HOUT CONSTRUCTIE- EN PLANNINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO DERDE LEERJAAR

HOUT CONSTRUCTIE- EN PLANNINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO DERDE LEERJAAR LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP – BRUSSEL D/2007/0279/025 september 2007 ISBN: 978-90-6858-746-3

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

Inhoud Plaats van dit leerplan in de lessentabel .........................................................................5 1

Uitgangspunten.....................................................................................................7

1.1 1.2

Relatie met de geïntegreerde proef .................................................................................................7 Relatie met de stage..........................................................................................................................8

2

Studierichtingsprofiel ...........................................................................................9

2.1 2.2 2.3

Instroom .............................................................................................................................................9 Profiel van de studierichting............................................................................................................9 Uitstroom ...........................................................................................................................................9

3

Verticale leerlijn...................................................................................................10

3.1 3.2 3.3

Logisch curriculum tso studiegebieden hout ..............................................................................10 Beginsituatie....................................................................................................................................10 Hoofddoelstellingen........................................................................................................................11

4

Horizontale samenhang......................................................................................12

4.1 4.2

Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting ..........................................................................12 Horizontale samenhang met aanverwante studierichtingen ......................................................12

5

Open en geïntegreerd .........................................................................................13

5.1 5.2

Een open leerplan ...........................................................................................................................13 Een geïntegreerd leerplan ..............................................................................................................13

6

Leerplandoelstellingen en leerinhouden...........................................................14

6.1 6.2

Begrippenkader ...............................................................................................................................14 Leerinhouden en doelstellingen ....................................................................................................15

7

Algemene pedagogisch-didactische wenken ...................................................42

7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Geïntegreerde aanpak ....................................................................................................................42 Werkvormen.....................................................................................................................................43 Pedagogisch-didactische wenken.................................................................................................43 ICT.....................................................................................................................................................44 Welzijn op het werk en VCA ...........................................................................................................44

8

Evaluatie ..............................................................................................................45

8.1 8.2 8.3

Procesevaluatie ...............................................................................................................................45 Productevaluatie .............................................................................................................................46 Evalueren van attitudes..................................................................................................................46

9

Minimale materiële vereisten .............................................................................48

9.1 9.2 9.3

Veiligheidsvoorzieningen...............................................................................................................48 Vaklokalen........................................................................................................................................49 Kleedruimte met wasgelegenheid .................................................................................................49

3de graad tso – 3de leerjaar Hout constructie- en planningstechnieken

3 D/2007/0279/025

9.4 9.5 9.6 9.7

Tekengerei en handgereedschappen............................................................................................49 Ingerichte werkplaats en machinezaal..........................................................................................50 Ingericht gereedschappenmagazijn ..............................................................................................50 Minimale materiële vereisten voor automatisatie ........................................................................50

10

Nuttige adressen .................................................................................................52

11

Bibliografie ..........................................................................................................55

4 D/2007/0279/025


Plaats van dit leerplan in de lessentabel

Studierichting

Hout constructie- en planningstechnieken

Pedagogische vakbenaming

Hout constructie- en planningstechnieken

Administratieve vakbenaming

TV Hout/Meubelmakerij/Schrijnwerkerij + TV Elektromechanica/Mechanica

Specifiek gedeelte

Complementaire gedeelte


Minimum 22 uur waarvan -

bij voorkeur alle uren als TV (zie uitgangspunten 1 en 1.2 - indien toch uren als PV worden ingericht: maximum 8 uur)

-

minimum 1 uur TV Elektromechanica/Mechanica

-

minimum 2 uur stage

Maximum 6 uur: aanbeveling om het complementair gedeelte volledig voor te behouden voor de cluster Hout constructie- en planningstechnieken

5 D/2007/0279/025

1

Uitgangspunten

•

Vernieuwde visie op tso die moet leiden naar een duidelijke profilering van de studierichting in het 3de leerjaar van de 3de graad.

•

Aangezien alle doelstellingen aansluiten binnen een theoretisch-technisch kader geven we de voorkeur aan een volledige invulling van TV, voor een 3de leerjaar 3de graad tso Hout constructie- en planningstechnieken. De vaardigheden sluiten vooral aan bij leidinggevende taken. Dit kan onder meer inhouden: uittekenen van realisaties (via CAD), processtudie opmaken, kostprijsberekening uitvoeren, CNC-machines programmatisch voorbereiden (via CAM), werkverslag maken, rapporteren, uitvoeringsdetails bestuderen, meehelpen organiseren …

•

Het accent ligt op de specialisatie, realiteitsnabij leren onder andere via stage en het creëren van tewerkstellingskansen met doorgroeimogelijkheden.

•

Communiceren maakt een belangrijk deel uit van de opleiding. Hierdoor ontstaat ruimte om algemene vakken te integreren of te betrekken bij uitvoeringssituaties.

•

Het profiel van de afgestudeerde moet kaderen binnen een voorbereidende, begeleidende en verantwoordelijke functie tijdens het productieproces van een bedrijf.

•

Actualisering: nieuwe materialen, technieken en technologieën, nieuwe normen en voorschriften, nieuwe inzichten.

•

Door de wijze van formuleren dienen de leerplandoelstellingen, in combinatie met de hoofddoelstellingen en de leerinhouden, het verwachte beheersingsniveau aan te geven. Complexe en moeilijk hanteerbare taxonomieën worden vermeden.

•

De verticale samenhang met het leerplan van de derde graad Houttechnieken.

•

In de leerplandoelstellingen en leerinhouden zijn theoretisch-technische elementen geïntegreerd.

•

Onder het begrippenkader (6.1) is duidelijk de afbakening van de begrippen ‘Hout constructietechnieken‘, ‘Hout planningstechnieken’, ‘Totaalopdracht’, ‘Zelfstandig’, ‘Geïntegreerde leerplandoelstellingen’, ‘Uitbreiding’, ‘Werkpost’ en ‘Vorm geven’ geschetst.

•

De optie van het VVKSO om het minimum lestijdenpakket van de basisvorming en het specifiek gedeelte op 30 uur te houden, zodat de school een complementaire keuze kan maken voor een maximum van 6 uur.

•

We bevelen aan om het complementair gedeelte volledig voor te behouden aan de cluster Hout constructie- en planningstechnieken.

•

Openingen creëren om de algemene vakken beter af te stemmen op het profiel van de studierichting.

•

De hoofdstukken 1, 2, 10 en 11 geven de bronnen weer waarop het leerplan is gebaseerd.

•

De hoofdstukken 3 tot en met 9 dienen als wegwijzer voor de leraar waar de te bereiken doelstellingen en de visie van het leerplan omschreven zijn.

1.1

Relatie met de geïntegreerde proef

De leerplandoelstellingen en leerinhouden (6.2) vormen de basis van geïntegreerde projecten (proeven). De meerwaarden bij de geïntegreerde proef, worden gevormd door de betrokkenheid van de interne en externe juryleden, en de integratie van algemene vakken. Wij opteren dat de leerlingen maximale mogelijkheden krijgen binnen de geïntegreerde proef. Het stimuleren van eigen talenten en interesses bij het implementeren van de geïntegreerde proef is van primordiaal belang. De concretisering van de geïntegreerde proef is vastgelegd in de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 ‘Evaluatie en bekrachtiging van de studies’, het algemene kader van de geïntegreerde proef (28 mei 2002) van het VVKSO (Zie www.vvkso.be, onder ‘Onderwijspraktijk’, ‘Geïntegreerde proef’ aanklikken) en het vademecum in verband met de geïntegreerde proef specifieke invulling ‘Studiegebied hout’.


7 D/2007/0279/025

1.2

Relatie met de stage

Eveneens zijn de leerplandoelstellingen en de leerinhouden (6.2) realiseerbaar op de stageplaats. Ervaring op de werkvloer vormt een belangrijke component. Een goede keuze van de stageplaats zorgt voor een nauwe aansluiting bij de opleiding. Voor een 3de leerjaar 3de graad tso Hout constructie- en planningstechnieken geven we de voorkeur aan stages die aansluiten binnen een theoretisch-technisch en technisch-praktisch kader. Dit kan onder meer inhouden: CAD/CAM/CNC-voorbereidingen treffen, bijwonen van een werkvergadering, stage in een technisch bureel, metingen uitvoeren tijdens het productieproces, planning opvolgen, organisatorische aspecten … De vigerende reglementering is terug te vinden, bij het departement Onderwijs, door te surfen naar http://edulex.vlaanderen.be/ en achtereenvolgens te klikken op ‘rubriek omzendbrieven’, ‘Secundair onderwijs’ en ‘Stages’. En bij het VVKSO, in de Mededelingen van het VVKSO: M-VVKSO-2003-104. De afdeling TSO/BSO van de VLOR heeft een advies betreffende de leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs uitgebracht. Deze informatie is te verkrijgen via: http://www.vlor.be/ en te klikken op ‘Adviezen’, vervolgens op ‘Archief’. U vindt het ‘Advies leerlingenstages in het voltijds tso en bso’ onder ‘Raad Secundair Onderwijs’, vervolgens ‘Klik hier voor het volledig advies’.

8 D/2007/0279/025


2

Studierichtingsprofiel

2.1

Instroom

De logische instroom voor deze studierichting is de derde graad Houttechnieken. Van leerlingen die instromen uit andere studierichtingen zijn technisch inzicht en coördinerende aanleg vereist.

2.2

Profiel van de studierichting

De jongere leert houtconstructie- en planningstechnieken ontleden en verwezenlijken.Hij leert het productieproces voorbereiden (situatieschetsen, CAD/CAM/CNC …). Hij lijnt het realisatieproces uit met behulp van planningstechnieken die gebruikt worden in bedrijven. Hij wordt geconfronteerd met bedrijfseconomische en bedrijfstechnische facetten (kostprijsberekening, arbeidsstudie, rendement, ondernemerschap, bedrijfsstructuur, bedrijfsorganisatie, productiemethoden …). Observatie- en uitvoeringsstages in een studie- of planningsbureel in een bedrijf, vormen een belangrijk aspect. Hij leert werksituaties veilig organiseren. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, leert hij uit zijn bevindingen en stuurt hij bij. De algemene vakken kunnen gelinkt zijn met bepaalde specifieke doelstellingen. Het derde leerjaar van de derde graad Hout constructie- en planningstechnieken is voornamelijk georiënteerd op structureel, inzichtelijk en procesmatig ondernemen. De beroepsgerichte context situeert zich om zelfstandig, productiegerichte competenties (kennis, inzichten, vaardigheden, attituden) te verwerven.

2.3

Uitstroom

Na het beëindigen van het derde leerjaar van de derde graad Hout constructie- en planningstechnieken kan hij terecht als polyvalent werkvoorbereider, als tekenaar, als planningstechnicus (procesontwikkeling, meetstaten opmaken, voor- en nacalculaties berekenen en productopvolging) in een technisch bureau, als ploegbaas of een technisch commerciële functie in een houtverwerkings- of toeleveringsbedrijf. Indien hij in het bezit is van het attest bedrijfsbeheer, behoort zelfstandige tot de mogelijkheden. Bacheloropleidingen behoren ook tot de mogelijkheden zoals: initiële opleiding tot leraar secundair onderwijsgroep 1 optie hout-bouw (Studiegebied onderwijs), opleiding hout (Studiegebied industriële wetenschappen en technologie), opleiding architectassistent of opleiding interieurvormgeving (Studiegebied architectuur)…


9 D/2007/0279/025

3

Verticale leerlijn

3.1

Logisch curriculum tso studiegebieden hout

tso

3de graad de

3

Hout constructie- en planningstechnieken leerjaar

3de graad 1ste en 2de

Houttechnieken

leerjaar 2de graad 1ste en 2de

Houttechnieken

leerjaar

3.2

Beginsituatie

In het 1ste en 2de leerjaar van de 3de graad Houttechnieken hebben de leerlingen zelfstandig en binnen een omschreven opdracht, de volgende competenties ontwikkeld: •

De werkomgeving veilig organiseren volgens een planmatig proces.

