Hoor jij de wormen onder het gras?

Volg stoept de egels

Ga mee op Expeditie! Midden op Zuid ligt één van de meest eigenzinnige, maar onbekende stukjes Rotterdam: Tuindorp Vreewijk. Tientallen levensverhalen van bewoners vormen de basis van een bijzondere tocht door deze groene stadsoase. Er is ook een natuurontdekkingstocht voor kinderen: Expeditie Junior!

Ontdek de geheimen van het tuindorp

Ga mee op Expeditie!

Hoor jij de wormen onder het gras?

Gratis Expeditie App

Welkom in Tuindorp Vreewijk. Cultuurhis-

parel op Rotterdam-Zuid aan u onthuld.

torie op z’n Rotterdams, dat is wat Vree-

Behalve in deze krant, komt u ook langs de

wijk is. Een voorbeeld van sociale wo-

route zelf verhalen van bewoners tegen. Ze

ningbouw in zijn beste vorm. Bijna een

zijn verbeeld in kleine kunstwerken. Prach-

eeuw later is die kwaliteit nog altijd

tige stoeptegels en beschilderde panelen,

zicht- en voelbaar. En dat kunt u nu zelf

gemaakt door een kunstenaar samen met

gaan ontdekken.

kinderen uit de wijk.

Naast deze krant kunt u de route ook lopen met de gratis Expeditie Vreewijk App. Iedereen met een smartphone kan hiermee het Tuindorp Vreewijk op geheel nieuwe wijze beleven. Luister tijdens je wandeling naar de verhalen van de Vreewijkers. Maak kennis met de unieke architectuur door spannende videofragmenten. Of lees verder over de geschiedenis van deze authentieke, groene volkswijk. Tijdens het lopen van de route is verder geen internetverbinding nodig.

Expeditie Junior: Op natuurexpeditie door Tuindorp Vreewijk Natuur is er in overvloed in

onderzoeken is. De expeditietas

weet hoor jij wel de wormen

Je kunt er voor kiezen om de

de stad, maar vaak staan we

is een extra hulpmiddel. Hierin

onder het gras met de stetho-

hele route samen met je ouders

er niet bij stil. Met Expeditie

zitten namelijk spullen om de

scoop!

te lopen, maar er kan ook mak-

Junior worden de kinderen

natuur mee te ontdekken. Er zit

zich bewust van de natuur

een verrekijker in de tas om de

Met de kaart in de hand en de

worden. Het mooie aan de na-

om zich heen.

daknokken mee te onderzoe-

tas om hun schouder gaan de

tuur is dat het voor het oprapen

ken. Misschien zit daar wel een

kinderen op pad. De kaart krij-

ligt. En de opdrachten en proef-

zwaluwnest?

gen de kinderen en de tas kun-

jes zijn zo verspreid over de

nen ze lenen. Beide zijn op te

kaart, dat het zelfs leuk is om te

Er is speciaal een kinderkaart en een bijbehorende expeditietas

kelijk een kortere route gelopen

Hoe werkt het? In het midden van deze

Klaar voor de start? U kunt de route begin-

ontwikkeld. De kaart wijst de

Een vergrootglas zit ook in de

halen op drie punten in de wijk

doen als je maar 5 minuten

krant vindt u de plattegrond van Vreewijk,

nen bij het Witte Paard, het oudste hotel en

kinderen de weg en er staan

tas, hiermee kunnen de kleine

• Het Witte Paard

wandelt.

met routekaart. Over elk punt op deze route

restaurant van Vreewijk aan de Groene-

allerlei interessante punten op

beestjes onder de stoeptegel

• Educatieve Tuin de Enk

is bijzondere informatie beschikbaar. Al

zoom. Maar eigenlijk kan ieder mogelijk

waar iets te zien, te doen, of te

nader bekeken worden. En wie

• Speeltuin de Vaan.

wandelend leest u oude verhalen van de

startpunt gekozen worden, om vandaaruit

originele Vreewijkers, stuit u op nieuwe

verder te lopen door de buurt. Wees gerust:

geschiedenissen en openbaart de architec-

verdwalen mag! Wie weet ontdekt u uw

tonische en groene weelde van het eigen-

eigen Vreewijkse hotspot...

Ga je mee op Expeditie?!

zinnige tuindorp zich. Zo worden beetje bij beetje de geheimen van deze onbekende

Wij wensen u een spannende Expeditie!

Colofon

Expeditie Vreewijk is mede mogelijk gemaakt door: Ministerie

Samenstelling: Mirjam Sierat, Margriet Snaterse (www.margrietsnaterse.nl),

van Binnenlandse Zaken • Havensteder • Gemeente Rotterdam •

Shakira van Steenis (www.bureau-graswortel.nl)

Platform Vreewijk • Museumwoning Vreewijk • Alle Vreewijkers

Vormgeving en fotografie: Peter Snaterse, BeeldinZicht (www.beeldinzicht.nl)

die hun verhalen, foto’s en informatie deelden

2 Expeditie Vreewijk


Expeditie Vreewijk

3

1 Startpunt van Expeditie Vreewijk • Het Witte Paard • Groenezoom 245

2 Langegeer

Cultuurhistorie op en top

Het Witte Paard, icoon van Vreewijk

Cultuurhistorische ruggengraat van het tuindorp

Monumentenstatus en beschermd stadsgezicht

De uitvalsbasis van de Expeditie staat

1971 in het grootste geheim wordt gespro-

Marijn. Zij doen de reputatie van het Witte

midden in Tuindorp Vreewijk: het karak-

ken over een transfer van Johan Cruijff naar

Paard eer aan, met hun smakelijke klassieke

teristieke en roemruchte pand ´ het Witte

Feyenoord. De deal ketst op het laatste

en mediterrane keuken.

