huurdersparticipatie. Hoe ver zijn we in Zwolle?

Verslag Stookjerijk Zwolle: ‘Energieprestaties, betaalbaarheid en

huurdersparticipatie. Hoe ver zijn we in Zwolle?’ Datum: Dinsdag 16 juni, 19.30 tot 21.30 uur (aansluitend borrel) Locatie: Wijkcentrum Bestevaer, Trompstraat 10B, 8023 TP Zwolle 1. Opening door Godelieve Wijffels Godelieve Wijffels heet iedereen welkom: “Vanavond zijn we voor de vierde opeenvolgende keer bij elkaar om te praten over energiebesparing in de sociale huursector. Samen met onze collega Milieu en Natuurfederaties en Milieucentrum Rotterdam voeren we in samenwerking met de Woonbond in 16 steden het project Stook je Rijk uit. Met dit project willen we meer draagvlak voor energiebesparing in de huursector en voor het driepartijenoverleg (nieuwe Woningwet) creëeren. Bij deze bijeenkomst gebeurt dit door middel van korte informatieve presentaties en vooral door samen het gesprek aan te gaan met huurders, corporaties en gemeente. We kijken achterom naar wat er afgelopen jaar is gebeurd, en kijken we ook vooruit . Aan de orde komen de energieprestaties van de corporaties, ontwikkelingen op het gebied van de huurdersparticipatie en betaalbaarheid. Deze onderwerpen krijgen hier in Zwolle al duidelijk vorm. Afgelopen jaar is er veel veranderd. Het betaalbaarheidsdebat is in Zwolle op gang gekomen en landelijk is de nieuwe Woningwet vanaf juli van kracht. Het programma voor vanavond ziet er als volgt uit:  Toelichting van Jaap van Leeuwen van de Woonbond op de landelijke ontwikkelingen  Toelichting van Marlous Goeman van NMO op de energieprestaties van de Zwolse woningbouwcorporaties  Interview met Nelleke Vedelaar, wethouder Wonen, over de ontwikkelingen in Zwolle  Rondetafelgesprek met de woningbouwcorporaties. Vragen en reacties uit de zaal zijn ook welkom.  Rondetafelgesprek met de Zwolse huurdersbelangenverenigingen  Rondetafelgesprek met de Zwolse gemeenteraadsleden  Conclusies en eventuele vervolgafspraken  Afsluiting met een borrel 2. Presentatie Woonbond door Jaap van Leeuwen Jaap van Leeuwen is al zes jaar energieconsulent bij de Woonbond. Hij geeft aan dat Zwolle ongelooflijk goed bezig is met energiebesparing en ook met betaalbaarheid. Hij zegt: “We kunnen goede ideeën over energiebesparing, betaalbaarheid en huurdersparticipatie hebben, maar hoe wordt dat realiteit? Hoe wordt dit nou feitelijk vastgelegd in prestatieafspraken? Daar gaat het over.” Daarnaast geeft Jaap van Leeuwen aan dat ook het zgn middensegment van de huurders (met een inkomen van 33.000 tot 43.000 euro) het met betrekking tot betaalbaarheid moeilijk kan hebben. Daarom is het van belang om in kaart te brengen welk percentage van de huurders moeite heeft met betaalbaarheid. SER Energieakkoord Het SER Energie-akkoord (2013) heeft de volgende doelstellingen: * Lagere woonlasten voor huurders door energetische verbetering van de huurvoorraad. * Gemiddeld energielabel B in 2020.