•

De elementen van een uitvoering (project …) planmatig analyseren.

•

Een uitvoering planmatig voorbereiden (tekenen, keuzes maken, werkmethode …).

•

Fragmentarisch de materialen, de details, de constructies …van een studieobject onderzoeken.

•

Een planmatige uitvoering (opdracht, project …) oordeelkundig realiseren.

•

Kwaliteitscontrole en zelfevaluatie toepassen, de vaststellingen bijsturen.

10 D/2007/0279/025


3.3

Hoofddoelstellingen

Het studierichtingsprofiel werd vertaald in acht hoofddoelstellingen die verfijnd worden in leerplandoelstellingen en leerinhouden. Deze worden zelfstandig bereikt. (Zie hoofdstuk 6) 3.3.1

De werkomgeving, binnen de totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken, veilig organiseren. (Doelstelling 1)

3.3.2

De totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken analyseren. (Vanaf doelstelling 2)

3.3.3

Zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van de totaalopdracht en de latere tewerkstelling. (Vanaf doelstelling 4)

3.3.4

Eigen talenten, kwaliteiten en interesses integreren in het totaalproject. (Vanaf doelstelling 11)

3.3.5

De totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken voorbereiden en verwezenlijken. (Vanaf doelstelling 14)

3.3.6

Inzicht verwerven in praktische toepassingen van automatiseren binnen de houtverwerkende nijverheid. (Vanaf doelstelling 41)

3.3.7

De uitwerking van een totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken leren opvolgen. (Vanaf doelstelling 62)

3.3.8

Kwaliteitscontroles en zelfevaluaties toepassen, de vaststellingen bijsturen. (Vanaf doelstelling 66)


11 D/2007/0279/025

4

Horizontale samenhang

4.1

Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting

Het komt voor dat een grote klas gesplitst wordt in kleinere groepen. Overleg binnen het lerarenteam is hier van primordiaal belang. Zorg dat de doelstellingen evenwichtig in de groepen worden aangeleerd. Gezamenlijk opstellen van een jaarplanning en een goede spreiding van de leerplandoelstellingen moeten ervoor zorgen dat de horizontale samenhang gegarandeerd blijft. Het hanteren van een uniform evaluatie-instrument zorgt dat ongelijkheden worden weggewerkt. De leerlingen kunnen op een identieke manier permanent worden geëvalueerd en bijgestuurd.

4.2

Horizontale samenhang met aanverwante studierichtingen

Binnen de specialisatiejaren van het 3de leerjaar van de 3de graad tso zijn het vooral de attitude- (gedrag, houding) en de evaluatiegerichte doelstellingen die overeenkomsten vertonen. Deze horizontale samenhang is bijvoorbeeld terug te vinden bij het zelfstandig realiseren van doelstellingen, probleemoplossend denken, verantwoordelijkheid nemen, situaties inschatten, veiligheidsbewust handelen … Overeenkomsten met tso Bouw constructie- en planningstechnieken •

Zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van het bouwproject, de coördinatie en de latere tewerkstelling.

•

Eigen talenten, bekwaamheden en interesses integreren in het bouwproject.

•

Zelfevaluatie toepassen en bijsturen.

Verschillen met tso Bouw constructie- en planningstechnieken Naast de doelstellingen die enige samenhang vertonen worden ook de onderstaande doelstellingen in het 3de leerjaar van de 3de graad Bouw constructie- en planningstechnieken zelfstandig bereikt. •

Binnen de opdracht in functie van bouwprojecten en coördinatie, rekening houden met alle veiligheidsaspecten.

•

De opdracht in functie van bouwprojecten en de coördinatie, analyseren.

•

De opdracht in functie van bouwprojecten en de coördinatie ervan voorbereiden en uitwerken.

•

Een technische fase van een bouwproject helpen coördineren.

12 D/2007/0279/025


5

Open en geïntegreerd

5.1

Een open leerplan

De scholen hebben een grote vrijheid voor wat betreft het implementeren en realiseren van de doelstellingen in samenhang met de leerinhouden. Geen enkele doelstelling is gebonden aan een uitvoering of voorgesteld project. Hier ligt de keuze volledig bij het lerarenteam dat het leerplan moet realiseren. De mogelijkheden om de doelstellingen en leerinhouden te combineren en te vertalen in projecten, zijn onbeperkt.

5.2

Een geïntegreerd leerplan

In de leerplannen van de 2de en 3de graad tso Houttechnieken, wordt de integratie van de technische vakken (TV) en praktijk (PV) vooropgesteld. Ook in het 3de leerjaar van de 3de graad vormt integratie een fundamentele vertrekbasis. Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er in de opbouw geen onderverdeling is volgens vakken. Dit betekent dus geen afzonderlijk leerplanonderdeel voor tekenen en technologie. De leerplandoelstellingen en leerinhouden worden zodanig aangeboden dat de uitvoering en de theorie als een geheel wordt ervaren. Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om degelijke samenhang te brengen tussen uitvoering en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken is vertrekken vanuit een geïntegreerd leerplan. De samenhangende delen zijn geclusterd in ‘Hout constructie- en planningstechnieken’ De versnippering in vakken van enkele uren is niet efficiënt, het is in veel gevallen interessanter om op bepaalde ogenblikken pakketten als geheel aan te bieden. Door versnippering gaat de samenhang verloren en ontstaan tal van overlappingen. Door de leerplandoelstellingen en leerinhouden te groeperen ontstaat er een duidelijker referentiekader om doelgericht projectmatig te werken. De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen door het lerarenteam, in overleg met de technisch adviseur(s), gepland en gespreid te worden. Permanent opvolgen via teamvergaderingen is noodzakelijk.


13 D/2007/0279/025

6

Leerplandoelstellingen en leerinhouden

6.1

Begrippenkader

Hout constructietechnieken In dit specialisatiejaar zijn de constructietechnieken vooral gericht naar de industriële constructiemethoden die hun toepassingen kennen in realisaties. Hout planningstechnieken In dit specialisatiejaar zorgen de planningstechnieken ervoor dat de voorbereidingen en de opvolgingen voor, tijdens en na de productie organisatorisch gebeuren. Totaalopdracht in het 3de leerjaar van de 3de graad Deze opdracht kadert binnen het theoretisch-technisch en uitvoerend voorbereiden (plannen, organiseren …) van industriële projecten en/of het opvolgen van het geheel of deelaspecten ervan. Deze leerlingen worden continu betrokken bij de ontwikkeling van het productieproces, maar worden zelden ingeschakeld tijdens de praktische uitvoering van het product. Een totaalopdracht vertegenwoordigt meerdere taken. Zelfstandig Bij de hoofddoelstellingen wordt het woord ‘zelfstandig’ gebruikt. Dit is een duidelijke verwijzing naar het niveau waarbinnen de doelstellingen zich afspelen. Zelfstandig doelen bereiken betekent: uit eigen initiatief zich afvragen wat precies van hem verwacht wordt en de nodige stappen ondernemen om de opdracht te verwezenlijken. Het nemen van verantwoordelijkheid speelt hier een cruciale rol. De persoonlijkheid, de interesse en de kwaliteiten van de leerling geven het zelfstandig optreden een bredere dimensie. Veelal kunnen doelstellingen bij tso-leerlingen zelfstandig bereikt worden. Bij sommige leerlingen is wat meer begeleiding nodig. Geïntegreerde leerplandoelstellingen De leerplandoelstellingen en de leerinhouden zijn gekaderd binnen de hoofddoelstelling. De leerinhouden staan in relatie met de leerplandoelstelling en de hoofddoelstelling. Ze zijn deels geïntegreerd en bevatten theoretische en praktijkgerichte elementen. Uitbreiding (U) Dit leerplan heeft zich voornamelijk beperkt tot de basisdoelstellingen. De leerinhouden bakenen de doelstelling af. Hier en daar zijn uitbreidingsdoelstellingen en -leerinhouden (U) aangegeven. Met het oog op het grondig verwerven van bepaalde basisdoelstellingen bevelen we aan om via zelf gekozen leerinhouden (aangepast aan de eigenheid van de school) en alternatieve projecten of opdrachten (als uitbreiding) hieraan te werken. De opgesomde leerinhouden zijn dus niet beperkend. Indien nodig en mogelijk kunnen ze worden aangevuld. Werkpost De werkpost is de werkomgeving (in de werkplaats, aan de machine, op stage…) zowel tijdens de voorbereiding, de realisatie als tijdens de plaatsing.

14 D/2007/0279/025


Vorm geven De leerlingen ontwerpen zelf geen totaalopdrachten. Afhankelijk van de technische haalbaarheid van de totaalopdracht kan het voorvallen dat de vorm van bepaalde onderdelen nader bepaald moet worden. Het vorm geven moet ergonomisch, ecologisch, esthetisch, constructief en economisch verantwoord gebeuren.

6.2

Leerinhouden en doelstellingen

Zelfstandig de werkomgeving, binnen de totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken, veilig organiseren (hoofddoelstelling 3.3.1)

1

LEERPLANDOELSTELLINGEN 1.1 De werkomgeving van de uitvoerder bij de werkpost en de machines volgens de 1.2 veiligheidsvoorschriften en de productieeisen organiseren. •

De veiligheidsvoorschriften raadplegen.

•

De veiligheidsvoorschriften integreren in de constructie- en planningstechnieken.

•

De veiligheidsvoorschriften bij iedere fase van de totaalopdracht toelichten, toepassen en controleren.

Volgens de werkmethode Veiligheidsaspecten als rode draad1

1.3

1.4

1

LEERINHOUDEN Volgens de planning

−

Werkplaatsreglement

−

Evacuatieplan, brandveiligheid

−

Veiligheidsvoorschriften

−

Veiligheidsinstructiekaarten

−

Machinefiches, gebruiksaanwijzingen

−

Technische fiches van producten

−

Milieuzorg, milieubewust, FSCkeurmerk, PEFC-systeem …

−

Ergonomie

−

Goede verlichting, verluchting en verwarming …

−

Risicoanalyses, risicobeheersing

−

Preventieve maatregelen

−

Kort aanhalen van de bestaande regelgeving: Codex, ARAB, AREI, KB welzijn op het werk …

−

VCA-basisveiligheid en specifieke veiligheid

−

Rechten en plichten rond veiligheid en gezondheid

−

Persoonlijke beschermingsmiddelen

−

Signalisatie, afbakening en zonering

Afspraken hiërarchische lijn

Stem af naar wat reeds verworven is in de derde graad.