Paard´. Dit voormalige dorpshotel met

moment af, maar in 1983 zal Cruijff alsnog

Honderd jaar na het eerste ont-

de originele woningen aan de Lange-

een rijk verleden doet nu dienst als ei-

naar Rotterdam-Zuid komen, na een conflict

werp is Tuindorp Vreewijk nog

geer waren weliswaar voor die tijd

gentijds restaurant.

met zijn jeugdliefde Ajax.

steeds een rustig dorp. Een groe-

luxe en ruime woningen, net als de

Het moge duidelijk zijn: het Witte Paard

ne oase middenin een wereld-

overige woningen in het tuindorp.

ademt geschiedenis.

stad. Maar de wijk heeft uiteraard

Maar zeg nu zelf: wie gaat er nu nog

niet stilgestaan.

akkoord met een woonkamertje van

Michelin Ster Het Witte Paard opende op 12 augustus 1922 de deuren. In de loop der jaren groei-

Tapas en Theater

de het uit tot een gerenommeerd Hotel

Nog altijd is het Witte Paard dé ontmoe-

Op een aantal plaatsen is nieuw-

De nieuwbouwwoningen hebben een

Café Restaurant, bekend tot ver buiten de

tingsplek van Vreewijk. Menig bruidspaar at

bouw verrezen. In 2014 zijn bijna

veel groter woonoppervlak. Het stelde

grenzen van Rotterdam. Van 1959 tot 1965

hier de eerste maaltijd als verliefd en ge-

300 woningen aangewezen als rijks-

had het restaurant zelfs een Michelin-ster.

trouwd stel. In de jaren vijftig was dat wel-

monument. Momenteel voert woningcorpo-

bouwwoningen. Deze zijn van de bekende

die woningen te nummeren? Uiteindelijk

15m2?

de bouwers voor een dilemma: hoe

licht een Chateaubriand stroganoff, aan tafel

ratie Havensteder een verbeterplan uit.

architect Wytze Patijn en werden rond het

losten ze dat op creatieve wijze op. Som-

Beroemdheden als Corry Vonk en Wim Kan

geflambeerd . Nu, meer dan een halve

Vreewijk is vanwege zijn karakteristieken

jaar 2004 opgeleverd. De nieuwbouw maak-

mige huisnummers zijn verdwenen in de

logeerden graag in het hotel. Menig wed-

eeuw later, zou dat een gambabuideltje met

Maar behalve een heerlijk uitje voor uw

aangemerkt als beschermd stadsgezicht.

te aardig wat emoties los bij de originele

vaart der volkeren - letterlijk! Zoek bijvoor-

strijd van Feyenoord werd hier, op een

chili-paprikachutney kunnen zijn.

smaakpapillen, heeft Het Witte Paard ook

Een parel in het volgebouwde Rotterdam.

Vreewijkers. Past het nu wel of niet in het

beeld maar eens goed naar Langegeer 38.

uw andere zintuigen heel wat te bieden. Er

Maar hoe ga je daar mee om?

beeld van het authentieke tuindorp?

De bewoners kunnen er wel om lachen.

Op de Langegeer staan opvallende nieuw-

Op één manier past het in ieder geval niet;

Postbodes soms wat minder...

steenworp van De Kuip, door het bestuur voorbesproken, doorgelicht, geëvalueerd en

Het pand is tegenwoordig in de meer dan

is een uitgebreid cultureel aanbod met film-

getaxeerd. Het is het Witte Paard waar in

bekwame handen van de crew van Roos

avonden, concerten en theater.

De dag dat het Witte Paard zwart werd

Het groen is nu ook monument Ook de groene ligusterhaag in de tuin maakt

Op 30 mei 1980 merkt een aantal buurtbewoners op dat er wel erg veel rook uit de keuken van Hotel

deel uit van het beschermd stadsgezicht. Net

tract waarin ze toezeggen om de tuin groen

Restaurant het Witte Paard komt. Een alerte bewoner rent met de brandslang de keuken in en be-

als de grote bomen in de wijk. Bij zo’n groen

te houden. Ze houden de tuin netjes en be-

gint te blussen, terwijl het keukenpersoneel in eerste instantie nog wat schaapachtig staat te kij-

beschermd stadsgezicht komt heel wat kijken:

mag niet baten. Het bekende rieten dak van het Witte Paard vat vlam. Al snel is er sprake van een

tegelen maximaal éénderde. • Havensteder en gemeente behouden zoveel

ken. Meerdere buurtgenoten schieten te hulp met tuinslangen en emmers water. Maar helaas, het • De ligusterhagen in de voor- en achtertuin

mogelijk de bijzondere bomen in de wijk.

serieuze brand. De brandweer zal urenlang blijven blussen, maar het dak blijkt niet meer te redden.

horen bij de woning. Zij zijn een onderdeel

In 2011 heeft het gebouw van binnen en buiten een metamorfose ondergaan en is het door de hui-

van de rijksmonumenten en het beschermd

• Rolluiken en satellietschotels mogen niet

dige gebruikers betrokken.

stadsgezicht. Bewoners moeten de heg drie

aan de gevels bevestigd worden zonder

keer per jaar knippen. Minimaal.

schriftelijke toestemming van Havensteder

Voor meer informatie: www.roos-marijn.nl, www.vreewijkcultuur.nl


• Nieuwe huurders tekenen een extra con-


Hiervoor is het bomenplan gemaakt.

Expeditie Vreewijk

5

3 De winnende tuin van meneer Meel • Voordonk 2

4 Museumwoning • Lede 40. Geopend: elke woensdag en elke eerste zaterdag van de maand, van 11.00 – 15.00 uur.

Dát is Vreewijk: de tuinenkeuring

Wie heeft de mooiste knolbegonia’s? Al tientallen jaren lang strij-

per jaar keuren zij alle tuinen in

den Vreewijkers om de felbe-

Vreewijk. Ze kijken naar de ver-

geerde prijzen van de Tuinen-

scheidenheid aan planten, het

KeuringsCommissie (TKC).

onderhoud en natuurlijk de in-

Het ‘tuin-bewustzijn’ in Vree-

richting van de tuin. Wanneer

wijk heeft diepe wortels. De

een tuin geslaagd is, ontvangt

tuintjes en het groen, daar

de trotse eigenaar een diploma.

draait alles om. Kom aan zijn

En de echte doorzetter wint

tuin en je komt aan de Vree-

wellicht de titel waar het alle-

wijker.

maal om gaat: ‘Mooiste tuin van

Het geheugen van Vreewijk

Vreewijk’. De TKC is opgericht in 1924. Vorig jaar vierde zij haar 90ste verjaardag, maar de organisatie is springlevend. Vreewijk heet

vijftig en zestig had de wijk zelfs

Japanners kwamen speciaal

niet voor niets Tuindorp. Vanaf

een Keukenhof-achtige aantrek-

voor het groen naar Vreewijk.

