Hoofd Q 85% + 85% vermenigvuldigen

Nuon Maatschappelijk Verslag 2009

Nieuwe energie Hoofd Q 85% + 85% vermenigvuldigen

2009 in één oogopslag Nuon produceert en levert gas, elektriciteit, warmte en koude en helpt haar klanten om energie te besparen. In 2009 heeft Nuon zo’n drie miljoen klanten bediend in Nederland, België en Duitsland. Nuon streeft naar een betrouwbare, duurzame en zo schoon mogelijke energievoorziening en bouwt aan een toonaangevende positie op het gebied van duurzaam ondernemen. Een belangrijk uitgangspunt vormt het realiseren van evenwichtige groei voor alle belanghebbenden: klanten, medewerkers, aandeelhouders, milieu en maatschappij.

Nederland Productie en levering van elektriciteit ■ Exploratie, productie en levering van gas ■ Productie en levering van warmte en koude ■ Energiebesparende producten en diensten

Inkoop van en handel in brandstoffen en elektriciteit op de belangrijkste energiemarkten van Europa

■

België en Duitsland

Internationaal

Productie en levering van elektriciteit ■ Levering van gas ■ Gasopslag ■

Sinds 1 juli 2009 maakt Nuon deel uit van de Vattenfall-groep als nieuwe Business Group Benelux. Daarnaast zijn de Nuon Wind- en Trading-activiteiten organisatorisch geïntegreerd in respectievelijk de Business Unit Pan Europe en de Business Unit Trading van Vattenfall. De verkoopactiviteiten van Nuon in Duitsland zijn per 1 januari 2010 op afstand geplaatst. Nuon en Vattenfall geven door gezamenlijke investeringsprogramma’s een impuls aan de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn.

Europa

■

■

Handel in olie, kolen en emissiecertificaten

Vattenfall is de vijfde elektriciteitsproducent en de grootste warmteleverancier van Europa. De onderneming is momenteel actief in Denemarken, Finland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Nederland, België en Zweden. De activiteiten van Vattenfall strekken zich uit over de gehele waardeketen van elektriciteit: productie, transport, distributie en verkoop. Daarnaast is Vattenfall ook actief in de productie, distributie en verkoop van warmte, in de handel in energie en de winning van bruinkool. Moedermaatschappij Vattenfall AB is 100% eigendom van de Zweedse staat. Met de integratie van Nuon heeft Vattenfall een belangrijke positie verworven in de gassector.

Leeswijzer Sinds 2002 brengt Nuon jaarlijks een maatschappelijk verslag uit. Wij doen dit om verantwoording af te leggen over de maatschappelijke resultaten van het voorafgaande jaar en om inzicht te bieden in onze ambities voor de komende jaren.

Het Nuon Maatschappelijk Verslag bevat verschillende soorten informatie: ■ Actuele maatschappelijke thema’s en de rol van Nuon binnen deze thema’s; ■ Een verdiepingslag waarin voor dezelfde thema’s concreet door ons behaalde resultaten centraal staan; ■ De Global Reporting Initiative-index (GRI-index); hier kan de lezer een bepaalde indicator en de bijbehorende resultaten vinden. Nuon past in haar maatschappelijke verslaggeving het internationale GRI-framework toe. Opmerkingen, vragen of suggesties zijn zeer welkom. Deze kunt u mailen naar [email protected]

Disclaimer Indien in dit verslag wordt gesproken over ‘wij’, ‘Nuon’, ‘Nuon Energy’, ‘de onderneming’, ‘de Nuon Energy-groep’, ‘de Nuon-groep’ of vergelijkbare aanduidingen, dan wordt daarmee N.V. Nuon Energy en haar dochtermaatschappijen bedoeld. N.V. Nuon Energy is voortgekomen uit de splitsing van de voormalige moedermaatschappij n.v. Nuon in een productieen leveringsonderneming, N.V. Nuon Energy, en een netwerkonderneming, Alliander N.V. De aandelen van beide ondernemingen en hun respectievelijke dochtermaatschappijen waren tot 30 juni 2009 in handen van n.v. Nuon. De voormalige holdingmaatschappij n.v. Nuon bleef aan het hoofd staan van het netwerkbedrijf en kreeg na de splitsing een nieuwe naam: Alliander N.V. Om verwarring te voorkomen worden de namen ‘Alliander’ of ‘de Alliander-groep’ in dit verslag gebruikt om te verwijzen naar n.v. Nuon, Alliander N.V. en/of Liander N.V. met hun respectievelijke dochtermaatschappijen die gezamenlijk het netwerkbedrijf vormen. Waar de naam Nuon wordt gebruikt in benamingen, projectnamen of andere kwalificaties, zoals Nuon Magnum en Nuon Solar Team, hebben deze betrekking op activiteiten die onder de Nuon Energy-groep vallen. De naam ‘Vattenfall’, ‘Vattenfall-groep’ of soortgelijke uitdrukkingen verwijzen naar Vattenfall AB en haar dochtermaatschappijen. Op 1 juli 2009 verwierf Vattenfall 49% van de aandelen van N.V. Nuon Energy. De resterende 51% wordt de komende zes jaar overgenomen. Aangezien Vattenfall feitelijk de operationele zeggenschap over Nuon Energy heeft verkregen, worden de financiële cijfers van Nuon Energy vanaf 1 juli 2009 geconsolideerd in de jaarrekening van Vattenfall. Onderdelen van dit jaarverslag bevatten vooruitzichten op de toekomst. Deze onderdelen kunnen – zonder beperking – verwachtingen bevatten over toekomstige operationele resultaten, overheidsmaatregelen, de invloed van andere regulerende maatregelen op alle activiteiten van Nuon Energy als geheel, het aandeel van Nuon Energy en dat van haar dochterondernemingen en joint ventures in bestaande en nieuwe markten, industriële en macro-economische trends en de prestaties van Nuon Energy daarin. Dergelijke uitspraken worden voorafgegaan door, gevolgd door of bevatten woorden als ‘gelooft’, ‘verwacht’, ‘meent’, ‘anticipeert’ of vergelijkbare uitdrukkingen. Deze toekomstgerichte uitspraken zijn gebaseerd op de huidige aannames over toekomstige activiteiten en zijn onderhevig aan bekende en onbekende factoren en andere onzekerheden waarvan vele buiten de invloedssfeer van Nuon Energy liggen, waardoor toekomstige feitelijke resultaten materieel kunnen afwijken van deze verwachtingen. Dit Maatschappelijk Verslag 2009 is een vertaling van het Engelse maatschappelijk verslag van N.V. Nuon Energy over het jaar 2009. Alhoewel aan deze vertaling alle mogelijke zorg is besteed, kunnen er desalniettemin afwijkingen zijn van het Engelse maatschappelijk verslag waardoor de informatie in dit verslag verkeerd geïnterpreteerd kan worden of andere conclusies getrokken kunnen worden. In die gevallen is het Engelse Maatschappelijk Verslag 2009 doorslaggevend.

Inhoud Algemene informatie

2

Voorwoord MVO in één oogopslag

2 4

Nuon en de maatschappij

7

Geld verdienen door energie te besparen

8

Naar CO2-neutraal

12

Flexibiliteit is de sleutel

16

De energie van samengaan

20

Werkgeverschap in evenwicht

24

De verdieping

28

De betaalbaarheid van energie

29

Klimaat en milieu

33

Voorzieningszekerheid

49

Nuon en Vattenfall in de geliberaliseerde markt

57

Werkgeverschap

63

Overig

71

Over dit verslag Assurance-rapport Begrippenlijst GRI-index

71 75 77 78

Kerncijfers Operationeel

Financieel 6.085

1

■■

Totaal aantal fte’s

■■

Productie duurzame energie

■■

1.367 GWh Aantal klanten in de kernlanden circa 3 miljoen

5.112 miljoen 196 miljoen Nettowinst ¤ 200 miljoen

■■

Netto-omzet ¤

■■

Bedrijfsresultaaat ¤

■■

Belangrijkste resultaten van 2009 in vogelvlucht 2009

2008

368 22 58,1 499 7.544 42 5,2 71

Opgestelde duurzame productiecapaciteit (MW) Investeringen in duurzame productiecapaciteit (€ miljoen) Investeringen in warmtenetten (bruto) (€ miljoen) CO2-emissie per geproduceerde kWh3 (g/kWh) Totaal aantal werknemers Werkervaringsplaatsen Step2Work Ziekteverzuim4 (%) Ongevallen met verzuim tot gevolg

3542 32 44,5 503 8.188 54 4,3 83

1 Vanwege

een verschil in de reikwijdte (medewerkers Verenigd Koninkrijk en Roemenië zijn buiten beschouwing gelaten) is het aantal fte’s dat hier wordt gerapporteerd niet vergelijkbaar met het aantal dat genoemd staat in het Financieel Jaarverslag 2009. De reikwijdte van dit maatschappelijk verslag wordt verklaard in het hoofdstuk ‘Over dit verslag’. het verslag over 2008 is een waarde van 48 MW gerapporteerd voor het opgestelde vermogen aan windenergie in het buitenland in 2008. Deze waarde is met terugwerkende kracht aangepast naar 8 MW vanwege de verkoop van onze Arctic Wind-assets in december 2008. 3 Dit betreft de CO -emissiefactor van de brandstofmix energieproductie Nederland. 2 4 Waarde voor Nederland, inclusief deelnemingen Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie. 2 In

Structuur Vattenfall Group per 1 januari 2010 Board of Directors

Chief Executive Officer

Group Shared Service

Business Group Pan Europe

Group Functions

Business Group Nordic

Business Group Central Europe

Business Group Benelux

Wind

Hydro

Mining & Generation

Exploration & Production

Nuclear

Distribution

Transmission

Power, Heat & Services

Engineering

Sales

Distribution

Sales

Heat

Sales

Services

Heat

Shared Services Centres

Trading

< 2

I n h o u d s o pgave

Nuon Maa tschappeli j k Verslag 20 09

Voorwoord Verandering was hét sleutelwoord voor Nuon in 2009. We hebben een nieuwe partner gevonden en maken inmiddels deel uit van Vattenfall, een van de grootste energie bedrijven van Europa. Deze stap ondersteunt ons streven naar een betrouwbare en betaalbare energievoorziening, waarbij wij tegelijkertijd toewerken naar een volledig CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2050.

Øystein Løseth CEO Nuon tot 1 april 2010 Voorzitter Raad van Commissarissen vanaf 8 april 2010

‘Al vraagt de economische crisis om realisme, wij houden vast aan onze ambities.’

Sinds 1 juli 2009 maakt Nuon deel uit van de Vattenfall-groep. Een resultaat dat we samen met onze aandeelhouders, met de Raad van Commissarissen, van wiens ervaring we konden profiteren, en met de Centrale Onder nemingsraad, die volledig bij het proces betrokken was, hebben bereikt. Onderdeel worden van een andere onderneming is niet iets wat je alleen kunt doen. Goede communicatie en samenwerking zijn essentieel. Ik ben blij dat uiteindelijk de keuze voor Vattenfall kon rekenen op algemene instemming. Nuon en Vattenfall hebben hun krachten gebundeld tot een sterk, geïntegreerd energiebedrijf dat toonaangevend is op de Europese markt.

Samen werken aan een oplossing Een ander voorbeeld waaruit het belang van samenwerking blijkt, is de hervatting van de bouw van de Nuon Magnum-centrale in NoordNederland. Belanghebbenden zoals milieuorganisaties vanaf het allereerste begin betrekken bij een project wordt steeds belangrijker. Het Nuon Magnum-project ligt nu op koers, mede dankzij de noordelijke provincies en gemeenten. Het feit dat de Nederlandse overheid bezig is de vergunningsprocedures voor grote infrastructurele projecten te stroomlijnen, laat zien dat in Nederland de bereidheid bestaat om problemen samen op te lossen. Voor grote internationale ondernemingen als Vattenfall is dit een positief gegeven wanneer zij moeten beslissen in welk land ze investeringen zullen doen.

<


Vo o r wo ord

Ambitieuze klimaatdoelstellingen We hopen dat overheden dezelfde ondernemersgeest tonen als het gaat om het verwezenlijken van de extra capaciteit aan windenergie op land en in de Noordzee die wij willen neerzetten. Slagkracht en snelheid zijn van cruciaal belang om de nationale en Europese klimaatdoelstellingen te realiseren. Veel ondernemingen zijn bereid om te investeren in duurzame productie, maar dan moeten de omstandigheden op de Nederlandse markt wel verbeteren. Zoals we er nu voor staan, duurt de ontwikkeling van offshore en onshore windenergieprojecten zo’n zeven jaar en dat komt vooral door vergunningsprocedures. Tel daarbij op dat subsidie maar in beperkte mate beschikbaar is en het wordt duidelijk dat onze doelstellingen voor duurzame energieproductie steeds meer onder druk komen te staan. Dat neemt niet weg dat we ons inzetten om de afspraken die gemaakt zijn in het Sectorakkoord na te komen. Daarom blijven we ook in 2010 samenwerken met de overheid om het investeringsklimaat in Nederland te verbeteren. Voor ons is het verkrijgen van de eerste vergunningen voor het geplande offshore windpark Nuon Beaufort (circa 340 MW) een belangrijke stap op weg naar het invullen van onze klimaatambities.

Geld besparen door het milieu te sparen Naast klimaatverandering vormen ook energiekosten een steeds belangrijker maatschappelijk thema, niet in de laatste plaats vanwege de financiële crisis. Minder energie verbruiken heeft een positief effect op het milieu én op de portemonnee. Deze win-winsituatie kan niet genoeg benadrukt worden. De sleutel tot een lagere energierekening ligt in het tegengaan van energieverspilling – energie die wordt gebruikt zonder dat je het in de gaten hebt. Hiermee kan de klant geld besparen, wordt de uitstoot van schadelijke emissies teruggedrongen en het is zelfs goed voor ons als bedrijf: energiebesparing levert een positieve businesscase op. In 2009 hebben we wederom bewezen dat we op kop lopen als het gaat om energie besparen. We hebben maar liefst 930.243 m2 aan isolatie geïnstalleerd en 19.778 keer energiebesparingsadvies gegeven aan klanten, zowel persoonlijk als online.

productieen leveringsbedrijf (Nuon). Toen de zoektocht naar een partner, gevolgd door de integratie met Vattenfall. Tegelijkertijd zorgde de economische crisis voor turbulentie. Maar samen zijn we deze uitdagingen aangegaan en hebben we goede resultaten geboekt. Ik ben vooral onder de indruk van de energie die onze medewerkers in hun dagelijkse werkzaamheden stoppen. Of het nu gaat om het helpen van klanten en ervoor zorgen dat die tevreden zijn met onze service en producten, het bereiken van een mijlpaal in het splitsen van onze IT-systemen of het realiseren van groei op de Belgische markt. De inzet en wil om de klus te klaren maken echt het verschil. Die inzet is ook terug te zien in hoe wordt omgegaan met veiligheid. In 2009 zijn we erin geslaagd onze prestaties op het gebied van veiligheid flink te verbeteren, waarbij een bijzonder positieve trend te zien is bij onze elektriciteitscentrales en andere productieeenheden. Dit is het resultaat van heel hard werken. En hoewel de race nog niet is gelopen, kunnen we wel stellen dat we op de goede weg zijn om onze ambities op het gebied van veiligheid waar te maken.

Nieuwe energie In 2009 hebben Vattenfall en Nuon de krachten gebundeld om een toonaangevend Europees energiebedrijf te vormen. Ook in 2010 staan wij voor het garanderen van een betrouwbare energievoorziening, inclusief de productie van gas, en het aanbieden van betaalbare energie en energiebesparende oplossingen aan klanten. We gaan door met de ontwikkeling van duurzame energie en we blijven fossiele brandstoffen steeds schoner inzetten, bijvoorbeeld door afvang en opslag van CO2. Al heeft het economische klimaat ook op ons bedrijf zijn sporen nagelaten en vraagt dit om financieel realisme op de korte termijn, wij houden vast aan onze ambities: Nuon staat voor betrouwbare en betaalbare energie, boekt jaarlijks vooruitgang als het gaat om schonere productiemethoden en werkt gestaag door aan een CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2050.

