Hup MKB Hub succesvolle MKB clusters
Geert-Jan Walda
2
Hoe maak je een cluster tot een succes.
3
Programma • • • • • •
Syntens Innoveren Definitie Instrumenten Proces Ervaringen
•
Ruimte voor vragen
4
Missie Syntens
duurzame groei
innovaties
innovatievermogen
Het versterken van het innovatievermogen van MKBondernemingen, hen aan te zetten tot succesvol innoveren en daarmee zichtbaar een bijdrage te leveren aan duurzame groei.
5
Innovatiesoorten
6
Innovatiegroeimodel
duurzame groei
effecten:
innovaties
kansen:
innovatievermogen
voorwaarden:
Omzet Toegevoegde waarde Netto winst Export Werkgelegenheid Product & Dienst Markt & Marketing Technologie & ICT Organisatie & Proces Strategie Organisatie en processen Cultuur Financiering Vaardigheden Verkrijgen van kennis & technologie Genereren van ideeën Concretiseren van ideeën Vermarkten van nieuwe producten Exploiteren van nieuwe producten
7
Innovatievermogen Strategie
Organisatie & Processen
Cultuur
Hoe kan ik de business van de toekomst plannen?
Hoe kan ik de organisatie en haar processen inrichten voor innovatie?
Hoe kan ik een bedrijf creëren dat gericht is op innovatie?
Verkrijgen van kennis en technologie Hoe verkrijg ik de juiste informatie, kennis en technologie?
Vaardigheden
Financiering
Hoe kan ik het beste uit de mensen halen?
Hoe en waar kan ik financiële middelen verkrijgen en hoe kan ik ze toewijzen?
Genereren van ideeën
Concretiseren van ideeën
Hoe bedenk ik nieuwe ideeën?
Hoe kan ik innovatieve ideeën omzetten in concrete resultaten?
Vermarkten van nieuwe producten Hoe kan ik nieuwe klanten vinden en markten openbreken?
Exploiteren van nieuwe producten Hoe kan ik de maximale winst uit de innovatie halen?
8
Syntens dienstverlening
9
Wat zijn clusters •
Samenwerkingsverbanden – – – –
•
Commerciële en organisatorische activiteiten Zelfstandige bedrijven, kennisinstellingen e.d. Structurele afspraken Gezamenlijke doelstellingen en strategieën
Twee typen – Kenniscluster – Businesscluster – In oriënterend onderzoek derde type: Innovatiecluster
10
Definitie Een samenwerkingsverband van zelfstandige bedrijven met andere bedrijven of kennisinstellingen met als gezamenlijk doel het ontwikkelen van nieuwe producten, diensten, processen of markten, of het ontwikkelen of delen van kennis.
11
Kennisclusters • • •
•
• •
samenwerkingsverbanden van ondernemers met een of meer kennisinstellingen gericht op het ontwikkelen en/of delen van kennis kennisclusters: – grote kennisnetwerken tussen alle actoren in een bepaalde regio of in een bepaalde markt – Technologiesector (Food Valley of Health Valley) – kleine, besloten kennisnetwerken waarin ondernemers samenwerken aan kennisoverdracht platform voor ontmoeting – buiten de hectiek van alle dag – binnen de context van de eigen bedrijfsvoering, -markt of technologie. moet gericht zijn op versterking van het innovatievermogen van de spelers en de dynamiek in de sector of in de keten moet toenemen. Voorbereiding op businesscluster
12
Businessclusters - samenwerkingsverbanden tussen twee of meer ondernemers - investeren in een gezamenlijke innovatie - nieuw product - nieuwe dienst - ontwikkelen of toepassen van nieuwe technologie - samen veroveren van nieuwe markten.
