i megen, in het kielzog van de

edrijf&Organisatie

Entente Florale 2010

-

deel 1

i megen, in het kielzog van de Elk jaar dingen tien gemeenten mee in de strijd om de groenste stad en het groenste dorp van Nederland. Dit jaar doet de oudste stad van Nederland, Nijmegen, mee in de categorie grote steden. Tuin&Landschap liep mee tijdens de spannende, drukkend hete jurydag op vrijdag 9 juii.

Tefesa en iSesU Marrit Molenaar

Jurylid Willem uan Leeuwen en voorzitter Gerard de Wagt aan het hegm van de tour door Nijmegen

V

Ooijpolder

njdag 9 juli, Nijmegen-Noord lo.oo uur m de ochtend, buiten brandt de zon al genadeloos, binnen in buurtvoorzieningencentrum De Klif is het koel. Er zijn kleine gebakjes, maar snel, snel, we moeten starten, het programma is bomvol. Gerda Hendnks, senior beleidsadviseur Groen, Natuur en Landschap opent de dag. Voorzitter van het VKC Entente Florale-comite Gerard de Wagt stelt de complete jury van de dag voor, in totaal negen man, een vrouw. We noemen Nico Brink, criticaster, onafscheidelijke sigaar, landschapsarchitect van huis uit, en de enige die werkelijk lijkt te gedijen bij de enorme hitte die ons nog te wachten staat Verder Bob van Gussenhoven, grote, kalme vent, werkzaam voor groenvoorziener Eemfors m Amersfoort, Huib Baayen ecoloog/docent op Larenstein en Jan de Vries, boomkweker

Nijmegen stelt zich voor Limospatk Evaluatie in Jandhuis Duckenburg

Botanische tuin

18 Tum&Landschap [ 15 j 2010

De presentaties van de groenambtenaren over het Nijmeegse groen volgen elkaar in rap tempo op. De wethouder Groen en Water, Jan van der Meer, is onnavolgbaar bevlogen over zijn Nijmegen. Hij refereert aan negen jaar geleden' toen

deed Nijmegen ook mee aan de Entente Florale en verloor van Alphen aan den Rijn. ..Sindsdien hebben we veel geleerd en verbeterd. met dank aan de kritiek en adviezen van de jury destijds. We hebben de positie van het groen verbeterd, nieuwe parken aangelegd of gerenoveerd en het groenbeheer gestructureerd." Geologlsche ontstaansgeschiedenis, geografisch, laatste ijstijd, stuwwallen, de Waal, cultureel (de Romeinen!) en: oudste stad van Nederland Het groenbeleid, de plannen, de ambities. we krijgen het allemaal te horen. Bijvoorbeeld: elke Nijmegenaar moet binnen 300 m van zijn woning groen kunnen vmden. Van der Meer' „Juist in de oude, stenige wijken zullen we bij de herstructurering seneus meer groen aanleggen." Het bestek, het beheer, uitvoering op wijkniveau: ook dat wordt toegelicht. En- vooral veel plannen die nog op stapel staan zoals het 'Nijmegen omarmt de Waal-proj eet'. De juryleden luisteren m stilte aandachtig toe, er worden notifies gemaakt Tijd voor vragen: Nico Brink wil wel eens weten. „Leuk al die plannen en ambities voor het groen en duurzaamheid, maar welke taakstelling wacht Nijmegen ten aanzien van de onvermij delijke bezui-

jury nigingen?" De wethouder licht toe. ,,€22 miljoen structureel m 2014. Het budget voor Groene Allure, Nijmeegs gi^oenontwikkeling, wordt van 3 ton naar 2 ton per jaar teruggeschroefd." De grootste bezuinigmgspost treft echter de openbare ruimte, verduidelijkt Van der Meer. Op een totaal kostenplaatje van €44 miljoen zal €2 miljoen bezuinigd gaan worden. „We proberen wel om de ambities zo veel mogehjk vast te houden" Een andere juryvraag „Nijmegen heeft zojuist aangegeven veel te willen bereiken op gebied van duurzaamheid, maar hoe wil ze dat realiseren m een omgeving die zo verstedelijkt is?" Opnieuw wethouder Van der Meer' „Alle bedrijven zijn verplicht om 3% CO^-reductie te halen. Halen ze dat niet, dan moeten ze in de eigen omgeving van Nijmegen groen compenseren. Ze mogen nadrukkelijk niet m Afrika bomen gaan planten en aldaar de boeren van hun land afhouden."