Woelige tijden Voor onze medewerkers was 2009 een behoorlijk turbulent jaar, zowel binnen het bedrijf als daarbuiten. Eerst was er de splitsing van onze bedrijfsactiviteiten in een netwerkbedrijf (Alliander) en een

3

Amsterdam, 8 april 2010 Øystein Løseth

< 4



MVO in één oogopslag

Nuon is een inspirerend energiebedrijf dat blijvende waarde en groei creëert door grenzen te verleggen. Om invulling te geven aan deze missie is onze visie dat wij een internationaal, geïntegreerd energiebedrijf willen zijn dat: ■■ Financiële resultaten boekt waarmee we tot het topsegment behoren; ■■ Een betrouwbare energieadviseur is voor onze klanten; ■■ Toonaangevend is in het terugdringen van CO2-uitstoot; ■■ Een aantrekkelijke werkgever is.

Duurzaamheid als integraal onderdeel van de bedrijfsstrategie Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent voor ons dat we een zorgvuldige afweging maken ten aanzien van de zorg voor klimaat en milieu, de belangen van klanten, van onze medewerkers en van de samenleving. Financieel rendement gaat zo hand in hand met maatschappelijk rendement. Daaruit vloeit voort dat doelstellingen op het gebied van duurzaamheid een integraal en onlosmakelijk onderdeel vormen van de ambities en bedrijfsvoering van onze organisatie.

Nuon brengt maatschappelijk verantwoord ondernemen vanuit drie logische rollen in de praktijk: ■■ Nuon als energiebedrijf; ■■ Nuon als werkgever; ■■ Nuon in de maatschappij.

Nuon als energiebedrijf Een duurzame energievoorziening is naar onze mening schoon, betaalbaar en betrouwbaar. Nuon wil een vooraanstaande positie innemen op het gebied van duurzame productiecapaciteit, energie besparing en technologieën om fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk in te zetten. Het is onze ambitie om CO2-neutraal te zijn in 2050. Onze primaire doelstellingen op dit gebied zijn: ■■ Innovatieve, duurzame oplossingen ontwikkelen op het gebied van energiebesparing, duurzame productie en technologieën om fossiele brandstoffen zo schoon mogelijk in te zetten; ■■ Vergroten van onze duurzame productiecapaciteit in lijn met de overheidsdoelstellingen; ■■ Zo schoon mogelijk inzetten van fossiele brandstoffen door continue verbetering van de efficiëntie van onze centrales en door verdere ontwikkeling van de afvang van CO2.

Nuon als energiebedrijf Onze ambities

Actielijnen

Activiteiten

Vooraanstaande positie in duurzame productiecapaciteit: CO2-neutraal in 2050

Vergroten duurzame productiecapaciteit

■■

€ 22,1 miljoen geïnvesteerd in ontwikkeling duurzame productiecapaciteit in 2009

■■

Totaal opgesteld duurzaam vermogen in 2009: 368 MW

Investeringen in technologie schoon fossiel Investeringen in innovatieve duurzame energietechnologie

Vooraanstaande positie in energiebesparing en energie-efficiëntie

Aanpassen bestaande installaties op basis van de best beschikbare technologie

Betrouwbare energieadviseur voor onze klanten

Realiseren van energiebesparing bij onze klanten

■■

Productie van 1.367 GWh duurzame energie in 2009

■■

Voortzetten proef CO2-opvang in de Buggenum-centrale

■■ ■■

Verdere ontwikkeling Nuon Magnum met mogelijkheid tot afvang van CO2 Investering in slimme netwerktechnologie via duurzame energiefonds Yellow & Blue

■■

Proeffabriek zonnecelfolie Nuon Helianthos gebouwd

■■

€ 58,1 miljoen geïnvesteerd in warmte- en koudenetwerken in 2009

■■

Verdere stimulering van duurzame koeling door gebruik oppervlaktewater

■■

Vergunningen in het kader van Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)

■■

Verhogen rendement centrales

■■

Focus op energiebesparingsproducten zoals zonnepanelen, HRe-ketels en isolatie

■■

Lancering landelijke campagne om energieverspilling tegen te gaan

■■

Duurzame bedrijfsvoering

Ketenmanagement

■■

Duurzaam energiegebruik eigen faciliteiten

■■

Maximale toegankelijkheid van producten en diensten

Maximaliseren klanttevredenheid

■■

Energieadviezen voor onze zakelijke klanten Verdere ontwikkeling van het corporate social responsibility-beleid betreffende, bijvoorbeeld, inkoop van grondstoffen en energie Energiebesparingsmaatregelen in eigen gebouwen Lichte daling van klanttevredenheid onder Nederlandse consumenten van 89% in 2008 naar 88% in 2009

<


MV O in é é n o ogo p slag

We helpen onze klanten energie te besparen door het aanbieden van energieadvies en energiebesparende producten. Ons doel hierbij is om energiebesparing te realiseren in de huizen en bedrijven van onze klanten en tegelijkertijd de klanttevredenheid verder te verbeteren.

Nuon als werkgever

Ook onze eigen bedrijfsvoering proberen wij steeds verder te verbeteren. We houden nauwlettend toezicht op het energieverbruik en de CO2-uitstoot van onze belangrijkste faciliteiten en nemen daar waar nodig energiebesparingsmaatregelen. Van onze leveranciers vragen we dat ze de MVO-richtlijnen van Nuon onderschrijven.

We willen medewerkers het volgende bieden: ■■ Een veilige en inspirerende werkomgeving; ■■ Uitdagend werk en carrièrekansen; ■■ Ontwikkelingsmogelijkheden; ■■ Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden.

5

Als werkgever zijn onze hoogste prioriteiten dat we onze medewerkers een veilige werkomgeving bieden en dat we een vooraanstaande positie innemen als aantrekkelijke werkgever.

Nuon als werkgever Onze ambities

Actielijnen

Medewerkersbestand is een afspiegeling van de samenleving

Bevorderen diversiteit in medewerkersbestand

Vooraanstaande positie als aantrekkelijke en veilige werkgever

Veiligheid

Activiteiten ■■

Verdere organisatie activiteiten van WINergy, vrouwennetwerk van Nuon

■■

Activiteiten MegaWatt, het jongerennetwerk van Nuon

■■

Gezondheid- en verzuimmanagement

■■

42 langdurig werklozen zijn begonnen aan een werkervaringtraject met Step2Work Start veiligheidsprogramma om veiligheidsstructuur en veiligheidsbewustzijn verder te ontwikkelen

■■

Veiligheid eerste bespreekpunt wekelijkse agenda Raad van Bestuur

■■

972 medewerkers doen mee aan het Duurzaam Fit-programma

Nuon in de maatschappij Onze ambities

Actielijnen

Actieve dialoog met maatschappelijke stakeholders

Partnerschappen met Natuurmonumenten en Foundation Rural Energy Services (FRES)

Activiteiten ■■

■■

Strategische stakeholderdialoog

■■

■■ ■■

Grote maatschappelijke betrokkenheid van medewerkers

Nuon Foundation

■■

Duurzame bedrijfsvoering

Certificering en standaarden

■■

Energiebesparende maatregelen met Natuurmonumenten, zoals bouw klimaatneutrale blokhut, installatie zonnepanelen en energie uit aardwarmte Samenwerkingsovereenkomst tussen Nuon, FRES en het ministerie van Buitenlandse Zaken Opmaat naar maatschappelijk convenant Noord-Nederland ten behoeve van Nuon Magnum Betrokkenheid aandeelhouders in splitsings- en partneringproces Activiteiten voor specifieke stakeholdergroepen, zoals klantenpanels, servicecalls, klankbordgroepen, werkbezoeken etc. Sponsorloop georganiseerd voor Stichting Regenboog, ruim 134 medewerkers namen deel, met een totale opbrengst van ruim € 30.000

Maatschappelijk verslag volgens Global Reporting Initiative (GRI), niveau A+

< 6



Onze ambitie is om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Daarom bieden we onze medewerkers een omgeving waar iedereen zich gewaardeerd voelt en zich kan ontwikkelen, ongeacht leeftijd, geslacht, religie of culturele achtergrond. We hebben een aantal activiteiten ontwikkeld voor afgestudeerden en jonge professionals. Ook bieden we werkervaringsprogramma’s. Zo dragen we met ons project Step2Work bij aan het verminderen van de jeugdwerkloosheid. Ook stellen we onze medewerkers in staat om werk en privéleven in balans te houden. Op deze manier kunnen we (top)talent aantrekken, verder ontwikkelen en behouden.

rganisaties veel belang aan de dialoog met stakeholders. Om die reden o publiceren Nuon en Vattenfall jaarlijks een maatschappelijk verslag.

Governance Maatschappelijk verantwoord ondernemen vormt een integraal onderdeel van de (financiële) doelstellingen van de bedrijfsonderdelen. Nuon External Affairs & Sustainability stemt als stafafdeling de verschillende duurzaamheidstrategieën en -activiteiten binnen het bedrijf af. Dit team zorgt ook voor monitoring van en rapportage op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De prestaties meten we periodiek en belonen we als onderdeel van de standaard prestatiemanagementcyclus. Verder hanteren de Raad van Bestuur en de divisies van Nuon de Corporate Social Responsibility Index die jaarlijks wordt bijgehouden (zie hieronder).

Nuon in de maatschappij Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent voor ons ook een actieve dialoog met belangengroepen en milieuorganisaties, vakbonden, klanten, gemeenten, provincies en de landelijke overheid en politiek. Op deze wijze streven we naar transparantie richting onze stakeholders en een grote maatschappelijke betrokkenheid van onze medewerkers.

Sturing van het sociaal-ethische gedrag van Nuon, haar medewerkers en leveranciers wordt gedaan aan de hand van de Gedragscode voor medewerkers en de Gedragscode voor leveranciers. De Gedragscode voor medewerkers wordt door alle Nuon-medewerkers ondertekend en de Gedragscode voor leveranciers maakt integraal deel uit van contracten met leveranciers.

Nuon als onderdeel van Vattenfall Het feit dat Nuon deel uitmaakt van Vattenfall versterkt onze ambities. De gedeelde doelstelling om CO2-neutraal te zijn in 2050 heeft ervoor gezorgd dat Nuon wordt opgenomen in Vattenfalls ‘CO2 roadmap’, waarbij het doel is om de CO2-uitstoot uit de productie van energie en warmte terug te brengen tot nul in 2050. De gedeelde visie om ‘employer of choice’ te worden komt onder meer tot uitdrukking in de mogelijkheden die Nuon-medewerkers krijgen om deel te nemen aan trainingprogramma’s van Vattenfall. Verder hechten beide

Meer over Nuons beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en de bereikte resultaten is te vinden in ‘De verdieping’. Meer informatie over governance en de remuneratie van de Raad van Bestuur, inclusief MVO-doelstellingen, is te vinden in het financieel jaarverslag.

CSR Index Ambitie

Omschrijving

Innovatie

■■

Groei

■■

Verbetering van dienstverlening

Veiligheid en gezondheid

% van de omzet geïnvesteerd in innovatie 2020-doelstelling duurzame productiecapaciteit

Belangrijkste acties ■■

■■

Doel 2009

Resultaat 2009

1% van de omzet geïnvesteerd in innovatie

1%

1%

Opties ingediend voor het behalen van 1.300 MW

1.300

1.682

Prestaties beter dan de benchmark gemeten in een geauditeerd klanttevredenheidonderzoek

Nr. 1 in de consumenten markt

Nr. 1

Behoud van totaal aantal klanten in alle markten (NL & BE)

100%

100%

■■

Klanttevredenheid

■■

■■

Aantallen consumenten

■■

Dodelijke ongevallen

■■

Geen dodelijke ongevallen

0

0

■■

30% verbetering versus budget 2008

3,6

1,3

■■ ■■

LTIF (Lost Time Injury Frequency) voor PH&S en BD&P

<


N u on en de maa t scha pp ij

7

De thema’s in dit verslag zijn gebaseerd op maatschappelijke dilemma’s en discussies die ook Nuon aangingen in 2009. Welke rol speelde Nuon in deze dilemma’s? Welke meningen leefden er in de maatschappij en wat was ons standpunt? Welke acties heeft Nuon ondernomen en tot welke resultaten heeft dat geleid? Hierover gaan de hoofdstukken in Nuon en de maatschappij.

Nuon en de maatschappij


Naar CO2-neutraal



Werkgeverschap

Klimaat en milieu



Voorzienings zekerheid



Energiebesparing: Nederland wil wel, maar doet nog te weinig. Nuon helpt klanten om minder energie te gebruiken. Goed voor de klant, goed voor het milieu en goed voor Nuon. Hoe voeren we het tempo op?


Nederland verkeert een groot deel van 2009 in recessie. Nog nooit gingen er zo veel bedrijven failliet, meldt het CBS. Veel werknemers raken hun baan kwijt. Maar liefst 40% van de Nederlanders ondervindt de gevolgen van de crisis aan den lijve, zo blijkt in oktober 2009 uit onderzoek van Centiq, een consumentenplatform voor geldzaken dat is ingesteld door het ministerie van Financiën. Omdat de crisis het bedrijfsleven en de consument rechtstreeks treft in de portemonnee, verhoogt dit het kosten bewustzijn. Bedrijven en consumenten stellen niet alleen grotere aankopen uit, maar zetten ook het mes in de uitgaven. Zo willen ondernemers dit jaar dubbel zoveel besparen, concludeert accountantskantoor Deloitte op basis van onderzoek. Voor de klanten van Nuon is een lagere energie rekening een van de mogelijkheden om de financiële armslag te vergroten. Energiebesparing is hiervoor – zowel voor consumenten als bedrijven – de meest geëigende weg.

<


10 Nuon Maa tschappeli j k Verslag 20 09


Veel ruimte voor energiebesparing Door structureel aandacht te geven aan energiebesparing kunnen bedrijven hun energie- efficiëntie jaarlijks gemiddeld met zo’n 2,4% verbeteren. Dat blijkt uit de resultaten van het programma Meerjarenafspraken energie-efficiency (MJA) die daags na Prinsjesdag zijn gepresenteerd. Maar ook voor consumenten zijn er forse mogelijkheden om te besparen. Onderzoek van de Europese Commissie toont aan dat een gezin gemiddeld 5,7% van zijn huishoudbudget kwijt is aan energie. Een Nederlands huishouden betaalt jaarlijks gemiddeld bijna € 2.000 aan gas en elektriciteit. Wie erin slaagt zijn energiegebruik te verminderen, merkt dat dus direct in de portemonnee. In Nederland is daarvoor een enorm potentieel, meent Hans Mart Groen, Nuon Head of Sales. ‘Nederlandse huishoudens gebruiken bijna evenveel energie als gezinnen in de doorgaans veel koudere Scandinavische landen. Bovendien zijn de huizen daar vaak vrijstaand, terwijl er in ons land veel rijtjeshuizen staan. Veel consumenten verbruiken energie zonder dat zij dat weten, bijvoorbeeld door onvoldoende isolatie of inefficiënte verwarming. Er zijn in Nederland dus enorme besparingen mogelijk.’

Hoe verleid je energiegebruikers? Leest het complete interview met Chris Bruijnes (Meer met Minder) op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag

‘In de gebouwde omgeving – huizen en kantoren – is de vuistregel dat 30% bespaard kan worden op de energierekening’, zegt Chris Bruijnes, algemeen directeur van de stichting Meer met Minder, die eigenaren van huizen en kantoorgebouwen stimuleert om energie te besparen in het kader van het overheidsprogramma Schoon en Zuinig. Zo bekeken kunnen Nederlandse gezinnen miljarden besparen op de energierekening. Toch laten veel energie gebruikers deze besparingsmogelijkheden links liggen. Hoe kan dat?

<


G eld verdien en do o r en ergie te b es paren | N u on en de maa t scha pp ij

Volgens Bruijnes ligt het in elk geval niet aan de techniek: ‘Die bestaat al vele jaren. Isolatie, dubbel glas en zuinige verwarmingssystemen: het zijn allemaal bewezen effectieve oplossingen. Waar het om gaat is dat de consument die technieken toe gaat passen. Dat is een samenspel tussen communicatie, financiering, kwalitatief hoogstaande oplossingen en het ontzorgen van consumenten. Alle vier die zaken moet je op een hoger plan brengen om de klant te verleiden tot energiebesparing.’ Hans Mart Groen van Nuon beaamt dit. Het realiseren van energiebesparing begint volgens hem met goede informatie beschikbaar stellen over de mogelijkheden, waaruit blijkt dat je niet hoeft in te leveren op comfort. ‘Als je mensen aanspreekt op besparen, dan moet je niet beginnen over een extra warme trui. Wij willen laten zien dat er onnodig veel energie verbruikt wordt zonder dat je dat merkt en dat energie besparen prima kan zonder in te leveren op comfort. Verspil het niet, dat is de boodschap.’

