenminveiligalsde fundamentalisten. Hammtrdais wel zo verstandigom zich niet als agnostte presenteren,dan zouhij zijn lezerspubliekdirect van zich vervreemden.Hij schreefniet lang gele'Zes den een lang stuk over Hirsi AIi's laatsteboek, Infidel. miljoen exemplarenverkochtvan eenboek dat walging opwekt,'luidt de kop boven het artikel. Andere onderwerpenvan al-Fagruit begin zooT: misstandenbij vrouwelijkepelgrimstijdens de bedevaartnaar Mekvan de heiligeplaatsenin Egypte,complotka, vercommercialisering ten van de moslimbroedersom de macht in Egypte aan zich te trekken, Amerikaanseplannen om van Mekka net als het Vaticaaneen apartestaatte maken,de laatsteintellectuelestuiptrekkingenvan de ook in NederlandbekendeNawdl al-Sa'dawi,en de veroordelingvan de goddeloze bloggerKarim Amir. Dat hij daarbijverkan gaanblijkt uit eenartikel over het voorgenomenbezoekvan SheikhTantAwi(de Sheikhal-Azhar)aan PausBenedictusXVI. TantAwiwordt daarinbespot als'Sheikhal-Vaticaan', en hij staater met eenbrutalefotomontage afgebeeld, waarbij het gezichtvan de Sheikhis geplaktoverdat van de heiligevader die in vol ornaat een kruis vasthoudt.aMen was in Egyptenog niet vergetenwat de pausop rz septemberzoo6aanlelijks over de Profeethad gezegd.Het is maar een greep uit al die zaken waaraanal-Fagrin het voorjaar van zooT aandachtheeft besteed.In de loop van maart zooTontstond door een artikel van al-Fagy'ssterjournalist Muhammad al-B?tzeen controversedie uitgroeidetot een waretyfoon in de Egyptischemedia. Wat washet geval?Een paarjaar terug publiceerdeZakariyit'Uztrnin Beiroet zijn boek De misdaadvsn sl-Bukhhri, met de veelzeggende ondertitel: De reddingyan de godsdienstvan de imhm der traditiege-
DE GIDs
liiluort 2oo8
leerden.5 De Sahihvan al-BukhAri (gest.87o) is de meestgezaghebbendeverzamelingvan liadities over de ProfeetMohammed. Na de Koran is het het heiligsteboek in de soennitischeislam,en van de zes canoniekeTiaditie-verzamelingen staathet het hoogstin aanzien.Het bevatenkeletienduizendenanekdotenover de Profeet.De oude wetgeleerdendestilleerdener grote delenvan de Wet uit, vooral over de kwestieswaar de Koran alsrechtsbronniet of niet voldoendein voorzag.DezeislamitischeTiaditie-literatuuris al anderhalveeeuwonderwerp van onderzoekvoor westerseislamologen,die deze verhalen vanwegede vele innerlijke tegenstrijdighedenniet als authentieke bron over het leven en handelenvan de Profeetkunnen aanvaarden en er eerdereen projectiein zien van de dogmatischeen wetgeleerde ontwikkelingenvan eersteeeuwenvan de islam op de allervroegste periode.Dit ligt gevoeligin de wereldvan de islam en de ideologische strijd tussenmoslims en islamologenhierovergaattot op de dag van vandaagdoor. Orientalismewasbij moslimsal langv66r het verschijnen van EdwardSaidsboek in 1978eenvieswoord. Zakarilryd'Uzfinis geengeleerdeori€ntalist,maar een vrome moslim. In zijn boek over de 'misdaad'van al-BukhAriwil hij af van 'de heiligverklaringvan het verleden'(taqdisal-mhdi), zoalshij dit euvel noemt.Aan de hand van eenkleine,lvelgekozenhoeveelheidanekdotes uit de Sahihlaat hij zien dat veel van wat tegenwoordigals vaststaandfeit wordt aangenomengefundeerdis op tekstueeldrijfzand. Hij onderzoektdaarvoor een