HOOFDSTUK 5 : HINDER EN VERONTREINIGINGEN

Intergemeentelijke Milieudienst Interleuven

HOOFDSTUK 5 : HINDER EN VERONTREINIGINGEN A. Hinder – geluidshinder / geurhinder / lichthinder / andere hinder ....................................................... 4 A.1. INVENTARISATIE ........................................................................................................................ 4 A.1.1. Inleiding.................................................................................................................................. 4 A.1.2. Geluidshinder......................................................................................................................... 4 A.1.2.1. Omschrijving geluidsproblematiek .................................................................................. 4 A.1.2.2. Geluidsbronnen ............................................................................................................... 5 A.1.2.3. Politiereglement .............................................................................................................. 8 A.1.2.4. Potentiële stiltegebieden ................................................................................................. 8 A.1.3. Geurhinder ............................................................................................................................. 9 A.1.3.1. Omschrijving geurproblematiek....................................................................................... 9 A.1.3.2. Geurbronnen ................................................................................................................... 9 A.1.4. Lichthinder ........................................................................................................................... 10 A.1.4.1. Omschrijving lichtproblematiek ..................................................................................... 10 A.1.4.2. Lichtbronnen.................................................................................................................. 11 A.1.4.3. Effecten van lichthinder................................................................................................. 11 A.1.5. Andere hinder ...................................................................................................................... 12 A.2. KNELPUNTEN ........................................................................................................................... 13 A.2.1. Geluidshinder....................................................................................................................... 13 A.2.1.1. Geluidshinder algemeen ............................................................................................... 13 A.2.1.2. Verkeer.......................................................................................................................... 13 A.2.1.3. Lokale industrie ............................................................................................................. 13 A.2.1.4. Elektronisch versterkte muziek ..................................................................................... 13 A.2.2. Geurhinder ........................................................................................................................... 14 A.2.3. Lichthinder ........................................................................................................................... 14 A.2.4. Andere hinder ...................................................................................................................... 14 A.3. DOELSTELLINGEN ................................................................................................................... 15 A.3.1. Algemeen............................................................................................................................. 15 A.3.2. Voorkomen en beperken van geluidshinder ........................................................................ 15 A.3.2.1. Verkeer.......................................................................................................................... 15 A.3.2.2. Lokale industrie ............................................................................................................. 15 A.3.3. Geurhinder ........................................................................................................................... 16 A.3.4. Lichthinder ........................................................................................................................... 16 A.3.5. Andere hinder ...................................................................................................................... 17 A.4. ACTIES....................................................................................................................................... 18 A.4.1. Algemeen............................................................................................................................. 18 ACTIE HI1. INVENTARISATIE BRONNEN VAN HINDER (GELUID-, GEUR- EN LICHTHINDER) ........................................................................................................................................................ 18 ACTIE HI2. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN HINDER BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN 19 A.4.2. Beheersing en voorkoming van geluidshinder..................................................................... 20 ACTIE HI3. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER BIJ LOKALEN MET DANSGELEGENHEID EN HORECAZAKEN................................................................................. 20 ACTIE HI4. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER BIJ NIET-INGEDEELDE OPENBARE EN PRIVE-INRICHTINGEN VAN O.A. MUZIEK EN BURENLAWAAI ..................... 21 ACTIE HI5. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER DOOR VERKEER / AANPAK VRACHTVERKEER IN DE DORPSKERNEN / LUCHTVAART- EN SPOORWEGLAWAAI......... 22 A.4.3. Geurhinder ........................................................................................................................... 23 ACTIE HI6. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN GEURHINDER BIJ NIET-HINDERLIJKE INRICHTINGEN EN INWONERS .................................................................................................. 23 A.4.4. Lichthinder ........................................................................................................................... 24 ACTIE HI7. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN LICHTHINDER DOOR OPENBARE DIENSTEN (STRAATVERLICHTING + VERLICHTING DOOR OPENBARE GEBOUWEN) .......................... 24 ACTIE HI8. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN LICHTHINDER DOOR HINDERLIJKE INRICHTINGEN, NIET-HINDERLIJKE INRICHTINGEN EN INWONERS .................................... 25 A.4.5. Andere hinder ...................................................................................................................... 26 ACTIE HI9. VOORKOMEN VAN ONTWIJKGEDRAG................................................................... 26 Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent

Hoofdstuk 5 : Hinder en verontreinigingen

- 1/61 -


B. Bodemverontreiniging en -aantasting ............................................................................................... 27 B.1. INVENTARISATIE ...................................................................................................................... 27 B.1.1. Inleiding................................................................................................................................ 27 B.1.2. Bodems in Herent ................................................................................................................ 27 B.1.3. Bodemverontreiniging als gevolg van luchtverontreiniging ................................................. 28 B.1.4. Bodemverontreiniging als gevolg van vermesting ............................................................... 28 B.1.4.1. Bronnen van nutriënten................................................................................................. 29 B.1.4.2. Mestwetgeving (d.d. 12-12-03 – BS 21/01/2004) ......................................................... 29 B.1.4.3. Mestproblematiek in de gemeente Herent .................................................................... 29 B.1.5. Bodemverontreiniging door aanwezigheid van milieuschadelijke stoffen in de bodem ...... 31 B.1.5.1. Algemeen ...................................................................................................................... 31 B.1.5.2. Wetgeving : Bodemsaneringsdecreet en VLAREBO .................................................... 31 B.1.5.3. Vervuilde bodems in de gemeente ............................................................................... 32 B.1.5.4. Industriële activiteiten.................................................................................................... 32 B.1.6. Bodemvervuiling t.g.v. gemeentelijke activiteiten ................................................................ 33 B.1.7. Potentiële bodemvervuiling t.g.v. de particuliere opslag van stookolie ............................... 35 B.1.8. Hinder t.g.v. bodemerosie.................................................................................................... 36 B.2. KNELPUNTEN ........................................................................................................................... 37 B.2.1. Bodemverontreiniging als gevolg van luchtverontreiniging ................................................. 37 B.2.2. Vermesting........................................................................................................................... 37 B.2.3. Vervuiling door opslag milieuschadelijke stoffen ................................................................. 37 B.2.4. Bodemvervuiling door bedrijfsactiviteiten ............................................................................ 37 B.2.5. Potentiële vervuiling door gemeentelijke activiteiten ........................................................... 38 B.2.6. Bodemerosie........................................................................................................................ 38 B.2.7. Besterfputten........................................................................................................................ 38 B.3. DOELSTELLINGEN ................................................................................................................... 39 B.3.1. Bodemdecreet...................................................................................................................... 39 B.3.2. Vermesting........................................................................................................................... 39 B.3.3. Voorkomen en beperken van bodemvervuiling ................................................................... 39 B.3.4. Milieuvriendelijke gemeentelijke werking............................................................................. 39 B.3.5. Beperken bodemerosie........................................................................................................ 40 B.4. ACTIES....................................................................................................................................... 41 ACTIE BO1. OPVOLGING NALEVING VAN BODEMDECREET DOOR BEDRIJVEN ................ 41 ACTIE BO2. INVENTARISATIE VAN DE VERONTREINIGDE EN POTENTIEEL VERONTREINIGDE BODEMS ...................................................................................................... 41 ACTIE BO3. EFFECTIEVE CONTROLE EN BESTRAFFING VAN UITRIJDEN EN ONDERWERKEN VAN MEST ....................................................................................................... 42 ACTIE BO4. UITBATING GEMEENTELIJKE INRICHTINGEN CONFORM DE MILIEUWETGEVING ..................................................................................................................... 43 ACTIE BO5. TOEZICHT OP OPSLAG GEVAARLIJKE STOFFEN BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN ............................................................................................................................. 44 ACTIE BO6. TOEZICHT OP OPSLAG VAN STOOKOLIE DOOR PARTICULIEREN .................. 44 ACTIE BO7. OPMAAK BEKENRUIMINGSPLAN .......................................................................... 45 ACTIE BO8. OPVOLGEN SANERING HISTORISCH VERONTREINIGDE BODEMS................. 45 ACTIE BO9. REDUCTIE GEBRUIK BESTRIJDINGSMIDDELEN DOOR GEMEENTE ............... 46 ACTIE BO10. OPMAAK EROSIEBESTRIJDINGSPLAN............................................................... 46

Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 2/61 -


C. Luchtverontreiniging................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. C.1. INVENTARISATIE............................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. C.1.1. Samenstelling van de lucht en opbouw dampkring ............................................................. 47 C.1.2. Luchtverontreiniging ............................................................................................................ 47 C.1.3. Verontreinigingsbronnen ..................................................................................................... 47 C.1.4. Luchtkwaliteit in de gemeente ............................................................................................. 48 C.1.5. Lokale emissiebronnen........................................................................................................ 49 C.1.5.1. Bevolking....................................................................................................................... 49 C.1.5.2. Vervoer en verkeer ....................................................................................................... 50 C.1.5.3. Veeteelt en landbouw ................................................................................................... 50 C.1.5.4. Luchtemissies door bedrijfsactiviteiten ......................................................................... 51 C.2. KNELPUNTEN ........................................................................................................................... 52 C.2.1. Gebouwenverwarming......................................................................................................... 52 C.2.2. Gebruik van huishoudelijke producten ................................................................................ 52 C.2.3. Verbranden van afval .......................................................................................................... 52 C.2.4. Verkeer en vervoer .............................................................................................................. 52 C.2.5. Veeteelt en landbouw .......................................................................................................... 53 C.2.6. Garages en aanverwanten .................................................................................................. 53 C.2.7. Asbest.................................................................................................................................. 53 C.3. DOELSTELLINGEN – Beperken luchtvervuiling en behoud luchtkwaliteit ................................ 54 C.3.1. Gebouwenverwarming......................................................................................................... 54 C.3.2. Bestrijding hinderlijke vormen van emissies........................................................................ 54 C.3.2.1. Huishoudelijke producten.............................................................................................. 54 C.3.2.2. Verbranden van afval.................................................................................................... 54 C.3.2.3. Veeteelt en landbouw ................................................................................................... 55 C.3.2.4. Asbest ........................................................................................................................... 55 C.3.3. Emissies door verkeer ......................................................................................................... 55 C.3.4. Vergunningenbeleid............................................................................................................. 55 C.4. ACTIES ...................................................................................................................................... 56 C.4.1. Gebouwenverwarming......................................................................................................... 56 ACTIE LU1. STIMULERING VAN HET GEBRUIK VAN AARDGAS ............................................. 56 ACTIE LU2. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN PARTICULIEREN INZAKE GEBRUIK EN ONDERHOUD VAN CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES EN ANDERE VERWARMINGSBRONNEN.......................................................................................................... 56 ACTIE LU3. ONDERHOUD VAN DE CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES VAN DE GEMEENTELIJKE INRICHTINGEN .............................................................................................. 57 ACTIE LU4. SENSIBILISEREN, INFORMEREN ROND EN STIMULEREN VAN RATIONEEL ENERGIEGEBRUIK BIJ DE BURGERS........................................................................................ 58 ACTIE LU5. RATIONEEL ENERGIEVERBRUIK IN DE GEMEENTE........................................... 58 C.4.2. Bestrijding hinderlijke vormen van emissies........................................................................ 58 ACTIE LU6. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN MILIEUGEVAARLIJKE PRODUCTEN ........ 58 ACTIE LU7. OPMAAK REGLEMENT OP SLUIKSTOKEN I.S.M. DE INTERGEMEENTELIJKE POLITIEZONE................................................................................................................................ 58 ACTIE LU8. EFFECTIEVE CONTROLE EN BESTRAFFING VAN UITRIJDEN EN ONDERWERKEN VAN MEST ....................................................................................................... 59 ACTIE LU9. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN ASBESTPROBLEMATIEK........................... 59 C.4.3. Emissies door verkeer ......................................................................................................... 60 ACTIE LU10. AANPAK MOBILITEIT ............................................................................................. 60 C.4.4. Vergunningenbeleid............................................................................................................. 61 ACTIE LU11. (PREVENTIEVE) CONTROLE EN TOEZICHT BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN ........................................................................................................................................................ 61



- 3/61 -


A. Hinder – geluidshinder / geurhinder / lichthinder / andere hinder A.1. INVENTARISATIE A.1.1. Inleiding Algemeen Milieuhinder is een beleving met zowel een objectief als een subjectief karakter. Objectieve factoren zijn fysische eigenschappen, de frequentie van optreden, de duur en variabiliteit in de tijd. De subjectieve beoordeling kan verschillen naargelang o.a. leeftijd, moment van de dag, emissiehistorie, betrokkenheid bij de bron. Vormen van hinder zijn geluidshinder, geurhinder, lichthinder en andere hinder. Voor de verschillende vormen van hinder kan gesteld worden dat de situatie in de gemeente Herent onvoldoende bekend is : aantal gehinderde burgers, aard en aantal hinderbronnen, aantal en aard van de hinderklachten. Kenmerkend voor verstoring is het lokaal karakter ervan. De hinder speelt zich meestal af tot op maximaal enkele honderden meter. Hoe verder van de bron verwijderd, hoe kleiner het effect. Hinder kan leiden tot geestelijke, en bij ernstige hinder zelfs tot lichamelijke aantasting van het welzijn. Sommige vormen van verstoring leiden eveneens tot materiële aantasting van goederen. In het kader van hinder kan verwezen worden naar de uitbouw van het MilieuKlachten-, Registratie- en OpvolgingsSysteem (MKROS), dat door het Vlaamse Gewest is gestart. Bedoeling is dat alle meldingen van klachten gerelateerd aan een vergunningsplichtige inrichting of activiteit en van klachten die het gevolg zijn van een probleem van geluids-, geur-, stof-, roet- of lichthinder in de toekomst geregistreerd worden via MKROS. Milieuklachten waarbij een vermoeden bestaat dat de menselijke gezondheid kan worden aangetast (bv. aantasting van de luchtkwaliteit door het gebruik van bestrijdingsmiddelen, door asbestvezels, smog en roet, aantasting bodem en water door olie en benzine, door gevaarlijk afval e.a.) dienen eveneens te worden geregistreerd.

A.1.2. Geluidshinder A.1.2.1. Omschrijving geluidsproblematiek Wanneer geluid als onaangenaam of hinderlijk wordt ervaren, spreekt men over geluidshinder of lawaai. Geluid zelf is objectief te meten, geluidshinder daarentegen is een subjectief gegeven. Niet iedereen ervaart hetzelfde geluid als hinderlijk. Dit vormt vaak een knelpunt bij de beoordeling van de hinder, bv. bij klachten. De mate van hinder hangt onder andere af van de sterkte van het specifieke geluid. Daarnaast is ook de sterkte van het achtergrondgeluid belangrijk; dit is de geluidssterkte die op een bepaalde plaats min of meer continu aanwezig is. Op momenten (bv. ‘s nachts) of plaatsen waar het stil is, zal een relatief gering geluid eerder als hinderlijk worden ervaren dan op lawaaierige momenten (overdag) of plaatsen. Wat haast door iedereen als hinderlijk ervaren wordt, is lawaai met een wisselende geluidssterkte en ev. sterke pieken (bv. een zaagmachine of een kettingzaag). Zonder bescherming kunnen deze geluiden leiden tot een beschadiging van het gehoor. Ook een regelmatig terugkerend sterk geluid (treinen, vliegtuigen) kan zeer storend werken, vooral als er weinig achtergrondgeluid is zoals ’s nachts. Onder geluidshinder valt ook de hinder van laag frequent geluid (Lfg). Dit is geluid met een frequentie van ongeveer 20 à 200 Hz. Hinder onder Lfg treedt vaker op bij mensen van middelbare leeftijd, vooral bij vrouwen. Bij het ouder worden krijgt het oor namelijk een andere gevoeligheid voor geluidsfrequenties, waaronder een verhoogde gevoeligheid voor Lfg. Lfg wordt vaak omschreven als een zware bromtoon of een dieselend geluid en kan worden ervaren als een druk op de oren, het hoofd en de borst. Externe bronnen van Lfg kunnen o.a. zijn ventilatoren, pompen, airco, vrachtverkeer, … Lawaai kan een direct effect hebben op onze gezondheid door een aantasting van ons gehoor. Zeer hoge geluidsbelasting gedurende een lange periode kan immers onomkeerbare schade aanrichten waardoor men minder goed kan horen. Ook slaapstoornissen of communicatieproblemen kunnen zeer herkenbare problemen betekenen. Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent

Hoofdstuk 5 : Hinder en verontreinigingen - Hinder

- 4/61 -


Meestal zijn de effecten van lawaai echter minder drastisch : men ervaart de hinder als vervelend maar heeft daarom nog niet onmiddellijk voelbare gezondheidsklachten. Toch kan geluid ook een invloed hebben op ons algemeen welzijn, zelfs zonder dat men er subjectief last van heeft. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er vanaf bepaalde kritische gezondheidsgrenswaarden steeds negatieve gezondheidseffecten. Dit komt omdat het lawaai inwerkt op ons autonoom zenuwstelsel. Daarnaast kunnen ook nog heel wat andere secundaire gezondheidseffecten, zoals stress, moeheid, zenuwachtigheid, prikkelbaarheid, hoofdpijn, … (mede) veroorzaakt zijn door de geluidsoverlast die we ondervinden. De gezondheidseffecten van Lfg zijn gelijkaardig aan de hierboven beschreven effecten. Karakteristiek voor Lfg is dat het vaak persoonsgebonden is waardoor er maar één persoon last van heeft. Dit terwijl de omgeving geen hinder ondervindt, met als gevolg dat de gehinderde vaak op weinig begrip kan rekenen. Bijkomend is er bij Lfg geen gewenning van het geluid. Het zal nooit als een achtergrondgeluid worden ervaren. Om de hinder te beperken tot een aanvaardbaar niveau is er de kaderwet d.d. 18-07-1973 en de VLAREM-wetgeving waarin richtnormen opgenomen zijn. De normen variëren naargelang de locatie (zone volgens het gewestplan) en het tijdstip (dag, avond, nacht). Om hinder te voorkomen zouden de normen, vermeld in tabel 1, niet mogen overschreden worden. Door aanwezigheid van één of meerdere geluidsbronnen kunnen deze richtnormen plaatselijk echter worden overschreden, wat meestal leidt tot klachten van de geluidshinder. In bijlage 2.2.1 en 2.2.2. van VLAREM II zijn de milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht en binnenshuis weergegeven.

A.1.2.2. Geluidsbronnen Geluidshinder kan ingedeeld worden al naargelang de bron. Na geluidshinder van verkeer, zijn industrielawaai, burenlawaai en luidruchtige recreatie (motorsporten, feestzalen, schietstanden,…) de belangrijkste bronnen van hinder. In 2004 vond een tweede schriftelijk leefomgevingsonderzoek (SLO) plaats bij ruim 5.000 personen verspreid over het hele Vlaamse grondgebied (MIRA-T). De enquête gaf een beeld van de toestand begin 2001 en leerde dat 30% van de respondenten ten minste tamelijk gehinderd was door geluid. De belangrijkste bronnen van geluid vormden : door de respondenten die ernstig of extreem gehinderd worden door een specifieke hinderbron van geluid, werden 'verkeer/vervoer' (14.1 %), 'buren' (5.9 %) en 'recreatie en toerisme' (4.6 %) aangestipt als belangrijkste hinderbronnen. KMO/industrie (4.3 %) en landbouw (1.3 %) sluiten het rijtje. Binnen de subcategorie KMO en industrie worden vooral het laden en lossen van vrachtwagens en de bouw- en sloopactiviteiten als belangrijke bronnen van geluid aanzien. Binnen de subcategorie recreatie en toerisme zijn dit vooral muziek in auto's, de kermissen/braderijen en muziekfestivals én de muziek van dancings, cafés of restaurants. Wat de subcategorie buren betreft, zien we dat de geluidshinder vooral veroorzaakt wordt door huisdieren, spelende kinderen en muziek of TV van buren. Landbouw is een zeer geringe factor. Begin 2001 heeft Deloitte & Touche, in opdracht van AMINAL, een grootschalig onderzoek gedaan naar o.a. geluidshinder in Vlaanderen. Hieruit blijkt dat in Vlaams-Brabant het percentage ernstig en extreem gehinderden 14% bedraagt. De gemiddelde score van Vlaanderen is 11%. Deze resultaten werden gepubliceerd in het provinciaal milieurapport 2003. Situatie in de gemeente Herent De gemeente Herent heeft geen algemene politieverordening, waarin een apart hoofdstuk is opgenomen dat het aspect geluidshinder behandelt. Voor 2004 zijn er 29 gevallen geweest van geluidshinder. Het betreft voornamelijk nachtlawaai van personen en muziek. Deze klachten komen hoofdzakelijk uit de Van Bladelstraat, Mechelsesteenweg en Dorpsstraat. Vergeleken met 2003 (32 klachten) zijn er dus minder gevallen geweest van geluidshinder. Verkeer Algemeen Het verkeer is de belangrijkste bron van geluidshinder : zowel wegverkeer als treinen luchtverkeer dragen bij tot het probleem. De verkeersintensiteit neemt zodanig toe dat het stiller worden van individuele voertuigen en machines daar niet tegen opweegt. De belangrijkste bron van geluidshinder Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 5/61 -


ten gevolge van verkeer is het wegverkeer. Lawaai van vliegtuigen en spoorwegen is over het algemeen minder belangrijk, in de eerste plaats omdat dit zich veelal beperkt tot een beperkt gebied, daar waar verkeerslawaai nagenoeg alom tegenwoordig is. Lokaal kunnen vlieg- en spoorlawaai echter soms wel belangrijk zijn. Situatie in de gemeente Herent In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de voornaamste emissiebronnen in de gemeente Herent. Tabel 1 : bronnen van geluidshinder door het verkeer in de gemeente Herent (mobiliteitsplan september 2000) Verkeer Wegverkeer

Treinverkeer Luchtverkeer

Situering Secundaire weg : N26 (Leuven – Mechelen) en N2 (Leuven – Brussel) Lokale verbindingswegen : - Lipselaan – Potestraat – Eikestraat (naar Haacht); - Wijgmaalsesteenweg (naar Wijgmaal en Rotselaar); - Bertemsebaan (naar Bertem). Lokale verzamelweg : - Aansluitend op de Wijgmaalsesteenweg zijn er de Keulenstraat, de Karrestraat en de Bijlokstraat; - Aansluitend op de N26 zijn er de Bijlokstraat en de Rijweg; - Aansluitend op de N2 zijn er de Diependaalweg, de Grote Molenweg, de Van Couwenhovelaan en de Termereboslaan; - Aansluitend op de Bertemsebaan is er de Hoogveldstraat. In de gemeente is de spoorlijn Leuven – Brussel gelegen. Er is een station in Herent en één in Veltem. Het grootste gebied van de gemeente Herent is gelegen in de aanvliegroute van de luchthaven van Zaventem.

Wegverkeer Zoals uit bovenstaande tabel blijkt, zijn er in de gemeente verschillende drukke wegen aanwezig die mogelijk belangrijk zijn als bron van verkeerslawaai. De lawaaihinder afkomstig van wegverkeer is niet enkel afhankelijk van de drukte van de weg. Ook de aard van de verharding kan een rol spelen. Dit is zeker het geval op de steenweg Leuven – Mechelen waar het wegdek op veel plaatsen uit betonstukken bestaat en als storend wordt ervaren. Deze weg is een gewestweg en de gemeente is dus niet bevoegd om herstelwerkzaamheden uit te voeren. De snelheid van het verkeer beïnvloedt in belangrijke mate de geluidsoverlast. Door het invoeren van de snelheidsbeperking van 70 km/u is de geluidshinder gevoelig verminderd. Behalve tussen de Omleiding en Delle is een zone 90 km/u aanwezig. Lokaal kan ook op minder drukke wegen verkeerslawaai toch een knelpunt zijn (vb. vrachtvervoer in omgeving van een transportbedrijf, brommers in schoolomgeving). In elk van de kernen Veltem-Beisem, Winksele en Herent is zone 30 van toepassing. Spoorverkeer Inzake geluidshinder door het spoorverkeer : - de spoorlijn Leuven - Brussel doorkruist de drie dorpskernen van de gemeente; het aantal burgers die op een afstand van 200 m van de spoorweg wonen, is hoog; - de spoorlijn wordt momenteel uitgerust om ook HST-verkeer mogelijk te maken; de extra hinder die dat zal meebrengen kan nog niet worden ingeschat; - de spoorlijn vormt een onderdeel van het GEN rond Brussel; een hogere treinfrequentie is één van de speerpunten van dit project. Luchtverkeer Inzake geluidshinder door het luchtverkeer : - sinds de invoering van het spreidingsplan krijgt de gemeente Herent meer opstijgende vliegtuigen boven zijn grondgebied; in vergelijking met de situatie van vóór de spreiding zijn er ook beduidend meer nachtelijke vliegbewegingen (opstijgend) boven de gemeente. De cijfers van geluidsmetingen van de meetpost in Veltem spreken boekdelen (zie MIRA-rapporten); - de discussie rond de verlenging van de startbaan 25L in oostelijke richting is nog niet afgesloten.