het prille begin wordt hier al

kingskracht. Busladingen vol

De TKC bestaat uit bevlogen

fanatiek getuinierd. In de jaren

Belgen, Britten, Duitsers en

tuinierders uit Vreewijk. Eens

Record! De woning aan Lede 40 geeft een bijzon-

wijk te laten zien en bij te dragen aan de

zoek naar een buurjongen of oud vriendin-

In Vreewijk woont een mevrouw

der beeld van het Tuindorp Vreewijk aan

inrichting en de verhalen van de museum-

netje? Grote kans dat zij precies weten over

wiens tuin al 58 jaar onafgebro-

het begin van de twintigste eeuw.

woning. De museumwoning is bijvoorbeeld

wie u het heeft! De Facebooksite die een

ken eervol door de keuring

altijd op zoek naar oude foto’s of documen-

van de vrijwilligers oprichtte, heeft inmid-

komt. Dat betekent dus ook: 58

De laatste bewoner, de heer Arends, gebo-

tatie van Vreewijk die zij digitaal kunnen

dels meer dan 2000 volgers. Zij heeft Vree-

diploma’s. Maar het meest trots

ren op Lede 40 en nooit verhuisd, heeft het

kopiëren. Ook meubeltjes en spullen uit de

wijkers van meer dan 50 jaar geleden met

is ze op haar prijzen. In 2013

pand in oorspronkelijke staat gelaten. Toen

oude tijd zijn gevraagd.

elkaar in contact gebracht!

verdiende ze alweer een eerste

hij overleed moest de woningbouwcorpora-

plaats.

tie, bij gebrek aan familie, de woning ontrui-

Lede 40 is uitgegroeid tot het geheugen

Activiteiten

Mevrouw kan haar tuin na al die

men. De medewerkers wisten niet wat zij

van de wijk. Wekelijks komen er (oud-)Vree-

De museumwoning is op iedere woensdag

jaren hard zwoegen helaas niet

zagen. De woning heeft geen douche en

wijkers uit het hele land. Soms zelfs van de

en de eerste zaterdag van de maand ge-

meer zelf onderhouden. Daarom

geen centrale verwarming. De keuken is al

andere kant van de wereld. De vrijwilligers

opend voor bezoekers, van 11 uur tot 16

heeft ze nu voor het eerst een

die jaren onveranderd gebleven!

van de Museumwoning fungeren als een

uur. Voor groepen is het daarnaast ook mo-

tuinman in de arm genomen.

Samen met een aantal betrokken bewoners

echte encyclopedie van Vreewijk. Bent u op

gelijk om op afspraak langs te komen. Hier-

Haar geheim: veel vaste, bloei-

is besloten de woning niet te verhuren,

bij kunt u bijvoorbeeld denken aan een

ende planten en veel verschil-

maar verder in te richten als Museum

straatreünie, een familiefeest of een andere

lende kleuren, dat maakt een

woning. Hiertoe zijn inmiddels ook de kleu-

bijzondere gelegenheid. Wat is er immers

tuin het mooist!

ren en het behang in oude stijl terugge-

leuker dan met elkaar in de oorspronkelijke

bracht. Voor bezoekers is het alsof ze recht

omgeving van het tuindorp herinneringen

in het verleden van het tuindorp stappen. Zij

op te halen?

kunnen elkaar in Lede 40 ontmoeten en

Vrijwilligers

herinneringen ophalen.

De Museumwoning draait op dit moment

Geheugen van Vreewijk

op een klein aantal enthousiaste Vreewij-

Maar Lede 40 is geen standaard museum-

kers. Heeft u zelf interesse in de geschiede-

woning. De woning wordt volledig gedraaid

nis van Vreewijk? Lijkt het u wellicht leuk

In 2014 heeft de TuinenKeuringsCommissie (TKC) de tuin van de heer Meel, wonend op Voordonk 2, verkozen tot

door Vreewijkse vrijwilligers. Zij nodigen

om zelf actief te worden? Neem dan gerust

de mooiste tuin van Vreewijk.

(oud-)wijkbewoners uit ook hun eigen Vree-

contact op. Zie www.museumvreewijk.nl



Expeditie Vreewijk

7

5 De Brink

7 Vreewijkhuis • Dreef 83a

Brinkpoort

Niet iedereen mocht in het Tuindorp wonen

Ontluikende liefde bij de melkbar Aurore

Bibberen voor De Bruin

Alabama Sweetheart in het hart van Vreewijk

Tuindorp Vreewijk was een plek in Rotter-

berucht in heel Rotterdam. Wie zich als wo-

inkomsten waar het gezin precies geplaatst.

dam waar niet zomaar iedereen kon ko-

ningzoekende aanmeldde voor een huisje in

Op de Lede, de Hovendaal en de Langegeer

De Brink is het centrale dorpsplein. Veel Vreewijkers maakten kennis met de liefde in

men wonen. Om te mogen genieten van

Vreewijk, kreeg mevrouw de Bruin op be-

kwamen alleen de “mensen van stand” te

de melkbar op de hoek Lede en de Dreef. Naast de befaamde milkshakes was deze

alle ruimte en groen in de wijk, moest je

zoek. Ze controleerde of de kleertjes in de

wonen: leraren, doktoren, etc.

bar ook beroemd – en onder ouders berucht – als ontmoetingsplek voor de Vreewijk-

aan behoorlijk strenge eisen voldoen. Al-

kast wel op kleur gesorteerd waren. De

se jeugd. Menigeen heeft goede herinneringen aan deze plek. De enige echte uit-

leen keurige mensen werden toegelaten.

vinger ging langs de lambrisering en over

De gewone man kon met geluk een huisje

de kasten. En natuurlijk werd de aspirant-

krijgen in de straatjes daarachter. Benieuwd

De toenmalige woningbouwvereniging

Vreewijker geïnterviewd over de leefge-

hoe juffrouw de Bruin eruitzag? Hierboven

gaansgelegenheid van het oudeTuindorp. De bar begon ooit, in de jaren twintig, als

op de muziektent op De Brink. Op warme

“Vreewijk” had deze schone selectietaak

woonten. Kwam je door deze deze strenge

kijken zij en haar collega’s u streng aan met

een brave melksalon. De salon was geves-

zomeravonden zat dit terras met rieten

uitbesteed aan een aantal strenge inspectri-

selectie, dan was het ook nog afhankelijk

de fiets aan de hand.

tigd in de melkhal van stoomzuivelfabriek

stoelen vol met genietende Vreewijkers.

ces. Een daarvan, juffrouw de Bruin, was

van je “score”, de baan van meneer plus de

Aurore. De ronde deuren van de toenmalige hal zijn nog altijd zichtbaar van de buiten-