15 D/2007/0279/025

−

De preventieadviseur

−

De veiligheidscoördinator

1.5

Veiligheidsbewust handelen: de zorg voor gereedschappen, orde, netheid, structuur, opbergprincipes …

1.6

Werkpostorganisatie

1.7

Machineorganisatie: machinerichtlijn en arbeidsmiddelenrichtlijn …

1.8

Communicatieve vaardigheden

Zelfstandig de totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken analyseren (hoofddoelstelling 3.3.2

LEERPLANDOELSTELLINGEN 2

Bestuderen van de totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken. • • •

•

LEERINHOUDEN 2.1

De tekenopdracht analyseren: opdrachtomschrijving, gegevens, het gevraagde, transparante evaluatiemethode, vereisten, lastenboek …

Mondelinge opdracht opnemen. Schriftelijke opdracht begrijpen. Tekeningen en bouwkundige plannen le2.2 Opdracht zen, de delen situeren en ontleden. Relevante elementen uit het lastenboek − Tekst kunnen interpreteren. (U) − Foto’s

•

Het ontwerp afstemmen op criteria.

•

Nodige afspraken formuleren.

−

Bestaande toestand

−

Tekening

−

Relevante elementen uit het lastenboek (U)

−

Maquette (U)

2.3

3

−

Kwaliteitseisen

−

Budgetbeperking

−

Trends

2.4

Normen

2.5


Spontaan technische documentatie 3.1 raadplegen, kritisch selecteren, interpreteren, en ordenen in functie van de totaalopdracht.

16 D/2007/0279/025

Criteria en afspraken

Zoekstrategieën: cursusmateriaal, boeken, tijdschriften, catalogi, brochures, digitaal (cd-rom, internet …)

3.2

ICT en multimedia

3.3

Hoofdzaak - bijzaak


3.4

Algemeen - essentieel

Zelfstandig zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van een totaalopdracht en de latere tewerkstelling (hoofddoelstelling 3.3.3)


Technisch overleggen en problemen bespreken met …, advies vragen aan leraren, medeleerlingen, begeleiders op de stage, opdrachtgevers, juryleden (GIP), leveranciers … in functie van de totaalopdracht. •

Problemen leren omschrijven.

•

Initiatief nemen.

•

Komen tot keuzes en deze motiveren. Komen tot conclusies en deze formuleren.

•

5

Leren een team medewerkers leiden. •

•

•

•

LEERINHOUDEN 4.1

Communicatieve vaardigheden −

Contacten leggen

−

Telefoongesprek

−

Zakelijke brieven en mails schrijven

−

Relaties opbouwen

−

Problemen bespreekbaar maken: luisterbereidheid, weerbaarheid, omgaan met kritiek …

−

Afspraken maken met derden

−

Assertiviteit

−

Resultaatgericht

5.1

Voor, tijdens en na de productie overleggen met de medewerkers. Instructies of richtlijnen geven aan de medewerkers. Verslag uitbrengen. Taakverdeling opmaken.

Sociale vaardigheden bij leiderschap −

Motiveren

−

Luisterbereidheid

−

Begrip tonen

−

Flexibiliteit

−

Initiatief

−

Assertiviteit

−

Instructietaal

−

Correcte houding

−

Evalueren van medewerkers

−

Omgaan met taakverdeling

−

Correct en eerlijk handhaven van je gezag

5.2


5.3

Elementen van de teamvergadering −

Vergadering voorbereiden

−

Vergadering leiden

−

Verslag maken

−

Rapporteren

5.4


Teamwork −

Belangstelling voor elk individu

−

Belangstelling voor de groep 17 D/2007/0279/025

− 5.5

6

Communicatievaardigheden toepassen. •

7

De juiste beslissing leren nemen. •

8

• • •

•

• • •

9

−

Weerbaarheid

−

Conclusies trekken

−

Zelfbeheersing Communicatieve vaardigheden

−

Contacten leggen

−

Stageplaats vastleggen

−

Afspraken

−

Gesprek

−

Telefoongesprek

−

Mail

−

Solliciteren

−

…

7.1

Belang van evaluatie, kwaliteitsbesef

7.2

Oorzaak – gevolg: foutenanalyse

7.3

Tijdsdruk

7.4

Invloeden op kostprijs

7.5

Kostenbewust maken

7.6


8.1

Dossierelementen

De beslissing motiveren.

Dossierelementen beheren. •

Omgaan met kritiek

6.1

Goede afspraken leren maken.

Taakverdeling

Lastenboek interpreteren. (U) Offerte aanvragen en opstellen. Bestelling opmaken. Factuur opstellen. (U) Dossierelementen opvolgen, vergelijken en vaststellingen doen. Foutieve levering melden. Klacht formuleren. (U) Project opleveren. (U)

Notie hebben van technieken die de bedrijfs– 9.1 cultuur bevorderen. (U)

−

Offerte

−

Bestelling

−

Factuur

−

Levering

−

Klachtenbrief (U)

−

Lastenboek (U)

−

Voorlopige oplevering (U)

−

Definitieve oplevering (U)

−

Nodige documenten bij beurzen (U)

Algemeenheden van bedrijfspsychologie −

Wat, hoe, waarom

−

Gevolgen

−

Invloeden o o o

9.2

18 D/2007/0279/025

Arbeidsomstandigheden Lawaaibestrijding Beloning - prestatie

Bedrijfscultuur


10

Beroepsgerichte attituden toepassen.

9.3

Personeelsaanwerving

10.1

Attituden −

Correct taalgebruik

−

Respect

−

Veiligheidsbewust

−

Probleemoplossend denken en handelen

−

In team werken

−

Zelfstandigheid leren

−

Verantwoordelijkheid nemen

−

Stiptheid

−

Positieve ingesteldheid

−

Inzet en initiatief

−

Doorzettingsvermogen

−

Leergierigheid

−

Omgaan met gezag en kritiek

−

…

Zelfstandig eigen talenten, kwaliteiten en interesses integreren in het totaalproject (hoofddoelstelling 3.3.4)


12

13

LEERINHOUDEN

Hun eigen talenten, kwaliteiten en interesses, 11.1 die een raakvlak hebben met de houtsector, leren ontdekken. 11.2

Interesses ontdekken via gerichte bedrijfsen beursbezoeken

11.3

Sterktezwakteanalyse

11.4

Beeld schetsen van de ruime houtsector

11.5

Juiste man op de juiste plaats

Hun eigen talenten, kwaliteiten en interesses, 12.1 die een raakvlak hebben met de houtsector, vorm geven in hun totaalopdracht.

De totaalopdracht benaderen vanuit hun invalshoek −

Constructief uitwerken

−

Argumenteren

−

…

12.2

Talenten linken met de stageplaats

12.3

Relatie met de geïntegreerde proef

Hun eigen talenten, kwaliteiten en interesses, 13.1 die een raakvlak hebben met de houtsector, aanwenden binnen hun totaalopdracht.


Ervaringen met vorige stages, vakantiejobs…

Relatie met de totaalopdracht

19 D/2007/0279/025

Zelfstandig de totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken voorbereiden en verwezenlijken (hoofddoelstelling 3.3.5)


LEERINHOUDEN

Opmetingen uitvoeren en de noodzakelijke 14.1 schetsen maken om de totaalopdracht op basis 14.2 hiervan voor te bereiden. 14.3 • Vastleggen bestaande toestand. 14.4 •

Correcte verhoudingen toepassen.

Schets als waarnemingstekenen Schets als communicatiemiddel Meet- en schetsgerei Opmetingstechnieken −

Willekeurige hoeken opmeten en uitzetten.

−

De haaksheid van elementen opmeten

−

Niveauverschillen opmeten

−

Met afwijkingen rekening houden

−

…

14.5

15

Bestaande toestand −

Situatie

−

Opmeten

−

Foto’s nemen

−

Nutsvoorzieningen

−

Niveaus

−

…

14.6

Verhoudingen

15.1

Volgens de totaalopdracht en/of ontwerp

15.2

Volgens de opmetingen en schetsen

Vorm geven op een verantwoorde manier. Aansluiting met de bestaande structuren bepalen. (U)

15.3

Tekenmiddelen: computer, CADprogramma, tekenen schetsgerei …

•

De eigenschappen van de toegepaste materialen kennen.

15.4

Kenmerken tekening

•

Materiaalkeuze bepalen. Constructies bepalen. Beslag kiezen.

De tekeningen van een totaalopdracht maken aan de hand van de beschikbare productiemiddelen en -mogelijkheden. • •

• •

•

•

Op een verantwoorde (economische, ecologische …) manier omgaan met materialen.

Bladschikking, lay-out, titelkader, legende, teksten …

−

Aanzichten, doorsneden, afmetingen, materiaalgebruik, tekennormen

15.5

Vorm geven: verhoudingen, lay-out, indelingen, functiegerichtheid, kleur, economische aspecten, structuur …

15.6

Bibliotheekelementen opmaken (U)

De gemaakte keuzes (vorm, beslag, constructies, materialen) toelichten.

20 D/2007/0279/025

−


15.7

Relatie ontwerp en: −

eisen van de klant: prijs, materialenkeuze, demonteerbaarheid, afwerkingseisen, lastenboek …

−

functionaliteit: plaats van de onderdelen

−

ergonomie: maat van de mens, inbouwafmetingen, gebruiksafmetingen, afmetingen gebruiksvoorwerpen …

−

bouwfysische eigenschappen

−

omgeving: bestaande toestand, gebreken, nutsvoorzieningen ...

−

modulaire opbouw

−

vindingrijkheid, innovatie

−

creativiteit

−

eigenheid, persoonlijkheid

−

kwaliteitsnormen

−

milieu, ecologie, recyclage

−

productiemogelijkheden

−

beslagmogelijkheden

−

bevestigingstechnieken

−

optimalisatie

−

CAM-proces

−

…

15.8

Mogelijke elementen van de technische tekening: delen, constructies, componenten, details, aanzichten, doorsneden, minimale bemating, minimale materiaalaanduiding, normen …

15.9

Presentatie: kleurenschets, perspectief, 3D-voorstelling, tekening …

15.10 Maquette (U) 16

17

Conventionele machines kiezen in functie van 16.1 het productieproces van de totaalopdracht en de 16.2 keuzes verantwoorden. 16.3

Gestuurde machines kennen en kiezen in functie van het productieproces van de totaalopdracht en de keuzes verantwoorden.


Volgens de werkmethode Volgens de constructies Volgens de planning

16.4

Conventionele machines

16.5


17.1

Volgens de werkmethode

17.2

Volgens de constructies

17.3

Volgens de planning

17.4

Gestuurde machines −

CNC-freesmachine

−

CNC-zaagmachine

21 D/2007/0279/025

−

CNC-schaafmachine (U)

−

CNC-kantenlijmer (U)

17.5

18

19

Verspaningsmiddelen kennen en kiezen in functie van het productieproces van de totaalopdracht en de keuzes verantwoorden.

Volgens de machinebouw −

Rastertafel, vacuümblokken …

−

Bewerkingsafmetingen van de assen

−

3-assen, meerdere assen

−

Boor-, zaag-, frees- …aggregaten

−

Soorten gereedschapswisselaars

−

Bewerkingscentrum

17.6


18.1


18.2


18.3

Volgens de planning

18.4

Volgens de gekozen machines

18.5

Verspaningsmiddelen −

Snijmaterialen: diamant, HSS …

−

Soorten en specifiek gebruik

−

Verspaningssnelheden

−

Gereedschapshouders en opspansystemen

−

Gereedschappenbeheer

18.6


Toebehoren van machines, gereedschappen … 19.1 kennen en kiezen in functie van het 19.2 productieproces van de totaalopdracht en de keuzes verantwoorden.

