HUMAN CAPITAL, KAPITAAL VAN DE TOEKOMST?
Bedrijfskunde voor HR – 14 maart 2016 Drs. ing. Sander Oude Luttikhuis
INTRODUCTIE Drs ing. Sander Oude Luttikhuis Mobiel: +31 6 10 89 25 11 Partner bij Capax Capital Partners B.V. Profiel • Sparring partner voor directies en raden van bestuur op het vlak van economic value added analyses, project financieringen, structureren en aantrekken van bancair krediet en risicodragend kapitaal. Opleiding • Business Valuation, Rotterdam School of Management • Business administration, Erasmus University Rotterdam Recente projecten • Verkoop van Overmeer Transport Group aan NPRC • Waardebepaling van Diagram Research en begeleiden onderhandelingen met UMC St Radboud • Banken en investeerders aantrekken voor zorgvastgoed • Overname financiering arrangeren voor waste recycler in Engeland • Herfinancieren projectrisico’s voor verschillende ondernemingen Overzicht enkele huidige projecten • Herfinanciering ziekenhuizen • Banken en investeerders aantrekken voor lease van medische apparatuur en factoring van vorderingen • Structureren van ouderenzorgvastgoed als beleggingsproduct Overige • Sinds 2007 als senior lecturer Corporate Finance verbonden aan Nyenrode Business Universiteit
CAPAX CAPITAL PARTNERS Over Capax Capital Partners Capax Capital Partners biedt investeerders inzicht in de markt van middelgrote bedrijven in Noordwest Europa met het oog op investeringsmogelijkheden. Capax Capital Partners is hierbij een vooruitstrevende aanbieder, coördinator en adviseur van privaat en project gerelateerd eigen vermogen en vreemd vermogen. Hoofdzakelijk richt Capax Capital Partners zich op situaties waarbij behoefte is aan gestructureerde en innovatieve financiering. Capax Capital Partners opereert in een internationale context waarbij haar focus voornamelijk ligt op het vormgeven en uitvoeren van portfolio strategieën. Sectoren - Zorg - Logistiek / Shipping - Publiek - Productie - Energie Focus op Noord-West Europa - Risicodragend Kapitaal - Vreemd Vermogen - Alternatieve Financiering
>WAAR MOET DE NIEUWE FABRIEK WORDEN GEBOUWD? >>WELKE M&A TARGET KAN DE BENODIGDE COMPETENTIES & VAARDIGHEDEN TOEVOEGEN? >>>HOEVEEL LAGER IS ONS OVERHEIDSBUDGET VOLGEND JAAR?
Thema’s waar HRM vandaag de dag ook mee te maken heeft (?)
Samenvoeging schippers creëert grootste binnenvaartvervoerder | Het Financieele Dagblad
VOORAF…..
07/02/2014 16:18
Samenvoeging schippers creëert grootste binnenvaartvervoerder Alexander Weissink Friday 07 February 2014, 15:00 update: Friday 07 February 2014, 15:05
Binnenvaart ANP
De coöperatie van binnenvaartschippers NPRC neemt het kleinere Overmeer Transport Group over. Met de bundeling van krachten ontstaat de grootste binnenvaartvervoerder van Nederland. Dat maakten de twee bedrijven vandaag bekend. Risicospreiding in een vechtmarkt Door de samenvoeging zullen de binnenvaartschippers beter in staat zijn hun risico’s te spreiden. De sector kampt al jaren met dalende tarieven door een overcapaciteit en een gebrek aan lading. Door deze vechtmarkt worden schippers makkelijk tegen elkaar uitgespeeld. Pleidooi voor samenwerking Minister voor Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz riep onlangs op tot meer samenwerking in de binnenvaart. De overheid en Havenbedrijf Rotterdam http://fd.nl/ondernemen/848081-1402/samenvoeging-schippers-creert-grootste-binnenvaartvervoerder?print=true
Page 1 of 2
HRM EN FINANCE Agenda • • • • • • •
De levenscyclus van de onderneming Menselijk kapitaal & Economische waarde De hoofdactiviteiten van een onderneming Het belang van Free Cash Flow De onderneming en haar financiers Sturen op Economic Value Added (EVA) Sturen op financiële ratio’s
DE LEVENSCYCLUS VAN EEN ONDERNEMING
LEVENSCYCLUS
LEVENSCYCLUS (2)
LEVENSCYCLUS (3) HRM’s toegevoegde waarde:
Company needs
Status
Stage
Infant
Pioneer
Rational
Established
Wilderness
Dying
LEVENSCYCLUS (4) Wat is het belangrijkste element in jullie dagelijkse praktijk?
Ieder element komt aan bod in de life stages! Per life stage is het accent per element verschillend!
