Inhoudsopgave Inhoudsopgave
1
Literatuurlijst
1
Inleiding
2
Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen
3
Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden
4
Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten
6
Hoofdstuk 4: Verzorging en extra informatie
7
Nawoord
9
Beoordelingsblad
10
Literatuurlijst Theodor Haltenorth. De belangrijkste Europese zoogdieren, amfibieën en reptielen. Thieme’s kleine natuurgidsen in kleuren. ISBN 9003 95580 8 www.SOSVuursalamander.nl www.RAVON.nl Wikipedia Google afbeeldingen van Vuursalamander
1
Inleiding Mijn werkstuk gaat over de Vuursalamander omdat ik er zelf een keer een ontdekt heb tijdens onze vakantie in Frankrijk. Het zijn hele mooie dieren en ze zijn heel zeldzaam. In Nederland zijn ze jammer genoeg bijna uit gestorven. Ik vind het leuk om er een werkstuk over te maken want dan moet ik er veel informatie over verzamelen, daardoor kom ik zelf veel meer over de Vuursalamander te weten.
Deze Vuursalamander heb ik zelf gevonden in Frankrijk in juli 2011.
2
Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen Veldkenmerken De Vuursalamander behoort tot de familie van de salamanders. Een salamander is een amfibie. Amfibieën zijn dieren die in het water en op het land kunnen leven. Andere soorten amfibieën zijn kikkers en padden. De Vuursalamander is de zeldzaamste en de mooiste soort van de salamanders die in Nederland voorkomen. De Vuursalamander wordt ook wel gevlekte landsalamander of goudsalamander genoemd. De Vuursalamander is een zwarte salamander met gele vlekken of strepen. Iedere salamander heeft andere vlekken en is daaraan te herkennen. Op het achterhoofd zitten oorklieren, die zijn altijd geel zijn en kunnen gif afgeven als hij zich bedreigd voelt. De Vuursalamander kan twintig centimeter lang worden. Hij heeft vier korte, stevige poten met voor vier tenen en achter vijf tenen en ook heeft hij een zwemstaart. De huid ziet er glanzend en rubberachtig uit. De vrouwtjes worden groter en zwaarder dan de mannetjes. De Vuursalamander komt aan zijn naam omdat ze zich vroeger verstopten in houtblokken en daar sissend uitkropen als de blokken in het haardvuur gegooid werden. De mensen dachten dat hij niet kon branden en waren dan ook bang voor de Vuursalamander.
Vuursalamanders kwamen vroeger uit het vuur kruipen.
Voorkomen De enige plek in Nederland waar de vuursalamander nog leeft is in Limburg in de heuvels bij beekjes. De Vuursalamander zit verstopt onder boomstronken en tussen stenen. Als het regent gaat hij op zoek naar eten. De Vuursalamander leeft op het land en gaat alleen naar het water om jongen te krijgen. De jongen leven in het water tot ze poten krijgen en leven daarna verder op het land. In Nederland is de Vuursalamander erg zeldzaam maar in andere delen van Europa is hij minder zeldzaam. Op het kaartje is te zien waar de Vuursalamander voorkomt.
Dit is het gebied waar de Vuursalamander in Europa voorkomt.
3
Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden Voedsel De larven eten in het eerste levensjaar vooral watervlooien en in het tweede levensjaar vooral zoetwatervlokkreeftjes. Soms eten ze ook larven van andere salamandersoorten of kikkers. Is er erg weinig eten dan worden ze kannibalistisch. Dan eten ze elkaar op. Vanaf het derde levensjaar leeft de Vuursalamander op het land en is zijn lievelingseten naaktslakken. Ook regenwormen vindt hij erg lekker. De Vuursalamander eet ook wel miljoenpoten, spinnen, pissebedden en rupsen. Maar omdat de Vuursalamander niet zo snel is eet hij deze beesten minder. De naaktslakken wacht hij vaak op bij paddenstoelen want dat is het favoriete eten van de naaktslak. De Vuursalamander heeft een schiettong, hiermee grijpt hij de prooi vast en trekt hem in zijn bek. Doordat de Vuursalamander kleine tandjes in zijn onderkaak, bovenkaak en verhemelte heeft kan de prooi niet ontsnappen. Als de prooi in zijn bek zit werkt hij hem met schrokkende lichaamsbewegingen in zijn keel en slikt hij de prooi door. De Vuursalamander verslind zijn prooi in een keer. De Vuursalamander is een nachtdier. ’s Nachts gaat hij op zoek naar voedsel. Soms ook overdag als het net geregend heeft, vooral na een droge periode. Tijdens warme en droge zomers houdt de Vuursalamander soms een zomerrust. De Vuursalamander verstopt zich dan op een vochtige plek onder de grond. De Vuursalamander houdt ook een winterslaap, maar als het een warme winter is slaat hij die soms over. Tijdens de zomerrust en winterslaap eet de Vuursalamander helemaal niet.