Resultaten energiebesparing ■ 2.931 zonnepanelen verkocht ■ 16.592 hr-ketels verkocht ■ 40.280 energielabels verstrekt ■ 1.293 energieadviezen aan consumenten verstrekt 2 ■ 930.243 m isolatie aangebracht

Energiebesparing als succesvolle businesscase Nuon beschouwt energiebesparing als een belangrijke commerciële activiteit: goed voor de klant, goed voor het milieu en goed voor Nuon. En die aanpak werkt. ‘Binnen de klantenkring van Nuon zien we dat we de energiebesparingsdoelen van de overheid op korte termijn gaan halen. Wij liggen dus op koers.’ Maar het is de vraag of dit genoeg is. Veel consumenten blijven toch afwachtend met energiebesparing, waardoor de klimaatambities van de Nederlandse overheid op de langere termijn niet gehaald dreigen te worden. Er gaan daarom steeds meer stemmen op om energiebesparing te verplichten in de gebouwde omgeving. Zo pleitte de PvdA er in de Tweede Kamer voor om isolatie van woningen te verplichten. Aan de andere kant is bijvoorbeeld de Vereniging Eigen Huis hierop tegen. Meer met Minder wil het genuanceerd bekijken. ‘Hoe nu over verplichtingen gesproken wordt, is veel te kort door de bocht’, meent Chris Bruijnes. ‘Het lukt blijkbaar nog niet goed genoeg om consumenten over te halen. Dan moet je eerst kijken naar de oorzaken en vervolgens een aantrekkelijker aanbod doen voordat je van marktwerking afstapt. Want ook bij verplichtingen zal stimulering en organisatie van de markt nodig blijven. Dat kan betekenen dat je als overheid dieper in de buidel moet tasten om de consument over de streep te trekken. Maar de energie sector heeft hierin ook een belangrijke rol. De energiebedrijven zouden die taak volgens mij beter kunnen én moeten invullen. Hierin is Nuon overigens een positieve uitzondering: het is knap hoe zij van energiebesparing een winstgevende bedrijfsactiviteit hebben gemaakt. Het kan dus blijkbaar wel; het energiebedrijf als hoeder van je energierekening.’ Hans Mart Groen ziet de noodzaak tot een versnelling in besparen op de langere termijn: ‘De overheidsdoelstellingen voor gerealiseerde energiebesparing op de korte termijn gaan we halen. Maar voor de uiteindelijke besparingsdoelstellingen moet het tempo omhoog. Het is de vraag of de kosten voor het over de streep trekken van klanten dan niet zó hoog worden, dat bijvoorbeeld energiebesparingseisen stellen aan bestaande woningen en gebouwen veel efficiënter blijkt. Er is een grens aan verleiden.’

11

Lees meer over de betaalbaarheid van energie vanaf pagina 29.

Naar CO2neutraal

Kopenhagen heeft niet geleid tot bindende afspraken over een drastische reductie van CO2-uitstoot. Een afwachtende houding is geen optie. Daar voor is de klimaatproblematiek te urgent. Hoe ziet Nuon de weg naar CO2-neutraliteit?

Naar CO2-neutraal

Probleem: we hebben als energieverbruikende mensheid sinds de industriële revolutie, vooral vanaf midden negentiende eeuw, in een steeds hoger tempo CO2 de atmosfeer in geblazen. ‘De wereld is verslaafd geraakt aan fossiele brandstoffen. Als we daar nog een paar decennia mee doorgaan zadelen we onszelf en onze kinderen op met onoverkomelijke problemen.’ Zo schetste Tweede Kamerlid Diederik Samsom voorjaar 2009 de urgentie bij de presentatie in de Tweede Kamer van zijn tienpuntenplan dat het PvdA-standpunt over het klimaatbeleid verwoordt. Zijn boodschap was duidelijk: als wij nu niet ingrijpen, leidt dat onvermijdelijk tot opwarming van de aarde. De oplossing lijkt in mondiaal verband niet eenvoudig te organiseren: 192 landen bereikten in Kopenhagen eind 2009 slechts een mager akkoord. Niet de duidelijke besluiten en krachtdadige stappen waarop Nuon had gehoopt.

<



Naar CO2-neutraal

Vattenfalls klimaatambities ■ 2030: 50% CO2-reductie ten opzichte van 1990 ■ 2050: CO2-neutrale bedrijfsvoering

Lees het complete interview met Jan Terlouw op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag

Lees het complete interview met Ron Wit (Natuur en Milieu) op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag

Kopenhagen: teleurstelling en winst ‘Zeer teleurstellend’ noemt Jan Terlouw, oud-minister van Economische Zaken, voormalig D66-senator en de huidige voorzitter van het Platform EnergieTransitie Gebouwde Omgeving (PeGO) de uitkomst van de klimaattop in de Deense hoofdstad. ‘De kern van het probleem wordt nog steeds niet aangepakt en die kern is dat jaarlijks wereldwijd nog altijd 400 miljard dollar wordt geïnvesteerd in fossiele brandstoffen. Dat moet anders. De grote marktspelers moeten gaan investeren in duurzame energie. Liefst op vrijwillige basis, maar anders moet de overheid dat afdwingen en tegelijkertijd voor alle partijen een gelijk speelveld creëren. De markt zal niet zorgen voor de toekomst van de aarde, in ieder geval niet zonder een overheid die zorgt voor regulering en richting geeft.’ Voor Ron Wit, teammanager van Stichting Natuur en Milieu, is ‘Kopenhagen’ ook teleurstellend, maar hij ziet daarnaast winst. ‘Door de klimaattop en de aanloop ernaartoe is men zich overal veel meer bewust geworden van de problemen en van het feit dat er veel moet gebeuren. De politieke leiders hebben geen harde afspraken gemaakt, maar op andere niveaus zijn bijvoorbeeld steden, bedrijven, organisaties en individuele burgers echt serieus aan de slag. Bovendien: de Nederlandse en Europese klimaatdoelstellingen blijven overeind.’

Op alles inzetten Ook bij Nuon blijft het klimaatvraagstuk hoog op de agenda staan. Arnoud Kamerbeek, Nuon Head of Business Development & Projects: ‘We willen in 2050 CO2-neutraal opereren.’

<


N aar CO 2 -n e u traa l | N u on en de maa t scha p p ij

Om dat te bereiken richt Nuon zich op drie sporen: energiebesparing, duurzame productie van energie en in laatste instantie het zo schoon en efficiënt mogelijk gebruiken van fossiele brandstoffen. ‘We kunnen het ons niet veroorloven om maar één weg te bewandelen; er is geen ei van Columbus, het is én én én. Als we niet op meerdere oplossingen inzetten, halen we het nooit om in 2050 CO2-neutraal te zijn’, concludeert Kamerbeek. Concreet betekent dit dat Nuon klanten stimuleert om energie te besparen en hen daarbij ondersteunt. Voor het tweede spoor is de doelstelling om het aandeel duurzaam geproduceerde energie te verhogen overeenkomstig de overheidsdoelstellingen. Om die reden werkt Nuon aan projecten op het gebied van vooral biomassa en windenergie, zoals de ontwikkeling van windpark Nuon Beaufort (circa 340 MW) dat gepland is 24 kilometer uit de kust van Zuid-Holland. De intentie is om voor 2020 in totaal 1.400 MW aan windenergie te ontwikkelen. Wat betreft het derde spoor – schoon fossiel – richt Nuon de pijlen onder meer op CCS, het afvangen, transporteren en opslaan van CO2. Bij de elektriciteitscentrale in het Limburgse Buggenum loopt een pilot met CO2-afvang. Deze technologie kan, eenmaal verfijnd, ook bij de geplande Nuon Magnum-centrale in Groningen worden ingezet voor de afvang van CO2.

15

CCS-testinstallatie in Buggenum Nuon is in 2009 bij haar elektriciteitscentrale in Buggenum van start gegaan met de bouw van een innovatieve testinstallatie voor het afvangen van CO2. Het gaat hier om CO2-afvang in combinatie met vergassing van kolen en biomassa. Deze techniek maakt het mogelijk om CO2 af te vangen vóór het verbrandingsproces (pre-combustion). De technologie die in Buggenum wordt beproefd, wil Nuon ook gaan inzetten bij de Nuon Magnum-centrale in de Eemshaven.

Volgens Ron Wit is Nuon zeker op de goede weg als het gaat om de ondersteuning van de klant bij het besparen van energie. ‘Ik denk dat Nuon het verst van de energiemaatschappijen is in het regelen van een totaalpakket voor de klant.’ Toch heeft Wit ook wensen, bijvoorbeeld als het gaat om schoon fossiel. ‘Natuur en Milieu ziet graag dat er een norm komt voor de uitstoot van de hoeveelheid CO2 per geproduceerde kWh. Hoe bedrijven dat inrichten is aan hen; bijvoorbeeld door CCS of bijstook van biomassa. Nuon zou hier in mijn optiek openlijk voor moeten lobbyen. Zeker omdat Nuon beschikt over de benodigde technologie, een CO2-afvangpilot heeft lopen en ruime ervaring heeft met het meestoken van biomassa.’

Bouwen op duidelijkheid Als knelpunt signaleert Wit het niveau van investeringen in duurzame energieproductie. Dat moet omhoog, anders blijven de doelstellingen buiten bereik. Wit rekent dit Nuon zeker niet alleen aan. Ook het overheidsbeleid is hier volgens hem debet aan, want het succes van duurzame energie is in hoge mate afhankelijk van financiële ondersteuning en andere vormen van stimulering vanuit de overheid. Arnoud Kamerbeek sluit zich hierbij aan: ‘Het is van wezenlijk belang dat de overheid een duidelijke visie op de toekomst formuleert. Het is alleen mogelijk om een duurzame businesscase te bouwen op duidelijkheid voor de langere termijn, met name wat betreft een stabiel investeringsklimaat en commitment vanuit de overheid.’

Lees meer over onze duurzame energieproductie vanaf pagina 49.


ing r a

D uu rz am

roductie

Energieb

ep

es p

ENERGIEADVIES

Sch

oon fossiel

CO2

Wind, zon, kolen, biomassa, aardgas… voor onze energie voorziening zijn er vele mogelijkheden. Welke keuzes maken we? Hoe maken we de overgang naar een duurzame en tegelijkertijd betrouwbare en betaalbare energievoorziening?


De energievraag stijgt en de noodzaak van een meer duurzame productie neemt toe. De afgelopen decennia zijn naast traditionele bronnen voor energieproductie zoals gas en kolen ook duurzame bronnen – zon, wind, biomassa – interessanter geworden als energiebron. Bovendien vindt de productie van energie niet langer alleen centraal plaats, maar op tal van locaties, zowel klein- als grootschalig: steeds meer consumenten hebben een zonneboiler, er zijn wind molenparken op land en op zee en veel tuinders produceren hun eigen energie via warmtekrachtkoppelinginstallaties. Het in toenemende mate duurzame, maar ook wisselende aanbod van energie – de wind waait niet altijd – vraagt van energiecentrales dat zij flexibel genoeg zijn om als back-up te fungeren. Hoe ziet de energievoorziening van de toekomst eruit? En hoe stappen we over van de huidige generatie van energieproductie naar de volgende?

<




Duurzaam en toekomstgericht Wind en biomassa zijn in Nederland de belangrijkste bronnen voor verduurzaming van de elektriciteitsvoorziening voor de komende twintig jaar. Zeker bij de geplande inzet van windenergie heeft Nederland flexibele, op fossiele brandstoffen gestookte energiecentrales nodig die de grote wisselingen in het aanbod van windenergie kunnen opvangen, benadrukte de Energieraad al in 2008. Maar hoe is die behoefte aan flexibiliteit te rijmen met de plannen voor nieuwe kolencentrales? Siegbert van der Velde, directeur van de Milieufederatie Groningen, schrijft in Het Financieele Dagblad van 27 oktober 2009 dat conventionele kolencentrales vanwege het feit dat die qua vermogen moeilijk regelbaar zijn de ontwikkeling van zonneen windenergie zelfs blokkeren en daarmee een effectief klimaatbeleid in de weg staan. Maar naast aardgas hebben we voorlopig nog steeds kolen nodig om de energievoorziening betrouwbaar en betaalbaar te houden. Deze fossiele brandstoffen moeten we in de overgangs fase naar een meer duurzame energievoorziening dan wel zo schoon mogelijk inzetten. In lijn met het dringende advies van de Energieraad stelt Van der Velde dat de overheid zich daarom met regelgeving en subsidies zou moeten richten op de techniek van kolenvergassing in combinatie met de afvang en opslag van CO2 (CCS). Hiermee kiest de overheid voor de meest flexibele en toekomstgerichte technologie.

Flexibele centrales Nuon zet met de bouw van flexibele centrales een belangrijke stap op weg naar de nieuwe energiegeneratie. Zo is Nuon Magnum uiteindelijk geschikt voor kolen, gas én biomassa (multifuel). Bovendien worden de kolen en biomassa niet verbrand, maar onder hoge druk omgezet in een synthetisch gas (syngas). Dit wordt vergassing genoemd. Het syngas dat hiermee ontstaat,

<


F l ex ib i l i te i t i s de s l e u tel | N u on en de maa t scha p p ij

kan gebruikt worden om elektriciteit te produceren, maar als er voldoende aanbod is van bijvoorbeeld windenergie, kan de centrale ook worden ingezet voor de productie van onder meer synthetische brandstof of waterstof (multi-product). Bovendien is kolenvergassing milieuvriendelijker dan conventionele verbranding, omdat stoffen zoals kwik en zwaveloxiden uitgefilterd kunnen worden. Daarnaast biedt deze techniek de mogelijkheid om CO2 aan het syngas te onttrekken en af te vangen voor hergebruik of ondergrondse opslag. De capaciteit van deze centrale – 1.200 MW – is genoeg om zo’n twee miljoen huishoudens van energie te voorzien.

Brandstofmix energieproductie Nederland %

Risico’s spreiden ‘Het is duidelijk dat flexibiliteit een sleutelbegrip is’, benadrukt ook Coby van der Linde, directeur van het Clingendael International Energy Programme. ‘Vanwege de economische crisis en de teleurstellende uitkomst van de top in Kopenhagen bevinden we ons in een onzekere fase. Zo is er nog onvoldoende duidelijkheid over waar het heengaat met de CO2-prijs, wat invloed heeft op de voortgang van bijvoorbeeld CCS. In deze onzekere fase op weg naar een duurzame energievoorziening is de keuze voor grote, flexibele energiecentrales zoals Nuon Magnum een positieve ontwikkeling. En in het verlengde daarvan is het verstandig om verschillende opties in de brandstofkeuze te hebben. We weten dat fossiele brandstoffen voorlopig nog nodig zijn voordat duurzame energie volwassen is; 20% duurzaam geproduceerde energie in 2020 betekent nog steeds 80% fossiele brandstoffen. De keuze voor aardgas ligt in een gasrijk land als Nederland voor de hand. Bovendien kan er met aardgas goed worden ingespeeld op een fluctuerend aanbod van bijvoorbeeld windenergie.’ Het beleid van Nuon voor het gebruik van aardgas is in lijn met deze visie. ‘We hebben een sterke positie op de gasmarkt’, zegt Thijs van Lotringen, Nuon Head of Exploration & Production. ‘De internationale gasmarkt is de afgelopen tijd mede door de kredietcrisis en door nieuwe gasvondsten in de Verenigde Staten van een krappe markt veranderd in een overaanbod. Tegelijkertijd weten we dat de jaarlijkse gasbehoefte van Nuon juist zal stijgen, onder meer door de bouw van nieuwe gascentrales in Amsterdam en Diemen en door de ontwikkeling van Nuon Magnum. Ons uitgangspunt is daarom dat we inkoop- en prijsrisico’s willen spreiden, om zo de beschikbaarheid van gas zeker te stellen. Dat doen we bijvoorbeeld door in zee te gaan met verschillende aanbieders en korte- en langetermijncontracten af te sluiten. Verder beschikken we over eigen gasvelden en gasopslag, van belang voor de voorzieningszekerheid.’ Jan Homan, Nuon Head of Power, Heat & Services, voegt hieraan toe: ‘De gasopslag van Nuon in Epe, Duitsland, wordt uitgebreid. We zijn nu in de uitvoeringsfase en het project is in 2011 klaar. Daarnaast werken we aan ondergrondse gasopslag in zoutcavernes in het Groningse Zuidwending. Het is onze verantwoordelijkheid om proactief om te gaan met ontwikkelingen in de energiemarkt en flexibel op de vraag in te spelen. Een zo betrouwbaar en duurzaam mogelijke energievoorziening tegen een betaalbare prijs. Alles wat we doen is daarop gericht.’