Volgens de gekozen machines Volgens de verspaningsmiddelen

19.3

19.4

22 D/2007/0279/025

Toebehoren −

Gebruikte gereedschappen

−

Meet- en aftekeninstrumenten

−

Veiligheidsapparatuur

−

Laserapparatuur (U)

−

Vacuümsystemen

−

Opspansystemen

−

Persluchtsystemen

−

Afzuigsystemen Communicatieve vaardigheden


20

In functie van een totaalopdracht de conventionele machines (met toebehoren), veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen volgens de gebruiksaanwijzing en de veiligheidsvoorschriften instellen. (U)

20.1


20.2


20.3

Volgens de planning

20.4


20.5

Volgens de reeds aangeleerde methoden in de 3de graad

21.1


21.2


21.3

Volgens de planning

21.4


•

Via CNC programmeren. Via CAD/CAM programmeren. Parametrisch programmeren.

•

Programma’s toelichten.

21.5

CNC programmatie

• •

21

Conventionele machines bedienen. (U) De werkstukken correct hanteren. (U)

In functie van een totaalopdracht de CNCmachine softwarematig voorbereiden. • •

−

CNC-programma genereren via CAM

−

Editeren CNC-programma

−

Link naar CNC-machine

−

Parameters

21.6

22

In functie van een totaalopdracht de CNCmachine (met toebehoren), veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen volgens de gebruiksaanwijzing en de veiligheidsvoorschriften instellen. • •

CNC-machines bedienen. (U) De werkstukken correct hanteren. (U)

CAD/CAM −

CAD voorbereiden naar CAM-pakket

−

Importeren en exporteren bestanden

−

Mogelijkheden CAM-software

−

Meeloop en tegenloop

−

Inloop en uitloop

−

Draaizin

−

Speed en Feed

−

Gereedschappencorrectie

−

Simuleren programma

21.7

Parametrisch programmeren

21.8


22.1


22.2


22.3

Volgens de planning

22.4

Volgens de organisatie van de werkomgeving

22.5


22.6

Instellen CNC machine −


Nulpuntsbepaling, werkstukafmetingen

23 D/2007/0279/025

−

Gereedschappenlijst controleren en/of aanpassen (radiuscorrectie, freeslengte …)

−

Bepalen machinewerkveld

−

Werkstukpositionering

−

Uitlasering werkstuk (U)

−

Controle aanvoersnelheid en toerental

−

…

22.7

Simuleren programma (U)

22.8

CNC-machine startklaar maken −

22.9

23

24

CNC-programma proefdraaien −

Controle gemaakte CNC-bewerkingen

−

Digitale meetinstrumenten

−

Controle afwerkingsgraad, bereikte kwaliteit

−

Controle spaanafname

De werkposten in het proces klaarmaken voor 23.1 productie. (U) 23.2

Ervaringen opdoen in de planning en organisatie van een nijverheidsonderneming.

Bediening via sturingssoftware

Volgens de planning Volgens de organisatie van de werkomgeving

23.3


24.1

Efficiëntie

24.2

Arbeidsritme

24.3

Rendement

24.4

Flexibiliteit

24.5

Motivatie

24.6

Communicatie

24.7

Werken in andere omstandigheden

24.8

Bedrijfscultuur ervaren

24.9

Tewerkstellingskansen verhogen

24.10 Nieuwe werkmethoden 24.11 Sociale vaardigheden 24.12 … 25

Inzicht hebben hoe een product (vervaardigd 25.1 Fabricagevolgorde uit massief hout, houtderivaten, kunststof …) van − Verdeelwijzen, zaagplanning, optimalibasismateriaal tot afgewerkt product satiepakket gefabriceerd wordt. − Coderen van de stukken (productgegevens) −

24 D/2007/0279/025

Machinale bewerkingen: volgens de reeds aangeleerde methoden in de 3de graad 3de graad tso – 3de leerjaar Hout constructie- en planningstechnieken

− 26

27

28

29

30

Bestuderen van de gebruikte systemen in functie van de totaalopdracht.

Rekening houden met (bouw-) fysische eigenschappen van speciale materialen. (U)

Principe van diverse uitvoeringstechnieken kennen.

Inzicht in opbouwsystemen hebben.

De werkmethode in functie van een totaalopdracht bestuderen en opstellen.


26.1

Montage en afwerking: volgens de reeds aangeleerde methoden in de 3de graad Systemen

−

32 mm systeem

−

Beslag

−

Verbindingsystemen

−

Isolatiemethoden (U)

−

Plafondsystemen (U)

−

Wandsystemen (U)

−

Parket- en laminaatsystemen (U)

27.1

Speciale materialen −

Brandvertragende

−

Inbraakvertragende

−

Vochtwerende

−

Thermisch isolerende

−

Akoestisch isolerende

28.1

Technieken −

Verspaningstechnieken

−

Positioneren

−

Opspantechnieken

−

Meettechnieken

−

Hanteertechnieken

−

Aanvoertechnieken

−

Verbindingstechnieken

−

Vergaartechnieken

−

Afschrijftechnieken (U)

−

Buigtechnieken (U)

−

Lijmtechnieken (U)

−

Schuurtechnieken (U)

−

Afwerkingstechnieken (U)

−

Droogtechnieken (U)

−

Verpakkingstechnieken (U)

−

Stapeltechnieken (U)

−

Transporttechnieken (U)

−

Bevestigingstechnieken (U)

−

Plaatsingstechnieken (U)

29.1

Opbouwsystemen −

Modulaire maatvoering

−

Modulering en standaardisering

−

Modulaire en niet-modulaire elementen

−

Montagebouw (U)

30.1

Volgens de totaalopdracht

30.2

Volgens de tekening

25 D/2007/0279/025

•

Totaalproject in activiteiten opsplitsen.

•

De relaties tussen de activiteiten bepalen.

30.3

Werkmethode −

Uitvoeringsplan: uitvoeringsgericht en inzichtelijk ordenen van activiteiten

−

Stappenplan

30.4

Fabricageproces en uitvoeringsstudie −

Relatie tussen activiteiten

−

Productieorganisatie

−

Arbeidsorganisatie

−

Middelen: manschappen, materiaal, externe diensten …

30.5

31

Het proces van de arbeidsverrichtingen in functie van een totaalopdracht bestuderen en opstellen. •

•

Structuur en organisatie van een bedrijf kennen en toelichten.

Criteria −

Werkbudget: bestek

−

Haalbaarheid ontwerp

−

Aanbesteding

−

Lastenboek

−

Technische tekeningen

−

Milieugerichte aspecten: spaarzaam produceren, recyclagegericht, gecertificeerde materialen

31.1


31.2

Volgens de tekening

31.3


31.4

Processtudie

De werkposten analyseren.

−

Lay-out bedrijf: machinepark, werkplaatsen, voorraden, opslag …

−

Productiestroom

−

Relatie met de productieplanning

−

Werkpostanalyse

−

Transport

31.5

26 D/2007/0279/025

Hiërarchische lijn −

Bestuursmanagement

−

Veiligheidscoördinator

−

Preventie adviseur

−

Projectleiding

−

Werkplaatsverantwoordelijke

−

Plaatsingsverantwoordelijke

−

Ploegbaas

−

Arbeiders

−

…


31.6

32

33

De voorraad beheren. (U)

De arbeidsstudie in functie van een totaalopdracht uitwerken. •

•

• •

•

• •

De productieplanning opstellen en toelichten. De productieplanning opstellen rekening houdend met begroting en/of werkbudget. (U)

Diensten −

Bedienden

−

Boekhouding

−

Planningsbureau

−

Aankoop, verkoop

−

Studiedienst

−

…

31.7


32.1

Stockorganisatie

32.2

Veilig stockeren

32.3

Voorraadcontrole

33.1


33.2


33.3

Volgens de processtudie

33.4

Studie van de arbeid

33.5

Productieplanning

Het kritieke pad bepalen. Korte en lange termijnplanning opmaken. De werkposten organiseren volgens de arbeidsstudie en de productieplanning. Ergonomische aanpassingen formuleren. De planning bijsturen.

−

Parameters

−

Werkpostorganisatie

−

Tijdsstudie

−

Personeelsplanning

−

Materialenplanning

−

Financiële planning (U)

−

Planning voor logistiek (U)

33.6

Werkpostorgansatie −

Planningsmethoden o o o

−

Oorzaak en gevolg o o o

33.7

Integrale kwaliteitszorg Vergadertechnieken Ishikawa-diagram

Tijdsstudie −


Werkstroomanalyse en voorstellingsmethoden, productiestroom Pert-netwerkplanning, voor- en nadelen Gantt-planning, Ganttkaart, Balkendiagram, voor- en nadelen

Tijdsduur per bewerking, uitvoeringstijd, insteltijd o Multimomentopname o Methode van tijdsmeting

27 D/2007/0279/025

−

Tijdschaal

−

Relatie tussen de bewerkingen

−

Wachttijden

−

Serie- of stukwerk

−

Kalender

33.8

Personeelsplanning −

Taakverdeling o o

33.9

Het team Fundamentele vragen: wie, wat, hoe, wanneer, hoeveel, waarom

Materialenplanning

33.10 Financiële planning (U) 33.11 Planning voor logistiek (U) 33.12 Kostenbewaking (U) 33.13 Verbruiksnormen (U) 33.14 Relatie budget en activiteiten (U) 33.15 Arbeidsanalyse toetsen aan principes (U) −

van Taylor

−

van Mayo

−

van Munsterberg

33.16 Ergonomie

33.17 Belang van evaluatiemethode

33.18 Communicatieve vaardigheden 34

Elke fase van de werkmethode toelichten, motiveren en in relatie brengen met de constructie- en planningstechnieken bij een totaalopdracht. •

Aanleggen van een dossier over constructie- en planningstechnieken bij een totaalopdracht.

28 D/2007/0279/025

34.1


34.2

Volgens de planning

34.3

Communicatie vaardigheden

34.4

Dossier en stageschrift −

Inhoudstabel

−

Opdrachtomschrijving

−

Voorstudie, tekeningen, foto’s, essentiële documentatie

−

Materialenstaat, meetstaat

−

Technische materialenfiches

−

Prijsoffertes

−

Voorcalculatie: vaste en variabele kosten, verliesfactor, eenheidsprijzen …


35

−

Werkmethode

−

Planning

−

Machine-instellingen

−

Nacalculatie

−

Zelfevaluatie, bevindingen noteren, werkverslag

−

Stagedocumenten, stageovereenkomst, stageverslag

−

Presentatie

Inzicht hebben in de elementen die de verkoop- 35.1 en aanbiedingsprijs bepalen. 35.2 •

•

Verschil tussen directe en indirecte kosten kennen. Noodzakelijkheid van winst inzien.

