DE BURGEROORLOG
NEDE-'RLANJ) NEUTRAAL
HOOFDSTUK EEN
DE AMERIKAANSE BURGEROORLOG
Een van de bekendste en meest bloedige oorlogen van de negentiende eeuw
is de Amerikaanse burgeroorlog geweest.
de ~ederlandse neutraliteit waar
deze
verliep.
oorlog om ging, P~erbij
Voor een goed begrip van
in deze oorlog is het nodig kort na te gaan wat haar oorzaken waren,
speelt de verslaggeving
en hoe de strijd
van de Nederlandse gezant te
\'lashington,Roest van Limburg(l), een belangrijke rol (2). 1 (brzaken
In
de
eeuw
na
de onafhankelijkheid
van
de
Staten
Er ontstonden
tegen-
groeiden
Noord
qest.e'lde
econQtrrsche belangen tussen Noord en Zuid.
in een hoog t~~
zich Vill1
en Zuid geleidelijk uit elkaar.
Verenigde
aan het industrialiseren
haar industxiele productie.
Het Noorden,
was,
wilde
Het Zuiden daarentegen,
dat
protectie
dat juist een
grote agrarische productie had, had een sterke voorkeur voor vrijhandel ter
bevordering van haar omvangrijke handel met
Groot
Brittanni~(3).
Hier kwam bij dat het Zuiden in sterke mate economisch afhill1kelijk vms van
het Noorden,
gesproken zou kunnen worden van een koloniale status
van het Zuiden(4).
Daarnaast houdingen.
was
er
een
belangrijk
verschil
1n
de
arbeidsver-
Het Noorden maakte gebruik van van vrije arbeiders. Massaal .'
I
stroarrlen de imnigranten uit Europa toe; om zich in het Noorden te vestigen. en
Dit
Zuid
Zuiden deze
zorgde ervoor dat de verhouding in inwonertal tussen Noord
steeds meer ten gunste van het Noorden verschoof (5 ). daarentegen werd gebl~ik gemaakt van slaven
v.'erden tot
in de negentiende eeuw vanuit
gevoerd.
---
c.
als
Afrika
In
het
werkkrachten; naar
J.lIl'Brika
DE BURGEROORLOG
NEDERLAND NEUTRAAL
In de negentiende
eeuw wer'd de slavernij
in toenemende mate verafschuwd
en veroordeeld
in Europa en het Noorden als immoreel. Steeds meer
landen schaften de slavernij af (Groot Brittanniê 1848,
Nederland
Verenigde de
in 1862).
van Californië
evenwicht verstoord. uitlevering Noorden
nam
waren er ook belangrijke
en
tisch
ingesteld(7).
opzicht vooral Ook
slaven door Noordelijke
het verzet tegen de slavernij
Noord
Zuid.
(door
sterk
culturele
eeuwse Britse landadel
meer
en In
agrarisch georienteerd.
tussen
militaris-
leefden de idealen
voort(8).
Behalve
van de meeste blanken,
dat
de
ook in sociaal
Deze aristocratie
in de politiek van de Unie speelde de Zuidelijke
domineerde, de
politiek.
aristocratie
een
rol (9).
De Burgeroorlog Het
is
had diepgaande uiterst
oorzaken,
onwaarschijnlijk
was(lO).
Wat de krachtsverhoudingen
~Oorden,
met
tieel,
dat
zogenaamde
verschillen
Bij de Zuidelijke aristocratie
door de onverschilligheid
politieke.
de
economie agrarisch was, was haar aristocratie
vooraanstaande
Hier
staten beloofde.
Het Zuiden was meer aristocratisch,
achtiende
Zuidelijke
werd
hierdoor alleen maar toe(6).