Focus vandaag
LEVENSCYCLUS VAN EEN ONDERNEMING Om mee te nemen: • Onderneming doorloopt verschillende stadia gedurende haar leven • Onderneming heeft in ieder stadium te maken met belangrijke strategische en tactische vraagstukken: – zelf doen of uitbesteden, financieren met eigen of vreemd vermogen, internationaliseren, groeien door het doen van overnames of bepaalde bedrijfsonderdelen afstoten en specialiseren etc. etc. • Wij zeggen gemakshalve dat de onderneming met deze vraagstukken wordt geconfronteerd, het zijn natuurlijk de mensen binnen de organisatie die hier feitelijk invulling aan geven. • Het succes van ondernemingen is daarmee te herleiden naar de mensen die onderdeel uitmaken van de onderneming. • Juist het rekruteren, opleiden, behouden, zorgen voor de juiste mix van goede mensen ligt primair bij HRM en daarmee is HRM van groot belang bij het realiseren van economische waarde!
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE Menselijk kapitaal…. Economische waarde…..
Wat is dat?
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE Menselijk kapitaal “…is de voorraad van competenties, kennis, sociale en persoonlijke vaardigheden, waaronder ook creativiteit, die wordt belichaamd in de mogelijkheid voor de mens om in een economie arbeid te verrichten, opdat er economische waarde kan worden geproduceerd…..” – Wikipedia – Economische Waarde De verwachte free cashflows (vrije geldstromen), het tijdstip van de verwachte geldstromen en het risico verbonden aan deze geldstromen.
“... alles van waarde is weerloos, wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk... “ – Lucebert –
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE Dan nog dit… • Waarde is altijd subjectief (koper en verkoper) • Waarde is afhankelijk van positie en situatie (water of diamanten in de woestijn) • Waarde is geen prijs (prijs komt tot stand door een proces van onderhandelen)
Mensen en ondernemingen handelen om uiteindelijk in een betere positie en situatie terecht te komen. Dit is de kern van het proces om waarde te kunnen creëren.
MENSELIJK KAPITAAL EN ECONOMISCHE WAARDE Om mee te nemen…. • Het doel van ondernemingen is economische waarde creëren, immers hierdoor kan ze haar voortbestaan zekerstellen • Economische waarde bestaat uit toekomstige vrije geldstromen (free cash flow) • De materialisatie van deze geldstromen vindt plaats door het aanwenden van en juist toewijzen van menselijk kapitaal • Je zou kunnen stellen dat de economische waarde van een mens de contante waarde is van de toekomstige vrije geldstromen die deze mens weet te genereren
OFTEWEL: FIRST RULE OF BUSINESS, PROTECT YOUR INVESTMENT! ETIQUETTE OF THE BANKER, 1775
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN DE ONDERNEMING
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING Cash flow uit de operatie (NOPLAT) versus de kapitaallasten Market
Capital market
Products Services
FINANCIAL STATEMENTS
Equity Debt
Opera-ons
Investment
Financing
NOPLAT
Investering
“Rente”
Sales & Cogs & Sga
Assets
Debt & Equity
Profit & Loss
Balance sheet
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING Wat zeggen de drie hoofdactiviteiten? • De onderneming bestaat uit relaties / contracten: • relaties met klanten, leveranciers, overheid en interactie met concurrenten • relaties met financiers bestaande uit banken, soms externe investeerders en soms aandeelhouders (bij beursgenoteerde ondernemingen) • Het doel van de operatie is voldoende Free Cash Flow genereren, waarom? • Het doel van investeren is een juiste allocatie van kapitaal • Het doel van financieren is de juiste financiers aantrekken voor de verschillende activa van de onderneming tegen zo gunstig mogelijke vermogenskosten
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING Om mee te nemen… • De levenscyclus van een onderneming kent verschillende stadia waarin de drie hoofdactiviteiten telkens terugkeren • HRM is erg belangrijk bij de drie hoofdactiviteiten. Loopt integraal door de hoofdactiviteiten heen. Waarom?
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW Economische waarde wordt gecreëerd door? • Het vermogen van de onderneming (assets) om Free Cash Flow te generen Hoe bepaal je de Free Cash Flow in een organisatie? • Winst en verliesrekening (operatie) vormt hiervoor de basis
HET BELANG VAN FREE CASH FLOW Om mee te nemen…. • Free cash flow representeert koopkracht • Toekomstige free cash flow is economische waarde • Free cash flow wordt gedreven door omzet, kosten, disconteringsvoet, belastingdruk • Binnen de bedrijfskosten zijn personeelskosten een belangrijke waardedrijver
DE ONDERNEMING EN HAAR FINANCIERS
DE ONDERNEMING EN HAAR FINANCIERS • Financiers verwachten een rendement (dit komt uit de free cash flow) • Vreemd vermogen > Banken > interest en aflossing • Eigen vermogen > Investeerders / aandeelhouders > dividend en koerswinst / opbrengst door verkoop van aandelen • Het eerste waar een financier naar kijkt is het management team / board of directors en de teams in de organisatie; dit is de kern van de onderneming, waarom?
Liever een slechte tent en een goede “vent” dan een goede tent en een slechte “vent”!