Een nieuwe eigenaar, Jacques Dijkgraaf,

kant. Hier dronken bewoners koffie met

vernieuwde de Milkbar geheel volgens

melk, chocolademelk en thee met melk,

Amerikaans concept. Hot dogs, ‘sundaes’

zoals toen de gewoonte was. Je kon er ook

en en de nog onbekende milkshakes ver-

ijsjes eten en er was een terras met uitzicht

schenen. Idyllische namen als ‘Babes in the Wood’, ‘Manhattan Killer’ en Alabama

Rijksmonument Het Vreewijkhuis op Dreef 83a is een Rijksmonument. Dit prachtige gebouw is onlangs geBevrijdingsmonument Vreewijk

restaureerd. Het is ontworpen door Granpré Molière. Oorspronkelijk was het een winkel in

De Brinkpoort is een markant monument en

Sweetheart’ moeten verrukkelijk gesmaakt

typisch voor de architectuur van De Roos en

hebben. Ze vonden in elk geval gretig af-

er een echt café van. De Milkbar werd tot

huishoudelijke artikelen en galanterieën. Maar

Overeijnder. Zij gebruikten graag poorten en

trek. Ook de pers besteedde veel aandacht

Casa herdoopt: een hippe plek waar alcohol

het is vooral bekend als het gebouw van de

maakten veel details in het metselwerk. Aan

aan deze nieuwigheid.

geschonken werd en jazz en Franse chan-

zuigelingenzorg, zoals het consultatiebureau

de andere zijde van de Brinkpoort ligt een

Hoe cool dit destijds ook was, in 1962 was

sons gedraaid werden. Maar wat gelukkig

vroeger heette. Tegenwoordig kunnen bewo-

opvallend hofje met kersenbomen, precies

het voorbij met dit brave melk-gedoe. Weer

niet veranderde, was dat veel wijkbewoners

ners er terecht op het spreekuur van de wijk-

zoals Berlage dit in het stratenplan tekende.

een nieuwe eigenaar Joop van Tol maakte

op deze plek hun grote liefde ontmoetten!

beheerder, het Trefpunt en de wijkagent.



Expeditie Vreewijk

9

7 Dreef 98 (oude adres)

8 Weimansweg

De Uil die Vreewijk groen houdt

Slopen of renoveren BLIJF MET JE POTEN VAN ONS HUIS Blijf met je poten van ons huis, want hier voelen we ons thuis Stop die smoezen zo goedkoop, dat ‘t hier rijp zou zijn voor sloop Het is Com.wonen puur te doen, om te bouwen voor de poen Graaien naar het groot gewin, en wij er uit met ons gezin Jan van den Heuvel groeide op

In 2007 heeft de toenmalige woningcorporatie Com.wonen

in dit stukje Tuindorp Vreewijk.

plannen om 1400 huizen in Tuindorp Vreewijk te slopen. Ze

Zo moge hier een tuinstad-

Hij herinnert zich nog levendig

moeten plaats maken voor dure en middeldure koopwoningen.

wijk verrijzen

wat het favoriete tijdsverdrijf

De bewoners van Vreewijk protesteren hevig tegen de plannen.

Staat op de Brink, gebeiteld

Vreewijk is groen, maar som-

ting de Uil opgericht: een klus-

of chocomel in de door de Uil

was in zijn jeugd: pleetje trek-

Ook de kleinkinderen van de oprichters van de oude arbeiders-

in beton

mige van haar bewoners

sendienst door en voor Vreewij-

zelf verbouwde kantine.

ken!

wijk maken bezwaar. Met succes.

De tuinwijk is gekomen,

staan rood. Deze conclusie

kers. Bedoeld om de bewoners

trok vijf jaar geleden een aan-

die het zelf niet meer kunnen te

Aan dit tijdperk kwam helaas

Weimansweg heeft karakteris-

In 2011 wordt afgesproken dat

prachtig gerenoveerd en weer

Die hier dus ideaal harmo-

tal betrokken Vreewijkers. Zij

helpen bij het onderhoud van

een einde toen in april 2015 een

tieke wc-raampjes. Die zitten

de vernieuwing van Vreewijk

te huur.

nisch leven kan

hoorden van steeds meer

hun woning en hun tuin.

enorme brand het hele gebouw

aan de voorzijde van het huis,

gericht moet zijn op behoud,

Wilt u een gerenoveerde model-

Wat dachten de bestuurders

in de as legde. Gelukkig kwam

naast de voordeur. Deze klap-

tenzij dit om technische of

woning bezoeken? Of zoekt u

toen sociaal

Vreewijk direct in actie om zijn

raampjes stonden overdag,

financielë redenen niet mogelijk

meer informatie over wonen in

Nu gaan ze voor de winst met onze huisjes aan de haal

Een aantal woningen aan de

mensen dat het lastig werd

woonwijk voor de stedeling

om met een mager inkomen

Inmiddels zijn honderden Vree-

toch het huis en de tuin bij te

wijkers al geholpen met een

padverlichting in grote delen van

geliefde stichting overeind te

zeker bij mooi weer, vaak open

blijkt. Inmiddels zijn de eerste

Vreewijk? Kijk dan op vreewijk-

houden.

nieuw tuinhekje, het snoeien

Vreewijk. Ook onderhouden zij

houden. Havensteder en de

ter ventilatie.

eengezinswoningen met tuin

verder.nl

van de heg, het aanleggen van

de tuinen van leegstaande wo-

gebiedscommissie Feijenoord

Jan en zijn vriendjes waren niet

Niks werd gevraagd aan

Daarom namen ze het heft in

een pad voor een scootmobiel

ningen.

staken de koppen bij elkaar om

vies van wat gezonde katten

mensen die hier wonen

eigen hand. In 2010 werd Stich-

of het repareren van de wasma-

een vervangende ruimte te re-

kwaad. Ze bouwden een con-

Gewoon er uit verdreven van

chine. Door middel van een

Op deze manier zorgen zij ook

gelen, zodat De Uil het werk

structie om de buurtgenoten

je stek

kleine eigen bijdrage van bewo-

voor een veiligere en leefbare

weer snel kon hervatten. Wilt u

met zo’n klapraampje te laten

Het zou hier zo bouwvallig

ners en financiering van Haven-

wijk. Stichting de Uil werkt sa-

de klussers een hart onder de

schrikken.‘Met een speciaal

zijn, alleen maar goed voor

steder en de gemeente Rotter-

men met Paal en Perk: een acti-

riem steken? Voorlopig huist de

vervaardigde pvc-buis konden

sloop

dam, werkt De Uil met meer

viteitenprogramma voor ver-

stichting op een tijdelijk adres.

we de doortrek-touwtjes van

Maar vrijwel alles staat nog

dan 30 vrijwillige klussers.

standelijk beperkte cliënten van

U kunt ze ook vinden op inter-

het toilet pakken en dan stiekem

goed op deze mooie plek

Middin, die per jaar ongeveer

net, www.de-uil.org en Face-

de WC doortrekken’, vertelt Jan.