1

* Energieneutraal in 2050. Actuele ontwikkelingen Jaap van Leeuwen geeft aan dat toen hij begon als energieconsulent, de energieprijzen jaarlijks met 6 à 7 % stegen. Nu gaat de huur harder omhoog, en stabiliseren de energieprijzen. De nieuwe woningwet is van kracht per 1 juli 2015. Dat betekent dat huurders een volwaardige partij zijn bij de prestatieafspraken. Dat is een mooie uitdaging voor de huursector. Zwolle lijkt goed bezig met het betrekken van de huurders bij dit proces. Prestatieafspraken Prestatieafspraken zijn bindend. Als ze niet worden nagekomen, kan door partijen bezwaar worden gemaakt bij het ministerie van BZK. Bij het maken van de prestatieafspraken zijn een aantal punten van belang: 1. Het goed betrekken van huurders. In Nijmegen en Utrecht heeft de Woonbond pilots lopen om de nieuwe rol van de huurders te onderzoeken en te begeleiden. 2. In onder meer Tilburg (RIGO) en Maastricht (Woonbond) zijn woonlasten onderzoeken uitgevoerd. De Woonbond vindt dit soort onderzoek belangrijk. De Woonbond stelt voor om in de toekomst ook via enquetes onder huurders te peilen welke interesse en noodzaak voor de diverse oplossingsrichtingen bij hen bestaat. Zo kan beter worden bepaald waar en welke energiemaatregelen in de huurvoorraad genomen dienen te worden. 3. In Den Bosch is een goede website “Woonlasten de Baas” ontwikkeld, onder meer met een rekentool van het NIBUD. Dit is een goed, nieuw ontwikkeld instrumentarium. In Zwolle en Zeist hebben betaalbaarheidsdebatten plaatsgevonden. De betaalbaarheidsdebatten gaan over het tackelen van het betaalbaarheidsprobleem. De opgehaalde ideëen kunnen worden uitgewerkt in de prestatieafspraken. Betaalbaarheidsdebat en prestatieafspraken Zwolle In Zwolle heeft een betaalbaarheidsdebat plaatsgevonden in 2014. Alle drie de partijen (corporaties, gemeente en huurdersbelangenverenigingen) waren daarbij betrokken. Daaruit is een tienpuntenplan voortgekomen. In 2015 zijn vervolgens de agenda en beslisnota Betaalbaarheid opgesteld. Recentelijk is deze beslisnota ook goedgekeurd door de raad. Daarnaast zijn in 2015 de prestatieafspraken geactualiseerd. Deze geactualiseerde prestatieafspraken zijn in lijn met het landelijk Energieakkoord. Ook dat is een goed voorbeeld. Een andere recente ontwikkeling is dat de drie huurdersbelangenverenigingen onderling vier keer per jaar overleg hebben. Meersporenbeleid Energiebesparing Opties voor energetische woningverbetering zijn: * kleine verbeteringen. * renoveren naar energielabel C, B of A. Dit blijft noodzakelijk volgens de Woonbond. * energieneutrale renovaties (nul-op-de-meter, NOM). Van belang is het ontwikkelen van een lange termijnvisie. De huidige energiemaatregelen moeten geen blokkade vormen voor toekomstige energiemaatregelen. Anders zijn het contraproductieve investeringen. De Woonbond stelt voor dat corporaties een lange termijn visie per complex en voor de gehele huurvoorraad in hun strategisch voorraadbeleid vlechten. Voorgesteld wordt dat corporaties vóór 2018 een plan van aanpak ‘Energieneutraal 2050’ opstellen. 2

Betaalbaarheid Jaap van Leeuwen geeft een aantal voorbeeld van maatregelen: * Onderzoek/ enquete onder huurders (Maastricht). * Woonlastenfonds (Tilburg). * Toets betaalbaarheid bij woningtoewijzing. * Onderzoek naar percentage betaalbaarheidsrisico/ armoede (op basis van de norm ‘Niet Veel Maar Toereikend’). * Aanpak van huurwoningen met slechte labels én lage inkomens (Tilburg). * Energiecoach, Budget coach. Zie de ervaringen met Energiecoaches in Ede. Zie: http://www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl/ . Nieuwe campagne ‘Er zit geld in je huis’. * Zelf onderhoud doen tegen huurverlaging. * Website “Woonlasten de Baas” (Den Bosch). * Betaalbaarheidsdebatten (Zwolle, Zeist). 3. Presentatie Natuur en Milieu Overijssel Marlous Goeman werkt bij Natuur en Milieu Overijssel o.a. op het gebied van energie. Zij bespreekt de prestatieafspraken in Zwolle en de benchmark tussen de drie Zwolse woningcorporaties. Energiedoelstellingen • Energieakkoord: • Deltawonen: • SWZ:

Gemiddeld energielabel B (Energie-Index 1.25) in 2020 Voor 2023 alle woningen met C, D, E, F, G op energielabel B Alle woningen met de strategie ‘doorexploiteren’ bevinden zich in 2020 minimaal op energielabel C. • Openbaar Belang: gemiddeld energielabel B in 2020 DeltaWonen en SWZ stellen een ondergrens aan de Energie-Index en geen gemiddelde zoals in het landelijk Energieakkoord is gesteld. Energieprestaties Aantal sociale huurwoningen Zwolle

Energie-Index eind 2014

Verbetering Energie-Index in 2014 (2013)

DeltaWonen

7.232

1.57

0.04 (0.11)

SWZ

7.352

1.57

0.13 (0.1)

Openbaar Belang

2.614

1.38

0.03 (0.09)

Totaal/ gemiddeld

17.198

1.54

0.08 (0.1)

Doelstelling 2020 (Energieakkoord)