13
Proces
initiatief
plan
realisatie
fase
fase
fase
Verkennen: • •
partners zoeken Laten bedenken wat ze aan elkaar hebben en met elkaar willen
doel: intentie
Tot stand brengen: •
•
De partners werken uit hoe ze met elkaar gaan samenwerken De partners gaan budgetteren
doel: samenwerkingsplan
Uitvoeren: business cluster: • Innovatietraject kenniscluster: • Bijeenkomsten • Onderzoek e.d. doel: BC nieuwe omzet/winst KC kennisdynamiek
14
Proces clusteren en positie Cluster Radar Inbreng Syntens:
Herkennen clusterkans
Acquisitie clusterdeelnemers
Managen verwachtingen clusterdeelnemers
Versterken gezondheid cluster
Resultaat:
Toekenning uren
Intentie (verklaring)
Projectplan Samenwerkingsovereenkomst
(Controle)beeld clustergezondheid en verbeteracties
Werkwijze:
Tools:
Initiatieffase Basisvragen Clusters
Planfase
Realisatiefase
Cluster Radar
15
Rollen en taken clustermanager
initiatiefase
groeifase
Intensiteit van het advies
opdrachtgever ideegenerator
volwassenheidsfase
deelnemer trekker
penvoerder
projectleider
coördinator makelaar
advocaat van de duivel facilitator vertrouwenspersoon
scheidsrechter coach tijd
16
Basisvragen •
• •
•
doorlichten op de doelen die zij nastreven als ze mee willen doen aan de samenwerking. intenties boven water te krijgen en te toetsen. gaan in op de inhoud van de samenwerking: – Wat is úw doel om samen te werken? – Wat brengt u zelf in? – Wat brengt ieder ander in? – Welke inbreng mist u? – Wie zou het best ‘trekker’ kunnen zijn? – Hoe ziet het cluster er over een jaar uit? – Op welke manier gaat u kennis uitwisselen? – Welke samenwerkingsvorm wilt u bereiken? – Welke risico’s ziet u en… – hoe denkt u deze te ondervangen? inzicht in elkaars beweegredenen
17
Instrumenten • • •
Basisvragen Clusterradar Clustermanager
18
Tool voor interventies
Escalaties Escalatietrap Gasl
Zichtbaar maken van Potentiële Conflictkiemen
19
Clusterradar Kritieke succesfactoren van clusters • Individuele visies • Anoniem • Analyse • Afstemming • Interventie •
De Cluster Radar legt sterke kanten en risico’s van uw samenwerking bloot. Bewustwording
•
Middel te discussieren met partners over de resultaten van de Cluster Radar. Hechter en doelgerichter
•
Leidt tot vervolgacties op vanuit de Cluster Radar. Concrete verbeteracties i.s.m. TU/E: prof. dr. A.P. de Man, drs. M.H. de Rochemont,
TU/E Martien Haverkamp – UT: Jos Helming
20
Clusterradar
21
Clusterradar •
Ook wordt voor elke KSF getoond hoeveel verschil er zit tussen de meningen van de verschillende partijen. Een groot verschil wijst er op dat de partijen heel anders tegen de zaak aankijken. Dit kan stribbelingen veroorzaken. Daarom kan de adviseur ook nu weer beslissen eens door te praten over die KSF.
Voor elke Kritieke Succes Factor (KSF) wordt de score berekend. Een hoge score op alle KSF geeft aan dat de kans op een succesvolle samenwerking groot is. Een KSF waarop lager gescoord wordt, kan duiden op een risico. De adviseur kan dan beslissen om die KSF nader in de groep te bespreken
22
Syntens Clusters (2007 – 2009) Soort cluster: • Businessclusters: 451 • Kennisclusters: 264 Aantallen deelnemers: • minder dan 3 deelnemers: 266 clusters • 3 t/m 9 deelnemers: 317 clusters • Meer dan 10 deelnemers: 130 clusters Sectoren: • Meeste clusters in de sector industrie (199), • de minste clusters in de sectoren logistiek en groothandel (59) Aantal in geschakelde kennisleveranciers: • Één bij 86 clusters • Twee of meer bij 50 clusters
23
3 Niveau’s in complexiteit
Samenwerking beperkt aantal bedrijven (eigen regie, business & kennisclusters)
Clusteractiviteiten binnen progamma’s van IPC, RAAK, TNO, IP, (dienstverlenend aan anderen, geen regie) Clusters (regionaal) i.s.m. kennisinstellingen & (Groot)bedrijven in de rol van clustermanager (gezamenlijke regievoering)
24