En zit er soms een enkel

book.

Het allerleukste was natuurlijk

pandje fout

wanneer er iemand op de wc

Com.wonen doe normaal en

zat...

zorg voor beter onderhoud

Onder leiding van een enthousi-

250 tuinen bijhouden van ou-

ast en bevlogen bestuur van

dere bewoners.

Vreewijkers klussen dagelijks


twee ploegen overal in de wijk.

Bijna vijf jaar lang was het

Iedere Vreewijker herkent de

hoofdkwartier van de Uil en Paal

Tekst en muziek:

rode en blauwe klusbussen die

en Perk gevestigd aan de Dreef

Kees Korbijn

af en aan rijden met tuinafval en

98. Dagelijks kwamen bewo-

puin. Maar de Uil doet meer. Zo

ners hier aanlopen met een

hebben de vrijwilligers in 2014

klus. Soms ook gewoon voor

en 2015 gezorgd voor achter-

een praatje, of een kopje koffie


Expeditie Vreewijk

11

Gratis Expeditie App Naast deze krant kunt u de route ook lopen met de gratis Expeditie Vreewijk App. Iedereen met een smartphone kan hiermee het Tuindorp Vreewijk op geheel nieuwe wijze beleven. Luister tijdens je wandeling naar de verhalen van de Vreewijkers. Maak kennis met de unieke architectuur door spannende videofragmenten. Of lees verder over de geschiedenis van deze authentieke, groene volkswijk. Tijdens het lopen van de route is verder geen internetverbinding nodig.



Expeditie Vreewijk

13

Zo’n plek om nooit te vergeten!

9

Speeltuin De Vaan • Pinksterweide 31, Tel. 010-4842883

De Vaan: Paradijs voor kinderen Wist u dat...

De straat waar je geboren bent, of opge-

er ook enkelen van hen. Ik woon al bijna

sant en leuk om te proberen in het hoofd

Vreewijk barst van het groen. Ook alle

Rotterdam is nou eenmaal een wereldstad.

groeid en misschien wel, zoals ik, een

mijn hele leven op de plek waar ik ben

van iemand anders te ‘kijken’.

achterpaden zijn heerlijk om in te spelen.

Een boegbeeld van De Vaan is George, be-

fijne jeugd hebt gehad. Dat is toch een

opgegroeid. Nog dagelijks kom ik langs de

Bijvoorbeeld in de theatervoorstellingen

Een paradijs voor kinderen dus, maar...

ter bekend als ome Sjors. Al 23 jaar is hij er

plek om nooit te vergeten.

plekken waar ik kind was, speelde en leer-

van ‘Buurvouw & buurvrouw’, waarin mijn

de Vreewijkers met hun schitterende

als vrijwilliger te vinden. In het kleine win-

namige, voormalige boerderij aan de

de. In sommige van mijn gedichten en

theaterpartner Marjan en ik als duo ‘Jong

tuinen zien natuurlijk niet graag rond-

keltje van de speeltuin, bijvoorbeeld. Daar

Dordtsestraatweg. ‘De Vaan’ is afgeleid

Velen van ons zijn op die plek nooit terug

verhalen speelt die ervaring een rol.

Belegen’ echte Tuindorp-Vreewijkse komi-

vliegende voetballen de mooie bloemen

kunnen kinderen even wat drinken of te-

van de familie Vaandrager, die eigenaar

gekeerd. Misschien is het oude huis afge-

In het gedicht ‘Weerzien’ stel ik me voor

sche scènes spelen, zijn de invloeden van

vernielen. Gelukkig zijn er speeltuinen in

recht voor een pleister. Op de gratis te

broken, is de wijk totaal veranderd, of mis-

hoe het is om niet meer in Tuindorp Vree-

tot de verbeelding sprekende types her-

de wijk. Daar kan elk kind zich naar har-

downloaden app van Expeditie Vreewijk

• Enige tijd heeft de NV Hygiënische Melk-

schien is het zo ver van je huidige woon-

wijk te wonen, maar er na lange tijd terug

kenbaar.

tenlust uitleven.

kunt u ome Sjors aan het woord horen.

stal ‘De Vaan’ boerderij en bouwland ge-

plek vandaan, dat het ingewikkeld was er

te keren. Ik heb een aantal jeugdvriendin-

Mijn jeugd in het Manpad was vol verha-

De coördinator van deze prachtige speel-

ëxploiteerd. In 1921 werden deze aange-

nog eens naar toe te gaan.

nen, die nog altijd met heimwee door de

len over vroeger. Ik groeide op in het huis

Speeltuin de Vaan is de oudste, opgericht in

tuin, Lion Bal, zorgt voor een afwisselend

kocht door de gemeente Rotterdam. In de

Sommige ongelukkigen zijn ooit van hun

wijk wandelen, wanneer ze bij mij op be-

van mijn grootouders en smulde van hun

1927. Sinds 1962 zit zij op de huidige loca-

programma, met activiteiten voor alle leef

Tweede Wereldoorlog werd hier in op-

geboortegrond verdreven en kunnen er

zoek komen.

verhalen over de gebeurtenissen in hun

tie, aan de rand van Vreewijk en Charleroi.

tijden. Kijk voor informatie op

dracht van de NV Vreewijk Tuindorp De

niet meer naar terug, al zouden ze nog zo

Je verplaatsen in de gedachtewereld of de

jonge jaren. Daarbij hoorde ook het ver-

De Vaan trekt dan ook bezoekers uit beide

www.svvreewijkdevaan.nl

graag willen. Als drama-docent werk ik

belevingswereld van iemand anders, dat

haal van de schuilplaats die mijn opa

wijken. Of eigenlijk uit de hele wereld, want

vaak met kinderen en jongvolwassenen bij

doe ik graag. Het is mijn vak, ik ben thea-

maakte voor mijn oom in de tweede we-

Hygiënische Melkstal De Vaan. In die hoe-

wie dit het geval is. In ons Tuindorp wonen

termaker en schrijver en ik vind het interes-

reldoorlog.