19

1

2

34,2%

Kolen

28,5%

Aardgas-WKC's

15,8%

Aardgascentrales

12,6%

Hoogovengas1

8,4%

Wind2

0,5%

Waterkracht

0,1%

Biomassa

0,03%

Zon

In onze centrales in Velsen worden de restgassen die vrijkomen bij de staalproductie van Corus ingezet als brandstof voor de productie van elektriciteit. Op deze wijze worden de hoogovengassen door Nuon nuttig gebruikt. De gassen bevatten een hoog percentage CO2. Met ingang van 2006 is met de Energiekamer van de NMa afgesproken dat Nuon de CO2-emissie in de brandstofmix van de productie corrigeert in verband met dubbeltelling. De CO2-emissiefactor van hoogovengas wordt hierin berekend op basis van de inzet van aardgas. De windproductie betreft alle elektriciteit die Nuon als producent en economisch eigenaar via een netaansluitpunt op het elektriciteitsnet zet.

Lees het complete interview met Coby van der Linde (Clingendael) op www.nuon.nl/ maatschappelijkverslag

Lees meer over onze brandstofmix vanaf pagina 36.


In 2009 ging Nuon samen met Vattenfall. Een logische stap in een energiemarkt die steeds meer volwassen wordt. Wat betekent dit voor de oorspronkelijke aandeel houders? En hoe krijgt de integratie nu gestalte?


Sinds het volledig vrijgeven van de energiemarkt in juli 2004 is deze steeds meer volwassen geworden. Uitgangspunten waren meer concurrentie en meer keuzevrijheid voor de klant. Iedereen kan zelf zijn bakker of supermarkt kiezen, dus waarom niet zijn energieleverancier? Vijf jaar na de liberalisering van de energiemarkt ziet de Energiekamer van de NMa als toezichthouder inderdaad een actievere energieconsument en meer concurrentie tussen energiebedrijven. Het samengaan van Nuon met Vattenfall op 1 juli 2009 was in dit proces een historische stap. Een grote Nederlandse speler op de energiemarkt en een toonaangevend internationaal energieconcern bundelden de krachten. Dat leidde tot verhitte debatten. Blijft Nuon een bedrijf met ambitieuze duurzaamheiddoelstellingen? Betekent de verkoop van Nuon het verkwanselen van Nederlands erfgoed? Begin 2009 werd de voorgenomen overeenkomst tussen Nuon en Vattenfall in alle geledingen van de politiek flink langs de meetlat gelegd.

<




Historie ■ 2001 liberalisering groenestroommarkt ■ 2004 liberalisering totale Nederlandse energiemarkt voor consumenten ■ 2008 besluit splitsing Nederlandse energiebedrijven ■ Februari 2009 aankondiging voorgenomen partnerschap Nuon en Vattenfall ■ 1 juli 2009 samengaan Nuon en Vattenfall

Energie verhit de gemoederen Binnen de jarenlange discussie over de liberalisering en privatisering van de energiemarkt was de splitsing van energiebedrijven in energieproducenten en -leveranciers enerzijds en netbeheerders anderzijds een paradepaardje van de politiek. Die splitsing maakte de weg vrij voor producenten en leveranciers om aansluiting te zoeken bij een (internationale) partner. Dat was voor sommige commentatoren in media en politiek aanleiding om te spreken van ‘krokodillentranen’ bij de verkoop van energiebedrijven: dat was immers de logische uitkomst van een eerder genomen politiek besluit. Voor Nuon was het samengaan met Vattenfall het sluitstuk van een periode van circa vier jaar waarin diverse vormen van samenwerking werden onderzocht om de strategische positie van Nuon op de Europese energiemarkt te versterken. Om de langetermijnstrategie van Nuon te borgen hebben Nuon, haar aandeelhouders, de Raad van Commissarissen en de Centrale Ondernemingsraad een aantal criteria opgesteld waaraan de partner moest voldoen. Duurzaamheiddoelstellingen, een stabiele werkgelegenheid en financiële slagkracht spelen daarin een belangrijke rol. Vattenfall voldoet aan deze doelstellingen. ‘De integratie tussen Nuon en Vattenfall verloopt voorspoedig’, zegt Peter Smink, CFO van Nuon. ‘Het gaat zelfs zo goed dat we na een halfjaar feitelijk verder zijn dan we durfden hopen. En dat betekent soms even pas op de plaats maken en over de schouder kijken naar wat de randvoorwaarden en uitgangspunten van het samengaan waren. In een dergelijk proces is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de blik naar binnen – naar de organisatie – niet de blik naar buiten verdringt. Daarnaast betekent deze overgang een andere relatie met onze aandeelhouders. Als ervaren partij kunnen wij hen bijvoorbeeld helpen bij het invullen van hun duurzaamheidambities.’

<


De en ergie va n sa m engaa n | N u on en de maa t scha p p ij

Van aandeelhouder naar partner Carolien Gehrels, wethouder Bedrijven en Deelnemingen van Amsterdam, was nauw betrokken bij de verkoop van de aandelen Nuon van de gemeente. Zij kijkt met een goed gevoel terug op dit proces: ‘Nuon was er goed van doordrongen dat deze verkoop voor ons een majeur besluit was. Ze namen ons mee in het proces, informeerden het bestuur en de raadsleden goed, tijdig en helder. Uiteindelijk was iedereen blij met de uitkomst.’ Op termijn is de gemeente Amsterdam niet meer als aandeelhouder bij Nuon/Vattenfall betrokken. Toch betekent dit volgens Gehrels geen afscheid. ‘Nuon blijft voor Amsterdam een partner op het gebied van energie- en klimaatdoelstellingen. Denk alleen al aan het ontwikkelen van duurzame energie en ons oplaadnetwerk voor elektrisch vervoer Amsterdam Elektrisch. Graag zie ik dat Nuon/Vattenfall en Amsterdam de komende honderd jaar zaken blijven doen. En daar is alle reden toe, want we passen bij elkaar: als creatieve zakenstad kunnen we samen met Nuon vorm geven aan duurzaamheid.’ Binnen de energiemarkt verschuiven de rollen van provincies en gemeenten steeds meer. Waren ze eerst vooral aandeelhouder, nu kunnen ze als klant mede de agenda voor de energiemarkt bepalen.

Specifieke publieke belangen borgen De provincie Gelderland was de grootste aandeelhouder van Nuon. Gedeputeerde Harry Keereweer maakte het proces van de verkoop van aandelen van dichtbij mee. ‘Ik zag het als een noodzaak: als kleine regionale partij kún je gewoonweg geen aandeelhouder van een groot commercieel bedrijf zijn, zoals Nuon na de splitsing. Met zo’n risico kunnen we de twee miljoen inwoners van Gelderland niet opzadelen. Toen is er direct een partneringproces op gang gekomen om de toekomst van Nuon te borgen. En laat ik voorop stellen: ik kijk heel positief terug op het proces van de verkoop en ben trots op de nieuwe partner Vattenfall. Nu is het van belang duurzame energie samen op te pakken en een betrouwbare en betaalbare energievoorziening te blijven garanderen. Het is de taak van de overheid om dit te bewaken en ervoor te zorgen dat Nederland zijn positie van energie-innovator behoudt. Het is in dat kader goed dat de maatschappelijke afspraken die gemaakt zijn met Nuon/Vattenfall de komende jaren worden bewaakt in een stichting.’ ‘Een onderdeel van de transactie is het instellen van een stichting Nuon Energy Public Assurance’, zei Maria van der Hoeven (minister van Economische Zaken) op 11 maart 2009 in een spoeddebat. ‘[...] Het belangrijke daarvan is dat de stichting als taak heeft om erop toe te zien dat de gemaakte afspraken tussen Vattenfall en Nuon worden nageleefd.’ Rard Rijcken, Nuon Head of Corporate Affairs, licht toe: ‘Deze stichting gaat uit van de stakeholdersgedachte. Ze bewaakt de business doelstellingen en de belangen van medewerkers, aandeelhouders, klanten en de maatschappij. Daarmee wordt dus ook de gewenste maatschappelijke verankering geborgd. Daarbij hoort onder meer de langetermijnstrategie voor de productie van duurzame energie, een geleidelijke overgang van het merk Nuon naar Vattenfall en behoud van het hoofdkantoor in Amsterdam.’

23

Gabrie Hage, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad (COR) van Nuon: ‘De medezeggenschap is vanaf het opstellen van de visie en strategie tot aan de keuze voor de uiteindelijke partner betrokken geweest in het proces. De instelling was om gezamenlijk op te trekken. De COR heeft daarbij zijn eigen afwegingen kunnen maken naast die van de directie, Raad van Commissarissen en aandeelhouders. Uiteraard staan wij als ondernemingsraad voor de medewerkers, maar ook voor de toekomst van ons bedrijf. Het afgelopen jaar hebben we met z’n allen veel bereikt: het “oude” Nuon is gesplitst, we hebben een partner gevonden en de integratie met Vattenfall verloopt positief. Daar zijn wij trots op. De directie heeft ons vertrouwen gegeven en dat heeft zich uitbetaald.’

Lees meer over de Nuon Energy Public Assurance Foundation vanaf pagina 57.


De arbeidsmarkt verandert. De beroepsbevolking vergrijst. Nieuwe generaties kijken anders aan tegen werk en carrière. Hoe zorg je er als werkgever voor dat je nieuw talent aan je weet te binden én aantrekkelijk blijft voor bestaande medewerkers?


Nederland werd in 2009 geconfronteerd met economisch zwaar weer. De werkloosheid steeg en het aantal vacatures daalde. Om te overleven moesten veel ondernemingen de broekriem aanhalen. Kostenbesparingen en het schrappen van arbeidsplaatsen zijn vaak het gevolg. Daarmee lijkt de crisis op de korte termijn bezworen, maar is deze aanpak ook heilzaam voor de langere termijn? In de nabije toekomst dienen grotere uitdagingen zich aan, zoals vergrijzing, juist krapte op de arbeidsmarkt en verhoging van de AOW-leeftijd. ‘Organisaties moeten de juiste balans vinden tussen “de crisis doorkomen” en “klaar zijn voor de toekomst”’, is de stellige overtuiging van Annemarie Kuks, Nuon Head of HRM & Safety. Het opbouwen van een evenwichtig en divers personeelsbestand is daarbij van groot belang. Goede mensen behouden en motiveren en nieuw talent aantrekken zijn dan ook absolute topprioriteiten voor Nuon.

<




Step2Save ■ Totaal aantal bezoeken: 3.000 huishoudens ■ Hoeveelheid CO2 bespaard door 1.182 energieboxen: 237.400 kg

Investeren in nieuwe aanwas Door de recessie lijken vergrijzing of een mogelijk tekort aan technici minder urgent. ‘De “sense of urgency” om te investeren in nieuwe aanwas is nu afwezig, maar als de economie weer opveert, worden bedrijven keihard geconfronteerd met de gevolgen van een in sommige regio’s nu al krimpende beroepsbevolking. In onze kennisgedreven economie worden bedrijven steeds afhankelijker van jong talent’, voorspelt prof. dr. Michiel Schoemaker, hoogleraar Talentmanagement aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Dat was veertig jaar geleden veel minder relevant, toen Nederland een industriële samenleving was met volop beschikbare arbeidskrachten. Kuks bevestigt dit. ‘Wie nu niet investeert in verfrissing en verversing, heeft over vijf, zes jaar een probleem, omdat een hele managementlaag niet wordt aangevuld of kostbare kennis verloren gaat. Juist nu is het zaak om onder anderen jonge technici en toekomstige managers aan te nemen. Als je dat niet doet, ben je eigenlijk een dief van je eigen portemonnee en pleeg je een aanslag op het toekomstig collectief geheugen van het bedrijf.’

Generatie X en generatie Y Maar hoe pak je dat aan? Hoe speel je in op de behoeften en wensen van verschillende generaties en zorg je er tegelijkertijd voor dat Nuon klaar is voor wat de toekomst brengt? En hoe voorkom je een ware ‘clash van generaties’ binnen je organisatie? Want dat gevaar dreigt met het toetreden van ‘nieuwe’ generaties op de arbeidsmarkt, schrijven Jolink, Korten en Verhiel in het onderzoek ‘Jongleren met talent’ (2009). Uit het onderzoek blijkt dat iedere generatie andere eisen stelt aan werk en loopbaan. Zo kijkt generatie Y, geboren tussen 1970 en 1985, heel anders aan tegen de “work-life-balance” dan voorgaande generaties.

<


Werkgeverscha p in evenw i cht | N u on en de maa t scha p p ij

eneratie Y hecht veel waarde aan vrijheid, maar is ook ambitieus. Deze generatie kiest G eerder voor zelfontplooiing dan status. De babyboomers en generatie X, geboren tussen 1945 en 1970, houden er een heel ander arbeidsethos op na. Zij zetten vooral in op hard werken, presteren en carrière maken. De naoorlogse generaties zijn heel loyaal aan werkgevers, terwijl generatie Y veel makkelijker van baan wisselt.

‘One size fits all’ volstaat niet (meer) Een ‘one-size-fits-all-aanpak’ volstaat niet meer, vindt Kuks. Het reguliere HRM-beleid en de instrumenten die daarbij worden ingezet, zijn vaak niet aangepast aan de behoeften en wensen van verschillende doelgroepen. Schoemaker benadrukt dat het erg belangrijk is om als organisatie duidelijk te maken wat je doet, waar je voor staat en wat voor mensen er bij je werken. ‘Kijk naar je eigen identiteit en toon die, ook aan de arbeidsmarkt. Wat heb je als organisatie bijvoorbeeld te bieden op het gebied van loopbaanbegeleiding, traineeships en de balans tussen werk en privé?’ Nuon is hier volop mee bezig. Annemarie Kuks: ‘Zo hebben we onderzocht of onze manier van opleiden en ontwikkelen geschikt is voor de jongere generaties. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot een aanpassing van het managementtraineeprogramma. Ook is er regelmatig overleg met MegaWatt, het jongerennetwerk van Nuon, om te toetsen of het HRMbeleid van Nuon aansluit bij de wensen en behoeften van die generatie.’ Ervaren medewerkers worden uitgenodigd om als mentor of praktijkbegeleider hun ervaring te delen met jongere collega’s en studenten. Niet alleen sluit dit aan bij de behoefte van oudere medewerkers om kennis over te dragen of coachingsvaardigheden te ontwikkelen, maar zij vormen op die manier ook een brug tussen verschillende generaties.

Safety first Het bieden van een veilige werkomgeving voor medewerkers is een van de topprioriteiten van Nuon. Daarom streeft Nuon ernaar het aantal bedrijfsongevallen terug te brengen tot nul. Een veiligheids cultuurplan moet ervoor zorgen dat veiligheid een vanzelfsprekend onderdeel wordt van de bedrijfs cultuur en prestaties van Nuon. Want veiligheid is niet alleen een onderwerp voor medewerkers die fysiek werk verrichten, maar gaat iedereen aan. Daarom werkt iedereen bij Nuon volgens dezelfde veiligheidstandaard. Dit beleid werpt zijn vruchten af: in vergelijking met 2008 nam in 2009 het aantal ongevallen dat resulteert in afwezigheid af.