aantalthema'sdie ook de moderne lezer aanspreken.Wat rapporteert, bijvoorbeeld,al-BukhAri over de Koran?Wat vertelt hij over de Prof'eet? Wat is er aan anekdotischmateriaal over andere godsdiensten,over de gezellenvan de Profeet, over de positievan de vrouw, over de innerlijke tegenstrijdigheden in al-Bukhlri's verhalen,en over de vraaghoe wij in dezetijd een boek moetenbegrijpendat meerdan duizendjaar geledentot standis gekomen? Hij komt daarbii tot de conclusiedat het in de Sahiftwemelt van merkwaardigeongerijmdheden.De enekeerstaater dat de Profeetde engelGabriel twee of drie keer in Ramadanheeft gezien,dan weer staater dat dat iederenacht gebeurde.Ergensstaatdat koning David op 66ndagbij honderdvrouwen langsging, en eldersdat het er maar zeventigwaren.Op 66nplaatslezenwe dat zeventigduizendmoslims het Paradijszullenbetreden,maar ergensandersdat het er zevenhonderdduizendzijn.De enekeer maakt de Profeetdadelwijn,en in een anderepassage verbiedthij dat juist.6En zo meer.Op de niet-moslimselezermaakt dit weinig indruk. Voor moslims zljn dezeongerijmd-
I A N . lu s r
wllKANr
De zestlezuil
yan de Islant
hedenechtervan groot belang,vanwegehun verabsoluteringvan de waarheiden de juistheidvan de profetischeanekdotes'Uztrnheeftdat helegebouwvan aan elkaardoorverbondenheiligetekstenen vrome adagiaaan het wankelengebarcht.Dat onaantastbaarheiligevan het verleden,waardoorde islam blijft voortbestaanzoalshij is, ziet Uzfin alsde oorzaakvan de stagnatie.In zijn boek over Bukhari gebruikthij geenonvertogenwoord, hij laat de citaten elkaarvernietigen.Dit is twijfel zaaienin optima forma, maar het religieuzeestablishmentin Egyptehad daar bij het uitkomen van zljn boek evengeenantwoord op. Uztrn heeft iets dergeiijksgedaanbij twee anderekopstukkenuit de al-Shif i (gest. van de islam:de rechtsgeleerde vroegegeschiedenis 8zo) en de taalkundigeSibawayhi(gest.ca.796),de grondleggervan DatUztrn de Arabischetaal in de persoon de Arabischegrammatica./van Sibawayhionder handen nam en dezeals vorm zonder inhoud bestempeldewas opmerkelijk. Iedere Arabier moet Arabisch op school leren,thuis leert hij zijn eigenlokale dialect of taal, niet het Dat is een kunstmatig in stand gehoudenculstandaard-Arabisch. tuurtaal. Het evidentevoordeelvan dezekunsttaalis dat zij hedenen verledenbijeenhoudt,en moslims overal ter wereld met elkaarverbindt. De statusvan het Arabischlijkt op die van het Latijn in de Midmaarer is eenbelangrijkverschil'Het Aradeleeuwenen Renaissance, Godseigenonnavolgbareen onaantastKoran, van de bischis de taal bare Woord. Daarom kan niet in waardevrijeterrnen over het Arabischgesprokenworden.Is het wel zo'n voordeeldat dat enormeArabischtaligeerfgoedintegraalbeschikbaaris voor iedereen?Wie een boekhandelbrengtkrijgt somsde bezoekaan een Midden-Oosterse van de middeleeuwen indruk dat de grotetheologenen wetgeleerden planken staanvol met De aanvoeren. nog steedsde bestsellerlijsten op een auteurswier namenbij elkaarhet completepersonenregister handboekvan de islamitischetheologieen Wet vormen.Door de heiligverklaringvan het Arabischis het voor iedereenbeschikbareerfgoedheelomvangrijkgebleven.Is dat eenvoordeelofeen nadeel?Zou die enormeliteratuur niet eigenlijkeenblok