- 6/61 -


Bedrijven Algemeen Ook lokale bedrijven kunnen heel wat geluidshinder veroorzaken, voornamelijk dan voor de nabije omwonenden. Potentieel lawaaierige bedrijven zijn garages, benzinestations, carwash-installaties, transportbedrijven, metaal- en houtbewerkingsbedrijven. Uiteraard moeten bedrijven de geluidsnormen, opgelegd in VLAREM II, respecteren. Voor vergunningsplichtige bedrijven gelden normaal de algemene milieuvoorwaarden die rustverstorende werkzaamheden verbieden vóór 7 u ‘s morgens en na 19 u ‘s avonds. Ook geldt voor alle bedrijven, ongeacht de aard van de activiteiten, de verplichting de nodige maatregelen te treffen om geluidshinder te voorkomen. Dit betekent dat minimaal de richtwaarden, opgenomen in VLAREM II dienen gerespecteerd te worden. Situatie in de gemeente Herent Hiervoor wordt verwezen naar de tabel met vergunde activiteiten die potentieel geluidshinder veroorzaken (zie recreatieve activiteiten). De politiezone Herko beschikt over een geluidsmeter, maar deze wordt niet frequent gebruikt. De milieuambtenaar is al in het bezit van een bekwaamheidsattest en kan dus zelf geluidsmetingen uitvoeren. Daarnaast kan de gemeente ook via de intergemeentelijke milieudienst of via privéstudiebureaus metingen laten uitvoeren. De gemeente wil er vooral op toezien dat nieuwe inrichtingen voldoen en bij risico aan een inrichting een akoestisch onderzoek opleggen. Tot nu toe werd nog niet veel gebruik gemaakt van deze geluidsmeter. In Herent wordt door de landbouwers soms ook gebruik gemaakt van vogelschrikkanonnen om de gewassen te beschermen tegen vogelschade. Recreatieve activiteiten Algemeen Er zijn meerdere vormen van luidruchtige recreatie : dansgelegenheden (fuiven, bals, …) auto- en motorcrosswedstrijden, schietstanden, modelvliegtuigen, campings, … De hinder veroorzaakt door luidruchtige recreatie wordt het best bestreden door afstandsregels te respecteren met betrekking tot woongebieden, natuurreservaten, … Activiteiten waarbij muziek geproduceerd wordt Vooral rond dancings stelt zich hier een probleem, maar ook feestzalen kunnen periodiek voor geluidsoverlast zorgen. Naast lawaai afkomstig van de muziek zelf, kan het aan- en afrijden van voertuigen en het lawaai op straat voor bijkomende geluidshinder zorgen. Juridisch moet hier een onderscheid gemaakt worden tussen dansgelegenheden die volgens VLAREM vergunningsplichtig zijn (zoals dancings en drukke feestzalen) en andere (nietingedeelde inrichtingen volgens VLAREM) : - Activiteiten in open lucht, zoals kermissen en andere openluchtfeesten, zijn bijvoorbeeld niet vergunningsplichtig. Deze activiteiten vallen wel onder het KB van 1977 betreffende het gebruik van elektronisch versterkte muziek in openbare en private inrichtingen. Een erkenning moet worden aangevraagd, wat de mogelijkheid aan de gemeente geeft om restricties (bv. qua duur van de activiteit) op te leggen. Indien de vergunningsplicht niet geldt voor een feestzaal moet er ook voor de lawaaierige activiteiten die er georganiseerd worden een erkenning per activiteit aangevraagd worden bij het schepencollege. Knelpunt is dat deze wettelijke bepalingen nog onvoldoende gekend zijn bij de organisatoren. Vermits het hier echter bijna altijd gaat om éénmalige georganiseerde activiteiten en het in bijna alle gevallen gaat om activiteiten die door de buurt getolereerd worden, is het hindergevoel echter beperkt. Er kan ook verwezen worden naar het met ingang van 1 mei 1999 in Vlarem II ingevoegde hoofdstuk 6.7 betreffende de niet-ingedeelde muziekactiviteiten. De bepalingen zijn van toepassing op muziekactiviteiten (kermissen, carnavals, muziekfestivals, (openlucht)fuiven,…) die plaatsgrijpen in open lucht en/of in een voor publiek toegankelijke inrichting, andere dan een ingedeelde inrichting. - Dancings en drukke feestzalen moeten wel over een milieuvergunning beschikken en moeten de richtwaarden opgenomen in VLAREM naleven. Voor deze vergunde inrichtingen stelt zich hetzelfde probleem als bij de bedrijven, namelijk dat er weinig of geen controle op het naleven Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 7/61 -


van de richtwaarden wordt uitgeoefend. Inrichtingen met rubriek 32.1 dienen een (beperkt of volledig, al naargelang het om een bestaande of nieuwe inrichting gaat) akoestisch onderzoek te laten uitvoeren. Andere recreatieve activiteiten Andere bronnen in de recreatieve sfeer zijn beperkt. Bepaalde tijdelijke organisaties (bv. motorwedstrijd of rally) kunnen lokaal voor lawaaihinder zorgen, maar door de VLAREM-wetgeving zijn er inzake ligging een aantal beperkingen, waardoor het aantal (sterk) gehinderden normaal beperkt zou moeten zijn. Ook modelvliegtuigen en schietstanden zijn vergunningsplichtig volgens VLAREM. Situatie in de gemeente Herent De onderstaande tabel geeft een niet-limitatief overzicht van de vergunde activiteiten die potentieel geluidshinder veroorzaken : Aard vergunde inrichtingen Feestzalen en lokalen met dansgelegenheid (rubriek 32.1) Manège (rubriek 32.4) Schietstanden (rubriek 32.7) Verwerking minerale producten (rubriek 30.1 en 30.3) Garages (rubriek 15.3) Hout (schrijnwerkerijen,…) (rubriek 19.2 en 19.3) Metaalverwerking (rubriek 29) Koelinstallaties/compressoren (rubriek 16.3) Vaste motoren (rubriek 31)

Aantal in Herent 6 1 0 2 42 12 5 20 1

Burenlawaai Algemeen Luidruchtige activiteiten van de buren zijn vaak een bron van geluidshinder. Vaak betreft het hier ook (elektronisch versterkte) muziek, maar ook allerlei lawaaierige hobby’s of noodzakelijke karweien (gras maaien) kunnen de oorzaak zijn. Ook het verschil in cultuur kan aanleiding geven tot hinder. Een knelpunt is dat deze vorm van geluidshinder vaak een zeer subjectief karakter heeft en dikwijls vooral afhankelijk is van de onderlinge relatie tussen de buren (vorm van burenruzie). Het objectiveren van de hinder is vaak moeilijk en de mogelijkheden om dwingend op te treden zijn beperkt. Vaak kan bemiddelend of waarschuwend optreden echter ook reeds tot een oplossing leiden. Verder kan de gemeente voor dit knelpunt weinig of niets doen.

A.1.2.3. Politiereglement Een gemeentelijk politiereglement kan mee het beleidskader bepalen. In de gemeente Herent is geen reglement van kracht, waarin bepalingen en verplichtingen inzake geluidshinder zijn opgenomen.

A.1.2.4. Potentiële stiltegebieden Een stiltegebied wordt gedefinieerd als een gebied waarin zowel de natuurlijke als de gebiedseigen geluiden (geluid van landbouwwerkzaamheden in agrarisch gebied, onderhoudswerken in bosgebied, …) overheersen. Een stiltegebied is een kwalitatieve woon-, werken pleisterplaats met hoge wetenschappelijke en symbolische waarde. De bestuurlijke autonomie blijft behouden, er worden geen formele juridische geboden of verboden aan verbonden. De menselijke activiteiten blijven behouden. In overleg met de bevolking worden er positieve en constructieve acties ondernomen om het stille karakter te onderhouden. Aangezien in de provincie Vlaams-Brabant geen stiltegebied is afgebakend, is een actie stiltegebieden niet relevant voor de gemeente Herent.



- 8/61 -


A.1.3. Geurhinder

A.1.3.1. Omschrijving geurproblematiek Geurhinder wordt gedefinieerd als het cumulatieve resultaat van een herhaalde verstoring door geur die zich laat kenmerken door een gewijzigd gedrag. Dit gewijzigd gedrag kan zich actief manifesteren (klagen, ramen sluiten, minder in de tuin zitten) of passief (signalen bij enquêtering via afwijkende antwoorden). Kernwoorden als ‘cumulatief’ en ‘herhaald’ impliceren dat met geurhinder niet momentaan optredende hinder wordt bedoeld, maar wel de hinder die het gevolg is van een herhaalde blootstelling aan geurstoffen. Daarbij zijn de piekconcentraties meestal bepalend voor de mate waarin mensen hinder ervaren. Geurhinder kan zowel tot een negatieve beleving (een stank op zich is niet aangenaam) als tot negatieve gezondheidseffecten leiden. De blootstelling aan schadelijke geuren kan directe gezondheidsklachten geven wanneer giftige stoffen worden ingeademd. Van belang is hierbij vooral de dosis van de stoffen die worden ingeademd (concentraties en duur van blootstelling). Geurwaarneming treedt meestal al op bij lage concentraties en de waarneming duurt meestal maar een korte tijd. Daarom hebben geuren in de eerste plaats een belangrijke signaalfunctie. Er is echter nog geen verband aangetoond tussen de afkeer voor een bepaalde geur en de mate waarin de geurbron slecht is voor de gezondheid. De sterkte van de geur is immers niet afhankelijk van de giftigheid en de concentratie van de stoffen in de ingeademde lucht. Bovendien kan de gevarengrens ook door de tijd beïnvloed worden. Sommige geuren kunnen hinderen bij langdurige waarneming van een relatief lage concentratie (bv. brandstoffen). Andere stoffen houden zelfs risico’s in als men ze kortstondig heel fel opsnuift (bv. ammoniak). Geurhinder geeft meestal aanleiding tot indirecte gezondheidsklachten, in eerste instantie psychischmentaal. Soms kunnen daaruit dan lichamelijke gezondheidsklachten voortvloeien (lichamelijke klachten zoals irritatie van neus, keel en ogen kunnen gelijktijdig optreden met de eerste geurwaarneming en zijn niet per definitie een gevolg). Sommige mensen zullen onbewust ook hun neus trainen waardoor ze nog gevoeliger worden aan een specifieke geurhinder. De wetenschappelijke literatuur legt verbanden tussen het optreden van ernstige geurhinder en symptomen als verstoring van de slaap, ademhalingsproblemen, duizeligheid, hoofdpijn, oog-, keelen neusirritatie, allergische reacties, stress, maagklachten, misselijkheid, braakneigingen, walging en verlies van eetlust, … Er bestaat momenteel nog geen specifieke wetgeving of normering rond geurhinder. Geurproblemen worden momenteel ad hoc beoordeeld op een individuele basis via de milieuvergunning of via de vrederechter voor niet-ingedeelde inrichtingen. De gemeente heeft vergunningverlenende bevoegdheid voor klasse 2-inrichtingen. Zij kan in de milieuvergunning bijzondere voorwaarden opleggen, zoals de uitvoering van een geuronderzoek en het uitwerken van saneringsvoorstellen, en zij kan bijzondere exploitatievoorwaarden inzake geurhinder opleggen. Er is echter geen consistente gestandaardiseerde aanpak van de dossiers. Meestal wordt remediërend opgetreden (bijkomende geurreducerende maatregelen worden pas achteraf opgelegd, wanneer blijkt dat er zich een probleem stelt, aangezien op voorhand nog moeilijk is in te schatten wat het effect van een bepaalde activiteit zal zijn). Afstandsnormen creëren een bufferzone tussen bron en waarnemer en zijn een hulpmiddel wanneer bepaalde geurproblemen aan de bron niet voldoende te reduceren zijn. In Vlaanderen gelden afstandsregels voor de intensieve veehouderij en een beperkt aantal bedrijfssectoren (VLAREM II).

A.1.3.2. Geurbronnen Algemeen Begin 2004 had een tweede schriftelijk leefomgevingsonderzoek (SLO) plaats bij ruim 5.000 personen verspreid over het hele Vlaamse grondgebied. Ongeveer 15% van de ondervraagde Vlamingen bleek tamelijk (10,2%), ernstig (4,1%) of zelfs extreem (1,1%) gehinderd te zijn door geur. Door de respondenten die ernstig of extreem gehinderd worden door een specifieke hinderbron van geur, werden 'buren' (4,2 %), 'verkeer/vervoer' (3,7 %) en 'KMO/industrie' (2,7 %) het meest frequent aangestipt als bron van geurhinder. Land- en tuinbouw (1,8 %), water en -zuivering (1,6 %) en handel/diensten/recreatie/toerisme (0,4%) volgen daarna. Deze percentages liggen lager dan de percentages uit de SLO0-meting (dit is het eerste SLO). Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 9/61 -


Verkeer Uit het provinciaal milieurapport 2003 blijkt dat in de provincie Vlaams-Brabant verkeer en vervoer door 24,6% als tamelijk hinderlijk en door 17,6% als extreem hinderlijk werd aangeduid t.o.v. het Vlaamse Gewest. Dezelfde drukke verkeerswegen als omschreven in het deel geluidsbronnen vormen eveneens een geurhinderbron. Particuliere activiteiten Volgende huishoudelijke activiteiten kunnen geurhinder veroorzaken : afvalverwerking : afval opslaan, GFT-bakken of verbranden (vuurtjes stoken in open lucht, allesbranders); lekkende brandstoftanks; verwarmingskachels; houden van dieren; septische putten en lozingen; sluikstoken (zie deel lucht). De maatregelen die door de gemeente kunnen genomen worden inzake geurhinder tengevolge van particuliere activiteiten zijn beperkt. Officieel werden in 2004 23 klachten ingediend bij de politie inzake het verbranden van afval. Hinderlijke inrichtingen Ook bedrijven kunnen geurhinder veroorzaken, voornamelijk dan voor de omwonenden. Voorbeelden van inrichtingen die potentieel geurhinder veroorzaken, zijn : landbouwbedrijven (varkenshouderijen, rundveekwekerijen, pluimveehouderijen), stortplaatsen, chemische industrie, rioolwaterzuiveringsinstallaties, rubber- en kunststoffenindustrie, restaurants, … De gemeente kan in de milieuvergunning concrete bijzondere voorwaarden opleggen, zoals de verplichting tot uitvoering van een geuronderzoek en het uitwerken van saneringsvoorstellen. Situatie in de gemeente Herent Niet alleen particuliere activiteiten, zoals sluikstoken, verwarmingskachels, … maar ook vergunde inrichtingen kunnen geurhinder veroorzaken. De gemeente Herent telt een aantal landbouwbedrijven, waarbij ondermeer de mestopslag voor een onaangename geur kan zorgen. Ook de composteringsinstallatie De Winter kan potentiële geurhinder veroorzaken. Naast deze inrichtingen kunnen ook de talrijke garages en carrosseriebedrijven mogelijk geurhinder veroorzaken door de aanwezigheid van spuitcabines, opslag van gevaarlijke producten (o.a. benzine), … Op basis van de afgeleverde milieuvergunningen werd een hinderkaart opgemaakt met de inrichtingen of activiteiten die geurhinder kunnen veroorzaken.

A.1.4. Lichthinder

A.1.4.1. Omschrijving lichtproblematiek Lichthinder is de overlast die de mens ondervindt van kunstlicht, als regelrechte verblinding, als verstorende factor bij het verrichten van avondlijke of nachtelijke activiteiten of als bron van onbehagen. Een bijzonder gevoelige groep voor lichthinder zijn de (amateur-)astronomen. Ook dieren en planten ondervinden hinder onder andere door versnippering en beïnvloeding van habitats bij nachtdieren en beïnvloeden van de groeicyclus bij planten. Naast het licht zelf dat als hinderlijk wordt ervaren, kan ook gewezen worden op het probleem van energieverbruik met bijkomende emissies van milieugevaarlijke stoffen in de lucht. Uit zowel het eerste als het tweede schriftelijk leefomgevingsonderzoek (SLO) blijkt dat het verkeer en het vervoer de belangrijkste hinderbronnen zijn. Wat de (beperkte) hinder door licht betreft, zien we dat deze lichthinder vooral veroorzaakt wordt door de verlichting van autosnelwegen en door de verlichting van gemeente- en gewestwegen.



- 10/61 -


Een direct gezondheidsgevaar van licht is o.a. verblinding, wat kan leiden tot ongevallen. Door sommige hevige lichtbronnen kan ook het gezichtsvermogen al dan niet tijdelijk aangetast geraken. Overmatig licht tijdens de nacht kan je dagen nachtritme overhoop halen, wat zich bijvoorbeeld vertaalt in slaapstoornissen. Wat op zich aanleiding kan geven tot depressies en diverse lichamelijke kwaaltjes gaande van concentratiestoornissen, migraine en eventueel last van hart- en bloedvaten. En het klinkt misschien paradoxaal, maar teveel licht kan ook leiden tot meer onveiligheid. Zo is al bewezen dat er ’s nachts minder ongevallen gebeuren op een niet-verlichte autosnelweg dan op een snelweg die baadt in het licht. De “donkere” autosnelweg nodigt immers uit tot een voorzichtiger en meer attent rijgedrag, waarbij men ook de snelheid zal matigen. Momenteel wijzen studies ook op een mogelijke relatie tussen lichthinder en kanker, lichthinder en bijziendheid. Door teveel licht worden een aantal hormonaal gereguleerde mechanismen verstoord, waardoor de kans op tumors groter wordt. Een studie uit 1994 gaf zelfs aan dat lichtvervuiling mogelijk één van de co-factoren is die borstkanker bevorderen. In een ander onderzoek van 2001 bleek dat vrouwen die in nachtdiensten werken 1,5 maal zoveel kans hebben op het krijgen van borstkanker dan vrouwen met een dagbaan. De precieze oorzaak hiervan is nog onvoldoende bekend; maar lichthinder is een van de te onderzoeken pistes. Een onderzoek uitgevoerd in mei 1999 door het departement oftalmologie (oogkunde) van de universiteit in Pennsylvania, USA, heeft het over de gevolgen van nachtlichtjes voor jonge kinderen. Als er ’s nachts een lampje brandt tijdens de twee eerste levensjaren van het kind bestaat er mogelijk een verhoogde kans op bijziendheid. Een artikel over het onderzoek, gepubliceerd in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Nature, raadde aan om preventief geen nachtlichtjes meer te gebruiken. Voor een definitieve uitspraak is verder onderzoek wel een noodzaak. (Bron : www.lichthinder.be; www.lichtplatform.nl en www.uni-koeln.de/symposium2002)

A.1.4.2. Lichtbronnen Algemeen Allerlei mensen en instanties veroorzaken lichthinder en/of lichtvervuiling : gemeentelijke, provinciale en gewestelijke overheden : openbare verlichting (straatverlichting, verlichting van openbare ruimten, klemtoonverlichting); bevolking : binnenverlichting, buitenverlichting van tuinen en opritten; industrie : verlichting van industrieterreinen, verlichting van parkeerterreinen; landbouw : assimilatieverlichting (glastuinbouw); toerisme en recreatie : verlichting van sport- en recreatieterreinen, sky-tracers (bioscopen e.d.); diensten en handel : lichtreclame, verlichte reclamepanelen, verlichting van parkeerterreinen, verlichte uitstalramen.

A.1.4.3. Effecten van lichthinder Beïnvloeding van dieren : Bij de meeste dieren wordt de hele levenswijze bepaald door de afwisseling van dag en nacht. Vele dieren hebben een echt donkere periode nodig om te rusten en te recupereren. Een te klein verschil tussen dag-nacht resulteert in een fenomeen dat te vergelijken is met een jetlag bij de mens : ze raken de kluts kwijt, worden op verkeerde ogenblikken wakker en na verloop van tijd raken ze uitgeput. Beïnvloeding van planten : Ook planten ondervinden last van verkeerd of teveel licht. In onze gematigde streken verliezen de meeste planten hun bladeren bij het korten van de dagen. Dat doen ze vooral om te beletten dat er vorstschade optreedt tijdens de winter. Als ze hun bladeren zouden houden, zouden de vaatbundels in bladeren bij vorst stukvriezen. Door het wegvallen van het onderscheid tussen dag en nacht blijven veel soorten langer hun bladeren behouden. Als het dan toch begint te vriezen vooraleer ze hun bladeren afgeworpen hebben, vriezen ze stuk. Situatie in de gemeente Herent In de gemeente zijn tot nu toe nog geen klachten geweest omtrent lichthinder. Er worden door de gemeente wel enkele acties ondernomen, zoals de Nacht van de Duisternis of controle van monumenten sportverlichting, om de problematiek van lichthinder aan te kaarten. Bij het verlenen van een bouwvergunning worden soms wel bepalingen opgenomen om lichthinder te voorkomen.



- 11/61 -


Ook kunnen er bepalingen opgenomen worden in de milieuvergunning i.v.m. het doven van de lichtreclame tussen bepaalde uren. Met betrekking tot de (energie)-efficiëntie van de aanwezige openbare verlichting kan er alleszins nog veel verbeterd worden. De straatverlichting verminderen of doven is voor een gemeente niet evident daar dit het veiligheidsgevoel van de inwoners doet afnemen. De gemeente Herent heeft tevens het charter ‘Gemeenten verlichten zonder hinder’ ondertekend, waarbij ze zich engageert om een inventarisatie te maken van de lichtproblematiek in de gemeente en eveneens maatregelen neemt om dit te beperken. Op basis van de afgeleverde milieuvergunningen werd een hinderkaart opgemaakt met de inrichtingen of activiteiten die lichthinder kunnen veroorzaken.

A.1.5. Andere hinder Inzake andere hinder kunnen volgende problemen worden aangehaald : Sluikstorten is het illegaal dumpen van het afval op allerlei plaatsen. Het opruimen hiervan betekent een belangrijke meerkost voor de gemeente, zowel naar personeelsinzet als naar verwijdering van dit afval toe. Zwerfvuil bestaat voornamelijk uit kleine dingen zoals snoeppapiertjes, sigarettenpeuken en lege sigarettenpakjes, frisdrankblikjes, e.d., voornamelijk dus verpakkingsmaterialen. Dit zwerfvuil zorgt voor een bijkomende last (en kosten) voor de gemeentelijke diensten en verpest het uitzicht van de bermen, parken en pleinen. Sluikstoken is het illegaal verbranden van afval. Enkel tuinafval kan in sommige gevallen nog (legaal) verbrand worden door particulieren (mits respecteren van de afstandsregels t.o.v. de bewoning en beplanting zoals beschreven in het Veldwetboek). Vaak wordt echter ook ander afval mee verbrand. Het zelf verbranden van (tuin)afval leidt o.a. tot hinder door rook en geur en tot emissies met hoge concentraties aan schadelijke stoffen zoals o.a. dioxines. Sluiklozen is het illegaal lozen van (vloeibaar) afval(water). Afvalwater kan enkel geloosd worden indien hiervoor een vergunning werd afgeleverd en indien de lozingsnormen niet worden overschreden. Hondenpoep en paardenvijgen : Onder deze problematiek wordt het niet wegnemen van de uitwerpselen op de openbare weg verstaan. Modder op de weg is een campagne die gevoerd wordt door de politie. De actie is voornamelijk gericht naar de landbouwers die tijdens het oogstseizoen aarde van de akker op de openbare weg brengen. Stofhinder : stof kan lokaal nogal wat hinder veroorzaken, zoals bijvoorbeeld overslagactiviteiten, breek- en zeefinstallaties, grote bouw- en wegeniswerken. Rook- en roethinder : slecht afgestelde verwarmingsinstallaties, bedrijven, … Situatie in de gemeente Herent Sluikstorten zwerfvuil In 2004 zijn er in de gemeente Herent 35 meldingen binnengekomen inzake sluikstoken. Sluikstorten en zwerfvuil komen vooral voor aan glasbollen, bushokjes, stations, afgelegen gebieden,… Wanneer de dader van een sluikstort kan achterhaald worden, moet deze de ophaalkosten (371,84 euro) en verwerkings-, stort- of verbrandingskosten aan de gemeente terugbetalen. Zwerfvuil en sluikstorten worden opgehaald door gemeentearbeiders, er worden geen zwerfvuilacties met verenigingen of scholen georganiseerd. Sluikstoken In 2004 zijn er 23 meldingen geweest van sluikstoken. Stofhinder In Herent komen activiteiten voor die stofhinder kunnen veroorzaken : bijvoorbeeld werken aan de Mechelsesteenweg, bouwproject Edelweiss, …



- 12/61 -


A.2. KNELPUNTEN A.2.1. Geluidshinder

A.2.1.1. Geluidshinder algemeen Er is niet bekend hoeveel klachten van geluidshinder er vorig jaar werden opgetekend. Daarom is het moeilijk om tot acties over te gaan. Er moet eerst in samenspraak met de politie een gedetailleerde inventaris gemaakt worden van de geluidsbronnen die hinder veroorzaken binnen de gemeente. Zo is er op de milieudienst geen weet van klachten i.v.m. elektrisch versterkte muziek daar de activiteiten meestal in het weekend en/of ’s avonds plaatsvinden en deze klachten binnenkomen bij de politie. Daarnaast kan wel de link gelegd worden met de klachtenregistratie door de luchthaveninstanties zelf (bv. aantal klachten afkomstig uit Herent). Ontbreken van een politiereglement inzake geluidshinder. A.2.1.2. Verkeer Lawaai van straatverkeer : straatverkeer vormt veruit de voornaamste bron van geluidshinder in de gemeente, met de meeste gehinderden. Het betreft hier vooral de bewoners van de meer drukke straten. Op veel plaatsen zal het achtergrondlawaai hierdoor ook niet voldoen aan de richtnormen vermeld in VLAREM. Zoals eerder reeds vastgesteld in het hoofdstuk lucht, vormt voor een gemeente de beperkte bevoegdheid en de beperkte mogelijkheden tot het treffen van maatregelen, een knelpunt. Een bijkomend probleem is dat de drukke wegen (N26 en N2) gewestelijke wegen zijn, waar de gemeente geen bevoegdheid heeft. Lawaai van het luchtvaartverkeer : de problematiek omtrent de uitbreiding van de luchthaven in Zaventem belangt het merendeel van de bevolking aan. Lawaai van het treinverkeer : de spoorlijn Leuven - Brussel doorkruist de drie dorpskernen van de gemeente; het aantal burgers die op een afstand van 200 m van de spoorweg wonen, is hoog.