Tenslotte
de
tot de Unie (als "free state")
Dit leidde tot een compromis dat de vervolging
van weggelopen
abolitionists)
van
To,t 1850 was er een evenwicht geweest in de
Staten tussen zogenaarrde "slave states" en "free states". M2t
toelating
het
in 1833, Fr'ankr.i.jkin
economische, dat
ZJ-J
culturele en te
vermijden
betreft moet gezegd worden dat het
een grotere bevolking en een grotere industrieel
hier in het voordeel was. tegenover
kan
hoefde te verdedigen,
poten-
Daarvan was het zich ook bewust (11 )•
gesteld worden dat het Zuiden,
dat
zich
alleen
ook aan een kleiner leger genoeg had. Het Noorden
moest imrrers irt het offensief gaan. Tenslotte was de moraal in het Zuiden beter, dit verdedigde tegen een agressor. tot de afkondiging
immers de eigen vrijheid en onafhankelijkheid
Het Noorden daarentegen van de emancipatie
een minder aansprekend
2 Het Zuidelijke Tben in 1860 Lincoln
was de onderwerper , en had
standpunt
(de kandidaat van de Republikeinse
=====================~=====
7
doel (12).
partij) de
DE BURGEROORI.J:X;
NEDERlAND NEUTRAAL
verkiezingen vreesden
voor
het
presidentschap
van de
Verenigde
de Zuidelijke staten dat binnen afzienbare
zou worden afgeschaft.
tijd de
volgden
vrijwel
alle
slaven-staten
Missouri,
Kentucky,
t-13.ryland en De Laware ) ,
ging
conventie
van de staat vooraf,
een
won,
slavernij
Dit was voor hen reden uit de Unie te treden. De
eerste staat die deze stap zette was South Carolina spoedig
Staten
(20 december
(met Aan
1860).
uitzondering
van
al deze afscheidingen
waarvan de
leden
door
de
bevolking werden gekozen(13). Centraal in de verdediging stond het
door de Zuidelijken van de
het zelfbeschikkingsrecht. standpunt dat de Verenigde
iedere deze
De
Zuidelijke staten stelden zich op
Staten een Statenbond was,
staat het recht had zich uit deze Statenbond
kantoren en bezittingen
Het
belangrijkste
Zuideli jken
maken
als
los te
doel
kunnen
WdS
van
de
buitenlandse
p8litiek
Ook voerden de Zuidelijken
Noordelijke ogeB
Zuidelijken.
staten afgedwong~~
van
eigendomsrecht,
Dit
uit vrees
afschaffing
de Zuidelijke plantagehouders en
zou
te aan zijn
en rrankrijk(16) •
De afscheiding werd verdedigd als noodz~~elijk de
de
Staten.
waarvan de Zuidelijken gebruik dachten
hun katoenmonopolie.
voor Groot Brit~,i~
van
van
Daarbi j beriepen zi j zich
een blijvende scheuring in de Verenigde Staten voordelig
rechten
federale
en hun visie op de Grondwet van de Verenigde
pressie-middel
maken
Op grond
op hun grondgebied(IS) •
Belangrijkste
de
dus
staten bezit van alle
was het streven naar erkenning.
op het volkenrecht
de
en dat
de sarr.enwerkingniet langer wenste voort te zetten (14).
van dit standpunt naJ'D2Il de afscheidende
dat
afscheiding
ter beschenming voor
een
door
van de
van de slavernij. Dat was in een
aantasting
van
hun
daannee in strijd met de grondwet van de Verenigde
Staten. 3 Het l~rdelijke
Het Noorden beschouwde de Verenigde één
en
standpunt
Staten als een
ondee 1baar • Di t sprak dan ook van een Unie.
8
eenheidsstaat, Het
Noordeli jke
, j
DE BURGEROORLOG
NEDERLAND NEUTRAAL
standpunt werd in een brief van de Amerikaanse gezant te Den Haag (toen nog- Murphy)
uiteengezet.
"confederation souvereine
De Verenigde Staten was aldus
(StatenblLl1d)", naar
rechten
kwamen,
federale regering toe.
een "Union
.al.dus Murphy,
Murphy
geen
(Bundesstaat) ".
dan
ook slechts
Alle
aan
de
Murphy verwachtte nog wel dat een vreedzame op-
lossing mogelijk zou zijn.
