HVW-Radio
HVV 25 jaar Abortuswet
Uitz. : Opname : Samenst. : Muziek :
20/04/2015 20/04/2015 KVD
40” 1’50 25” 15” 27”
WF 'Bevrijding! Belgen in Duitse kampen'
Signe E.Clapton E.Clapton Redemption Song B.Marley B.Marley One of these nights D.Henely/G.Frey The Eagles Adagio F-dur W.A.Mozart Wiener Volksoper http://www.standaard.be/cnt/dmf20150405_01616343
9 45024-2 548 904 - 2 8122-79933-2 0015
Goedenavond en welkom bij HVW. De Belgische abortuswet bestaat 25 jaar. En sommigen vinden dat ze moet aangepast worden. Zo meteen meer daarover. En straks gaan we met het WF naar de dubbeltentoonstelling 'Bevrijding! Belgen in Duitse kampen'. Met nooit eerder vertoonde foto’s over de laatste oorlogsmaanden van 1945 en de bevrijding van de gevangenen van Buchenwald. ‘In deze tentoonstelling overwint het leven. En dat was wat de fotograaf Algoet eigenlijk ook reeds deed. Hij is die Belgen echt gaan opzoeken. Hij heeft ze gefotografeerd. Hij heeft ze opnieuw een gezicht gegeven. En dat is wat wij nu in de tentoonstelling eigenlijk verder zetten.’ Rudi Van Doorslaer, directeur van CegeSoma, het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, over de opzet van de fototentoonstelling 'Bevrijding! Belgen in Duitse kampen'. Straks geeft hij ons samen met wetenschappelijk medewerkster Dorien Styven een rondleiding en leggen zij de nodige accenten… Maar eerst hebben we het over 25 jaar Abortuswet. En of die bijgestuurd moet worden… * *
*
www.standaard.be/cnt/dmf20150405_01616343 Marleen Temmerman met een reactie op Bisschop André Leonard. Meteen een pleidooi voor een goede abortuswetgeving. Naar aanleiding van 25 jaar Abortuswetgeving kwamen er heel wat verdeelde reacties. Sommigen willen de wet aanpassen of helemaal uit het strafrecht halen. CD&Vvoorzitter Wouter Beke wil daar niet van horen. En reageert daarmee op Open-VLD-senator JeanJacques De Gucht die pleit voor een nieuw abortusdebat. Leerrijk wat dat betreft : christendemocratisch boegbeeld Miet Smet had er spijt van dat ze in 1990 tegen de wet stemde en het partijstandpunt volgde. Leerrijk, dus… Intussen vindt u op de website van deMens.nu een gezamenlijk opiniestuk van HVV-voorzitter Mario Van Essche en Sylvain Peeters van deMens.nu, met als titel ‘Zwangerschap afbreken nog steeds taboe’. Want onlangs keken die HVV en deMens.nu terug op 25 jaar abortuswet. En na afloop daarvan praatten we met Leona Detiège, politica en betrokken vanaf het eerste uur, en Anne Verougstraete van o.m. Sjerp en van de nationale Evaluatiecommissie. Zij willen abortus helemaal uit het strafrecht. En uit dat gesprek laten we u enkele stukjes horen. Eerst Leona Detiège over het waarom en hoe van de abortuswet en wat we daar nog moeten van onthouden. *
* *