1.25 (gemiddeld B in 2020)

0.05 p/j nodig in Zwolle

Landelijk gemiddelde

1.65

0.04 (0.07 p/j nodig)

Toelichting energieprestaties • Zwols tempo is iets gezakt, van 0.1 naar 0.08 / jaar

3

•

•

Met het tempo (verbetering Energie-Index met 0.08 p/j) kan de energiedoelstelling van het Energieakkoord (1.25 in 2020) nog steeds in Zwolle in de komende zes jaar worden gehaald. o DeltaWonen: tempo 0,05 p/j nodig o SWZ: tempo 0,05 p/j nodig o Openbaar Belang: tempo 0,02 p/j SWZ heeft de grootste stappen gemaakt in verbetering van de Energie-Index. Openbaar Belang heeft de zuinigste voorraad.

Inzicht in genomen maatregelen bij behaalde verbetering Energie-Index Hoe is de verbetering in de Energie-Index per corporatie bereikt? Dat kan door het verbeteren van de woningen en ook door verkoop of sloop van woningen. Wat opvalt in Zwolle is dat er veel is geïnvesteerd in het renoveren van woningen. Bij DeltaWonen gaat het om 2,2% van de woonvoorraad, bij SWZ om 5,7% en bij Openbaar Belang om 5,3%. Dat is bij alle drie boven het landelijk gemiddeld percentage van 1% à 2% van de huurvoorraad die jaarlijks wordt gerenoveerd. Het convenant ‘Energiebesparing bestaande woningen en gebouwen’ (Convenant Meer Met Minder dd 28 juni 2012) gaat uit van 4% renovaties met twee energielabel-stappen per jaar. Doelstelling is om jaarlijks 300.000 van de ca 7 miljoen bestaande woningen met twee labelstappen te renoveren. Waar gerenoveerd wordt in Zwolle, wordt in ieder geval aandacht besteed aan isolatie. In onderstaande tabel is dat in een overzicht aangegeven. De sterke verbetering van de Energie-Index van SWZ is onder meer gelegen in het hoge percentage renovaties, ketelvervanging, nieuwbouw, verkoop en sloop. Het aantal dakrenovaties van DeltaWonen en SWZ is niet afzonderlijk opgegeven in de tabel. Dakrenovaties dragen flink bij aan de verbetering van de Energie-Index. Dakrenovaties worden veelal eenmaal in de 35 jaar uitgevoerd.

4

Tabel: Aantal renovaties en energiemaatregelen 2014, per Zwolse corporatie

Totaal aantal gerenoveerde woningen (percentage van de totale huurvoorraad)

DeltaWonen

SWZ

Openbaar Belang

156 (2.2%)

416 (5.7%)

139 (5.3%)

•

Isolatie daken

•

Isolatie muren

•

Isolatie vloeren

•

Verbetering beglazing

156

26

46

•

CV (percentage totale huurvoorraad)

110 (1.5%)

227 (3.1%)

139 (5.3%)

•

MV (mechanische ventilatie)

211

118

•

Zonnepanelen

194

23 (nieuwbouw)

60

•

Zonneboilers

51

-

-

Nieuwbouw (percentage totale huurvoorraad)

206 (2.9%)

108 (1.5%)

12 (0.5%)

Verkoop woningen (percentage totale huurvoorraad)

21 (geheel; 0.3%)

65 (0.9%)

18 (0.8%)

Sloop woningen (percentage totale huurvoorraad)

0 (0%)

70 (1.0%)

32 onzelfstandige wooneenheden (1.5%)

Verbetering Energie-Index in 2014

0.04

0.13

0.03

118 156

416

118 139

De tabel maakt inzichtelijk door welke energiemaatregelen de verbetering van de Energie-Index in 2014 heeft plaatsgevonden. Tijdens de landelijke bekendmaking van de Shaere-resultaten 2014 (dd 24 maart 2015) is door Nico Nieboer (OTB van de TU Delft, Onderzoek naar gebouwde omgeving) een oproep aan corporaties gedaan om hier een beter inzicht in te geven. Conclusies en aanbevelingen • Gemiddeld genomen hebben de Zwolse woningbouwcorporaties goede energieprestaties geleverd. SWZ heeft een sterk bovengemiddelde prestatie geleverd (verbetering EnergieIndex met 0.12). DeltaWonen en Openbaar Belang zijn na een aantal bovengemiddelde jaren in 2014 teruggevallen naar het landelijk tempo (verbetering Energie-Index met resp 0.04 en 0.03). • Prestatieafspraken hebben zich goed ontwikkeld. De doelstellingen van SWZ en DeltaWonen in de geactualiseerde prestatieafspraken zijn wel moeilijker met de doelstelling van het landelijk Energieakkoord te vergelijken. Beide stellen een ondergrens en niet een gemiddelde 5