De bus in II 30 uur. Nog even een bezoek aan het toilet nu het kan, de bus wacht al buiten Gerard de Wagt bewaakt het juiyproces als een pitbull. „Denk eraan mensen, om vooral apart, zonder partner m de bus te gaan zitten" Individuele meningvorming van elk jurylid voor zich. staat inderdaad hoog in het vaandei, zo bevestigt De Wagt desgevraagd even later. De vrouwelijke buschauffeur voert ons over de Waaldijk. Wat een weidsheidi Hendriks, de wethouder en bureauhoofd wijkonderhoud Victor Denteneer geven afwisselend toelichting. We kijken naar de uiterwaarden van de Waal. Hier zal Nijmegen samen met het Rijk gaan investeren in de ..Dijkteruglegging van Lent": het grootste klimaatadaptatieproject van Nederland waarbij de dijk zo'n 350 m noordwaarts wordt verplaatst, er een kilometers lange nevengeul gegraven wordt en een nieuwe stadsbrug het buitengebied met de city verbindt. Binnendijks zal een compleet nieuwe woonwijk verrijzen, een fikse natuurcompensatie (ganzen!) zal richting Arnhem worden gezocht. Dit alles om de flessenhals die

Nijmegen is, te vnjwaren van overstromingen in de toekomst als gevolg van het veranderende klimaat De juryleden kijken, luisteren, krabbelen aantekeningen in allerhande kladblokjes. De brug over, het Rijksmomument dat al 74 jaar beeldbepalend is voor de stad Nijmegen. We passeren het Hullepark op de oude wal, samen met het Valkhofpark, het oudste park van 'Novio magius' Draaien de Waalkade op, waar we zicht hebben op de mobieie boombakken. In combinatie met de aanleg van groene daken - en bijbehorende subsidie - een van de nieuwe manieren die de gemeente benut om de compacte stad toch groen te houden

De eerste stop In het Westerpark de eerste stop De warmte is verpletterend, het park zelf weids en met een aantal opvallende verlagingen. In de schaduw van een nj populieren luisteren we naar uitleg over de renovatie die hier is gepleegd. Het niveauverschil is bewust aangebracht: om overtollig regenwater af te voeren maar ook als symbool voor de hoogteverschillen die zo kenmerkend zijn voor Nijmegen TWee buurtbewoners vertellen bun kant van het verhaal. „Ik heb hier nog koeien gemolken Ik ben bhj dat het nog steeds groen is, voor hetzelfde geld hadden ze er een bouwput van gemaakt." Nico Bnnk vraagt dooi: „U bent ontzettend blij dat het groen is gebleven, maar hoe ver gmg uw betrokkenheid bij het project?" Meneer geeft aan dat er goed Ultleg van de architect en gemeente aan de bewoners is gegeven Mevrouw is meer uitgesproken. „Dat we hier nu m de schaduw staan, is te danken aan de bewoners, want m de oorsponkelijke plannen waren al deze bomen er niet. Er is strijd geweest, maar de gemeente heeft goed geluisterd en iedereen is nu tevreden." Een volgende vraag van juryhd Henk Rampen onthult dat ook de ge- •

Hier komt de meuwe stadsbrug. Om Nijmegen in de toekomst droog te houden, zal de Waal de ruimte knjgen: met een teruglegging van de dijk en de houw van een nevengeul