Omdat op dat ogenblik er vervolgingen geweest zijn. En ik denk dat iedereen nog wel herinnert toch van mijn generatie dat Dr. Peers in de gevangenis heeft gezeten, dat hij voor het feit dat hij zwangerschapsonderbrekingen uitvoerde en dat ook naar buiten uitbracht. Dan hebben wij een periode gehad dat men geprobeerd heeft dat probleem in de commissies te zetten. Vanderpoorten was toen minister. Hij is er in gelukt om te vragen aan de verschillende rechtbanken om niet op te treden, om een soort status quo te krijgen zodanig dat er geen vervolgingen meer waren. Maar dan hebben wij gezien dat in de jaren, eind van de jaren ’70, dat daar opnieuw vervolgingen waren. Dr. Binon, Dr. Amy, zijn vervolgd geweest en ik denk dat toen ook duidelijk is geworden van : ‘Oké wij moeten erdoor. Er moet een wetwijziging komen.’ *
* *
Heel die problematiek werd weer, telkenmale opnieuw weerspiegeld in het parlement, vandaar dat gij gedurende jaren die discussies hebt gehad. Plus het feit dat in elke partij er ook mensen waren die niet altijd overtuigd waren van de gang van zaken. Dus, in de jaren ’82 was het zo dat er twee voorstellen waren. Een voorstel dat tamelijk verregaande was dat ik zelf had ingediend, maar ook mevrouw Michielsen die later het compromis mee heeft ingediend, was toen nog overtuigd dat een gedeelte van de CVP-vertegenwoordigers mee een gematigd voorstel zouden kunnen ondertekenen en stemmen. *
* *
Er zijn zeer veel vrouwen de straat op gekomen gedurende al die jaren om erop te wijzen dat zij instonden voor wat zij wensten, namelijk een gewenst kind , dat zij besliste over de voortplanting en dat dus daar inderdaad zowel de vroegere periode, de vrouwen van de generatie daarvoor die de engeltjesmaaksters nog goed gekend hadden, als andere, gezegd heeft van : ‘Kijk, dat moet gedaan zijn. Laat ons onze rechten opnemen. *
* *
Dat is een van de zaken die in het voorstel dat ik in ’78 heb neergelegd stonden. Dus ‘Abortus uit het strafrecht’ was ook een eis van vele vrouwenbewegingen. Van : ‘Alsjeblief zorg dat het uit het strafrecht is.’ Het gaat toch niet op dat indien men een zwangerschaponderbreking heeft en men kan daar telkenmale een proces aan verbinden dan is niet de wijze waarop men de vrouw op haar gemak zal stellen en dat stigma, dat er nog is ligt daar mee aan de basis van. Dus, ik denk dat dat heel belangrijk is. Maar in welke mate dat dat mogelijk is of realiseerbaar is wat anders. In elk geval het zou een positieve zaak zijn. Jaarlijks zijn er in België 20.000 geregistreerde abortussen. Maar het werkelijke aantal ligt allicht hoger. De Belgische abortuswet is een van de meest liberale. Abortus kan tot het einde van de twaalfde week, maar in Nederland, bijvoorbeeld kan dat tot de 24ste week. Zodat zowat 500 vrouwen daar een laattijdige abortus laten doen op eigen kosten. Ook zijn er nog heel wat vooroordelen over de zwangerschapsafbreking en rust er nog steeds een stigma op. Want nog steeds in de strafwetgeving. Betere medische opleidingen en onderzoek kunnen ook bijdragen tot een kwalitatieve abortushulpverlening. Enkele van de redenen waarom gynaecologen en medewerkers van abortuscentra willen dat de wet wordt bijgesteld. Daarover Anne Verougstraete.