danigheid was hij richtinggevend voor wat

In Tuindorp Vreewijk zijn vele verhalen te

Nutricia later op grote schaal heeft gerea-

vinden, van jonge en oude mensen, van

liseerd. Hij heeft met de melkstal veel

Het verhaal van het Manpad

bewoners die hier al hun hele leven wo-

betekend voor het terugdringen van de

kunt u beluisteren via de

nen, net als ik en van nieuwkomers.

babysterfte. Zijn engagement kwam mede

app. Voor meer informatie

Die verhalen moeten verteld worden, om

voort uit zijn eigen ervaringen: zes kinde-

over theatergroep Jong

van te genieten en van te leren, om je

ren in het gezin Vaandrager stierven op

belegen kunt u terecht op

door te laten inspireren of je te laten mee-

zeer jonge leeftijd.

www.jongbelegentheater.nl.

voeren en zo even lekker weg te kunnen

Op www.este.nl vind u meer

vluchten uit de soms harde alledaagse

werk van Joyce Turek.

werkelijkheid. Joyce Turek, april 2015


Ome Sjors

• De Vaan ontleent zijn naam aan de gelijk-

van deze boerderij was.

Vaan gebouwd. • Arie Vaandrager was directeur van de

Lion Bal (r)


Expeditie Vreewijk

15

10 Blekerslaan

11 De Vaan, Bollenland

Wassen en bleken in het Tuindorp

Rotterdammer en Vreewijker

Boven de deur van Bollenland 1 is een tafereel van een man op een paard met een vaandel gemetseld. Het gaat om De Vaandel drager; een natuursteenreliëf van Cor van Kralingen.

Vroeger bestond er nog geen bleekmiddel. In de textielindustrie gebruikte men daarom ‘bleekvelden’. Dat waren gemaaide grasweiden waarop linnen werd uitgespreid en door de zon gebleekt. Hieraan ontleent de Blekerslaan zijn naam.

De was werd met de hand gedaan, met kokend water van het kolenfornuis. Dit was

Liefdesstraatje

een tijdrovende klus. Om het wat te ver-

De rivier scheidt het zuiden van de rest

naar wie hun nieuwe buren worden. En

ster dat de buren wel erg goed van vertrou-

van Rotterdam. De echte zuiderling voel-

eerlijk is eerlijk: soms ook wel een beetje

wen waren: als ze een boodschap gingen

de zich vroeger weliswaar Rotterdam-

benauwd. Zo ook een bewoonster van de

doen, legden ze hun huissleutel op de ven-

snellen, konden bewoners heet water halen

Monique groeide op Blekerslaan 66 op. Mar-

mer, maar veel Rotterdammers van bo-

Donk. Het pand naast haar stond al geruime

sterbank! Dat is zelfs in het vredige Vree-

bij de Waterstokerij. Deze winkel had een

tin op nummer 70. De vonk sloeg over, en

ven de rivier dachten daar anders over.

tijd leeg. Via via had ze gehoord dat er

wijk niet verstandig. Ze waarschuwde de

ruimte waarin de hele dag een kolenvuur

tegenwoordig wonen ze samen met hun

Dit kwam door de grote aantallen arbei-

vluchtelingen in kwamen wonen. Wat zou

buren direct bij terugkomst. Meteen werd

werd opgestookt. Op die manier zat er de

gezin op Blekerslaan 70.

ders die uit de provincie naar de stad

het worden? Op een dag zag ze haar nieu-

ze hartelijk uitgenodigd om te komen eten...

hele dag warm water in de grote ketel.

Zes jaar geleden ging de deurbel. Dochter

trokken. Tot lang na de Tweede Wereld-

we buren voor het eerst. Ze deden haar

bij de drie Wijzen uit het Oosten.

Tot in de twintigste eeuw werden er in de

De Waterstokerij verkocht ook waspoeder,

Iris deed open voor een bijzondere oude heer

oorlog werden zij als boeren beschouwd.

denken aan de drie Wijzen uit het Oosten.

Op Bollenland 51 ziet u een paneel over dit

textielindustrie bleekweiden gebruikt. Ook

bleekwater, zakjes blauw, stijfsel - en

uit Amerika. Wilt u weten wat er vervolgens

Navraag leerde dat de heren Grieks-ortho-

verhaal. Het werk is gemaakt door kunste-

thuis legden veel mensen hun was nog op

snoepgoed. Vaak werden de kinderen uit

gebeurde? Download dan de app en luister

Tot de komst van de Maastunnel in 1942

doxe priesters uit Eritrea waren.

naar Margriet Snaterse in samenwerking

de bleek te drogen.

het gezin erop uit gestuurd om voor een

naar het verhaal bij ‘Moet je horen.’

was dit stadsdeel slechts met de rest van

Na een paar maanden merkte de bewoon-

met de kinderen van Speeltuin de Vaan.

halve cent heet water te kopen. De zware

Rotterdam verbonden door bruggen via het

In de beginjaren van het tuindorp beschik-

emmer droegen ze samen terug naar huis.

Noordereiland. Voor de rest was je aange-

ten maar weinig bewoners over heet water.

Als beloning mochten ze dan soms van

wezen op veerponten. In de jaren zestig

Geisers en boilers bestonden nog niet. Bij-

moeder voor een halve cent snoepjes ko-

werd de eerste Van Brienenoordbrug aange-

na niemand had gasverwarming.

pen.

legd. Later kwamen de Willemsbrug en de Erasmusbrug. Nog altijd kennen de mensen In Vreewijk elkaar. Bewoners voelen zich betrokken. Op straat wordt er gegroet. Al staat Vreewijk staat tegenwoordig in verbinding met de rest van de stad, het blijft een hechte gemeenschap waar het prettig wonen is.