Vuursalamander wacht slakken op
Een Vuursalamander met een regenworm in zijn bek.
Vijanden De larven van de Vuursalamander worden gegeten door vissen en waterinsecten zoals de libellen. Ook worden ze gegeten door loopkevers. De loopkevers eten alleen de buik op. De kop, staart en rug blijven over. De belangrijkste verdediging van de Vuursalamander is zijn schuwe gedrag. Wordt hij toch ontdekt dan schrikt de vijand van de felle kleuren. Vuursalamanders hebben felle kleuren omdat ze giftig zijn. Als de Vuursalamander bedreigd wordt gaat hij gif afscheiden. Dit gif komt uit zijn oorklieren en uit kleine gaatjes op zijn rug. De gaatjes op zijn rug zien er uit als
4
een rijtje wratjes. Als de Vuursalamander bedreigd wordt neemt hij een verdedigingshouding aan. Dan staat hij hoog op zijn poten met een kromme rug en zijn kop om laag zodat zijn gifklieren goed zichtbaar zijn. Een volwassen Vuursalamander kan zijn gif wel een meter ver spuiten. De volwassen Vuursalamander heeft geen natuurlijke vijanden. De dieren zijn te giftig om opgegeten te worden. Men denkt hoe ouder de dieren hoe giftiger/viezer van smaak ze zijn. Het gif zorgt voor spiersamentrekkingen en kan bij mensen hallucinaties (waanbeelden) veroorzaken. Als een klein huisdier zoals een poes of hond een Vuursalamander opeet kan hij doodgaan.
Vuursalamander hoog op zijn poten in verdedigingshouding.
Gifklieren achter de ogen.
5
Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten Voortplanting Vuursalamanders paren van maart tot september maar meestal in juni. Ze paren op het land. De eieren ontwikkelen zich in het vrouwtje tot larven. De draagtijd is best lang, soms wel acht maanden. De larven worden door het vrouwtje in ondiep water afgezet. Dit is de enige keer dat een volwassen Vuursalamander in het water komt. Een vrouwtje kan 4 tot 75 jongen baren, gemiddeld zijn het er 33. Als een larve geboren wordt is het 2,5 tot 3,5 cm lang en het heeft dan kieuwen. Als de jongen na 2 of 3 maanden hun kieuwen verliezen verlaten ze het water.
Larve Vuursalamander
Verwanten In Nederland komen vijf soorten salamanders voor. De Vuursalamander is de enige landsalamander, de overige soorten zijn watersalamanders. De andere soorten zijn de Vinpootsalamander, de Kamsalamander, Alpenwatersalamander en de Kleine Watersalamander. Twee van de vijf soorten komen voor in de Lopikerwaard: de Kamsalamander (heel zeldzaam) en de Kleine Watersalamander (minder zeldzaam, zie foto). Die laatste heb ik een keer in onze tuin gevonden. Er zijn op de wereld 635 soorten salamanders en er zijn bijvoorbeeld ruim 5500 verschillende zoogdieren, 6010 soorten kikkers, 10.000 vogels en 920.000 soorten insecten. Dus als je het zo ziet zijn er eigenlijk maar weinig soorten salamanders.
Kleine Watersalamander
6
Hoofdstuk 4: Verzorging en extra informatie Verzorging Vuursalamanders kan je thuis houden in een terrarium. Er is dan geen warmteapparatuur nodig, want vuursalamanders houden van koele, donkere, vochtige ruimtes. De Vuursalamander kan gevoerd worden met slakken en wormen. In Nederland mag je geen vuursalamander vangen en in een terrarium stoppen want ze zijn beschermd. Ze staan zelfs op de Rode Lijst. Je moet kunnen aantonen dat ze in gevangenschap zijn geboren.
Terrarium voor een Vuursalamander
Extra informatie RAVON is een organisatie die reptielen, amfibieën en vissen onderzoekt in Nederland. Om te zorgen dat de Vuursalamander niet uitsterft in Nederland zijn ze een actie begonnen ‘SOS Vuursalamander’, zie de volgende pagina. Op televisie heeft Freek Vonk daar van alles over verteld. Hieronder staat een grafiek die ik zelf gemaakt heb. Je ziet dat er nog maar heel weinig zijn in Nederland. 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Steeds minder Vuursalamanders in Nederland. In 2011 was de salamander bijna uitgestorven!
7
8
Nawoord Doordat ik mijn werkstuk over Vuursalamanders gedaan heb weet ik er nu meer van en dat is erg leuk. Ik vind het wel jammer dat het niet in de winter is want nu is het mooi weer en in de winter niet.
De Vuursalamander die ik zelf vond ik in Frankrijk van dichtbij.
9