Bhk op de Waalkade, waar de gemeente Nijmegen met mobieie hoombakken dit compacte stadsstute toch groen maafet

Westerparfe de eerste stop Gemeente en tiuee bewoners geven toelichting op de hennnchtmg van ditparfe Ook in dit park is ueel aandacht voor de afuoer van overtollig water

Tum&Landschap [ 15 ] 2010

19

Mijmegen, in het kielzog van de jury

VKC jurylid Nico Bnnfe maafet notities na het bezoefe aan het Westerpark

luidswal, die voor het zicht deels is opengewerkt, een discussiepunt was tussen bewoners en gemeente Terug naar de bus bevestigt Nico Brink desgevraagd dat bewonerspaiticipatie heel zwaar weegt bij de jury. „Zyn ze echt van begin af aan bij de plannen betrokken geweest? Daar zijn we heel kntisch over."

Op de Hunnerberg

Zicht op de Ooypolder Hoeiuel geen eigen grondgebied, gaat Nijmegen er wel muesteren m de landschapsontiuikkelmg

In de bus: aanbod van gekoeld watei en fris. Verder gaat het We ronden het Keizer Karelplein met de vrolijke beplanting in de kleuren van NEC. En stoppen op de hooggelegen Hunnerberg aan de noordrand van de stad: belle vue op de Ooijpolder die formeel niet tot Nijmeegs grondgebied hoort. maar waarin de gemeente wel samen met piovincie en onder meer buurgemeente Beek-Ubbergen investeert. We turen door gul verstrekte mini-veixekij kers. Tiny Wigman van stichting Via Natura vertelt over het LandschapsOntwikkelingsPlan. „Het gebied is 500 ha groot en er komt voor 25 ha aan landschappelljke elementen bij zoals hagen." Ze vertelt over de samenwerking en duurzame financiering die hiervoor is opgezet Wederom is het Henk Rampen die doorvraagt „Welke natuurdoelstellingen hanteren jullie eigenlijk voor de uiterwaarden?" .,Daar moet over nagedacht

XT ^-

worden, een keuze in gemaakt", stipt hij even later het belang van zijn vraag aan, want „botanische en faunistische motleven gaan meestal niet samen"

Naar het Limospark Opnieuw in de bus, die nu zo midden op de dag een levensreddend toevluchtsoord is. En. „De verrekijkers die jullie zojuist uitgereikt kregen. die mag je houden hoor". zegt Hendnks Na getoer door mooie, chique lanen: een nieuwe stop, opnieuw een park Een voormalig terrein van Defensie, aangekocht door gemeente en nu woningbouw (lage flats) en groot park. Het verbindt ook ander groen van Nijmegen legt stedenbouwkundige Ingnd van de Vossenberg uit Opnieuw een bewoner die uitlegt geeft over de herinrichting. Intussen is - een beetje achterafjuryhd Jan Mauritz enkele bomen aan het bekijken en betasten. Er ontstaan wat onderonsjes onder juryleden. In de bus informeert jurylid Wihem van Leeuwen bij Gerda Hendriks of Nijmegen welhcht ook kansen ziet en zoekt voor groen op voorheen katholieke bolwerken zoals scholen en kerken. Dat blijkt inderdaad het geval. Hendriks: „Ja. die grijpen we aan. Soms komen oude kerktumen om met naar de gemeente toe en nemen wij het beheer over" Even later weer Van Leeuwen, kennelijk op dreef. hij informeert naar aanleiding van Ultleg van Hendriks over het streven van de gemeente om bet groen langs alle Nijmeegse radialen zo veel mogelijk te behouden, het spanningsveld tussen bomen en ondergronds leidingwerk. Denteneer mag antwoorden .,Ja. die problematiek speelt inderdaad en ik moet toegeven dat het niet overal lukt. maar we probeien met de aannemer zo goed mogelijk afspraken te maken."

