i. . r a. «sus a s Het complete waterschap vacature overzicht. la UNIE V,^ N

i

.

.

i

-

UNIE

a

e

«

«

la

s

r

sus a s

V,^

N

Het complete waterschap vacature overzicht

sen

traditie en moderniteit

Beeld en tekst versterken elI< aar en vertellen samen het verhaal Reserveer uw exemplaar

thema's in beeld het verhaal van loo Jaar lokaal bestuur.Het boek verschijnt ter

OP 5 juni 2012 wordt het eerste exemplaar van het lustrumboek uitgereikt aan Hare Majesteit de Koningin tijdens het extra

gelegenheid van het loo-jarig bestaan van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

feestelijl< e VNG-Jaarcongres. Reserveer nu alvast uw exemplaar en plaats een bestelling

(VNG).

via onze website www.sdu.nl of telefonisch

Dit lustrumboek vertelt via versch ilende

Al onze uitgaven zijn verkrijgbaar bij de boekhande1.

(o7o) 378 98

loo jaar lokaal bestuur in beeld Wat ziet de burger als hij naar het lokaal

80.

bestuur kijkt? Wat was en wat is het gezicht

Uitgave: Tussen traditie en moderniteit

van het lokaal bestuur? Welke boodschap spreekt daaruit? We1ke ontwil< keling is daarin zichtbaar? Wat zegt dat over de toel< omst?

ISBN:

UITCEVERS

978-9o-i257-652-9

Omvang: 240 Pagina's Prijs: C 34,50 incl. btw

ter orga.i:

kwislictoli

irle

I I ciittistivice.

inde U iieur

er, chappe: 1.

Het is er:

h.mk I ki k li ke

I

schriftda:

,

,

p

nFormatie ewi zc er gebieden v, in

p le

happe: ic

Jew.ver,

} ¾11.Ìshil

I

]

k he

I

I

www

nl

in

1CC[ 1. 1

51 T

a I

]

J

o

a u

] d, l

lil

LJo

11

I ces Mei

cert

ilans Rolke iciti koelal il ny

u: st

ulc

: c, ne

: nto

coin

6

11

22

t erd.nl

] oo, del y.cr E.ric keirci l'ÌJ

HH

lictt: siktl

ll

Picrre de Vries cid e ad

:

ic

oo2

ner red

e

ens v; v

tu n

d

ater

he

i. ei

in en nisch

in: ke il

oderen ers he

t

Ahonne

nur on I

entspri

e

ontstaailvaakspon-

nia:

zijn nu lik een jaar doende met het optuigen van de Topsector Water. I let gaat om lier slimtde-

logie sl aili op het

wilickeurig en nauwelijks proce inatig. Toch lijkt het wel van belang om innovatie te stimule-

N

bo: inemt

i"

penb enu I ap enig wiize

a

ine lia

raiokop en

an.Ier

yna

ni.niier.

ren van de t rits ken-

il

mmli

v.i:

,

le ti Ege

nis,

kunde cil

kassa,

tilu van

doorbreken.

Prins WillemAlexander opende de ccrste instalblic die werkt met < le revolutionaire korreislihmethode.

raan,

ren.

aß. excl.

li[ Wper aat l'Y

Innovatieve idecän

terzuiveringtechno-

verin

heviielektronisrh

o

Een nietiwe riaalwa-

enkerillisinstittiten

ger

wel, s te

Sua

Bedriiven. overheden ude:

Napsi

excl.

HI:

Si

es..renem: 11er

Al

nnementenktun

schiil tu i k worden ung.vraagd ,

Vans, q.: ek.urdvanslenitcsi

n

. p.a.it kiu lii

essverecnken

kom

U i TGEVERS

li

ret

suier be..i

verb oten

wan , ecr

we: is

act utvelicarecIn 21

,

n I ygen I

eenp

n.«

en, , o

ien

os

enrech

eer vy, dc

on

con 7.11

v, ui

1: sexeo

,

h

og

Commentaar Publiek innoveren

14

ÍntBYVIBW

17

24

Muskusratten

26

aPP Waarde uit

Column

28

SfValW3ter Maestr'eau

18

Meer

29

2o

minder beton Waterschap nieuwe stijl

PRlNT

a i

: ierk ny ken t.n elitu

act n et Sdu Klanteli

r

et watersch. u.nl: wa: n

bytes,

3o

31

De unie in

33

Europa Nieuws

35

VOCatürBSp0t

Schatten van de schappen Overlegbijeen-

komsten

3

MORGEN

groep

Palladl advies en interimmanagement

Palladio groep is een advies

en interimbureau op het gebied van de besturing en beheersing van

organisaties en grote projecten. Wij doen dit in de sectoren water, verkeer, vervoor, infrastructuur en gebiedsontwikkeling. Met to n 25 medewerkers doen vvo opdrachten met overzicht en betrokkenheid. Palladio adviseert over besturing en beheersingvraagstukken en draagt graag de

verantwoordelijkheid om vernieuwingen daadwerkelijk te realiseren. Wij hebbon veel ervaring met projecten in de watervvereld. Het Rijk, Gemeenten. Provincies en

Waterschappen zijn daarbij onze opdrachtgevers. Voorbeeldprojecten zijn Ruimte voor de Rivor, Hoog Water Bescherming Programma, Kaderrichtlijn Water en Zuidwestelijke Delta. Met behulp van de door ons ontuvikkelde Projectspiegel

en Governancespiegel' kunnen vve in korte tijd

inzicht geven in vorbeteringen oµ deze gebieden.

Adviesgebieden: Bestuurlijke samenvverking a

Bedrijfsvoering, Shared Service Centers (SSC)

w

Risicomanagement

a

Beheersing van grote projecten

a

Contractmanagement, claimmanagement

x

Planning

Interimvervulling van de functies: e

Directeur SSC

e

Directeur bedrijfsvoering / directeur middelen / CF0

cc

Controller

Risicomanager ManagerProjectbeheersing Contractmanager Planner a

Bestuurlijk of privaat jurist

Voor nadore informatie kunt u contact opnemen met Albert Kraak (06 53438730 o' I-rank Valkenburg (06 532367101 Palladio Groep

--

Kneuterdijk

2,

2514 FN Den Haag

www.Daladio.nl

070 365 60 63

posa?? palladio.nl

1-3-5-7-11-137 Voor de hetageorienteerdenlijkt deze titel een

ligt wederom ceu prote versterkingsopgave te wach-

column te worden over de priemgeialen. Het ziin echter de kosten en schattingen van de diverse hoog-

ten. innovatiemiddelen zijn er: teeds beperk:er, er is veel kennis beschikbaar gekomen over de waterkerin

waterbeschermingsprogramma's: HWBP genoemd.

gen en diverse innovaties liggen op de plank.

HWIlP

i

kostte ongeveer

wachting is dat I

(WBS.,

i

miliard curo en de

ver-

naar een bedrag van lussen 3

en 5 milard euro toe groeit. Deze lijn doortrekkend:

zouden de kosten van het nHwBP de kainende faren de reeks van de priemgetallengaan volgen? Nee, het moet en het kan goedkoper. Dat is één van de uittiagingen en opdrachten vanuit de stuurgroep

nHWBPaan het programmabureau. Dat bureau, met

a medewerkers, is in mei gestart niet de voorberei

ding van het nieuwe programma van hoogwaterbeschermingsmaatregelen.het programniabeheer en de voorbereiding van de samenwerking in de uitvoc ring van deze projecten.

Sleutelwoord bij de andere aanpak is innovatie. Andere technieken nidere werkwijzen en ; nidere manieren om kennis en markt te hetrekken bij de problematick: 750 kilometer primaire waterkeringen en so kunstwerken voldoen niet aan de wettelijke

De uitdaging is dus niet weer een nieuw op innovatie gericht programma te ontwikke] cn. De opgave voor

liet programniabureaunHWBP is juist dat de initia-

tieven die er al ziin en worden ontwikkeld, te verbinden en te plaatsen in de opgave van de versterking vande primaire waterkeringen. Bundelen, lanis aan brengen en stimuleren dat innovaties ook de kans

krijgen in de harde prakiijk van deaanhestedingvan projecten. Hoe? Uli het nHWEP-budget een vast percentage bestemmen voor innavatics te hesteden aan projecten die er toe leiden dat dijken eerder en goed koper worden opgeknapa proefprojecten benoemen en koplopers hij de kerintibeheerders zoeken die met innovaties aan de slay willen en durven te gaan. De kunst is dus de vele inilatieven te verbinden en een getal te hepalen voor hinovatie. De reeks van de

priemgetallenstaai. symbool voor zn verhinding en

norm. Deze zullen moeten worden gevonden om de

geeft mogehjke getallen weer. De keuze is aan de fin.mciers van het programma, de waterschappen.

apgave tegen minder kosien te kunnen uitvoeren.

Riikswmerstaat en het Ministerie van l& M.

Het programmahureau bereidt daarom de komende

maanden met waterkeringbeheerdersals waterschap pen en Rijkswaterstaat,kennisinstellingenen markt-

: Frik Amaij. Directeur Unie eun ½ iuer.chapuen

partijen een innovatiestratetyie en een innovatieplan voor. Er wordt daarbij gebruik gemaakt van de vele initia tieven die op dit terrein al plaatsvinden. Over sommigen leest u in deze editie van Het Waterschap meer. De Topsector Water heeft een agenda opgestekL con crete projecten als de Deltadijk en de Udijk worden uitgevoerd, sommige waterschappen betrekken

marktpartijen als ingenieursbureaus en aannemers

hij het opstellen van de plannen en ook onze STOWA voert een project uit naar de aanpak van de regionale keringen. Veel van deze innovaties in de wereld van de waterke ringen halen echter niet de praktijkschaat Blijkbaar

is het klimaat er (nog) niet naar. Dijken bouwen we in Nederland immers al vanaf de vroege Middeleeuwen op min of meer dezelfde grondslagen. En geld is er tot dusverre ook steeds geweest on. de noodzakelijke waterveiligheidsmaatrege] en te treffen. Er is echter nu meer dan voldoende aanleiding om concreet met innovatics en waterkeringen aan de slag te gaan: er

5

Topsector Water

Bedrijven, overheden en kennisinstituten zijn nu dik een jaar doende met het optuigen van de Topsector Water. Eén van de negen door demissionair minister

.

Maxime Verhagen aangewezen sectoren om de vaderlandse economie te stimuleren. 'Kwartiermaker Jan Bout blikt terug en vooruit.

7 DOGR AD MOERMAW

et idee achter het Topsectorenbeleid is om innovaties boven tafel te krijgen die'we' goed kunnen verkopen in buitenland."Het

gaat om het stimuleren van de trits 'kennis,

6

kunde en kassa'. Om de samenwerkingin deze keten te stimuleren en er focus in aan te brengen, " zegt Jan Bout die bijna een jaar fungeerde als 'trekker en kwartier maker'. Half mei vo] gde Hans

Hui-

in

't

veld (ex

TNG en DHV) hem op.

"Koos van Oord, voorzitter van het Topteam Water, kwam op verzoek van de minister vorig ] aar met het rapport 'waterverdicothet. Met vele aanhevelingen om de keren beter te organiseren. Die aanbevelingen

zelluitvoeren wilde hij

nici. Maar

hij fungeerde het

afgelopen jaar nog wel als mijn klankbord, " vertelt Bout over "wat vooraf ging'. Uiteindelijk leidden de inspanningen tot de ondertekening van negen

inno-

vaticcout racten begin april waaronder dat voor Water. ßedrijfsleven en overheid stelen via die con-

tracten

2,8

miljard curo beschikbaar voor onderzoek

naar en ontwikkelingvan vernieuwende producten

en diensten in de negen topsectoren. I let bedrijfsleven draagt i,8 miljard curo bij, de over

heid

i

miljard euro via de Nederlandse Organisatie

voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de insti

tuten voor toegepaste kennis (TNG. DLO, ECN. NI.R,

Marin en Deltares).

liep in België als goedkoopsEc

te leggen. Zodat je in samenspraak met het bedrijfsle

inschrijver bijvoorheeld een Okse

ven tot creatieve en vernieuwende oplossingen kan

Sanwn met onder meer de nieuwe

order

helastingaftrek voor onderzoek en

heid een fraaier linancieringsarran

mis,

omdat de Belgische over

konien. «

Dr=

tiroge tak van Rijkswaterstaat besteedt zo

d engeveer de helft van de werken aan. De water

ontwikkeling, het MKB-innovatie

gement opluigde. "Dus zullen we

fonds en een andere aanwending van

naar de Nederlandse regelgeving

manier van aanhesteden dus nog een paar flinke stap

iso miljoen curo antwikkelingshulp-

moeten kijken om een gelijk speel-

pen maken.' meent Bout.

gelden loopt de hiidrage van de over

veld te creeren. P.cn ander voorbeeld

held op tot meer dan

2

miljard euro

schappen ziuen op vijftien procent en kunnen in deze

het strintileren van schonere zee

in 2015. Voor de Topsector Water gaat

schepen zal ook gebaal zijn bij

het dit en volgend jaar in totaal om

re lasten voor vervuilende schepen.

hage-

cen Ideine8oo milioen euro, waarvan 86 mil een van de Riiksoverheid. Het

gaat bij al die miliarden overigens niet om'nieuw geld, grotendeels

Een beÌangrijk aandachtspunt is het tekort aan gekwalificeerdemensen

gaat het om bestaande geldstromen

in de watersector. In de sector wer

die slimmer worden ingezet.

ken nu iBo.ooo mensen en tot 2020 ziin 40.000 mensen nodig om de ver

Wie veranderstelt dat Bout in een

vangen. Een van

jaar tijd een enorme organisatic met

zich volledig op de arbeidsmarkt.

grijzings- en uitbreidingsvraagop te

de Kemteams richt

Dezcaansporingwil overigens niet zegy; cn dat Bout teleurgesteld is in de waterschapswereld. Integendeel.

een fraai kantoor aan een stalige

Een hetere uitwisseling Iussen

Uiteraard is de sector in het Kernteam Maritiem niet

Haagse laan opgetuigde, die slaat de

bedrijven en onderwijs.geldstromen

vertegenwoordigd.Daarentegen zijn dijk en

plank mis. Met enige ambtelijke en secretari le ondersteuningwerkt hii

hundelen en de gewenste kanten op

graven in de teams rond

sturen. Meer hoogleraren, betekent

prominent aanwezig. Ook in de projecten de Digitale

grotendeels in zijn centje. Zijn club

meer

woont in

hij het Netherlands WWer

promotieplaatsenen dat trekt

Delta,

water-

waler-

en deltatechnologie

rond energiewinning hij afvalwaterzuivering

weer mccrstudenten, zo hewii.st de

en hij vernieuwingen rond het ondergronds opslaan van zoet water doen waterschappers mec."Bij water

Partnership in Den Haag."Die drie

praktiik."Nufinancieren bedriiven

dagen per week, was eigenlijk te

ook leerstorien. Maar dan gaat het

schappen zit veel kennis die bedrijven kunnen

veeL Dat heeft niets met luiheid te

vooral om onderzoek waar ze con eigen belang hij hebben, wij gaan dit

gebruiken. Maar men is vaak huiverig om die kennis met bedrijven te delen. Wie draait er op bij ccn inno-

bewuste keure. De betrokkenen

geld meer Eocus geven door het in

moeten het zcLTdoen, ik stimtdeer

sanicospraak met de Nederlandse

vatiet project voor le verliezen als het mis gaat en waar gaat de winst naar toe? Van wrie is het iniellectu-

slechts. Samenwerking in de keten

organisatie voor wetenschappelijk

ele eigendom als le samen verder werkt aan een ver-

vergt vooral een andere mindset."

onderzoek in te zetten op de geko-

Na het verschijnen van zijn rapport

zen innovatieve projecten. Z.adat we als land niet van alles een beetje blij-

nieuwend idee. Dit soort dilemma's zijn heel reëel. Maar als je een goede langelermijn relatie hebt opge houwd met je partners en er is verirouwen, dan is er

ven doen, maar bewust kiezen en dat dan hultengewoon goed gaan doen.

zich al vijlentwintigjaar bezig houdt met het verbete

hand onmiddellijkaan de schop, za

Meer bereiken met minder versnip

ren van de keten. Daar is nog steeds veel voordeel te

was de gedachte. Zo'n zeventig busi-

a

pering", stelt Bout. "Met als doel om

halen, meent hij. "Als we met elkaar op

nesscases werden heoordeeld en

in

wijze blijven werken, dan prijzen we onszelf uit de

i

maken, maar wel alles met een

nodigde Kaos van Oord vorig jaar de instituten en bedrijven meteen uit om met pro ecten te komen. De

der-

tien kregen het predicaat kansriik'.