Mocht het tot een oorlog komen,
voegde hij
hier aan toe, dan zouden de Noordelijke staten, gezien hun overwicht in . i , van het ZUliden wirmen . (17) • Lnwoner t.al' en andust.r ust.r ie Na
de inauguratie van Lincoln bleek een conflict
De nieuwe Amerikaanse naar
isolatie
van
Secretary of State (Wiliam Henry Seward) streefde het Zuiden.
verdedigd op constitutionele Unie.
De
kwestie
Amerikaanse
in
In het begin werd
de
oorlog
alleen
gronden, een strijd voor de eenheid van de aangeroerd,
de
gezanten kregen uitdrukkelijk de opdracht deze kwestie
te
verrnijden(lS). gezanten
onvermijdelijk.
van de slavernij mocht niet worden
In
tegenspraak
meerderheid
hiermee
juist radikale
lijkt dat de
nieuw
Republikeinen
benoemde
waren,
felle
tegenstanders
van de slavernij (19). Dit kan worden verklaard doordat de
binnenlandse
politiek een voorzichtig optreden vereiste.
Met name
zogenaanrle "border states", de neutraal gebleven slaven-staten, wordel1 ontzien.
Al
de
moesten
te felle aanvallen op de slavernij zou hen in
de
armen van de Zuidelijken kunnen drijven(20).
uit het Noordelijke zich
af te scheiden,
waren.
De
door
standpunt dat de Zuidelijken geen recht hadden
vloeide voort dat de Zuidelijken
het
Zuiden uitgeruste schepen (of dat nu
oorlogschepen waren) moesten dus, worden behandeld(21). heden aangevoerd, ten
werden
volgens de Noordelijken,
kapers
als piraten
weliswaar werd dit tegenover buitenlandse mogend-
als
zeerovers,
ter
dood
veroordeeld
rraar als
behandeld.
In de loop van 1862 ging de Noordelijke regering het argument de
oorlog
slaven, gedaan
\-.BI
of
maar gevangen genomen Zuidelijke zeelieden en solda-
niet,
krijgsgevangenen
opstandelingen
gevoerd ~rd gebruiken.
(bijvoorl:eeld J~s
tege.."'l slavenhouders,
ter bevrijding
van
dat die
Officieus was dat door een aantal gezanten al Shepherd Pike,
===========================
9
de gezant van de VS in
Den
.r I
DE BURGEROORIDG
NEDERLAND NEU'l'RAAL
I~ag,
en Cassius M Clay, de gezant van de VS in Sint Petersburg) (22) •
4 Het verloop van de strijd
Toen de Zuidelijke het
federale
had.
leger zich terugtrok uit
Vanzelfsprekend
beschouwden het
staten zich afscheidden, werd
dat
de Noordelijken,
forten die het in
begin
geêist.
schond.
als agressor die de
had daar weinig boodschap
visies leidde tot de strijd om fort Sumter,
Surnter sloten Arkansas,
Tennessee,
week
blokkade hadden en
de
inname van Fort
aangesloten. carolina.
afkondiging Het
aan. Deze
North carolina en Virginia,
Sumter
kondigde
aan(23).
Lincoln
Confederatie
27 April werd de blokkade uitgebreid
tot Virginia
Volgens het Amerikaanse
Hoge Gerechtshof
was
enige. antwoord dat het Zuiden had op het maritieme in
het
langs de kust.
buitenland
Fen
begin
1862
overwicht
ter
gecombineerde
Tot
overwicht
cor lcqsschepen
te laten
bouwen.