A.2.1.3. Lokale industrie Beperkte controle op het naleven van de richtnormen. Klachten over geluidshinder bij hinderlijke inrichtingen worden door het gemeentebestuur met de inrichting zelf besproken en er wordt naar een oplossing gezocht. Een knelpunt is dat deze oplossingen meestal duur zijn en dus niet op korte termijn kunnen verwezenlijkt worden. Vogelschrikkanonnen : het gebruik van vogelschrikkanonnen is qua tijdstip en frequentie niet altijd volgens de richtlijnen.

A.2.1.4. Elektronisch versterkte muziek Niet naleving reglementering i.v.m. feestzalen met dansgelegenheid : de specifieke voorwaarden die gelden voor lokalen en feestzalen met dansgelegenheid worden nog niet in alle inrichtingen correct opgevolgd; o.a. het noodzakelijk akoestisch onderzoek ontbreekt veelal. Ook hier dient opgemerkt te worden dat de hinder in eerste instantie beperkt blijft tot de directe omwonenden en dat de hinder niet enkel afkomstig is van muziek, maar ook van aan- en afrijdende voertuigen, straatlawaai, … Beperkte controle op het naleven van de richtnormen. Lawaai door openlucht evenementen : zowel het aantal evenementen (kermis, …) als de “ervaren” hinder is beperkt in de gemeente. Toch dient terzake ook de reglementering gerespecteerd te worden. Onvoldoende kennis wetgeving : Een ander knelpunt is dat het KB van 1977, betreffende het gebruik van elektronisch versterkte muziek in openbare en private inrichtingen, niet voldoende bekend is bij de inwoners. Er worden weinig meldingen gedaan of erkenningen aangevraagd bij de gemeente. Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 13/61 -


A.2.2. Geurhinder Zie Hoofdstuk 5 : Hinder – A.2.4. Andere hinder. Klachten geurhinder (aantal) werden niet geregistreerd waardoor het overgaan tot acties uiteraard bemoeilijkt wordt ⇒ vraagt een nauwe samenwerking tussen de PZ Herko (Herent en Kortenberg) én de milieudienst van de gemeente Herent.

A.2.3. Lichthinder Toenemende buitenverlichting : Naast de energieverspilling, met alle bijhorende emissies, wordt de (overdreven) verlichting ook meer en meer als direct hinderlijk ervaren door een aantal omwonenden. Vooral de openbare verlichting maar ook privé-verlichting kan hierbij een bron van hinder zijn. Wat openbare verlichting betreft, moet er meer controle komen op de (energie)efficiëntie gekoppeld aan een optimalisatie. Dit kan alleszins leiden tot een besparing van kosten en energie. Afweging verlichting – veiligheid : Een aspect dat zowel door de overheid als door de bevolking vaak als argument ten voordele van lichtpollutie wordt aangehaald, is de veiligheid. Deze veronderstelling is echter onjuist. Fel verlichte wijken worden vaker getroffen door inbraak en vandalisme dan andere wijken. Dit lijkt een situatie die haaks staat op wat men zou verwachten. Meer licht neemt niet altijd de onveiligheid weg maar enkel de vrees. Het is waar dat licht soms het waarnemingsvermogen verhoogt maar men vergeet vaak dat het ook het waarnemingsvermogen van de dader verhoogt.

A.2.4. Andere hinder Zwerfvuil Arbeidsintensief voor technische dienst van de gemeente Herent. Sluikstorten Het gemeentelijk belastingsreglement op het opruimen van sluikstorten wordt in praktijk nauwelijks toegepast. Sluikstoken ‘Duidelijke’ wetgeving ontbreekt.



- 14/61 -


A.3. DOELSTELLINGEN A.3.1. Algemeen De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is om door haar activiteiten zo weinig mogelijk milieuhinder te veroorzaken en tegelijkertijd acties te ondernemen en maatregelen te treffen om bij haar inwoners of bij groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren. Hiertoe besteedt de gemeente aandacht aan volgende doelstellingen : Bevorderen integratie van de ruimtelijke ordeningsproblematiek in de milieuhinderproblematiek; Bevorderen standaardisatie bij de aanpak van hinderproblemen : o.a. invoeren MilieuKlachten-, Registratie- en OpvolgingsSysteem (MKROS), aanpassen politiereglement, … Stimuleren verantwoord gedrag van burgers via doelgerichte sensibiliseringscampagnes in verband met de bestrijding van milieuhinder; Stimuleren efficiënt en effectief optreden bij vaststelling van een acuut geval van milieuhinder. A.3.2. Voorkomen en beperken van geluidshinder

A.3.2.1. Verkeer Beperken van verkeerslawaai : in bijna alle gemeenten is het verkeer de voornaamste geluidsbron. Door de aanwezigheid van belangrijke verkeerswegen vormt verkeerslawaai een belangrijk probleem in de gemeente. Lokaal kan er ook hinder voorkomen, vooral door aanwezigheid van (relatief) veel zwaar vervoer en te hoge snelheid. Bij het nemen van verkeersmaatregelen (mobiliteitsplan) moet, in de mate van het mogelijke, ook met het geluidsaspect rekening worden gehouden. Dit kan door toepassing van maatregelen ter beperking van het zwaar vervoer op bepaalde locaties en maatregelen ter vermindering van de snelheid. Naast het vervoer zelf, kunnen ook de zogenaamde rijdende discobars aanleiding geven tot geluidshinder. De bestuurders kunnen ook gesensibiliseerd worden via borden (cfr. Tienen, Hasselt) maar een overtreding is moeilijk vast te stellen. Er zal bij de gewestelijke overheid op aangedrongen worden om niet alleen de staat van het wegdek van de drukke gewestweg te verbeteren, maar ook om de problematiek van het lucht- en treinverkeer aan te pakken.

A.3.2.2. Lokale industrie Beperken lawaai van vergunningsplichtige inrichtingen : De gemeente zal eveneens door preventieve metingen de potentiële geluidshinder van vergunningsplichtige inrichtingen beter opvolgen. Ook zal bij het verlenen van vergunningen de nodige aandacht besteed worden aan het aspect geluid, waarbij de inplantingsplaats van de inrichting een belangrijke rol zal spelen. Bij het vaststellen van hinder zal consequent worden opgetreden om deze hinder weg te werken, waarbij eerst overleggend, daarna eventueel sanctionerend zal worden opgetreden. Beperken lawaai van elektronisch versterkte muziek : Het KB van 1977 aangaande elektronisch versterkte muziek zal bekend gemaakt worden bij de inwoners. Zaaluitbaters en verenigingen zullen op de hoogte gebracht worden van de verplichting van aanvraag van een erkenning. De inrichtingen dienen, conform de huidige wetgeving, onderworpen te worden aan een akoestisch onderzoek. De verdere uitbating zal afhankelijk gesteld worden van het al dan niet naleven van de nodige geluidsbeperkende maatregelen, die uit deze akoestische onderzoeken blijken. Eveneens zal de nodige aandacht uitgaan naar niet-vergunningsplichtige (openlucht) activiteiten, maar waarvoor een erkenning dient aangevraagd te worden. Het is de bedoeling van de gemeente om dit op te volgen en indien nodig advies te verstrekken i.v.m. te nemen beperkende maatregelen. Verbeteren van samenwerking tussen de politie en de milieudienst : Inzake klachtenregistratie en -behandeling dient de samenwerking verbeterd te worden. Er kan een gedetailleerde inventaris gemaakt worden van ondermeer de geluidsbronnen die hinder veroorzaken binnen de gemeente.



- 15/61 -


A.3.3. Geurhinder De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is om door haar activiteiten zo weinig mogelijk geurhinder te veroorzaken en tegelijkertijd acties te ondernemen en maatregelen te treffen om bij haar inwoners of bij groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren. Hiertoe besteedt de gemeente aandacht aan volgende doelstellingen : Beperken geurhinder t.g.v. verkeer : Het verkeer vormt een belangrijke geurbron. Bij het nemen van verkeersmaatregelen (mobiliteitsplan) moet, in de mate van het mogelijke, ook met het geuraspect rekening worden gehouden. Dit kan door toepassing van maatregelen ter beperking van het vervoer op bepaalde locaties. Sensibiliseringscampagnes omtrent verkeer en vervoer zullen voornamelijk op gewestelijk niveau worden gestuurd. Beperken geurhinder door vergunningsplichtige inrichtingen : Bij het verlenen van vergunningen zal de nodige aandacht besteed worden aan het geuraspect en het uitrijden van mest, waarbij de inplantingsplaats van de inrichting een belangrijke rol zal spelen. Bij het vaststellen van hinder zal consequent worden opgetreden om deze hinder weg te werken, waarbij eerst overleggend, daarna eventueel sanctionerend zal worden opgetreden. In sommige gevallen zal ook de opmaak van een geurbestrijdingsplan opgelegd worden. Sensibiliseringscampagnes omtrent industrie en landbouw zullen voornamelijk op gewestelijk niveau worden gestuurd. Beperken geurhinder door particulieren : De gemeente zal de nodige aandacht besteden aan sensibiliseringscampagnes en politiereglement omtrent o.a. het verantwoord opslaan van afval (vuilniszakken, compost, GFT-afval), het verbranden van afval en organisch materiaal en het houden van huisdieren.

A.3.4. Lichthinder Zowel de verlichting van openbare gebouwen als de openbare straatverlichting zullen aangepakt worden. Terzake zal ook intensief gesensibiliseerd worden om de problemen bekend te maken en om het maatschappelijk draagvlak voor het verminderen van de lichthinder te vergroten. De gemeente zal aandacht besteden aan volgende doelstellingen : Doorvoeren rationeel verlichtingsbeleid in eigen beleid : De gemeente kan in eigen beheer lichtvervuiling beperken via maatregelen op vlak van straatverlichting en verlichting van openbare ruimten. Zo kan de gemeente de klemtoonverlichting op kerken tussen bepaalde uren ’s nachts laten doven. Stimuleren rationeel verlichtingsbeleid bij burgers, middenstand, bedrijven, … : De industriesector kan lichtreclame beperken, ’s nachts doven en buitenverlichting beperken; de reclamesector kan luminanties bij lichtgevende publiciteit beperken; de glastuinbouwsector kan afscherming van serres invoeren; de uitbaters van sportinfrastructuur kunnen verlichtingstoestellen installeren die niet naar de hemel stralen en geen verblinding of strooilicht veroorzaken, en de verlichting doven op ogenblikken waarop de terreinen niet in gebruik zijn; de bevolking kan bij nieuw- en vernieuwbouw naderingslampen installeren en/of lampen die naar de grond gericht zijn en geen strooilicht uitzenden (hinder voor buren) om opritten, tuinen en deurportalen te verlichten, de professionele sector (architecten, tuinarchitecten, elektriciteitsinstallateurs, …) moet hier ook bij betrokken worden. Doorvoeren vergunningenbeleid ter beperking van de lichthinder via milieuvergunning en stedenbouwkundige vergunning : Bij het verlenen van vergunningen wordt de lichthinder vooraf onderzocht en de resultaten ervan in rekening genomen voor het al of niet verlenen van een vergunning. Bij het verlenen van vergunningen kan bv. geëist worden dat lichtreclame van winkels, bedrijven na 24 uur moet gedoofd worden, indien ze niet noodzakelijk is voor het werk.



- 16/61 -


A.3.5. Andere hinder Stimuleren verantwoord gedrag van burgers : Via doelgerichte sensibiliseringscampagnes zal de gemeente trachten illegaal ontwijkgedrag (sluikstorten, sluikstoken, sluiklozen) en hinderlijk gedrag (zwerfvuil, hondenpoep) te beperken. Zwerfvuil : Zwerfvuil ... niet iedereen veroorzaakt het probleem, maar het werkt wél op ieders zenuwen. Zwerfvuil is lelijk, gevaarlijk én duur. De gemeente Herent zal dan ook streven naar het vermijden van dit zwerfvuil. Sluikstorten : - Effectieve controle en bestraffing van sluikstorten (m.a.w. het gemeentelijk belastingsreglement op het opruimen van sluikstorten in praktijk ook toepassen). - Meest reguliere sluikstortplaatsen kenbaar maken. Sluikstoken : - Effectieve controle en bestraffing van sluikstoken.



- 17/61 -


A.4. ACTIES A.4.1. Algemeen

ACTIE HI1. INVENTARISATIE BRONNEN VAN HINDER (GELUID-, GEUR- EN LICHTHINDER) Situering van de problematiek Belangrijk is de bestaande knelpunten (zowel geluid-, geur-, licht- als andere hinder) inventariseren en de bevoegde instanties op basis van deze inventaris aansporen tot sanering van de situatie. Vaak zijn de bronnen van hinder immers niet voldoende gekend. Bij de milieudienst van de gemeente worden de klachten al geregistreerd, maar er werd niet in detail bijgehouden over welke soort van hinder het ging. Bovendien komen nog niet alle klachten bij de milieudienst terecht. Een betere inventarisatie van het aantal klachten omtrent hinder en een betere indeling per soort (geluid, geur, afval, licht) laat een efficiëntere en gerichtere opvolging toe. Beschrijving van de actie In het kader van de inventarisatie van hinder kan verwezen worden naar de uitbouw van het MilieuKlachten-, Registratie- en OpvolgingsSysteem (MKROS), dat door het Vlaamse Gewest is gestart. Bedoeling is dat alle meldingen van klachten gerelateerd aan een vergunningsplichtige inrichting of activiteit en van klachten die het gevolg zijn van een probleem van geluids-, geur-, stof-, roet- of lichthinder in de toekomst geregistreerd worden via MKROS. Momenteel is het systeem operationeel, zodat alle klachten hierin kunnen opgenomen worden. Naast de registratie van de klachten wordt er, op basis van het vergunningenregister van hinderlijke inrichtingen, een hinderkaart opgemaakt van de belangrijkste (potentiële) hinderbronnen. Op basis van de inventaris van de belangrijkste bronnen kan op het niveau van de gemeente eventueel een strategie worden ontwikkeld ter bestrijding van geluids-, geur-, afval- en lichthinder. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI1 : inventarisatie bronnen van hinder (geluid, geur, afval, licht) MINA 3 Project 17 Integraal hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving Initiatiefnemer Betrokkenen Doelgroepen Planning Kost

Project 7.1 Het uitbouwen van het beleidskader en de beleidsinstrumenten

Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder AMINAL Gemeentebestuur Milieudienst, politie, bevolking 2006-2010 : operationeel MKROS /



- 18/61 -


ACTIE HI2. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN HINDER BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN Situering van de problematiek Verschillende vergunningsplichtige activiteiten kunnen aanleiding geven tot hinder. Er dient door de vergunningsverlenende overheid op toegezien te worden dat echte hinder voor de omwonenden en het milieu zoveel mogelijk voorkomen wordt. In de gemeente zijn er een aantal inrichtingen die potentieel geluids-, geur- of lichthinder kunnen veroorzaken. Controle op de naleving van de bepalingen van VLAREM moet naar de toekomst toe preventief werken. Beschrijving van de actie - Actieve controles bij hinderlijke inrichtingen : Op meer regelmatige basis zullen objectieve controles worden uitgevoerd. Dit betekent het effectief uitvoeren van metingen en waarnemingen in de omgeving van bedrijven. Gezien een dergelijke controle vrij omslachtig is en relatief veel tijd in beslag neemt, wordt de controle beperkt tot risico-inrichtingen. Bij de planning zal met volgende factoren rekening gehouden worden : ∗ aanwezigheid van klachten : deze bedrijven zullen prioritair gecontroleerd worden; ∗ nieuwe vergunningsaanvragen : bij elke aanvraag met betrekking tot een bestaande hinderlijke inrichting (hernieuwing, uitbreiding), zal nagekeken worden of bij de beoordeling geen voorafgaand geluids- of geuronderzoek wenselijk is; ∗ opstellen prioriteitenlijst, op basis van de aard van activiteiten (en klachten) : op basis van deze lijst zullen aanvullend op vorige controles, jaarlijks enkele bedrijven gecontroleerd worden. Er wordt naar gestreefd om jaarlijks minimaal 2 bedrijven effectief te controleren. - Oplegging sanering : Indien uit de controle blijkt dat er vermijdbare hinder wordt veroorzaakt, zullen de gewenste saneringsmaatregelen worden opgelegd. Op de uitvoering ervan zal worden toegezien door de gemeente. Voor de geurhinder kan dit ondermeer inhouden : Geurbestrijdingsmaatregelen : Door het Vlaamse Gewest wordt gezocht naar een geurnormering per bedrijf en evaluatiecriteria. Op basis van die criteria zal de gemeente Herent bij de vergunningen van nieuwe, en in latere fase, bestaande hinderlijke inrichtingen, voldoende strenge of verstrengde emissienormen of saneringsmaatregelen kunnen opleggen. Zie ook cluster hinder, onderdeel luchtverontreiniging (actie LU11). Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI2 : hinder (geluid, geur, afval, licht) hinderlijke inrichtingen MINA 3 Project 17 Integraal hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008



Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder VLAREM II Gemeentebestuur Milieudienst en politie Bedrijven 2006 : opmaak lijst bedrijven 2006-2010 : jaarlijkse controle van enkele bedrijven Geluidsmeter bij politiezone Herko



- 19/61 -


A.4.2. Beheersing en voorkoming van geluidshinder

ACTIE HI3. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER BIJ LOKALEN MET DANSGELEGENHEID EN HORECAZAKEN Situering van de problematiek De meeste van dergelijke gelegenheden zijn ook hinderlijke inrichtingen. In die zin kunnen deze ook voorwerp zijn van controle zoals voorzien in actie HI2. Vooral de feestzalen vormen echter een specifieke sector (vaak uitgebaat door (semi-)overheid). Hoewel in de gemeente terzake weinig specifieke problemen gesignaleerd worden, is het toch nuttig om de enkele lokalen, waar sporadisch of meer regelmatig “dansactiviteiten” worden georganiseerd, eens akoestisch door te lichten. Beschrijving van de actie - Opmaak lijst vergunningsplichtige inrichtingen : Alle inrichtingen die vallen onder rubriek 32 zullen worden geïnventariseerd. O.a. volgende gegevens zullen worden nagegaan : ∗ overzicht van de jaarlijks in betreffende inrichting georganiseerde activiteiten (voorbije jaren); ∗ plattegrond van de inrichting met weergave van de totale oppervlakte van het lokaal of feestzaal, locatie muziekinrichting, …; ∗ van toepassing zijnde milieuvergunningen of aktes van melding; ∗ risico op geluidsoverlast voor derden; ∗ aanwezige voorzieningen (isolatie e.a.) om overlast te beperken. - In orde brengen vergunningsplicht : Op basis van de lijst zullen alle exploitanten aangeschreven en aangemaand worden om zich binnen een strikte termijn in orde te stellen, o.a. wat betreft de verplichting tot uitvoering van een akoestisch onderzoek. Enkel aan inrichtingen die in orde zijn met de milieuvoorwaarden zal een milieuvergunning worden afgeleverd, met, indien nodig, bijzondere voorwaarden in verband met geluidshinder en andere hinder (aan- en afrijden van voertuigen, toezicht buiten feestzaal, …). - Uitvoering geluidscontroles : ∗ Bij alle inrichtingen moet een akoestisch onderzoek worden uitgevoerd. De resultaten van het akoestisch onderzoek moeten ter beschikking worden gesteld van de gemeente; ∗ Ter controle van de naleving van de wetgeving zal de gemeente een beperkt akoestisch onderzoek uitvoeren (zie ook HI2). - Bekendmaken KB 1977 en verplichting tot erkenningsaanvraag bij zaaluitbaters en organisaties. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI3 : voorkomen en beperken van geluidshinder bij lokalen met dansgelegenheid en horecazaken MINA 3 Project 17 Integraal hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 7.1 Het uitbouwen van het beleidskader en de beleidsinstrumenten Samenwerkingsovereenkomst, cluster hinder (voorheen optie 11) VLAREM II Wet van 18-07-73 op geluidshinder met o.a. KB 24-02-77 : elektronisch versterkte muziek Gemeentebestuur Milieudienst, politie, intergemeentelijke milieudienst Interleuven Bedrijven, overheid 2006-2010 Beperkte controle/doorlichting : 250 – 500 EUR per inrichting



- 20/61 -


ACTIE HI4. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER BIJ NIET-INGEDEELDE OPENBARE EN PRIVEINRICHTINGEN VAN O.A. MUZIEK EN BURENLAWAAI Situering van de problematiek Ook openbare en privé-inrichtingen (fuiven) waar elektronisch versterkte muziek geproduceerd wordt én die niet ingedeeld zijn onder rubriek 32.1 van de indelingslijst van VLAREM I kunnen aanleiding geven tot geluidsoverlast. Dergelijke inrichtingen dienen echter wel de bepalingen van het KB van 24-02-1977, nadien door de Vlaamse regering gewijzigd, na te leven. Ook luidruchtige activiteiten van de buren zijn vaak een bron van geluidshinder. Vaak betreft het hier ook (elektronisch versterkte) muziek, maar ook allerlei lawaaierige hobby’s of noodzakelijke karweien (gras maaien) kunnen de oorzaak zijn. Beschrijving van de actie - Informatieverstrekking naar organisatoren van muziekactiviteiten : Deze doelgroep moet in de eerste plaats geïnformeerd worden over geldende wetgeving. - Toekenning erkenningen + toezicht naleving opgelegde beperkende maatregelen : ∗ Toezicht op indienen aanvraag : door de milieudienst zal erop worden toegezien dat voor alle activiteiten waarvoor dit nodig is, ook op voorhand een erkenning, zoals bedoeld in de wet (KB van 77, hoofdstuk 6.7 van VLAREM II), wordt aangevraagd; ∗ Adviesaanvraag van burgemeester en schepenen betreffende de erkenningsaanvraag : elke erkenningsaanvraag zoals bedoeld in de wet, zal voor advies worden voorgelegd aan de milieudienst. Indien nodig geacht, zullen specifieke beperkende maatregelen voorgesteld worden; ∗ Verlening erkenning : het advies van de milieudienst zal worden opgevolgd, met inbegrip van de voorgestelde beperkende maatregelen. Afwijkingen van het advies worden duidelijk gemotiveerd; ∗ Toezicht op naleven opgelegde beperkende maatregelen in erkenning. - Politiereglement : In een politiereglement moeten meer specifieke richtlijnen opgenomen worden i.v.m. geluidshinder. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI4 : voorkomen en beperken geluidshinder bij niet-ingedeelde openbare en privéinrichtingen van o.a. muziek en burenlawaai. MINA 3 Project 17 Integraal hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 7.1 Het uitbouwen van het beleidskader en de beleidsinstrumenten Samenwerkingsovereenkomst, cluster hinder (voorheen optie 11) KB 24-02-77 : elektronisch versterkte muziek VLAREM Gemeentebestuur Milieudienst, politie, intergemeentelijke milieudienst Interleuven Overheid, particulieren, organisatoren muziekactiviteiten 2006-2010 De kosten zitten grotendeels vervat in de normale werkingskosten van de milieudienst en de uitgebreide aansluitingskost bij de intergemeentelijke milieudienst



- 21/61 -


ACTIE HI5. VOORKOMEN EN BEPERKEN GELUIDSHINDER DOOR VERKEER / AANPAK VRACHTVERKEER IN DE DORPSKERNEN / LUCHTVAART- EN SPOORWEGLAWAAI Situering van de problematiek Verkeerslawaai is de meest verspreide vorm van lawaaihinder. Bij het mobiliteitsbeleid kan er rekening gehouden worden met milieuaspecten. Beperkende verkeersmaatregelen (bv. t.o.v. doorgaand (vracht)verkeer) kan lokaal het algemeen achtergrondlawaai, veroorzaakt door het verkeer, beperken. Beschrijving van de actie De gemeente Herent heeft een mobiliteitsplan dat op 14 november 2000 conform verklaard werd door de provinciale auditcommissie Vlaams-Brabant. Om het zwaar verkeer door de gemeente terug te dringen en zo ook de geluidshinder te beperken, kunnen volgende maatregelen genomen worden : - Invoeren van tonnenmaatbeperking op gemeentewegen; - Aangepaste bewegwijzering voor zwaar transport; - Overeenkomsten met lokale handel (vb. leveringstijden afspreken,…). Naast het wegverkeer kunnen ook maatregelen genomen worden naar luchtvaart- en spoorweglawaai toe : - aandringen bij hogere overheden en luchthaveninstanties om meer geluidsmetingen op het grondgebied van Herent te doen om de problematiek beter in kaart te kunnen brengen; - de burgers informeren over gewijzigde vliegbewegingen of tijdelijke (voor Herent ongunstige) vliegroutes en de te verwachten geluidshinder, zowel overdag als ’s nachts; - actief opvolgen van hinderproblematiek waar de gemeente weinig of geen bevoegdheden heeft en burgers op een objectieve wijze hierover informeren. Actiefiche Soort actie Inkadering

HI5 : voorkomen en beperken van geluidshinder door verkeer / aanpak vrachtverkeer in de dorpskernen MINA 3 Project 30 Milieu en mobiliteit Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder Wetgeving Initiatiefnemer Betrokkenen Doelgroepen Planning Kost

Gemeentebestuur Administratie Wegen en Verkeer, begeleidingscommissie mobiliteitsplan, lokale handel, dienst openbare werken, hogere overheden, luchthaveninstanties Bevolking 2006-2010