2020

de export van de watersector

te verdubbelen."

"Deze werkwijze wilen we vasthouden. Zo

kunnen we elk jaar projecten

altijd wel een mouw aan

le passen." weet Bout

die

de ouderwetse

g"

van kennis naar kassa kunnen optinrd iscren dan is

t

er voor alle betrokkenen nog een wereld te winnen.

selecteren en begeleiden. We gaan

vraagt Sout om ook wat meer

Vrees voor de nabije toekomst als gevolg van de kabi-

vooral sterke projecten sterker

co's te nemen. Patentide

heren te maken. We willen niet te veel tijd steken in projecten die nier

risi-

buiten

netsperikelen heeft Bout niet."Dit proicct is kabinets-

landse kopers willen wel graag in

bestendig. Welke regeringer ook

maal de economic willen stinmÌcren. want met hczui-

met bezieling door de deeblemers

Nederland zien al een innovatic ook echt werkt, voordat ze een contract

nigen alleen redden we het niet. I let idee van de top-

zelf worden gedragen

tekenen. Dus er moet meer ruimte

sectoren is uiterst geschikt om de economic aan te

De steun van de verschilende

komen voor proeftuinen. Bovendien

Kernteams bestaat lang niet a] tijd

moeten overheden, nog veel mccr

jagen. Ik ga me meer zorgen zaken maken als de sie voorbij gaat. Die drijft nu partijen in elkaars

uit geld. Soms zijn innovatieve ont-

dan ze nu al

armen. Ik

wikkelingen nicer gebaat bij coa ching. Of bij andere en minder

den. "Niet met een dichtgetimmerde

denk dat iedereen het weer op cigen houtie gaat proberen als de tijden van voorspoed weer keren.

vraag aanbesteden, maar vaker het

Daarom moeten we nu van de crises gebruik maken

regelgeving. Baggeraar V: m oord

op te lossen probleem open op tafel

en van deze nood een deugd maken.'

stelt Rout.

doen, anders aanbeste-

i

werchlmarkt. Maar als we al samenwerl< end die keten

Van de Nederlandse overheden

pro-

7 -

zit,

ze zullen alle-

reces-

·

Een uitdaging én hele mooie voorbeelden!

De noodzaak van innoveren in de publieke sector wordt helaas nogal eens betwijfeld. Ook bij de waterschappen hoor je nog te vaak dat We een beheerorganisatie zijn, die zich bij haar taak moet houden. Vooral in deze tijden geldt vaak alleen efficiency als motto om verbeterstap_ pen te kunnen maken. Maar moeten we niet veel meer ambitie tonen?

deorganisaticterugkomt:het naanagement.decultuurende structuur.

Om meldiewetenschapingedachte verandering te brengen in een

pali-

tiek bestuurlijke organisat ie kan gerust een uildaging worden genoemd. Een monopolist die geacht wordt geen enkel risico te

DOOR EFRDINAND KIESTRA EN MARLIES KAMPSCHHEuß

E

en sierk veranderende economic en maatschappij en nieuwe technologische moge lijkheden: ze vragen ook om nieuw beleid en

flexibiliteit van de publicke sector.

grote mate de kaders en kansen

nemen is niet bepaald de ideale

voor innovatie bepalen. In die zin

patiënt om in beweging te krijgen.

zouden waterschapper dus zelfs

Maar gelukkig gebeurt het wel

voorop moeten lopen bij

lijk. De waterschappenhebben daar

nieuwe

dege-

ainwikkelingen.

het afgelopen jaar mooievaarbeel-

Daarstani tegenover dat de Snan-

den van laten zien.

ciers van innovatiesin de publieke oom brede

Daarnaast moeten we niet vergeten dat de publieke

sector de burgers zelf zijn. Het

sector in de Furopese landen 2o tot so procent uit-

nemen van risica's door te experi

De mooiste voorbeelden zijn die ook

maakt van de nationale economie. Lagere kosten,

menteren, voor innovatie een voor

effectief organiseren, maar ook waarde cre ten in de7e seciar is dus van groot belang. verder zijn

waarde ine ya

echt het verschil kunnen gaan maken en om die reden vaak ook

vaak door diezelfde sector geblok-

met meerdere waterschappen tege-

innovaties op landelijk niveau altijd een wisselwerking tussen de publieke en private sector. De

keerd. Het voorkomen van fouten is

hier een organisatorische prioriteit.

lijk worden omarmt. Ter inspiratie: een Grand Dessert van depareltjes

publieke sector kan met haar beleid en regels in

Een routine die in alle facetten van

uit de waterschapssector.

-

non,

wordt dan ook

·

·

·

Afvalwater: 'bio-olie'in NederÌandse bodem Afvalwaterbevat water, nutriënien en organischestof en warmte. Zo treki leder mens elk jaar alleen al gemiddeld een halve kilo pure fosfor door het toilet, dat goed

gebruikt kan worden als kunstmest. Organische stof kan olie ver-

vangen dus kun je hiermee zowel groene energie als groene producten zoals bio-ethanol of biopbstics te maken. Daar samen te werken in de afvalwaterke

ten kunnen de aanwezige grandstoffen worden teruggewonnen en worden ingezet bij hei verdtiorzainen van producten van diverse industrie n. Zo wordt er al op vijf rioolwaterzuiveringsinstallatiesin Nederland fosfaat teruggewan nen. Ook het terugwinnen van cellulose-vezels op

de rwzi Blaricum is al een

rea] iteit. Deze worden momenteel gecomposteerdmaar er zijn verschillende

bedrijven die interesse hebben om deze grondstofhoogwaardigerte hergebruiken. Bedrijven willen veelal ook nog betalen voor deze grondstoffen. Niet aleen goed voor het milieu dus, maar ook goed voor de portemonnee!

A

.

.

^

$

G

tii

0

^

i

De grandstofTenfabriekis een samenwerk ng van ille watersclvippen om afvalwaterenanderebiomassastromenteverwaarden. Samen met universi teiten, adviesbureaus en vooral waterschappersis men op zoek gegaan naar de meest kansriike rowes. Een nieuwe rol in nieuwe markten. ic ook www.grondsta fenfabric1<.nl .

Dijk van een ontdekking Veel onbeweeglijker wordt het niel: onze dijken. Maar ook daar liggen nog veel karsen. Hoe kun je de unicke ruimtelijke kwaliteit van de dúken en uiterwaarden nog beter I enotten? Uit een hattk met io.ooo studenten zijn 43 concepten gerold. Denk aan de tribunediik. de begraal plaatsdijk of gemaaide

bedrijfslogo's. De nummer den, een Dijk van een Untdekking. wordt nu door Aa en Maas uitgewerkt samen met Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten. De lokale kansen of mogelijke functionaliteitenworden al samen met horecaondernemersen lokale gemeenten besproken. Hier liggen unicke kansen voor gebiedsontwikkeling. recreatie en educatie.

.

THEMA INNOVA lE

Re, iote sensing in

ne: waterbeheer

Waterschap Aa en Maes

SateÌÌieten voor een beter

Building with Nature

.

ped beheer

H Nedei ..nid moet de

kii

pen die heI gebruik van satellieten willeil inzetten om het actuele grondwalerpeilte zien en daarop te sta

Kisis

i

Io

imioveren in de publicke sector gaat over de iuiste hal.ans vinden tussen de efficiency van de beheerorga-

nisatie en de benodigde flexibiliteit voor innovatics. Een paradox die met de juiste dromen. doorzettings-

vermogen en nieuwe structuren, overbrughaar is en tot hele mooic resulaten kan leiden!

'

d, in ca..ik

zel

h

a: een

oriv,

eno

n

n Deck inos

nog su

,

rxiidcren gaat

ler. Samen met de W.igenin en Universiteil n

n

creudering.hechi en

ere

k

te

nici .un ill

eval rielvoli

,

ik

en I

klico tel is op

normen te kunnen eldoen). m or de hoek nilen. Dee: bdemnwringen in de straniing it

de heck zi

de gewasopbrengst hetekenen. ScLogrijke extra mccrwaarde dat dit project levert is zichtbaarheid

sector in te zetten.

.

I lici prolel te N: pah: n (en

v ordt gokeken

aanzienHjke besparingen opleveren in het waterbeheer. Voor de landbouwsector kan dit vergroting van

buiten de branche. Ook andere sectoren worden

n on

Her

ontstaat dan een hightech sturingssysteemvoor een effectief waterbeheer.Voor de waterschappen kan dit

uniu

min

..an unilding e ith N it ure: niet tacer auxiilual i

use: en

ren. Samen met andere informatiebronnen, zoals peilbuizen, vochtmeters en weersvoorspellingen.

get riggerd om hun technologie of kennis voor anze

n.ui: I ike Icop er I iod .ersite

maco, heck werslen hersickl. De : lictose wii

Dit is een project van inmiddels al acht waterschap-

re

il

e maken i

ten.

Nereda

noos Esic

Het principe van korrelvormende bacteriën was 11 jaar

KFi/ Es

bekend voordat onderzoek naar de toepassing ervan in de rioolwaterzuivoring startte. Nu staat de Nereda-

ier komt water tor zichzelf, wast

technologie op doorbreken. Op 8 mei opende prins

zich tot klaarheid" 13eze dichtregel van de Apeldoorose beeldend kun-

Willem-Alexander in Epe de eerste installatie die werkt

met de revolutionaire korrelslibmethode. "Eens te meer

stenaarenontwerperTirzaverrips

is insierlijkeblauwelettersaangebrachtophet bedrijfsgebouwvan de rioolwaterzuiveringin Epe. markvan ecosare: ht.hoogieraarindemilieutech-

bewijzen waterschappen hun bestaansrecht", aldus sta ats secreta ris Atsma.

noingic aan de Technische universiteit nelft en drip vende kracht achter het onderzoek naar de korrel-

sliblechnologie,is tijdens de opening zichtbaar

geroerd door de poëtische verwoordingvan ziin vin ding. "Het is de keni van wat hier in E.pe geheurt: we versnellen het zelfreinigend vermogen van afvalwater." I

ijdens een onderonsic inet de

kunstenaar,

komen ze tot de conchisie dat ze soms tegen dezelfde obsiakels aplopen met hun innovatieve idee n."1n 199, kreeg ik nog te horen dat de methode te duur zou zijn en niet stahiel. En mensen hebben tijdnodio em aan iets nieuws te wennen. Maar wij moesi.en

misschien ook nog beter laten zien dat het werkte, "

zo steekt hii zijn hand in eigen boezem.

e.

11

Douwe [ an Tilkema was namens Waterschap Veluwe

hetrokken bij de ontwikkeling van de Nereda technologie en hii de bouw van de installatie in Epe. "Al sinds begin 1900 zuiveren wii afvahvaler met een procede dat niet wezenlijk is veranderd in al die aren. Met Nereda slaan we een nieuwe weg in. Met

minder investeringen, minder energie, minder ruimtebeslag en zonder chemicaliën wordt een kwaliteit effluent hereikt die ineciteloos kan doen aan de hoogste zuiveringsnorm", aldus

vol-

Tilkeina. In de oude technologie produceren anau-

robe bacteriën vlekken die maar moeilijk te schei den zijn van

water, waardoor er meerdere bassins voor he] uchten en naberinken nodig zijn. De kern

van Nereda wordt geverind door a robe bacteriën die aival eten en als compacteslibkorrelssnel worHetprincipevanNereda: snelbezinkendekorrels(Nereda)

tegenoverotokkendiemoeilijkbezinken(conventionelemethode). (fotoßennoWonink)

-

den afgescheiden van het gezuiverde rioolwater, /

\ lle attiveringsprocessen kunnen daardoor efficiënt

in

n tank plaatsvinden.

9 t

Doutve_ldnTilkentavin1WatersdtapVduwdeg

het Nereda-principe uit aan de prins utm Oranµ . (foto Benno Wonink)

I

vering in Ede. Hier werd in

2005

een

technologischedoorbraak hereikt,

le doen.

Ik

waarna het systeem de naam Nereda

was na dic bijeenkomst in zoos. waar

bezig te zijn met

kreeg.