Ook werd Al
1864
zee
in
Ook konden de
april
1862
New
Noordelijken Or 1eans
. (26) • gen
forten
dankzij
Lnnemen,
an
hun een
operatie van leger en marine (25) •
wisten de Zuidelijken
de
Noordelijke
offensieven
tot
en argekeerd. HoeWË'l het daar- even naar uitzag, viel
\o'Jashington niet in handen van de Zuidelijken; houding
snel
groot aantal rivierm:::mdingen werd op deze rrani.eral
afgesloten.
staan te brengen, tende
de
van de blokkade het formele begin van de oorlog(24).
maakte het Noorden gebruik van haar marine voor het innemen van in
een
de
het Noorden en de blokkade was het uitrusten van kapers.
gepoogd
als
Pas na de .innaroe van
af van de staten die zich op dat moment bij
North
van
na
in
die als het
beter rekend als "the Upper South", zich bij de Confederatie
Een
Zij
souverei-
Het Noorden, dat de Zuidelijken
van de burgeroor log kan worden beschouwd.
fort
Zuiden
door hun Vleigering de forten die zij
niet meer dan rebellen beschouwde, tegengestelde
het
door de Zuidelijken wel
Zuiden bezet hielden te ontruimen,
niteit van de Confederatie
betekende dat niet dat
aan.
Het
eerste Noordelijke
deze namen een
werd afgeslaNa .. " 'K· ,entucky(27) , pro beer 1 overwanru qen van dereNoc d l' ~JKen ~n
10
offensief
afwach-
DE BURGEROORI..CG
NEDERLAND NEUTRAAL
den dezen de Zuidelijke hoofdstad, Ri.chmond (Virginia), in te nerren, Na in
april
1862 geland te zijn,
verslagen.
De
onvol.dcende
Zuidelijke uitgebuit,
werden zij in juni door
overwinningen en
steeds
in 1862/1863
weer
gevolgd
generaal werden
door
Lee
echter
een
neder-
laag(28) •
In 1863 keerde het tij ten gunste van het 1\oorden. Naast de overwinning bij Gettysburg werd ook in het westen veel vooruitgang dankzij .Deze
de Zuidelijke nederlagen bij Vicksburg en bij
beide
publieke voor
neder lagen
waren een zware slag voor
opinie van Europa.
het
Chatanooga(29) • Zuiden
in
Deze overwinningen ware~ ook zeer
de Zuidelijke rroraal, Grant kreeg een bijna magische
Verder
geboekt
werd het potentieel van het zuiden,
de
slecht
reputatie.
door het verlies van grote
delen van het 'lt.Bsten, aanzienlijk aangetast(30). in 1864-1865 toegepaste strategie vaD de Noordelijken Was
De
toebrengen
van
zo
veel rrogelijk schade aan
de
Zuidelijke
economie
(Grant in "The wwer South") , en het doordrukken in het oosten. maakte daarbij gebruik van het numerieke overwicht
Vili~
zonder
te kijken naar de verliezen.
vooral
duidelijk in de zogenaarrrle"Wildernes campaign"
bloedige
slagen
Grant
de 1\Oordelijken,
Deze taktiek van doordlîikken we-rd
die hij moest leveren leidden wel tot in het Noorden,
vredesbeweging
het
(mei 1864). een
De
krachtige
maar die wist niet te ber i jken dat
er
Van juni 1864 tot april 1865 werd er gevochten in
vrede werd gesloten.
de omgeving van Richmond(31).
In
het westen wist de Zuidelijke qeneraa l Johnston de opmars
generaal werd
(15 november 1864).
spoor
van
doorheen trok.
meer
Nadat Johnston door Rood
vervangen werden de Zuidelijken echter bij
verslagen een
Sherman niet meer dan te vertragen.
vernielingen
At.Ianta vernietigend
Sherman stootte toen door naar Savannah, achterlatend
in
de
gebieden
waar
hij
Hij sneed zo de verbindingen tussen de golfstaten en de
noordelijk gelegen Zuidelijke ~taten at(32).