- 22/61 -


A.4.3. Geurhinder De inventarisatie van bronnen van geurhinder is opgenomen in de actie HI1. Het voorkomen en beperken van geurhinder bij hinderlijke inrichtingen is mee opgenomen in de actie HI2. ACTIE HI6. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN GEURHINDER BIJ NIET-HINDERLIJKE INRICHTINGEN EN INWONERS Situering van de problematiek Verschillende (niet-ingedeelde) inrichtingen kunnen geurhinder veroorzaken : afvalverwerking : afval opslaan of verbranden (vuurtjes stoken in open lucht, allesbranders), lekkende brandstoftanks, verwarmingskachels, houden van dieren, septische putten en lozingen. De maatregelen die door de gemeente kunnen genomen worden inzake geurhinder tengevolge van particuliere activiteiten zijn beperkt. Deze geurhinder kan men trachten te vermijden via sensibilisatieacties en via de invoering van bepalingen inzake geurhinder in het politiereglement. Beschrijving van de actie De gemeente voert sensibiliseringscampagnes omtrent onder andere het verantwoord opslaan van afval (vuilniszakken, compost, GFT-afval), het verbranden van afval en organisch materiaal en het houden van huisdieren. Bij sensibilisatie van de bevolking ter bestrijding van geurhinder wordt o.a. aandacht besteed aan de gezondheidsrisico’s en aantasting van de luchtkwaliteit bij verbranding (afvalverbranding in open lucht, stoken van tuinafval in open vuren of tonnen en tuinoventjes), aan het belang van de goede stookomstandigheden bij individuele verwarmingstoestellen op vaste brandstof (vochtigheidsgraad, luchttoevoer, onderhoud van de installatie en schoorsteen, afstemming van het vermogen op de warmtebehoefte), aan de milieu-aandachtspunten bij aankoop van een kachel of open haard. Daarnaast kunnen er bepalingen in het politiereglement worden opgenomen ter voorkoming van geurhinder. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI6 : voorkomen en beperken van geurhinder bij niet-hinderlijke inrichtingen en inwoners MINA 3 Project 17 Integratie hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan


Project 7 lichthinder

Reductie

geluids-,

geur-

en

Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder Gemeentelijk politiereglement betreffende de ophaling van huishoudelijke afvalstoffen Gemeentelijke milieudienst, AMINAL Gemeentelijke milieudienst Inwoners 2006-2010



- 23/61 -


A.4.4. Lichthinder De inventarisatie van bronnen van lichthinder is opgenomen in de actie HI1. ACTIE HI7. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN LICHTHINDER DOOR OPENBARE DIENSTEN (STRAATVERLICHTING + VERLICHTING DOOR OPENBARE GEBOUWEN) Situering van de problematiek Gemeentelijke, provinciale en gewestelijke overheden veroorzaken lichthinder en/of lichtvervuiling door straatverlichting, verlichting van openbare ruimten, klemtoonverlichting. Er dient op toegezien te worden dat de lichthinder zoveel mogelijk voorkomen wordt. Beschrijving van de actie - Enerzijds zijn de gemeenten door de openbare verlichting medeverantwoordelijk voor lichthinder en lichtvervuiling. Anderzijds vormen ze een belangrijke schakel in de aanpak van deze problematiek. De grote boosdoeners zijn ‘slechte’ verlichtingsinstallaties die licht rechtstreeks of door weerkaatsing de hemel insturen. Dit kan te wijten zijn aan ‘slechte’ verlichtingstoestellen, een te hoog lampvermogen of een teveel aan verlichtingspunten op een bepaalde oppervlakte. Om lichthinder en lichtvervuiling te beperken en energie te besparen, moet naast het rechtstreeks lichtverlies door het verlichtingstoestel ook het lichtverlies door weerkaatsing of reflectie tot een minimum beperkt worden. De gemeente kan volgend actieplan opstellen : - Opmaak van een inventaris van alle lichthinderbronnen binnen de gemeente Herent (openbare verlichting – verlichtingen van monumenten, pleinen en historische gebouwen) – opmaak van een hinderkaart a.d.h.v. het vergunningenregister. - Opstellen van maatregelen op het vlak van openbare verlichting én verlichting van monumenten, pleinen en historische gebouwen. - Doorvoeren van maatregelen op het vlak van openbare verlichting én verlichting van monumenten, pleinen en historische gebouwen. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI7 : voorkomen en beperken van lichthinder door openbare verlichting (openbare verlichting en straatverlichting) MINA 3 Project 17 Integratie hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 7 Reductie geluids-, geuren lichthinder

Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder VLAREM II Gemeentebestuur Milieudienst, Technische dienst Burgers 2006-2010



- 24/61 -


ACTIE HI8. VOORKOMEN EN BEPERKEN VAN LICHTHINDER DOOR HINDERLIJKE INRICHTINGEN, NIETHINDERLIJKE INRICHTINGEN EN INWONERS Situering van de problematiek Allerlei mensen en instanties veroorzaken lichthinder en/of lichtvervuiling : - gemeentelijke, provinciale en gewestelijke overheden : openbare verlichting (straatverlichting, verlichting van openbare ruimten, klemtoonverlichting); - bevolking : binnenverlichting, buitenverlichting van tuinen en opritten; - industrie : verlichting van industrieterreinen, verlichting van parkeerterreinen; - landbouw : assimilatieverlichting (glastuinbouw); - toerisme en recreatie : verlichting van sport- en recreatieterreinen, sky-tracers; - diensten en handel : lichtreclame, verlichte reclamepanelen, verlichting van parkeerterreinen, verlichte uitstalramen. Er dient op toegezien te worden dat lichthinder zoveel mogelijk voorkomen wordt. Beschrijving van de actie - De gemeente kan sensibilisatiecampagnes voeren omtrent voorkoming en beperking van lichthinder (bv. de gemeente zou moeten overwegen om deel te nemen aan de Nacht van de Duisternis). Hierbij kan gewezen worden op drie algemene principes : hoe verlichten, wanneer verlichten en waar verlichten. Bij het eerste principe ‘Hoe gaan we verlichten’ kunnen richtlijnen worden gegeven voor de lamp, de spiegel en de armatuur. Het tweede principe behandelt de vraag wanneer men verantwoord kan verlichten. Mogelijke verlichtingswijzen zijn : de hele nacht verlichten, een gedeelte van de nacht verlichten, het licht op een bepaald uur doven en ’s morgens ontsteken, het licht dimmen en de intensiteit verminderen of één lamp op twee doven. In verband met de plaatsing van het verlichtingstoestel kunnen richtlijnen worden gegeven voor de richting van de hoofdstraal. - De gemeente kan in het kader van deze actie participeren aan de BBL-campagne ‘Gemeenten verlichten zonder hinder’. - Daarnaast kunnen via het verlenen van vergunningen of via politiereglementen de volgende eisen gesteld worden aan de verlichting van winkels, bedrijven, horeca, en dergelijke : a) de verlichting wordt gedoofd na een bepaald uur als er geen werkzaamheden meer zijn; b) de verlichting wordt gedimd tot een bepaalde lichtintensiteit; c) bepalingen over de wijze waarop verlicht moet worden. - Op basis van de afgeleverde milieuvergunningen is een hinderkaart opgemaakt met de inrichtingen of activiteiten die lichthinder kunnen veroorzaken. Op basis van deze kaart kunnen maatregelen uitgewerkt worden. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak HI8 : voorkomen en beperken van lichthinder bij hinderlijke inrichtingen, niet-hinderlijke inrichtingen, inwoners MINA 3 Project 17 Integratie hinderbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 7 Reductie geluids-, geuren lichthinder

Samenwerkingsovereenkomst : cluster hinder VLAREM II Gemeentebestuur Milieudienst, Technische dienst Hinderlijke inrichtingen, niet-ingedeelde inrichtingen, inwoners 2006-2010



- 25/61 -


A.4.5. Andere hinder

ACTIE HI9. VOORKOMEN VAN ONTWIJKGEDRAG Situering van de problematiek Volgende ontwijkmogelijkheden kunnen worden aangehaald : sluikstorten, zwerfvuil, sluikstoken, sluiklozen en hondenpoep. De negatieve gevolgen voor omgeving (bv. rookhinder) en milieu (verspreiding schadelijke stoffen) van dergelijk gedrag zijn duidelijk. Een deel van de klachten die binnenkomen bij de gemeente via meldingen aan het milieuloket gaan over sluikstorten, wat erop wijst dat de bevolking een dergelijk gedrag als onaangepast en ongewenst beschouwt. Beschrijving van de actie - Sensibilisatie m.b.t. voorkoming van illegaal ontwijkgedrag : sensibilisatie gericht naar de algemene bevolking en naar specifieke doelgroepen (bv. scholen) : ∗ Verspreiding infofolders. ∗ Specifieke voorzieningen : Naast sensibilisatie kunnen ook specifieke voorzieningen zoals bv. afvalbakken op uitgekozen plaatsen in de gemeente bijdragen tot het inperken van deze problematiek. Plaatsen waar regelmatig sluikstorten worden vastgesteld, zullen worden geïnventariseerd, en indien effectief nodig, voorzien worden van waarschuwingsborden. ∗ Organisatie zwerfvuilactie : In samenwerking met gemeentelijke verenigingen (jeugd, cultuur, milieu) kan een zwerfvuilactie georganiseerd worden. Naast het opruimen van het zwerfvuil zelf, zal de actie ook een belangrijk luik bevatten m.b.t. sensibilisatie tegen het ontstaan van zwerfvuil. ∗ Controle en optreden tegen illegaal ontwijkgedrag : Ervaring uit het verleden wijst uit dat ondanks sensibilisatie er toch nog ontwijkgedrag voorkomt en dat dit als zeer hinderlijk wordt ervaren. Meer kordaat optreden is dus gewenst. Inzake controle en bestraffing moet er in de eerste plaats een goede samenwerking zijn met de politiediensten, waarbij duidelijke afspraken gemaakt worden m.b.t. de wijze van controle, de tolerantie, e.d. Alleszins mag de controle zich niet beperken tot controle naar aanleiding van klachten, maar moet er ook op eigen initiatief (regelmatig) gecontroleerd worden. Een goede opvolging van de vastgestelde overtredingen moet voorzien worden, zowel op het terrein (bv. snel opruimen van sluikstorten) als naar overtreder toe (klachtenregistratie en opvolging, boete-inning). Klachtenregistratie met behulp van MKROS (MilieuKlachten-, Registratie- en OpvolgingsSysteem). Dit systeem is momenteel operationeel. Actiefiche Soort actie Inkadering

Wetgeving Initiatiefnemer Betrokkenen Doelgroepen Planning

Taak HI9 : vermijden ontwijkgedrag MINA 3

Project 17 Integratie hinderbeleid Project 11 Afvalvoorkoming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008 Project 4 Samenwerking voor een gestroomlijnd huishoudelijk afvalbeleid Samenwerkingsovereenkomst clusters vaste stoffen en hinder (voorheen optie 7 in milieuconvenant) Afvalstoffendecreet, VLAREA, gemeentelijke reglementen Gemeentebestuur Milieudienst, politie Bevolking, scholen, verenigingen 2006 : plaatsen voorzieningen en afspraak met politiediensten 2006-2010 : systematische controle en opvolging

Kost



- 26/61 -


B. Bodemverontreiniging en -aantasting B.1. INVENTARISATIE B.1.1. Inleiding De bodem is een mozaïek van ecosystemen. Iedere bodem is het resultaat van talrijke fysische, chemische en biochemische afbraakprocessen, omzettingen en opbouwprocessen. De bovenste grens van de bodem is het raakvlak met de atmosfeer met inbegrip van de strooisellaag. De bodem is multifunctioneel. Hij heeft een aantal belangrijke functies. Als we in dit verband spreken over bodemconservering wordt hiermede het veilig stellen van de belangrijkste bodemfuncties bedoeld. De belangrijkste bodemfuncties zijn : De bodem als substraat voor voeding en groeiplaats voor planten en bomen; De bodem als instandhouder van biologische processen; De bodem als opvangplaats van het regenwater en dus leverancier van drink- en irrigatiewater; De bodem als winning van energie en grondstoffen; De bodem als bergplaats. Bodemverontreiniging heeft betrekking op situaties waarbij door menselijke activiteiten grote hoeveelheden stoffen in de bodem terechtkomen en daardoor de bodemfuncties op rechtstreekse of onrechtstreekse wijze nadelig beïnvloeden. Men spreekt van bodemverontreiniging vanaf het ogenblik dat het natuurlijk bufferend vermogen van de bodem overschreden wordt. De bodem heeft nochtans een zeer groot bufferend vermogen. De buffercapaciteit kan worden gedefinieerd als het vermogen van de bodem om het gehalte aan stoffen te laten toenemen zonder dat er enig effect waarneembaar is. Voor vele stoffen geldt dat er een zekere mate van beschikbaarheid moet zijn in de bodem voor het goed functioneren ervan. Wanneer de optimale waarde van het elementgehalte wordt bereikt zorgt de buffercapaciteit van de bodem ervoor dat geen effecten waarneembaar zijn. Tot de beschikbaarheid zo hoog is geworden dat negatieve effecten gaan optreden. Vanaf dit ogenblik is de bodem als verontreinigd te beschouwen. Terzake zijn er in het bodemdecreet specifieke bodemnormen opgenomen. Er bestaat nog geen volledig beeld van het aantal potentieel en reëel verontreinigde sites in Vlaanderen. Het huidig beeld over de omvang is enerzijds beperkt tot de inventaris van de voormalige stortplaatsen of bedrijfsterreinen en anderzijds tot de gronden die in uitvoering van het bodemsaneringsdecreet gekend zijn. Bodemverontreiniging heeft een negatief effect op fauna en flora en kan aanleiding geven tot grondwaterverontreiniging. Het staat bijvoorbeeld vast dat verontreiniging door pesticiden, nutriënten en zware metalen vaak een ongunstige invloed op de biodiversiteit heeft. Daarnaast heeft bodemverontreiniging ook vaak ernstige ruimtelijke en economische gevolgen. De gebruiksmogelijkheden van verontreinigde bodems zijn immers beperkt. In sommige gevallen is de sanering dringend omdat de gezondheidsrisico’s voor de mens (o.m. via het drinkwater of de voedselketen), de risico’s voor het ecosysteem of de verspreidingsrisico’s te groot zijn. De sanering van lokale, verontreinigde bodems kost de maatschappij een fortuin. De kosten nemen elk jaar toe, doordat al aanwezige mobiele verontreiniging zich verder verspreidt.

B.1.2. Bodems in Herent Voor heel Vlaanderen, dus ook voor Herent, zijn de aanwezige bodemtypes reeds in kaart gebracht (kaart wordt later toegevoegd). De vochtige en droge zandleemgronden zijn de meest voorkomende bodemseries in Herent. In het zuiden van de gemeente bestaat de bodem hoofdzakelijk uit droge leemgrond, met enkele droge zandleemgronden en kleicomplexen. Het noordelijk deel van het grondgebied wordt voornamelijk gekenmerkt door vochtige tot natte leemgronden, afgewisseld met vochtige zandleemgrond (vooral in het noordoostelijk deel).


Hoofdstuk 5 : Hinder en verontreinigingen - Bodemverontreiniging

- 27/61 -


B.1.3. Bodemverontreiniging als gevolg van luchtverontreiniging Schadelijke stoffen die in de lucht geëmitteerd worden, kunnen afgezet worden op de bodem. Dit verschijnsel noemt men droge depositie. Stoffen zoals SO2, NOx, NH3, PAK’s en dioxines geven aanleiding tot verzuring van de bodem. Deze verzuring verhoogt de kans op schade aan ecosystemen en op corrosie van materialen en gebouwen. Zware metalen die in de lucht terechtkomen, kunnen ook weer afgezet worden op de bodem. Zware metalen die toxisch zijn voor de mens kunnen aldus terechtkomen in het grondwater, wat problemen kan opleveren bij de winning van grondwater. Opname van zware metalen door planten zal resulteren in een negatief effect voor deze planten, bv. opbrengstvermindering van gewassen. De oorzaken van deze vormen van bodemverontreiniging liggen bij luchtverontreiniging en worden aldus ook behandeld in het deel luchtverontreiniging.

B.1.4. Bodemverontreiniging als gevolg van vermesting Vermesting is de ontregeling van ecologische processen en kringlopen door een overmatige toevoer van nutriënten in het milieu. De belangrijkste nutriënten zijn stikstof (N) en fosfor (P). Ook kalium (K) heeft een licht vermestend effect. De nutriënten die in de bodem terechtkomen kunnen afkomstig zijn van verschillende bronnen. Naast de nutriënten, die via bemesting op de bodem terechtkomen, is er ook aanvoer van nutriënten via de lucht of het water. Volgende sectoren brengen belangrijke hoeveelheden nutriënten in het milieu : Landbouw : gebruik van kunstmest en dierlijke meststoffen, veeteelt, mestopslag, lozing van afvalwaters van landbouwbedrijven, …; Bevolking : verbrandingsprocessen, lozingen van ongezuiverde afvalwaters, GFT-afval,…; Verkeer : verbrandingsprocessen; Industrie : verbrandingsprocessen, lozingen van ongezuiverde afvalwaters en van organische afvalstoffen, … Tabel 2 geeft het relatief aandeel van de verschillende doelgroepen in de vermestingsproblematiek, gebaseerd op de emissiecijfers van 1990 en 2003 voor stikstof en fosfaat tezamen. Landbouw heeft het grootste aandeel in de belasting. Daarna volgen huishoudens, transport, industrie en energie die gezamenlijk een 30% van de nutriëntenbelasting voor zich nemen. Het aandeel van deze 4 sectoren is sinds 1990 gegroeid. De landbouw verlaagde zijn aandeel van ongeveer 80 naar ongeveer 70%. Omdat de grootste vervuiler (landbouw) de grootste emissiereductie realiseerde, steeg het aandeel van alle andere doelgroepen, zelfs als deze een absolute reductie realiseerden. Tabel 2 : sectoraandelen in vermestende emissie in vermestingsequivalenten (Meq = 10.000 ton N of 1.000 ton P) (Vlaanderen, 1990-2003) (Bron : MIRA Achtergronddocument 2004 Vermesting). 1990 2000 2003 Evolutie 1990-2003 Meq Aandeel Meq Aandeel Meq Aandeel (1990 = 100%) Huishoudens 6,4 8,9% 4,9 10,9% 4,0 12,2% 62% Industrie 3,3 4,6% 2,0 4,5% 1,7 5,3% 53% Energie 1,8 2,5% 1,2 2,6% 1,0 3,0% 54% Landbouw 56,8 79,2% 33,5 74,4% 22,7 69,8% 40% Transport 3,3 4,7% 3,2 7,2% 3,0 9,1% 89% Handel & diensten 0,1 0,2% 0,2 0,5% 0,2 0,6% 162% 100% 100% 100% Totaal Brongegevens : NIS, CLE, OVAM, Aquafin, VMM Vermesting doet de biodiversiteit dalen (bv. bepaalde plantensoorten die een lage nutriëntenbehoefte hebben, verdwijnen en worden vervangen door planten met een hoge nutriëntbehoefte; cfr. brandnetels op wegbermen), verontreinigt het oppervlaktewater (eutrofiëring) en grondwater, bedreigt de drinkwatervoorziening (nitraat is onrechtstreeks giftig voor de mens), verstoort bodemprocessen (hoge N-depositie) en heeft een nadelige invloed op landen bosbouwactiviteit (boom- en gewasschade, veeziekten, ...). Ook de mens kan negatieve gevolgen ervaren : nitraten kunnen in het menselijk lichaam omgezet worden in nitrieten die door een binding met het zuurstofstransporterende hemoglobine de zuurstoftoevoer in het lichaam kunnen hinderen.



- 28/61 -


B.1.4.1. Bronnen van nutriënten De nutriënten die in de bodem terechtkomen kunnen afkomstig zijn verschillende bronnen : Intensieve veeteelt binnen de landbouwsector; Depositie van gasvormige stikstofcomponenten (Nox, N2O en NH3); Lozing van bedrijfs- en huishoudelijk afvalwater; Bemesting van de bodem. B.1.4.2. Mestwetgeving (d.d. 12-12-03 – BS 21/01/2004) De regelgeving rond mest is relatief uitgebreid : Europese nitraatrichtlijn van 12 december 1991 inzake de bescherming van water tegen verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen; Decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen verontreiniging door meststoffen; Decreet van 9 maart 2001 tot regeling van de vrijwillige, volledige en definitieve stopzetting van de productie van dierlijke mest, afkomstig van één of meerdere diersoorten; Besluiten van de Vlaamse Regering tot regeling van de vrijwillige, volledige en definitieve stopzetting van de productie van alle dierlijke mest, afkomstig van één of meerdere diersoorten. Het oorspronkelijk mestdecreet (decreet inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen) dateert van 23 januari 1991 en werd reeds meermaals gewijzigd (1995 : Mestactieplan 1; 1999 : Mestactieplan 2). De meest recente wijziging is beter gekend onder het Mestactieplan 2bis (MAP2bis). Het decreet inventariseert de productie en de in- en uitvoer van dierlijke mest (jaarlijkse aangifte en register), regelt de afzet van deze en andere (niet-chemische) mest, door producenten, mestvoerders en verzamelpunten en mestbewerkers en –verwerkers. Het bepaalt de bemestingsnormen en -voorwaarden die moeten in acht genomen worden en de heffingen die moeten betaald worden. Ook de gemeente heeft verschillende bevoegdheden in het doen naleven van de wetgeving. Enkele van deze bevoegdheden zijn o.a. : Controle op de naleving van de verbodsperiode voor het spreiden van mest; Controle op de naleving van het lozingsverbod; Controle op de naleving van de voorwaarden inzake mestopslag zoals voorzien in Vlarem II; Bevoegdheid inzake vergunningverlening klasse II – veeteeltinrichtingen; Controle op de naleving van het inwerken van drijfmest. Daarnaast is er samenwerking mogelijk tussen de mestbank en de politie in het kader van de controleacties.

B.1.4.3. Mestproblematiek in de gemeente Herent In de gemeente is geen algemene politieverordening opgemaakt, die de bemestingsnormen en/of uitrijregels bepaalt. Volgens de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) telde de gemeente in 2002 nog 51 landbouwbedrijven en bedraagt het totale areaal cultuurgrond 1.461 ha. Door dit relatief grote areaal is de actuele productiedruk (bemestingsdruk) in de gemeente nog vrij laag, namelijk 22 kg P2O5/ha. Dit betreft de dierlijke productie op basis van de reële cijfers van de mestbankaangifte gedeeld door het aantal ha aan cultuurgrond in de gemeente. Meer gedetailleerde gegevens over deze mestsituatie in de gemeente is weergegeven in de onderstaande tabellen. Deze cijfers betreffen enkel de aangifteplichtige bedrijven.



- 29/61 -


Tabel 3 : Totale productie en gebruik van meststoffen in Herent en gebruik per ha voor de gemeente Herent (VLM, 2002) Omschrijving Dierlijke productie Gebruik van dierlijk mest Gebruik van andere meststoffen Gebruik van chemische meststoffen Dierlijke productie per ha Gebruik van dierlijk mest per ha Gebruik van andere meststoffen per ha Gebruik van chemische meststoffen per ha Totaal gebruik per ha

Stikstof kg N 97.226 127.381 4.452 89.008 67 87 3 61 151

Fosfaat kg P2O5 31.866 57.102 2.901 26.444 22 39 2 18 59

Tabel 4 : Mestproductie in de gemeente Herent (VLM, 2002) Bedrijven Aantal inrichtingen Mestproductie Totaal productie P2O5 Rundveehouderij Vervangingsvee < 1 jaar Vervangingsvee 1-2 jaar Runderen < 1 jaar Runderen 1-2 jaar Melkkoeien en zoogkoeien Mestkalveren Andere runderen Pluimveehouderij Leghennen Slachtkuikens Opfokpoeljen Struisvogels Kalkoenen Andere pluimvee Cultuurgronden Totaal grond Gras Andere gewassen

Aantal 51 kg P2O5 42.851 kg Aantal 188 192 180 114 559 5 131 0 0 0 0 0 0 Ha 1.461 386 611

(dierlijke) mestdruk per ha Overige Paarden meer dan 600 kg Paarden en pony’s 200-600 kg Paarden en pony’s < 200 kg Geiten en schapen < 1 jaar Geiten en schapen > 1 jaar Konijnen Nertsen Varkenshouderij Biggen Beren Zeugen incl. biggen < 7 kg Andere varkens (20 – 110 kg) Andere varkens (> 110 kg)

kg P2O5/ha 29,3 kg/ha Aantal 19 39 23 18 66 0 0 0 0 0 4 0 Ha

Maïs Laag-N behoeftigen

305 159

Bron : website Vlaamse Landmaatschappij : www.vlm.be

Tabel 5 : Transport van dierlijke en andere meststoffen in 2003 in de gemeente Herent in- en export mest Uitvoer mestafzetdocumenten Uitvoer burenregeling Totaal uitvoer Invoer mestafzetdocumenten Invoer burenregeling Totaal invoer Netto invoer

kg P2O5 8.484 201 8.685 57.582 90 57.672 48.987

kg N 16.553 456 17.009 97.850 297 98.147 81.138

Uit deze cijfers blijkt dat er in 2003 meer is ingevoerd dan uitgevoerd. De netto-aanvoer van mest naar de gemeente is in 2003 groter (20%) dan in 2002. Aangezien de veeteelt en akkerbouw aanwezig is in de gemeente, blijft het uiteraard van belang dat de geldende bemestingsnormen en uitrijregelingen strikt worden nageleefd. Dit betekent dat er voldoende controle dient uitgevoerd te worden, wat niet altijd evident is.



- 30/61 -


Tabel 6 : Evolutie van het transport van dierlijke en andere meststoffen in de gemeente Herent Jaar 1999 2000 2001 2002

Totale invoer 435 825 4.406 3.870

kg P2O5 Totale uitvoer 55.862 36.124 36.914 43.723

Netto-invoer 55.427 35.299 32.508 39.853

Totale invoer 892 1.695 12.335 12.096

kg N Totale uitvoer 65.722 52.009 62.728 80.513

Netto-invoer 64.830 50.314 50.393 68.417

Uit tabel 6 kan afgeleid worden dat er de laatste jaren meer mest wordt ingevoerd dan uitgevoerd. Aansluitend bij de problematiek van vermesting, kan er vermeld worden dat het gebruik van sommige meststoffen ook aanleiding kan geven tot een verhoging van de concentratie zware metalen in de bodem. Het inperken van het gebruik van mest kan er dus ook toe bijdragen dat de toevoer van zware metalen wordt afgeremd. Ook het opbrengen van slib als secundaire grondstof kan aanleiding geven tot verontreiniging. Daarom is een goede analyse van het opgebrachte slib absoluut noodzakelijk.

