Eerst de ondergrond, dan het gras

6 //

VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2014 / N° 244

Eerst de ondergrond, dan het gras De ideale ondergrond voor een perfecte grasmat met Sibelco

Paul Bertels Commercial Manager Sibelco [email protected]

Omwille van nieuwe lokale en Europese wetgevingen die het gebruik van herbiciden en fytosanitaire producten drastisch aan banden zullen leggen, stellen groundsmen, greenkeepers en groendiensten zich vragen hoe het nu verder moet met het onderhoud van hun voetbalvelden, golfgreens, parkgazons … Firma’s ontwikkelen nieuwe producten en komen met innovatieve ideeën of proberen kennis uit andere regio’s lokaal te implementeren. Dit is ook het geval voor de firma Sibelco, een wereldspeler in de productie van industriële kwartszanden en andere mineralen.

Bij het woordje ‘voetbal’ denkt men vaak aan een mooie groene vlakke grasmat, ten minste op televisie. Helaas geldt ook hier voor vele Belgische voetbalvelden de volksspreuk: ‘mooi van ver, maar verre van mooi’. En dan kijken we met jaloerse ogen even over de plas naar het Verenigd Koninkrijk waar die velden er altijd zo mooi bij lijken te liggen. Hoe doen ze dat toch?

Gezonde bodem voor stabiele velden “Eerst zorgen dat de ondergrond in orde is, daarna komt pas het gras”, is in het Verenigd Koninkrijk een logische en eerste vereiste. Met die ondergrond bedoelt men vooral de fysische eigenschappen van de bodem waarin de wortels groeien. Ook de lagen eronder horen erbij,

IN DE KIJKER

Voor elke sporttak die op natuurgras gespeeld wordt, is eigenlijk een net iets andere opbouw vereist

die elk met hun specifieke eigenschappen bijdragen in de waterhuishouding en stabiliteit van de velden. Sibelco UK onderzoekt al meer dan 30 jaar wat de optimale fysische samenstelling van de zanden is voor de opbouw van voetbalvelden en andere sportvelden, dit zowel voor de wortelzone als voor de drainerende onderlagen. De basis van die kennis werd gelegd in de golfwereld, waar USGA-reglementering in duidelijke normen de opbouw vastlegde. Ook de fysische vereisten van de verschillende lagen in de opbouw werden er benoemd: waterretentie, capillariteit, drainagecapaciteit, beschikbare lucht ... Dit alles wordt in grote mate gestuurd door de korrelopbouw in de verschillende lagen. Ook het aandeel aan siliciumoxide, organisch materiaal en pH is belangrijk in dit verhaal.

Opbouw op maat van de sport De ervaring heeft geleerd dat een net iets andere opbouw vereist is

voor elke sporttak die op natuurgras gespeeld wordt. De optimale korrelverdeling en dus ook de fysische eigenschappen zullen voor voetbalvelden anders zijn dan bijvoorbeeld voor golf greens, renbanen, tennisen bowlingbanen … Voor de aanleg van dergelijke grasvelden zijn dan ook telkens weer andere specifieke zandmengsels beschikbaar. Deze mengsels kunnen vrij simpel zijn (bv. een bepaald type kwartszand gecombineerd met teelaarde) maar kunnen ook wat meer uitgewerkt worden en complex zijn, afhankelijk van wat de klant wil (ligniet, zeoliet, compost, turf …). De ideale structuur voor de opbouw van een voetbalveld bestaat eigenlijk uit vier lagen. De onderste laag zijn de kanalen voor de waterafvoer. De drainagebuizen worden hierin gelegd en ingebed in filterzand. Daarop komt een drainagelaag van kwartszand en dan volgt de rootzonelaag. De veldverwarming komt op de grens van filterzand en drainagelaag (zie foto op p. 9, rechterkant). Ook de samenstelling van de filter-

// 7

8 //

VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2014 / N° 244

STUDIEDAG SPORTVELDEN // Dinsdag 3 februari 2015, Daknamstadion Sporting Lokeren De kortste weg naar de perfecte grasmat! Kwaliteit binnen ieders bereik. Een perfect bespeelbare grasmat het ganse jaar door. Het klinkt als muziek in de oren maar de realiteit is vaak anders. • • • •

Aan welke criteria moeten sportvelden voldoen? Hoe zit het met zandopbouw, drainering, bodemverbetering, voeding …? Wat met het gras zelf? Keuzes en consequenties? Welke gewasbeschermingsmiddelen mogen we nog gebruiken en hoe?

Op deze eerste studiedag gaan we in op de fundamenten van een ideaal sportveld. Onze sprekers hebben een jarenlange internationale ervaring in deze materie en willen dit graag met jullie delen. Het programma eindigt in de namiddag met een panelgesprek tussen Frank De Bleeckere en een aantal voetbalprominenten. Voor verdere informatie en inschrijven, verwijzen we graag naar www.sportveldendag.be.