Helle sprak, enthousiast. Dat is overigens iets dat jewel aan Helle kunt

dingen, waarvan mensen

zeggen

dat het niet kan. Lange tijd geloofde nienumd dat

overlaten; mensen enthousiasmeren.

aërabe bacteri n afval konden eten. Men dacht dat 12

er mensen die er niks in zagen en mij adviscerden er niets mee

Wat is nu het geheim achter deze succesvole innovatie? Mark van l_oosdrecht: "onderzoekers horen

Een belangrijke voorwaarde voor

2IÌ€en anaërobe bacterion dat konden. De truc was ze langzaam te Liten procien." Vervolgens kwam het

Cara lijterlinde is namens de

cropaandevindingtoepasbaartemaken."Vaak

betrokken."DatdecersteNereda-

werk,

wordt nog door bedrijven gedacht: we stellen een

installatie in Epe staat, komt onder

nieuwing nu ook lijkt." 00k het

innovatiemanager aan, houden post-it-sessies en dan

andere doordat deze aan vervanging

enthousiasme van de werkvloer

komen de ideeën wet Maar zo werkt het niet. Dan

toe was. Na de doorbraak in 2005 deden wij tijdens een bijeenkomst

draagt bij aan de kans van slagen,

komt alleen maar naar boven wat iedereen al weet. Echte innovalleve ideeën ontstaan in een speeltuin-

mei bestuurders.directiesen amhte-

ziiien

je anderzoekt. je spreekt met mensen uit andere scetoren en je drinkt samen een hiertie. Veel netwerken, dat is van groot belang." En zo kwam hij

naren van de waterschappen de

zuivering in Epe kregen ruimte om

het Nationaal Nereda Onderzoek-

singen die zi aandroegen zijn terug

in i999 in gesprek met Helle van der Roest. toentertijd hoofd Afvalwaterzuiveringstechnologiebij DHV.

programma. Dit was interessant als

te vinden in he: ontwerpvan deze

het waterschap hinnen enkele jaren

zuivering." Naast enthousiasme is

Het pLin ontstond om de onderzoeksresultatenuit

een nieuwe waterzuiveringzou

moe-

moed' onmisbaar in een innovaticí

het laboraiorium van van Loosdrecht. toe te passen op de rioolwaterzuivering.Helle van der Roest: "Na

ten bouwen. Veluwe meldde zich, net

traject vervolgt hij, "al klinkt het als

als een aan Ial andere waterschap-

een cliche". Hij prijst de moed van

pen." Douwe Jan Tilkema vult haar

WaterschapVeluwe om al in

de STowA om verdere studie en pilotonderzoek in

aan: "Het heeft ook zeker met

zee te gaan met een technologic die

de praktijk mogelijk te

trouwen in elkaaren in de technolo-

zich op dat moment nog allerminst

gie te maken. Want ook toen waren

had bewezen. Toen met de bouw in

concept.

bureau-anderzoekstapten we samen hegin

2000

naar

maken." Dit leidde in 2003 tot

de eerste proel met de korrelvormingop de waterzui-

STOWA sinds 2003

oproep om ziell

bij het project

ian te nielden

voor

ver-

innovatie, want het

blijft mensen-

harvanzelfsprekenddezever-

Helle: 'Mensen die in de uitvoering

hij DHVen opde rioolwater-

lum idecen in te brengen. De

oplos-

2008

in

Epe werd begonnen, werd er zells

er werkelijk sprake van partnerschap. Dat gaat veel

rekening mee gehouden dat de

verder dan samenwerken. ' voor de bouw van Epe en

zui-

vering weer ornyebouwd zou moeten

En daarmee raken Mark van

de gelijktijdige verdere ontwikkeling van Nereda,

worden tot haar auderwebe

Loosdrecht en Helle van der Racst aan een bcLogrijke r.indvoorwaarde

was het ook essentieel dat DHV de rol van hoofdaan

voor-

ganger. Het garantiefandsvanuit het

ncmer op zich zou nemen."Dok dat is unick". aldus Helle van der koest. Normaal beperkt een adviesbureau zich tot het uitbrengen van een advies. In dit

Rijk dat risico's bij het falen van een nieuwe technologie financieel zou

voor het ontwikkelen en toep.issen

afdekken, kwam te laat en dwongen

samenspel tussen onderzoek en

geva] nam DHV ook de verantwoordeliikheid voor de

het waterschap en DHV om nieuwe

praktiik. I ielle van der Roest: "Te

uitvoering.

innov.itievocantractvormen te

vaak zie je nog een scheiding tu.ssen

van kansrijke innovaties: he:

onderzoel< en om de risico's te kun

fundamentccl onderzoek op de uil

nen rnanagen. 'Al | aren doe ik niet

versiirit, toegepast onderwek en

anders dan met innovatie bezig zijn.

uitvoering. Het succes van Nereda

Dan krijg; je een neus voor mensen

komt grotendeels doordat de TU

overtuigd van de mogelijkheden van Nereda. Tijdens

die'tol het gaatje' willen gaar.. Want

Delft nu nog betrokken is mel f un-

Je opening vielen superlarieven

dainenteel Nereda onderzoek.

gouden driehack verwijzend naar de sanienwerking

c weet dat je iijdens de ontwikkeling van een nieuwe technologic proble-

de

I lierdoor dagen heirakken partijen

Derlien jaar na het corste gesprek tussen Mark van

Loosdrecht en Helle van der Roest is de watersector als'een blinkende

tussen universiteit, overheid en bedrijfsleven) en een

men regen komt en de vraag is d: m:

elkaar continu uit. De praktijkgege

doorbraak innovatie. Maatssecretaris Joop Atsma

wil ie die met elkaar overwinnen? "

vens uit Epe komen nog steeds bi

lelici teerde de waterschappen."Dit is innovatie in

Mark van Loosdrecht herinnert zich

de TU Delft terecht en dat maakt het

optima forma. Als je ziet welke mogelijkheden

een vergadering van debegeleidingsgroep voor de bouw van Epe waar toi

mogeljk om het zuiveringsproces bij te sturen en te verbeteren. Als

China,

twee maal toe bijna de stekker uit het gehele project werd getrokken.

wi die betrokkenheidvan de TU de

en gangmaker waren de waterschap wn onmishaar

afgelopen jaren niet hadden gehad.

in dit proces. Het versvondert inij altijd weer dat het

"Tijdens de vergadering sloeg de

hadden Douwe Jan en ik onze direc

buitenland vol bewondering naar ons waterbeheer

stemming om omdat we toch

ties en besturen denk ik niet zover

kijkt, maar dat er intern zo kritisch naar wordt geke-

gel< regen om door te gaan met de

nieu-

we positieve onderrockaresultaten

india en vietnam bieden, dan kun je zeggen dat Nederland er een lains hij heeft. Als kennisdrager

uil de praktijksimulatickonden laten

Nereda-ontwikkeling." Douwe µ n

ken. Voor mij is de ontwikkeling van Nereda een bewijs dat de waterschappen moeten blijven

zien. Maar het was op het nippertic."

Tilkema "Si de bouw van Epe was

bestaan.

13

Harrie Alberts, Waterschap Regge en Dinkel:

Harrie Alberts werkte jaren als ambtenaar bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid. Nu is hij namens het Bosschap algemeen bestuurder bij het Overijsselse Waterschap Regge en Dinkel. Hij plukt er de vruchten van zijn vroegere arbeid. "Twee ambte-

lijke rapporten liggen aan de basis van veel projecten in ons beheergebied."

Rentmeesterschapheel dat bij het CDA. In Polen zag ik ooit een boer

schijnlijk minder omvangriik

die hool barkte met een paard. Dat

voor goed dijkbeheer en de

onwen-

oms loopt hij met zijn kleinkinderen door

heb ik vroeger bij niijn familie op

selijkheid om te bouwen op

gevaar-

het bos en zegt: "Kijk, die eikenhamen

de boerderij ook gedaan. De afhankelijkheid van de mens van zijn

lijke plekken."

Harrie Alberts (65) kona, van vaderskant, uit een geslacht van tuin- en bosbazen en heeft

omgeving zit er bij mij heel diep

U vertegenwoordigt een geborgde zereL

daar, naar eigen zeggen, een tik van meegekregen.

DinkeL"

DOOR WILLEM PEKELDER

heeft je betovergrootvader nog geplant." ¯

'

14

in,

he: Besschap. Is dat demeemtisch?

ook als bestuurder van Regge en '

Moet waterbeheerhonderd pro

cent democratisch zijnnk denl<

Als ik mijn kleinzoons vertel dat een eik twee à besloor u in

driehonderd jaar oud kan worden. probeer ik ze

W< mrorn

bewust le maken van ruimte en tijd. Boeren hakten

watersdiap actief te worden? '

vroeger bomen rond de boerderij am voor timmer

geweest. Er was meer oog geweest

2009 ùl

veel meer vanuit een naaatschappe

het

lijke opdracht. Relanghebbenden

ik werd gevraagd, en zei meteen

zoals boeren en natuur moeten op een automatischevenegenwoordi

hout. Maar ze zorgden ook dat de generaties na hen

ja'. Ten eerste omdai het werk mii

voldoende hout zouden hebben. Dat continuïteits-

aantrekt, maar ook vanwege het

denken zit mij in het

bloed."

grote belang. Waterschappen

Het zal niet verbazen dat de eerste opleiding die de geboren Achterhoeker volgde, iets met bos te mal< en had: de Bosbouw Technische school

vullen een cruciale rol hij het

gen door belangenpartijenzoals

beheer van onze delta. Jammer dat bepaalde politieke partijen, vaak

water Natuurlijk of de Algemene waterschapspartij.Bij landelijke

Staatshoshebeer. Ook vakanties brengt hij zo dicht

uit electorale motieven, zo kort zichtig zijn om de schappen onder

schapsbestuur heb ik aarzelingen.

mogelijk bij de natuur door. "Mijn vrouw en ik kamperen al vijfendertig iaar. En als ik kamperen

Een provincie is een politick

waterschapsbelang over generaties,

Apeldoorn. Daarna werkte

hij jarenlang bij

te willen brengen

ver-

bij de provincie.

ging kunnen rekenen. Burgers kunnen zich laten vertegenwoordi-

politieke partijen in een water

Politiek gaat over vier jaar, het

orgaan en denkt veel minder op

zeg ik atrijd maar. Gelukkig hebben

We hebben er heel Europa mee bereisd. l'as heeft de

Lange termijn dan een doelorgani-

tent het begeven en zei mijn vrouw: Nou is het

satie als het waterschap. Onze

mijn medebestuurders binnen Regge en Dinkel datzelfde beseE,

zeg,

dan bedoel ik ook kamperen. Met een tentje.

afgelopen, we kopen een caravan."

waterschappenzijn een voorbeeld

"Goed om je been kijken en respect voor de omge-

voor de hele wereld, onze kennis is

waarom zu u niet in het dagelijks

ving heb ik in mijn opvoeding meegekregen. Uit de

een dankbaar export product. Als in

besnor?

natuur leer ik dat ic moet denken op middellange-

New Orleans een waterschap act iel'

"Ik vertegenwoordig maar

en hmge termijn. Het gaat om de generatie na ans.

was geweest, was de ramp waar

zetel, dus dan is de kans niet groot

den

INTERVIEW

*

1e ••

J

dai

e wordt gevraagd. Als dat wel was geheurd. had

ik geen

'nce'

gezegd. F.en brandende ambitie om in

het dagelijks bestuur te komen, heb ik echter niet. ik word niet gezien als oppositie. lk streef naar consensus, er is een

p, oede samenwerking. Een een

hooguit in een voorsprong op het

beheer loopt Regge en Dinkel overi-

terrein van inlarmalie. Vroeger lag

gens voorop in den lande."

dat anders. Den Haag verleende subsidie op waterschapswerken en bcpaalde zo ook mede het beleid. lk

Hoc staan de bossen erb) in het beheergebied? kom ik weer op mijn punt

mansfractic heelt ook ziin voordelen. Ik heb alleen

heb daar destijds een rol in

"Dan

niaar met mezelf te maken. la, ik moet wel alle

gespecid. Pas als de natuurbesclier

van denken vamiit systemen,

stukken zed lezen, maar aan werkdruk was ik wel

mingsbeschikking rond was

gewend bij het ministerie. Ik zit

nu,

na mijn pensio

rein

nering, eigenlijk in een wat lagere versnelling."

-

en

dat was onder meer mijn werkter-

kwam er geld voor het water-

Natuurlijke systemen zoals in de Ecologische Hoofdstructuur en Natura

2000

moet je miins inziens,

naast de nanmsfunctic, ook

schap."

U bent ine hele leven in dienst gaveest van het

gebruiken voor de berging van water en het tegengaan van verdro-

in al! « rlei regionale imet ies, .: cals bos, natuur, mil f eu,

Wat z ja uto belangr(iksteprogram mapunten en wat inmt u damvan

romabeheer, enz. .Heeft u daar iets aan af s waterschaps-

waarmaken als eenmansfractie?

waar je water kunt bergen, maar

bestuurder3

"Het gaat mij natuurlijkom natuur

waar ook weer water uilkamt ten

Ministerie van Landbomv. Natuur en Voedselveiligheid,

,

ging. Zeg maar een soort reservoir,

hehoeve van de functic landbouw en de functie drinkwater."

Met ofike partijen in het algemeen bestuur voch u zich het meest

ver-

llGGÎÙ

"Met Water Natuurlijk, maar ook met ChristenUnic, Algemene

Walerschapspartijen het

Als

en landschap, waarbli ik ook oog

het over natuur gaat, kan ik ook

gewerkt en ken Oost-Nederland dus heel gacd, zowel het gebied als de mensen. Vertrouwen is hier erg belangrijk. Als de mensen je vertrouwen, kun je

heb voor de belangen van anderen. Ik redeneer overigens niet primair

met landbouwcollega s binnen het a.h. goed overweg. Er is naar mijn

vanuit hclangen, maar vanuit

gevoel meer dat ons bindt dan ons

veel bereiken. zeits als ze het niet helemaal met je

watersystemen, omdat die toe

scheidt. Ik zou wel wat meer aan-

eens zijn. Wat je in overijssel vooral niet moet doen, is arrogant zijn. En het is een voordeel als je

komstbestendiger zijn. Het is zaak

dacht willen voor toekomstbesten-

functics en belangen vervolgens zo

digheid."

het dialect spreekt."

goed mogelijk in die watersyste-

U a: st

16

CDA.

"lazeker. Ik heb als ambtenaar lang in overi ssel

dat u een man bent van consensus. Hoe is die

hou-

men in te passen. Kortom. graal waterbeheer. Om een

intevoor-

Hoe denkt u over de cariejsontwikke

Ung?

ding ontstaan?

beeld te geven. Als ambtenaar was

'le aleen maar inzetten voor lagere

"Ik ben door de praktijk gevormd. Als ik ergens over

ik ëén van de bedenkersvan het

tarieven vind ik ongelooEwaardig.

praat, heb ik het zelf meegemaakt. Toen ik mijn

project 'Boeren voor na: uur", een

Simpelweg omdat het werk no

loopbaan begon als opzichter bij Staatsbosheheer, als longste van Nederland, trof ik een zeer vijandige

gesloten landbouwsysteem,waarbij geen mest of voer van buiten

maal moet gebeuren, en dat kost

omgeving. De landhauwlobby moest weinig van

wordt aangevoerd. Het is een agrarisch systeem dat ten dienste sinai

ons hebben. Daar heb ik geleerd om mensen in mijn

geld.

Z,

cen-

elf vind il< dat de tarieven

niet hoger mogen stijgen dan de inflatie.'

kamp te krijgen. Gewoon, door ze le respecteren, maar ook door heel helder mijn eigen belangen op

van moderne vragen rond voedsel

veiligheid, antiverdroging, (grond)

Toen we binneninuamen in het water-

tafel te leggen. Een voorbeeld. Het Haaksberger veen vloog in mijn tiid zo'n twiniig a dertig keer per

waterberging. klimaatadaptatie,

schapskantoor begon jtást een fusie-

biodiversiteit en schoonheid van

verpadering.iloe denkt u over de

jaar in de lik. Dat waren protestbranden, omdat

het landschap. I let is nog steeds

beoogdefusie met Veh en Vecht>

men het niet eens was met de komst van

actueel voor het waterbeheer.