B.1.5. Bodemverontreiniging door aanwezigheid van milieuschadelijke stoffen in de bodem

B.1.5.1. Algemeen Bodemvervuiling of verstoring door milieugevaarlijke stoffen kan afkomstig zijn van diverse activiteiten : industriële activiteiten : - opslag van gevaarlijke stoffen; - exploitatie van Vlarebo-activiteiten; - storten van (industrieel) afval. gemeentelijke activiteiten : - storten van huishoudelijk afval; - gebruik van bestrijdingsmiddelen; - gebruik van strooizout; - slibruiming vervuilde waterbodems; - grondverzet in geval de afgevoerde grond vervuild is. huishoudelijke activiteiten : opslag van stookolie en diesel. landbouw, tuinbouw, particulieren : gebruik van bestrijdingsmiddelen. De mogelijke gevolgen van vervuiling met milieuschadelijke stoffen zijn : verontreiniging van het grondwater; verontreiniging van de waterlopen; beschadiging van planten/gewassen; gevaar voor de gezondheid van mens en dier. De nodige inspanningen moeten dus gedaan worden om het vervuilen van de bodem te beperken tot een minimum en bestaande vervuiling weg te nemen of alleszins zodanig te behandelen dat het risico voor milieu en omgeving beperkt wordt tot een minimum.

B.1.5.2. Wetgeving : Bodemsaneringsdecreet en VLAREBO Sinds 1995 beschikt het Vlaamse Gewest over een bodemsaneringswetgeving, vastgelegd in het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering (‘Bodemsaneringsdecreet’). De uitvoeringsbepalingen werden opgenomen in het Besluit van de Vlaamse Regering van 5 maart 1996 houdende vaststelling van het Vlaamse reglement betreffende de bodemsanering (‘VLAREBO’). Men spreekt over bodemverontreiniging bij ‘de aanwezigheid van stoffen of organismen, veroorzaakt door menselijke activiteiten, op of in de bodem of opstallen, die de kwaliteit van de bodem op rechtstreekse of onrechtstreekse wijze nadelig beïnvloeden of kunnen beïnvloeden’ : er wordt onderscheid gemaakt tussen niet-vervuilde (achtergrondwaarden) en vervuilde bodems (bodemsaneringsnormen).



- 31/61 -


B.1.5.3. Vervuilde bodems in de gemeente Algemeen Sinds 1994 is OVAM actief bezig met het aanleggen van een “register (inventarisatie) van verontreinigde gronden” in Vlaanderen. Bedoeling is dat op termijn alle vervuilde bodems in dit register komen. Dit register vormt ook de basis voor het afleveren van bodemattesten, die verplicht bij iedere overdracht van grond aanwezig moeten zijn. In een dergelijk attest worden de (eventuele) aard en hoeveelheid van de verontreiniging beschreven. Aan de hand van bovenstaande attesten moet men op termijn dus een overzicht krijgen van alle verontreinigde gronden gelegen binnen het Vlaamse Gewest. Normaal wordt ook de gemeente steeds op de hoogte gebracht van de aanwezigheid van percelen van hun grondgebied in dit register, dat ter inzage moet liggen. Situatie in de gemeente Herent In Herent zijn er 68 percelen opgenomen in het register van verontreinigde gronden. In totaal gaat het om 49 ha die gesaneerd moeten worden. Deze terreinen zullen hoofdzakelijk fabrieks- en bedrijventerreinen omvatten, maar ook particuliere percelen kunnen hiervan deel uitmaken (o.a. door lekkende stookolietanks). In 2004 zijn er verschillende milieuonderzoeken geweest, in opdracht van de gemeente, bij openbare werken, om verdere maatregelen te kunnen treffen : Aanleg van fietspaden in de Lipselaan : bodemonderzoek en analyse van slib in de beek; Terrein de Kempen : bodemonderzoek in functie van de bouw van kleedkamers; Gemeentelijke terreinen Spoorwegstraat : bodemonderzoek in functie van de bouw van een gemeentelijke loods; VBR Winksele fase 2 en herprofilering Hogebeek : bodemonderzoek en onderzoek slib in functie van wegen- en rioleringswerken; Paardenveldstraat : bodemonderzoek in functie van heraanleg wegdek en aanleg infiltratieputten. In 2004 is er één geval geweest van een acute bodemverontreiniging : in de Klein Dalenstraat werd bij werken door de VMW aan de waterleiding een mazoutgeur waargenomen. De gemeente heeft een bodemsaneringsdeskundige aangesteld en OVAM op de hoogte gebracht. Nadat de bodem en het grondwater onderzocht werden, werd een verdere strategie voorgesteld om de verontreiniging in te perken. Bij de uitvoering van nieuwe werken in 2005 zullen eveneens milieuonderzoeken georganiseerd worden, ondermeer in : Stationsstraat : heraanleg : wegen- en rioleringswerken; Mastellestraat : wegen- en rioleringswerken; Brusselsesteenweg : voetpaden; Eikestraat. B.1.5.4. Industriële activiteiten In het bodemsaneringsdecreet is een lijst opgenomen van allerhande inrichtingen en activiteiten die “potentieel bodemverontreiniging” kunnen veroorzaken. Bij overdracht van gronden rust bij deze bedrijven de verplichting om een oriënterend onderzoek uit te voeren en afhankelijk van het risico van de activiteit moeten dergelijke onderzoeken ook periodiek uitgevoerd worden (om de 5, 10 of 20 jaar). Naast de open overslag van gevaarlijke stoffen vormen ook oude industrieterreinen een vergroot risico naar bodemverontreiniging toe. Deze terreinen zijn echter niet altijd gekend of onderzocht. Een grondige inventaris van de toestand van oude industrieterreinen dringt zich dan ook op. Situatie in de gemeente Herent De gemeente is verplicht een register bij te houden van de gronden waarop dergelijke potentieel bodemvervuilende activiteiten plaatsvinden. Meestal gaat het om activiteiten waarbij, al dan niet rechtstreeks, opslag en overslag van gevaarlijke stoffen mee gemoeid is. Opslag en overslag van gevaarlijke stoffen vormen immers reële risico’s t.a.v. bodemverontreiniging. Voor de gemeente Herent betreft het een indicatieve lijst die werd opgemaakt aan de hand van de inventaris van



- 32/61 -


vergunde bedrijven en niet op het terrein werd gecontroleerd. Ook alle particuliere opslag van stookolie, zeker als het meer dan 5000 l betreft, kan beschouwd worden als een potentieel gevaar voor bodemverontreiniging. De opslag van stookolie, minder dan 5.000 liter, is niet meldings- of vergunningsplichtig, en daarom ook moeilijk controleerbaar.

B.1.6. Bodemvervuiling t.g.v. gemeentelijke activiteiten Hoewel deze bodemvervuiling ook in de hierboven vermelde delen reeds is aangehaald, wordt deze hier meer uitgebreid behandeld omdat op deze vorm van vervuiling de gemeente via haar beleid het meest impact heeft. Ruimen van beken en waterlopen De verontreiniging van het oppervlaktewater heeft er toe geleid dat vele onderwaterbodems ook verontreinigd zijn. Dit vervuild slib is niet alleen een permanente bron van vervuiling van het water; het vormt ook een risico op grondwatervervuiling en geeft problemen bij het ruimen omdat de bodem op de oever, waar het slib gedeponeerd wordt ook dreigt te vervuilen. Dit probleem moet in eerste instantie preventief aangepakt worden door de verontreiniging van de waterlopen tegen te gaan en pas in tweede instantie door het afvoeren van het slib naar daartoe bestemde slibverwerking of naar stortplaatsen. Dergelijke wijze van saneren kost immers zeer veel geld. Het gemeentelijke slibruimingsplan dat in 2005 werd afgerond, kan gekoppeld worden aan de sanering van de waterlopen (zie deel water!). Situatie in de gemeente Herent Reeds enkele jaren wordt de waterkwaliteit van de beken in de gemeente bepaald, zowel chemisch als biologisch. Uit de evolutie blijkt dat de waterkwaliteit als ‘matig tot slecht’ kan beoordeeld worden. Dit kan tot gevolg hebben dat de waterbodem ook kan bestempeld worden als matig tot slecht. In het kader van de slibruiming laat de gemeente een slibbeheersplan opmaken, waarbij het slib wordt geanalyseerd en het vervuilde slib op de juiste wijze wordt verwijderd. Voor meer details hierover : zie hoofdstuk water. Gebruik van dooizouten Het gebruik van dooizouten geeft aanleiding tot verzilting van de bodem. Door afspoeling komen de zouten immers terecht op de wegbermen en verder in oppervlakte- en grondwater. Dit beïnvloedt o.a. de vegetatie op de wegbermen en kan zelfs schadelijk zijn voor een aantal gewassen. Er dient hier dus een compromis gevonden te worden tussen de veiligheid van de weggebruikers en de potentiële milieuschade. Overmatig gebruik kan verder beperkt worden door een goede afstelling van de strooimachine. Grondverzet Grondverzet, zowel het aan- als het afvoeren van grond, is een activiteit waaraan risico’s zijn verbonden, o.a. omdat men niet altijd op de hoogte is vanwaar de grond afkomstig is of welke kwaliteit deze heeft. Dit is uiteraard niet alleen zo bij grondverzet door de gemeente maar bij alle grondverzet. De gemeenten (of derden in opdracht van de gemeente) doen echter veel aan grondverzet, denken we maar aan alle grondverzet bij wegenaanleg en rioleringswerken. Om het risico te beperken is er binnen het Vlarebo (hoofdstuk 10) een specifieke regelgeving van kracht, gebaseerd op het stand-still-principe. Deze regelgeving verplicht o.a. een kwaliteitsbepaling van alle “verdachte” gronden (bij grondverzet van > 250 m³). Er moet dan door een erkend bodemsaneringsdeskundige een technisch verslag (TV) worden opmaakt en een bodembeheerorganisatie maakt op basis van dit verslag een bodembeheerrapport (BBT) op waaruit blijkt dat de grond al dan niet mag worden gebruikt voor de gevraagde toepassing en eventueel de voorwaarden waaronder dit kan. Uiteraard moet de gemeente als overheid ook wat deze problematiek betreft haar voorbeeldfunctie waarmaken en dus deze wetgeving zelf zeer strikt toepassen. Verder moet zij ook iedereen informeren en in de mate van het mogelijke ook controleren in hoeverre de wet door derden wordt nageleefd, in de eerste plaats uiteraard de derden die in haar opdracht werken uitvoeren.



- 33/61 -


Storten van afval De vroegere stortplaats in de Dalenstraat (Winksele) was een ongecontroleerd stort, in die zin dat dit in die tijd nog niet voorzien was van de nodige milieumaatregelen. Hoewel de organische fractie vermoedelijk wel grotendeels verteerd zal zijn, blijft deze stortplaats toch een risico voor vervuiling van vooral het grondwater vormen, dit zolang er risicoafval zonder bescherming in aanwezig is. Hoe groot het risico is van deze oude stortplaats is nog niet gekend. Meer onderzoek naar de gevolgen zijn dus wenselijk evenals naar een geschikte nabestemming. Probleem is dat een eventuele sanering mogelijk zeer kostelijk zal zijn (afhankelijk van omvang vervuiling en voorgestelde saneringswijze). Op termijn is een milieuveilige oplossing echter noodzakelijk. Deze houdt ook een geschikte nabestemming van het terrein in, dit is een nabestemming die ook op langere termijn geen problemen oplevert, die bv. te wijten zijn aan het verzakken van de bodem, het vrijkomen van gassen e.d. Exploitatie van inrichtingen De gemeente is ook exploitant van een aantal inrichtingen (gemeentelijke werkplaats, scholen, gemeentehuis, …) waar soms ook “potentieel bodemvervuilende” activiteiten plaatsvinden, meestal opslag van stookolie. Uiteraard heeft de gemeente hier een voorbeeldfunctie, en moeten alle inrichtingen worden uitgebaat overeenkomstig de VLAREM-voorwaarden. Gebruik van bestrijdingsmiddelen Openbare besturen als de gemeente zijn één van de belangrijke verbruikers van deze middelen. Om deze problematiek aan te pakken is er een specifiek decreet gestemd door het Vlaams Parlement, waardoor deze openbare besturen in principe vanaf 1 januari 2004 geen pesticiden meer zouden mogen gebruiken. Om dit te kunnen realiseren is een overgangsperiode voorzien en moet de gemeente een afbouwplan (biocidenreductieprogramma) opmaken, waarin het voorlopig gebruik van (meer milieuvriendelijke) pesticiden wordt gemotiveerd en waarin moet beschreven worden hoe de gemeenten het gebruik stapsgewijs wil afbouwen tot het streefdoel, de nuloptie, is bereikt. De aanwezigheid van een dergelijk reductieplan is vereist om nog bestrijdingsmiddelen te mogen gebruiken. Situatie in de gemeente Herent De gemeente heeft reeds de eerste onderdelen van het biocidenreductieprogramma (planningsdocument B en C en rapporteringsdocument) opgemaakt en is al begonnen met de uitvoering ervan. Tot nu toe ging de aandacht vooral naar de bewustmaking van de arbeiders en naar de keuze en het juiste gebruik van de minst schadelijke producten. Vanaf 2005 werd 20% van de besproeide oppervlakte afgebakend waarop geen bestrijdingsmiddelen meer zullen worden gebruikt. Op de afgebakende oppervlakten zijn infoborden geplaatst, die aantonen dat hier geen bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. In een latere fase zal het vervolg van het reductieprogramma worden opgemaakt en zal er vanaf 2009 een systematische uitbreiding komen van het nulgebruik zodat deze tegen 2015 voor geheel het grondgebied is bereikt. De reductie zal gebeuren door enerzijds het voorkomen van onkruid en anderzijds een nietchemische bestrijding van het onkruid. Onkruid voorkomen zal o.a. gebeuren door uitbreiding van het gebruik van bodembedekkers en houtsnippers en door bij de aanleg van nieuwe paden e.d. rekening te houden met onkruidonvriendelijke ontwerpen. Als alternatieve onkruidbestrijdingsmethodes zullen o.a. maaien, wieden, borstelen, vegen, e.d. worden toegepast. De gemeente heeft al verscheidene proefprojecten opgestart, ondermeer met de brandmethode. Na elk proefproject wordt een evaluatie gemaakt van de efficiëntie van de methode, zodat men de juiste keuze kan maken om het onkruid in de toekomst op een milieuvriendelijke wijze te bestrijden. Om dit te kunnen realiseren is een goede kennis van de problematiek noodzakelijk. De betrokken medewerkers (groenarbeiders, ploegbaas, milieuambtenaar) hebben al enkele studiemomenten bijgewoond en zullen dit ook in de toekomst blijven doen. Hierbij is al specifiek aandacht gegeven aan een verantwoorde bereiding van de spuitoplossingen, het correct gebruik en het onderhoud van de spuitapparatuur, waardoor al belangrijke verminderingen van gebruik mogelijk zijn. Er wordt ook al een nauwkeurige inventaris bijgehouden van de gebruikte biociden : aard, concentratie, locaties, aard gesproeide oppervlakte, …



- 34/61 -


Tabel 7 : Inventaris van de gebruikte biociden in de gemeente Herent in het jaar 2004 Handelsnaam

Frap Target

Diflufenican Glyfosaat Clopyralid Fluroxypyr MCPA Glyfosaat Diflufenican Diuron Glyfosaat Carbetamide Oxadiazon Diflufenican Glyfosaat Oxadiazon Difethialon Difethialon

Concentratie actieve stof 40 g/l 250 g/l 20 g/l 40 g/l 200 g/l 360 g/l 15 g/l 71 g/l 112 g/l 24% 48% 2,4% 10,8 g/l 30 g/l 0,0025% 0,0025%

Sorkil Bloc Permas-D

Difenacoum Permethrine

0,005% 0,75 g/l

Zapper Bofix

Roundup Canyon

Soft WP

Kid Allees

Actieve stoffen

Aangekochte hoeveelheid 2004 (1) 217,5 liter

Erkenningsnummer 9170/B

44 liter

8171/B

39 liter 10 liter (einde voorraad)

8504/B 9153/B

5,1 kg

8675/B

825 g

8681/B

10 kg aangekocht 30 kg (inwoners) 150 kg (aangekocht) 160 kg (aangekocht) 13 x 500 g (einde voorraad)

8228/B 8677/B 7249/B 2683/B

(1) Op basis van de leveringsbon van Edialux-Formulex nv, Rijksweg 28 te 2880 Bornem (03/886 22 11) Naast de effectieve reductie moet het reductieprogramma ook de nodige aandacht schenken aan sensibilisatie, zowel van de direct betrokkenen als van de bevolking. Dit onderdeel wordt als essentieel beschouwd voor het welslagen van het reductieprogramma omdat het de duurzaamheid van de gekozen optie moet garanderen door een breed draagvlak en omdat het bovendien een positieve spin-off kan realiseren in het privé-gebruik. Omdat de omschakeling naar groenbeheer zonder bestrijdingsmiddelen een doordachte aanpak vraagt, is het belangrijk om dit nauwgezet op te volgen en een duidelijke inventaris van het beheer per groentype bij te houden, zodat ook de gevolgen van de omschakeling (op arbeidsintensiviteit, op onkruidgroei, op …) gevolgd kunnen worden. Hieruit kan geleerd worden over de haalbaarheid en eventueel over de wijze van aanleg of ander beheer in de toekomst.

B.1.7. Potentiële bodemvervuiling t.g.v. de particuliere opslag van stookolie Ook deze potentiële bodemvervuiling is in de hierboven vermelde delen al aan bod gekomen, maar ook m.b.t. deze problematiek heeft de gemeente toch een specifieke taak. Ook de wetgever heeft terzake een specifieke regelgeving voorzien, die dit risico moet beperken : nieuwe ondergrondse enkelwandige metalen tanks zijn verboden; verplicht controleonderzoek : een eerste onderzoek (voor augustus 2003) moet reeds gebeurd zijn, nadien moet dit periodiek (om de 3-5 jaar) herhaald worden; overvulbeveiliging : moet ondertussen geïnstalleerd zijn; de milieubeleidsovereenkomst met de petroleumsector : ingeval de onderzoeken wijzen op lekken voorziet de overeenkomst dat de sanering (vervanging van de tank, sanering grond) kan op kosten van de sector (speciaal fonds) : dit fonds is evenwel nog niet operationeel (situatie eind 2004); bovengrondse tanks groter dan 5 000 liter moeten in een inkuiping geplaatst worden.



- 35/61 -


Het voorlichten en begeleiden van de bevolking inzake deze problematiek kan als een taak van de gemeente beschouwd worden. Probleem hierbij is dat niet alle tanks gekend zijn, aangezien ze pas vanaf 5.000 l meldingsplichtig zijn. Uiteraard heeft ook de sector zelf hierin verantwoordelijkheid. Normaal mag er immers geen stookolie worden geleverd als de tank niet is gecontroleerd en goed bevonden is. Ook minder goed op te volgen is of ook alle (lekkende) tanks zullen worden gesaneerd. De hoge kostprijs kan hier een belemmering zijn, zeker zolang het specifieke fonds niet operationeel is. Niet meer gebruikte (lekkende) tanks blijven hierdoor mogelijk in de grond zitten.

B.1.8. Hinder t.g.v. bodemerosie In de gemeente Herent vormt bodemerosie een vrij groot probleem, vooral het gebied ten zuiden van de spoorweg Leuven – Brussel. Vele percelen landbouwgrond in Herent hebben een verlies van meer dan 10 ton/ha per jaar. Het jaarlijks gemiddelde verlies voor gans de oppervlakte van de gemeente Herent wordt geraamd op 3.300 – 3.600 ton bodem. Deze verliezen aan bodem door erosie hebben een aantal belangrijke negatieve effecten tot gevolg : Er is een verlies van de vruchtbare toplaag van de geërodeerde akkers. Het is zo dat de bovenste centimeter van de bouwvoor het meeste organische stof en voedingsstoffen bevat. Dit heeft tot gevolg dat de bodems aan vruchtbaarheid verliezen en dat de gewasopbrengst negatief wordt beïnvloed. Het verlies aan organische stof heeft tot gevolg dat de bodem meer erosiegevoelig wordt. De intense bodemerosie is verantwoordelijk voor lokale overstromingen met modderoverlast. Dit heeft financiële gevolgen voor de gemeente en voor de inwoners. Het verlies aan bodem door erosie is oorzaak van sedimentoverlast in de waterlopen. Dit veroorzaakt dichtslibben van deze waterlopen met als gevolg een verhoogd risico van overstromingen. Bovendien worden voedingsstoffen en pesticidenresten in waterlopen aangevoerd. Dit kan milieukundig niet aanvaard worden. Het is duidelijk dat hierdoor de natuurkwaliteit van deze gebieden vermindert door verontreiniging van oppervlaktewater. De gemeente maakt in samenwerking met IGO-Leuven een erosiebestrijdingsplan op, waarbij maatregelen worden voorgesteld om de bodemerosie tot een minimum te beperken en te voorkomen. IGO-Leuven neemt contact op met de betrokken landbouwers, zodat zij kunnen participeren in het erosiebestrijdingsproject.



- 36/61 -


B.2. KNELPUNTEN B.2.1. Bodemverontreiniging als gevolg van luchtverontreiniging De oorzaken van deze vorm van bodemverontreiniging ligt bij luchtverontreiniging en wordt aldus behandeld in Hoofdstuk 5 : Hinder – C. Luchtverontreiniging.

B.2.2. Vermesting Aangifteplicht : vanaf 2ha en/of 300 kg P is men aangifteplichtig, maar niet iedereen houdt zich aan deze aangifteplicht. Bovendien is overbemesting (alsook de controle hiervan) van kleinere percelen, waarvoor geen aangifteplicht geldt, ook een knelpunt. Controle van bemestingsnormen en –voorschriften : de hoeveelheid meststoffen (dierlijke, chemische en andere) die per jaar mag opgebracht worden, met inbegrip van de uitscheiding bij beweiding, is beperkt. Controle ten velde wordt in de praktijk niet gedaan door de gemeente ! De Mestbank is wel verplicht om staalnames te organiseren en steeds bij klachten onmiddellijk controle te doen. Uitrijregels : voor de periode en het tijdstip zijn er strikte regels voorzien. Wegens een beperkte controle (omwille van minimale personeelsbezetting en het hieruit voortvloeiende tijdsgebrek) kan niet nagegaan worden of deze regels nageleefd worden.

B.2.3. Vervuiling door opslag milieuschadelijke stoffen Opslag stookolie door particulieren : - Aantal (lekkende) stookolietanks is onbekend : vermits de opslag van stookolie pas vanaf 5.000 liter meldingsplichtig is, is het niet duidelijk hoeveel particuliere, al dan niet lekkende, opslagtanks er in de gemeente aanwezig zijn. Het is eveneens onduidelijk of de lekkende tanks wel degelijk gesaneerd worden (onder meer omwille van de hoge kost). - Controle stookolietanks : de sector is verantwoordelijk voor de controle van de tanks. Aan nietgecontroleerde of afgekeurde opslagtanks mag geen stookolie geleverd worden. De gemeente heeft hier geen zicht op. Door de recente wettelijke verplichting tot controle zullen op relatief korte termijn wel meer gegevens over de lekdichtheid van de tanks bekend zijn. - Beperkte sensibilisering : de bevolking wordt te weinig gesensibiliseerd over de periodieke controle. Opslag van gevaarlijke stoffen op bedrijven : zoals bij particulieren houdt ook deze opslag een verhoogd risico in op bodemvervuiling (vooral stookolie, benzine, afvalolie,…). De naleving van de VLAREM-wetgeving terzake wordt onvoldoende opgevolgd.

B.2.4. Bodemvervuiling door bedrijfsactiviteiten Opvolging van de dossiers i.v.m. bodemvervuiling : het correct en daadwerkelijk opvolgen van alle dossiers m.b.t. bodemvervuiling is een omvangrijke taak en gebeurt tot nu toe op een onvoldoende wijze. Het daadwerkelijk opvolgen van volgende zaken is hierbij een knelpunt : - VLAREBO-register : de gemeente beschikt over een eerste lijst van alle bedrijven met activiteiten die opgenomen zijn in bijlage 1 van het VLAREBO. Deze lijst, opgemaakt op basis van het vergunningenbestand, moet nog gecontroleerd worden op zijn volledigheid. Ook het permanent up-to-date houden van deze inventaris kost veel tijd. - Oriënterende bodemonderzoeken : het naleven van de verplichting tot uitvoering van een oriënterend bodemonderzoek wordt niet actief opgevolgd. Het uitvoeren van een oriënterend bodemonderzoek is immers niet vereist bij de hernieuwing van een vergunning, een moment waarop hierop op eenvoudige wijze zou kunnen gecontroleerd worden. Ook op plaatsen waar mogelijk bodemverontreinigende activiteiten plaatsvinden of plaatsvonden is geen systematische controle. OVAM is verantwoordelijk voor de uitvoering van de bodemonderzoeken. De gemeente wordt betrokken partij vanaf het moment dat er milieuvergunningsplichtige activiteiten plaatsvinden tijdens de sanering.



- 37/61 -


- Bodemsaneringen : de gemeente heeft adviesrecht bij de voorstellen tot bodemsanering. Het effectief invullen van dit adviesrecht vergt tijd en kennis van de problematiek. Hiervoor is niet altijd voldoende ruimte. Historische verontreiniging : er is door OVAM nog maar een beperkt gericht onderzoek geweest om de potentieel vervuilde sites in kaart te brengen (oude bedrijfsterreinen, oude storten, ...). Er zijn ook nog niet voldoende oriënterende bodemonderzoeken uitgevoerd om de graad van risico van deze historische sites te kunnen inschatten. De kans dat dergelijke historisch vervuilde terreinen aanwezig zijn, is daarom niet verwaarloosbaar.