Nieuwe buren Bewoners van Vreewijk zijn altijd benieuwd



Expeditie Vreewijk

17

12 Educatieve tuin De Enk • Enk 182. Meer informatie tel. 010 2673760. Geopend tijdens werkdagen van 8.30 - 16.30 uur.

13 Achter de Korte Dreef

Stadstuinieren in De Enk

Binnentuin de Hertenkamp

Waar aardappels groeien

Stadsoase met Zakdoekenboom

Een akker middenin de stad, kan dat? In Vreewijk wel. Toen de buurt gebouwd werd

sen voor scholen en buurtbewoners worden

Tussen de Langegeer en Korte Dreef ligt

dat hij voor het eerst bloeit. Het exemplaar

dat was geen succes. Toen is het herten-

was het terrein achter de Enk landbouwgrond. Inmiddels ligt hier de wijk Lombar-

er regelmatig activiteiten georganiseerd,

een van de meest pittoreske stukjes

in de Hertenkamp is kort voor de oorlog

kamp in een echte siertuin veranderd. In die

dijen. Behalve bij de Enktuin. Dit is nog altijd een grote, groene akker. Het is één van

zoals het Lentefeest in april en het Pom-

Vreewijk: binnentuin De Hertenkamp.

geplant. Het is één van de twee volwassen

periode is ook de zakdoekenboom geplant.

de grootste verrassingen van Rotterdam-Zuid.

poenfeest in oktober.

Vaantjesbomen in Rotterdam.

Deze tuin is een combinatie van een klas-

Zo rond de maand mei staat hier de even

“Het is toch verschrikkelijk dat sommige

wat jaren in voor het reilen en zeilen van

sieke schoolwerktuin met groenten en sier-

beroemde als zeldzame Vaantjesboom in

Herten

reerd. De oudste begroeiing is blijven staan

mensen niet weten dat een aardappel on-

Educatieve tuin De Enk.

bloemen, en een natuurtuin met biotopen

bloei. Deze boom, de davidia involucrata,

De binnentuin dankt zijn naam aan de be-

en er zijn nieuwe heesters aangeplant. In

der de grond groeit”. Aldus voormalig leraar

De tuin is zo’n twee hectare groot en ligt

en uiterst creatieve natuurvriendelijke tuin-

wordt ook wel Luierboom of Zakdoeken-

gintijd, toen er ook daadwerkelijk herten

de binnentuin zijn veel vogels te vinden die

biologie Rob Gelderman. Hij zet zich al flink

midden in de wijk Vreewijk. Behalve tuinles-

en speelelementen.

boom genoemd. Als je de spectaculaire

rondliepen. Zonder dieren immers geen

je gewoonlijk niet ziet in de stad, zoals de

bloei van deze boom ziet, weet je direct

echt tuindorp. De herten bleven echter

bonte specht, de groene specht, staart

waarom. De herkomst van de boom is

maar kort. Ze vernielden de mooie planten.

mezen, roodborstjes en soms zelfs een

West-China. Het duurt wel vijftien jaar voor-

Niet veel later kwamen er koeien, maar ook

verdwaalde sperwer of uil.

In 2007 is het hertenkamp geherstructu-

Een bonte vriend Ssst! Hij is een beetje schuw, en erg voorzichtig. Maar als je stil bent, kunt je best wel eens een grote bonte specht tegenkomen in een Vreewijkse binnentuin of plantsoen. Een mannetje herken je aan de rode vlek op zijn kop. Vrouwtjes hebben een donkere kop.



Expeditie Vreewijk

19

14 Groenezoom

15 Voorde 169

Moeders allerlaatste centen

De beeldentuin van Anna en Rob

In Vreewijk waren vroeger een aantal bij

voorgoed verdwenen was. Alewies had er

de bakker, melkboer, kolenboer en schillen-

Toen Anna en Rob Maingay naar Vreewijk

Rob is een Rotterdamse beeldhouwer. Hij

zijn in bruikleen gegeven aan de gemeente

iedereen bekende buurtwinkeltjes.

weer een dankbare klant bij!

boer niet meer aan de deur. Maar wat niet

verhuisden, bevond het atelier van Rob

werkt non-figuratief volgens een bepaalde

Rotterdam.

is veranderd is het vakmanschap en de ou-

zich nog in Terbregge. Anna fietste,

methode. Zo ontstonden in de jaren zeven-

Waterstokers, kruideniers, slagers etc… De bekendste was misschien wel de krui-

Inmiddels is er veel veranderd. Kruidenier

derwetse gezelligheid bij de buurtwinkels

nieuwsgierig als ze is, alle paadjes en

tig beton-metaal-plastieken en in de jaren

Nieuwsgierig? Als er mensen aanwezig zijn

denier Alewies Hiel op de hoek van de

Alewies Hiel is er niet meer, en ook komen

op de Groenezoom.

weggetjes van Vreewijk door. Zo stuitte ze

tachtig de spiralen van hout. Twee beelden

en de tuin is open, dan kan iedereen die dat

Rozegaarde en de Groenezoom. Alewies

op een half verwilderde binnenplaats. Het

zijn te zien in de tuin. Twee spiralen staan

wil binnenlopen om een boekje te lezen,

had een groot vaste klantenbestand in

terrein op Voorde 169 bleek toe te hebben

aan de Beukendaal, op de hoek van de Col-

koffie te drinken of gewoon wat weg te

behoord aan de plantsoenendienst.

losseumweg aan de rand van Vreewijk. Zij

mijmeren in de zon.

Vreewijk en kende iedereen uit de wijk.

Wist u dat...

Toos van Delen kan zich nog herinneren dat

• De vier cottagewoningen aan de Groene-

Maasbruggen naar ‘de stad’, zoals de zui-

Anna zag er onmiddellijk mogelijkheden in.

ze als kind met haar broertje haar moeders

zoom (158 - 164) zijn gemeentelijke monu-

derlingen het centrum blijven noemen. Een

Maar het duurde nog anderhalf jaar voordat

portemonnee op de schoorsteenmantel zag

menten. Deze woningen refereren sterk aan

ideale verbinding, die echter nog wel het

ze het stukje grond daadwerkelijk toegewe-

liggen. Er zat wel 25 gulden in en de kinde-

de bouwstijl in Engelse tuindorpen. Deze

nodige gevaar met zich meebracht. Overste-

zen kregen. De twee begonnen met oprui-

ren, die nog geen idee hadden van de wer-

vier woningen zijn uniek en waren oorspron-

ken van de Leede naar de Mare is sommi-

men. Gepassioneerde medewerkers van de

kelijke waarde van geld wisten meteen wat

kelijk bedoeld voor meer welgestelden in de

gen noodlottig geworden, de tram reed hard

plantsoenendienst offerden vrije tijd op om

dit betekende: Snoepjes bij kruidenier Hiel!

wijk zoals ambtenaren.

en er waren geen waarschuwingslichten.

hen te de grond vrij te maken en in te delen.