"Het is nog niet rond. maar ik ben

Rapporten waar ik in mijn tijd als

in principe voor. ons watersysteem

Staatsbosbcheer. Ik heb de heeren zo ver

kulinen

krijgen dat ze een eigen brandweerploeg vormden, e vertrouwden mij en ik deed mijn best voor hen."

ambtenaar zeer nauw hij hetrokken was,

over klimaatadaptatie en

inte-

de weg kent in Den Haag?

graal waterbeheer, Uggen aan de hasis van veci projenen in ons beheergebied. Of je het nu hebt

"Nou. zo werkt het niet. ik kan niet even bellen naar Den Haag om geld los te peuteren. lk heb een vrij

over de sche.iding van stedelijk en landelijk water of over klimaat-

groot netwerk opgehouwd. maar dat vertaalt zich

maatregeleri. Met integraal water

is het ecor de financien van het waterschap handig dat u

behoort in feite tot dat van de Vecht. 7awel Regge als Dinkel is een zijarm van die rivier. Het is

daarom niet meer dan logisch dat

het beheersysteem, ons

water-

schap, wordt ingevoegd in een gro-

ter geheel."

Van waterschap naar stadsstaat Dat het werk van de waterschappen van groot belang

landsgenieenten die meer dan zeventig kernen

is en ook in de toekomst gedaan zal moeten worden,

omvatten.

daar zult u deze trendwatcher niet over horen. Toch va] wat ik u ga voorleggen niet bij iedereen in goede

De stadsstaal kent een rechtstreeks door de inbaarlin-

aarde vallen. Ik begrijp dat goed: de waterschappen

gen gekozen burgeineester. De cens in de vi f jaar

zijn de oudste bestuurslaagvan Nederland en met die

democratisch gekozen Stadsstaat-Raad telt a leden

traditie breken is niet unikkelijk. Toch denk ik dat

en er is een kiesdrempel van 8 procent. Rirtijen die

door het waterm magement op een andere manier te beleggen, Nederland als geheel beter bestuurd kan

muider dan 8 procent van de stemmen halen komen

worden. Op termijn kan een nieuwe inrichting van de

meer: alle part ijen in de Raad vormen samen de coali-

overheid een zeer aanzienlike verhoging leveren aan de welvaart in dit land.

gemeenten). er letti nooit een cortion surutaire ani eeis

In

mijn nieuwste boek De staat van Monÿen sta ik

uit-

niet in de Raad. Coalities en opposities bestaan niet tie (net als in Zwitserbmd en in sommige kleine partil heen worden gevormd. Er wordt bestuurd vol gens een consensusmodeldat tot een hh trust cul

gebreid stil bij die nieuwe indeling van Nederland, maar ik zal me op deze plek vooral beperken tot de

luur leidt. De wethouders worden door de hurge-

waterschappen. Voor dat ik dat doe eerst iets over de

door de Raad benoemd (en weggestuurd). Het

plannen van de watersector zelf voor dit land. Als het aan de sector Hgt wordt Nederland 'Water Valley van

narenapparaat is klcin en er wordt voor het bestuur

de wereld. Nederland moet weer gidsland worden. De sector benadrukt in haar Toekomstuisie zozo dat daar-

meester op kwaliteil geworven en geselecteerd en ambte-

veel gebruik gemaakt van e-government, algorimien en ander moois un de ICT Belangrijke vraagstukken

voor een averheid nodig is die daadwerkelijk durft te

worden nei als in Zwitserland alleen per referendum aan het volk voorgelegd, als een mininumi van is pro-

investeren in water en als con immching customer de

cent van de burgers daarom vreuigt via een petitie.

markt aandraait. En niet geheel onbelangrijk. die onze kennis en technologieweet te vermarkten. Een

Hei

overheid die werkt vanuit een centraal management-

duceren leest u hierboven aE hurgers die weer

helangrijksteargumeniom de stadstaat:e

intro-

ver-

modeL zodat die legelijkertijd kan investeren maarer

trouwen krijgen in hun democratie. Daardoor veran-

ook op kan toezien dat het onderwijs op het gebied

dert ons land in een opiimistische natie met veel veer-

van water weer aantrekkelijk wordt voor jongeren en

kracht. Waaroni we de decentrale bestuurslagen ook

beter aansluit op de arbeidsmarkt. Kortom, een strakke regie is nodig vanuit de overheid ] k ben het daar

moeien samenvoegen, is omdal ons land hierdoor

veel cf Heiënter zal worden. Knopen worden doorge-

volledig mee eens.

hakt door het bestuur van de stadstaat. Provincies, gemeenten en waterschappendie elkaar lelik in de

En wie is beter dan Rijkswaterstaat uitgerust voor de

weg zitten, zijn verleden tijd. De ambteliike diensten

uitvoering van dit plan? Samen met de waterschappen,

ingenieursbureaus en andere waterhedrijven

kunnen bovendien profiteren van schaalvoor-

delen en meer kennis binnen de organisatie,

moet deze .ds een profit center de wereldmarkt op om

ik weet het: veranderen gaal van 'au', maar

Nederlandse knowhow en lechnologie te vermarkten.

u kunt gewoon bÌijven doen waar u goed

Een instituut dat tegen betaling Nederlandse diensten en technologie uitleent, en zo delta's helpt te

water. U doet dat dan voor de stadsstaat.

in bent: Nederland beschermen tegen het

beschermen en drinkwatervoorzieninghelpi te verbe-

Troost u met de gedachte dat Nederland

teren.

er heter van wordt.

Tot zoverre zul u denken: prima plan, dic ßakas is to

Ad| leg| Bahas

gek nog niet. Benieuwd of u miin plan voor de wat langere termijn ook ziet zitten. ik vind dat de huidige

De Smat van Morgen verschiint in juni.

provincies. genteenten en waterschappenmoeten fuserch Lol vijftig entiteiten. Die krijgen de naam

stadstaat. Deze stadsstaat vormt voor de burger de eersie overheid. Het bestuur van iedere stadsstaat bestuurt een gebied met vele dorps- en stadskernen. Dat kan prima. Nu al kennen we uitgestrekte platte-

17

Trendtvaccher. spreker en scin ijver. Zijn hoek

'

t

THEMA INNOVATIE

3Di Waterbeheer

Meer bytes, minder beton De waterschappen moeten bezuinigen, maar niet ten koste

van veiligheid en de kwaliteit. Dat lijkt een onmogelijke ve. Wie méér wil, met minder geld, moet inventief zijn.

opga-

Hollands Noorderkwartier en Delfland investeren in nieuwe technologie die de grip op waterbeheer versterkt. Een tussenstand. DDOR ELGARD \/AN l.FEUWEN EN WirZE SCHUURMANS

et onderzoeksprogramma 3Di waterbeheer, waarin de hoogheernraadscha

pen van Delland en i lolands Noorderkwartier participeren is nu halverva ge. De bij het programma heirakken Elgard van Leeuwen (IJeltares) en wytze Schuurmans(Nelen 8: Sdiuurmans) bezoeken de dijkgraven I oc Kohsick (i Iollands Noorderkwartier) en Michiel van Haersma lhima (Delland) voor een tussen

tijdse evaluane.

Dijkgraaf Luc Kohsick houdt het praktisch: "hi Noord Holland hebbeinve bijna looo km aan boeremkades. Die nuieten sterk genoeg zijn om de achterliggende waardes veiUg te houden, maar niet sterl< er en duturder dan nodig. we normeren boezemkadesvia verschillende veiligheidsklassen,die weer zijn gebaseerd op de voorziene schade bij een doorbraak. We schatten die schade zo goed mogelijk in, maar dat b] ijn een grove n juist dieanzekerheid kost geld. We gaan dan namelijk uit onzekerheid aan de veilige (lees dure) kant zitten. wat we zien is dat het preciczer modelleren van schade een realistische inschaliing van de kadekiasse oplevert. Verder kunnen we door de hoge rekensnelheid van nieuwe modellen en systemen een n; utwkeuriger klassering schatting

' i

Over 3Di Waterbeheer 3Diwaterbeheer isaisonderzoeksprogrammagestartir 2oioenlooptdoortot2ox4.Doelisomeennieuwegene-

maken. Resulaat: netto besparingen van tientallen miljoenen euros ten opzichte van

ratiewatermodellenteontwikkelendiciookeersneller

de ce rste ta m in gen

zijn en to maal gedetailleerder. De resultaten van de bere-

DijkgraarMichiet van Haersma ßuma haakt in op de kosten die onzekerheid met zich mee brengt: "Onzekerheid over de gevolgen van overstromingenspeelt ook bij het con-

senteerd.oenieuwetechnologiedichiervoorwordt inge-

cept meerlaagse veiligheid. Ook daar wordt, door bei ombreken van goede informat ie, vaak forser ingezet op het voorkomen van overlast dan noodzal< elijk. Wanneer we in

staat zijn de invloed van ruimtelijke inrichting op het effect van een clusterbui af dijkdoorbraak te laten zien, dan kunnen we efïectiever investeren. En dat is soms, maar lang niet altijd, in het verder versterkenvan waterkeringen.Datzelfde geldt voor het beperken van wateroverlast. cok daar zijn ingrepen in het achterliggende land soms afdoende em schade te voorkomen of beperken. Ik denk dan aan het lokaal ophogen van het terrein of kleine ingrepen als her anders detaiÌ1eren van fietstunnels, zodat deze een grotere barrière vormen voor het water.

keningen moeten bovendien realistisch worden gepre-

zeristoonaangevendindewereld. EenconsortiumvandeTu Delft, Dettaresen Nelen&

schuurmansontwikkehdeproducten.Dehoogheem-

raadschappenvan DetaandenHollandsNoorderkwarcer, endeonderzoeksprogramma'svanwaterkader Haagiandenen Kennis voor Klimaatondersteunenen financieren her proiectalslaunchingeustomer. voormeerinformatie: www.3di.au

THEMA INNOVATIE

uilie hebben liet over besparen en effectic¡ Zjin die doelen ook de belangrjikste reden geweest om in het onderzoek te participe-

mingsheelden bijvoorbecid.Ook kunnen we veel beter bepalen in welk iempo het water zich verspreidt."

investeren.

ren?

Het kinda alemaal erg magt! ch en exact uit de montien van bestuurZQn.jullie aangestoken door het hora vinas?

Michiel Haersma suma: "Die besparing is

ders.

van enorm helang, maar Delfland wil ook open staan voor nieuwe ontwikkelingen. Wij waren direct elecl arnwerd van de

l.uc Kohsick: "Bota genoeg denk ik, maar eigenlik is dat niet nodig

inogelijkheden van3Di voor de calamitei

bescHen dat heel vee] van onze besluiten direct of indirect Als blijkt dat die berekenin gen beter kunnen, moet je dat gewoon doen en niet doorgaan mei

tenbeheersing. Drie jaar geleden benader

de oude resultaten."

oni te

zijn

gel,aseerd op waterberekeningen.

den jullie ons met het project waarmee handerd keet snel ler vou kunnen worden

Dus dic lope reschaic

gerekend. Toen zag, ik: d wat dat zou kun

bestuurdersookcchi als innova: ic2

non betekenen voor calamheitenplannen

Luc Kohsick: "Ik ben erv.ui overtuigd dat we een wezenljke stap hebben gemaakt die niet valt onder de catagorie: 'ecn extra cijfer achter de komma'. Natuurli k worden computers steeds sndler en

en oefeningen. De 3D visualisatie is daar

bij bovendien een prachtig communicalic

cicensnelheid en eisualisatie rn aren jullie als

middel."

wordt alles fraaier en

Luc Kahsick: "Dat klopt. Waterbeheer blijft

duizend is echt

voor velen natuurlijk een abstract iets. Met de interactieve.3D kaarten g.iat het'leven'

met ce] lenvan i bi

mooier, maar

een versnelling met een Factor

een revolutie, In het verleden rekenden we met

rekencelen van too hi ioo meter, nu kunnen we grote gebieden i

meier doorrekenen.

en kunnen we stakeholders laten zien wat de impact is van calamiteiten en overlast,

'a

En her interactiefrekenen (red moddaanpassingen terofil bend

maar ook welke maai regelen bijdragen aan een oplossing. Dus nee, het gaat niet alicen om geld hesparen, het gaat ook om heter

' --

communicerenmet de buitenwereld." Wat gaan jullie concreet met de resultaten van het onderzoek doen?

---

---

man.il gere-

Van f laersma Huma: "Dat maakt het mogeljk partiriintief te modelleren. ingrepen ter plekke inbrengen in het proces en door rekenen. Gehiedsprocessenkrijgen zo een nieuwe dynamiek, en

.

nog meer het karakter van kennisuitwisseling.en samen zoeken naar de maatschappelijk optimale oplossing.

Kohsiek: "De nieuwe tactaronde van het

Kunnen jullie de rol van Eamching customercanradenaan andere

Nationaal Bestuursakkoord water uitvoc

tvaurbeheerder

ren met het nieuwe watermodel.

I.uc Kohsiek: "1 lier werkt het goed. WU zijn nu halverwege de loopiijd en op veel onderdelen al verder dan gedacht. Het was

Wij

ver

wachten dan echt maatwerk te kur men leveren. Dat is niet alleen kostenbesparend, maar ook prettiger voor de hurgers, omdat we de maatregelen heter kunnen inpassen

in de bestaande omgeving.'

maar dan spelen tvil even de advocaat van de duiveh Dat kan toch ook met bestaande Ok,

,

vooraf spannend of we werkcliik in staat zouden zijn om de versnelling te realiseren. Nu dat is gelukt richten we ons op het ontwikkelen van een compleet insirument voor girondwater, rioolwater en oppervlaktewater. Van Haersma Buma: "Dit projec: iseen prachtig voorbeeld van samenwerking tussen kennisinst ituten, bedrijven en overheden

zoals in het economische topgebied Water wordt beschreven.

insmmienten? Michiel van Hacisma Buma bchend.' En

in Lee gaan plifeje eigen mensen vedeide.a de insmanenten te gebrui

daar kom je nu mee! " (En dan scricus):

ken in lopende projecten?

"Investeringen in de ornvang zoals wij die

Van Hacrsma Bunte "Voor ccn deel geheun dat al en verder door

als waterschappendoen, rechtvaardigen

ze le laten ervaren wat de mogclijkheden zijn. Als onderdeel van

het gebruik van het best beschikbare

het programma t.ijn bij Delfland diverse workshops gehouden. interne projectgroepenzijn bezig met het identinceren van kan-

instrumentarium. Het is niet de taak van de waterschappen om zelf deze instrumenten te ontwikkelen, maar toen we de moge lijkheid zagen om de ontwikkeling van betere watermodellen te stimuleren heb-

hen we onze verantwoordeliikheidgenamen."

Luc Kohsiek: "We zien dat de resuliater

sen voor het gebruik van de nieuwe instrumenten en het uitwisse len van kennis en ervaring.

Luc Kohsick: "En het moet niet alleen con 'specialisten feestje' war den. Het informatieraamwerkdat wordt ontwikkeld is geschikt vooreen veel bredere gebruikersgroep.Binnenkort kunnen hii voorbeeld de medewerkers van gemeenten via internet v.cll analyses uitvoeren en maatregelen uitproberen. l let is naniurlijk ook

van het oude en het nieuwe watermodel

een Ennastisch visitickaarije om in het huitenland te laten zien

behoorlijk verschillen. We zien meer

waar we Nederkmd toe in staat zijn. En dat we niet alleen goed zijn

detail, andere effecten. Andere overstro

in baggeren en beton starten."