B.2.5. Potentiële vervuiling door gemeentelijke activiteiten Ruimen van beken en waterlopen : het ruimen van beken en waterlopen, al dan niet door de gemeente, kan leiden tot bodemvervuiling. Het correct opvolgen van de procedures voorzien in het bodemdecreet en VLAREA, waardoor dergelijke vorm van vervuiling vermeden kan worden, is echter zeer kostelijk. Gevolg hiervan is ook dat slibruimingen tot het minimum worden beperkt. In 2005 werd het gemeentelijk slibruimingsplan opgemaakt. Aan de hand van dit plan kunnen de slibbemonsteringspunten en het aantal analyses bepaald worden. Gebruik van dooizouten : het gebruik van dooizouten is een probleem van zodra er een overmaat aan dooizouten gebruikt wordt of indien de gebruikte strooimachine slecht is afgesteld. Beide activiteiten leiden er immers toe dat de wegbermen verzilten, waardoor de biodiversiteit van de bermbegroeiing bedreigd wordt. Exploitatie gemeentelijke inrichtingen : om haar voorbeeldfunctie te kunnen waarmaken is de gemeente uiteraard verplicht al haar inrichtingen strikt conform de VLAREM-voorwaarden te exploiteren. In de eerste plaats betreft het hier de opslag van stookolie bij de verschillende inrichtingen. Een grondige inventaris van alle VLAREM-plichtige activiteiten/inrichtingen met inbegrip van een evaluatie van de naleving van de VLAREM-voorwaarden is hierbij nodig. Uiteraard moeten bij vaststelling van tekorten op korte termijn de nodige maatregelen genomen worden. Gebruik van bestrijdingsmiddelen : de groendienst van de gemeente is een belangrijke gebruiker van bestrijdingsmiddelen. Verdere reductie, bv. op plaatsen waar het niet echt nodig is, kan de verspreiding van dergelijke producten verder beperken. Ook het gebruik door particulieren kan door gerichte sensibilisatie en voorlichting verder beperkt worden. Een bijkomend knelpunt is de beperkte praktijkervaring met betrekking tot milieuvriendelijke onkruidbestrijdingsmethoden. Voldoende kennis en begeleiding is noodzakelijk om een effectieve reductie te bekomen van de bestrijdingsmiddelen. Grondverzet : de nieuwe regelgeving is nog onvoldoende gekend en is ingewikkeld. Ze bemoeilijkt sommige werken en kan ook een belangrijke extra kost betekenen. Controle (van derden) is voor de gemeente zeer moeilijk.

B.2.6. Bodemerosie Vruchtbare grond gaat verloren : bodemerosie heeft ondermeer tot gevolg dat veel vruchtbare grond verloren gaat. Door de afvloeiing van modder worden de wegen vervuild en geraken rioleringen verstopt. Zie eveneens B 1.8 deel hinder. Intense bodemerosie is verantwoordelijk voor sedimentoverlast in de waterlopen en lokale overstromingen met modderoverlast. Zie hoofdstuk 3 water, onderdeel erosie (A.1.8, B.2.4 en acties OW12 en OW13).

B.2.7. Besterfputten Aanwezigheid van besterfputten : Deze individuele vervuilingsbronnen komen nog voor en moeten op termijn verdwijnen. Er is echter geen exacte informatie over aantal en locatie van deze inrichtingen. Zie hoofdstuk water.



- 38/61 -


B.3. DOELSTELLINGEN B.3.1. Bodemdecreet Opvolging naleving bodemdecreet : de gemeente verbindt zich er toe om de bepalingen van het bodemsaneringsdecreet van nabij op te volgen en te doen toepassen. Dit betekent enerzijds dat zij een actieve rol zal spelen om bedrijven en particulieren er toe aan te zetten om oriënterende bodemonderzoeken te laten uitvoeren en anderzijds dat zij, indien er verontreiniging wordt vastgesteld, strikt de sanering van de verontreiniging zal opvolgen, waarbij wordt toegezien op het respecteren van de termijnen, opgelegd in het bodemsaneringsdecreet. Het is echter de bedoeling dat in dringende gevallen bedrijven of particulieren zullen aangemoedigd worden om sneller over te gaan tot de nodige onderzoeken en eventuele saneringen. Voorkoming van vervuiling door nieuwe en bestaande potentiële verontreinigingsbronnen : via het vergunningenbeleid en controle zal het risico op bodemvervuiling als gevolg van bepaalde activiteiten (potentieel bodemvervuilende activiteiten zoals bedoeld in het VLAREBO) maximaal beperkt worden. Het register, voorzien in het VLAREBO (betreffende de vergunningsplichtige activiteiten die mogelijk tot bodemverontreiniging kunnen leiden), zal worden vervolledigd en nadien nauwgezet worden bijgehouden. Al de bestaande potentieel vervuilende activiteiten zullen gecontroleerd worden op de naleving van de vergunningsvoorwaarden (zie ook grondwater). Voor elk geval van overtreding waarbij bodemverontreiniging wordt vastgesteld, zal een saneringsvoorstel moeten worden opgemaakt. Opvolgen van de sanering van de verontreinigde gronden. B.3.2. Vermesting Beheersing van mestprobleem : het probleem van vermesting zal eveneens grondig opgevolgd worden waarbij het MAP als leidraad zal gebruikt worden. De gemeente kan dit doen in overleg en met medewerking van de betrokken landbouwers, o.a. door ondersteuning van het afsluiten van beheersovereenkomsten (bv. randperceelbeheer).

B.3.3. Voorkomen en beperken van bodemvervuiling Opmaak en bijhouden van een zo volledig mogelijk gemeentelijke milieu-inventaris. Beperking milieurisico opslag gevaarlijke stoffen : wat betreft de particuliere opslag van koolwaterstoffen is het doel van de gemeente om de naleving van de VLAREM-wetgeving en meer bepaald de controleplicht strikt op te volgen. Verder moet gestreefd worden om bestaande ondergrondse tanks zo snel mogelijk uit gebruik te nemen; dit door stimulering van omschakeling op aardgas en door stimulering van het plaatsen van nieuwe tanks. In de eerste plaats zal de gemeente dit voor alle eigen inrichtingen realiseren (voorbeeldfunctie). Integrale naleving van de milieuwetgeving door bedrijven : inzake opslag van gevaarlijke stoffen, uitvoeren oriënterend bodemonderzoek,…

B.3.4. Milieuvriendelijke gemeentelijke werking Gemeentelijke inrichtingen : de gemeentelijke inrichtingen zullen allemaal zo ingericht worden dat de kans op bodemverontreiniging minimaal is. Eveneens zal bij het uitvoeren van (gemeentelijke) werkzaamheden er op toe gezien worden dat deze geen aanleiding zullen geven tot bodemverontreiniging. Slibruiming conform VLAREBO en VLAREA : bij slibruiming zal voorkomen worden dat vervuild slib op de oeverbodem terechtkomt. De bepalingen van het bodemdecreet en het VLAREA zullen worden opgevolgd. Gekoppeld aan de sanering van de lozingen van (niet-gezuiverd) afvalwater, zullen de vervuilde onderwaterbodems systematisch worden gesaneerd. Tegen 2010 moeten alle waterbodems onder beheer van de gemeente opnieuw gezond zijn. Bij het al dan niet deponeren van “niet-vervuild” slib op de oeverbodem zal ook rekening worden gehouden met ecologische randvoorwaarden. De inventarisatie in het gemeentelijke slibruimingsplan geeft de huidige



- 39/61 -


toestand van de waterbodems aan. Op basis van deze inventarisatie kunnen de slibbemonsteringspunten en analyses bepaald worden. Opvolging/aanpak verontreinigde sites : de gemeente stelt zich eveneens tot doel om tegen 2008 alle bestaande bodemverontreinigingen, te wijten aan oude industrieterreinen of niet meer uitgevoerde industriële activiteiten, opgespoord te hebben. Het is ook de bedoeling dat eventuele bestaande verontreiniging tegen 2010 zal gesaneerd zijn. Bijzondere aandacht zal uitgaan naar het oude stort in Winksele. Inzicht moet verkregen worden in de mogelijke risico’s voor milieu en grondwater. Een aangepaste inrichting en een gepaste nabestemming zal gezocht worden, die garandeert dat het risico op verontreiniging van de omgeving onder controle kan worden gehouden. Gemeentelijke werken : bij het uitvoeren van gemeentelijke grondwerken zal de regelgeving van grondverzet moeten worden nageleefd. Eveneens zal bij het uitvoeren van (gemeentelijke) werkzaamheden er op toe gezien worden dat deze geen aanleiding zullen geven tot bodemverontreiniging. Beperking van het gebruik van bestrijdingsmiddelen : de gemeente zal in de eerste plaats het eigen gebruik van bestrijdingsmiddelen beperken, maar ook sensibiliseren om het gebruik door derden, in de eerste plaats particulieren, te beperken. Dit betekent concreet volgende doelstellingen : - Sterke reductie van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door de gemeentelijke diensten : door stopzetting van het gebruik van zeer milieubelastende producten en het gebruik van alternatieve bestrijdingsmethoden moet (wat actieve stoffen betreft) een stapsgewijze reductie realiseerbaar zijn met als doel een nulgebruik eind 2014. - Beperking gebruik door particulieren en derden : de gemeente zal meewerken aan de reductie van het gebruik van pesticiden door zowel particulieren als landen tuinbouwers door sensibilisatie en voorlichting. - Aandacht bij de aanleg : opdrachtgever en ontwerper moeten zich de vraag stellen of het voorgestelde ontwerp weinig vatbaar is voor kruidgroei en na realisatie goed kan worden beheerd op niet-chemische wijze. Dat uitgangspunt moet van bij de aanvang worden meegegeven en moet dan ook meespelen bij de beoordeling en uiteindelijke oplevering van het ontwerp. De verharding moet in goede staat blijven zonder chemische bestrijdingsmiddelen en zonder andere zeer intensieve en dure beheermethoden.

B.3.5. Beperken bodemerosie Opmaken van een erosiebestrijdingsplan : door gepaste, brongerichte maatregelen zal getracht worden de erosie te beperken om het verlies van vruchtbare grond te beperken tot een minimum en zeker om de gevolgen van erosie voor wegen, riolen en waterlopen te beperken.



- 40/61 -


B.4. ACTIES ACTIE BO1. OPVOLGING NALEVING VAN BODEMDECREET DOOR BEDRIJVEN Situering van de problematiek Verscheidene als hinderlijk beschouwde inrichtingen (volgens de indelingslijst van VLAREM I) houden een risico in ten aanzien van bodemverontreiniging. Volgens het VLAREBO dienen deze periodiek een oriënterend bodemonderzoek te laten uitvoeren. Aan deze verplichting wordt niet altijd navolging gegeven. Beschrijving van de actie - Opvolging naleving verplichting tot uitvoering oriënterend bodemonderzoek : Aan de hand van de VLAREBO-inventaris en de inventaris van de vergunde bedrijven kan een overzicht opgesteld worden van alle bedrijven die een oriënterend bodemonderzoek dienen te laten uitvoeren. Via deze lijst kan dan de naleving jaarlijks opgevolgd worden. De bedrijven kunnen ook tijdig geïnformeerd worden over de na te leven verplichtingen. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak BO1 : opvolging naleving bodemdecreet door bedrijven MINA 3 Project 8 Bodembescherming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving

Initiatiefnemer Betrokkenen Doelgroepen Planning Kost

Project 13 Evaluatie en ondersteuning van het beleid d.m.v. onderzoek

Bodemdecreet, VLAREBO VLAREM Samenwerkingsovereenkomst cluster hinder Gemeentebestuur OVAM, provincie, intergemeentelijke milieudienst Hinderlijke inrichtingen 2006 : opmaak inventaris op basis van de bestaande vergunningen 2006-2008 : bijhouden van de inventaris op basis van de ingediende aanvragen Normale kosten werking milieudienst

ACTIE BO2. INVENTARISATIE VAN DE VERONTREINIGDE EN POTENTIEEL VERONTREINIGDE BODEMS Situering van de problematiek Het Bodemsaneringsdecreet is sinds 1995 in werking getreden. Door OVAM is reeds een begin gemaakt van een inventaris van historisch (potentieel) verontreinigde sites. Ook de inventaris van verontreinigde gronden wordt door OVAM bijgehouden en op basis van nieuwe gegevens (oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken) constant aangevuld. Wat betreft de inventaris van potentieel vervuilde bodems (VLAREBO-lijst) werd door de gemeente, i.s.m. de intergemeentelijke milieudienst, reeds een basisbestand aangemaakt, dit op basis van de inventaris van de milieuvergunningen. Om bruikbaar te zijn, moet de inventaris uiteraard zo volledig mogelijk zijn en moeten alle beschikbare gegevens in een bruikbare en overzichtelijke vorm in de milieu-inventaris van de gemeente ingebracht worden. Dit is normaal een permanente taak die door de milieudienst (i.s.m. de intergemeentelijke milieudienst) kan worden uitgevoerd. Beschrijving van de actie - Vervolledigen inventaris potentieel vervuilde bodems - Bijhouden milieu-inventaris : onderdeel bodemvervuiling Op termijn moeten alle gegevens m.b.t. de bodemkwaliteit (vervuilde bodems (historisch en actueel), uitgevoerde saneringen, …) in een overzichtelijk gemeentelijk bestand worden opgenomen. Dit vergt het actief zoeken naar en opvragen van betreffende gegevens en de aanmaak van een makkelijk bruikbaar bestand, zodat i.f.v. bepaalde beleidsinitiatieven op snelle wijze de nodige gegevens ter beschikking kunnen gesteld worden. In dit verband moet er op termijn ook een koppeling met het GIS komen. Definitieve versie Milieubeleidsplan Herent


- 41/61 -


Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak BO2 : inventarisatie van de verontreinigde en potentieel verontreinigde bodems MINA 3 Project 8 Bodembescherming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving



Bodemdecreet, VLAREBO VLAREM Samenwerkingsovereenkomst cluster hinder Gemeentebestuur OVAM, provincie, intergemeentelijke milieudienst Hinderlijke inrichtingen 2006 : opmaak inventaris op basis van de bestaande vergunningen 2006-2008 : bijhouden van de inventaris op basis van de ingediende aanvragen Normale werkingskost milieudienst

ACTIE BO3. EFFECTIEVE CONTROLE EN BESTRAFFING VAN UITRIJDEN EN ONDERWERKEN VAN MEST Situering van de problematiek Bemesting compenseert de verwijdering van nutriënten bij het oogsten. Overmatig gebruik (d.i. overbemesting of vermesting) veroorzaakt echter milieuverontreiniging. De controle op de naleving van de bemestingsnormen en uitrijtijden is moeilijk controleerbaar. Beschrijving van de actie - Controle en bestraffing door politie : ∗ Vaststellen van inbreuken op uitrijden en onderwerken van mest; ∗ Opstellen van PV; ∗ Overleg milieudienst en politiezone Herko; ∗ Richtlijnen van het Mestactieplan (MAP) blijven naleven. - Afsluiten beheersovereenkomsten : de landbouwer kan met de Vlaamse overheid een contract afsluiten over het natuur- en milieubeheer op zijn landbouwbedrijf. Ondermeer een beheersovereenkomst perceelsrandenbeheer kan door de landbouwer afgesloten worden. De perceelsranden zijn bufferstroken die de landbouwer aanlegt aan de rand van zijn perceel, waar dan geen bestrijdingsmiddelen, geen meststoffen en geen bodemdeeltjes door erosie in de waterloop, holle weg of houtkant naast het perceel terechtkomen. Actiefiche Soort actie Inkadering

Actie BO3 : effectieve controle en bestraffing van uitrijden en inwerken van mest MINA 3 Project 8 Bodembescherming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 2 Duurzame landen tuinbouw stimuleren

Samenwerkingsovereenkomst, cluster hinder Mestdecreet, mestactieplan Milieudienst Milieudienst, PZ Herko (Herent-Kortenberg) Land- en tuinbouw 2006-2010 (continu – afhankelijk van de noodzaak) ---



- 42/61 -


ACTIE BO4. UITBATING GEMEENTELIJKE INRICHTINGEN CONFORM DE MILIEUWETGEVING Situering van de problematiek Diverse gemeentelijke inrichtingen (scholen, loods, ...) zijn volgens de VLAREM-wetgeving hinderlijke inrichtingen. Meestal zijn ze voorzien van een (ondergrondse) tank voor opslag van stookolie, maar ook andere voor de bodem potentieel gevaarlijke activiteiten kunnen aanwezig zijn (bv. opslag biociden en andere gevaarlijke stoffen, …). Al deze inrichtingen moeten uiteraard conform de algemene en sectorale bepalingen van VLAREM II worden beheerd. Voor alle gebouwen dient nagegaan te worden in hoeverre dit ook effectief gebeurt. Op basis van dit onderzoek kan dan bepaald worden wat moet worden ondernomen om het risico op hinder te beperken tot een minimum. Uitgaande van de idee dat de gemeente een voorbeeldfunctie heeft t.o.v. haar inwoners moeten alle gemeentelijke inrichtingen en gebouwen op termijn ook als voorbeeld inzake naleving van de milieuwetgeving dienen. Deze doorlichting is in feite een onderdeel van de milieuaudit van de gemeentelijke inrichtingen zoals reeds beschreven in de andere acties. Eens de audit uitgevoerd, blijft uiteraard een jaarlijkse opvolging vereist. Beschrijving van de actie - Doorlichting gemeentelijke inrichtingen : onderdeel : voorkomen bodemvervuiling ∗ inventarisatie : een eerste deel van een dergelijk plan is de inventarisatie van de bestaande toestand. Per gebouw/inrichting moet nagegaan worden aan welke VLAREM-verplichtingen moet worden voldaan en in hoeverre dit ook effectief gebeurt. Speciale aandacht zal hierbij moeten gaan naar de opslag van allerlei (gevaarlijke) producten en materialen. ∗ saneringsplan : per gebouw/inrichting zal moeten bepaald worden welke aanpassingen en maatregelen nodig en wenselijk zijn. Hierbij kan op basis van vaste criteria een prioriteitenlijst worden opgemaakt. ∗ jaarlijkse opvolging : jaarlijks dient voor alle inrichtingen nagegaan te worden in hoeverre aan alle verplichtingen is voldaan. Deze jaarlijkse evaluatie vraagt slechts weinig werk als de basisaudit is opgemaakt. - Uitvoering saneringswerken In functie van de uitvoering van het saneringsplan en de prioriteitenlijst, zal (jaarlijks) een voldoende groot budget ter beschikking moeten gesteld worden. Een aantal werken kunnen vermoedelijk in eigen beheer uitgevoerd worden, maar als de nodige aanpassingen iets grotere werken inhouden, zal een aanbesteding moeten opgemaakt worden. De opvolging van de uitvoering is een taak van de milieudienst, de aanbestedingen zelf worden meestal opgemaakt door de administratief technische dienst. Zoals hoger vermeld, is deze actie een onderdeel van de totale milieuaudit van de gemeentelijke inrichtingen waarbij ook andere thema’s (water, grondwater, lucht,…) worden geëvalueerd en omgezet in actieplannen. Het meest efficiënte is uiteraard om bij een doorlichting alle milieuaspecten samen te controleren en voor elk gebouw een totaal saneringsplan op te maken, waarin voor alle vastgestelde milieuproblemen een oplossing wordt voorzien. Ook bij de sanering zelf moet steeds nagegaan worden of bepaalde zaken niet best samen gerealiseerd kunnen worden. Een dergelijke aanpak beantwoordt uiteraard ook meer aan de principes van “geïntegreerd beleid”. Uiteraard dienen in het kader van geplande (verbeterings)werken reeds onmiddellijk de nodige saneringswerken in deze werken te worden geïntegreerd. Actiefiche Soort actie Inkadering


Project BO4 : uitbating gemeentelijke inrichtingen conform de milieuwetgeving MINA 3 Project 8 Bodembescherming Project 39 Milieuvergunningsbeleid Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008 Project 13 Evaluatie en ondersteuning van het beleid d.m.v. onderzoek VLAREM Gemeentebestuur Milieudienst, dienst gebouwen en openbare werken Gemeentelijke diensten 2005-2009 Planopmaak : 2500 euro Uitvoering saneringen : afhankelijk van de planning



- 43/61 -


ACTIE BO5. TOEZICHT OP OPSLAG GEVAARLIJKE STOFFEN BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN Situering van de problematiek De opslag van gevaarlijke stoffen (benzine/stookolie/diesel/olie/zuren/basen/schadelijke stoffen/…) in tanks of vaten is een belangrijke bron van ‘potentiële’ bodem-, grondwater- en/of oppervlaktewatervervuiling. Om het risico te beperken moet de VLAREM-reglementering dan ook zeer strikt worden opgevolgd. De praktijk leert echter dat veel bedrijven het niet altijd even nauw nemen met de naleving van deze voorwaarden. Voornamelijk de opslag van koolwaterstoffen in boven- en ondergrondse tanks vormt een probleem. Beschrijving van de actie - Vergunningverlening aan nieuwe inrichtingen : specifieke aandacht voor correcte opslag. - Opvolging opslag bij bestaande inrichtingen : controle naleving VLAREM-voorwaarden. - Verwittigen van bedrijven die controle van opslaghouders moeten (laten) uitvoeren (o.a. beperkt en periodiek onderzoek volgens de VLAREM). - Opvolgen en bijhouden controleresultaten. Actiefiche Soort actie Inkadering


Taak BO5 : toezicht op opslag gevaarlijke stoffen bij hinderlijke inrichtingen MINA 3 Project 6 Bodemsanering Project 8 Bodembescherming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008 Project 13 Evaluatie en ondersteuning van het beleid d.m.v. onderzoek VLAREM, bodemdecreet en VLAREBO Gemeentebestuur Provincie, OVAM, intergemeentelijke milieudienst Interleuven Hinderlijke inrichtingen 2006-2010 De kosten zitten grotendeels vervat in de normale werkingskosten van de milieudienst en de basisaansluitingskost bij de intergemeentelijke milieudienst Interleuven.

ACTIE BO6. TOEZICHT OP OPSLAG VAN STOOKOLIE DOOR PARTICULIEREN Situering van de problematiek Vele mensen beschikken over de opslag van stookolie voor de verwarming van hun huis. Deze opslag was tot voor het in voege zijn van VLAREM minder gereglementeerd. Sinds de laatste aanpassing van VLAREM en de milieubeleidsovereenkomst met de sector, moet een effectieve controle op alle tanks worden uitgevoerd en moet elke tank over de nodige beveiligingen (zoals overvulbeveiliging) beschikken. De gemeente is gelast met het toezicht op de naleving van deze bepalingen (klasse 3-inrichtingen en niet-ingedeelde inrichtingen). Ook moeten de burgers op regelmatige tijdstippen op de hoogte gebracht worden van de wettelijke bepalingen m.b.t. de uit te voeren periodieke controles. Beschrijving van de actie - Meermaals informeren van de bevolking i.v.m. verplichte controle Hierbij dient specifiek aandacht besteed te worden aan de wettelijke bepalingen, aan de milieurisico’s en financiële risico’s, aan de alternatieven, ... De effectieve controle van de tanks moet gebeuren door hiervoor erkende deskundigen. Door het systeem van verbod op vullen van niet-conforme tanks is er minder nood aan bijkomende controle door de gemeente (indien dit verbod wordt nageleefd). Met betrekking tot sensibilisatie kan best gebruik gemaakt worden van de diensten (folders, …) terzake van PREMAZ. Ook kan gepolst worden of er geen gezamenlijke actie kan opgezet worden. - Inventarisatie boven- en ondergrondse stookolietanks Met betrekking tot de milieu-inventaris is het wel wenselijk om alle gegevens (aanwezigheid, inhoud, staat van controle, ...) bij te houden. In die zin is een specifieke inventarisatieactie wenselijk. De opmaak van deze inventarisatie kan gebeuren in samenwerking met de hogere overheid (OVAM).



- 44/61 -


- Opmaak gemeentelijk subsidiereglement voor sanering van niet-gebruikte ondergrondse tanks Volgens de wetgeving (VLAREM II art. 6.5.5.5) moet een definitief buiten gebruik gestelde tank verwijderd worden. Indien dat niet mogelijk is, moet de houder gereinigd worden en opgevuld met zand, schuim of enig ander inert materiaal. In de praktijk gebeurt dit niet altijd. Hierdoor blijven deze (niet altijd volledig lege) tanks een bedreiging voor de bodem en grondwaterkwaliteit. Actieve sensibilisatie en subsidiëring van verwijdering kan ertoe bijdragen dat meer tanks ook effectief verwijderd worden. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak BO6 : toezicht op opslag van stookolie door particulieren MINA 3 Project 8 Bodembescherming Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008



VLAREM, Bodemdecreet AMINAL, provincie, gemeentebestuur Milieudienst Burgers 2005 Sensibilisatie : normale werkingskost milieudienst Subsidie : geraamde budget aan de hand van project ‘Tankslag Mortsel’ : € 7500 (€ 150 per dossier)

ACTIE BO7. OPMAAK BEKENRUIMINGSPLAN Cfr. deel water : actie OW12.