Ik denk dat het zeker belangrijk is om abortus uit het strafrecht te krijgen. En daar ijveren we zeker voor, maar ik denk dat dat ook niet voldoende is om gewoon die abortus uit het strafrecht te krijgen. Het is nog altijd een zeer groot taboe en meer in Vlaanderen dan in Wallonië waar men al kan zeggen dat men ongewenst zwanger is geweest en een abortus heeft gehad. In Vlaanderen is dat toch nog meer taboe. Cijfermatig... Men merkt 20.000 abortussen per jaar in België. Dat is toch wel veel, eigenlijk. Hoe kan je dat verklaren ? Wij hebben een van de laagste abortuscijfers ter wereld. Dus ik denk niet dat wij veel lager kunnen gaan. Er zullen altijd vergissingen zijn met het nemen van anticonceptie of koppels die uit elkaar gaan en waardoor een zwangerschap niet meer gewenst is. Dus, we kunnen niet verwachten dat we, dat we abortus de wereld uit kunnen helpen. Dat zal altijd met ons blijven. Maar toch merk je nog een zekere, ja, stigmatisering en toch nog een morele veroordeling van vrouwen die abortus laten doen ? Er zijn heel veel vrouwen die niet in hun omgeving kunnen zeggen dat ze een abortus gehad hebben. Als je nu 10 vrouwen neemt van 50 jaar dan is er één of twee die ooit in haar leven een zwangerschap heeft afgebroken. Maar iedereen zwijgt. Dus iedereen blijft gewoon alleen met zijn probleem over want heel veel vrouwen gaan, zullen het op een bepaald moment in hun leven meemaken. En het zou toch zoveel beter zijn dat zij dat kunnen bespreken in hun omgeving. Zodat zij zich daar niet zo slecht bij voelen. Die 12 weken die nu voorzien zijn die zijn eigenlijk te kort. Kan u eens eventjes uitleggen waarom dat dat tot 24 weken moet opgetrokken worden ?
Wel, de vrouwen komen hoe langer hoe vroeger. Dus het is eigenlijk.. De grote meerderheid van de vrouwen komt heel vroeg in de zwangerschap en weet meteen dat ze de zwangerschap niet willen. Maar voor een klein aantal vrouwen, dus een 500-tal vrouwen komen die na die 12 weken na de bevruchting. En dikwijls zijn dat de meeste schrijnende gevallen. En die moeten dan zelf een abortus gaan betalen in Nederland. Wij kunnen dus eigenlijk voor deze vrouwen niet de, de begeleiding geven die we zouden wensen. En daarom ook dat wij pleiten voor het optrekken van die, euh, die grens om ook deze vrouwen op een normale manier te kunnen helpen in België. Het is niet normaal dat Nederland moet opdraaien voor die gevallen. Wij moeten zelf onze vrouwen kunnen helpen. Over welke vrouwen gaat het dan ? Het gaat dikwijls over vrouwen van alle mogelijke leeftijdsgroepen, maar die, ja, te laat gesnapt hebben dat ze zwanger waren. Of waarvan de partner ineens verdwenen is. Of die een ontkenning hebben van de zwangerschap, met zware psychologische problemen. En dikwijls ook geldproblemen. En het zijn juist die kwetsbare vrouwen die wij dan gaan niet kunnen helpen. Dat gaat niet. Leona Detiège, ja, hier worden toch wel een aantal stemmen gehoord die pleiten voor een aanpassing van de huidige wetgeving ter zake, hé ? Ja, Anne Verougstraete, in welke richting zouden die aanpassingen dan zeker moeten kunnen gaan ? Dus, het optrekken van de termijn. Dan is er ook het probleem van de opleiding van artsen. Die dus in de universiteiten, in alle universiteiten, of in de meeste universiteiten zal moeten plaats grijpen. Voor het moment is er één universiteit in gans België die een opleiding biedt voor abortusartsen. Dat is de ULB. En eigenlijk is de ULB niet in staat om abortusartsen op te leiden voor gans België. Dus er