aan het beenzijn?Uzrhn is niet de enigemet dit idee.De Egyptischejournalist SharifShfibdshi publiceerdein zoo4zijn geruchtmakendewerk LanglevehetArabisch, maar dan eerstwegmet Sibawaihimet ongeveerdezelfdestellingname: de heiligverklaringvan de taalvan de Koran is de oorzaakvan'de Arabischeziektel8DezeArabischeziektehad hij al tweejaar eerdergePikant detail: beide boekenvan ShitbAshikwamen uit, analyseerd.e op niet in alternatievecircuits,maarbij de Egyptischestaatsuitgeverij,
r ) EG r D S i a n u a r i z o o B
zich eenbewijsvan de pluriformiteit van de Egyptischesamenleving ...Maar ik dwaalaf. Uztrnsboek uit 2oo5over de innerlijke tegenstrijdigheden in de Sahih van BukhAriwerd aanvankelijknauwelijksopgemerkt,maar toen verscheenopeenseenpaginagrootartikel van Muhammad a|-B?nin alFagr.Eenvan de kwestiesdie al-BAzbehandelde,formuleerdehij als volgt:is het juist dat het puur menselijkehandelenvan de gezellenvan de Profeetin onzetijd alsbron voor de islamitischeWet moet gelden? Een weeklater had a|-Bdzopnieuw een groot stuk in al-Fagrwaarin hij, op basisvan Uztinsanalyses van de Sahih,de'geheimegeschiedenis'van de drie bekendste gezellen van de Profeetbeschreef: Abu Hurayra,Aisja en AbdallAhIbn Abbds.Heel veelvan de berichtenin de Sahihwordendoor dezedrie gezellenovergeleverd. Aisjawasook nog eensde lievelingsvrouwvan de Profeet,dus zij kon het weten.Maar dezedrie autoriteitenstondenwel aande oorsprongvan de tegenstrijdighedenln de Sahih.Kan dit betekenendat zij slechtsmensenwaren, die zichmisschienkondenvergissen? De weekdaaropwaser weereen paginagrootstuk van al-P,6,2, nu over de hebzuchten de irritante bedelpartijenvan Abu Hurayra.En ook dat hij minder dan tweejaar in het gezelschap van de Profeethad verkeerd.Hoe kon hii dan aanai die duizendenberichtenzijn gekomen?De volgendeweekin al-Fagr opnieuw eenbladzijdeover Abu Hurayra,'de overleveraarvan leugens' en'fabeltjes'."' Dat zo het fundamentonderde omvangrijkste materi€lebron van de islamitischeWet uit werd getrokkenkon niet zonder gevolgenblijven. Er kwamen bommeldingenbij het kantoor van alFagrbinnen,en doodsbedreigingen voor al-Bdz.Zijn hoofd zou opgehangenworden aan de deur van zijn redactielokaal.En er kwam een fatwa van SallvatHigazi waarin het moslims verbodenwerd bij alFagrte werken of om dezezelfsmaar te kopen. In een groot artikel ('De schaamtevan de sheikhs')berichtte al-Biz hierover,en behaalde daarbij meteen het retorischevoordeel dat hij het religieuzeestablishmentop grond van dezereactiesop 66nlijn met de salaflstenkon stellen.Waar bleven toch de schriftgeleerdenmet hun eigen studie overal dezeongerijmdhedenvan al-Bukhiri, vroeghij zich af." Andere Egyptische weekbladen begonnenzicher nu ook meete bemoeien. De Azhar had een rapport over de gebeurtenissen laten opstellenen had door middelvan eenadvertentiecampagne hulp de van niemand minder dan presidentMubarakingeroepenom het belasteren van de metgezellen van de Profeette latenstoppen."Maar de grootstestunt kwam diezelfdeweek nog van de Sheikhvan de Azhar,dr. Muhammad Salyid Thntawi,en dat waswerkelijkgrof geschut.Na tweevoor-
IAN lusr
s,rrKAM
Dt
z e s t i ez u i l y a n d e I s l o t n