ACTIE BO8. OPVOLGEN SANERING HISTORISCH VERONTREINIGDE BODEMS Situering van de problematiek In de gemeente zijn er een groot aantal percelen aanwezig, waar zich voornamelijk een historische bodemverontreiniging manifesteert. Deze vormen een bedreiging voor de bodem en het grondwater. Tot nu toe zijn er niet overal concrete acties ondernomen om het gevaar te minimaliseren. Op deze plaatsen dient er dan ook een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd te worden zodat kan worden onderzocht hoe groot het risico is op bodem- en grondwaterverontreiniging. Afhankelijk van de resultaten zullen de nodige maatregelen moeten genomen worden om voor deze terreinen een duurzame nabestemming te kunnen realiseren. Beschrijving van de actie Controle en sanering voormalige stortplaats te Winksele Op de locatie moet, op initiatief van de gemeente, een onderzoek gebeuren waarbij de terreinen zowel op bodemvervuiling als op grondwatervervuiling worden gecontroleerd. In functie van de vastgestelde vervuiling en de gewenste nabestemming wordt een saneringsplan/nazorgplan opgemaakt en uiteraard uitgevoerd. Actiefiche Soort actie Inkadering


Taak BO8 : opvolgen dossier voormalige stortplaats MINA 3 Project 6 Bodemsanering Project 7 Waterbodemsanering Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008 Project 13 Evaluatie en ondersteuning van het beleid d.m.v. onderzoek Bodemdecreet, VLAREBO, VLAREM Opdrachthoudende Vereniging EcoWerf en Dienstverlenende Vereniging Interleuven OVAM, gemeentebestuur, omwonenden Continue opvolging De financiering van staalname, onderhouden beheerswerken vallen ten koste van de Opdrachthoudende Vereniging EcoWerf en Dienstverlenende Vereniging Interleuven.



- 45/61 -


ACTIE BO9. REDUCTIE GEBRUIK BESTRIJDINGSMIDDELEN DOOR GEMEENTE Situering van de problematiek De gemeente gebruikt bij het beheer van de eigen terreinen (wegen, parken, kerkhoven) nog steeds een zekere hoeveelheid pesticiden. Dit gebruik heeft uiteraard negatieve gevolgen voor het milieu. Door een andere aanpak van het groenbeleid kan de hoeveelheid pesticiden en zeker de hoeveelheid milieuschadelijke actieve stoffen worden verminderd. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst en het decreet d.d. 21 december 2001 houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest, heeft de gemeente reeds 2 actieprogramma’s opgemaakt om te komen tot een vermindering van het pesticidengebruik. Beschrijving van de actie - Opmaak actieprogramma’s reductieplan bestrijdingsmiddelen De gemeente Herent kiest voor een stapsgewijze afbouw in het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Hiertoe zijn volgende actieprogramma’s opgesteld : ∗ eerste actieprogramma (uitvoeringstermijn van 01-01-2004 tot 31-12-2004) : Planningsdocument B (indiening vóór 01-06-2003) reeds opgemaakt en ingediend. * tweede actieprogramma (uitvoeringstermijn 01-01-2005 – 31-12-2008) : Planningsdocument C (indiening vóór 01-04-2004) incl. kaart 1 :10 000 deelproject reeds opgemaakt en ingediend. ∗ derde actieprogramma (uitvoeringstermijn tot 21-12-2014) : Planningsdocument D (indiening vóór 01-04-2009); Er dienen acties te worden omschreven voor de progressieve uitbreiding van het deelproject naar het volledig areaal (100%) : uitvoering spoor 3 (sensibilisatie burger) + spoor 4 (beheer kruidgroei op verhardingen) + spoor 5 (beheer van groenzones). Elk actieprogramma zal bestaan uit : - inventaris gebruikte biociden; - terugdringen aantal te behandelen oppervlakken; - sensibilisatie; - stimulering gebruik van alternatieven. - Opmaak van concrete tips naar particulieren en tuinaannemers toe : Opleidingen, instructies, ervaringen die de gemeentelijke diensten opdoen, kunnen wellicht vertaald worden naar concrete tips ter vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak/project BO9 : reductie gebruik bestrijdingsmiddelen door gemeente MINA 3 Project 5 Beleid milieugevaarlijke stoffen Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving


Project 3 Reductie bestrijdingsmiddelen

EG-richtlijn : 76/464/EG : voorkoming watervervuiling (met pesticiden) 91/414/EG, 93/71/EG, 94/37/EG en 94/79/EG : erkenning pesticiden 98/8/EG : gebruik biociden Wet van 11-07-69 en KB 5-06-75 betreffende de bestrijdingsmiddelen en grondstoffen voor landbouw, tuinbouw, bosbouw en veeteelt Decreet van 21-12-2001 houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare besturen in het Vlaamse Gewest Vlaamse Gewest Openbare besturen Gemeentebestuur en burgers Opmaak actieplannen : 2003-2009 Uitvoering : 2003-2014 Uitvoering : meerkost t.o.v. huidig beheer

ACTIE BO10. OPMAAK EROSIEBESTRIJDINGSPLAN Hierbij wordt verwezen naar het erosiebestrijdingsplan.



- 46/61 -


C. Luchtverontreiniging C.1. INVENTARISATIE De gevolgen van luchtverontreiniging op lokaal niveau bekijken is zeer moeilijk, aangezien de meeste vormen van luchtverontreiniging een continentaal of mondiaal karakter hebben. Het is echter wel zo dat er binnen de gemeente verscheidene antropogene verontreinigingsbronnen aanwezig zijn die al dan niet rechtstreeks bijdragen tot luchtverontreiniging. Het milieubeleidsplan zal zich dan ook voornamelijk toespitsen op deze verontreinigingsbronnen.

C.1.1. Samenstelling van de lucht en opbouw dampkring Onderstaande tabel geeft de gemiddelde samenstelling van zuivere droge lucht weer. Zoals men kan afleiden, zijn zuurstof en stikstof de twee belangrijkste componenten van lucht. Op ozon na, is de gemiddelde samenstelling van droge lucht nagenoeg constant tot op 80 km hoogte. Lucht bevat overigens van nature nog water, stofdeeltjes, stuifmeel, pollen en micro-organismen. Tabel 8 : samenstelling lucht Stof Stikstof Zuurstof Koolstofdioxide Waterstof Ozon

Symbool N2 O2 CO2 H2 O3

Aandeel in volume (%) 78,08 20,93 0,0335 0,00005 0,00001 - 0,00004

Stof Methaan Lachgas edelgassen : argon overige edelgassen

Symbool CH4 N2O Ar Ne, He, Kr, Xe

Aandeel in volume (%) 0,00022 0,0001 0,93 0,0024 (0,0018; 0,0005) (0,0001; 0,000008

C.1.2. Luchtverontreiniging Luchtverontreiniging is een zeer complex gegeven. Er is niet alleen de uitstoot van verontreinigende stoffen die leiden tot luchtvervuiling; door de aanwezigheid van bepaalde verontreinigende stoffen kunnen ook chemische en fysische processen optreden die leiden tot andere problemen (secundaire luchtverontreinigende stoffen). Afhankelijk van de aard van de vervuiling spreken we over verzuring, broeikaseffect, aantasting van de ozonlaag, fotochemische smogvorming en verspreiding van milieugevaarlijke stoffen. Naast de hierboven vermelde meer mondiale vervuilingproblematiek, zijn er ook vervuilingsproblemen die meer van lokale aard zijn zoals geurhinder en verbranden van afval.

C.1.3. Verontreinigingsbronnen Afhankelijk van de aard van de emissie zullen bepaalde sectoren meer of minder belangrijk zijn. In onderstaande lijst wordt een overzicht gegeven van de voornaamste emissies in de lucht en de sectoren die het meest verantwoordelijk zijn voor deze emissies. Verzurende emissies : Vooral geproduceerd door landen tuinbouwactiviteiten, industrie, elektriciteitscentrales, verkeer, raffinaderijen en gebouwenverwarming. Broeikasgassen : De concentratie broeikasgassen in de atmosfeer is over de laatste 50 jaar waarneembaar toegenomen als gevolg van menselijke activiteiten. Grote hoeveelheden broeikasgassen komen in de atmosfeer terecht door verbranding van fossiele brandstoffen (CO2 en N2O), veeteelt (CH4 en N2O), afvalverwerking (CH4) en chemische processen in de industrie (N2O).


Hoofdstuk 5 : Hinder en verontreinigingen - Luchtverontreiniging

- 47/61 -


Ozonafbrekende stoffen : De belangrijkste ozonafbrekende stoffen zijn CFK’s. Deze worden/werden gebruikt bij verscheidene toepassingen : als blaasmiddel en koelmiddel, solventen en als drijfgas. Sinds enkele jaren geldt er een verbod op het gebruik van bepaalde (harde) CFK’s en tegen 2020 moet de productie en het gebruik van alle CFK’s verboden zijn. Het probleem dat zich echter nog altijd stelt, is de verwijdering van CFK’s uit bestaande producten o.a. oude koelkasten. De ozonafbrekende emissie is afgenomen in de periode 1995 – 2001. CFK’s vertegenwoordigen het grootste aandeel. Fotochemische stoffen : Deze stoffen komen in de omgevingslucht terecht door verbranding of verdamping van brandstoffen of door verdamping van oplosmiddelen (in verven, ontvetters, ontvlekkers, enz.). De NMVOS zijn hoofdzakelijk te wijten aan het wegverkeer en de industrie (procesemissies). Milieugevaarlijke stoffen : Milieugevaarlijke stoffen zoals zware metalen, producten van onvolledige verbranding (PAK’s, dioxines, CO e.a.), bestrijdingsmiddelen, vluchtige organische stoffen (VOS) en asbest kunnen door hun aanwezigheid ernstige problemen opleveren voor mens en milieu, veelal op middellange termijn. Emissie geurstoffen : Bronnen van geurhinder kunnen allerlei zijn bv. landbouwactiviteiten zoals het uitvoeren van mest op het land, het gebruik van verfproducten en andere chemische (oplos)middelen, al dan niet voor huishoudelijk gebruik, riolering, open grachten en waterzuiveringsinstallaties, … Voor meer details wordt verwezen naar het deel ‘geurhinder’. Verbranden van afval : Het zelf verbranden van (tuin)afval leidt tot CO2- en CO-vorming en levert dus een beperkte bijdrage tot het broeikaseffect. Anders dan in de ovens is er echter ook directe hinder door de rook en geur voor de onmiddellijke omgeving. Ook bevat de rook relatief grote concentraties aan zeer schadelijke stoffen zoals o.a. dioxines en zoutzuur, zeker als er ook materiaal van plastic (voornamelijk PVC) verbrand wordt.

C.1.4. Luchtkwaliteit in de gemeente In tegenstelling tot bijvoorbeeld de waterlopen is het zeer moeilijk om een eenduidig beeld te geven van de kwaliteit van de lucht in een gemeente (immissiegegevens), evenals van de omvang van de emissies. De immissiegegevens hebben normaal betrekking op de lucht waarmee de mensen, dieren, planten e.d. rechtstreeks in contact komen, m.a.w. de lucht die ingeademd wordt. Gezien de luchtvervuiling voornamelijk een mondiaal probleem is, zal de kwaliteit van de lucht in een landelijke gemeente als Herent in de eerste plaats bepaald worden door de globale mondiale uitstoot en meer specifiek door de uitstoot in de globale Europese regio waarin België is gelegen. Specifieke gemeentelijke meetgegevens zijn nauwelijks beschikbaar, maar de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft wel een beeld van de algemene kwaliteit van de lucht in Vlaanderen; dit op basis van meetgegevens, afkomstig van hun meetnetwerk. De luchtkwaliteit wordt bepaald zowel via automatische als semi-automatische metingen. Bij automatische metingen kan men de concentraties van een bepaalde polluent in de omgevingslucht onmiddellijk aflezen op het analysetoestel ter plaatse. Een datatransmissiesysteem zorgt voor het opvragen, de validatie en de rapportering van deze meetgegevens. Onder automatische metingen vallen de metingen van SO2, NOx, O3, fijn stof (PM10 en PM2.5), zwarte rook, CO, BTEX (benzeen, tolueen, ethyleen en xyleen), neerslag en meteorologische metingen. Bij semi-automatische metingen bemonstert men op het terrein de omgevingslucht. De polluent wordt op het terrein verzameld (op een filter, in een borrelflesje, op een passieve sampler, in een neerslagkruik) en achteraf gebeurt er in het labo een analyse. Met de gegevens van bemonstering en de analyseresultaten kan men de concentratie van die bepaalde polluent berekenen voor de bemonsterde periode (één dag, één week, één maand). Onder deze metingen verstaan we de metingen van fijn stof, zware metalen (lood, cadmium, zink, koper, nikkel, arseen, chroom, antimoon en mangaan), PAK, dioxines, VOS, fluorwaterstof en verzurende deposities.



- 48/61 -


De metingen zijn er dus op gericht een paar belangrijke parameters te bepalen die een algemene indruk geven van hoe het gesteld is met de kwaliteit van de lucht die we dagelijks inademen. Naast effectieve metingen steunt de globale evaluatie van de luchtkwaliteit vooral op statistische gegevens, zodat de gegevens van de VMM enkel een algemeen beeld van de luchtkwaliteit weergeven en dus minder bruikbaar zijn op gemeentelijk niveau.

C.1.5. Lokale emissiebronnen Zoals we hierboven hebben gezien, zijn er meerdere emissiebronnen van allerhande schadelijke stoffen. Aangezien we de emissies bij de bron willen aanpakken, zal er eerst bekeken worden wat per stof de oorzaken van de verschillende emissies zijn. Vermits er in de gemeente geen belangrijke industriële activiteiten aanwezig zijn met een belangrijke emissie van luchtvervuilende stoffen, kunnen in de gemeente meer en minder belangrijke doelgroepen onderscheiden worden.

C.1.5.1. Bevolking Gebouwenverwarming De emissies zijn deels inherent aan de activiteit (verbranding van fossiele brandstoffen), deels te wijten aan het gebruik van verouderde of slecht onderhouden installaties waarbij de verbranding niet optimaal meer verloopt. Daarom moet er enerzijds getracht worden om het verbruik van vervuilende fossiele brandstoffen terug te dringen. Dit kan door over te schakelen op milieuvriendelijkere fossiele brandstoffen zoals aardgas maar vooral door een rationeler energieverbruik (REG). Zo is aardgas, uitgezonderd wat CO2-emissie betreft, milieuvriendelijker dan stookolie of steenkool. De emissie van VOS is beperkt en ontstaat niet bij het verbranden zelf maar vooral bij het vullen van stookolietanks. Op Vlaams niveau blijkt gebouwenverwarming ook een belangrijke emissiebron voor dioxines te zijn, zelfs belangrijker dan de emissies van de afvalverbrandingsovens. Vermits de vorming van dioxines een gevolg is van een verbranding (van brandstof) op een te lage temperatuur zal bij slecht functionerende verbrandingsketels er een relatief grotere emissie zijn. Het naleven van de verplichte jaarlijkse onderhoudsbeurt kan hierbij reeds tot een reductie leiden. Niet alle burgers zijn op de hoogte van deze onderhoudsverplichting of leven deze verplichting consequent na. Tabel 9 : CO2-, CO-, NOx (NO2)-, NMVOS-, stof-, PM10-, SO2-, Pb-, CH4- en N2O-emissies door huishoudens (gebouwenverwarming) in de gemeente Herent voor 2002 (gegevens VMM, lozingen in de lucht, 1990-2003)

Herent

CO2

CO

Kton 37,741

Ton 85,258

NOx (NO2) Ton 29,408

NMVOS

Stof

PM10

SO¨2

Pb

CH4

N2O

Ton 10,447

Ton 2,847

Ton 2,614

Ton 33,084

Kg 0,001

Ton 2,279

Ton 4,410

Tabel 10 : CO2-, CO-, NOx (NO2)-, NMVOS-, stof-, PM10-, SO2-, Pb-, CH4- en N2O-emissies door huishoudens (gebouwenverwarming) in de gemeente Herent voor 2001 (gegevens VMM, lozingen in de lucht, 1980-2001)

Herent

CO2

CO

Kton 43

Ton 114

NOx (NO2) Ton 33

NMVOS

Stof

PM10

SO¨2

Pb

CH4

N2O

Ton 23

Ton 5

Ton 4

Ton 40

Kg 2

Ton 3

Ton 5

Als we de bovenstaande tabellen vergelijken, zien we dat de emissie van alle stoffen in 2002 is afgenomen. Dit wil zeggen dat de emissie door de huishoudens voor gebouwenverwarming in 2002 is afgenomen. De gemeente is zelf ook eigenaar/gebruiker van meerdere gebouwen. Ook hier kan de gemeente een voorbeeldfunctie stellen. In Herent worden de meeste gemeentelijke gebouwen verwarmd met elektriciteit en aardgas. Uiteraard moet de verwarming van de eigen gebouwen dan ook op een rationele manier gebeuren. Dit aspect wordt behandeld in het deel “energie”.



- 49/61 -


Gebruik van huishoudelijke producten Het gebruik van huishoudelijke producten als verf, textielreinigingsmiddelen, spuitbussen allerhande draagt relatief in belangrijke mate (11 %) bij tot de totale emissie van vluchtige organische stoffen die op hun beurt verantwoordelijk zijn voor fotochemische smogvorming. Deze emissies kunnen worden teruggedrongen door milieuvriendelijke alternatieven te gebruiken. Niet alleen moet er dan een aanbod zijn, het koopgedrag van de burgers moet ook veranderen. Hier is dus een belangrijke rol weggelegd voor de producenten van huishoudelijke producten (aanbod VOS-vriendelijke alternatieven) en voor sensibilisatie, ook door de gemeente. Verbranden van afval Deze vorm van (illegale) luchtvervuiling draagt niet alleen bij tot de mondiale vervuiling, op lokaal vlak is vooral de onmiddellijke hinder (rook en geur) zeer storend. Het betreft hier niet alleen het verbranden van afval in de tuin maar ook het verbranden van afval in een allesbrander. Onvoldoende inzicht in de milieugevolgen, maar ook het duurder worden van de huisvuilophaling zijn hiervan mede de oorzaak. De juiste omvang van dit probleem in de gemeente kan moeilijk bepaald worden, maar een aantal aanwijzingen (klachten, aanwezigheid van verbrandingston in tuinen, …) wijzen er toch op dat dit nog regelmatig gebeurt. Bovendien gaan mensen vaak om allerlei redenen niet vlug over tot het melden van sluikstoken. Naast intensieve en blijvende sensibilisatie om te komen tot een mentaliteitsverandering, kan ook het consequent optreden en beboeten van overtredingen bijdragen tot het verminderen van de problematiek. In Herent werden een aantal klachten geregistreerd over verbranden van afval. Hoewel dit niet altijd gemeld wordt bij de milieudienst, vormt sluikstoken wel degelijk een probleem in de gemeente. Vaak gebeurt het stoken ’s nachts of in het weekend.

C.1.5.2. Vervoer en verkeer Zoals uit de algemene cijfers blijkt, stijgt het aandeel van verkeer en vervoer in de emissie van de meeste stoffen. Specifiek voor de emissie van VOS en NOx is het verkeer zeer belangrijk. In een landelijke gemeente zonder grote verkeersaders in de buurt, is dit aandeel meestal kleiner dan het gewestelijk gemiddelde. Aanpak is zeer moeilijk en de impact van gemeentelijke maatregelen is sowieso zeer beperkt. De meest effectieve maatregelen moeten immers op hoger niveau genomen worden : verlaging van het zwavelgehalte in diesel, installatie van katalysatoren in motoren, vermindering gebruik van de wagen, beter openbaar vervoer, controle voertuigen, … De gemeentelijke inbreng beperkt zich voornamelijk tot sensibilisatie (stimulering openbaar vervoer, beïnvloeding rijgedrag, …). Ook het opstellen van een milieuvriendelijk mobiliteitsplan met inbegrip van het herinrichten van straten en wegen kan bijdragen tot het (lokaal) verminderen van het autoverkeer. Ook de mobiliteit van het eigen personeel kan op een meer milieuvriendelijke wijze georganiseerd worden. De gemeente heeft in de eerste plaats een voorbeeldfunctie.

C.1.5.3. Veeteelt en landbouw Veeteelt In een landelijke gemeente als Herent is de veeteeltsector een relatief belangrijke emissiebron, zeker wat betreft de emissie van ammoniak en in mindere mate van methaan. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de NH3-emissie door de veeteelt voor de gemeente Herent voor 2003. In de tabel is naast de opsplitsing per diersoort eveneens een emissie per ha, zijnde het totaal aantal ha per gemeente, weergegeven. Vergeleken met het arrondissement Leuven (1386 ton/jaar) draagt de gemeente voor het jaar 2002 eerder in beperkte mate bij tot deze emissie. Naast reductie van het aantal dieren kunnen emissiearme stallen en mestopslag en emissiearme bemesting de omvang van de emissie beperken.



- 50/61 -


NH3-emissie door de veeteelt in Herent (2003) RUNDVEE ton/jaar

VARKENS

aandeel (%)

PLUIMVEE

OVERIG VEE

TOTAAL

ton/jaar

aandeel (%)

ton/jaar

aandeel (%)

ton/jaar

aandeel (%)

in ton/jaar

in kg/ha/jaar

0

0

2

10

1

3

21

6

554

40

144

10

23

2

1386

100

Gemeente Herent 18

87

Arrondissement Leuven 665

48

Bron : milieurapport ‘Lozingen in de lucht 1990-2003’ Brandstofverbruik In de onderstaande tabel vindt u de emissies terug ten gevolge van het brandstofverbruik in de landen tuinbouw in Herent en het arrondissement Leuven. Tabel 11 :

Emissies tengevolge van het brandstofverbruik door de landen tuinbouw in Herent en het arrondissement Leuven (2002)

CO2 CO NOx Ton Kg Kg Gemeente Herent : 1191,792 1664,208 6131,5 Arrondissement Leuven : 47227,037 65844,6 238073,3

NMVOS Kg

Stof Kg

PM10 Kg

SO2 Kg

Pb Kg

891,310

453,896

370,930

4025,616

34737,01

14724,79

12163,326

137396,921 6,885

0,216

CH4 Kg

N2O Kg

18,129

256,206

715,215

10481,4

Hieruit blijkt dat deze emissies toch een belangrijke bijdrage leveren voor de luchtverontreiniging, zowel in de gemeente als op mondiaal vlak.

C.1.5.4. Luchtemissies door bedrijfsactiviteiten Naast de emissie die ontstaat bij het verwarmen van de bedrijfsgebouwen (vergelijkbaar met deze van particuliere verwarming) veroorzaken sommige bedrijfsactiviteiten, zoals garages en benzinestations, diverse KMO’s (metaalbewerking, houtbewerking, drukkerijen,...) en verbrandinsinstallaties een specifieke emissie. De emissies kunnen beperkt worden door een strikte toepassing van de milieuwetgeving binnen deze inrichtingen. Exacte gegevens voor de gemeente zijn er niet, waardoor geen uitspraak gedaan kan worden over de emissiebijdrage van de bedrijven.



- 51/61 -


C.2. KNELPUNTEN Een voornaam algemeen knelpunt is het feit dat wat dit milieuaspect betreft, de bevoegdheden en mogelijkheden van de gemeente eerder beperkt zijn. Ook moet rekening gehouden worden met het feit dat luchtverontreiniging niet stopt aan de gemeente- of landgrenzen. De gemeente kan zich concentreren om emissie van verontreinigde stoffen op haar grondgebied te beperken, maar dit houdt niet noodzakelijk in dat de luchtverontreiniging gemeten boven Herent zal verbeteren. Enkele specifieke knelpunten zijn hierna kort weergegeven. C.2.1. Gebouwenverwarming Groot aandeel stookolie bij gebouwverwarming : verwarming van gebouwen m.b.v. minerale brandstoffen (vooral steenkool en stookolie) draagt in belangrijke mate bij tot de totale emissie van koolstofdioxide, zwaveldioxide en stikstofoxides. Aardgas is wat dit aspect betreft milieuvriendelijker. Een toename van het aardgasgebruik kan dus leiden tot een reductie van de emissies. Ook de toename hiervan leidt tot reductie van de luchtvervuiling. Slecht functioneren van verwarmingsinstallaties : dit leidt tot een slechte verbranding met extra luchtvervuiling tot gevolg. Gebrek aan onderhoud is hier de oorzaak. Betere voorlichting, controle en opvolging is hier nodig. Beperkt impact van REG : rationeel energieverbruik moet leiden tot een vermindering van het gebruik en dus tot minder emissies. Tot nu toe is dit concept nog onvoldoende doorgedrongen, noch bij particulieren noch bij de gemeente zelf. Naast sensibilisatie moet de gemeente in de eerste plaats in de eigen inrichtingen de nodige stappen ondernemen om haar voorbeeldfunctie te kunnen waarmaken (zie deel energie).

C.2.2. Gebruik van huishoudelijke producten Te hoog gebruik van milieuschadelijke huishoudelijke producten : huishoudelijk gebruik van verven, spuitbussen, textielreinigingsmiddelen, e.d. geeft aanleiding tot de emissies van vluchtige organische stoffen (VOS). Ondanks het aanwezig zijn van alternatieven blijft men in vele gevallen teruggrijpen naar dergelijke producten, o.a. omdat de aangeboden alternatieven dikwijls duurder zijn of minder gebruiksvriendelijk. Zowel binnen de gemeentelijke diensten als bij de burgers dient een gedragswijziging gerealiseerd te worden (zie ook deel vaste stoffen).

C.2.3. Verbranden van afval Thuisverbranding afval : Naast de bijdrage tot de mondiale luchtvervuiling, geeft het verbranden van afval, buiten of in een allesbrander, vooral aanleiding tot rook- en geurhinder voor de omwonenden. Consequente controle (en bestraffing) gebeurt nog onvoldoende (en is niet eenvoudig, meestal enkel na klachten). Er moet een duidelijk politiereglement zijn in overleg met alle betrokkenen, besturen, milieudiensten en politie van de politiezone (Herent en Kortenberg). Ook meer en regelmatige sensibilisatie is hierbij nodig om te komen tot een mentaliteitswijziging.