moet aan andere universiteiten ook aan gewerkt worden. Wat er ook zou moeten gebeuren is dat de overheid neutrale sites moet creëren waar men degelijke, objectieve informatie geeft over abortus. Want momenteel als je ‘abortus’ intikt dan krijg je Pro vita informatie op het internet. En dus de overheid moet de wet uitleggen aan de vrouwen. En ook uitleggen waar dat ze op een wettelijke basis een abortus kunnen bekomen. Dan is er ook nog het probleem van de eenheid van plaats. Dus als vrouwen komen naar een abortuscentrum dan moeten ze een eerste gesprek hebben en 6 dagen later mag de abortus uitgevoerd worden. In het zelfde centrum. Sommige vrouwen zijn al weken bezig van de huisvrouw naar de gynaecoloog en dan naar een andere arts. En voor dat zij op de goede plaats terecht komen, en die moeten dan normaal wéér eens 6 dagen wachten. Dat gaat niet. Leone Detiège en Anne Verougstraete naar aanleiding van 25 jaar Abortuswetgeving. En op de website van deMens.nu vindt u het opiniestuk daarover. En daar kan u ook uw reacties kwijt. Zo meteen neemt het WF u mee naar de Dossinkazerne en de fototentoonstelling 'Bevrijding! Belgen in Duitse kampen', maar eerst muziek. *
* *
Bob Marley met ‘Redemption Song’… 70 jaar geleden op 11 april 1945 werd het concentratiekamp van Buchenwald bevrijd door het Derde Amerikaanse Leger. Enkele dagen later arriveerden de Belgische autoriteiten onder leiding van Auditeur-generaal Walter Ganshof van der Meersch en hoog commissaris voor Repatriëring Paul Van Zeeland. De gruwel, de bevrijding van de Belgen en het verloop van de repatriëring werden allemaal gefotografeerd. Dat leverde een indringende fotocollectie op, bewaard in het CegeSoma, maar nu voor het eerst te zien in het museum van de Dossinkazerne. Centraal staan de portretten van een zestigtal bevrijde Belgen waarvan de Kazerne Dossin de identiteit kon achterhalen. En hun verhaal… Zo krijgen die gevangenen opnieuw een gezicht. Wij liepen mee met directeur Rudi Van Doorslaer van CegeSoma en met Dorien Styven, wetenschappelijke medewerkster van de Dossinkazerne door de fototentoonstelling. *
* *
Wel, we gaan terug naar april 1945. De geallieerde troepen zijn dus opgerukt steeds verder naar Duitsland toe. In Duitsland. En dan komen zij ook in contact met de eerste concentratiekampen die bevrijd worden. En Buchenwald is er daar een van. En dus deze tentoonstelling gaat meer in het bijzonder over de Belgen die bevrijd worden in Buchenwald. Ga ik eventjes naar Dorien. Daar is dus heel wat materiaal over, heel wat fotomateriaal in dit geval, hé. Wij hebben twee fotoreeksen gebruikt eigenlijk die het CegeSoma ter beschikking heeft gesteld. Het gaat enerzijds om een fotoreeks van de fotograaf Raphaël Algoet. Die eigenlijk samen met reisgezel Paul Lévy het Amerikaanse leger achterna reisde tijdens de bevrijdingsmissies. En anderzijds een fotoreeks gemaakt door François Ganshof, Belgische militair, broer van de auditeur-generaal, Walter Ganshof van der Meersch. En ook zij zijn naar Buchenwald gereisd vlak na de bevrijding. En die twee fotoreeksen hebben we eigenlijk gecombineerd tot een geheel waarin we het verhaal vertellen van de nadagen van het concentratiekamp Buchenwald. Eigenlijk de neerslag, fotografische neerslag van twee oorlogscorrespondenten ?