STUREN OP ECONOMIC VALUE ADDED
DE HOOFDACTIVITEITEN VAN EEN ONDERNEMING Cash flow uit de operatie (NOPLAT) versus de kapitaallasten Market
Capital market
Products Services
Debt
Opera-ons EVA
FINANCIAL STATEMENTS
=
Equity
Investment
Financing
NOPLAT - ( Invest. x ) rente
Sales & Cogs & Sga Profit & Loss
Assets
Debt & Equity
Balance sheet
STUREN OP EVA Economic Value Added • “Traditionele financiële performance indicatoren verwarren boekhoudkundige tekortkomingen met de onderliggende waarde drijvers van een onderneming” • “De accountant meet de gerealiseerde winst, terwijl een economist kijkt naar wat verdiend had kunnen worden”
STUREN OP EVA Economic Value Added in de notendop • Decentraliseert eigenaarschap en verantwoordelijkheid • Ontwikkelt een sterke “bedrijfstaal” • Zorg dat iedereen dezelfde taal spreekt • Voert economische discipline door op elk organisatie niveau • Acteer als eigenaar • Institutionaliseert een hoge performance cultuur
STUREN OP EVA Economic Value Added in de notendop (2) • Meet “winst” (EVA) nadat het verwachte rendement voor aandeelhouders erop in mindering is gebracht; ook wel capital charge (IC t-1 X WACC) genoemd • “Duurzame verbeteringen in EVA staat gelijk aan het verhogen van aandeelhouderswaarde” • “Overschakelen van het managen van winst naar het managen van waarde” • EVA is een “management systeem”, niet zomaar een getal
STUREN OP EVA EVA is een geïntegreerd performance, meet, management en beloningssysteem • Planning (het maken van projecties, kapitaalallocatie) • Portfolio management • Strategische en tactische besluitvorming
STUREN OP EVA Verhogen van EVA: • Verbeter rendement op bestaande investeringen Prijzen, marges, kosten, volume • Verbeter de winstgevendheid Meer verkopen, nieuwe producten, nieuwe markten • Oogst slecht presterende bedrijfsonderdelen Rationaliseren, afstoten, reorganiseren, liquideren • Optimaliseer de vermogenskosten (WACC)
STUREN OP EVA, DAAROM! Case Study While Enron is evidently in a class of its own when it comes to bad investments, the case study does demonstrate what kind of predictors can be unveiled by EVA. There will always be companies who play fast and loose with their accounting to reach targets and put out a promising report. Some might, for instance, sell valuable assets to boost profits for a fiscal year, all the while hurting their economic outlook. In the graph on the left, you can see what such tricks would do to a company’s EPS (Earnings Per Share) versus their EVA. While the earnings rose, the EVA clearly sank.
STUREN OP FINANCIËLE RATIO’S
RATIO’S: HET VERHAAL ACHTER DE CIJFERS Financiële overzichten produceren data. Met ratio’s creëer je informatie! Ra-o Quiz Omzet Inkoopkosten (% vd omzet) Personeelslasten (% vd omzet) Personeelslasten als percentage van de inkoopkosten van de omzet Omzet per medewerker Inkoopkosten per medewerker
A B C D 100% 100% 100% 100% 64% - 71% 82% 16% 16% 18% 11% 25% - 26% 14% 240,186 460,541 515,625 579,809 154,874 - 367,188 474,079
Quiz: Iedere kolom (A, B, C of D) representeert een van onderstaande bedrijven. Wijs ieder bedrijf toe aan de juiste kolom. Caterpillar, Heineken, Randstad en ING
RATIO’S: HET VERHAAL ACHTER DE CIJFERS (2) Antwoord:
WRAP-UP (1) 1. Ondernemingen en organisaties hebben drie functies: • Operationeel > voortbrengen diensten en producten • Investeren > in kapitaalgoederen en werkkapitaal uit hoofde van operationele bedrijfsvoering • Financieren > van kapitaalgoederen en werkkapitaal 2. Ondernemingen en organisaties doorlopen verschillende fasen. Elke fase heeft haar vereiste competenties en vaardigheden nodig > allocatie van menselijk kapitaal. 3. Zonder menselijk kapitaal geen economische waarde creatie (EVA). 4.
EVA > Noplat – (Investeringen – Rente)
5. Winst representeert geen koopkracht. Free cash flow en EVA wel!
WRAP-UP (2) 6. EVA is een management systeem en kan worden gekoppeld aan performance management. 7. Ondernemingen en organisaties hebben te maken met verstrekkers van kapitaal (eigen vermogen en vreemd vermogen). 8. De “financiële” gezondheid van een onderneming kan men afleiden uit ratio’s 9. De belangrijkste ratio’s zijn: i. ROIC (return on invested capital) ii. DSCR (Debt service cover ratio > capaciteit van de geldstroom om interest en aflossing te voldoen)
GOEDE ZAKEN EN BEDANKT!
[email protected] 0031 6 10 89 25 11