IN DE KIJKER

zandlaag en de drainagelaag moeten voldoen aan een aantal eisen. Te fijne ongewassen zanden kunnen dichtslibbing veroorzaken. Te grove zanden zullen dan weer nefast zijn voor de stabiliteit. De verscheidene lagen moeten idealiter op mekaar afgesteld worden en daar is enige kennis voor nodig. Verleggers van natuurgrasvelden in het V.K. beseffen dit al te goed en kloppen dan ook regelmatig aan bij Sibelco. Met enige trots mogen we zeggen dat meer dan 50% van de Premier League-velden met onze zanden werden aangelegd, o.a. bij Manchester United, Manchester City, Chelsea, Wembley Stadium … Ook in de lagere echelons worden onze mengelingen door aannemers gebruikt. Soms wordt door de verlegger tijdens de installatie nog een bodemverbeteraar - functionele polymeren - toegevoegd die onder andere de waterhuishouding mee helpt regelen. Eenmaal de opbouw correct gebeurd is, verkiest men in het Verenigd Koninkrijk meestal om het gras in te zaaien omdat dit betere resultaten geeft. Met de huidige diepwortelende grasvariëteiten en een goede wortelzonemengeling kunnen fantastische resultaten bekomen worden.

Volledig nieuwe bodem opbouwen? Niet nodig! Het is niet altijd noodzakelijk om voor de bouw van een voetbalveld al het materiaal aan te voeren. Bij sommige voldoende zanderige bodems kan een geschikt zand met de juiste korrelmaat erbij mengen, volstaan om een goede wortelzone te bekomen. Dit werd onder andere toegepast bij de aanleg van de voetbalvelden van Sint-Dympna in Geel. Door bij de lokale zanderige teelaarde voldoende gewassen zand van de juiste korrelmaat toe te voegen en te vermengen, kon de aannemer een geschikte wortelzone creëren. In sommige gevallen is het mogelijk om bestaande velden gradueel te verbeteren over een aantal jaren heen. Zo kan je de kosten spreiden. Door regelmatig een top dressing uit te voeren, te prikken en zand in te borstelen kan je de velden aanzienlijk verbeteren. De voetbalvelden in Temse worden zo al een tiental jaren behandeld en de positieve effecten zijn duidelijk te zien.

Optimale groeiomstandigheden Vooraleer je met zo’n meerjarenplan

// 9

10 //

VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2014 / N° 244

Bij de aanleg van de voetbalvelden van Sint-Dympna in Geel moest men slechts gewassen zand van de juiste korrelmaat bij de lokale zanderige teelaarde mengen voor een geschikte wortelzone

IN DE KIJKER

voor onderhoud start, is een analyse nodig van de bestaande ondergrond en zijn eigenschappen. Op basis van die gegevens kan men via een computersimulatie nagaan welke werkwijze het meest aangewezen is om uiteindelijk een goede korrelsamenstelling te bekomen. Op die manier kan je optimale groeiomstandigheden creëren voor een gezonde grasmat. Op basis van die simulaties kunnen de Sibelco-experts inschatten hoeveel jaren het zal duren om tot een bevredigende samenstelling van de bodem te komen. Als het klei- en leemaandeel enorm hoog is, zal je voor een perfecte grasmat echter uit noodzaak toch moeten kiezen voor een totaalopbouw. Heel wat ziektes en problemen zijn te vermijden met een goede samenstelling van de bodem. Bij slechte drainage kan er water op de velden blijven staan en wordt het veld onbespeelbaar. Als dit te lang duurt,

// 11

krijgt de wortelzone een gebrek aan zuurstof, met afsterven van de wortels tot gevolg. Sommige grondsoorten hebben een te hoge capillaire zuigkracht waardoor water bijna tot aan de oppervlakte gezogen wordt met hetzelfde resultaat. Anaërobe bacteriën zullen de overhand krijgen. Indien de drainerende lagen te grof zijn, kan het water in zulke mate afgevoerd worden dat uitdroging van de grasmat zeer snel gebeurt. Om veel van de hierboven vermelde problemen te vermijden, is eigenlijk een veldopbouw nodig van een voldoende (maar niet te veel) drainerende laag met daar bovenop een wortelzone met ideale korrelverdeling. Daardoor is in die wortelzone ongeveer 45% kwartszand te vinden, maximaal 5% organisch materiaal met tussen die korrels in 25% lucht en 25% water. Dit wordt bijna uitsluitend bepaald door de type zanden die gebruikt worden. //

Over Sibelco Sibelco werd gesticht in 1872 en is een van de oudste Vlaamse bedrijven in ons land. Toen in de jaren 1850 bij het graven van kanaal Bocholt-Herentals in Mol een fantastisch wit zand werd gevonden, was dit de aanleiding voor het ontstaan van de plaatselijke glasindustrie en eveneens Sibelco, aanvankelijk onder de naam S.C.R. Momenteel is Sibelco uitgegroeid tot een wereldspeler met 228 productie-eenheden verspreid over 41 landen. Naast kwartszanden worden verscheidene andere mineralen ontgonnen en verwerkt. In de Benelux ontgint Sibelco een zestal kwartszandgroeves waarvan vier groeves die zanden leveren geschikt voor gebruik in de sporten vrijetijdssector.

SCR-Sibelco nv De Zate 1 2480 Dessel Tel: 014/83.72.46 Tel David Lundardi: 014/38.72.30 Tel Paul Bertels: 014/38.72.46 www.sibelco.be [email protected]

KENN i n f o r m e r e n d

•

ANK

i n s p i r e r e n d

Meer lezen over dit onderwerp? Zoek in de ISB-Kennisbank met de trefwoorden GRASVELDEN, ONDERHOUD, AANLEG