Prijsaanvraag, offerte Materialenstaat

35.3

Materialenkostprijs (verlies, btw…)

35.4

Kostprijsberekening: aankoopprijs, verkoopprijs, voorcalculatie en nacalculatie

35.5

Variabele en vaste kosten

35.6

Directe kosten −

Materiaalkosten

−

Logistieke kosten: opslag, transport …

−

Loonkosten

−

Machinekosten

−

Kosten voor onderaannemers

35.7


Indirecte kosten −

Algemene ondernemingskosten

−

Algemene werkplaatskosten

−

Algemene plaatsingskosten

35.8

Standaardmeetmethode (U)

35.9

Termen en begrippen −

Materialenkost

−

Materieelkost

−

Inkoopprijs

−

Eenheidsprijs

−

Eenheidsprijs/werkpost

−

Arbeidskost

−

Man-urenkosten

−

Uurloon

−

Onderaannemingskost (U)

−

Marktprijs (U)

−

Vervangingsprijs (U)

−

Financieringskosten (U)

−

Verpakkingskosten (U)

−

Bewaringskosten (U)

−

Transportkosten (U)

−

Plaatsingskosten

−

…

29 D/2007/0279/025

35.10 ICT (Informatie en Communicatie Technologieën): tekstverwerking, rekenblad, internet, CAD, specifieke programma's, presentatieprogramma’s..; 36

37

Voorcalculatie van een totaalproject berekenen. •

Een offerte van een totaalproject opstellen.

•

Verliescoëfficiënt bepalen en toepassen.

Nacalculatie van een totaalproject berekenen. •

Met de voorcalculatie vergelijken en conclusies trekken.

•

Fouten in de productie en de planning opsporen. (U)

•

Foutmeldingen nagaan. (U)

•

Besparende aspecten nagaan. (U)

36.1


36.2

Volgens de planning

36.3

Prijsbepaling −

Prijsaanvraag, prijsofferte

−

Directe kosten

−

Indirecte kosten

−

Marketing

36.4

Directe kosten

36.5

Indirecte kosten

36.6

Risico

36.7

Winst

36.8

BTW

36.9

Prijsofferte

37.1

Volgens de voorcalculatie

37.2

Vergelijken van −

Gepresteerde tijd met de geplande tijd

−

Gebruikte materialen met de voorziene materialen

−

Dagrapporten en werfboek met de planning

37.3

38

Het rendement bepalen. (U)

30 D/2007/0279/025

Conclusies (U) −

Oorzaak van winst of verlies

−

Onderzoek van storingen

−

Onderzoek van foutberekening

−

Kostenopvolging en kostenbewaking

−

Prijslijst aanpassen

37.4

Archief (U)

38.1

Volgens de nacalculatie

38.2

Rendement −

Winst, verlies

−

Materiaalverlies

−

Arbeid


39

De verkoopprijs van een totaalproject berekenen. •

40

Machines

−

Ergonomie

−

Planning

39.1


39.2

Volgens de planning

Via teamwork de verkoopprijs bepalen. (U) 39.3 39.4

Van een totaalproject de bestelling opstellen. •

−

Levering vergelijken met de bestelling.

Volgens de voorcalculatie Volgens de nacalculatie

39.5

Directe kosten

39.6

Indirecte kosten

39.7

Risico, winst, btw …

40.1

Volgens de planning

40.2

Volgens de materialenstaat en meetstaat

40.3

Volgens het lastenboek

40.4

Volgens de offertes

40.5

Bestelhoeveelheid

40.6

Bestelformulier opmaken

Inzicht verwerven in praktische toepassingen van automatiseren binnen de houtverwerkende nijverheid (hoofddoelstelling 3.3.6)


Het begrip automatiseren kaderen binnen de houtverwerkende nijverheid aan de hand van concrete productiesituaties.

LEERINHOUDEN 41.1

Relatie met veiligheid

41.2

Relatie met het productieproces

41.3

Relatie met de werkmethode

41.4

Relatie met de tijdstudie

41.5

Iets automatisch maken

41.6

Iets automatisch laten werken

41.7

Iets tot een automatisme maken

41.8

Overschakeling binnen productiewijzen

41.9

Overschakeling handmatig naar machinaal

41.10 Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie


31 D/2007/0279/025

42

Algemeen beschrijven hoe automatische bewegingen bestuurd kunnen worden. •

•

−

Transportsystemen

−

Draaisystemen

−

Kantelsytemen

42.1


42.2

Relatie met het productieproces

De werking van productiesystemen en 42.3 processen in de houtverwerkende industrie 42.4 globaal analyseren. (U) Gecentraliseerde en gedecentraliseerde besturingen onderscheiden. (U)

Relatie met de werkmethode Relatie met de tijdstudie

42.5

Hulpmiddelen tot automatisering −

Elektrotechnisch

−

Elektromechanisch

−

Mechanisch

−

Pneumatisch

−

Elektropneumatisch

−

Hydraulisch

−

Hydropneumatisch

42.6

Mechanismen −

Overbrengingen: assen, nokken, riemen …

−

Bewegingen, draaiingen, rotaties …

42.7

43

Voorbeelden van sturingen uit de houtverwerkende industrie −

Automatiseren sturingen

−

Computer sturingen

−

PLC-sturingen (U)

−

CAD/CAM/CNC-sturingen

Productiesysteem en productieproces 43.1 definiëren aan de hand van voorbeelden uit de 43.2 houtverwerkende industrie. 43.3

Relatie met veiligheid Relatie met automatisering Relatie met de werkmethode

43.4


43.5

Voorbeelden van productiesystemen uit de houtverwerkende industrie −

Werkpost

−

Intern transport

−

Verpakkingssysteem

−

Distributiesysteem (U)

43.6

32 D/2007/0279/025

Voorbeelden van productieprocessen uit de houtverwerkende industrie −

Continu type

−

Discontinu type

−

Gemengd type


− 44

Project type

Bestaande geautomatiseerde systemen uit de houtverwerkende industrie analyseren.

44.1


44.2

Relatie met automatisering

Notie hebben van de limieten bij een technisch systeem aan de hand van voorbeelden uit de houtverwerkende industrie. (U)

44.3

Relatie met de werkmethode

44.4


44.5

Relatie met ergonomie

44.6

Beperkingen en voorwaarden van een technisch systeem

•

•

•

Uitleggen op welke wijze Grafcet de grafische voorstelling is van de evolutie van cycli in opeenvolgende systemen. De schrijfregels van Grafcet toelichten.

−

Omschrijving

−

Omgeving

−

Grenslijnen

−

Werkmedium

−

Globale functie

44.7

Geautomatiseerd systeem analyseren −

Het systeem zelf o o o o

−

Het operatief gedeelte

−

Het sturingsgedeelte

44.8

45

46

Toepassingen van pneumatica en elektropneumatica aanwijzen bij houtbewerkingsmachines.

Toepassingen van vacuüm bij houtbewerkingsmachines aanwijzen.


Eigenschappen Uitgangspunten Functionele analyse Structurele analyse

Grafcet −

Eigenschappen sequentiële logica

−

Als analysemiddel van sequentiële besturingen

−

Schrijfregels

−

Evolutieregels

−

Studie van een sequentieel automatisme met behulp van Grafcet

45.1


45.2


45.3

Toepassingen uit de houtverwerkende industrie

46.1

−

Pneumatische opspansystemen van werkstukken, regelen van de druk …

−

Gebruik van perslucht bij gereedschap, spuitcabine …

−

… Relatie met veiligheid

33 D/2007/0279/025

47

48

De gebruikte symbolen van de pneumatica in een schema herkennen en gebruiken.

46.2


46.3

Toepassingen uit de houtverwerkende industrie −

Vacuüm opspansystemen bij CNCmachines

−

…

47.1

Tabellen met symbolen

47.2

Schemavoorbeelden

48.1 De delen en de werking van een persluchtinstallatie (luchtbehandelingsysteem) 48.2 verklaren aan de hand van een voorbeeld uit de houtverwerkende industrie.

Relatie met veiligheid Relatie met automatisering

48.3 •

•

Persluchtbehandelingsmogelijkheden bespreken en verifiëren bij een persluchtinstallatie. De functie en de werking van de persluchtcilinders en de ventielen beschrijven toegepast bij houtbewerkingsmachines.

Delen en werking van de persluchtinstallatie −

Luchtfilter

−

Drukreduceerventiel

−

Olienevelaar

−

Waterafscheider

−

…

•

Toegepaste schakelingen begrijpen.

•

Bijhorende veiligheidssystemen beschrijven.

48.4

Persluchtbehandelingsmogelijkheden

•

De impact van een persluchtlek inschatten.

48.5

Cilinders −

Enkelwerkende

−

Dubbelwerkende

−

Slagcilinder (U)

−

Draaicilinder (U)

−

Membraancilinder (U)

48.6

Werking van de cilinders (U) −

Zuigergrootte

−

Ontwikkelde kracht

−

Verplaatsingssnelheid

48.7

48.8

34 D/2007/0279/025

Ventielen −

Mono ventiel

−

Bistabiel ventiel

−

Smoorventiel

−

Snelheidsregelventiel

−

Terugslagventiel

−

Snelontluchtingsventiel

−

AND- en OR-ventiel Schakelingen


−

Basisschakelingen

−

Logische schakelingen (U)

−

Tijdschakelingen (U)

−

Volgorde schakelingen (U)

48.9

Veiligheidsystemen −

Vergrendelingsystemen

−

Tweehandenbeveiliging

−

Beveiliging met twee cilinders (U)

−

Optische beveiliging (U)

48.10 Energieverlies, persluchtlekken

48.11 Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: persluchtsystemen van een machinestraat, gereedschappenwisselaars … 49

Met behulp van labo-opstellingen of simulaties de werking en de principes van de cilinders, de ventielen en de schakelingen demonstreren. •

50

Het werkingsprincipe van de componenten van een elektropneumatische kringloop toelichten. (U) •

51

Vaststellingen linken aan toepassingen uit de houtverwerkende nijverheid.

Aan de hand van voorbeelden uit de houtverwerkende industrie, aantonen hoe pneumatische processen worden omgevormd tot elektropneumatische processen. (U)

Toepassingen van hydraulica en elektrohydraulica aanwijzen bij houtbewerkingsmachines. •

Het doel van de gebruikte systemen toelichten.


49.1


49.2


49.3

Persluchttoepassingen in het lab

49.4

Simulatie via software.

49.5

Linken met toepassingen uit de houtverwerkende industrie

50.1


50.2


50.3

Componenten −

Elektromagneten

−

Eindeloopschakelaars

−

Elektromagnetisch gestuurd

−

Elektropneumatisch gestuurd

50.4

Bijhorende schema’s

50.5

Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: pneumatische en elektropneumatische processen toegepast bij machinestraten …

51.1


51.2


51.3

Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: elektrohydraulicasystemen bij industriële persen …

51.4

Doel van de systemen

35 D/2007/0279/025

52

53

54

55

De gebruikte symbolen van de hydraulica in een schema herkennen en gebruiken.

Tabellen met symbolen

52.2

Schemavoorbeelden

53.1 De werking van een hydraulische kring uitleggen aan de hand van een voorbeeld uit de 53.2 houtverwerkende industrie. •

De eigenschappen van hydraulische vloeistof toelichten. (U)

•

Het belang van het vullen, het filteren en het ontluchten van de hydraulische kring toepassen op een houtbewerkingsmachine. (U)

•

Het werkingsprincipe van hydraulische cilinders uitleggen aan de hand van voorbeelden uit de houtverwerkende industrie. (U)

De werking van onderdelen van hydropneumatische systemen uitleggen aan de hand van een voorbeeld uit de houtverwerkende industrie. (U)

Relatie met veiligheid Relatie met automatisering

53.3


54.1


54.2


54.3

Hydropneumatische systemen −

De mediumwisselaar

−

De drukomvormer

−

De voedingseenheid

54.4


Eenvoudige EN- en OF-functies programmeren in functie van een toepassing binnen de houtverwerkende nijverheid. (U)

55.1


55.2


De werking van deze sturing toelichten. (U)

55.3

PLC technieken

•

56

52.1

Aandrijfmechanismen die gebruikt worden in de houtverwerkende industrie onderscheiden en beschrijven.