• •

zoals in het Energieakkoord is gesteld. De doelstelling van corporatie Openbaar Belang komt over een met de doelstelling van het landelijk Energieakkoord. Keuze voor ondergrens is sterk. Aanbevolen wordt om daarbij de vertaling naar (vergelijking met) de landelijke doelstelling (gemiddeld energielabel B) te maken. Aanbevolen wordt dat de corporaties aangeven hoe zij tegenover energieneutraal in 2050 (doelstelling Energieakkoord) staan en hoe zij deze doelstelling gaan realiseren. SWZ heeft een onderzoek hierover reeds uitgevoerd en wil dit onderzoek delen met andere partijen.

4. Interview Nelleke Vedelaar, wethouder Wonen. Nelleke Vedelaar is sinds een jaar wethouder Wonen in Zwolle. Ze geeft aan dat deze avond zorgt voor bewustwording en dat Zwolle de laatste tijd stimuleert om kennis te delen. “Geen grote vergezichten. We willen wél meer en juist erg praktische zaken ondersteunen. Filip van As (wethouder Duurzaamheid in Zwolle) wil het gehele college eigenaar maken van de duurzaamheidsvraagstukken. We plaatsen de Zwolse ontwikkelingen in het perspectief van wat er landelijk gebeurt. Dat moeten we vooral ook blijven doen.” Hoe staat het met het percentage armoede in Zwolle? Als Nelleke Vedelaar kijkt naar de cijfers van armoede, dan komt Zwolle uit op 11%. Nelleke Vedelaar geeft aan dat ze nog nader naar het cijfer gaan kijken. Dat doen ze dit najaar samen met het Nibud. Dan hebben ze het helemaal up to date. In welke fase zouden we de huurdersverenigingen erbij moeten betrekken? Nelleke Vedelaar geeft aan dat huurdersverenigingen vanaf begin af aan moeten deelnemen en dat het wel echt anders is. De wil is er ook zeker bij de corporaties, huurdersverenigingen en bij de gemeente. Nelleke Vedelaar denkt dat het oplevert dat men echt aan de voorkant met elkaar mee gaat denken en weet welke zorgen er leven. Het is goed om dat van elkaar te weten. Externe begeleiding bij nieuwe prestatieafspraken Zwolle gaat nieuwe prestatieafspraken maken. Als gemeente Zwolle hebben ze een externe partij erbij gevraagd om het proces te begeleiden en om met de drie partijen de prestatieafspraken op te stellen. Aan welke maatregelen denkt de gemeente om de doelstellingen van het Energieakkoord te halen? Kleine stappen? ‘Renovaties tot energielabel C, B of A’? Of nul-op-de-meter? Nul-op-de-meter zou voor iedereen fantastisch zijn, geeft Nelleke Vedelaar aan. Als je redeneert vanuit de drie P's. Van belang is na te gaan of dat ten koste van bepaalde belangen gaat? Als er geïnvesteerd wordt in de woning, gaan de punten (op grond van het WoonWaarderingSysteem, WWS) omhoog en daarmee gaat ook de huur – bij mutatie - omhoog. Nelleke Vedelaar geeft aan dat ze een plan willen maken om de verduurzaming vorm te geven, maar tegelijkertijd niet meteen met allerlei betaalbaarheidsvraagstukken geconfronteerd willen worden. Ook zonder dat het ten koste gaat van de positie van de corporaties om te kunnen investeren. Dat is best een uitdaging. 5. Rondetafel corporaties Deelnemers: Martin Bleijenburg, senior programmamanager markt van DeltaWonen Monique Boeijen, directeur bestuurder van SWZ, en Mathilde Grootjans, beleidsadviseur. Henk Voerman, manager Wonen van Openbaar Belang