C.2.4. Verkeer en vervoer Op deze belangrijk bron van luchtvervuiling heeft de gemeente weinig of geen impact. Zeer lokaal kan de hinder wel aangepakt worden, maar met betrekking tot de omvang is het gemeentelijk instrumentarium nagenoeg onbestaande. Toenemende verkeersdrukte : een steeds groter deel van de binnen een gemeente geëmitteerde vervuiling in de lucht, komt van het steeds toenemende verkeer. Ook onaangepast rijgedrag draagt bij tot meer emissies (zie ook deel mobiliteit). Beperkt gemeentelijk instrumentarium : meer sensibilisatie is nodig (bewerkstelligen van gedragsverandering zowel algemeen als bij gemeentelijk personeel), evenals het verbeteren van de mogelijkheden van alternatieven (fietspadennetwerk, openbaar vervoer). De eigen gemeentelijke mobiliteit kan ook milieuvriendelijk georganiseerd worden.



- 52/61 -


C.2.5. Veeteelt en landbouw Geurhinder en emissies t.g.v. opslag en uitrijden van mest : naast emissie van milieuschadelijke stoffen (methaan en ammoniak) is er in zekere mate geurhinder, in de onmiddellijke omgeving van het bedrijf. Er is onvoldoende controle op de in VLAREM II voorziene voorwaarden wat betreft stalconstructie (Hdst 5.9.) en constructie van de mestopslagplaatsen (Hdst.5.28). Bij het uitrijden zal echter altijd (geur)hinder ontstaan, en de in het mestdecreet voorziene beperkende maatregelen (inwerkingsverplichting) worden ook niet efficiënt gecontroleerd.

C.2.6. Garages en aanverwanten Emissie van vluchtige stoffen : de problemen situeren zich hier voornamelijk op het gebied van de open overslag en het gebruik van vluchtige koolwaterstoffen zoals benzine en oplosmiddelen en verven, waarbij hoeveelheden vluchtige organische stoffen (VOS) vrijkomen. De emissie van VOS kan bijkomend aanleiding geven tot geurhinder voor de omwonenden. Onvoldoende controle op naleving milieuvoorwaarden : dergelijke inrichtingen zijn vanuit VLAREM verplicht om maatregelen te treffen om de emissie van VOS te voorkomen. Er wordt echter geen of weinig controle uitgevoerd op het feit of deze maatregelen genomen zijn of op het feit dat de genomen maatregelen wel afdoende zijn.

C.2.7. Asbest Verwijderen van asbest : in het verleden werd het verwerkt in asbesthoudende materialen (asbestcement golfplaten, leien en bloembakken,…) en toegepast in de woningbouw. De asbestvezels kunnen splitsen in kleine vezels, die in de lucht kunnen terechtkomen en ingeademd worden. Ze dringen dan zeer diep in de longen door en kunnen ernstige ziekten zoals asbestose en longkanker veroorzaken.



- 53/61 -


C.3. DOELSTELLINGEN – Beperken luchtvervuiling en behoud luchtkwaliteit Bij het thema lucht staat de reductie van de verschillende vormen van emissies voorop. Het doel van het beleid is dat de gemeente op lokaal niveau in de mate van het mogelijke bijdraagt tot het realiseren van de internationaal overeengekomen reductiedoelstellingen (verdrag van Kyoto 1997 – afspraak tussen verschillende landen om in 2012 5 procent minder broeikasgassen uit te stoten in vergelijking met 1990).

C.3.1. Gebouwenverwarming Door stimulatie van het gebruik van alternatieve brandstoffen/energiebronnen voor de verwarming van gebouwen : - Uitbreiding van het aardgasnetwerk. - Via subsidiëring en sensibilisatie zal het gebruik van alternatieve technologie (zonneboilers,…) bevorderd worden. Tegen 2010 zullen een aantal gemeentelijke gebouwen voorzien zijn van dergelijke milieuvriendelijke energiebronnen. Bij particulieren wordt gestreefd om gedurende de volgende 5 jaar jaarlijks een aantal installaties te laten realiseren. Zie ook cluster energie (deel acties). Striktere controle op het nazicht van branders en kuisen van schouwen : in de eerste plaats in de eigen inrichtingen waarbij de oude versleten branders consequent door nieuwe zullen vervangen worden. Promoten REG bij bevolking : de gemeente beoogt de principes van rationeel energiegebruik bij zoveel mogelijk huishoudens te introduceren. Zie ook cluster energie (1.3.2.3. rationeel energiegebruik). Beperking gemeentelijk energieverbruik en realiseren van emissiereductie door energiebesparing : voor wat de gemeentelijke infrastructuur betreft, zal er op termijn voor alle gebouwen een energieaudit opgemaakt zijn. Er zal ook voor alle relevante gebouwen een actieplan voorhanden zijn waarin maatregelen zijn voorzien om de energiehuishouding te verbeteren. De gemeente zal streven om ook de uitvoering van deze plannen te realiseren binnen de duur van dit beleidsplan, dit minimaal voor de belangrijkste gebouwen. Dit moet leiden tot een geringer energieverbruik. De aanpak zal ook kaderen in het sensibilisatiebeleid rond REG, waarbij de eigen werking een voorbeeldfunctie krijgt. Zie ook cluster energie.

C.3.2. Bestrijding hinderlijke vormen van emissies C.3.2.1. Huishoudelijke producten Milieugevaarlijke huishoudelijke producten beperken : in de eigen inrichtingen het gebruik van producten, die leiden tot emissies van VOS, vervangen door milieuvriendelijke producten. Naar de huishoudens toe zal meer gesensibiliseerd worden om alternatieven te gebruiken.

C.3.2.2. Verbranden van afval Aanpak illegaal verbranden van afval : de gemeente zal eveneens een beleid voeren dat beoogt het illegaal verbranden van huishoudelijke afval maximaal te bannen (bvb. opmaak reglement). Hiertoe zal meer intensief worden gecontroleerd, ook ‘s avonds en tijdens weekends.



- 54/61 -


C.3.2.3. Veeteelt en landbouw Aanpak geurhinder : inzake geurhinder zal door een strikt vergunningenbeleid de verdere groei van het aantal stallen beperkt worden en zal gestreefd worden alle bestaande stallen te voorzien van een efficiënt verluchtingssysteem met nog slechts een minimale hinder (t.g.v. de emissies van ammoniak). De bepalingen van Vlarem en het MAP die van toepassing zijn op het uitvoeren van mest zullen eveneens streng opgevolgd worden. Indien men aan de op hen van toepassing zijnde bepalingen van het Vlarem voldoet, en er doet zich geurhinder voor, dan kan de gemeente hier weinig of niets aan doen.

C.3.2.4. Asbest Sensibilisatie : particulieren, slopers, verwerkers van bouw- en sloopafval, reinigers van asbestcement, verwijderaars asbestcement, houders van stortplaatsen sensibiliseren over het correct verwijderen van asbesthoudend materiaal. Versterkte controle op asbestrisicosituaties. C.3.3. Emissies door verkeer Rekening houden met luchtvervuilingsproblematiek bij mobiliteitsbeleid : het verkeer is een belangrijke emissiebron van allerhande luchtverontreinigende stoffen. De gemeente zal dan o.a. via verkeersmaatregelen de lokale hinder trachten te beperken. In een dergelijk gemeentelijk mobiliteitsplan zal o.a. aan volgende punten aandacht besteed worden : - Stimulering gebruik openbaar vervoer en andere vormen van gezamenlijk vervoer (carpooling); - Stimulering gebruik van de fiets : zowel naar eigen personeel toe als algemeen (vb. door aanleg fietspaden of acties); - Afremmen (doorgaand) verkeer in dorpskernen : ontradend effect voor gebruik van auto. Milieuvriendelijk voertuigenpark : - De gemeentelijke voertuigen onderwerpen aan een milieutoetsing zodat een beeld geschept wordt over de verontreinigende effecten; - Bij aankoop van nieuwe gemeentelijke voertuigen rekening houden met de milieuvriendelijkheid ervan. Sensibilisatie : meer sensibilisatie naar de bevolking toe over het gebruik van alternatieve vervoersmogelijkheden om zo een gedragsverandering te bewerkstelligen.

C.3.4. Vergunningenbeleid Een strikte uitvoering van het vergunningenbeleid : zowel preventieve als curatieve controles zullen uitgevoerd worden bij alle bedrijven die mogelijk aanleiding kunnen geven tot luchtverontreiniging. Specifieke aandacht zal hierbij gaan naar ondermeer de garagesector, grotere verbrandingsinstallaties en landbouwbedrijven (geurhinder). Er wordt verwacht dat tegen 2010 alle bedrijven minstens conform de toepasselijke wetgeving zullen functioneren. Ook bij het afleveren van nieuwe milieuvergunningen zal er aandacht besteed worden aan de mogelijke luchtemissies en naar gelang de ligging van het bedrijf zullen er al dan niet strengere voorwaarden opgelegd worden. Gemeenten hebben echter in het kader van de VLAREM-regelgeving de verplichting om toezicht te doen en controle uit te oefenen op de hinderlijke inrichtingen van klasse 2 en 3. Aangezien men beter kan voorkomen dan genezen, is een preventieve aanpak zeer belangrijk. Dit gebeurt door de inrichtingen te informeren en te begeleiden in het naleven van deze milieuwetgeving.



- 55/61 -


C.4. ACTIES C.4.1. Gebouwenverwarming

ACTIE LU1. STIMULERING VAN HET GEBRUIK VAN AARDGAS Situering van de problematiek Bij gebouwenverwarming ontstaan emissies van gassen als CO2, CO, SO2. Omschakeling op gas levert een beperking van de emissie van deze gassen. Beschrijving van de actie - Verdere uitbouw aardgasnetwerk : Uiteraard is de gemeente inzake uitbouw van het netwerk grotendeel afhankelijk van het beleid en planning van de aardgasleverancier. De gemeente kan wel actief stimuleren (sensibiliseren). - Stimulering omschakeling stookolie naar aardgas via (ondersteuning) sensibilisatiecampagnes. - Voorbeeldfunctie : Omschakeling gemeentelijke gebouwen op verwarming op aardgas. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak LU1 : stimulering van het gebruik van aardgas MINA 3 Project 4 Emissiereductiebeleid lucht Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving


Project 1 Duurzaam energiegebruik

Internationale verdragen : verdrag van Genève, verdrag van Wenen, Raamverdrag klimaatsverandering Wet van 28-12-64 ter bestrijding van luchtverontreiniging Gemeentebestuur – energiecoördinator Provincie, energie netbeheerder Bevolking 2006-2010 Sensibilisatie : normale werking milieudienst Voorbeeldfunctie

ACTIE LU2. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN PARTICULIEREN INZAKE GEBRUIK EN ONDERHOUD VAN CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES EN ANDERE VERWARMINGSBRONNEN Situering van de problematiek Slecht onderhouden centrale verwarmingsketels vergroten de hoeveelheid geëmitteerde stoffen, zowel roetdeeltjes als schadelijke gassen. Nochtans bestaat er een wettelijke verplichting (o.a. opgenomen in KB. 06-01-78 en in VLAREM voor ingedeelde inrichtingen) met betrekking tot het onderhoud van schoorstenen en verwarmingsketels. Dit onderhoud wordt niet altijd voldoende regelmatig uitgevoerd. Er is ook geen controle op het al dan niet uitvoeren van het verplichte onderhoud. Daarnaast kunnen ook open haarden, kachels en allesbranders lokaal voor hinder zorgen. Ook hier kan regulerend en controlerend opgetreden worden. Beschrijving van de actie - Regelmatige sensibilisatie en informatieverstrekking via de infokrant Via het infoblad en andere kanalen kan de bevolking regelmatig geïnformeerd worden over de bestaande wetgeving m.b.t. onderhoud van stookketels en schouwen. Hierbij moet gewezen worden op de mogelijke schadelijke gevolgen voor mens en omgeving. - Reglementering gebruik van verwarmingstoestellen + controle ervan Via een specifiek politiereglement kan de gemeente een aantal beperkingen opleggen m.b.t. het gebruik van verwarmingstoestellen : ∗ reglementeren gebruik allesbranders, kolenvuren, …;



- 56/61 -


∗ verbod op (sluik)stoken in open lucht (zie ook deel afval). Hier dient er samengewerkt te worden met de politie. Op plaatsen in de gemeente waar een rookpluim aanwezig is, zal de politie gaan bellen en de mensen wijzen op de gevaren en eventuele sancties. Na bijvoorbeeld 2 waarschuwingen kan er een sanctie worden opgelegd. Hiervoor dient dan een specifiek reglement opgemaakt te worden. ∗ de brochure “Gezond wonen?” maakt de mensen bewust van hun bouwgedrag en geeft energiebesparende tips. Deze brochure kan digitaal geraadpleegd worden op www.milieuengezondheid.be. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak LU2 : informeren en sensibiliseren particulieren inzake gebruik en onderhoud van centrale verwarmingsinstallaties en andere verwarmingsbronnen MINA 3 Project 4 Emissiereductiebeleid lucht Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving



Wet van 28-12-64 ter bestrijding van luchtverontreiniging met KB 6-01-78 : verontreiniging t.g.v. gebouwverwarming VLAREM Gemeentebestuur Milieudienst, Energie netbeheerder, brandweer, politie Bevolking 2006-2010 De kosten zitten grotendeels vervat in de normale werkingskosten van de milieudienst en de basisaansluitingskost bij de intergemeentelijke milieudienst.

ACTIE LU3. ONDERHOUD VAN DE CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES VAN DE GEMEENTELIJKE INRICHTINGEN Situering van de problematiek Slecht onderhouden centrale verwarmingsketels vergroten de hoeveelheid geëmitteerde stoffen, zowel roetdeeltjes als schadelijke gassen. Nochtans bestaat er een wettelijke verplichting met betrekking tot het onderhoud van schoorstenen en verwarmingsketels. Beschrijving van de actie - Omschakeling op aardgasnet : in het kader van de omschakeling op aardgas als brandstof (zie actie LU1) zullen ook de branders worden vervangen. Hierbij zal erop worden toegezien dat er energiezuinige branders worden geïnstalleerd. - Jaarlijks onderhoud : zoals vereist (wettelijk) en gewenst (leverancier stookketels) zal het onderhoud ook worden uitgevoerd, dit door erkende technici. Door de omschakeling zullen de installaties (en de schoorsteen) trouwens onderhoudsvriendelijker worden. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak LU3 : onderhoud van de centrale verwarmingsinstallaties van de gemeentelijke inrichtingen MINA 3 Project 4 Emissiereductiebeleid lucht Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving



Wet van 28-12-64 ter bestrijding van luchtverontreiniging met KB 6-01-78 : verontreiniging t.g.v. gebouwverwarming VLAREM Gemeentebestuur – energiecoördinator Technische dienst / 2006-2010 Normale werkingskost



- 57/61 -


ACTIE LU4. SENSIBILISEREN, INFORMEREN ROND EN STIMULEREN VAN RATIONEEL ENERGIEGEBRUIK BIJ DE BURGERS Zie cluster energie (actie EN6).

ACTIE LU5. RATIONEEL ENERGIEVERBRUIK IN DE GEMEENTE Zie cluster energie (actie EN4).

C.4.2. Bestrijding hinderlijke vormen van emissies ACTIE LU6. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN MILIEUGEVAARLIJKE PRODUCTEN Omschrijving van de problematiek - Te hoog gebruik van milieugevaarlijke huishoudelijke producten; - Alternatieve producten zijn dikwijls te duur of minder gebruiksvriendelijk. Beschrijving van de actie - Sensibilisatie : ∗ Brochures, folders, milieutips ter beschikking stellen; ∗ Milieuvriendelijke schoonmaakproducten raadplegen op www.milieukoopwijzer.be; ∗ Infostanden lenen of opmaken over milieugevaarlijke producten. - Voorbeeldfunctie : de gemeente Herent zal tegen 2010 enkel milieuvriendelijke producten gebruiken, zowel schoonmaakmiddelen (door intern personeel en door externe firma) als verfproducten. Het gebruik van deze producten kan vervolgens naar buiten toe gecommuniceerd worden en de doelgroepen kunnen geïnformeerd worden. Actiefiche Soort actie Inkadering

Taak LU6 : informeren en sensibiliseren milieugevaarlijke producten MINA 3 Project 5 Beleid milieugevaarlijke stoffen Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 3 Reductie verspreiding milieugevaarlijke stoffen

Gemeentebestuur Milieudienst, leveranciers, schoonmaakfirma Schoonmaakfirma, bevolking 2006-2010 Afhankelijk van de aankoop van de producten

ACTIE LU7. OPMAAK REGLEMENT OP SLUIKSTOKEN I.S.M. DE INTERGEMEENTELIJKE POLITIEZONE Beschrijving van de actie - Reglementeren gebruik allesbranders, kolenvuren, …; - Verbod op (sluik)stoken in open lucht. Hier dient er samengewerkt te worden met de politie. Op plaatsen in de gemeente waar een rookpluim aanwezig is, zal de politie gaan bellen en de mensen wijzen op de gevaren en eventuele sancties. Na bijvoorbeeld 2 waarschuwingen kan er een sanctie worden opgelegd. Hiervoor dient dan een specifiek reglement opgemaakt te worden.



- 58/61 -



Taak LU7 : opmaak reglement op sluikstoken i.s.m. de intergemeentelijke politiezone MINA 3 Project 4 emissiereductiebeleid lucht Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Project 1 duurzaam energiegebruik

VLAREM Gemeentebestuur Milieudienst, politiezone Herko (Herent-Kortenberg) Bevolking 2006-2010 De kosten zitten grotendeels vervat in de normale werkingskosten van de milieudienst

ACTIE LU8. EFFECTIEVE CONTROLE EN BESTRAFFING VAN UITRIJDEN EN ONDERWERKEN VAN MEST Zie cluster hinder onderdeel bodem (actie BO3).

ACTIE LU9. INFORMEREN EN SENSIBILISEREN ASBESTPROBLEMATIEK Situering van de problematiek Asbest is een vezelachtig mineraal dat in de natuur voorkomt en is opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. In het verleden werd het verwerkt in asbesthoudende materialen (asbestcement golfplaten, leien en bloembakken,…) en toegepast in de woningbouw. De asbestvezels kunnen splitsen in kleine vezels, die in de lucht kunnen terechtkomen en ingeademd worden. Ze dringen dan zeer diep in de longen door en kunnen ernstige ziekten zoals asbestose en longkanker veroorzaken. Beschrijving van de actie - Sensibilisering d.m.v. brochures : het Vlaamse Gewest heeft in het kader van haar informatiecampagne “Asbest in en om het huis!” een brochure uitgegeven, die door de gemeente ter beschikking wordt gesteld van de inwoners. Ook de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij beschikt over voldoende informatie met betrekking tot asbesthoudend afval, waaronder de brochure ‘Asbest en asbestafval’. - Afvalverwijdering bij particulieren : de gemeente kan op het containerpark een container plaatsen voor de selectieve inzameling van asbest, zodat de inwoners hun asbesthoudend afval hierin kwijt kunnen raken. De containerparkwachter kan een specifieke opleiding krijgen inzake de inzameling van asbesthoudend afval. - Aanpassing asbestwetgeving : eens het asbestcementafval beschouwd wordt als gevaarlijk afval zijn er een aantal consequenties : ∗ u mag het asbestcement niet meer zelf naar een vergunde stortplaats afvoeren. U mag ze nog wel nog naar een containerpark afvoeren of afgeven aan een erkende overbrenger voor gevaarlijk asbestafval; ∗ het asbestcement zal op een categorie 1-stortplaats i.p.v. een categorie 3-stortplaats moeten gedeponeerd worden. Andere mogelijkheid is dat er categorie 3-stortplaatsen komen met afzonderlijke stortvakken voor asbestcement. - De verspreiding van asbestvezels kan o.m. tegengegaan of beperkt worden door een meer doorgedreven aandacht en controle bij het slopen, de inzameling en verwerking van bouw- en sloopafval, door legale verwerking en door specifieke risicosituaties zoals het onzorgvuldig reinigen van asbestdaken (met hogedrukreiniger) te vermijden of met zorg te benaderen.



- 59/61 -



Taak/project LU9 : informeren en sensibiliseren asbestproblematiek MINA 3 Project 5 Beleid milieugevaarlijke stoffen Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008

Wetgeving


Project 3 Reductie verspreiding milieugevaarlijke stoffen Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming en de Codex voor het Welzijn op het Werk KB van 3 februari 1998 (legt asbestverbod op voor lijst toepassingen) KB van 23 oktober 2001 (algemeen verbod op het produceren, het gebruiken en het op de markt brengen van alle toepassingen van asbest) Vlarem II Gemeentebestuur OVAM - erkende asbestverwijderaars – installateurs Particulieren, slopers, verwerkers van bouw- en sloopafval, reinigers van asbestcement, verwijderaars asbestcement, houders van stortplaatsen 2006-2010 ---

C.4.3. Emissies door verkeer ACTIE LU10. AANPAK MOBILITEIT Situering van de problematiek Het (auto)verkeer is één van de grootste bronnen van luchtvervuiling in een (landelijke) gemeente. Maatregelen die dergelijk verkeer ontmoedigen, dragen dus bij tot vermindering van de uitstoot van milieuschadelijke stoffen. Tevens zal een beperking op de snelheid een invloed hebben op de uitstoot van belangrijke emissies. Binnen haar bevoegdheid kan de gemeente in dit verband een aantal maatregelen nemen. Beschrijving van de actie - Verdere uitvoering mobiliteitsplan : integreren verkeersbeperking in dit plan In het mobiliteitsplan van de gemeente is naast de verkeersveiligheid ook het reduceren van het autoverkeer (vb. inperken van sluipverkeer), veilig maken van fietsverkeer, openbaar vervoer, … een belangrijke doelstelling. Terzake dient de dienst Openbare Werken voldoende betrokken te worden om toe te zien dat deze aspecten ook effectief in het plan worden geïntegreerd. Zie ook cluster mobiliteit, actie MOB3. - Stimulering openbaar vervoer In overleg met de Lijn wordt nagegaan wat de mogelijkheden zijn terzake. Specifieke aandacht moet hierbij gaan naar : ∗ verbetering onderlinge bereikbaarheid van diverse woonkernen en van station, bv. de dienstenbus; ∗ speciale acties naar bepaalde gebruikers toe (bv. gratis abonnement voor personeel vanuit de Lijn, …); ∗ mogelijkheden voor alternatieven. - Stimulering gebruik fiets en openbaar vervoer voor gemeentepersoneel en scholen De personeelsleden van de gemeente Herent die hun dagelijkse verplaatsingen met de fiets doen in het kader van het woon-werkverkeer maken aanspraak op een fietsvergoeding van ongeveer 0,15 EUR/km. - Aanpassing van het gemeentelijk wagenpark (zie ook cluster mobiliteit, actie MOB2) Het wagenpark van de gemeentediensten (gemeentehuis, gemeentelijke werkplaats) bestaat uit voertuigen met diesel- en benzinemotoren. Heden ten dage bestaan er verscheidene alternatieven (aardgas, elektriciteit, LPG, …) die minder milieuvervuilend zijn. Omwille van praktische en financiële redenen komt enkel LPG in aanmerking. Er zal worden nagegaan welke mogelijkheden er bestaan om het gebruik van LPG aan te moedigen!



- 60/61 -




Taak/project LU10 : aanpak mobiliteit MINA 3

Project 30 Milieu en mobiliteit

Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


Gemeentebestuur Gemeentelijke mobiliteitscommissie – dienst openbare werken – aankoopdienst vervoersmaatschappij de Lijn of NMBS Gemeentepersoneel – burgers 2006-2010 Fietsvergoeding woon-werkverkeer 0,15 EUR/km Aanpassing van het gemeentelijk voertuigenpark : afhankelijk van de investeringen

–

C.4.4. Vergunningenbeleid ACTIE LU11. (PREVENTIEVE) CONTROLE EN TOEZICHT BIJ HINDERLIJKE INRICHTINGEN Situering van de problematiek Uit navraag bij de gemeenten/steden, aangesloten bij de Dienstverlenende Vereniging Interleuven, is duidelijk naar voor gekomen dat er momenteel zeer gering tot geen preventief toezicht (en controle) op hinderlijke inrichtingen wordt gedaan. Er wordt slechts gecontroleerd naar aanleiding van een klacht én bij een nieuwe milieuvergunningsaanvraag. Ook elders in Vlaanderen gebeurt slechts zeer sporadisch preventief toezicht (en controle). Uit een persbericht van Groen! blijkt dat slechts in een 10-tal van de 308 gemeenten/steden in Vlaanderen inrichtingen van klasse 2 aan een preventieve screening worden onderworpen. Beschrijving van de actie - Stap 1 : projectvoorstel ‘(Preventieve) controle en toezicht’ (Dienstverlenende Vereniging Interleuven); - Stap 2 : akkoord CBS gemeente Herent; - Stap 3 : aanschrijven ALLE exploitanten (klasse 2 en klasse 3) van garages, ...; - Stap 4 : infovergadering; - Stap 5 : inventariseren van de administratieve toestand; - Stap 6 : inventariseren van de huidige toestand van de inrichting (plaatsbezoek); - Stap 7 : het vergelijken van de huidige toestand met de administratieve toestand; - Stap 8 : het vaststellen van eventuele tekortkomingen en het zoeken naar oplossingen; - Stap 9 : op de hoogte stellen van exploitant van tekortkomingen én mogelijke oplossingen. Actiefiche Soort actie Inkadering

Actie LU11 : (Preventieve) controle en toezicht bij hinderlijke inrichtingen MINA 3 --Provinciaal milieubeleidsplan 2004-2008


---

Samenwerkingsovereenkomst, cluster hinder VLAREM Milieudienst, Dienstverlenende Vereniging Interleuven Milieudienst, automobielsector, Dienstverlenende Vereniging Interleuven Automobielsector 2006-2010 ---



- 61/61 -

HOOFDSTUK 5 : HINDER EN VERONTREINIGINGEN

Recommend Documents