36 D/2007/0279/025

−

Programmeren van logische functies

−

Gekoppeld met pneumatische/hydraulische schakelingen

55.4

Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: transportbanden met sortering …

56.1


56.2


56.3

Aandrijfsmechanismen

56.4

Soorten manipulatoren


57

58

De werking van effectoren uitleggen aan de hand van een voorbeeld uit de houtverwerkende industrie.

Notie hebben van voedingsnetten en bijhorende motoren van houtbewerkingsmachines. •

59

Soorten smeermiddelen aan concrete toepassingen binnen de houtverwerkende industrie toelichten. •

•

60

De gegevens op het identificatieplaatje van motoren bij houtbewerkingsmachines interpreteren. (U)

•

•

•


56.6

Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: hoogteverplaatsing van de vandiktebank, aanvoerapparaten …

57.1


57.2


57.3

Effectoren −

Grijpers

−

Zuignappen

−

Vacuümpompen

−

Bewerkingstoestellen (U)

57.4

Voorbeelden uit de houtverwerkende industrie: opspanning werkstukken gestuurde machines …

58.1

Voedingsnetten −

Soorten spanning

−

Driefasemotor, eenfasemotor

58.2

Identificatieplaatjes op motoren (U) −

Doel

−

Gegevens

59.1

Smeermiddelen

59.2

Centrale smeersystemen (U)

Een vervangingssmeermiddel kiezen gelinkt aan een concrete toepassing binnen de houtverwerkende industrie. (U)

−

Handbediende pomp

−

Automatische pomp

−

Doseerventiel

−

Toebehoren

Centraal smeersysteem toelichten.(U)

De basisbegrippen van de onderhoudsanalyse toelichten. •

56.5

59.3

Toegepast aan alle machines uit de houtverwerkende industrie

60.1

Basisbegrippen onderhoudsanalyse

Noodzaak van het onderhoud toelichten aan de hand van situaties binnen het houtverwerkend productieproces. Belang en invloed van het onderhoud op de productiekosten toelichten. (U) De uitvalsgraad in functie van tijd toelichten. Soorten onderhoud onderscheiden. (U)


−

Beschikbaarheid

−

Betrouwbaarheid

−

Onderhoudbaarheid

60.2

Belangen en invloeden onderhoud

60.3

Soorten onderhoud (U) −

Preventief onderhoud o o

Systematisch Toestandsgebonden (predictief)

37 D/2007/0279/025

61

•

Factoren die het onderhoud verbeteren toelichten.

•

De onderhoudsniveaus onderscheiden. (U)

Een onderhoudsdienst organiseren. (U) •

Onderhoudsactiviteiten organiseren. (U)

−

Correctief onderhoud

−

Predictief onderhoud

60.4

Factoren ter verbetering

60.5

Doel van het onderhoud

60.6

Onderhoudsniveaus (U) −

Aard van de interventie

−

Kwaliteit van de technicus

−

Gebruikte middelen

60.7


61.1

Relatie met de planning

61.2

Gecentraliseerd onderhoud

61.3

Gedecentraliseerd onderhoud

Zelfstandig de uitwerking van een totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken leren opvolgen (hoofddoelstelling 3.3.7)


Uitgevoerde werken kunnen opvolgen.

•

De oorzaak van de storing detecteren. De oorzaak van de storing omschrijven.

•

De juiste keuzes maken.

•

Opvolgingsprocedure opstellen. (U)

•

LEERINHOUDEN 62.1

Volgens de tekening

62.2


62.3

Probleemoplossend denken

62.4

Logica

62.5

Betrokkenheid

62.6

Kwaliteitscontroles

62.7

Zelfevaluatie

62.8

Oorzaak detecteren

62.9

Bijsturen, rapporteren

62.10 Communicatieve vaardigheden 63

De uitvoerder en opdrachtgever advies geven. •

•

64

De verantwoordelijke informeren over de storing.

63.1


63.2

Luisterbereidheid

63.3

Juiste instructies

63.4

Overleg met studiebureel en opdracht– gever

De oorzaak van de storing bespreken met 63.5 de verantwoordelijke. 63.6

Attituden, bij het opvolgen en adviseren, eigen maken.

38 D/2007/0279/025

Teamwork Bedrijfseconomische aspecten

64.1

Mensenkennis

64.2

Begrip tonen

64.3


64.4

Motiveren


64.5

Stimuleren

64.6

Vindingrijkheid

64.7

Creativiteit

64.8

Leidinggevend

64.9

Kwaliteitsbewust

64.10 Kritische ingesteldheid 64.11 Flexibiliteit 64.12 Streven naar perfectie 65

Leren rapporteren binnen een totaalopdracht in 65.1 functie van constructie- en planningstechnieken. 65.2

Bevindingen noteren Verslag opstellen

65.3


Zelfstandig kwaliteitscontroles en zelfevaluaties toepassen, de vaststellingen bijsturen (hoofddoelstelling 3.3.8)


De basiselementen van integrale kwaliteitszorg kaderen binnen de totaalopdracht. •

67

66.1

Voor- en nadelen van kwaliteitszorg kennen.

•

Notie hebben van ISO-certificering. (U)


−

Conformiteit

−

Uitmuntendheid

−

Controle

−

Preventie

−

Verantwoordelijkheid Doel van kwaliteit

66.3

Iedereen is klant binnen de organisatie

66.4

Voor- en nadelen van IKZ

66.5

Op weg naar IKZ

66.6

Demingcirkel

Belang van bijsturing inzien.

Het belang van de zorg voor kwaliteit inzien.

Basiselementen van integrale kwaliteitszorg

66.2

Methodes voor het opsporen van fouten in een 67.1 bedrijfsorganisatie gebruiken. •

68

LEERINHOUDEN

Methodes −

Stroomdiagram

−

Tijdsmeting

−

Foutenanalyse

−

…

68.1

Integrale kwaliteitszorg

68.2

Kwaliteitsbeleid

68.3

Kwaliteitscertificatie (U) −

ISO 9000

−

ISO 9001

39 D/2007/0279/025

69

Invloed van ergonomie op kwaliteit beschrijven en illusteren aan de hand van situaties. •

70

71

72

73

Ergonomie en kwaliteit

69.3

Situaties −

Ergonomie in de werkplaats

−

Bewegingsstudie

−

Ergonomie in de woonomgeving

69.4

Ergonomie en vermoeidheid

70.1

Evaluatiemethode: validiteit, betrouwbaarheid, efficiëntie, objectiviteit, transparantie en normering

•

Kwaliteitseisen omschrijven en toelichten.

Meetinstrumenten: vouwmeter, winkelhaak, meetlat, schuifmaat, diktemeter, distometer …

70.3

Controlesystemen

70.4

Ijkmethode

70.5

Afwijkingsoorzaak bepalen

70.6

Afspraken en toleranties

70.7

Kwaliteitsbepalingen, rapportering

70.8

Kwaliteitsverbeteringen formuleren

70.9

Kwaliteitszorg

71.1

Permanente procesevaluatie

71.2

Checklisten

71.3

Productevaluatie

71.4

Zelfevaluatie, zwaktesterkteanalyse

72.1

Eerder gemaakte keuzes evalueren: materiaalkeuze, constructietechnieken, keuze van de systemen …

72.2

De werkmethode en de planning evalueren

72.3

Vergelijk de nacalculatie met de voorcalculatie

Zelfevaluatie toepassen, bespreken, 73.1 conclusies trekken, vaststellingen toelichten en 73.2 de tekorten bijsturen. 73.3 73.4

40 D/2007/0279/025

…

69.2

Meet- en controlegereedschappen correct 70.2 gebruiken.

De gemaakte keuzes binnen een totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken evalueren.

−

Ergonomie, ordening en harmonie

•

De evolutie van een totaalopdracht in functie van constructie- en planningstechnieken evalueren.

ISO 9002

69.1

Invloed van ergonomie op vermoeidheid beschrijven.

Op basis van kwaliteitsomschrijvingen en met behulp van een evaluatie-instrument, een totaalopdracht in functie van plannings- en constructietechnieken evalueren.

−

Vaststellen en adviseren Zelfevaluatie-instrument Opvolgingssysteem Communicatievaardigheden (verbaal, via schets …) met leraar, medeleerlingen…


74

Beroepsgerichte attituden evalueren en bijsturen.


73.5

Probleemoplossend handelen

73.6

Bijsturing en remediëring

73.7

Eigen mogelijkheden en beperkingen

73.8

Eigen leerproces sturen

74.1

Veiligheidsbewust

74.2

Probleemoplossend handelen

74.3

In team werken

74.4

Zelfstandigheid leren

74.5

Zelfredzaamheid

74.6

Ondernemerschap

74.7

Beroepsfierheid

74.8

Levenslang leren

74.9

Aanvullende attituden −


−

Stiptheid

−

Positieve ingesteldheid

−

Inzet en initiatief

−

Doorzettingsvermogen

−

Leergierigheid

−

Omgaan met gezag en kritiek

−

…

41 D/2007/0279/025

7

Algemene pedagogisch-didactische wenken

7.1

Geïntegreerde aanpak

Eén van de belangrijkste verwachtingen van dit leerplan is de verdere en betere integratie van theoretischtechnische elementen. In de leerplannen tweede en derde graad ‘Houttechnieken’ adviseren we een geïntegreerde projectmatige aanpak. Voor Hout constructie- en planningstechnieken gebeurt dit hoofdzakelijk via totaalopdrachten. Het is echter aangewezen om zoveel mogelijk te vertrekken van opdrachten, waarbij de leerplandoelstellingen en leerinhouden door de leerlingen als één samenhangend geheel worden ervaren. We hanteren hierbij het model van het technologisch proces. (Zie figuur hieronder)

Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen

Opdoen van de relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens

bijsturen evaluatie

OK

Voorbereiding, planning en organisatie

evaluatie

bijsturen

OK

Uitvoeren, realiseren

bijsturen

evaluatie

bijsturen

OK

Einde project

42 D/2007/0279/025


7.2

Werkvormen

Het is uiteraard, zoals in elke vorm van onderwijs, aangewezen om een diversiteit van werkvormen te gebruiken. Werkvormen die we in het bijzonder aanbevelen zijn: zelfstandig werken, zelfsturend leren, zelfevaluerend handelen, werken in kleine groep…

7.3

Pedagogisch-didactische wenken

•

De leerlingen moeten zich ervan bewust zijn dat de regelgeving rond veiligheid gemakkelijk te achterhalen en dwingend is.

•

Het geïntegreerd gebruik van de computer is een must.