6

Wat vinden jullie van de cijfers? Martin Bleijenburg geeft aan dat de Zwolse corporaties een traditie hoog te houden hebben. Henk Voerman vult aan dat de corporaties hier al enige tijd mee bezig zijn. Monique Boeijen reageert dat het iets is om trots op te zijn en dat ze de inspanningen ook terug ziet in de stad. Er is zeker het één en ander gebeurd. Gaat SWZ de prestatie voortzetten? Monique Boeijen bevestigt SWZ de ingeslagen weg gaat voortzetten. Van belang is daarbij de investeringen zo kosteneffectief mogelijk te doen. Daar moeten soms keuzes in gemaakt worden. Passend toewijzen Naast de niet verder stijgende energieprijzen hebben de corporaties nu ook te maken met passend toewijzen. Dit beperkt de investeringsruimte. Woningcorporaties moeten over drie jaar ten minste 95 procent van de huishoudens met recht op huurtoeslag een woning toewijzen met een huur onder de aftoppingsgrens. Dat is de grens waaronder zij bij eventuele huurverhoging (grotendeels) worden gecompenseerd door de huurtoeslag. Er blijft een marge van 5 procent bestaan voor uitzonderingssituaties. Er komt een overgangsregeling tot 2018. Het passend toewijzen levert minder huurinkomsten op. Henk Voerman vult aan dat corporaties ook moeten sparen voor investeringen. Maar op het moment dat er gerenoveerd wordt, worden ook de duurzaamheidsmaatregelen meegenomen. Als jullie voorspellingen kunnen doen, waar komen jullie dan op uit? DeltaWonen gaat dit jaar veel hoger uitkomen, geeft Martin Bleijenburg aan. Er wordt veel ingezet op het isoleren van woningen, aanleggen van zonnepanelen en voor de zomer gaan ze ook aan de slag met twintig nul-op-de-meter woningen die energie terug leveren. Daarentegen geeft Henk Voerman aan dat Openbaar Belang waarschijnlijk iets minder hoog uitkomt dan vorig jaar. Afgelopen jaar hebben ze namelijk al veel geïnvesteerd. Dat blijkt uit de verbetering van de Energie-Index in de afgelopen jaren.

7

Wat kun je aan gedrag bij huurders doen om de woonlasten laag te houden? Als het gaat om energiebewustwording, dan gaat DeltaWonen dit jaar een pilot opzetten in de Aalanden, vertelt Martin Bleijenburg. DeltaWonen gaat daar energiebewustwordings-apps installeren in de woningen. Aan de hand daarvan kunnen bewoners op de ipad aflezen hoe hun gebruik verloopt. Na een jaar wordt er weer gemeten wat de effectieve besparing is geweest met deze app. Monique Boeijen reageert daarop dat ze zich kan voorstellen dat zo’n app heel goed werkt. Het wordt dan een sport om elke maand minder te willen gebruiken. Op welke aanpak zetten de corporaties het sterkst in richting 20220 en 2050? Kleine maatregelen (bijv gedrag)? Renoveren naar energielabel C, B of A en als derde nul-op-de-meter. Ook gezien de discussie over betaalbaarheid in combinatie met duurzaamheid. Martin Bleijenburg geeft aan dat DeltaWonen heel duidelijk heeft staan dat ze energieneutraal willen worden, maar werken aan een roadmap. De corporaties hebben een redelijk inzicht, maar weten nog niet precies de weg om het betaalbaar te houden. Daarin zijn ze afhankelijk van innovaties en het is de vraag hoe snel het gat met de innovaties. Mathilde Grootjans van SWZ reageert dat SWZ als streven heeft om in 2040 energieneutraal te zijn. Daarvoor heeft de corporatie het afgelopen jaar, voor de verschillende woningtypes, in kaart gebracht wat er daarvoor moet worden gedaan. SWZ wil dit onderzoek delen met andere partijen. Het grootste probleem zit in woningen tussen 1975 en 1990. Er zijn toen maatregelen genomen die nu veel beter zouden moeten worden uitgevoerd. Isolatie van daken moet nu veel zwaarder worden uitgevoerd. Dat vergt nu hoge investeringen. SWZ hoopt dat tussen nu en 2040 ontwikkelingen/ innovaties plaatsvinden waardoor het wel haalbaar is. SWZ wil haar doel wel halen. Er moet bijvoorbeeld voor 2022 een goede oplossing zijn bedacht om de gasgestookte CV ketels te vervangen. De verwarming en warmwatervoorziening dient niet meer op gas te draaien. Electrische warmtepompen komen