zettenvan Mahmird Habib, de hoofdredacteurvan de Sawtal-Azhqr, kondigdede Sheikheind april zooTnietsminder dan de zesdezuil van de islam af: respectvoor de gezellenvan de Profeet''il)e controverse kwam verrevan ongelegenvoor deAzhar,want nog geenmaandtevoren waren de behoedersvan de orthodoxie in eenpedofilieschandaal verwikkeld geraakt.Zuiveringenvan knapenminnaarsin het onderwijz'erskorpswaren aangekondigd.Het was daarbij zover gekomen dat op de voorpaginavan Sawtal-Azhareenbrief van eengerechtelijk arts in facsimilewas gepubliceerdwaarin werd bevestigddat het ligeenenkelspoor van verkrachchaamvan eenvan de slachtoffertjes Zou zo'n brief ooit op de voorpaginavan de Osserting vertoonde.'a vatoreRomanoprijken? En als er dan geen sporen waren, vroegen Egyptenarenzich af,waaromwarendie zuiveringenonder het onderwijzend personeeldan nodig?De gratuite herrie om de onbetrouwmoment komen. baarheidvan Abu Hurayrakon niet op eengelegener moet men bij de redacgooien, vuur te het wat olie op Tijd om nog tie van al-Fagrhebbengedacht.In het nummer van 30 april van alFagrkwamenwel uitgebreidde verdedigersvan Abu Hurayra aanhet woord, maar de redactiemaaktetegelijkde Azharietenduidelijk dat zij de islam niet alseenbedrijf in de priv6sectorkonden beschouwen. En Muhammad al-Birz,diede helezaakbegonnenwas'legdenog eens preciesuit waaromhij moslim was- ongetwijfeldvoor zijn eigenveiligheid. En hij vroeg dr. Tantawiwat dezenu eigenlijkmet die zesde zuil wilde bereiken.Daar ging de Sheikhnatuurlijk niet op in, maar als reactiekondigdehij eenboycot af op de productenvan de persen waarop al-Fagrwerd gedrukt.Wie de boycot zou negerenwerd officieeltot zondaarverklaard,wat in Egyptenog echtietsbetekent. Al-Fagr reageerdenog met een fotoreportageover de paleizenin Hefiopoliswaarin de Sheikhal-Azharenziin familie woonden.'5Maar het waste laat,de kwestiebegonte verlopen.Er werdenniet helepagina'smeer in al-Fagraan de gezellenvan de Profeetgewijd. Iedereen bemoeidezich er nu mee maar nieuwefeiten en argumentenleverde dat niet meerop, al maghet bizarreartikelvan AmAni Magid hier nog genoemdworden. Deze schrijfsterbepleitte een uitbreiding van de Egyptischemonumentenwetom deze van toepassingte maken op historischepersonen,bijvoorbeeldde gezellenvan de Profeet.Wie zich dan aan vandalismeschuldig maakte kon meteen in de kraag Nieuweschandalen worden gevat.'6Het waseenachterhoedegevecht. die tijd niet weggeal waren eigenlijk aan, en weer zich al dienden weest,zoalsbijvoorbeeldde exorbitantekostenvan de bruiioft van de opeensover zoonvan presidentMubarak.Muhammada\-Binschreef mostussen spanningen opgelopen de hoog een nieuw onderwerp:
DE crDS
innuari
zottS
Iims en kopten over de wederzijdsemissionaireactiviteiten.'7Ook de Azharietengingen over tot de orde van de dag met een aanvalop orientalistendie de islamslechtgezindwaren,en met eenbreeduitgemeten aankondigingvan het aanstaandebezoekvan de Sheikh alAzhar aan Azerbeidjan.De Egyptischegroor-moefti sprak nog zijn bezorgdheiduit over de dreigendemarginaliseringvan de Arabische taal.'8En de zesdezuil van de islam?Daar is voorlopig nietsmeerover vernomen,maar iedereenweetdat het ding netjesin de religieuzerekwisietenkastis weggezeten zo weer tevoorschijnkan worden gehaald.