" '

THEMA INNOVATIE

Waterschap nieuwe stijl

De verantwoordelijkheid

bij de gebruiker 'De droogtepremie', 'de waterbundel' en 'het waterschap nieuwe stid'. Dat zijn de oplossingen die de creatieve denkers van De Rode Fiets aandragen om het watervraagstuk op de hoge zandgronden op te lossen. Via een innovatief werkproces met inbreng vanuit allerlei sectoren, hebben zij de waterschappen geinspireerd en uitgedaagd om anders te denken en te handelen bij de aanpak van droogte en wateroverlast.

werksessie met mensen uit ruim

DOOR KARLA NIGGl BHUGGE, DICK BOLAND EN U-0

andere sectoren. I)oor

HEITORINK

allerlei

sen uit verschillende sectoren,

D

oor klimaatverandering treden langere

peri-

oden van droogte op en valt er steeds meer neerslag tijdens

korte, intensieve buien. Het

gegeven dat watergebruikersver

20

men-

Schillende wensen en behocÍten

van-

liehben. Net is waterbelleer voor

uit verschillendezienswijzen en

iedereen hetzelfde; de oplossing is

crvaringen naar vraagstukken te

differentiatic in le hetalen kosten en

laten kijken, ontstaan onconventio

daarmee samenhangende rechten.

nele oplossingen.

Gebruikers betalen een droogtepremic. E let waterschap

wateroverlast neemt daardoor fars toe.

ces dat daaruii volgde werd

risico's voor de gebruiker af, en

Waterbeheerders beschikken voor de aanpak van

droogte en wateroverlast over veel deskundigheid en

delijk gepresenteerd aan diverse gemteresseerde en bij de problema

zen hoe ze dat doet. Daarnaast is de

een ri k palet aan maatregelen: van waterconserve-

tiekbetrokken instanties. De dric

hoogte van de droogtepremieeen

ring iot heregeningsverboden en van bergingsgebi.c-

geformuleerde oplossingsrichtin

economische prikkel voor boeren

den tot delradijken. Maar voldoen deze oplossingen

gen waren: 'de droogtepremie'.-de

om inist zelf maatregelen te nemen.

nog wel? Zijn er naast de ingesleten denkpatronen wellicht nog andere, misschien wel veel betere

waterbtmdel' en 'het waterschap

De kern van 'de waterbundel' is het

nieuwe stiil'.

vergroten van het bewustzijn bij

risico op zowel grote watertekorten a Is ook

uitein-

heeft zelf de llexibiliteit om te

WaterschapperPmdvanDg: "1k benmebeumst geworden van hetfeit dat ik blý kbaar nog steeds veel te veel in kaders denk, "

I

Drie oplossingsricMingen

campagne. Op basis daarvan is er later meer draagvl ik om aanpassin

Droogte en wateroverlast is feitelijk een simpel

D€ ROde la wie vie un, cos.

en

Fiets

een ce iraierv.m fi isse & nkers. Di teken zondemenstoon en is

ac a: ielagen.onpok. ne

ccistedag svor i heswal

.uu rico

teover: het vraag enaanbodproblematiek.Parallellen arbeidsmarkt flleprobleem,wacht lijsten in de zorg, de

..aillic cains..sageseeiserromaiderecrobleenanalyseenio: e orn.ny

en ga zo maar door. Hoe gaat men in andere sectoren

het

om met deze kwesties? Ligt er niet een groat, onontgonnen terrein aan oplossingen en denkrichtingen die mogelijk te vertalen zijn naar de watersector?

endo her een en ander moc pl...nssin

ok

acco: mader

all y vo: kt. Na

oner:oir met naux n

a

teerd en kies de y.iraargeva

ancop riin er Jus tivä vm « rilienar op onderling

cosinne

mpe: itic

tas

-:

n

n.» arie: enos en

de dried.ugse ssouler

pies,

i

Dric medewerkers van de waterschappen Aa en Maas. De Dammel en Regge en Dinkel besloten met Ze gingen daarvoor in zec met de creatieve denkers van De Rode Fiets (zie kader) en organiseerden een

bur-

'De dn>ogtepremie gaat uit van bei

samenspel van vraag en aanbod. Op jaarbasis is er vob doende water, maar in tijd en ruimte gaat het mis. Waterbeheerdera zijn niet de enigen die stocicn met de

de hierhaven gestelde vragen aan het werk te gaan

kic-

gers van hun waterverbruik via een

invalshoeken?

I

dekt daarrnee

Het eindresultaat van het denkpro-

de rode fiets

b

o a

ne tiidsdr.tk v.

noen ye, resen

THEMA INNOVATIE

tuele droogte en tekort." Deze oplossingsrichting won ook de publicksprijs: zij het nipt. met en stem verschiÌ. De jury vroeg zich wel HEin hoeverre is nagedacht over de samenh.nig tussen de diverse watersyste-

men. En wat te doen met de pniselasticiteit. de waar devanwater?Verhei en: 'Wevinden unanÌemdat

-

het concept'het waterschap nieuwe stiil' subst; uiiiecl kan bijdrat en aan de gewenste ap] ossing. liurgers

hel i

lwt

i

et lxi; ti bij een organisatie die hel

WataschapperToinImnbrechts: % rgadrieniemue

De aanwezigen variuit de proiccten Dehaplan Hoge 7andgronden en Zoetwaiervoorziening Oost Nederlandgingen na de prijsuitreikingin hei Watermuseum met de oplossing.srichtingen aan de

slag om een vertaalslag te maken naar de praktijk van de hoge zandgronden. Dit Ìeverde een hoeiende discussie op. OccInemers duwden en trakken aan de oplossingsrichtingen,maar aan het einde van de middag stonden ze alle dric (verscherpt en verbeterd) nog fier overeind. Dewaterbeheerders konden rnaar

In teams tuordt gestreden om de beste oplossingen te bedenken,

n conclusie trekken: hier moeten we iets

Tegelijk werd geconstateerd dat de beschikbare deskundigheid binnen de waterwereld op dit terrein mee.

gen te doen in het watersvsteem en om maatregden te nemen.

ij

gaan

anders betalen voor hun water.

kers en I edrijven zell Dat leidt toi

nog erg mager is: investeren in de benodigde kennis

meer bewustzijn, zelfredraamheid

en competenties is nodig.

en noodzaak tot innovatie door en

namelijk via een waterbundeleen x aantal kuhieke meter per maand.

herrokkenheid van marktpartijen.

Verbruik buiten de bundel is vec] duurder, maar er zijn aanvullende htmdels af te sluiten. zoal., een tuin bomdel.

Het waterschap krijgt een meer advi serendeen faciliterende colop het

DB4¾ ¾ insBerthoom: 1khoppdaterauermjfjaar eers!! tifelg%scheidsigrtiguansgfWelantdetivordt tierwachtantdeoverheid, argmaardehasirvoorde-

>

gebied van waterkwantiteit.

NinguiggruoorhetwatirschapargArgagt"

n

Puuheksp

Een vierkoppige jury

DþkgraaflambertVerhepuìfet residtaatvanderedaguindikveor-

De waterschappen in Oost en 7uíd Nederland zijn -

onder leiding

van dijkgraaf Lambert verheijen van ,

W.nerschap Aa en Ma.is

-

koos het

geïnspírcerd door deze drie ideeen en nemen ze niee als input in de uitwerking van adaptalestrategie ook het crealieve proces en de frisse I lik vanuit

n.

É t

aldatwevaneenjongegeneratie menteraniemoeige¢ënkggendig nietvanr¢lfindetuaterschapipere΢

waterschap nieuwe stiil' als beste aanpak om de haLos tussen nat en

andere bedrijfstakken smaakt u uir meer.op 6 ioni vond een symposium plaats over klimaarbestendige

dreng te her tellen. Verheijen: "Alle

ophomenduiken."

drie doen een appN op de bewust

zoetwatervoorzieningop de hoge zandgronden. Met een knipoog naar De Rode Elets heeft deze aanpak een plek in het programma als'De tandem'.

wording en eigen verantwoordelijk waterscluip nieuwe stijl' werkt v.muit het principe dat waterkwali-

heid van hurgers. Dal past helemaal in het huidige politicke klimaat.

Men i

teii en -veiligheid de hoofdtaken zip,

waar we overigens nog een span

Will u :rich ook laten inspireren? Op www.deltaplan

van het waterschap. De rol in

ning voelen tussen dilTerentiniieen

waterkwantiteitmoet veranderen.

eenheidsprijs, ofweb betalen naar

hogezandgronden.nl vindt u onder next practices meer informatie over het proces, de presentatics,

Deverantwoordeljkheid die wordt gevoeld voor het fraaiende houden

verbruikofiedereen heltelfde beta

filmpjes

len. Als burgers en bedrijven hun

wilt u meer

van (landhouw)bedrijvenmoet terug

eigen verantwoordeliiklicidnemen, zijn ze minder afhankeliik van even

www.derodeliets.nl.

teH"

naar waar die hoort, naar de gebrui-

niet

statements van de inryleden en foto's.

s.veten over

de I-tode

Fiets,

ki k dan op

i

innoveren kun je opvatten als een proces dat chaotisch verloopt. Innovatieve ideeën ontstaan vaak spontaan, willekeurig en nauwelijks procesmatig. Toch ljkt het wel van belang orn innovatie te stimuleren.

Evelien van der Kuil is sectorhoofd waterbeheer bij Waterschap Groot Salland en heeft inmiddels ervaring als voorzitter van het 'eigen' innovatieplatform.

22

DOOR WAHHY MEULEMAN

enthousiasmeren en faciliteren.

lnnovatief denken is geen verplich

Het platform Ioetst ideeën op hun

iing of modegrit op zu best is het

lualhaarheid en toepasbaarheid en

een mentaliteit die onderdeel uit

ver de exacte dennitie van de term inno-

heeft een rol hij het daadwerkelik

maakt van de bedrijfscultuur.

vatie' zijn de meningen verdecid. Bij Waterschap Groot Salland vinden ze een

invoeren van de idee n.

Evelen van der Kuil: "Innovatief

discussie hierover nici zo interessant.

denken is aan te leren en te ontwikkelen, wel heb je doorzettingsver-

Zolang de organisatic maar kritisch blijft kijken naar de dagelijkse werkzaamheden en niet bang is

mogen en lef nodig. Dat moet wel

nieuwe idecen te toetsen en te ecbruiken als die waardevol blijken. om het innovatief denken hinnen de organisatie te

sen die over die genen beschikken

in je genen zitten; en juist de men-

stimuleren. beschikt Groot Salland over een innova

willen we hi Groot Salland aan het werk hebben. Alsorganisatic mact ie dan wel Lútstralen dat er ruimte is

tieplatform. Per bedrijfsonderdeel hebben mede

voor goede ideeën en deze waar

werkers zitting. Zij stimuleren bewustwording,

mogelijk ook toepassen".

Hetaitreikenvandelanovatiepnp20m

Het innovatieplatform hecit de

afgelopen iaren een rol kunnen spelen bij diverse innovaries. Een A

kleine bloemlezing:

a

Talent pum Groot Sanand vindt het helangrijk

dat medewerkerszich bliiven

ont-

wikkelen. Dit biedi niet alleen per spectiefvoorde medewerkers zelf maar leidt ook tot betere bedrijfsresultaien. Talentpunt heeft als doel het eigen talem te (her)ontdekken, te ontwikkelen en in te

zetten voor het w uerschap. Vanuit

.

cen cent rale plek in de organisatie

root Salkmd

worden trainingen, coachingstra-

.

ccten en andere instrumenten aangereikt. Onderdeel van het Talentpunt is het Studiepunt, ccn

ter onderrocht Het chemisch

E-learningprogramma. Medewer

zuurstof verbruik is een belangrij-

cabine blijven. Het gaat nog een prototvpe, maar de kjem is inmiddels wel gecertificeerd en kan effici-

ke analyse. maar volgens de

enter en veliger worden gewerkt.

kers en leidinggevendenzijn

regis-

scur van hun eigen loopbaan, het

klas-

sleke methode erg milienonvrien-

I alentpunt ondersteunt hen bij

delijk. De çuvet-methode is

hun ontwikkeling.

ner maar veel bewerke] iiker.

is Evelien van der Kuil tevreden na drie jaar innove-

Dankzij de ingebrachte kennis en

scho-

ervaring van de laboratoriumme-

ren? "Best wel. eigenliik. Vooral als ik me bedenk dai cr nog veel meer nieuwe invalshocken zijn bedacht

Groot Salland is initiaticinemer

dewerkers is deze methode vol] e-

zoals Salland waterproof. deelname aan het project

van het project SLlK, dat staat voor

dig gerchotiseerd. Een nieuw en

success (onderdeel van Goodcontrol2ois), het

Sanitaire Lazing Isala Kiirleken. In

uniek product dat per jaar

icct INNERS (over energie uit het afvalwater). Een

een demonstralic-installatie hij het

euro bespaart. Inmiddels zijn

mooi voorheeld van sociale innovatie is het

hoofdkantoorvindt onderzoek

meerdere robots actief in Frankrijk

keringen en ruimte atelier' (een interactieEtraiect

SUE

30.000

pro-

'water-

plaats naar het verwijderen van

en Italie en is er belangstelling uit

om te komen tot multilunctionele en innovatieve

medicijnresten uit het afvalwater,

andere landen.

dijken). Met de deelnaine aan callegiale beoordelin-

Het waterschap werkt daartoe

gen van organisatie, processen en techniek, de peer

samen met de Isala Klinieken. Dit

reviews, ben ik ook blij. Dit gebeurt binnen het

project is een deel project van een

ilkbuis voor waterstmuimeters in de rio! « dup

Europees onderzoel< naar

Grool Salland heeft een instni

beheerders. lets hec] anders is het vertellen van ver

medi-

intern;u innale Netwerk voor stormvloedkering

clinrcsten in water. De kennis

ment ontwikkeld waarmee. op

halen waarmec

wordt internationaal gedeeld.

convoudige en goedkoperewijze

groot. En er is nog meer. Echt te veel om hier te kun-

dan gchruikelik, de waterstand in

nen beschrijven'

PAS ys

de riolering kan worden bepaald.

je belangstellingvoor

water

ver-

Het gaat om een vernieuwing inge-

De innovatieprocessenbij Groot Salland verlopen naar tevretienlicid. avaar er zún vedens Evelei, van

ste organisatic die een stormvloed-

bracht door een niedewerker met

der Kull ook grenzen.

kering heeft laten certi6ceren. De

een origineÌe klik op zijn wcrk.

innovatichure; ni. Wij zijn erom onze primaire

Balgstuwvoldoetaan de PAS 55 certificering. PAS 55 staal voor

Houten JamwanMm

kunnen daarbij helpen, maar we moeten het wel

Publicly Available Specification. Ilet innovatieve aspect is het syste-

Bij het plaatsen van houten damwanden moeten zware dannvand-

doen met de beschikhare middelen. Intensivering is vooral haalbaar in samenwerking met andere bedrij-

matisch toepassen van prolessia-

planken door een (graaf) machine

ven en organisatics. We staan hiervoor open.

neel beheer en onderhoud volgens

worden opgepaki via een ketring

calangs verscheen het hockic 'Geinspireerd door

de

of hijsband. Een arbeidsintensief

water waarin Groot Salland innovaties beschrijft

karwei waarbij de plank ook nog

en waarmee dit waterschap wil verrassen en

In het eigen Fahoraiorium wordt

wel eens uit de strop glijdt. Met de zelfoniwikkeldehouten dam

de winnaars van

dagelijks afval- en oppervlaktewa-

wandklem kan de machinisi in de

wwwwps.nl| innovatic

Groot Salland is wereldwijd de

eer-

PAS-55 methodick.