8

hiervoor bijvoorbeeld in de plaats. Martin Bleijenburg beaamt dat en vult aan dat DeltaWonen een grote voorraad aan grote woningen heeft die ze in de toekomst niet allemaal nodig zullen hebben. Dat is wel een probleem. Innovaties afwachten of zelf aan de slag? Godelieve Wijffels geeft aan dat de corporaties wachten op technologische ontwikkelingen. Maar door juist zelf dingen te doen, ontwikkel je zelf ook en komen er innovaties tot stand. Volgens Henk Voerman is het probleem dat het vastrecht op warmtepompen hoog is. Daardoor is het duur om zelf te experimenteren met warmtepompen of WKO installaties (warmtekoude opslag). Spreken de corporaties de wethouder aan op een lobby naar de Haagse politiek over het WWSpuntensysteem (WoonWaarderingSysteem)? Monique Boeijen geeft aan dit niet hoeft omdat ze zelf als corporaties kunnen beslissen of ze de huur na energiemaatregelen verhogen. Corporaties moeten niet percé het puntensysteem volgen. Het lastige is daarbij dat als ze het puntensysteem niet volgen, men scheve verhoudingen krijgt. Een kwalitatief goede woning is dan goedkoper dan een kwalitatief minder goede woning. Ook bij passend toewijzen gaat de kwaliteit van de woning een kleinere rol spelen. Het is daarbij keuzes maken. Corporaties kunnen niet alles tegelijkertijd doen. Het gaat om de afweging tussen beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit. Martin Bleijenburg vult aan dat hij vindt dat de minister ook ruimte zou moeten bieden aan de corporaties om ook te kunnen investeren in duurzaamheid en daarmee iets boven de aftoppingsgrens uit te kunnen komen met de huur. Want er wordt dan ook geïnvesteerd in lagere woonlasten (door een lagere energierekening). Daarnaast geeft Martin Bleijenburg ook nog aan dat hij de energielabels onbetrouwbaar vindt, omdat er een verschil zit bestaande bouw en nieuwbouw. Monique Boeijen vult aan dat ze ook graag de lobby over de verhuurdersheffing wil kunnen openen. Als de corporaties de verhuurdersheffing niet hadden gehad, zouden ze veel meer kunnen investeren. Hoe kijken jullie aan tegen het driepartijenoverleg? Henk Voerman vertelt dat hij het bijna jammer vindt dat het in de wet staat, want ze overleggen al heel goed. Als het niet in de wet had gestaan, hadden ze het ook wel zo gedaan. Monique Boeijen vertelt dat de corporaties zich goed realiseren wat ze doen en voor wie ze het doen. Ze vindt het daarom logisch om de huurders erbij te betrekken. 6. Rondetafel huurdersbelangenverenigingen Deelnemers: Jan Besselink – Huurdersvereniging de Woonkoepel Henk Loeters – Centrale Huurdersraad Openbaar Belang Peter Buter – Stichting Centrale Bewonersraad DeltaWonen Als jullie deze prestaties zien, wat is dan jullie indruk? We zijn op de goede weg, geeft Henk Loeters aan. Voor de woningbouwcorporaties zijn investeringen nu een opgave. De verhuurdersheffing is een struikelblok. Ook Jan Besselink is wel enthousiast over de getallen. Hij wijst er op dat de corporaties voorzichtig moeten zijn met lange-termijn-denken. Onduidelijk is volgens hem wat de beste aanpak op lange termijn is. Ook in verband met de financiën. Peter Buter geeft aan ook blij te zijn met de cijfers, maar dat het niet een statisch iets is. Hij verwacht een enorme ontwikkeling. Daartegenover maakt hij zich ook zorgen over het draagvlak bij de huurder zelf. Het energiegedrag van mensen verschilt namelijk enorm. Als de huurder er niet bewust van is dat 9

het ook met minder energie en daarmee minder financiën prettig en comfortabel wonen is, dan is het water naar de zee dragen. Peter Buter is bang dat het mensen weinig uitmaakt. Peter Buter vertelt dat mensen hem vertellen dat ze wel weten wat ze doen. Wie van de mensen heeft interesse in de app? Het is best een technische aanpak. Peter Buter geeft aan dat huurders die de app gingen installeren, er niet in kwamen en dat de informatie bij de app niet helemaal compleet. Op het moment dat mensen een brief of handleiding niet snappen of te laat krijgen, wordt de interesse minder. Daarvoor zijn ook persoonlijke gesprekken nodig en ambassadeurs waar mensen bij terecht kunnen. Doorstroming bevorderen Jan Besselink kaart ook nog het probleem van doorstroming aan. Want op het moment dat een ouder echtpaar in een zespersoons huis woont en kleiner willen wonen, dan betalen ze er meer voor. Met als gevolg dat de kamers boven gesloten worden en het echtpaar blijft wonen waar ze wonen. Jan Besselink legt de vraag neer bij de woningcorporatie om het verschil in huur kleiner te maken als huurders willen doorstromen. Daarnaast kaart hij ook nog het vraagstuk van leegstand aan, omdat hij vindt dat er niet echt vaart in zit. Nelleke Vedelaar reageert daarop dat ze het daar niet helemaal mee eens is. Er zijn afspraken gemaakt om 300 woningen bij te bouwen en daarnaast is er besloten om nog 150 extra bij te bouwen, met een flexibele schil te gaan werken en ook vastgoed om te zetten naar huisvesting. Daarmee geeft Nelleke Vedelaar aan dat er op korte termijn grote stappen zijn gemaakt met elkaar. Daarnaast is de vrije huursector in Zwolle ook zeer geïnteresseerd. Er zijn afspraken gemaakt voor goedkopere vrije sector huurwoningen, zodat de doorstroom op gang gebracht kan worden.