Lunch in de Arcadische Tuin Limospark, een uoormalig De/ensieterrein dat nu een belangrijke groen/unctie ueruult in de stad. Ook hier beiuonerstoelichting.

20 TuinSiLandschap [ 15 ] 2010

Eindelijk lunch, in de prachtige Arcadische Tliin We zitten onder een reusachtig tentdoek, prettig, maar toch niet zo verkoelend als echte bomen er-

Burgemeester Thom de Graaf schuijt aan tydens de lunch in de Arcadische turn

Vlak uoor de lunch bezoekt dejury de botanische turn die samen met de luat meer gecultiueerde Arcadische tuin onderdeel is uan de Hortus Arcadie

kent ook burgemeester Thom de Graaf die speecht en mee eet Vlak daarvoor nog een korte trip door de bijbehorende - aangrenzende - botanische turn En beheerder Antoon Kuhlmann die de meuwsgierige jury uitlegt wat het bete kent dat de tum beheerd wordt als open baar groen Even een gesprekje met tafelgenoot JanMauntz ,Jan jij vraagt helemaal mets, klopt dat-"" Jan „Nee. ik vraag eigenlijk mets, maar kijk goed mt mijn ogen Tsjak. tsjak, ik sla allemaal beel den op Ik kijk vooral naar bomen, sorti mentskeus, standplaats gezondheid" Bob van Gussenhoven „Ik doe dit nu voor het derde jaar en vmd het ontzet tend leuk Ik probeer tijdens zo'n jury dag naar alles m de breedte te kijken en spreek tussendoor ook gemeentemensen aan om een vraag te stellen"

Landgoed Brakkenstein Na de lunch bieekt de meute op en fla neren en praten er jurygroepjes door de turn De tljd is beperkt Landgoed Brak kenstem wacht Juiyhd Willem van Leeuwen bespreekt met Veromque Bezemer van gemeente Nijmegen het dilemma van goed boombeheer versus de vaak emotionele betrokkenheid die burgers nu eenmaal snel voelen bij mooie, oude bomen Van Leeuwen „Soms moet een boom Ult technisch opzicht wijken, en

dan moetje hier als gemeente ook voor staan" Bezemer beaamt Daarna opnieuw m de bus We pas seren zijstraten met zuilvormige Quercus robur 'Fastigiate Koster', aldus Hendnks, maar later bhjkt dat het naar alle waarschljnlijkheid Q robur 'Nijmegen' was We njden langs Heumensoord Wethouder Van der Meer biecht op dat de ge meente hier zo voortvarend aan de slag gmg met bomen kappen om de heide en dus de biodiversiteit onder meei gladde slang sabelspnnkhaan - weer een kans te geven dat bewoners en recreanten zich gepasseerd voelden Inmiddels wacht de gemeente rustig af of de genomen maatregelen welhcht al voldoende zijn voor terugkeer van de bedreigde diersoorten m plaats van nog meer bomen te kappen Van der Meei komt nog een keer teiTEg op de bezuinigingen van 22 miljoen „We gaan het vooral zoeken m differentiatie We handhaven bijvoorbeeld kwaliteits niveau A m de binnenstad maar mis schien hoeft het op maandag en dinsdag met helemaal spic en span te zijn" We passeren het uitgestrekte Goffert park, waann op dit moment een troep leeuwen met zou misstaan, gezien de savanne achtige aanbbk die het biedt Hendriks „Tja. we gaan voor de groenste stad, maar het is nu meer de geelste stad" De hitte en droogte eisen hun tol van de stad die op 60 m hoogte hgt en

Juryleden Nico Brink (mjjan Mauritz frj en Hortus beheerder Antoon Kuhlmann (IJ in gesprek na de lunch

Landgoed Brakkenstein groenbeleidsmedeu^er feer Veromque Bezemei gee/t uitleg

Tum&Landschap [ 15 ] 2tOIO l O " !