Raphaël Algoet en Paul Lévy waren inderdaad oorlogscorrespondenten, maar de broers van der Meersch - Ganshof waren eigenlijk op missie om oorlogsmisdaden in de bevrijde gebieden te documenteren. En het is daardoor eigenlijk dat zij dit fotomateriaal hebben aangelegd. Heel wat fotomateriaal, maar dat nu pas naar buiten komt. Het heeft toch wel een beetje geduurd, hé ? Ja, en de reden is eigenlijk dat wij niet ten volle beseften hoe belangrijk dit fotomateriaal wel was. Het CegeSoma heeft die collectie aangekocht van de familie Algoet, van dus de fotograaf Raphaël Algoet in 1995 reeds. En ik herinner mij… Enkele jaren geleden kreeg ik het bezoek van een wetenschappelijk medewerker van de Gedänkstädte Buchenwald. En ik dacht, ja, ik toon hem even die collectie. Ja, en toen ik, ik herinner het mij zeer goed, hé, toen ik hem die collectie toonde, toen viel die man van de ene verbazing in de andere, want eigenlijk dat soort foto’s zo vroeg na de bevrijding van het kamp had hij eigenlijk nog nooit gezien. En vanaf dat moment ben ik er eigenlijk mij van bewust geweest dat het zeer belangrijk was om ooit die foto’s te kunnen tonen aan een breder publiek. Want dat is eigenlijk toch wat wij moeten doen, denk ik… *
* *
Die repatriëring zelf. Hoe vlot is die eigenlijk verlopen ? Wel, dat is een van de interessante elementen in de tentoonstelling. Dat is dat je dus dag op dag ziet : wat gebeurt er op het ogenblik dat die Belgische missie daar toekomt ? Men ziet ook de gevangenen uiteindelijk die op een vrachtwagen stappen, op meerdere vrachtwagens stappen. Naar een vliegveld worden gebracht, maar men ziet ook dat het daar niet zo vlot loopt als men wel had gedacht. En dat er dagen overheen gaan vooraleer de gevangenen dan met een vliegtuig worden gerepatrieerd naar, naar Brussel. En ondertussen in toch wel heel primitieve omstandigheden daar op dat vliegveld moeten verblijven. Eigenlijk, ja, een beetje een reconstructie van hoe het allemaal verlopen is. We hebben geprobeerd, of we proberen om de bezoekers eigenlijk mee te nemen in die blik van de Belgische missies die aankomen in het kamp. Wat zijn de eerste dingen die ze zien ? Welke indrukken krijgen ze op het moment van hun aankomst ? Of zelfs daarvoor. Wat voor een indruk wekt NaziDuitsland, het verslagen Nazi-Duitsland wanneer zij richting Buchenwald reizen , Het is eigenlijk dat verhaal dat we proberen chronologisch op te bouwen. Hoe evolueert het leven in het kamp ? Ook de Belgische overlevenden. Op het moment van de bevrijding zijn er 622 Belgen in Buchenwald. Hoe weten zij naar huis terug te keren ? En wat, vooral, is de impact geweest van die hele gevangenschap op hun verdere leven ? Je hebt ook mensen proberen terug te identificeren. Maar is er één foto waarvan je zegt : ‘Die heeft mij eigenlijk het meest getroffen.’ Ja, een foto kan anoniem zijn zolang je niet weet wie erop staat. Maar als je het verhaal kent achter een bepaald individu, dan krijgt die foto meteen veel meer dimensie. (Stappen) Hier bvb. zien we een foto van een barak met stapelbedden in. Het is eigenlijk de invalidenbarak, dus waar de gevangenen werden samengebracht die fysiek beperkt waren. En, het valt niet op op de foto, maar elk van deze mannen heeft een gebrek. We zien hier Hubert Geerits. Hij knielt op zijn linkerknie, maar er is dus niet te zien dat hij eigenlijk zijn linkeronderbeen mist. Hij is als kind tijdens WO I op een mijn gelopen en is zo gewond geraakt. En is dus de rest van zijn leven invalide gebleven. Tijdens de oorlog is hij
toch bij het gewapend verzet gegaan en hij is betrokken geweest bij de moordaanslag op een 19jarige verklikster van de Sicherheitspolizei. Dus wat in Duitsland de Gestapo wordt genoemd. Het is zo dat hij in Buchenwald terecht komt. Eigenlijk het feit dat hij ondanks zijn eigen beperkingen toch die stap heeft gezet en zich heeft ingezet voor het geheim leger. Voor zijn kameraden. Dat raakte mij enorm eigenlijk. *