Inhoudelijk Logistiek Bollen & sierteelteelt, automatiseriing pallets verplaatsing, inpakprocessen, ICT marktplaats medewerkers, mastenbouw, sneldetectie spoelwater, hergebruik materialen, lean manufactoring jachtbouw, verfdrukafwerking, import groothandel, samenwerken architectenbureau’s, gebouwen energiescanner, energie neutraal bouwen, agro toerisme, ketensamenwerking modebranche prototype gaschromatografie, machinaal stralen, energie uit huiselijk afval, matrijsen, zorgconcepten, tomatenkwekers, installateurs
25
Profiel en competenties Vaardigheden •Diplomaat,grensoverschrijdend denken, motivator, verbinder
Kwaliteiten •Relatiebouwer, netwerker, luisteraar, story teller, empatisch
Kennis •Bekend (autoriteit) op onderwerp, key stakeholders clusterproces bronnen relevant voor clusterproces
Attributen •Betrouwbaar, mediator, doorzettingsvermogen, stickability
26
Zo sterk als de zwakte schakel
27
Interactie in samenwerking
Twee partijen
Drie partijen
Vier partijen
28
Samenwerken met een spook aan tafel
0%
Bron: Berenschot Andere bedrijven
Universiteit/Kennisinstituut
Klant
Leveranciers
Inkoop
Marketing Communicatie
Service
Productie
Afdeling R&D
percentage
29
Partij betrokken bij productontw ikkeling
100%
80%
60% altijd
vaak
40% soms
nooit
20%
1
30
Drempels voor “collectieve samenwerking” Te complex om te organiseren en operationeel te houden Angst om controle te verliezen Geen duidelijke trekker Beperkte interne samenwerking Niet bereid om kennis te delen Andere werkzaamheden binnen het bedrijf hebeen een hogere prioriteit Niet duidelijk wat de opbrengsten zijn of de markt bestaat nog niet
79% 68% 58% 53% 53% 42% 26%
31
Samenwerken bij innovatie werkt omdat: – De kans op toeval significant verhoogd wordt – Er steeds meer spelers het complexere spel weten te spelen – Er goede referentie voorbeelden zijn waar je van kunt leren
32
Gesloten voor Innovatie – De slimme mensen op ons terrein werken voor ons. – Om van R&D te kunnen profiteren, moeten we zelf ontdekken, ontwikkelen en produceren. – Als we het zelf ontdekken, zijn we de eerste op de markt. – Wie als eerste een innovatie vercommercialiseert, is winnaar. – Wie de meeste en beste ideeë ideeën heeft, wint. – We moeten ons intellectueel eigendom beschermen, zodat andere bedrijven onze ideeë ideeën niet kunnen gebruiken.
33
Open voor Innovatie – Niet alle slimme mensen werken voor ons; we moeten manieren vinden deze mensen af te tappen. – R&D van andere bedrijven kan significante toegevoegde waarde opleveren. Eigen R&D is nodig om een deel van deze waarde naar ons toe te halen. – Onderzoek hoeft niet van ons te zijn om ervan te kunnen profiteren. – Een goed businessmodel is belangrijker dan eerste op de markt zijn. – Wie het beste interne en externe ideeë ideeën gebruikt, wint. – We kunnen profiteren van het gebruik van ons intellectueel eigendom en we moeten dat van anderen gebruiken als dat past binnen ons businessmodel.
34
Coöperatieve samenwerking – Partijen accepteren dat geen van de bedrijven een samenwerkingsverband kan opleggen aan de ander – Bedrijven hebben de noodzakelijke factoren en faciliteiten in zich om een relatie te kunnen beïnvloeden – Bedrijven erkennen de importantie van de rol en invloed van de ander op de relatie ten einde maximale voordelen te halen voor beide ondernemingen – Beide bedrijven erkennen de noodzaak voor gezamenlijke verantwoordelijkheid indien een wederzijds voordelige relatie succesvol te dient te worden ontwikkeld
35
Innovatieclusters •
Samenwerking tussen: – Overheid – Kennisinstelling – MKB
•
Meer dan 15 deelnemers
36
Meer info •
Algemeen: www. Syntens.nl 088-444 0 444
•
M.b.t. IPC ‘s Gert Van Staalduinen 088 - 444 0 06 - 22 19 70 11
[email protected]
•
M.b.t. Clusterwerkwijze en clusterradar Geert-Jan Walda 088 - 444 0 100 06 - 33 31 63 90
[email protected]