NOTEN
t z
Alle tijdsaanduidingenzijn volgensde christelijkckalender. tsij voorbeeldde schriftgeleerde Y0suf al-Badri in de kwestievan de mogelijkeafualligheid varrde.totde islam bekeerdeWafi Qustantin,in Sawtal-Limntanr.334,30 april zoo7,p. n. 3 I)e wegvan de noslim (Minha.iel rnoslim)door Aboe Bakr Djaber EI Djezeiri.Teksrverzorgir.rgen vertalingdoor JeannettePloeger.I-eiden,3dln, r995,zooo. .1 Respectievelijk rn al Fagr,nrs. 90, 84,89, 88,9(),91,91,9l (fotomontage),verschenentussen r Sj a n u a r ci n r 9 m i l a r l2 o O 7 5 ZakariyyA' Uzin, Gindyot ol-Bukhdri. Inqdtlh al-Dit ,tin lmcim al-Muhaddithin. Bayrit zoo4,165pp. De uitgevervan het boek, Riad El-Ra1yes, voert het motto: khdrk al-riqhba dnkhilal-thaqnfa,'buitende censuur,binnen de cultuurl De naam Zakariyytt'LJzinisnroge, Ljk cen pseudoniem. 6 Uzirn,Giniyat,p. ryo. 7 Zakari,vvtt'Uzin,Gindyntal-ShAf i. Takhlkal-Ltmmnmin Fiqh al-A'imma.Bayrirtzoo5(Ria d E l R a y y e s ) , r 9 i p pZ . ;a k a r i y v i r ' U z i n , ( ) i n i y a t S i b a w a y h i . A l - R a f d a l - T d m m l i m k f i l , N a h w rnin Awhant.Bayrirtt ooz (Riad El-Rayyes), 176pp. 8 SharifShtrbdshi,Li-tahydal-Lughaal 'Arabiyya,yasqutuSibarayhi.(iairo zoo4,r95pp. OnlangsversclreenFransevertalir.rg: ch€rif choubachy,Le snbrcet la l,lrgale.Essais. Avant-pro pos d'Ahmed Yousset. PariszooT(1'Archipel),r9z pp. 9 SharifShirbishi,al-Da' nl Arab!'.Cairo zoo2,3r8pp. ro A/-Iiigr nrs.94, 91 ,96,97 (26 maarr,: april, 9 april, 16april uooT). n A l - F a g r r . r r . 9(82 3a p r i l z o o T ) . tz Weekbladal- Usbit',t6april zoo7,p. rz. 1-l DevoorzetteninSa:n,tal-Azhdrnrs.jgjen3gi(6enzoaprilzooT),overgenomeninal-Liwd, al-lsllintiw. t3r9 (3 mei zooT),p. 8. De groot opgezettepublicatieover de zesdezuil in Sawt a l - A z h a r n r . 3 9 7( 4 m e i z o o s ) ,p p . r , 5 , e n h e r h a a l di n a l - A h r d m v a n9 m e i z o o T( , J a h , etrespectvoor de gezellenvan de gezantvan God is de zesdezuil van de islam').Dit werd eenweek later gevolgddoor eeninhoudelijkerveerlegging door Sheikhrantalvi van Zakariwa'uzuns boek over al-Bukhiri (.Sawtal-Azharnr.398,ttn.reizooT). t q S a w ta l - A z h a r n r . 3 9 (j 6 a p r i l z o o T ) p , .r. r5 Fotorcportagern al-Fagrnr.rcz (zr mei :oo7). '(lezocht: 16 een wet ter bcschermir.rg van het islamitischerfgoed.f)rn het gebrekaan respect voor de gezellente stoppenlin al-Ahrdmft nrei zoo7,p.3z t7 al-Fagrnr.ro,l(zSmeiz.ooz).JournalistHasanAbirl'ilibhadzichalafgevraagdofhetserz0envoor de spanningentussende verschillende godsdienstige gemeenschappen wasaangebroken (al-Airdtl 16nrei zoo7,pr.to). t 8 S c n , t a lA z h a r 3 9 8( n m e i z o o T )u, t o r p a g i n a .
IAN lusr
wrrKAM
I ) e z e s c l ez u i l v n n d e l s l a n
19
wrM RAvEN **
*"*mmed
getrouwdmet eenkind?r
de Istam s f,Ti;;i:j ;;JI :: ::;::^x::':: [lX-"'J,";:,:;:;:,::, hetwoord35
F R A N $B U D 6 P o E z i e 5Z EDzARD Mr R Een sprookje overvallefi 54 Nederlandseliteratuur: MARTTNRETNTSAantekeningen bijDedood van een auteur die eenbeetjeop Wouter Godijn lijkt eo F o t o g e d ich t:n n u N o P o sr 6 4 Het zevendezintuig: rNE poppE RosannevanKaverens interactieveverhalen 65 EDwARD GRASMAN De biografiealsdekmantel:WiIIem AronddusoverVasari 77
"^;" ::;;';"
"0,, "oR Brs
Medewerkersaan ditnummer 88
ffi
llll llll ||ililil ]il]t
!,!{f3 '/;ei
w
W
w k@
n"*'r
Wim RavenenlanJustWitkam . ProzavanBdzardMik, Mirjam Lafleur. Po*zievcnFransBud€,Bruno Post,Marwin Vos . Essays vanlaup Bos,EdwardGrasman,InePoppe,Martin Reints