10

Jullie zijn betrokken geweest bij de conceptprestatieafspraken. Verwachten jullie nu dat er met de nieuwe woningwet nog veel gaat veranderen? Peter Buter geeft aan dat ze nu om meer informatie kunnen vragen bij de corporatie en de gemeente. Zo heeft hij de behoefte om te weten hoeveel mensen in een te grote woning wonen en graag willen verhuizen. Henk Loeters geeft aan dat dit jaar puur een overgangsjaar is, omdat bij de volgende prestatieafspraken ze alle drie gelijkwaardige partijen zijn. Betaalbaarheid op lange termijn Jan Besselink geeft aan dat het betaalbaarheidsrapport er echt goed uit zag, maar vraagt zich af hoe lang de corporaties nog betaalbaarheid kunnen bieden op lange termijn. Alles wordt namelijk duurder, zorg, maar ook de huur. Daarbij vraagt hij zich af of we over een aantal jaar nog wel ontspannen kunnen wonen. De corporatie maakt zich volgens hem ook ongerust over de stijgende prijzen. Godelieve Wijffels reageert daarop door aan te geven dat de huurders eigenlijk behoefte hebben aan een doorkijk op lange termijn met betrekking tot betaalbaarheid en duurzaamheid. Martin Bleijenburg antwoordt dat het straks heel gunstig wordt om in een energiezuinige woning te gaan wonen. De corporaties voeren met z'n drieën al best wel een gematigd huurbeleid, zonder het passend toewijzen. 7. Rondetafel raadsleden Deelnemers: Patty Wolthof – Raadslid PvdA Brammert Geerling – Raadslid SP Mark Oldengarm – Raadslid D66 Harold van Vilsteren - CDA Vorig jaar was energiearmoede een belangrijk vraagstuk en was aangegeven door de raad dat ze daar moeilijk zicht op kregen. Is dat nu met de ontwikkelingen verbeterd? Mark Oldengarm reageert bevestigend en stelt meteen dat wat hij als raadslid met het inzicht gaat doen een tweede is. Brammert Geerling vult aan dat hij niet echt het idee heeft dat er extra inzicht is om maatregelen te ondernemen. Brammert Geerling vertelt dat met de Woningzoeker ook inzicht wordt gegeven om de energielasten mee te nemen in het woonpakket. Er wordt nu aan het totaalpakket van woonlasten gewerkt. Maar waar de raadsleden het meest inzicht in hebben, is de huur. Daar kunnen ze dan ook het meest aan doen, geeft hij aan Harold van Vilsteren geeft aan dat het hem wel is opgevallen dat het heel complex is en dat er bovendien nagedacht moeten worden over energieopslag in verband met salderen en eventueel een verschil in dag- en nachttarief. Patty Wolthof denkt dat de corporaties al wel goed bezig zijn met energie. Het Nibud onderzoek is aangevraagd. Dat geeft meer inzicht in armoede. Dit soort avonden vindt zij daar wel een goede aanvulling op. . Patty Wolthof vult nog aan dat het niet persé beter is voor de huurder als er maatregelen worden genomen op energiegebied in verband met toeslagen en de huursubsidiegrens. Dan is het wel belangrijk dat de totale woonlasten worden meegenomen.