Aantrekkelijke werkgever In economisch zware tijden is het behouden van goede mensen en hen motiveren minstens zo belangrijk als het aantrekken van nieuwe medewerkers. ‘En dat is Nuon gelukt zonder de eigen identiteit te verliezen. Met het oog op het samengaan met Vattenfall een prestatie van formaat’, vindt Kuks. Het individu centraal stellen, zelfontplooiing, loopbaanontwikkeling en verantwoordelijkheid zijn daarbij sleutelbegrippen. ‘Een aantrekkelijke werkgever zijn, zit ‘m vooral in de ruimte en de mogelijkheden die medewerkers krijgen en de inhoud van het werk. Zet de mensen op de juiste projecten en laat ze meedenken. Zo blijven medewerkers betrokken en gemotiveerd. Alleen dan zijn we in staat om met zijn allen de Nuon-doelstellingen te bereiken.’ Het samengaan met Vattenfall heeft de loopbaanmogelijkheden voor Nuonmedewerkers verbreed. Nuon gelooft sterk in een persoonsgerichte benadering: wat heeft iemand op een bepaald moment nodig? ‘Om hier achter te komen gaan we het gesprek aan met individuele medewerkers. Vervolgens kun je inspelen op hun specifieke behoeften. Deze tijd vraagt om maatwerk.’

27

Lees meer over Nuon en veiligheid vanaf pagina 67.

<



In De verdieping geven wij een uitgebreid beeld van de resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen die Nuon in 2009 heeft gerealiseerd. Ontwikkelingen in de resultaten worden verklaard en binnen beleidskaders geplaatst. De gerapporteerde resultaten passen in de Global Reporting Initiative Index (GRI-index) en zijn gegroepeerd onder dezelfde thema’s als in Nuon en de maatschappij.

De verdieping


Klimaat en milieu


Werkgeverschap


Naar CO2-neutraal

Voorzienings zekerheid




<


De b etaa l baarh e i d va n en ergie | De verd ie p ing

29

De betaalbaarheid van energie Gezien de wereldwijde economische ontwikkelingen is er in 2009 voor zowel onze particuliere als zakelijke klanten meer nadruk komen te liggen op de kosten van energie. We blijven onze klanten helpen zuiniger om te springen met energie, omdat dit een van de belangrijkste manieren is om energie betaalbaar te houden.


Beleidskader

Bewustwording

Energiebesparing is een integraal onderdeel van de Nederlandse klimaatdoelstellingen. Dit komt tot uiting in initiatieven van de overheid zoals het programma ‘Meer met Minder’ en het nationale energie besparingsprogramma voor de gebouwde omgeving in Nederland.

De eerste stap op weg naar energiebesparing houdt voor Nuon in dat we onze klanten bewust maken van hun energieverbruik en van manieren om dat verbruik terug te dringen zonder verlies van comfort, en daarbij tegelijkertijd geld te besparen.

De landelijke energiebesparingsdoelstelling is gesteld op 2% per jaar tot 2020, wat zal leiden tot 20% minder energieverbruik in 2020 ten opzichte van 2005. In het actieplan ‘Schoon en Zuinig’ is uitgebreide informatie te vinden over de geïntegreerde aanpak die wordt ingezet om deze klimaatdoelstellingen te realiseren. Wat energiebesparing betreft ligt de focus op industriële efficiëntie en energiebesparing in bestaande gebouwen. Het convenant Meer met Minder – onderdeel van Schoon en Zuinig – is in januari 2008 ondertekend door de overheid, de bouwen installatiesector en Nederlandse energiebedrijven. Dit landelijke programma is erop gericht in de jaren tot 2020 2,4 miljoen bestaande woningen en gebouwen 30% energiezuiniger te maken. Op basis van nationale streefcijfers wordt beoogd om in 2020 een energiebesparing te realiseren van 100 PJ.

Verspillingscampagne

Energiebesparing is een van de speerpunten van de strategie van Nuon, en zal dat ook in de toekomst blijven. Wij zijn ervan overtuigd dat we uitstekend gepositioneerd zijn om actief te participeren in initiatieven op dit vlak. Ons uitgebreide pakket van diensten, onze sterke portefeuille van (innovatieve) producten en services en de samenwerkingsverbanden die we in de loop der jaren hebben opgebouwd geven ons de flexibiliteit die nodig is om in te spelen op de marktomstandigheden.

In 2009 hebben we onze Verspillingscampagne voortgezet onder de naam ‘Energie is mooi. Verspil het niet’. De onderliggende boodschap van deze campagne blijft dezelfde: het energiegebruik in Nederlandse huishoudens kan worden verminderd zonder verlies van comfort. De bij de campagne ingezette middelen zijn succesvol gebleken en worden daarom nog steeds gebruikt. Zo maken we bijvoorbeeld nog steeds gebruik van de Verspillings Check en Energieadvies Online. Om onze boodschap nog nadrukkelijker onder de aandacht van onze klanten te brengen, heeft de campagne in 2009 een kleine emotionele en persoonlijke dimensie toegevoegd aan het verband tussen energie en het dagelijks leven van onze klanten. Gezien het feit dat huishoudens gemiddeld zorgen voor zo’n 30% van de totale nationale verspilling van energie, hopen we dat dit bewustwordings proces bijdraagt aan een aanzienlijke vermindering van dit percentage.

Nuon MijnVerbruik Nuon MijnVerbruik is een online dienst waarmee onze zakelijke klanten hun gas- en stroomverbruik kunnen monitoren. Op deze manier krijgen zij inzicht in mogelijkheden om energie te besparen en maatregelen die ze kunnen nemen om die besparing te realiseren. Via een op afstand

<



afleesbare meter kunnen de hoeveelheid energie en het tijdstip van verbruik nauwkeurig worden bijgehouden. Het overzicht biedt gegevens die per 15 minuten worden geregistreerd en gaat terug tot 2007. Aan de hand van deze gedetailleerde informatie kunnen onze zakelijke klanten mogelijkheden voor energiebesparing identificeren. Ook kunnen ze de effecten van specifieke maatregelen op hun verbruikcijfers meten. Bovendien kunnen gebruikers van Nuon MijnVerbruik vanaf 2009 informatie downloaden over de indicatieve uitstoot van CO2 in relatie tot hun energieverbruik. Nuon MijnVerbruik werd in 2007 geïntroduceerd als pilot en wordt nu actief aangeboden aan alle zakelijke Nuon-klanten. De teller van de geregistreerde zakelijke gebruikers stond in 2009 op 389; in 2008 ging het om 189 gebruikers.

Energiedisplay In juli 2009 is het project Amsterdam Smart City van start gegaan, een initiatief in samenwerking met IBM en Cisco. Bij dit project worden 500 woningen in Amsterdam voorzien van een innovatief intern energie beheersysteem. Bewoners kunnen op een schermpje het patroon van hun energieverbruik aflezen en analyseren, en kunnen per huishoudelijk apparaat precies zien wat het verbruikt. Dit schermpje is draadloos verbonden met de gas- en elektriciteitsmeters. Hiermee willen we consumenten inzicht bieden in hun energieverbruik. Dit stelt hen in staat hun gedrag aan te passen en bij de aanschaf van nieuwe apparaten een bewustere keuze maken. Het project is een vervolg op de veelbelovende resultaten die werden bereikt met een pilot op kleinere schaal in Arnhem, door Nuon en SenterNovem uitgevoerd tijdens de winter van 2008-2009. Daaruit bleek dat er een gemiddelde besparing was bereikt van 9% op elektriciteit en 14% op gas, met enorme uitschieters van maximaal 34% op elektriciteit en 32% op gas. De gemiddelde jaarlijkse besparing komt uit op ongeveer € 200 per woning. In 2010 gaan we door met het monitoren van de ontwikkelingen in deze pilot in Amsterdam om de voorlopige resultaten te kunnen toetsen en de technologie verder te verbeteren. Dit project is onderdeel van Amsterdam Smart City en wordt mede gefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

Energieadvies voor onze zakelijke klanten Samen met ons dochterbedrijf Ebatech willen we onze zakelijke klanten een totaalpakket aan zakelijke adviesdiensten bieden. Daarbij maken we gebruik van speciale software voor energiebeheer om de verkregen verbruiksinformatie te vertalen naar praktische besparingsmogelijkheden. Deze maatregelen beogen een bijdrage te leveren aan een meer duurzame bedrijfsvoering voor onze klanten, door te zorgen voor minder energie-

verbruik en CO2-uitstoot en tegelijkertijd kosten te besparen. Wij bieden de volgende diensten aan: ■■ EnergieScan: op basis van informatie die onze adviseurs verzamelen (zoals energieverbruik, gegevens over het pand zelf en energienota’s), worden op de klant afgestemde maatregelen aangeboden om zakelijke klanten te helpen efficiënter om te gaan met energie; ■■ EnergieManagement: bij deze service houdt Nuon continu het energieverbruik van zakelijke klanten in de gaten. Onze adviseurs krijgen hiermee inzicht in hoe, waar en wanneer er energie wordt gebruikt. Hierbij wordt tevens nagegaan wat de CO2-voetafdruk van het bedrijf is. Vervolgens wordt er in nauw overleg met de klant een concreet plan opgesteld, waarin maatregelen staan beschreven die de klant kan nemen om het verbruik terug te dringen. Deze maatregelen richten zich op drie hoofdpunten: technologie, gedrag en organisatie. Wanneer de maatregelen zijn doorgevoerd kunnen de effecten worden gemeten via continue monitoring. Het jaar 2009 was een moeilijk jaar voor veel bedrijven. Nuon is erin geslaagd ondernemingen te helpen hun bedrijfsvoering duurzamer te maken en tegelijkertijd te bezuinigen op de energiekosten. Zo heeft Ebatech bijvoorbeeld onderzocht hoeveel er bespaard kan worden in winkelcentrum Villa Arena en alle afzonderlijke winkels in dit centrum. In 2010 willen we ons vooral gaan richten op het ontwikkelen van nieuwe diensten als Energie Consultancy, waarmee we meer klanten kunnen helpen sneller rendement te behalen op hun investeringen door slimme oplossingen te implementeren. Ook streven we naar een verdere integratie van de adviesdiensten binnen Nuon.

Energiebesparende producten en diensten Nuon heeft een breed aanbod aan producten en diensten om energie besparing bij consumenten en zakelijke klanten te bevorderen. In 2009 zijn er: ■■ 2.931 zonnepanelen verkocht; ■■ 16.592 hr-ketels verkocht of geïnstalleerd, globaal ongeveer evenveel als in 2008, maar met een duidelijke stijging in de vraag naar vervangingsinstallaties; ■■ 40.280 energielabels uitgegeven; ■■ 1.293 energiebesparingsadviezen gegeven aan huishoudens. In 2009 heeft Nuon de Energiewinkels ingezet als een nieuw medium om energieadvies te verstrekken aan particuliere klanten door middel van het organiseren van gratis toegankelijke workshops of themaweken per winkel. In november hebben de Nuon Energiewinkels bijvoorbeeld

<


De b etaa l baarh e i d va n en ergie | De verd ie p ing

■■

een subsidieweek georganiseerd om bezoekers gratis advies te geven over het aanvragen van subsidie voor energiebesparende maatregelen in bestaande woningen; 930.243 m2 isolatie aangebracht.

Verbeterde woningisolatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan energiebesparing en daarmee aan het reduceren van de energie voetafdruk van klanten. Net als in 2008 bestond in 2009 het grootste gedeelte van de aangebrachte isolatie uit spouwmuurisolatie. Sinds juli 2009 geldt er voor verschillende vormen van isolatie een verlaagd btw-tarief (van 6% in plaats van 19%), wat heeft bijgedragen aan de groei van genomen isolatiemaatregelen.

31

combinaties het meest effectief zijn en diepgaande kennis verzamelen over isolatieglas. Wij beschouwen het als een logische volgende stap om isolatieglas op te nemen in ons assortiment, omdat we daarmee onze klanten geïntegreerde energiebesparingsmaatregelen kunnen bieden. Samen met onze partner GevelBeheer Nederland gaan we een reeks productcombinaties aanbieden (alleen glas of in combinatie met een ruim assortiment kozijnen) die 2,5 keer beter isoleren dan standaard dubbel glas en 5 keer beter dan enkel glas. Het resultaat kan een besparing opleveren van maximaal € 300 per jaar. In de tweede helft van 2009 heeft de overheid een subsidie beschikbaar gesteld voor de installatie van hr++-glas van € 35 per m2. Nuon bekijkt momenteel de mogelijkheden om de pilot in 2010 voort te zetten en wellicht uit te breiden naar zakelijke klanten.

Nuon Energiewinkels In de Nuon Energiewinkels zijn alle producten en diensten van Nuon te vinden. Bezoekers kunnen op één plek de producten bekijken, vergelijken en ervaren. Er is een uitgebreid assortiment hr-ketels en designradiatoren. Ook zijn er elektronische beveiligingssystemen, isolatieoplossingen, producten voor energiebesparing, abonnementen voor service en onderhoud van verwarmingsinstallaties en contracten voor gas en elektriciteit. Ten slotte kunnen onze klanten in de Energiewinkel terecht met allerlei vragen over de verdere dienstverlening van Nuon. In 2009 zijn er verschillende initiatieven op het gebied van energie besparing georganiseerd in de Nuon Energiewinkels. In november was er bijvoorbeeld een gelegenheid om oude gloeilampen in te wisselen voor gratis spaarlampen. In 2009 hebben we ons gericht op twee nieuwe producten: ■■ Zonneboilers In de zomer van 2009 heeft Nuon de zonneboiler toegevoegd aan het assortiment. Deze levert warm water op basis van een combinatie van zonne-energie met een hr-ketel. Per huishouden is een reductie mogelijk tot 480 kg CO2-uitstoot per jaar. Het is niet alleen een duurzamere manier om water te verwarmen, maar kan per woning ook nog een besparing opleveren van maximaal € 150 per jaar. Nuon biedt een scherp geprijsd totaalpakket aan. Dit pakket omvat niet alleen de zonneboiler en zonnecollector, maar ook installatieservice, ondersteuning bij subsidie aanvragen en de mogelijkheid van een voordelig servicecontract. ■■ HR++-glas (isolatieglas) Momenteel bestuderen we de mogelijkheden om hr++-glas (isolatieglas) toe te voegen aan ons assortiment isolatieproducten. In dit kader hebben we een pilot opgestart waarmee we de belangstelling voor dit product willen meten. Daarbij willen we bekijken welke product-

Samenwerkingsverbanden Gemeenten en woningbouwcorporaties In 2009 zette Nuon haar integrale aanpak van de renovatie van bestaande gebouwen voort. Nuon werkte samen met een aantal provincies, gemeenten en woningbouwcorporaties om klanten energieadvies op maat en duurzame energieoplossingen te bieden. Als het enigszins mogelijk is en meerwaarde oplevert, probeert Nuon altijd de mensen in de buurt of wijk te betrekken bij projecten. In 2009 zijn onder meer de volgende projecten gerealiseerd of opgestart: ■■ ‘Uw woning in de watten’, een project van Isolatie Netwerk, een dochter van Nuon Isolatie. Dit project is uitgevoerd in Apeldoorn in samenwerking met de gemeente en woningcorporatie Ons Huis. ■■ ‘Warm welkom in Rivierenland’ is een project dat valt onder het reeds genoemde programma Meer met Minder in de regio rond Tiel. Nuon maakt gebruik van natuurlijke momenten om energiebesparende maatregelen te nemen in woningen: bij verhuizing of verbouwing. Het project is in juni 2009 van start gegaan en heeft een doorlooptijd van een jaar. Huiseigenaren krijgen een energielabel aangeboden voor hun huis in de huidige staat en krijgen daarbij maatwerkadvies over mogelijke energiebesparende maatregelen. Deelnemers ontvangen € 250 korting op de prijs van dit advies. Voor huiseigenaren die het energieverbruik in hun woning met 30% willen terugdringen door energiebesparende maatregelen is een subsidie beschikbaar van € 1.650. De doelstelling van het project is om in totaal 100 huizen 30% energiezuiniger te maken. Partners in dit project zijn de provincie Gelderland en Rabobank. ■■ Nuon is ook een samenwerkingsverband aangegaan met de milieu organisatie Milieudienst West-Holland en de gemeenten Leiden,

<


3 2 Nuon Maa tschappeli j k Verslag 20 09

Noordwijk, Voorschoten en Katwijk. Samen lanceren ze een campagne om huiseigenaren te stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen. Op een speciale website kunnen huizenbezitters voorbeelden zien van maatregelen, investeringen en mogelijke energiebesparing in huizen met dezelfde kenmerken als hun eigen huis.