Lahomtorùnnrobot

"We

laken zo goed mogelijk

un

zijn geen commercieel te voeren. Innovatie-

inspireren. Meer informatie (incl. wehvideo van

du iaar) is te vinden op

3

THEMA 1NNOVATlE

App helpt bij muskusrattenbestrijding Waterschap Reest en Wieden heeft de afgelopen jaren veel tijd en energie gestoken in de ontwikkeling van mobiele applicaties. Eerst een app voor het peilbeheer, nu voor de muskusrattenbestrijding. Applicaties die door medewerkers in het veld zijn te gebruiken en die dus bijdragen aan effectief en efficiënt werken. De

andere waterschappen kunnen profiteren van de ervaringen die daarmee zijn en worden opgedaan.

DOOR ROELOF HOVING

et proces verliep in het begin niet

helemaal soepeY, aldus Roel Neilland, hoofd aEdeling servicever

leningenhedrijfsinlarmatic."Wij

iin gestart met een applicatie voor peilbeheerders. Je krijgt dan te maken met een gebruikersgroep met minder ICT-af6niteit dan de gemiddelde kantoor medewerker en dat leidt tot aanpassingenvan de applicatie, maar ook van de hardware. Verder is het

zaak om veel en uitvoerig te

testen, liist

met veel

hetrokkenheidvan tle doc roep. De pellapplicatiedraait nu al een tijd e naar tevre-

denheid en het vervolg daarop was een applicatie voor muskusrattenvangers, een nieuwe uitdaging.

Bii het werken in het veld is de behoefte aan een kaart groot. Hei grote voordeel van de app is dat er een goed overzicht is van de kooien en klemmen en 24

van de hoeveelheid vangsten. Hei werkgebied van een bestrijder is zo groot dat je niet kunt onthouden

waar de vangmiddelen staan. Vroeger moest dat worden mgetekend m een kaart oEprikte men pushpms m een stevige kaari. Reest en wieden heeft hij het reanseren van deze

app het voortouw genomen en sainen met vijf andere waterschappen (Regge en DinkcL Groot Salland Hunze en Aa's Velt en Vecht en Noorderzijlvest) is de

toepassing sedert begin april in gebruik. Tot revre denheid van de muskustattenvangers. 600k elders in het land zijn wel eens initiatieven genomen om

een dergelijk product te ontwikkelen maar die pogingen zijn steeds gestrand. Te hoge kosten en een te hoog ambitieniveauwaren daar debet aan. Ik

denk dat wij met onze kleinschaligeen pragmalische aanpak de spijker op de kop hebben geslagen"

zegt Neilland met gepaste

trots.

-Œ

Endu

e

straks via cén druk op de knop door te sluizen naar vangst regis-

Wolfram Schmidt. Gis-

P/ 'A [ NNOVATlE

tevreden. De applicalie is gebruiksvriendelijken simpel.

courdinator bij het waterschap en projectleider bij deze ontwikkelin-

pmces volgen en zo nodig bijstu-

"lk vind het grote voordeel dat we niets meer op kaarten hoeven in te tekenen en die gegevens I ner

gen, onderstreept het succes van de aanpak."Klein beginnen, veel

ren op het pluiisen van vangmid

weer moeten invoeren in de pc. De adniinistratieve

delen.

bij enthousiaste best rijders die

afhandeling is veel efÏiciënter dan vroeger. We kunnen nu ook aantonen waar schades in de keringen

De applicatic maal< t gebruik van

actief in de projecigroepzijn en

een speciale, robuuste smartpl one die minder kwetshaar is dan nor

zijn en de bestrijders kunnen in overzichien zien we] ke vangmiddelen waar zijn geplaatst en wat het

tratie.nE De coõrdinaior kan het

tijd nemen om draagvlak te krijgen

een gedreven en meedenkende opdrachtgever Henk van der Steen,

maaL De best rijder hoef t geen c> tra apparaat mee te nemen, w.mt

regionale coordinator muskusrar-

tenhestrijding Noord cost. Zij

waren

hij kan er ook mee bellen,

en sleutel om het project

niailen

en sms'en en het apparaat past

rendement pervangsdocalicover een langere peria

de

is. Ook kunnen we foto s maken en uploaden. Rijvoorbeeld als er veel schade is. Vangsten en plek

ken waar we de klemmen en kooien neerzetten staan nu in de applicatie en die ziin in het veld

succesvol te laten zijn. De andere

dat was ook een cis

sleutel lag bij de Nieuwland Geo-

zak.

meer. Weekstaten en vangsien gaan alÍemaal met de

Informatica uit Wageningen, de bouwer van de applicatie.

Binnen de wereld van de muskus

app.

rathestrijding is veel belangstelling voor de applicatie, andere besirij-

Vroeger moest ie nog wel eens zoeken waar de vangmiddelen stonden, omdat een papieren kaart min

ondanks een strakke planning

dingsregio's I chben aangegeven

flexibel.

der nauwkeurig kan worden hijgehouden. Ook als le

hinnenkort de applicatie te gaan

De muskusratbestrijding in de

tesien.

Nieuwland dacht mee en was

provincies Groningen, Drenthe en Overijssel kunnen met de applica

-

in de

borst-

gemakkelijk te traceren. Geen papieren rompslamp

het werk van een collega overneemt, hoef je niet bij hem langs om te vragen waar de vangmid-

cerst

samen met ainlere waterschappen

delen staan. Bij ziekte kun je dus heel gemakkelijk een voor jouvicemd gebied overnemen.

tic hun uitgezette vallen, kicmmen

g.ur Recst en Wieden op basis van de bij de bestrijding gebruikte

en kooien en vangsten in het veld

component een mal iele applicatie

op coördinaat registreren en direct

ter ondersteuning van de handhaving (laten) ontwikkelen. 'l iierlaij

Ik zou nog wel een mogelijkheid willen hebben om bij een vangplek wat meer opmerkingen over de

in een dalahascopslaan(ook voor hei geval dat de verhindiñg met internet wegvalt). Ook is er de

aldus Schmidt, zoveel mogelijk gebruik van de ervarin

mogelijkheid dat je de data die je

gen en bouwstenen van dit pro

invoert pas hiler synchroniseert

ject."

maken

we',

met de server (in de hackofficc).

Volgens

Roald zijn er nog wel kleine verbeteringen mogelijk,

locatie te kunnen plaatsen." En ten slotte merkt hij op dat de laatterij wel wat minder snel leeg naag raken."Als je met de auta hem, is dat geen pro

b] cem. want dan gebruik ie de carkit, maar als je con dag met de boot op stap bent, moet je wel voor

je eigen veiligheid bereikbaar blijven."

Eveneens worden vangurcu gere

i

gistreerd. De gegevens zi n naast

Roakt de Vrics is muskusrartenhestrijder en lid van het projemteam

a comacr opnemer ma wcQram Schmidt

Mura Mobiel. I lii is tot nu toe zeer

(tel.

het mobiele apparaat ook in een bureauomgevingte raadplegen en

25

Voor mccr uponnaw over mobide applcaties hunt

o-:

:

76770.

o

d

$

4

a 4

4

4

De innovatiefocus van de Nederlandse waterschappen is de afgelopen ... decennia ontwikkeld van gezondheid en hygiene, via mi\ ieu en waterkwaii.

.

.

teit naar duurzaamheid en hergebruik. Aansprekend voorbeeld hiervan iS het traject van de Energie fabriek. Rioolwaterzuiveringsinstallaties worden

meer en rneer beschouwd als productielocatieS-

overeenkomsten roetdewater-

schappen leidde toi veel enthousiasme tiidens de directeuren- en bestuurdersdagdie in februari werd georganiseerd. Tijdens deze

dag hebben tientallen vertegen

woordigersvanwaterschappen kennis en ervaring gedeeld met

26

Veolia Water. DOOR RDNAll) HOPMAN EN Afs0Y SCHEl.i.EN

Momenteel wordt gewerkt aan

diverse energiefabrieken,

e mondiale voorraden aan grondstoffen komen steeds meer onder druk te staan. I

waaron-

der die in Den Bosch, Tilburg,

Bij terugwinnen van waardevolle

Amersfoort.01burgenen

grondstoffen uit afvalwaterwerd

Nieuwegein.

tot voor kort vooral gedacht aan fosí lat en cellulose. Er zijn ook

Naast een stijgende behoefte wordt dit veroorzaakt door inctEclente produclicke

andere potenticel kansrijke grondslotTen die teruggewonnen kun

staat. Door stijgende grondstofprijzen en de kosten

Net als de waterschappen in Nederland, beheert Veolia Water

voor afvalverwerkingzijn gen te venvachten. In de vaste afvalsector heeli dit

wereldwijd een groot aantal water zuiveringsinstallaties. De transide

ten, bedrijven en ook door enkele waterschappen wordt hier onder-

al geleid tot valorisatievan afvalstrarnen. Ook in de afvalwatersectorkomen steeds vaker de mogeli k

die bij de waterschappen plaats vindt is ook te zien binnen de orga-

zoek naar uitgevoerd.

heden voor de productie van waardevolle grondstof

nisatie van vcolia Water. Dit heeft

momentec] verkent, richt zich op

fen uit afvalwater en slib in heeld. De waterschap-

onder andere geleid tot de realisa

de productic van biopolymeren uit

pen in Nederland pakken dit op, onder andere met het initiatief van de grondstoffenEabriek'.In 2oog is

tic van diverse energiefabrieken en terugwinning van waardevolle

afvalwater en slib. De afgelopen

de cerste energiefabrick gestart in Apeldoorn.

grondstoffen. Onder andere deze

terbedriif AnoxKaldnesgeuxperi

tens waarbij hergebruik nog in de kinderschoenen

hierin grote veranderin-

nen worden. Door kennisinstitu

Een van de routes die veolia Water

tien jaar heeft het Zweedse doch-

menteerd met de productie van biopolymeren. Deze Iests ricluen

zich op een grote variheit aan afvaÌwaterstromenen -slib van zowel communale als industriole zuiveringen. Ook waterschappen

in Nederland zijn gointeresscerd in

deze route om waardc te creëren UEE ÌlLil 3 VB WafCf.

De productie van de biopolymeren waar het hier om draait (l'H A)

vindt plaats in vici Fasen. la de eer

ste fase worden, bijvoorbeeld door

,,

hydrolyse van primair slib, vluch tige vetzuren geproduceerd. De .

tweede fase richt zich op de

natuurlijke selectie van bacteriën die in staat zijn om vluchtige vet zuren om te zetlen in l'HA en deze

I o

i p

ou: e e

,09

«

« .uk

.e

biopolymeren op te slaan als ener giereserve. In de derde fase vi tidi

te produceren uit afvalwateren

project

de acaimulat ie van biopolymeren

slib is goed. Diverse w: nerschap-

held aan te tonen voor de productie van

in de biomassa plaats. In de laatste

pen ziin bezig mei het (gezamen

ren uit de afvalwater en slihlijn van de afvalwater-

fase van het proces wordt de

lijk) bepalen van

massa, ren,

die rijk is aan

hio-

biopolyme-

verzameld, geconcentreerd en

geëxtraheerd.

luin slibstrategie.

De waterschappen die gezamenlijk

is

de lech nische en economische haalhaar hiopolyme-

zuiveringsinstallatieom op deze wijze de technolo giecn het bijbehorende business model breed

een deelname hebben in de slib-

beschikbaar le kri.igen voor de Nederlandsewater

eindverwerking(o.a. SNB en Hvp

schapsector. Belangrijk aspect in het project is

onderzoeken in samenwerking

strategische samenwerking in de producticketen en

met deze bedri ven de moge ijkhe-

het daarbij horende business

Gebaseerdop de kennis en erva

den voor verdere verduurzaming

de

concept.

ring van de afgelopen jaren en de

en kostenbesparing.Via de route

i fet projectplan voor dit tra ect is inmiddels in con

resultaten uit de pilotonderzoeken,

van de biopolymeren kan veel

cept gereed. Het plan is het resultaat van een werk

zijn diverse business cases doorge-

waarde gecreëerd worden in het

bezoek in april aan het pilot project op de awzi in

rekend. Een van deze businesscases betreft de productie van bio

polymeer op de afvalwaterzuiveringsinstalatie Harnaschpolder.

27

Uit de eerste oriënterende berekeningen blijkt de productie van bio polymeren op Harnaschpolder

zowel vanuit duurzaamheids als economisch perspectiefintere sant. Ook voor een grool deel van

de andere zuiveringen in

slib. Door slimme combinades van

Brussel. Tijdens dit werkbezoek waren meer dan

bestaande technologieën. zoals

twintig waterschapscollega'saanwezig van tien

polymeren naar verwachting inte-

slibgisting, kan een duurzame en

schillendewaterschappen. Inmiddels hebben der-

ressant. Om dit vast te stellen, is

economisch interessante verwer-

tien waterschappen I un interesse geuit voor het

nader onderzoek bij deze zuiverin

kingsroute gerealiseerd worden.

Nederland. is de productie van

bio-

gen noodzakelijk. Hiervoor is de

ver-

initiatief. De keinende niaanden wordt het proiect-

plan met een kernteam van diverse waterschappen

"Biopolymeer Potentie Meting'

nader gedetai] leerd, met deambiricom in septem

beschikbaar, die door geïnteres

Bovenstaande heeft er toe geleid

her aan te starten. Een mooi voorbeeld van een Islue

seerden waterschappengebruikt

dat Veolia Water in samenwerking

Deaf

kan worden.

met een groot aantal waterschap

De timing voor het verder verken-

van een demonstratieprojen.

Nalerunæ MJa ScMien

nen van de optie on

Declstelling van het demonstratie-

Ma

pen bezig is met het vormgeven

iopolymeren

naM

yo en o aWeno: drecteur i.an

Veona wawr

s afdehnphoom« budouie en

van wawsonap Holanda Deha

Maestr'eau mr. W.J.

Wensink belicht een actuele juridische waterkwestie

Vanaf I mei

2o12

kunnen de waterschappengebruil< maken van de bestuurlijke straf-

beschikking. Het gaat om een nieuw handhavingsinstrument,dat kan worden

inge-

zet voor lichte mileu- en keurovertredingen.

etc.).