* *
Ja, we staan in die ruimte waar die foto’s bij elkaar zijn gebracht. En, ja, je wordt er stilletjes van uiteraard, he. Nog altijd na zoveel decennia. En sommige, dacht ik, heeft u, Rudy Van Doorslaer, heeft u toch nog kunnen ontmoeten, hé ? Ik zie hier, we lopen er even langs, de foto van het Belgische Comité. Dus u moet weten dat er per nationaliteit er een soort, ja, comité was. Meestal samengesteld uit, uit partijcommunisten die allerlei zaken probeerden te regelen in het kamp. In eerste instantie toch wel elkaar te ondersteunen. Dat was toch wel zeer belangrijk in zo een situatie. En ik zie daar in eerste instantie Bert Van Hoorick opstaan. Die ik zeer goed heb gekend. Indertijd, toen ik nog uitgever was, heb ik nog zijn memoires uitgegeven. En vandaar dat ik ook persoonlijk heel veel contact met hem heb gehad… Waarom is hij eigenlijk terecht gekomen in Buchenwald ? Wegens verzet. Hij was leider van de Vlaamse afdeling van de Communistische Partij van de clandestiene Communistische Partij. En dus die gaven uiteraard clandestiene pers uit en, ja alles wat daarbij komt uit verzet en als communist was men na 22 juni 1941 voor de bezetter vogelvrij verklaard. Men hoefde zelfs niet eens iets gedaan te hebben. De communistische overtuiging als dusdanig volstond om aangehouden te worden. En hij is dus in Breendonk geweest eerst en daarna naar Buchenwald gevoerd. Naast hem staat de, ja, de voorzitter van dat Belgisch Comité, Jacques Grippa. Ook een communist uit het Brusselse van Italiaanse afkomst en tot Belg genaturaliseerd. Ook met hem heb ik indertijd wel een interview gedaan. We zien daar nog wel bekende mensen op staan… Een Henri Dineur, ook in het parlement na de oorlog. Een Georges Hebbelinck. Georges Hebbelinck die op dat ogenblik lid is van de Jongcommunisten, terugkomt en vrij snel naar de socialistische partij overstapt en hoofdredacteur wordt van ‘De Vooruit’. Interessant, hé. Het parcours van deze Buchenwald-mensen is na WO II heel vaak parallel. Dus het is geen toeval dat iemand als Georges Hebbelinck én Bert Van Hoorick, die dus echte trouwe Moskoucommunisten waren, allebei na WO II overstappen naar de BSP. *
* *
We lopen eventjes door en dan, niet toevallig, uiteraard, hé, kom ik uit bij Le Serment de Buchenwald : ‘Het fascisme moet uitgeroeid worden. Deze eed zweren de overlevenden van Buchenwald. Op 19 april 1945’. Dat is toch wel een belangrijke, ja, een belangrijk manifest, hé ? Zeer zeker, en ik denk dat over, over de partijgrenzen en de politieke tendensen heen, want vele van die mensen zijn links, tot uiterst links. Maar er zijn ook anderen. Er zijn liberalen. Maar er zijn ook mensen van het rechtse militaire verzet die in Buchenwald zitten. En over die partijgrenzen heen, denk ik, dat zij eigenlijk de rest van hun leven deze ‘Buchenwald-eed’ zo ik dat zo mag noemen eigenlijk wel trouw zijn gebleven.
Le Serment de Buchenwald, tegen het fascisme… Rudi Van Doorslaer en Dorien Styven en ‘Bevrijding! Belgen in Duitse kampen’. De fototentoonstelling over de bevrijding van het concentratiekamp van Buchenwald in de Dossinkazerne. Nu al verlengd tot 31 december leert ons de website : www.kazernedossin.eu. Er zijn geleide bezoeken mogelijk en er is ook korting voor WF-leden. Meer informatie dààrover krijgt u via www.willemsfonds.be. En de eerste 5 mensen die weten in welke stad Kazerne Dossin ligt en dat mailen naar
[email protected] winnen een duo-ticket. Zeker doen, dus… Volgende week is er een bijdrage van het VF. En ik praat met Paul De Grauwe over globalisering en ethiek. Een en ander naar aanleiding van ‘Naar 1 wereld’, het boek daarover van Hugo Van de Voorde. Volgende week maandag meteen na de Nieuwsflash van 20h00 op Radio 1. Graag tot dan.