•

Hanteer een transparante (doorzichtige) evaluatiemethode. Dit betekent dat de geëvalueerde leerling alle informatie moet krijgen die hij nodig heeft om te zorgen voor een optimale voorbereiding en een adequate uitvoering van de evaluatieopdracht. Dit impliceert duidelijkheid omtrent de voorgestelde doelstellingen (wat geëvalueerd wordt), over de criteria en standaarden die zullen gehanteerd worden (hoe geëvalueerd wordt) en een zicht op de manier waarop een bepaald resultaat tot stand komt. Hetzelfde geldt voor de eventuele gevolgen van een evaluatie.

•

Het is onmogelijk om alle informatie op te nemen in één cursus. Het is belangrijk om relevante informatie op te zoeken en deze effectief en efficiënt te gebruiken. Een documentatiecentrum uitgerust met technische boeken, didactische fiches, tijdschriften, brochures, ict (cd-roms, internet,…) is noodzakelijk, zodat men het gericht opzoeken en verwerken van informatie kan aanleren.

•

Het tekenen gebeurt vooral met CAD. De link met de uitvoering via CAM moet er zijn.

•

Maak gebruik van actuele prijzen om de kostprijs van een totaalproject te berekenen.

•

Beperk het aanleren van de gestandaardiseerde ISO-codes (DIN 66025). Alleen de belangrijkste codes die bij de meeste sturingen van toepassing zijn.

•

Doelstellingen die kaderen onder “automatisatie” worden aangebracht met behulp van duidelijke voorbeelden uit de machinezaal van de houtbewerking of uit de houtverwerkende industrie. Tijdens bedrijfsbezoeken en tijdens de stages van de leerlingen kan dit eveneens geïllustreerd worden.

•

Leerlingen voeren zelfstandig of in team een totaalopdracht uit.

•

Overleg met de leraren algemene vakken en bespreek wat in functie van communicatieve vaardigheden gezamenlijk kan uitgewerkt worden.

•

Stimuleer het ondernemerschap.

•

Een bezoek brengen aan verschillende beurzen, houtverwerkings- en aanverwante bedrijven is een must. Bestudeer de impact van gestuurde machines en de werkpostorganisatie in een bedrijf.

•

Het realiseren van de doelstellingen is een opdracht van een lerarenteam. Probeer zo weinig mogelijk te versnipperen.

•

Stel gezamenlijk de jaarplanning op.

•

Hou geregeld teamvergaderingen en ga na of de doelen bereikt zijn.

•

Schetsen en tekenen is de taal van de houtbewerker. Deze communicatievorm draagt bij tot het verduidelijken van opdrachten/of projectonderdelen.


43 D/2007/0279/025

7.4

ICT

Integratie van de Informatie- en communicatietechnologie (ICT) De leerlingen verwerven tijdens de vorming een aantal inzichten en vaardigheden onder meer op het vlak van CAD. De mogelijkheden van ICT kunnen voortdurend worden toegepast in de context van alle vakken en in het bijzonder deze van het fundamentele gedeelte. We verwijzen onder meer naar: •

Tekstverwerking: werkverslag, geïntegreerd dossier, documentatie aanvragen, technische informatie verzamelen en verwerken …

•

Rekenblad: materialenstaat, berekenen van materiaalhoeveelheden, berekenen van materiaalkostprijs, plannen en opvolgen van de eigen werkzaamheden …

•

Internet: opzoeken van informatie, e-mail …

•

Gegevensbeheer (catalogi, producteigenschappen …) opzoeken op informatiedragers

•

Typische software: CAD/CAM, optimalisatieprogramma’s …

•

Presentatieprogramma’s: presenteren of visualiseren van projecten

7.5

Welzijn op het werk en VCA

In het 3de leerjaar van de 3de graad maken de leerlingen verder kennis met veiligheid. Het aanleren van een veiligheidsbewuste attitude staat centraal in de opleiding. In het kader van de certificatie (VCA2000/03) dat elke werknemer (in een bedrijf) een opleiding basisveiligheid moet volgen (Zie K.B. van 27 maart 1998, over het welzijnsbeleid tegenover werknemers), hebben wellicht alle leerlingen in de derde graad deze VCA (Veiligheidschecklist voor Aannemers) reeds behaald. Dit certificaat is 10 jaar geldig.

)

Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via e-mail ([email protected]) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. De Dienst Leerplannen zal zo snel mogelijk op uw schrijven reageren.

44 D/2007/0279/025


8

Evaluatie

Evalueren is een permanente activiteit die zich gedurende het hele schooljaar afspeelt, op basis van concrete (objectiveerbare) waarnemingen, vaststellingen door de leraar, de lerarengroep en in groeiende mate door de leerling zelf (zelfevaluatie) met als doel: •

•

aan de leerling en de ouders inzicht te geven vanuit een positieve bezorgdheid voor elk individu −

over zijn/haar mogelijkheden, beperkingen en vorderingen om zo het leerproces van de leerling te ondersteunen en te bevorderen

−

met tegelijk waar nodig een concreet voorstel tot remediëring, bijsturing en/of verdieping

−

indien nodig, een passende oriëntering voor te stellen;

aan de leraar concrete suggesties te geven voor bijsturing van zijn didactisch handelen

ten opzichte van: •

de eigen mogelijkheden van de leerling

•

vooraf bepaalde en aan de leerling expliciet vermelde doelstellingen.

De verschillende doelstellingen worden in het evaluatieproces betrokken. Het gaat om kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes die zowel voor de verdere schoolloopbaan als voor de instap in de samenleving en in het arbeidscircuit belangrijk zijn. Hierbij komen cognitieve inhouden, algemene en specifieke vaardigheden, algemene en specifieke attitudes in aanmerking. Dit in overeenstemming met het profiel van de studierichting. Bij de eindevaluatie worden zowel het samengaan van de algemeen vormende, de theoretisch-technische en de technisch-praktische componenten in rekening gebracht. Er dient op een evenwichtige wijze rekening gehouden te worden met zowel het proces als het product.

8.1

Procesevaluatie

Bij procesevaluatie brengt men de stappen in rekening die leiden tot het (juiste) resultaat en analyseert men het leerproces dat de leerling doormaakt. In de scholen gebruikt men procesevaluatie in twee verwante betekenissen: •

enerzijds als ‘gespreide evaluatie’, d.w.z. de evolutie die blijkt uit geregelde toetsmomenten,

•

anderzijds gaat de leraar na hoe de leerling zijn leren aanpakt, hoe hij te werk gaat om tot een bepaalde prestatie te komen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij oefeningen of waar het technologisch proces een belangrijke rol speelt in het leren van de leerling.

Mogelijke vragen •

Doet hij inspanningen om tot betere prestaties te komen?

•

Gaat de leerling gestructureerd en efficiënt te werk?

•

Ontwikkelt de leerling zelfredzaamheid bij het gebruik van bijvoorbeeld CAD-software?

•

Worden de mogelijkheden van het CAD-pakket efficiënt gebruikt?

•

Gaat de leerling logisch en zorgvuldig te werk?

•

Voert de leerling spontaan controles en zelfevaluaties uit, om de juiste conclusies te trekken?


45 D/2007/0279/025

•

Welke evolutie maakt de leerling door?

•

In welke mate maakt hij vooruitgang?

•

Waar en waarom loopt het goed?

•

…

Fouten, tekorten, hiaten kunnen verband houden met de kennis van de leerling, met zijn inzicht maar ook met zijn inzet, interesse en aanpakgedrag. Ze kunnen ook tekorten in het didactisch handelen als oorzaak hebben. Het opsporen en lokaliseren van tekorten is dus niet alleen belangrijk als feedback naar de leerling. Het is ook interessant voor het bijsturen van het eigen didactisch handelen. De evaluatie van het leerproces wil het leren op zichzelf optimaliseren. Op termijn moet dit resulteren in een positieve evolutie van het leerresultaat.

8.2

Productevaluatie

De vraag naar het leerrendement stelt men vooral bij productevaluatie: in welke mate zijn de onderwijsdoelstellingen bereikt? De leraar controleert in welke mate de leerling nieuwe competenties verworven heeft en of hij die op een adequate manier kan gebruiken. Ook gaat hij na of de leerling vooruitgang gemaakt heeft. Mogelijke vragen •

In welke mate kent de leerling…? (Cognitie)

•

In welke mate heeft de leerling inzicht in…? (Cognitie, technische vaardigheden)

•

In welke mate kan de leerling…? (Cognitie, communicatie en technische vaardigheden)

•

In welke mate beantwoordt de realisatie of… aan…? (Technische vaardigheden)

•

In welke mate gedraagt de leerling zich…? (Attitudes)

•

…

Vormen •

Individuele gesprekken, groepsbesprekingen en overleg.

•

Realisaties vergelijkingen met de norm.

•

Realisaties vergelijkingen met de opdracht.

•

…

8.3

Evalueren van attitudes

Attitudes hebben te maken met houding en gedrag en daar komen heel wat affectieve elementen bij kijken, maar attitude-evaluatie mag niet verward worden met het sanctioneren van gedragsproblemen. Attitudes worden vaak omschreven als ‘zin hebben voor’, ‘bereid zijn te ‘, ‘bewust zijn van ‘, enz. en zijn dus intentionele houdingen. Deze zijn niet duidelijk te beoordelen. Het gaat hier met andere woorden om complexe gedragsveranderingen die leerlingen op een eigen wijze, via een leerproces, integreren in hun persoon. Vormen •

Algemene attitudes zoals zin voor sociale gerichtheid, zin voor discipline, zin voor samenwerking, kritische zin, respect, zelfstandigheid.

•

Specifieke attitudes zoals werkmethodiek, kostenbewustzijn, aandacht voor veiligheid en milieu.

46 D/2007/0279/025


•

Leerattitudes zoals bereidheid om te leren en te werken, zin voor efficiënt werken, voor doorzetting, resultaatgerichtheid.

Bij de leerattitudes kan men ook de attitudes rekenen die opgenomen zijn in de lijst van de eindtermen. Het evalueren en bijsturen van attitudes is een permanente opdracht. Voor het evalueren verwijzen wij onder meer naar de SAM-schaal.

Bron: Diocesane Pedagogische Begeleiding. Evaluatie, een genuanceerd verhaal. Bisdom Gent, oktober 2004.


47 D/2007/0279/025

9

Minimale materiële vereisten

Met ’minimale materiële vereisten’ bedoelen we “een beschrijving van wat minimaal noodzakelijk wordt geacht om de doelstellingen van het leerplan op een verantwoorde wijze te kunnen realiseren.” “Noodzakelijk” wil niet zeggen “verplicht op school aanwezig” maar wel “beschikbaar en voor alle leerlingen toegankelijk”, b.v. in een nabijgelegen bedrijf, via een RTC. Welke uitrusting effectief op elke school aanwezig is, is een beslissing van de school zelf. Bij de beslissing spelen volgende elementen een rol: •

gebruiksfrequentie en –efficiëntie;

•

kostprijs en levensduur;

•

regelgeving: wat verplicht wordt door vigerende wetten en reglementen;

•

specificiteit van de leerlingen populatie.