Slim met Gas Nuon neemt deel in de stichting Slim met Gas, samen met GasTerra, Eneco en Essent. De algemene doelstelling is bij te dragen aan een vermindering van gasverbruik door bevordering van innovatieve gasgestookte apparatuur. Om dit te bereiken wil Slim met Gas de introductie faciliteren van micro-WKK’s (microwarmtekrachtkoppeling, ook wel HRe genoemd). De micro-WKK levert zowel warmte als elektriciteit dankzij een combinatie van een hr-ketel met een kleine gasmotor die elektriciteit genereert. Bij de productie van elektriciteit stoten micro-WKK’s ongeveer de helft van de hoeveelheid CO2 per kWh uit in vergelijking met netstroom. Na een aantal eerder uitgevoerde kleine pilots worden er in 2010 in Apeldoorn 200 micro-WKK’s geïnstalleerd. Voor deze pilot werkt Nuon samen met Liander, GasTerra, de provincie Gelderland, leverancier Remeha en twee plaatselijke woningcorporaties.

Step2Save De pilot Step2Save, uitgevoerd in samenwerking met de gemeente Amsterdam en woningcorporatie Ymere, is in 2009 afgerond. Er was een uitbreiding met 3.000 huishoudens, waarvan 1.187 in de loop van 2009 persoonlijk advies en een Energiebox kregen. Deze Energiebox bevat een aantal energiebesparende producten, zoals spaarlampen en waterbesparende kranen. De totale hoeveelheid CO2-uitstoot die wordt vermeden dankzij de in de Energiebox aangeboden maatregelen bedraagt 237.400 kg. In 2010 werkt Nuon samen met de gemeente Amsterdam en Ymere aan een project waarbij 5.000 huurhuizen zijn betrokken, in de stadsdelen Noord, Zeeburg en Oost-Watergraafsmeer. Huurders in de sociale woningbouw kunnen gratis advies krijgen om energie te besparen. Dit project is bedoeld voor die mensen die het meeste behoefte hebben aan hulp bij het verlagen van hun energierekening.

Voorkomen van beëindiging energielevering 2009 is in financieel opzicht een moeilijk jaar geweest voor een aantal van onze klanten. Nuon heeft zich daarom nog meer ingezet om klanten te helpen schulden en betalingsachterstanden te voorkomen. Een voor de hand liggende manier om op de kosten te bezuinigen is speciale aandacht te besteden aan vermindering van de energie verspilling in woningen. In de tweede helft van 2009 konden we onze energietarieven verlagen, wat bijdroeg aan de vermindering van de druk op sommige klanten. Het convenant dat Nuon heeft gesloten met verschillende GGD’s, schuldhulpverleningsinstanties en kredietinstellingen (zoals de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet, NVVK) is eind 2009 herzien. Een aantal bijzondere clausules is toegevoegd met betrekking tot afsluiting van de energielevering tijdens het winterseizoen. De clausules gelden ook voor de zomermaanden. Verder hebben we onze samenwerking versterkt met andere convenantpartijen. Hierdoor zijn we eerder in staat de sociale dienst en andere gemeentelijke diensten te waarschuwen wanneer klanten financiële hulp nodig hebben, zodat er adequate hulp geboden kan worden. Nuon zet zich ook proactief in om betalings oplossingen te vinden voor klanten die moeilijkheden ondervinden. Zo verwijst Nuon klanten bijvoorbeeld pas naar een schuldhulp verleningsinstantie wanneer een betalingsregeling is mislukt. Sinds de splitsing van Nuon en Alliander is Nuon niet meer verantwoordelijk voor eventuele afsluiting van de energielevering, maar wordt in plaats daarvan het leveringscontract met de betreffende klant beëindigd. Indien nodig wordt de toevoer afgesloten door de netbeheerder. In 2009 zijn in totaal 13.045 leveringscontracten beëindigd. Nuon werkt samen met de NVVK aan verkorting van de wachtlijst voor financiële hulpverlening. Deze wachtlijst is ontstaan als gevolg van een stijgend aantal doorverwijzingen. Het percentage succesvol afgeronde betalingsregelingen is in 2009 gestegen met 48%, terwijl het aantal klanten die direct benaderd moesten worden in verband met betalingsproblemen steeg met 4%.

<


K l imaa t en m i l ie u | De verd ie p ing

Klimaat en milieu Nuon zet zich actief in voor een duurzame energievoorziening. Het is onze ambitie om in 2050 CO2-neutraal te opereren. Bij alle activiteiten streeft Nuon ernaar de impact op het milieu door bijvoorbeeld CO2 en verzurende stoffen te minimaliseren en de overlast voor omwonenden tot een minimum te beperken.

Naar CO2-neutraal

Groenestroomproducten Alle Nuon-klanten kunnen kiezen voor groene stroom. Consumenten en kleinzakelijke klanten bieden we een keuze tussen twee producten: Nuon NatuurStroom en Nuon GroenStroom. Nuon NatuurStroom wordt afgedekt met garanties van oorsprong van energie uit zon, wind en kleinschalige waterkracht. Bij Nuon GroenStroom ging het in 2009 uitsluitend om elektriciteit uit windkracht. Van alle energie die onder de naam Nuon NatuurStroom of Nuon GroenStroom wordt aangeboden is de oorsprong volledig gegarandeerd. In 2009 was alle productie onder de naam Nuon NatuurStroom of Nuon GroenStroom afkomstig van productielocaties in Nederland. Het totale aantal klanten dat groene stroom bij ons afneemt, is in 2009 licht gestegen. In 2009 leverden wij in totaal 2.126 GWh groene stroom aan 311.373 klanten. Dit is weergegeven in de grafiek rechts.

Aandeel Nuon Natuur- en Nuon GroenStroomklanten in totaal consumenten/kleinzakelijke klanten Nederland %

86,5%

Grijze stroom

13,5%

Nuon NatuurStroom en Nuon GroenStroom

33

<



In 2009 leverden we in totaal 490 GWh Nuon NatuurStroom aan ruim 135.000 klanten. Vergeleken met 2008 is het aantal klanten gestegen. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de stijging in het aantal klanten dat Nuon NatuurStroom afneemt tegen een vaste prijs. Verder leverden we in 2009 in totaal 726 GWh Nuon GroenStroom aan consumenten en kleinzakelijke klanten. Het aantal Nuon GroenStroomklanten is licht gedaald van 186.795 in 2008 naar 176.070 in 2009.

Totale levering van Nuon GroenStroom aan consumenten/kleinzakelijke klanten1 GWh

2.400

392

400

281 1.800

213

1.753

187

176

200

1.407 1.200

De vraag naar groene stroom onder onze grotere zakelijke klanten is in 2009 gestegen. Deze trend kan worden verklaard uit een duidelijke toename in duurzame inkoop bij gemeenten en provincies (waaronder de inkoop van groene elektriciteit). De door ons geleverde groene elektriciteit is hoofdzakelijk afkomstig uit geïmporteerde waterkracht.

0

933

813

726

2 008

2009

600 0

2 005 1

Nuon NatuurStroomlevering per jaar1

2 006

2 007

Betreft product Nuon GroenStroom voor consumenten en kleinzakelijke klanten.

Klanten x 1.000

1.000

126 800 600

544

150

Groenestroomproducten Nuon Duitsland en Nuon België

120

Meer dan 50% van de stroomlevering van Nuon België bestaat uit duurzame energie. Ons product Nuon Nature bestaat zelfs voor 100% uit groene stroom. In september 2009 is de verkoop van Nuon Nature sterk gestegen als gevolg van tariefwijzigingen en onze ambitie om Nuon België stevig op de kaart te zetten als leverancier van groene stroom. Voor 2010 verwachten we een verdere stijging door directe marketingcampagnes en de introductie op de markt van een derde Nature-product. De verkoop van groene elektriciteit in België steeg van een volume van 273 GWh in 2008 naar 359 GWh in 2009.

135 124

588

125

537

120

90

507

490

400

60

200

30

0

0

2 0 05 1

600

3.000

Groene stroom voor onze zakelijke klanten

GWh

Klanten x 1.000

2006

2007

2008

20 0 9

Betreft producten voor consumenten/kleinzakelijke en grootzakelijke klanten. Voor Nuon NatuurStroom wordt wind, zon en kleinschalige waterkracht ingezet.

Overzicht Nuon NatuurStroom 2009 In de tabel rechts is aangegeven waaruit Nuon NatuurStroom is opgebouwd, uitgesplitst naar klantgroep. Ook is er een onderscheid gemaakt tussen productie uit eigen centrales en stroom die bij andere producenten is ingekocht. Onder in de tabel staat een overzicht van het aantal klanten en het totale geleverde volume. Beide zijn uitgesplitst naar consumenten en kleinzakelijke klanten aan de ene, en grootzakelijke klanten aan de andere kant.

<


35


NatuurStroomboekhouding 2009 | RA-geverifieerd GWh

Bronnen gebaseerd op garanties van oorsprong1 Eigen productie Nederland

Inkoop Nederland

Totaal

Consumenten/kleinzakelijke klanten 527,864 1,515 4,990 534,369

613,643 0,288 0,010 613,941

1.141,507 1,803 5,000 1.148,310

Subtotaal

2,339 0 49,926 52,265

15,557 0 0,074 15,631

17,896 0 50,000 67,896

Subtotaal

586,634

629,572

1.216,206

Wind Zon Waterkracht - kleinschalig

Subtotaal Grootzakelijke klanten Wind Zon Waterkracht - kleinschalig

Overschot2

-726,337

Totaal

489,869

Levering Aantal klanten

Levering3

per 31 december 2009

GWh

Consumenten/kleinzakelijke klanten 134.863

421,973

245

67,896

135.108

489,869

Grootzakelijke klanten

Totaal 1 2 3

In 2009 zijn geen garanties van oorsprong uit buitenlandse productie ingezet. Het overschot aan ingekochte garanties van oorsprong is ingezet voor Nuon GroenStroom, en bestaat uit windproductie. Levering betekent in dit geval levering van groene waarde in de vorm van garanties van oorsprong.

<



Klimaatneutraal gas Naast groenestroomproducten biedt Nuon haar klanten ook producten om de uitstoot van CO2 uit gasverbruik te compenseren. Dit gebeurt aan de hand van Voluntary Emission Reduction (VER)-certificaten. Voor consumenten en kleinzakelijke klanten bieden we dit product aan onder de naam Nuon Natuurcertificaat. Voor grootzakelijke klanten is er een vergelijkbaar product onder de naam KlimaatNeutraal Gas. Zo’n 10.000 consumenten en kleinzakelijke klanten hebben in 2009 gebruikgemaakt van de mogelijkheid om hun CO2-uitstoot uit gas verbruik te compenseren via het Nuon Natuurcertificaat. De daarmee samenhangende koop van VER-certificaten kwam neer op een totale compensatie van 37.765 ton CO2.

In het licht van deze doelstelling van de regelgeving heeft Nuon ervoor gekozen om de methode van EnergieNed te blijven hanteren. Binnen EnergieNed overlegt Nuon nu over manieren om de huidige situatie te verbeteren zodat klanten over betere informatie kunnen beschikken. Daarnaast voeren we overleg met NGO’s die vraagtekens gezet hebben bij ons portfolio op basis van de brandstofmix levering die we naar buiten brachten. Nuon heeft uitgelegd dat de brandstofmix levering van levering de feitelijke levering aan klanten vanaf het net weergeeft. Informatie over Nuons impact op het milieu zou eigenlijk moeten worden verzameld uit de productiemix. Deze geeft namelijk de productiecijfers weer en de brandstoffen die worden gebruikt om elektriciteit op te wekken voor levering aan het Nederlandse elektriciteitsnet. Brandstofmix levering Nuon Groep | RA-geverifieerd

De pilot met KlimaatNeutraal Gas leverde niet de verwachte belangstelling van klanten op. In 2010 zal daarom een beslissing genomen worden over het al dan niet voortzetten van deze pilot.

%

Onze brandstofmix voor energielevering Binnen de Europese Unie zijn alle elektriciteitsleveranciers verplicht informatie te publiceren over de brandstofmix van de door hen geleverde stroom en de gevolgen daarvan voor het milieu. Ook binnen de Nederlandse weten regelgeving is een dergelijke publicatie verplicht. Voor de berekening van de brandstofmix levering schrijven de richtlijnen een zeer algemene methode voor. Daarom heeft EnergieNed, de branche organisatie van Nederlandse energiebedrijven, in 2005 een berekeningsmethode ontwikkeld die alle leveranciers kunnen gebruiken. Deze methode is overigens niet verplicht gesteld. In de afgelopen twee jaar hebben marktpartijen nieuwe methodes geïntroduceerd om hun brandstofmix te berekenen. Dit leidde tot nieuwe energieproducten en inconsistente berekeningsmethodes. Dit staat haaks op de oorspronkelijke gedachte achter de Europese regelgeving, want vermelding van de brandstofmix levering was juist bedoeld als een hulpmiddel voor klanten om een goede vergelijking te kunnen maken tussen de verschillende energieaanbieders.

51,9%

Aardgas

21,8%

Kolen

10,3%

Waterkracht

6,4%

Nucleair

5,5%

Wind

3,7%

Overig grijs

0,5%

Biomassa

0,0%

Zon 83,8%

Aandeel grijze energie

16,3%

Aandeel groene energie CO2-emissiefactor

396,6 g/kWh

Radioactief afval

0,00019 g/kWh

Brandstofmix levering consumenten/kleinzakelijke klanten | RA-geverifieerd %

Aandeel grijze energie Aandeel groene energie

57,5%

Aardgas

22,6%

Kolen

11,2%

Wind

4,8%

Nucleair

3,9%

Overig grijs

0,0%

Waterkracht

0,0%

Biomassa

0,0%

Zon 88,8% 11,2%

CO2-emissiefactor

415,8 g/kWh

Radioactief afval

0,00015 g/kWh

<



37

De brandstofmixcijfers voor 2009 vormen een afspiegeling van de marktomstandigheden in 2009. De productie in Nuons gaswinnings centrales steeg als gevolg van lagere gasprijzen, terwijl de productie in onze centrales in Velsen en IJmond daalde naarmate er minder hoogovengas beschikbaar was. Handelsvolumes en inkoopvolumes bleven redelijk stabiel, wat duidt op minder volatiele prijzen. Inkoop vanuit ‘co-generation’ installaties steeg, waarbij zowel het aantal klanten als het totale volume toenam. De productie van duurzame energie bleef stabiel met lagere productievolumes afkomstig van windenergie.

Het CO2-emissieniveau daalde aanzienlijk in vergelijking met 2008. Dit is vooral toe te schrijven aan een verandering in de manier waarop de Nederlandse overheid dit berekent. In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft de Nederlandse overheid ‘co-generation’ dit jaar als afzonderlijk type brandstof toegevoegd aan de berekening van de Nederlandse energie leveringsmix. Dat betekent dat het gemiddelde gasvolume is gestegen ten opzichte van voorgaande jaren, wat direct van invloed is op de gemiddelde CO2-emissiefactor.