Leef

bestaan, de Inspectie voor

menten zit een nieuw instrument: de bestuurlijke

omgeving en Transport, de

Met de invoering van de

strafbeschikking. Hierniee kan het hest uur een

Nederlandse voedsel en waren

lijke strafbeschikkingis de

voudig vast te stellen straíbare feiten zonder tus

Autoriteit en tijdelijk de provin-

gercedschapskistmet handha-

senkomst van de rechter afdoen met een strafrech-

cies waar nog geen RUD's zijn.

vingsinstrumentenmeer toerei

den uitgedeeld.

Voor welke feiten?

is de bestuurlijks strafbeschik-

De bestuurlijke strafbeschikking

king een goede aanvuling op de

De bestuurlijke strafbeschikkint;is.in tegenstel-

kan worden ingezet voor de hand

bestaande bestuursrechteljke

ling tot de bestaande bestuursrechtelijke handha-

having van lichte milieu en

vingsinstrumenten (als dwangsom en bestuurs dwangt een strafrechtelijk instrument. Artikel

rovertredingen. Deze overtredingen zijn gehundeld in een feiten-

omvang) door een bedrijf het

257ha van het wetboek van strafvordering vormt

boekje. Constateert een buitenge-

gevaar van een nieuwe lozing

de grondslag voor de hestuurliike strafLeschikking. Met de introductie van dit nieuwe instrument, als

woon opsporingsambtenaar (BOA)

dreigt. Voor de reeds plaatsgevon-

onderdeel van de wet

ding, dan maakt

OM-afdoening,

verschuift de

verhouding tussen bestuursrecht en straErecht. De

bestuur-

kend. Voor de uitvoeringspraktijk

keu-

van een waterschap een overtre-

hij daarvoor een

verkort proces-verbaalop,

instrumenten. Bijvoorbeeldals na

een illegale lazing (van geringe

den lozing kan een tik op de vin-

ger worden uitgedeeld in de vorm van een hestuurlijke strafbeschikking (een lik ap stuk aanpak)

hestuurlijke strafbeschikking valt onder het straf

Daarnaast kan het waterschap een

recht. maar wordt door het desbetreffende

Afhandeling

besnorsorgaan (en niet door het OM) opgelegd.

De afhandeling verloopt via het

dwangsom opleggen ter voorko-

Kortom, het bestuur treedt in het straErecht

Centraal Justitieel Incassa Bureau

ming van een nieuwe illegale

(CJln).

Uitgesch.reven bonnen

lazing.

worden digitaal aangeleverd bij

Breder perspectief 28

Winst

in de gereedschapskistmet handhavingsinstro

telijke hocte. Zo kan snel een lik op de vinger war

e

aan minderjarigen en openbare

lichamen (gemeenten, provincies

het t [ lE. Nadat het waterschap

Het instrument biedt ook efTici

advies diverse helemmeringen die een cífectieve

een zaak hij het CJin heeft aange

encyvoorde]cn. waar het

handhaving in de weg staan. Fen betere taakverde

leverd, wordt een stratheschik-

schap cerst een uitgebreid proces-

verhaal moest opmaken, is dit

De CommissÍc Mans constateerde in

2008

in haar

ling tussen hestuur cuerzijds en hei OM anderzijds

king naar de verdachte verstuurd

zouden die deze belemmeringenweg lamnen

en start de inning van de geldboe-

nemen. Voor de Minister van lustitie was dit rap-

te. Is

de verdachte het niet eens

water-

instrument eenvoudiger. Met

dczclfde tijd die nodig is voor het

port aanleiding om het programma Versterking

met de strafbeschikking dan kan

opmaken van een uitgebreid pro-

mdicchielijl<e milieuhandhavingin het leven te

hij in verzet hi

ces-verbaaL kan het waterschap

roepen. De invoering van de bestmirlijke strafbe schikking is een van de onderdelen van dit pro

Justitic.

gramma.

Landelijke richtlijn

le OITicier van

naar schatting to stralbeschikkin-

gen (factor lo) opste] len. Dit komt ook het naleefgedrag ten goede.

Het Openbaar Ministerie (OM) Met de invoering van de bestuurlijke strafbeschik-

heeft een richtlin opgesteld voor

Meer weten?

king kan bei OM zich meer richten op de (middel)

het werken mel de besiuurlijke

Meer informatie over de

zware milieucriminaliteit. Tegen lichtere milieu overiredingen kan het bestuurmet de bestuurlijke

strafbeschikl
lijke strafbeschikking is te vinden op de site van de Unie (www.uvw

stratbeschikking optreden. Bestuurorganendie,

den. net als voorheen, met een

nl. De Unie heeft ook een e-mail

naast de waterschappen. met de bestuurlijke straf-

proces-verbaal afgehandeld. Ook

adres (bsbouvw.nl) waar u met

beschikking kunnen werken zijn: Rijkswaterstaat,

is hei niet toegestaan een bestuur-

vragen terecht kuni.

de regionale uitvoeringsdiensten (RUD's; die al

lijke strafbeschikking op te leggen

bestuur-

Historische schatten vinden we in de collecties van water-

loopvandezestiendeceuwwordtReimerswaal

schappen, maar helaas ook maar al te vaak op de bodem

steeds kwetsbaarder voor overstromingen. Door

van de zee. Wie op zoek is naar tastbare souvenirs uit

ver-

dronken Zeeuwse dorpen zal moeten duiken. Een bijzonde-

re kaart in het Zeeuws Archief laat wel zien hoe het

ver¯

dronken land van Zuid-Beveland er in de zestiende eeuw uit zag. Dat vvil zeggen vóór 'quade saterdach

zoutwinning is de bodem ernstig verzwakt en de

.. dij-

ken worden hoogstwaarschijnlijk niet goed beheerd. TochoverleeftReimerswaaidesint-Felixvloca.oeze

camp is voor de stad niet het einde, maar het begin van een ] angzameverdrinkingsdooddieeen eeuw in

beslyal nemen. Na de Sint-Felixvloed zijn er al snel plannen voor

,

.

herhedijking. Die valen in het w

.

lier als in 1532 cen

nieuwe stormvloed de stad verandert in een biina geïsoleerd eiland. Uiteindelijk worden de dijken her ste] d, om twee decennia later te worden verwoest

door een storm. In de daaropvolgendejaren volgt de ene watersnood de andere op. 11et water drijl

men-

sen weg. samen met de laatsie dijken en wallen. Begin t.eventiende eeuw is Reimerswaal niet meer

dan een dorp met een paar bouwvallige huizen. Daar

..

ziin aan het einde van die eeuw enkele ruines van over. Ook die verdwijnen uiteindelijk in de golven.

Overigens zijn watersnoden niet de enige rampen die

de stad treffen. Zo heeft de gelukkige sud' ook te lij-

den gehad onder de

pest,

stadsbranden en aanvallen

van de Geuzen. I ice dan ook: de historische stad Reimerswaal is er niet meer. De weinige restanten

iggen sinds de aanleg van. de Rergse Diepsluis in

1961-14

1978 ander een

-

00DR BINA AYAR

hairen en complete gezinnen voor

ijzondere historische kaar-

laag asfalt.

Zeeland heell wel een nieuwe Reimerswaal. Een

goed in zcc.

fusiegemeenle, Len Zuiden van de historische stad

Hoeveel slachtoffers de Sint

met dezellde naam. Maar waar ooit de oude stad lag,

is nu de Oosterschelde.

ten zijn niet zeldzaam bij

Felixvloed zoals de stormvloed heet,

de waterschappen. Toch

precies maakt is niet bekend.

De behmgrijkste erfenis van de Sint-Felixvloed is dan

vertelt en negentiende-

Vermoedelijk gaat het om duizen

ook le geografie van Zeeland die zijn vorm groten-

ceuwse kaart in het Zecuws Archief

den inwoners. Nu komen

een wel heel wrang verhaaL De kaart

vloeden in de zestiende eeuw wel

de kaart van van Deventer laat zien. Die toont pre-

uit 1897 is een replica van een

vaker voor, near bij geen enkele

cies wiar de verdwenen plaatsen lagen en hoc lang ze al bestondenvoor ze verdwenen. Een kaari met grote

tiende eeuwse kaart van de

zes-

beroem-

de cariograaf _lacob van Ocventer.

storm-

stormvloed verdronken zovechlorpen als hij de Sint Felixvloed.

Het zwarte inkt op wit papier toont

decIs dankt aan die rampzalige zaterdag. Dat is wat

historische waarde. Niet omdat die de enige schat van het verdronken

een groot poelgebied met eromheen

Tragischer

een vijftiental dorpen, meerdere

Nog tragischer blijkt de

land is. Celul< kige scl alzwemmers hebben pelgrimSint-

sinsignes, aardewerk en gebruiksvoorwerpenuit de

gehuchten en de historische stad

Felixvloed vaar de enige stad in het

Reimerswaal.

gebied. Reimerswaal, de derde grote

verdronken plaaisen opgedoken. Deze kaart laat zien wat daar nog meer ligt. Een schai aan dorpen en één

De meeste plaatsnamen op de kaart

stad van tec]and in de late middel

mooic sud, op de bodem van de zee.

behoren sinds zaterdag s november

eeuwen. is een bloeiende handelsha

1530

dennitief tot een voorbiie

geschiedenis. Op die· quade'

ven. Een 'gelukkige en we] varende

stad zoals een schrijver schrijn. Feu

Ma dank aan Danhü Dhbink, accountmanager

dag worden in en dag grote delen

ommuurde stad met een Grote

waarschapsarchieven b i het Zeeuws Arcídet.

van Vlaanderen en ZeeLuul van de

Markt, stadhuis, een

zater-

kloosor en

kaari geveegd. Met het verdronken

mooie houten huizen. Een stad met

land verdwijnen kerken, dieren.

een waterprobleem ook want in de

29

maar houdt vast aan het tijd-

advies besproken. Aangezien

centrische werkwijze waarbi

pad Iseptember 2012) ook om

elle waterschappen meebetalen

RWS zal aansluiten op deze

allerlei ad hoc financiële

aan het nHWBP zou het ook goed zijn dat alle waterschappen

steld om te komen tot een

net-

ont-

oplossingen te vermijden; hier-

wikkeling binnen de waterschappen. In

de stuurgroep

Management Overstromingen is

De minister van EL& l heeft

over bestond overeenstem-

meekijken bij de collega. Dat

ming;

werd omarmd door de water-

opnieuw voor een periode van 3

hierover ook overeenstemming

ICT- beveiliging In.a.v.

schappen zij het dat men wel

jaar het expenisecentrum

bereikt met de veiligheidsregios

Diginotar vindt de minister

een praktische werkwijze voor-

besteden PIANDo ingesteld. Het

die een zelfde manier van

van groot belang, mede door

stelde. Tot slot is een vooruitblik

centrum wordt aangestuurd door

ken ontwikkelen. Momenteel

de grote aandacht hiervoor

gegeven door het projectbureau

een stuurgroep bestaande uit

wordt deze marsroute voorge-

van de Tvveede Kamer de

VNK2 op het prioriteringsinstru-

vertegenwoordigers van het

legd aan de vvaterschappen ter

Unie heeft dit onderschreven

menten Ikans maal gevolg) Ook

instemming. Daarbij is in het

en aangegeven zelf onderzoek

daarop kvvamen reacties

en Unie. PIAN0e verricht een

genoemde bestuurlijke overleg

te doen naar de beveiliging

beheerders die het programma-

drietal taken: de kenniscentrum-

de wens geuit om deze werkwij-

van onze sturingsinstrumenten

bureau meeneemt in de

functie; de kennisnetworkfunctie

ze voor het eerst toe te passen in

(SCADA) voor pompen,

opdrachtformuleringaan VNK2.

en overige werkzaamheden gefi-

de volgende landelijke

nancierd door stakeholders.

schalige oefening en de

ministerie, BZK,

RWS, IPO,

aan-

VNG

-

wer-

groot-

len,

beno-

-

gema-

van de

zuiveringen;

de financiering van mijn0ver-

staat onder riruk

Onder de laatste valt het

digde 1CT-systemen eind 2012

lield.nl

Unieproject Inkoop en

geïmplementeerd te hebben. Met

loaterschappen betalen hier

Aanbesteden waarvoor de Unie

RWS/ Waterdienst is de marsrou-

aan jaarlijks 500.000 ouro)

1 fte aan PIANOD ter beschikking

te aangevuld op deze punten en

omdat de VNG niet in de

stelt. Via detachering is Henk

zal extra bestuurli|ke aandacht

investering mee wil doen.

Jan van Meer van Waternet per

van de vvatorschappen worden gevraagd om de versnelling in de

1n opdracht van 1& M ontwikkelt

Gelet op de teruglopende rijksti-

implementatievan h et neteentri-

het Planbureau voor de

nanciering van PIAN0o is

sproken dat andere betalende

sche werken van de waterschappen en RWS mogelijk te

het SVIR. Naast de Ri ksdoelen

organisaties (BZK, IPO en RWSI

maken.

(mobiliteit, waterveiligheid,

1 mei

jl.

bil PIAN0o begonnen. afge-

Leefomgeving een monitor voor

waterkvvaliteit rijkswateren etc.)

gratis toegang hebben tot alle

bevat de monitor ook de voort-

diensten (PIAN0o-desk, congres, vakgroepen e.d.). Andere partil-

en

(waaronder de waterschap-

gangsmformatie over de door het

Op 18 aµ ril kwamen de waterschappen en RWS bijeen om

Riik aan andere overheden over-

samen met het programmabu-

gedragen onderwerpen (0.0.

tmanciële bijdrage te leveren!

De regiegroep o.l.v. minister

reau nHWBP de slappen uitte

regionaal vervoer, natuur, FHS).

zullen voor de diensten moeten

Liesbeth Spies(BZK) met IPO.

zetten die moeten leiden

betalen via een nog te ontwikke-

VNG. UvWlHot Waterschapshuis

eerste nieuwe hoogwaterhe-

rapport met haar conclusies uil.

len methode (abonnernent of per

en Civerse ministeries vergader-

schermingsprogramme.Een pro

In het directeurenoverleg

dienst). In de looo van dit iaar

de

gramma van maatregelen om de

Mobiliteit werd hel concept

wordt TenderNed geïntegreerd in

bespreekpuntenwaren:

pen die eerder besloten geen

in

apri: . Belangrijkste

lui het

In september brengt het PBL het

in de derde tactsronde afgekeur-

besproken. Vanuit de Unie is

do structurele financiering van

cle di ken en kunstwerken weer

ingecracht dat deze informatie

e-overheid; er ligt een advies

aan de norm te laten voldoen.

over water moet sporen met het

dat breed worot gedragen ook

Als eerste werrl de uitvraag

eerder uitgebrachte rapport

door ook do waterschappen

besproken: welke informatie is

Water in Beeld. Ook moet een

kortweg: basisvoorzioningen

nodig om te bepalen of de afge

keuze worden gemaakt of niet

In het kader van de bestrijding

eP basisregistralies betaalt

kourde dijkihet kunstwerk in het

meer tot het rijks (SVIRI beleid

van i: alamiteiten is de informatie-

net rijk, beheer door de

programn, a liocrt. Rond 1 jul.

behorende beleidsterreinen (voor

voorzioning m de waterkolom

gebruikers m.n. de decentrale

kunnen de walerschappen de7e

de Waterschappen de regionale

(waterschappen. RWS en met

overheden en vrij gebruik van

infor, atie leveren en dan kan

watersystemoniwe of niet

ce eigemene kolom (veiligheids-

data ook buiten de overheid;

het programniabureau in de

onderdee. vormen van deze

regio's) van groot belang.

de minister w.! eerst de gevo!