• Op Groenezoom nummer 311 woonde bijna

Het resultaat is de huidige Beeldentuin. De

Toen de kruidenier de kinderen met het

• Tot eind jaren ’60 reed tramlijn 3 van de

bankbiljet zag, begreep hij echter direct dat

Groenezoom naar Diergaarde Blijdorp. Het

zestig jaar lang Nans van Leeuwen, een

inrichting bestaat uit een grasveld met na-

dit niet klopte en nam de twee kinderen

beginpunt was tegenover het Zuiderzieken-

geboren Amsterdamse die naar Rotterdam

tuurlijk kreupelhout met hierin een schuil-

aan de hand mee naar huis om verhaal te

huis op de Groenezoom, waar de rails in een

verhuisde om tekenlerares te worden. Zij is

plaats voor egels. Er is een fruitboomgaard.

halen. Thuis troffen zij hun huilende moeder

grote cirkel liepen. Bij de Langegeer ging de

een vermaarde illustrator en onder andere

En natuurlijk zijn er de beelden van Rob, die

aan, die dacht dat haar laatste huishoudgeld

tram de hoek om richting de nu verdwenen

bekend van Piggelmee.

in deze tuin ook zijn atelier heeft.



Expeditie Vreewijk

21

16 Het Manpad

Natuurlijk Vreewijk

Het Manpad, een straatje met een eigen verhaal

Een loper voor alle Vreewijkers Een bijzonder straatje met

Duitsers, op zoek naar verzets-

paste op ieder huis in de straat.

ging op zijn brommertje naar

een bijzondere geschiedenis,

strijders, het Manpad over het

Vele Vreewijkers denken met

huis. Die ene keer reed hij met

dat is het Manpad.

hoofd hebben gezien. Voor en-

weemoed terug aan deze tijd.

iets te hoge snelheid over de

kele mannen betekende dit hun

Maar dat zo’n loper ook nadelen

achterpaden de tuin in. Daarbij

Door de vreemde L-vorm valt

redding.

had, kunnen de gezusters De

miste hij de vijver op een haar-

aan de kant van de Dreef niet

Maar ook in latere tijden zorg-

Zwart beamen.

tje. Eenmaal de keuken inge-

op dat er nog een straat achter

den de achterpaden van het

loopt. Ook het paadje naar de

Manpad soms voor verwarring.

Hun vader hield ervan één of

weer nuchter door het gillen van

Groenezoom is erg onopvallend.

Je kunt het je nauwelijks meer

(meestal) meerdere biertjes te

de buurvrouw.

voorstellen, maar vroeger had-

drinken als de werkweek erop

Het verhaal gaat dat hierdoor in

den alle bewoners van Vreewijk

zat. Vervolgens zwabberde hij

Hij was het verkeerde huis inge-

de Tweede Wereldoorlog de

een loper. Een sleutel dus die

zo goed en zo kwaad als het

lopen!

Welkom in de mooiste tuin van Rotterdam! Digitaal de wijk in op natuurlijkvreewijk.nl De website natuurlijkvreewijk.nl is de centrale plek voor informatie over activiteiten, nieuws en bewoners in Tuindorp Vreewijk. Hier vindt u meer over de museumwoning, het culturele programma in Het Witte Paard, de educatieve tuin en andere bijzondere Vreewijkse initiatieven. Iedereen die activiteiten organiseert in de wijk Vreewijk kan gebruik maken van de website. Van een goed idee voor de buurt, tot meer informatie over tuinonderhoud. Een handige startpagina voor bewoners, maar ook voor iedereen die Tuindorp Vreewijk wil bezoeken!

stommeld was hij in een klap

Opgroeien in een natuurlijke omgeving

100 jaar Tuindorp Vreewijkin 2016 In 2016 bestaat Tuindorp Vreewijk 100 jaar. Een eeuw lang wonen hier mensen naar hun zin. Dat viert de wijk het hele jaar door met bijzondere activiteiten in de thema’s: verleden, heden en toekomst. Terugkijken, feest vieren en samenwerken is belangrijk en bindt samen. Bekijk al het nieuws over het jubileum, Vreewijk 100 jaar op > www.natuurlijkvreewijk.nl

De Educatieve tuin De Enk, de singels en de Valkeniersweide zijn de groene parels van de wijk. Hier kunnen kinderen nog kikkervisjes vangen of hun vishengeltje uitgooien. Kinderen groeien hier op in een natuurlijke omgeving. Tussen de mooiste tuinen van Rotterdam. Ze leven in een wijk die uitnodigt om buiten te spelen! Meer weten over wonen in Vreewijk? Kijk op > www.woneninvreewijk.nl

Meer weten over het tuindorp en wat hier gebeurt? www.NatuurlijkVreewijk.nl @wijkvreewijk



Expeditie Vreewijk

23

! p ur m O tu da on er av ott R

in

e e m itie

Gaop expeedk de e

d t n no

n e i m rp

o e d n h i g e et tu h n a v

Midden op Zuid ligt één van de meest eigenzinnige, maar onbekendste stukjes Rotterdam: Tuindorp Vreewijk. Tientallen levensverhalen van bewoners vormen de basis van een bijzondere tocht door deze groene stadsoase. Zo werkt het: met de gratis Expeditie Vree-

Het stratenplan werd meer dan 100 jaar

jaarlijkse Tuinenkeuring. Al bijna een eeuw

wijk App kun je met je smartphone het Tuin-

geleden ontwikkeld door de beroemde ar-

lang strijden Vreewijkers om de felbegeerde

dorp Vreewijk op een unieke manier bele-

chitecten Berlage en Granpré Molière. On-

prijzen van de Tuinenkeuringscommissie. En

ven. Luister tijdens je wandeling naar de

langs nog zijn er 300 nieuwe rijksmonumen-

wie wist er dat Leen Valkenier, schrijver van

verhalen van de originele bewoners. Maak

ten bij gekomen in Tuindorp Vreewijk!

de Fabeltjeskrant, zijn karakters baseerde

via de videofragmenten kennis met de uit-

Maar Vreewijk verbergt veel meer gehei-

op zijn mede-Vreewijkers? Ontmoet de

zonderlijke architectuur of lees verder over

men. Voor de bewoners is het niets minder

hedendaagse Ed en Willem Bever, en vele

de geschiedenis van deze charmante volks-

dan een way of life. Maak via de app kennis

anderen... Vreewijk: groen, puur en trots.

wijk.

met het ultieme Vreewijkse fenomeen: de

Gaat dat zien!

Hoor jij de wormen onder het gras?

Recommend Documents