Dit en de val
Richrnond leidde tot de kapitulatie van Lee,
9 april 1865,
burgeroorlog
Het duurde toen nog
december
van
zo goed als afgelopen was (33).
voordat
in
de
meeste
==========================
Zuidelijke
11
staten
weer
wa~~
van de tot
gekozen
DE BURGEROORIDG
NEDERLAND NEU'I'PAAL
gouverneurs
optraden,
en tot 2 april 1866 voordat de burgeroorlog
als
geêindigd werd beschouwd(34).
5 Roest van Limburg en de burgeroorlog
Van
groot
uiteraard
de
belang voor de standpuntsbepaling berichtgeving
van
van de Nederlandse gezant
Nederland te
was
Washington.
Deze stond zeer kritisch tegenover alles wat hij in de Verenigde Staten aantrof(35).
Zijn
schrijvingen,
verslaggeving
maar
een
blonk uit door
diepgaand
levendige
persoonsbe-
inzicht in de cultuur
in
en
het
verloop van de oorlog in de Verenigde Staten had hij niet(36). Roest sterk
van Limburg zag de oorlog niet aankomen (37).
op dat hij meer sympatllie voor het meer
Het lijkt
aristocratische
er
Zuiden
had dan voor het Noorden. Voor Seward had hi j geen goed woord over. ook wijdde hij uitvoerig uit over de lafhartigheid en onbekwaamheid Noordelijke verwachtte
legeraanvoerders.
bij Chancelorsville zijn
maar
vooral doordat de
de 1862
Noorde-
zouden zijn. Na de Zuidelijke overwinning
in 1863 was Roest van Limburg dan ook voorzichtiger
voorspellingen.
handhaven,
het offensief van Lee an
hij é~n Zuidelijke overwinning,
lijke troepen gedemoraliseerd met
Tijdens
van
de
Dat
oorlog
zou
het
Zuiden zich
verliezen,
niet
zag hij
zou pas
weten eind
te 1864
aankomen. Hij schreef dit toen toe aan falend leiderschap van Jefferson Davis. Het snel slechter worden van het moreel in het Zuiden (wat al in 1863 begon) zag hij geheel over het hoofd(38).
De beschrijving begint
Schulte
van Roest van Limburgs verslaggeving
Nordholt
met de volgende
opmerking:
schrijft
talloze
Amerikaanse
Daarbij
wijst Schulte Nordholt op de invloed die Roest
politici precies net zo dachten
schoonvader generaal Cass,
een vooraanstaand
Lincoln
''Wat hij
is van dezelfde hooghartige bekrorepenhe.id ,
Lincoln
Z1Jn
over
en
als
over wat
zeiden." (39) onderging
van
lid van de Demoera-
ti:;;clle par t.i j , Linc:oln zou niet re'3eren, ma.a.rgeregeerd worden, hij zou geen staatsman zijn en alleen aan zijn eigen belang denken(40).
Het
grote literaire karakter van de redevoeringen
==============
12
die Lincoln
te
NEUTRAAL
NEDERTAl>JD
Gettysburg
DE BURGEROORID:;
en bij zijn inauguratie
voor zijn tweede ambtstermijn
spra~ zag Roest van Limburg over het hoofd. rreest;e
Amerikanen
evengoed (41).
Dat gold overigens
uitvoor de
In mei 1861 schreef Roest van Limburg
over Lincoln dat "•••hij de soldaten evenmin weet toe te spreken als de hoofdofficieren de haviken ven
en
beleefdheid
te bewijzen" (42) • Pas in 1865, toen Lincoln
(zoals onder andere generaal Butler) aan de kant had gescho-
een politiek van verzoening
ten opzichte van
het
ondenvorpen
Zuiden voerde, kreeg hij meer respect voor Lincoln(43).
Na
deze beschrijving
verloop, en de berichtgeving
van de burgeroorlog,
haar oorzaken en
haar
daarover door Roest van Limburg is het van
belang nader in te gaan op een aantal Internationaal ties die te maken hebben met de Amerikaanse
13
Rechte 1i jke
burgeroorlog.
kwes-