De minimale materiële vereisten slaan uitsluitend op de verwezenlijking van de basisdoelstellingen en niet op eventuele uitbreidingsdoelstellingen. Minimale materiële vereisten vallen uiteen in uitrusting en infrastructuur. Met uitrusting zijn bedoeld: leermiddelen, machines en gereedschappen, beschermingsmiddelen... Infrastructuur staat voor vaklokalen, werkplaatsen… De aantallen of het volume dienen uiteraard in relatie te staan met het aantal leerlingen. Met persoonlijke uitrusting bedoelen we de uitrusting die elke leerling ter beschikking moet hebben. De persoonlijke uitrusting wordt bepaald door de noodwendigheid van het gebruik (b.v. door de regelgeving). De school bepaalt welke persoonlijke uitrusting door haarzelf ofwel door de leerling wordt aangekocht. We bevelen scholen aan om een groeipad voor minimale materiële vereisten uit te tekenen in het kader van een masterplan. De uitrusting en de infrastructuur, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de vigerende wetten en reglementen betreffende het Algemeen Reglement voor Arbeidsbescherming (ARAB), de Codex, het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) en de Vlarem wetgeving. Alle machines en arbeidsmiddelen vanaf 1995 moeten voldoen aan de machinerichtlijn en CE-gekeurd zijn (KB. 5 mei 1995). Arbeidsmiddelen van vóór 1995 moeten voldoen aan de arbeidsmiddelenrichtlijn (KB.12 augustus 1993). De stofafzuiginstallatie is aangepast aan de vigerende wetgeving. Bestaande stofafzuigingen dienen te voldoen aan het KB 26 maart 2003 gebaseerd op de Europese richtlijn 99/92/EG de zogenaamde ATEX 137 richtlijn en AREI art. 105 tot en met 113. Alle snijgereedschappen dienen te beantwoorden aan de vigerende wetgeving en de norm EN 758 (MAN gereedschap).

9.1

Veiligheidsvoorzieningen

Gemeenschappelijke beschermingsmiddelen •

Brandblusmiddelen

•

EHBO-kast

•

Evacuatieplan

•

Pictogrammen

•

Technische fiches van de producten

•

Veiligheidsinstructiekaarten

•

Werkplaatsenreglement

•

…

48 D/2007/0279/025


Persoonlijke beschermingsmiddelen •

Gehoorbeschermers

•

Veilige werkkledij

•

Veiligheidsschoenen

•

…

9.2

Vaklokalen

•

Catalogi van materialen, beslag, gereedschappen, machines

•

Computers, randapparatuur, software, internet

•

Didactische modellen

•

Digitale fotocamera

•

Meetapparatuur

•

Mogelijkheid tot projectie

•

Relevante tijdschriften en boeken

•

Schoolmeubilair

•

Geactualiseerde stalenboeken van materialen

•

…

9.3

Kleedruimte met wasgelegenheid

•

Handdoeken

•

Kleerkasten

•

Wastafels

•

Zeep

•

…

9.4

Tekengerei en handgereedschappen

Gemeenschappelijk •

Machinegereedschappen

•

Meetgereedschappen: schuifmaat, waterpas, distometer, winkelhaak …

Persoonlijk •

Gom

•

Lat

•

Potloden

•

Tekendriehoeken


49 D/2007/0279/025

•

Vouwmeter, rolmeter

•

…

9.5

Ingerichte werkplaats en machinezaal

•

Stofafzuiginstallatie

•

Persluchtinstallatie

•

CNC-gestuurde machine(s)

•

Onderhoudsmateriaal

•

Transportmiddelen

•

Werkposten, werkbank

•

…

9.6

Ingericht gereedschappenmagazijn

•

Freesmallen

•

Accu schroef- en boormachine

•

Meetapparatuur

•

Verspaningsgereedschappen

9.7

Minimale materiële vereisten voor automatisatie

•

Persluchtinstallatie

•

Didactische borden voor pneumatische schakelingen

•

Flexibele leidingen

•

Pneumatische componenten met aangepaste insteekkoppelingen.

•

Simulatiesoftware

•

Enkelwerkende cilinders

•

Dubbelwerkende cilinders zonder buffering

•

Dubbelwerkende cilinders met buffering

•

Blokkeerventielen

•

Snelontluchtventielen

•

Terugslagventielen

•

Regelventielen

•

Smoorventiel

•

EN - OF ventielen

•

Stuurventielen: monostabiel en bistabiel

•

Handbediende en mechanische gestuurde ventiel 2/2 - 3/2

•

Pneumatisch gestuurde ventielen 2/2 - 3/2 - 5/2

50 D/2007/0279/025


•

Elektropneumatische gestuurde ventielen 2/2 - 3/2 - 5/2

•

Eindeloopschakelaar

•

Hydrauliekgroep

•

Hydraulische componenten opgebouwd op hydrotrainer: cilinders, verdeelventielen, stuurventielen, drukregelventielen, filters …

•

Driefasige en eenfasige motoren uit de werkplaats van de houtbewerking

•

Multimeter

•

Schroevendraaiers, tangen …

•

Smeerpompen: handbediende, automatische, doseersmeerpomp

•

Grijpers

•

Zuignappen

•

Vacuümpomp


51 D/2007/0279/025

10

Nuttige adressen

BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) Brabançonnelaan 29 1000 BRUSSEL Tel. 02 738 01 13 Website: http://www.bin.be E-mail: [email protected] Cobosystems nv Draaiboomstraat 6 2160 WOMMELGEM Tel. 03 355 10 40 Fax 03 355 10 49 E-mail: [email protected] Website: www.cobosystems.be KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging) Desguinlei 214 2018 ANTWERPEN Tel. 03 216 09 96 Fax 03 216 06 89 E-mail: [email protected] Website: http://www.ti.kviv.be/critto FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid) Koningsstraat 45 bus 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 210 03 33 E-mail: [email protected] Website: http://www.fvbffc.be/ NAVB (Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in de bouwnijverheid) Sint-Jansstraat 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 552 05 00 E-mail: [email protected] Website: http://www.navb.be Nationale federatie voor de houthandelaars Centrum Galerij - blok 1 - 5de verdieping Kleerkopersstraat 15/17 1000 BRUSSEL Tel. 02 229 3260 Fax 02 229 32 64 E-mail: [email protected] Website: http://www.nfh.be (bevat linken naar nagenoeg alle relevante organisaties)

52 D/2007/0279/025


Bouwunie Spastraat 8 1000 BRUSSEL Tel. 02 238 06 05 Fax 02 238 06 11 E-mail: [email protected] Website: www.bouwunie.be Opleidingscentrum Hout Hof ter Vleest dreef 3 1070 BRUSSEL Tel. 02 558 15 51 E-mail: [email protected] Website: www.och-cfb.be Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden Tervurenlaan 463 1160 BRUSSEL Tel. 02 773 16 80 E-mail: [email protected] Website: www.vkw.be VCB (Vlaamse Confederatie Bouw) Tweestationstraat 80 1070 BRUSSEL Tel. 02 545 56 00 Fax 02 545 59 00 Website: http://www.vcb.be VLOR (Vlaamse Onderwijsraad) Leuvenseplein 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 219 42 99 Fax 02 219 81 18 E-mail: [email protected] Website: http://www.vlor.be VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) A. Van De Maelestraat 96 9320 EREMBODEGEM Tel. 053 72 64 45 Website: http://www.vmm.be/ VVKSO (Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs) Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL Tel. 02 507 07 30 Fax 02 511 33 57 E-mail: [email protected] Website: http://www.vvkso.be


53 D/2007/0279/025

WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) Maatschappelijke zetel Violetstraat 21-23 1000 BRUSSEL Tel. 02 502 66 90 E-mail: [email protected] Website: http://www.bbri.be Belgian Woodforum (vzw Hout) Het Arsenaal, Gebouw Q Vrijwilligerslaan 2 1040 ETTERBEEK Tel. 02 219 28 32 Website: www.hout.be Portaalsite voor de houtbewerker E-mail: [email protected] Website: www.wood-it.be

54 D/2007/0279/025


11

Bibliografie

Handboeken Titel Auteur Uitgever ISBN

Houtvademecum S.I. Wiselius Kluwer 90 901 2443 9

Titel Auteur Uitgever ISBN

Houtherkennen R.P. van der Zwam en A.L. van Oosten Kluwer 90 201 2445 5


Thermisch en hygrisch gedrag van bouwconstructies Ir. Architect B. Braeckman / N. De Cock / K. Drugmand EBES D/1987/2773/7


Houtskeletbouw voor de praktijk Ir. P. de Graaf Kluwer 90 557 60 242


MDF het veelzijdig plaatmateriaal Ir. J.A.M. Kickken TNO-bouw-centrum houttechnologie Kluwer 90 557 6081 1

Titel Auteur Uitgever

Verspaningstechnieken A. Van de Velde A. Van de Velde

Titel Auteur ISBN

OSB oriented strand board Ir. J.A.M. Kickken 90 7638 397 9


Zakboekje hout Ir. J.A.M. Kickken SDU 90 440 0083 7


Verfvademecum Ir. M.F. Kooistra Kluwer 90 557 6026 9


Holzatlas R. Wagenführ Fachbuchverlag - Leipzig 3-343-00459-6


55 D/2007/0279/025

Titel Uitgever ISBN

Het houtboek Zomer en Keuning Boeken B.V. Ede / Antwerpen 90-210-01411


Technologie voor de werktuigbouwkunde - Gereedschappen en productietechnieken P.Q.M. Sprinkhuizen – P. Boelens Nijgh & Van Ditmar educatief 90 236 0403 2

Titel Uitgever

Rapporteren VVKSO / Licap

Titel Auteurs Uitgever

Evaluatie op de testbank. Over het ontwikkelen van alternatieve evaluatievormen. Peter Van Peteghem, Jan Vanhoof Wolters Plantyn

Titel Uitgever

Modulair Handboek Hout. Modules: machinale houtbewerking deel 1,2 en 3; wanden en plafonds; planlezen; massief meubel… FVB / Brussel


Anders evalueren. Assessment in de onderwijspraktijk Dochy F. & Schelfhout W. & Jannsens S. Lannoo 2003

Syllabussen Titel Uitgever

Kwalitatieve classificatie naar uitzicht van gezaagd Europees Eiken Hout info / opleidingscentrum hout EN 975-1/1996

Titel Uitgever

Kwalitatieve classificatie naar uitzicht van gezaagd Europees beuken Hout info / opleidingscentrum hout EN 975-1/1996

Titel Uitgever

MDF verwerking en afwerking Opleidingscentrum hout

Titel Uitgever

Spuittechnieken Opleidingscentrum hout


Schaal voor attitudemeting VKW VKW / Antwerpen, juni 2005

Titel Uitgever

Houtdocumentatie ( mappen) Ter Hagen Stam

Titel Uitgever

Cursus houthandel VZW - Hout

Titel Uitgever

Thermische en akoestische isolatie Opleidingscentrum hout

Titel Uitgever

Basisveiligheid NAVB

56 D/2007/0279/025


Titel Auteur Uitgever

Evaluatie, een genuanceerd verhaal Diocesane Pedagogische Begeleiding (Bisdom Gent) DPB Gent

Vaktijdschriften Titel Uitgever

Houtnieuws vzw Hout vzw Hout

Titel Uitgever

MD möbel interior design Vertrieb md shop – Ernst-Mey-Straβe 8 – 70771 Leinfelden-Echterdingen - Deutschland

Titel Uitgever

BM Bau- und Möbelschreiner Konradin Verlag 70765 LEINFELDEN Echterdingen

Titel Website

DDS, tijdschrift voor meubel en interieurdesign www.dds-online.de


57 D/2007/0279/025

HOUT CONSTRUCTIE- EN PLANNINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO DERDE LEERJAAR

Recommend Documents