Brandstofmix levering grootzakelijke klanten | RA-geverifieerd

Brandstofmix levering Nuon België | RA-geverifieerd

%

%

55,7%

Aardgas

47,2%

Waterkracht

21,9%

Kolen

33,4%

Aardgas

12,8%

Waterkracht

13,1%

Kolen

4,7%

Nucleair

2,8%

Nucleair

3,8%

Overig grijs

2,3%

Overig grijs

0,9%

Biomassa

1,2%

Biomassa

0,2%

Wind

0,0%

Wind

0,0%

Zon

0,0%

Zon


86,1%


Aandeel groene energie

13,9%


51,6% 48,4%

CO2-emissiefactor

403,2 g/kWh

CO2-emissiefactor

268,7 g/kWh

Radioactief afval

0,00014 g/kWh

Radioactief afval

0,00007 g/kWh

Brandstofmix levering Nuon Duitsland | RA-geverifieerd %

29,1%

Nucleair

27,9%

Kolen

22,1%

Aardgas

12,5%

Waterkracht

3,9%

Overig grijs

2,5%

Wind

1,8%

Biomassa

0,1%

Zon


83,1%


16,9%

CO2-emissiefactor

408,0 g/kWh

Radioactief afval

0,00087 g/kWh

<



Productie van elektriciteit en warmte Onderstaande grafiek geeft de nettoproductie van elektriciteit en warmte weer. De totale productie vertoont een lichte stijging in elektriciteitsproductie en een daling in warmteproductie ten opzichte van het voorgaande jaar. Meer informatie per locatie is te vinden in de tabel op pagina 56. Totale nettoproductie van elektriciteit en warmte¹ TWh/PJ

20

16,7

16

15,1 13,8

13,3 13,2

14,8

14,4 13,2

13,1

12

11,1

Onze brandstofmix van energieproductie

8 4 0

0,4 2 0 05

0,6 2006

Elektriciteit duurzaam1 Elektriciteit productiecentrales 1

Een ander belangrijk effect was te zien in onze centrales Velsen 24 en 25 en de IJmond-centrale, die draaien op hoogovengas. Vorig jaar werd Velsen 24 intensief ingezet, terwijl Velsen 25 en IJmond om verschillende redenen een zeer lage productie draaiden. Om te beginnen werd de industriële productie en dus de vraag naar energie ook hier beïnvloed door de economische crisis. Daar kwam nog bij dat de centrale Velsen 25 een groot deel van het jaar niet beschikbaar was vanwege een reparatie van de stoomturbine. Het gevolg hiervan was dat de beschikbaarheid van Velsen 25 zeer laag was en de grotere centrale Velsen 24 moest worden ingezet. De terugloop in industriële activiteiten zorgde verder voor een daling in de beschikbaarheid van hoogovengas en een grotere schommeling in de kwaliteit van het gas. Om de betrouwbaarheid van levering te waarborgen is toen besloten om de centrale Velsen 24 op hoge capaciteit te laten draaien en de productie in de IJmond-centrale te verlagen.

1,4 2007

1,4 2008

1,4 20 0 9

Warmte

De duurzame productie omvat alle duurzame elektriciteit die Nuon als producent en economisch eigenaar via een netaansluitpunt op het elektriciteitsnet zet. In het verslag wordt windproductie uit minderheidsdeelnemingen en derde partijen die wij als economisch eigenaar op het elektriciteitsnet zetten meegeteld en buitenlandse windproductie (die niet door ons op het elektriciteitsnet wordt gezet) niet.

De economische crisis heeft een duidelijk effect gehad op onze productieen verkoopactiviteiten. Veel industriële ondernemingen moesten hun productie verlagen en als gevolg daarvan daalde ook hun vraag naar elektriciteit, stoom en warmte. Dit effect was het duidelijkst te zien bij onze industrieparken, waar onze centrales de industriële activiteiten ter plaatse bedienen. Sommige industriebedrijven moesten hun productie aanzienlijk naar beneden bijstellen of zelfs helemaal stilleggen als gevolg van faillissement. Het directe gevolg voor ons was een daling in onze productie en levering.

De totale hoeveelheid stroom die Nuon in Nederland produceert kan worden uitgesplitst naar brandstofsoorten. Deze zogenaamde brandstofmix van de productie geeft in percentages weer welke energiebronnen Nuon heeft gebruikt om elektriciteit te produceren en is zo een goede afspiegeling van alle stroom die Nuon als producent aanbiedt op de elektriciteitsmarkt. Deze stroom is afkomstig van duurzame en ‘grijze’ productiecentrales, die ofwel volledig eigendom zijn van Nuon of eigendom zijn van partijen met wie Nuon een direct inkoopcontract heeft, zoals eigenaren van windmolens. Wij produceren stroom uit duurzame bronnen (wind, water, zon en biomassa), fossiele bronnen (kolen en aardgas) en uit hergebruikte procesgassen (hoogovengas). Waar mogelijk gebruiken we onze duurzame productiecapaciteit, bestaande uit windmolenparken, waterkrachtcentrales en elektriciteitscentrales die ook stadswarmte leveren. Afhankelijk van vraag en aanbod en van de geldende brandstofprijzen zetten we onze productiecentrales altijd in op volgorde van (energie)zuinigheid en efficiëntie, waarbij we beginnen met de zuinigste centrale. De volgende grafiek geeft een beeld van de brandstofmix van Nuons energieproductie in Nederland. Deze mix was in 2009 voor 9% groen en 91% grijs.

<



Milieu-impact van onze energieproductie

Brandstofmix energieproductie Nederland %

1

2

39

Emissies naar lucht 34,2%

Kolen

28,5%

Aardgas-WKC's

15,8%

Aardgascentrales

12,6%

Hoogovengas1

8,4%

Wind2

0,5%

Waterkracht

0,1%

Biomassa

0,03%

Zon

In onze centrales in Velsen worden de restgassen die vrijkomen bij de staalproductie van Corus ingezet als brandstof voor de productie van elektriciteit. Op deze wijze worden de hoogovengassen door Nuon nuttig gebruikt. De gassen bevatten een hoog percentage CO2. Met ingang van 2006 is met de Energiekamer van de NMa afgesproken dat Nuon de CO2-emissie in de brandstofmix van de productie corrigeert in verband met dubbeltelling. De CO2-emissiefactor van hoogovengas wordt hierin berekend op basis van de inzet van aardgas. De windproductie betreft alle elektriciteit die Nuon als producent en economisch eigenaar via een netaansluitpunt op het elektriciteitsnet zet.

In de tabel op pagina 56 wordt per productielocatie van Nuon aangegeven wat het opgestelde vermogen is in MW elektrisch (MWe) en MW thermisch (MWth) en hoeveel er geproduceerd is in 2009 en 2008. De productie is afhankelijk van vraag en aanbod en van zaken als noodzakelijke reparaties en onderhoud. De grootste verandering in de brandstofmix productie vergeleken met vorig jaar, voltrok zich in onze door hoogovengas aangedreven productiecentrales. Hoogovengas wordt alleen gebruikt als brandstof in de productiecentrales in Velsen en IJmond. In 2009 daalde de beschikbaarheid van hoogovengas, waardoor de centrales in Velsen en IJmuiden minder productie draaiden dan in voorgaande jaren. De productiecapaciteit en gerealiseerde productie uit duurzame bronnen staan vermeld op pagina 50.

De verbranding van brandstoffen om elektriciteit op te wekken of warmte te produceren leidt tot uitstoot van kooldioxide (CO2), stikstofoxiden (NOx) en, in het geval van kolen, zwaveldioxide (SO2). Deze stoffen hebben een schadelijke impact op het milieu. Nuon streeft er daarom naar haar bijdrage aan deze schadelijke emissies zo veel mogelijk te beperken. We ondersteunen onze klanten actief bij het verlagen van hun vraag naar energie. Dat doen we niet alleen door advies te geven, maar ook door ze een geïntegreerde benadering te bieden om energiebesparende maatregelen te nemen. Waar mogelijk breiden we onze productiecapaciteit van duurzame energie uit en we streven naar een zo schoon mogelijk gebruik van fossiele brandstoffen. Verder zijn we continu bezig met het verhogen van de efficiëntie van onze bestaande centrales en investeren we in nieuwe, zuinige technologie. De grafiek op de volgende pagina illustreert de uitstoot van CO2, NOx en SO2 in grammen per kWh opgewekte elektriciteit. Meer informatie is te vinden in de volgende paragrafen.

CO2-uitstoot Om klimaatverandering tegen te gaan moet de uitstoot van CO2 drastisch worden verlaagd. Binnen de EU zijn er grenswaarden vastgesteld voor de uitstoot van alle grotere centrales in de industriële en energiesector. Voor de meeste van Nuons centrales geldt zo’n maximumlimiet voor CO2-emissies.

<



Emissie CO2, NOx en SO2 per eenheid elektriciteitsproductie1 g/kWh

CO2-emissie als gevolg van energieproductie1

kton

500

558

587

525

503

499

15.000

1,00

12.000

0,75

9.000

13.926

10.215

0,512

0,50

0,490 0,326

2 008

2009

3.000

0,139

0,115

0,092

0,090

0,083

0

2 0 05

2

9.130

0,327

0,25

1

8.917

6.000

0,322

CO2 2 NOx

8.160

2006

2007

2008

0

20 0 9

SO2

De elektriciteitsproductie betreft de totale productie uit duurzame bronnen en fossiele brandstoffen. Betreft de CO2-emissiefactor op basis van de productiemix. In onze centrale in Velsen worden de restgassen die vrijkomen bij de staalproductie van Corus ingezet als brandstof voor de productie van elektriciteit. Op deze wijze worden de hoogovengassen door Nuon nuttig gebruikt. De gassen bevatten een hoog percentage CO2. Met ingang van 2006 is met de Energiekamer van NMa afgesproken dat Nuon de CO2-emissie in de brandstofmix corrigeert in verband met dubbeltelling. De CO2-emissiefactor van hoogovengas wordt berekend op basis van de inzet van aardgas. Bij deze waarden is deze correctie ook doorgevoerd.

De uitstoot van CO2 die vrijkomt bij de productie van elektriciteit houdt direct verband met de gebruikte hoeveelheid fossiele brandstoffen. Daarom streven we naar verhoging van het aandeel duurzame energie en blijven we ons inzetten voor verbetering van de efficiëntie van centrales die draaien op fossiele brandstoffen. Daarnaast investeren we in CO2-afvang om de uitstoot van CO2 naar de lucht te voorkomen. In april 2009 kondigde Nuon de bouw aan van een proefinstallatie om CO2 af te vangen bij de kolenvergassingscentrale in Buggenum. Deze installatie wordt naar verwachting in de tweede helft van 2010 in bedrijf gesteld.

2 005 1

2 006

2 007

In onze centrales in Velsen worden de restgassen die vrijkomen bij de staalproductie van Corus ingezet als brandstof voor de productie van elektriciteit. Op deze wijze worden de hoogovengassen door Nuon nuttig gebruikt. De gassen bevatten een hoog percentage CO2. Met ingang van 2006 is met de Energiekamer van de NMa afgesproken dat Nuon de CO2-emissie in de brandstofmix corrigeert in verband met dubbeltelling. De CO2-emissiefactor van hoogovengas wordt berekend op basis van de inzet van aardgas. Bij deze waarden is deze correctie ook doorgevoerd. .

Daarnaast zorgen we voor een vermindering van de CO2-uitstoot via onze projecten om restwarmte uit afvalverbrandingsinstallaties en elektriciteits centrales te gebruiken voor stadsverwarming. Eind 2009 waren er in totaal 99.613 woningen aangesloten op stadsverwarmingssystemen van Nuon. Dit zorgde voor het vermijden van 178.000 kilo aan CO2-uitstoot, wat gelijkstaat aan de jaarlijkse emissies van 70.000 personenauto’s.

CO2-emissies uit elektriciteits- en warmteproductie De totale hoeveelheid CO2-emissies die vrijkomt bij de productie van elektriciteit en warmte in onze centrales steeg van 8.917 kiloton in 2008 naar 9.130 kiloton in 2009. De voornaamste oorzaak voor deze toename is de stijging in totale elektriciteitsproductie. De uitstoot van CO2 per kWh daalde van een gemiddelde van 503 gram/kWh in 2008 naar 499,1 gram/ kWh in 2009. Details over de uitstoot per productielocatie zijn te vinden in de tabel op de volgende pagina.

<



41

CO2-emissie per productielocatie | RA-geverifieerd kton

CO2-emissie 2009

2008

WKK-park (diverse locaties)

1.279 614 22 1.659 3.708 1.194 0 12 0 2 3 0 120 151 114 1 2 30 4 213

Totaal

9.130

Buggenum Diemen IJmond1 Velsen1 Hemweg Lage Weide & Merwedekanaal BMC Lelystad HWC Purmerend HWC Kanaleneiland HWC Nic. Beetsstraat HWC Nieuwegein HWC Overvecht WKC Purmerend WKC Industriepark Emmtec WKC Industriepark De Kleef WKC Industriepark Sittard WKC Industriepark Heerlen WKC Industriepark Düren WKC Industriepark Heinsberg

1 In

onze centrales in Velsen worden de restgassen die vrijkomen bij de staalproductie van Corus ingezet als brandstof voor de productie van elektriciteit. Op deze wijze worden de hoogovengassen door Nuon nuttig gebruikt. De gassen bevatten een hoog percentage CO2. Met ingang van 2006 is met de Energiekamer van de NMa afgesproken dat Nuon de CO2-emissie in de brandstofmix corrigeert in verband met dubbeltelling. De CO2-emissiefactor van hoogovengas wordt berekend op basis van de inzet van aardgas. Bij deze waarden is deze correctie ook doorgevoerd.

1.217 615 472 1.492 3.250 1.039 0 6 0 1 2 0 150 245 114 4 5 35 7 265 8.917

<



NOx-emissie per productielocatie ton

NOx-emissie 2009

2008

WKK-park (diverse locaties)

201 453 20 1.350 1.157 1.235 22 6 0 2 2 0 152 142 164 – 1 21 3 343

Totaal

5.272

Buggenum Diemen IJmond Velsen Hemweg Lage Weide & Merwedekanaal BMC Lelystad HWC Purmerend HWC Kanaleneiland HWC Nic. Beetsstraat HWC Nieuwegein HWC Overvecht WKC Purmerend WKC Industriepark Emmtec WKC Industriepark De Kleef WKC Industriepark Sittard WKC Industriepark Heerlen WKC Industriepark Düren WKC Industriepark Heinsberg

124 405 417 1.193 987 962 23 3 0 1 1 0 224 223 154 – – 23 5 405 5.151

<



NOx-emissie per jaar

43

SO2-emissie per jaar

kton

kton

10

8

2,5

2,15

7,95

2,0

6,79 6

5,85 5,15

5,27

4

1,0

2

0,5

0

1,59

1,5

1,67 1,42

1,33

0

2 0 05

2 006

2007

2008

20 0 9

NOx-emissies Nederland is op grond van Europese weten regelgeving verplicht de totale uitstoot van stikstofoxiden (NOx) te beperken. Vanaf 2010 geldt voor ons land een nationaal emissieplafond van 260 kiloton per jaar. De Nederlandse overheid legt zichzelf een strenger streefcijfer op van 231 kiloton per jaar. Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) heeft een limiet opgelegd aan NOxemissies in grammen per GJ verbruikte brandstof voor alle installaties. Bedrijven die meer uitstoten dan de limiet kunnen NOx-emissierechten kopen binnen een emissiehandelssysteem en ondernemingen die onder de grenswaarde uitkomen kunnen hun rechten verkopen. De gemiddelde NOx-emissie per geproduceerde kWh steeg licht van 0,325 g/kWh in 2008 naar 0,327 g/kWh in 2009. In 2009 zijn we erin geslaagd de NOx-emissies uit onze thermische centrales binnen de toegestane limiet te houden. Het gemiddelde niveau van NOx-emissies in g/GJ berekend over alle thermische centrales was in 2009 al aanzienlijk minder dan de maximaal toegestane emissies voor 2010. Individueel bleek een aantal van onze centrales nog niet aan deze limiet te voldoen. De totale NOx-emissies in 2009 zijn weergegeven in de grafiek hierboven. Gegevens over NOx-emissies uitgesplitst per productielocatie staan vermeld in de tabel op de vorige pagina. Verbeterde verbrandingstechnologie is een van de belangrijkste mogelijkheden om de NOx-uitstoot te verlagen, bijvoorbeeld door speciale lage-NOx-branders te installeren en DeNOx-installaties in te zetten.

2 005

2 006

2 007

2 008

2009

Door in 2009 te investeren in een nieuwe verbrandingskamer in onze WKK-centrale in Purmerend hebben we een lagere hoeveelheid NOx per geproduceerde kWh gerealiseerd. Ook de opstelling in 2007 van een DeNOx-installatie in onze centrale aan de Hemweg 8 zorgde voor een forse vermindering van NOx-emissies.