I

Juryberaad aan het emd van de dag m landhuis Duckenburg Elk jurylid kent met behulp van een vast beoordelingsformulier (52 punten) cij/ers toe aon Nijmegen De Wagt uoert in vat samen, laat kort motiveren en onthult het emdcij/er

Het Goffertpark ligt er doi bij als gevolg van de aanhou dende hitte

compleet afhankelijk is van regenwater en een ondergrond heeft van puur zand In de bijbehorende natuurtum De Gof fert vertelt de beheerder over de natuur en milieueducatie die er plaatsvindt Juryleden en gemeentemensen nippen intussen van de verfnssende zelfge maakte sapjes Ecoloog Huib Baayen neemt met zichtbare interesse kennis van het ven met groene kikkers en de bakjes met kikkervisjes

In natiiurtuzn De Goffert knjgt de jury uitleg i^a de beheer der ouer de gerealiseerde landschapstypes ( Eigenlyk alles u;at hier in de buurt van Nijmegen van nature voorkomt") en de natuur en milieueducatie die er plaatsuindt

De bustocht emdigt m de wijk Du kenburg, genoemd naar het voormahge landgoed Dukenburg waarvan de ge schiedenis teruggaat tot de middeleeu wen De wijk is een zogenoemde bloem koolwijk, met een m zichzelf gekeerde bouwstijl met veel overkokend groen, duidt Hendnks puntig de problematiek aan Onze aller laatste pleistei-piek is park De Geologenstrook met wederom uitgebreide aandacht voor de samenwerking met bewoners bij het hennrichten van dit park

Juryberaad Het sluitstuk dejurybespre king op een - emdehjk ta melijk koele bovenkamer m landhuis Duckenburg Weder om IS het schema strak een uur knjgt ieder juryhd de tijd om volgens een vast stramien het Nijmeegse groen.

beleid, visie ambitie beheer en uitvoe nng te beoordeien 52 punten m totaal Nico Brink geeft de mensen mee , Schrijf gewoon over de dingen waar je zelf goed m bent ' Daarna stilte en de juryleden Zljn zichtbaar geconcentreerd hun rap poiten aan het mvullen In het laatste uur van de meeting pei aandachtspunt noemt eenieder zijn of haar cijfers Alles loopt gesmeerd, gerou tmeerd voert De Wagt de cijfers meteen m de computer m vraagt aan deze of gene vooral als de cijfers ver uit elkaar hggen - om motivatie Hij heeft duidehjk vaker met dit bijltje gehakt Toch valt op dat de jury het voor het merendeel opvallend eens is m haar oordeel Men babbelt, grapt maar de professionahteit overheerst En ze nemen geen blad voor de mond wat zijn die mensen scherp en wat hebben ze tijdens deze dag veel waai genomen' Vakmanschap, kennis van zaken ervanng spreekt uit elk woord dat gewisseld wordt ook als tegen het emde de sfeer steeds losser wordt Jan Mauiitz ,Kan die juffrouw met nog een keer met de limonade komen? 18 30 uur het zit erop het emdcijfer is Ult de software gerold Nijmegen is gewogen en rest mets anders dan geduld betrachten tot november En de jury^ Die moet deze zomer nog flmk aan de bak er resten nog meei deelnemers die bezocht moeten worden De stnjd om de groenste stad en het gioenste dorp is m voile gang •

Deelnemers nationale Entente Florale 2010 Steden 1 Deventer 2 Ede 3 Emdhoven 4 Heerhugowaard 5 Nijmegen

Het opgeknapte park De Geologenstrook in stadsdeel Dukenburg aan de zuidwestkant van Nijmegen

22 TuinaLandschap [ 15 ] 2010

Dorpen 6 Bladel 7 Broek in Waterland (gemeente Waterland) 8 Elburg 9 Joure (gemeente SkarsterJan)

In deel 2 van deze sene over de Entente Florale 20io volgt T&L de jury tijdens haar bezoek aan Broek in Waterland

Meer over de deelnenters aan de Entente Florale 2010 uia www tuinenlandschap nl