PIANOo.

Daarom is in het bestuurli k

-

over-

ley RWS-UvW besloten dat een

Un ecommissie waterkeringen

monitor. Vanuit de Unie is er

gen hiervan in beeld brengen

het resultaat de scope van het

daarom ven net zoals dit het

en dan tot besluilen

programma) later zien.

geval is voor IPO, VNG en SkVV.

konien,

-

de

gaili Ok towel vanuk een duurteembetdperspee§ œf alsook andan etonomischagedachta Euregatiematitafiër Gérbati-Jan SkthioMy(0061sähtijft het rapport voor het Europees Parlement. Watsfis één van de belangrijkste hulpbronnen en neemt in het raps part een prominente.plaatsin. Water is een essentiële hulpbron. Daarom volgt Bureau Brussel het voorstel van de Europese Commissie voor een routekaart naar een efficiënt gebruik van hulpbronnen op de voet en hebben wij hier ook met diverse leden van het Europees Parlement over gesproken, Vooral op hetterrein van hetterugwinnen van grondstoffen bestaat reeds een groot aantal (Nederlandse) initiatieven. Met name de

Nederlandse watersector zet immers actief in op het efficiënt gebruik van hulpbronnen en levert reeds een actieve bijdrage aan de terug-

naarsenaltepygroteúfuébWer towater glot 2läh mes teri bdmggdargini¾gh ' beschermende bodemlagen kunnen ontsisinw-liast hetgtmétti ter zijn natuurújke bescherming. Siihetherenwariën anonicaliin gebruikt Deze kunnen de kwaliteit van het grondWater aanment Deze risico's moeten in beeld gebracht worden en uitgestaten wordon voordat vergunningen worden afgegeven. Niet alleen Itet grondwater, ook voor het oppervlaktewater kunnen risico's liestaan. 20 kumien er lekkages ontstaan naar oppervlaktewater/ grondwater en is er risico op vervuiling met zware metalen, sulfiden en radioactiviteit van gronden oppervlaktewater,

Onder meer om redenen hebben enkele Europese landen besloten een verbod in te stellen op het (proef)boren naar schaliegas.

winning van grondstoffen. Het instellen van proefprojecten en uitwisseling van goede praktijken wordt gesteund door de leden van het

veiligheid en risico's. Ook moet er betere informatie voor de burgers

Europees Parlement: in het voorstel wordt expliciet vermeld dat reeds bestaande projecten en nieuw up te starten proefprojecten financiële

beschikbaar komen. Op dit moment wordt een groot aantal studies gevoerd. De Europese Commissie wachtde uitkomsten van deze

steun moeten krijgen vanuit Europa. Bureau Brussel heeft zich ingezet om dit in de tekst van het voorstel te krijgen.

nieuwe wetgeving nodig is.

2012 is het Europees jaar van water. De Europese Commissie werkt daarom aan de Blueprint, een overzicht van de huidige waterwetgeving in Europa.

Een van de

onderwerpen die hierbi aan de orde rullen

komen is in hoeverre de lidstaten de Europese wetgeving op een juisle manier implementeren. Hierover is een rapport verschenen. Drie zaken staan centraal: een betere implementatie van bestaande

wet-

geving en minder verschil in uitvoering -bijvoorbeeld op het gebied van hel tuiveren van afvalwater- tussen de lidstaten; de regionale dimensio, concrete maatregelen moeter worden uitgevoerd op regionaal/ lokaal niveau: de holistische honadering van water. Water heeft

te maken met alle beleid: onergie, tandbouw en industrie. In de discussie over het rapport op efficiënter waterbeleid, betere relatie met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en een beter gebruik maken van Europese financieringsmogelijkheden Met name in Oost-Europose landen kan er bijvoorbeeld voel meer gebruik

gemaakt worden van de structuurfondsen. Dit zal niet het laatste debat zijn over dit onderwerp, ir de koinende maanden zal het nog meermalen op de agenda staan.

Het Europees Parlement vroeg met klem om meer onderzoek naar de uit-

onderzoeken af voordat een besluit wordt genomen of er al dan niet

t iet

un

oil dy i vapen i

een .alan alt nLir: o-i si

roar achar.nen i

n he bo.es

ht

an

ce dern le .sivi

Isarte,

dinge

an tl uropese: .i..nIn

i,

de

Il

. nheshs.bnpict I i ine en

e ioorb

in.1

nin: Lu di 7:

estudingsda sier

n

ui .«

i.nar

alcu terte

contr: n

a

0

rd in hti

I

l uni u bii ( n

i

icus uit

ens so and op nions c:

esp

0

niarkt wartleE ge/ ct

h

dieneveilen nakentserkt I

neerken ni

op iron liige

h su ding en ni n alisatie rel / uulli n Ainsterd rster

liik

s-

D

i

I

n

t

DHI

(

e uni:

rn.iasi su r,

(

anitidin

En,

i,

n

de reno

n hc

ict op.

,

ww'V.croon

DI.I

1

rhen

| we

lieke

k arne ken ior he I proiet t su.it bc tekkel tot ymntegreer h

St.ibui

bii in

on .ukavut nu gr i

: i leal I.tiinpe

su

en e turien n

.n l.sening. \ oor in

.hu alcu.n

pen ai gen

v.il

buling pn a

nht

ei

uÏ heËcn nit 1 een

i

Hin1Ellli

n ante

,1

a hrenp Hul

lyn<.

E

btel: ilse protech.: n s

u

een

sepsir ne

\ : lhelcinast

en

alen og 070

-

20 |

1

i

Den Ha

N

e DJC

L, lTi

II.

Dit

I,

opslagen

le: ccht op onze we

Croon advocaten N.V.

CR

ing.

ht moniennel

eten.

v.in n

! anloorko4en

il cour

h i th n

nslu is in i hn Haag en serscheident

x : gel.ing de u traditionele

en shor uten hsinteert. zeer niceurr

your

i

als

rov

arb

i: le

n

b

t.alen

1alrijk

; su

en slubsproice ter.. .\ 1

n eE, lige toni

oc/ c achor

\

I

lan: Is

ha

ei.

Ci

! l

itt

en Hizonder water is.

Docl van de expositie is dat het pul.liek water heleelo gaai beseffen hoc belang-

rijk water is. hewust wordt van het watergebruik en ook riet wat het belang

th

van water voor de he] e wereld is. Ook is

t

S OI'y of water

te zien dat de waterpartners samen verdoende water, droge voeten, veilige dii

ken en veille drinkwater. Er is gekozen voor vier thema s; water

i

als levensbron, de eeuwige cvelus, watercultuur en waier in de land- en

tuinbouw Aan « le hand van deze

the-

ma's kunnen bezoekers tijdens de expo-

si tie meer te weten komen over ¿ He aspecten van water. Feiten worden afge wisseld niet bewegende elementen. In .

.

liti

mikrpavlioen i

ook genoeg te

beleven voor kmderen. Op mteractwve

Tijdens de Floriade van

s april tot 7 oktober 2Ou is de expositie The story of

wijze kunnen zij de wereld van het

water is te zien. Vier Limburgse waterpartners Waterschap Peel en Maasvallei, Waterschap Roer en Overmaas, Waterleidingmaatschappij Limburg en Water-

water leren kennen. Kortom: leul< e en

schapsbedrijf Limburg hebben hun krachten gebundeld in het Waterpaviljoen opde Floriade.

waierpartners nodigen iedereen dan

leerzame waterpreH De i.imbu rgse ook uit om in 2ou naar het waterpavilcen te komen. Het is de moeite waard.

De Limburgse waterpartners hebben

kracht hij te zetten. Het gezainenHik

deelname aan de Floriade aangegrepen

holang van de waterpartners is om de

Neem tuvan een k il cop

om hun onclerlinge samenwerking

hezoeker te Liten zien I oc belangrijk

umou.materpau

en com

7

33 'Wanneeriseen (kostbare)

investe-

ring in ons rioolsysteem ocht nodig en waar kunnen we besparen? ', dat

zijn vragen waarover gemeente Enschede, waterschap Regge en kel,

maatregelen werkelik cíTeaiefzijn.

zi

willen een op de praktiik gebaseerde methode ont wikkelen waarmee zij scher-

per kunnen hepalen welke maatregelen Din-

Stichting RIONED en STOWA

wel en niet woolen ingeze: Met een op risicomaiggement gebasecr-

zich de komendejaren gaan buigen.

de sirategie willen gemeente en water

7ij

zuiveringsheflingbeperken en toch een

schap de komende sciig: ng van nemen samen het initiatiet vooreen

riool- en

nieuwe innovatieve aanpak. Gemeente

acceptabele kwaliteit van dienstverlening

Enschede is een proeftuin voor de ont wikkeling van risicornanagement als

houden. De kennisinstitutenStichting RIONED en Sulwa ondersteunen dit pro

hasis voor investeringen in riolering en

ces actiel om kennis en ervaring ie ont-

het stedeliik watersystecm.

wikkelen, waarvan ook andere riolerings-

en waterhebcerders in Nederland kunnen in de proeftuin, die loopt tot en mei

begin

onderzoeken gemeente, waterschap en de kennisinstituten 2ois,

Stichting RÍONED en STOWA welke

profiteren.

Bever is een perfecte waterbeheerder Waterschap Aa en Maas heeft ereen

het knaagdier steeds verder de Maas op.

nieuwewaterbeheerderbij: debever.

PetraKamsma: "Momenteelzijnerop

Als dit knaagdier een dam bouwt is er

zo'n acht plekken bevers in ons beheerge-

volgens ecoloog Petra Kamsma een teken aan de wand: "In ondiep stro-

Hoe groter de hiodiversiteit, hoe waarde

mend water bouwen bevers namelijk

voller een gebied. Waterschap Aa en Maas

dammen om de gewenste waterstand

wil daarom zoveel mogelijk plant- en

bied gezien.

te krijgen." Voor Aa en Maas dus reden

diersoorten de ruimte geven voor een har

om de situatie te onderzoeken als er in

monieuze ontwikkeling. Een dier dat wiist op een gezond en evenwichtig cco-

het gebied een beverdam wordt gesignaleerd.

systeem is de bever. Petra Kamsma: "De

Het gaat steeds beter met de bever in

bestaat onder andere uit aeverplanten.

bever is een vegetariër en zijn menu

jonge twijgen, bladeren en

boom-

Nederland.Op steeds meer plekken wordt

riet,

het knaagdier gespot. cak in de Maas

schors. waar bevers actief zijn, ontstaan

wordt de bever steeds vaker gesignaleerd.

kleine stroomversnellingen, moerassige

En dan te bedenken dat het grootste

delen en open plekken in het bos.

knaagdier in Nederland in

I eLingrijk, van deze natuurlijke

1826

vol] edig

En,

heel

omge-

.

zo aantrekkelijk mogelijk te maken, knapt

was verdwenen. Uitzettingen hebben er

ving profiteren ook weer andere planten

Aa en Maas de mond ingen op. Daarbij

sinds 1988 echter weer voor gezorgd dat

en dieren."

valt te denken aan het creëren van natuur-

de bever bezig is aan een sterl< e come

volgens Kamsma treffen we de bever

back. Vanuit Limburg, waar afgeloilen

vooral aan in de licekmondingen die

jaren beveruitzettingenzijn gedaan, trekt

lopen op de Maas. Om de heckmandingen

vriendelijke oevers, het verwijderen van uit-

drempels en herstellen van beken zodat ze weer stromen en de juiste diepte hebben.

Waterschap De Dommel op Iijst Beste Werkgevers Waterschap de Dommel heeft een plaats op de lijst van Beste Werkgevers zon. van Nederland bereikt.Jaarlijlis worden de hoogst scorende organisatiesonderscheiden als

' 34

i

,

i i

Beste Werkgevers van Nederland.

Great Place to work® onderzoekt de mate van vertrouwen de trots en het werkplezier binnen organisaties. De lijst van Beste Werkgevers wordt bepaald op basis van een enquete onder

uurzame oeverbeschoeiing von vezekoment golfplateñ

laeleid. In totaal deden er dit

Rothngsvry en va-stbestendig

·

p^

jaar ios organisaties mee waarvan

46 bedriiven de liist van Beste Werkgevers haalden.

Estnehsch neemt kleur von omgeving aan 10 jour

niedewerkers en op basis van de evaluatie van het werkgevers-

aduEigorontie

Waterschap De Dornmel doet voor het cerst mcc aan het onder-

Zeer eenvoudig te plaa'sen

zoek van Great l'lace to Work

Makkel k te verwerke, in battren

secretaris-directcur. "We zijn er trols op om als nieuwkomer

Ook gesnikt voo- plastermer

direct op de ! [ jst te staan. We feliciterendan ook al anze

Onderhoudsorm

werkers met dit resultaat."

Nederland. Ruud Viergever,

mede-

Ehemisch bestendig

Erik van Riet.directeur Grea: Place To workÐ Nederland: "De V-agen2

organisaties die op de lijst van Beste werkgevers staan hebben

Bel 0547-288815 of 06 22545206

organisatieculturenontwikkeld die als voorheeld gelden voor organisatics in heel Nederland. Dag in dag uit bieden ze hun

of mail nocr info@ e ernitni

werknemers een werkkring waar vertrouwen, trots en plezier Eter

lE /

int= rna

H ven

?

wwwrernitni

701 I V GCOR

Eternit

centraal staan. Alle 46 organisaties die de

lijst gehaald hebhen

mogen enorm trots zijn op dit bijzondere resuhaal.

Het overzicht van alle vacatures voor hoger leiden binnen de waterschappen.

opge-

Het betreft vacatures die in diverse media zijn gepubHceerd in week 20/ 21

Waterinnovatieprijs Zet nu vast in uw agenda: 28 november

Milieu/ natuur/water ZH

2012

om20.oouur,uitreiking

Waterinnovatieprijs van de Unie van

Beleidsadviseur Waterkeringen

Waterschappen i.s.m. het hoogheemraadZH

schap Amstel, Gooi en Vecht in de Rode

Belekismedewerker Waterkeringen

Hoed in Amsterdam! ZH

Medewerker Projectengineenng Civiel

Public

kimra gg

e

ii

e

•

,

I

i

e

i

Voor meer informatie: www.kiwa.nl Svsreemceltificatie.

Proces.proillic1ceriilical e

Asse: na nagement: i

Z iiveringsmstailaiier

Mateiiaalondortook

-

raspe

voeten, verantwoord waterbeheer en een groene woonomgeving voor

21.300 bewoners van 6.900 worungen tussen

4,70

en 4,85 meter beneden NAP.

Gefinancierd met zekerheid. Door de Waterbank.

waterhuishouding : :

i

.

zekerheid

laagste rente

droge voeten dijk van een bank

:

.

:

:

NWB Bank.

De Waterbank.

NW E3

E3 A NK