11

Wat kunnen jullie als raad doen aan het beperken van de woonlasten? Woningen verduurzamen zonder het doorberekeningen in de huur, geeft Brammert Geerling aan. Maar dat kan de raad niet vragen van de corporaties. Maar wellicht kan de provincie daarin wel tegemoet komen. En hij vindt de gemeentelasten wel redelijk hoog liggen. Nelleke Vedelaar reageert dat de gemeentelasten niet meer stijgen dan de inflatiestijging. Wat mag je verlangen van de huurders zelf? Brammert Geerling geeft aan dat je van de huurders mag verwachten dat ze naar de eigen energielasten kijken. Daarbij zijn er situaties waar mensen geen invloed op de energielasten hebben, bijvoorbeeld energieonzuinige huurwoningen. Collectieve energiemaatregelen zoals de corporaties uitvoeren, zijn dan belangrijk. Iedereen aan zet? Godelieve Wijffels vraagt of juist iedereen aan zet is? Patty Wolthof reageert daarop door te stellen dat communicatie en voorlichting eerst op orde moet zijn. Onderzoek en enquetes naar behoeften huurders Jaap van Leeuwen geeft aan dat we vaak geneigd zijn om vrij algemeen over energiebeleid te redeneren. Bijvoorbeeld: ‘alles moet naar label B’ of ‘juist nul-op-de-meter’ of ‘mensen moeten meer zelf iets aan hun gedrag doen’. Terwijl het altijd een meersporenbeleid en maatwerk is. Je kunt dus veel beter je aanpak en strategieën variëren en aansluiten op de behoeften en wensen van huurders als je hen er zelf naar vraagt. Uit grootschalige onderzoeken van de Woonbond onder huurders naar energie of woonlasten komen vaak ook allerlei opties voor vervolg naar voren: energiecoaches, focus op bepaalde maatregelpakketten, interesses en wensen. Je kunt huurders daarbij meteen informeren over het te voeren beleid en ze enthousiasmeren voor een aanpak. De Woonbond heeft regelmatig onderzoeken naar dit onderwerp uitgevoerd en respons gehad van tussen de 20% en 30% van alle huurders. Het bereik is dus groot. Daarnaast kun je mensen vragen naar nieuwe instrumenten als: bent u geïnteresseerd in hulp door een budgetcoach (heeft uw veel schulden, moeite met rondkomen?) of in zelfwerkzaamheid vs huurverlaging, etcetera. Inzicht in cijfers en onderzoek brengen knelpunten aan het licht die kunnen worden opgelost. Godelieve Wijffels reageert dat er een grote diversiteit onder de huurders is. Het gaat steeds over bewustwording en kennis over onderwerpen. Je moet daarbij ook kijken op welke manier je iedereen het beste kunt bereiken. De nieuwe Woningwet gaat ook duidelijk veranderingen brengen voor de gemeente. De gemeente mag veel meer informatie vragen aan de corporaties. Ook moet er een meerjarenoverzicht gegeven worden over wat er wordt gedaan aan kwaliteit van de verhuurbaarheid van de woningen, etc. Wat hebben jullie nodig om zicht te houden? Mark Oldengarm vindt dat het al goed geregeld is. Er is al inzicht in cijfers hoe de voorraad is opgebouwd. Dat helpt in het onderling overleg. Dat er een externe partij bij de nieuwe prestatieafspraken komt om dat proces in gang te zetten, vindt hij prima. Brammert Geerling vult nog aan dat hij het goede aan de nieuwe woningwet vindt dat de raad meer middelen heeft om zaken op te vragen. 8. Conclusies en afspraken: Algemene conclusies die vanavond getrokken kunnen worden, zijn de volgende: 12

-

-

Comfortabel, betaalbaar en duurzaam wonen is iets waar Zwolle naar toe wil. Ver vooruitkijken is lastig. Zwolle richt zich eerst op wat men op wat kortere termijn kan doen om zowel woningen te verduurzamen als betaalbaar te houden. Technologische ontwikkelingen zijn moeilijk voorspelbaar. Communicatie wordt als erg belangrijk ervaren. Daarbij dient rekening gehouden te worden met de doelgroep. Huurders meteen betrekken en informeren, wordt van belang geacht. Woonlasten meten is van belang (betaalbaarheidsmonitor). Corporatie SWZ heeft een analyse van de eigen huurvoorraad voor de lange termijn gemaakt (Roadmap energieneutraal). Een voorbeeld voor andere corporaties. Passend toewijzen heeft twee kanten: het geeft de corporaties minder bestedingsruimte, maar het helpt wel bij het betaalbaarheidsvraagstuk.

Afspraken die vanavond gemaakt zijn: - In het najaar laat de gemeente een Nibud onderzoek uitvoeren. - Huurders worden vanaf het begin af aan bij nieuwe afspraken betrokken. Om het proces te faciliteren wordt een externe partij ingehuurd. - Volgend jaar vindt er weer een bijeenkomst plaats. Maarten Visschers (projectleider Stookjerijk): ik ben benieuwd naar volgend jaar. Ga verder zo met het hele proces. Er ligt nu een prachtige kans om met behulp van de nieuwe woningwet gelijkwaardigheid tussen de drie partijen verder op te bouwen.

Alle deelnemers zijn uitgenodigd voor de slotbijeenkomst Stookjerijk2015 op woensdagavond 25 november te Utrecht. Graag aanmelden bij [email protected]

13