SO2-emissies Emissies van zwaveldioxide (SO2) veroorzaken verzuring, net als de uitstoot van stikstofoxiden (NOx). Daarom is ook de reductie van deze emissies gewenst. Net als voor NOx zijn er ook voor SO2 nationale emissie plafonds vastgesteld voor iedere EU-lidstaat. Nederland moet de jaarlijkse uitstoot van SO2 reduceren tot maximaal 50 kiloton in 2010. In 2008 heeft het ministerie van VROM een convenant gesloten met de brancheorganisaties van de energieproducerende sector waarin werd afgesproken dat hun emissies dienen te worden gereduceerd tot 13,5 kiloton in 2020. Bij Nuon stoten we SO2 uit door de verbranding van kolen in onze centrale aan de Hemweg, de kolenvergassing in de Buggenum-centrale en de verbranding van hoogovengassen afkomstig van Corus in de centrales in Velsen en IJmond. Gedeeltelijk worden deze SO2-emissies gebruikt om grondstoffen te produceren voor andere industrieën, zoals bij de centrales aan de Hemweg en in Buggenum. In 2009 heeft Nuon 1,3 kiloton aan SO2 uitgestoten. Dit is weergegeven in de grafiek hierboven. Gegevens over SO2-emissies uitgesplitst per productielocatie staan vermeld in de tabel op de volgende pagina.

<



SO2-emissie per productielocatie ton

SO2-emissie 2009 Buggenum Diemen IJmond Velsen Hemweg Lage Weide & Merwedekanaal BMC Lelystad HWC Purmerend HWC Kanaleneiland HWC Nic. Beetsstraat HWC Nieuwegein HWC Overvecht WKC Purmerend WKC Industriepark Emmtec WKC Industriepark De Kleef WKC Industriepark Sittard WKC Industriepark Heerlen WKC Industriepark Düren WKC Industriepark Heinsberg WKK-park (diverse locaties)

Totaal

2008

132 – 5 361 834 – – – 0 – 1 – – – – – – 1 0 – 1.333

129 – 148 313 829 – – – 0 – 1 – – – – – – 1 0 – 1.421

<



Koelwaterinname energieproductiecentrales1

Emissie van warmte in koelwater per jaar1

Miljoen m3/jaar

Absolute emissies in PJ

3.500

TJ/GWh

4,0

100

3,5

3.076 2.840

2.800

3,5

3,6

3,2

80

2.592

45

3,2

2.356 2.100

2,4

60

48,9 1.400

40

700

20

0

45,4

1,6 0,8 0

0

2006 1

42,0

49,7

2007

2008

20 0 9

2 006

2 007

2 008

2009

Relatief naar eenheid productie2

Sinds 2006 wordt over koelwaterinname gerapporteerd. 1 2

Sinds 2006 wordt over koelwaterinname gerapporteerd. Betreft alleen productie van energieproductiecentrales die warmte lozen.

Emissies naar water

Afvalwater

Bij het produceren van elektriciteit komt warmte vrij. Deze warmte wordt in veel gevallen door het gebruik van koelwater afgevoerd. Net als bij vrijwel alle centrales, worden de meeste centrales van Nuon gekoeld met oppervlaktewater. Na afloop van het productieproces wordt het warme water geloosd in een nabijgelegen rivier of zee. De meeste installaties van Nuon lozen dit warme water in kanalen en waterwegen. Aangezien het geloosde water een hogere temperatuur heeft dan het oppervlaktewater, hebben deze lozingen invloed op het leefmilieu in het water.

De IJmondcentrale maakt hoofdzakelijk gebruik van hoogovengas dat vóór verbranding gereinigd wordt van fijnstof en andere schadelijke componenten. In 2007 is er een zelfreinigend zandfilter gebouwd en gedurende vier maanden getest. Daarbij ging het er vooral om zo veel mogelijk water voor hergebruik in het filter terug te winnen. Als restproduct na het filter blijft er een geconcentreerde vuilwaterstroom over. De proef bleek zo succesvol dat in 2008 besloten is een vergunning aan te vragen voor het zandfilter. De definitieve aanvraag wordt naar verwachting begin 2010 ingediend bij het Waterschap Noord-Holland. Daarvoor is er wel een overeenkomst nodig met Corus over het transporteren van het proceswater via een pijpleiding naar de waterzuiveringsinstallatie van Corus. Lozing van deze afvalstroom op het oppervlaktewater is dan in principe niet meer nodig.

Daarnaast kan het lozen van warm water ook worden beschouwd als verspilling van een bruikbaar bijproduct. Als we de vrijgekomen warmte gebruiken voor industriële processen of stadsverwarming, kunnen we daarmee niet alleen de warmtelozing verminderen, maar ook een energie besparing realiseren van maximaal 40%. Op onze industrieparken verkopen we zowel elektriciteit als warmte aan zakelijke klanten die op het terrein gevestigd zijn. Bij onze stadsverwarmingsprojecten wordt energie uit de centrales getransporteerd naar dichtbij gelegen stads verwarmingssystemen om kantoorgebouwen en woningen te verwarmen. Het aantal aansluitingen op stadsverwarming is in 2009 gegroeid en we zijn doorgegaan met de uitbreiding van onze eigen capaciteit voor warmte levering. Meer informatie over deze projecten is te vinden in het onderdeel over stadsverwarming in het hoofdstuk over voorzieningszekerheid.

Gebruik van reststoffen en biomassa Het gebruik van biomassa kan in belangrijke mate bijdragen aan verduurzaming van de energievoorziening, mits geproduceerd en verwerkt op duurzame wijze. De Nederlandse overheid heeft hiervoor een toetsingskader ontwikkeld bestaande uit de zogenaamde ‘Cramercriteria’ waaraan biomassa moet voldoen om als duurzaam aangemerkt te worden. Nuon heeft samen met alle relevante stakeholders de afgelopen twee jaar deelgenomen aan een werkgroep om deze criteria uit te werken in meetbare normen en standaarden. De biomassa die Nuon momenteel inzet voor elektriciteitsproductie is milieuvriendelijk.

<



In de biomassacentrale in Lelystad wordt jaarlijks ongeveer 20.000 tot 25.000 ton schoon snoeihout verstookt om circa 3.000 huishoudens van warmte en stroom te voorzien. Deze houtspaanders komen uit de bossen van Staatsbosbeheer in de directe omgeving. In onze centrale in Buggenum wordt biomassa meegestookt; dat wil zeggen dat we voorafgaand aan de elektriciteitsproductie een deel van de kolen vervangen door biomassa. Het gaat hierbij vooral om houtzaagsel en landbouwreststoffen afkomstig uit ons omringende landen.

Bedrijfsafval De hoeveelheid bedrijfsafval van de centrales is afgenomen ten opzichte van 2008. In 2009 is er relatief weinig onderhoud uitgevoerd in de centrales, waardoor er minder afvalstromen waren. De hoeveelheid kantoorafval is in 2009 bijna gehalveerd ten opzichte van 2008.

Afvalstromen ton

Energieproductiecentrales1, Nederland 2009 2008

Overige locaties 2009 2008

Kantoorafval1 Papier en karton Klein gevaarlijk Overig

Subtotaal

-

-

252 0 192 444

319 3 486 808

Bedrijfsafval 26 47 42 1 0 1.086 1.202

6.469

Subtotaal

1.017 1.017

Totaal

2.220

Papier en karton Metalen Hout Kunststoffen Grond Overig

Subtotaal

613 2.262 45 7 0 970 3.897

6.426

890

82 82

63

7.359

4.423

7.297

54 61 56 6 0 6.293

748 2.371 33 10 0 3.264

Gevaarlijk afval2 Overig

1 Voor

energieproductiecentrales wordt kantoorafval verwerkt met het bedrijfsafval. gesaneerde of afgevoerde PCB-houdende bedrijfsmiddelen in 2009 is 0.

2 Aantal

890

63

<


47


Reststoffen energieproductiecentrales voor hergebruik

Gemelde klachten door omwonenden van bedrijfslocaties

kton

Aantal

75

300

258 240

274 2 225

70

58

3

49

221

51

54

180

68

3

36

3

59

61 38

43

120

137

230 3

162

131

47

45 30 15

2 0 05

2 0 06

2007

2008

20 09

Bodemas/slak Zwavel

21 9

12 2 005

Geluid Roet

3 8 8

0

0

28

51 31

128

116

60

Vliegas Gips

60

Stank Licht

8 2 006

2 5 6

11

8 2 007

2 008

10

1 1 2 7

9 2009

Overig

Reststoffen uit energieproductie

Klachten van omwonenden

Bij centrales waarin kolen worden verbrand of vergast ontstaan reststoffen. Deze reststoffen kunnen worden hergebruikt als grondstof voor andere producten of ze kunnen worden verbrand of afgestort op stortterreinen. Hemweg 8 en Buggenum zijn Nuon-centrales waar reststoffen worden geproduceerd. Op de Hemweg-centrale wordt de zwavel uit steenkool bij het verbrandingsproces afgevangen en omgezet in gips voor toepassing als bouwgrondstof. In de Buggenum-centrale worden de zwavelverbindingen omgezet in elementaire zwavel. Dit wordt als grondstof verkocht aan de chemische industrie. Verder worden vliegas en bodemas geproduceerd in de Hemweg 8- en Buggenum-centrales voor toepassing in de cementindustrie en de wegenbouwsector.

Mensen die vlak bij de centrales wonen, kunnen soms hinder ondervinden. Zo kunnen centrales die op fossiele brandstoffen draaien soms roet uitstoten. Ook vinden sommige mensen dat een windmolenpark te veel geluid produceert.

Onze omgeving Als energieproducent en -leverancier hebben wij direct en indirect invloed op de sociale, milieu- en economische structuur van onze omgeving. We houden nauwkeurig bij welke klachten we ontvangen en zorgen ervoor dat daar op een goede manier mee omgegaan wordt. Ook op die manier streven we voortdurend naar prestatieverbetering en vermindering van de impact op onze omgeving.

In 2009 ontvingen we in totaal 47 klachten. Naar aanleiding van roest uitstoot van onze centrale Velsen 25 begin 2009 hebben we veel klachten binnengekregen. Er is toen een actieplan ontwikkeld om dergelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. Onderdeel van dit plan zijn extra inspecties en onderhoud van de centrale. Het plan is ter goedkeuring voorgelegd aan de provincie Noord-Holland.

Incidenten met windmolenparken In 2009 zijn drie incidenten geregistreerd met windmolenparken. In mei is er een rotorblad van een windturbine van het park Harry van den Kroonenberg afgevallen. In november is de bliksem ingeslagen in een wiek op het Eemmeerdijkpark. De wiek is daarbij niet losgeraakt van de windmolen en kon worden verwijderd zodra de weersomstandigheden het toelieten, een week na het incident. Uit veiligheidsoverwegingen heeft de gemeente Zeewolde besloten de weg af te sluiten voor het verkeer totdat de reparatie was voltooid.

<



Bij een periodieke inspectie van het windmolenpark voor de kust van Egmond aan Zee bleek dat bij enkele windturbines in de fundering kleine speling is opgetreden in verticale richting tussen de funderingspaal en het transitiestuk. Daarop zijn alle turbines van het windmolenpark geïnspecteerd. In vervolg op deze inspectie zijn in het najaar van 2009 reparaties uitgevoerd aan de bases van drie turbines om verdere problemen te voorkomen.

Milieu-incidenten In 2009 zijn in totaal 25 milieu-incidenten geregistreerd, die ook zijn gemeld bij het bevoegd gezag. Er zijn in 2009 geen boetes of sancties opgelegd wegens niet-naleving van milieuwet- en regelgeving. Vanwege afnemende kwaliteit van de kolen die worden gestookt in de centrale aan de Hemweg 8 waren er een paar incidenten waarbij de gerapporteerde hoeveelheid vrijgekomen koolmonoxide (CO) boven de waarde lag die voor ons is toegestaan. Ook deze incidenten zijn gemeld bij het bevoegd gezag. In maart 2009 is brand uitgebroken in de generator van de WKK-eenheid nummer 2 op het industriepark Emmtec. Op dat moment was de vraag naar energie op het terrein laag en WKK-eenheid nummer 1 kon de totale energievraag op het bedrijventerrein opvangen. In de zomer is een noodstroomgenerator, een zogenaamde ‘black-start’-faciliteit, in Velsen ontmanteld en overgebracht naar het Emmtec-industrieterrein. Onderdelen van deze eenheid werden gebruikt om WKK nummer 2 te repareren en sinds half december 2009 is de eenheid weer in bedrijf.

Op industrieterrein Heinsberg (Oberbruch, Duitsland) bevatte het afvalwater van de waterzuiveringsinstallatie enkele dagen lang te veel stikstof. Dit werd veroorzaakt door onvoldoende luchtinjectie als gevolg van afzetting in het ventilatiesysteem. Activiteiten om het systeem te reinigen werden onmiddellijk in gang gezet. In totaal zijn er binnen een week 90 luchtkanalen doorgespoten met perslucht. Kort daarop daalde het stikstofgehalte tot onder de grenswaarde en ook in de dagen daarna bleef het gehalte dalen. Om verdere incidenten te voorkomen is de beluchtingsapparatuur volledig vernieuwd. De Nuon Helianthos-proeffabriek voor de productie van zonnecelfolie had in april 2009 een gaslek in een van de opdampmachines. De oorzaak van deze lekkage was een scheurtje in de afdichting van de koppeling, waardoor een kleine hoeveelheid waterstoffluoride kon ontsnappen uit de gastank. Om ieder risico te vermijden werd het pand geëvacueerd en de hulp van de brandweer werd ingeroepen om de gastank handmatig af te sluiten. Om verdere incidenten te voorkomen is de nieuwe gastank voorzien van een nieuw type afdichting en een op afstand bedienbaar afsluitsysteem.

Nuons carbon footprint Onze totale carbon footprint voor 2009 staat vermeld in onderstaande tabel. De berekeningen zijn gebaseerd op het Greenhouse Gas Protocol, de leidende standaard op de zakelijke markt voor carbon footprinting. De totale footprint is toegenomen als gevolg van toegenomen elektriciteitsproductie.

Carbon footprint Nuon1 kton CO2

CO2-equivalent emissie

Reizen en vervoer3

9.130 8 15

Totaal

9.153

Productie van elektriciteit en warmte Gebouwen Nuon-locaties2

1 Samenstelling

op basis van het Greenhouse Gas Protocol (A Corporate Accounting and Reporting Standard (2004)); exclusief emissies ten gevolge van levering aan eindgebruikers. Nuon-locaties in Nederland, op één huurlocatie na, gebruiken NatuurStroom en hebben om die reden geen CO2-uitstoot door elektriciteitsverbruik. Voor kantoorgebouwen van Nuon Isolatie en industrieparken De Kleef, Sittard en Heerlen zijn geen volledige gegevens beschikbaar. 3 Exclusief woon-werkverkeer met privéauto. De CO -uitstoot door het bedrijfs- en leasewagenpark Nederland (75% van totale transportgerelateerde emissies) is met ingang van 2006 2 gecompenseerd met de aankoop van vrijwillige CO2-certificaten (VER). 2 De

<


Vo o r z ien ings z e kerh e i d | De verd ie p ing

49

Voorzieningszekerheid Nuon voorziet miljoenen klanten van energie. Onze voornaamste doelstelling is een zo betrouwbare, betaalbare en schoon mogelijke energievoorziening voor nu en in de toekomst.


Duurzame productiecapaciteit

Wind

In 2009 heeft Nuon haar opgestelde duurzame energieproductiecapaciteit verder uitgebreid. Hoewel er minder groei werd gerealiseerd dan in voorgaande jaren, blijven Nuons ambities voor de duurzame portefeuille onverminderd groot. Als onderdeel van de transactie met Vattenfall heeft Nuon zich gecommitteerd aan Public Assurances om de langetermijnstrategie voor een duurzame energieportefeuille te waarborgen. Hieronder valt ook de doelstelling om de huidige opgestelde windenergiecapaciteit uit te breiden tot 1.400 MW in 2020 en tevens om als Vattenfall de leidende positie in Europa op het gebied van biomassa, warmte en CCS te behouden.

Het grootste gedeelte van onze duurzame productiecapaciteit bestaat uit windmolens. In mei 2009 hebben we onze plannen aangekondigd om een nieuw offshore windmolenpark te ontwikkelen, 24 kilometer uit de Nederlandse kust. De voorbereidingen van dit nieuwe windmolenpark, Nuon Beaufort, zijn gestart in 2005. Het park moet een totale capaciteit krijgen van circa 340 MW en zal daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de ambitie om samen met Vattenfall onze leidende positie in offshore windenergie in Europa te versterken. In het jaar 2010 zal er meer duidelijkheid komen over de plannen voor Beaufort, zodra we meer informatie hebben over welke projecten in aanmerking komen voor subsidie.

De totale duurzame elektriciteitsproductie in 2009 was 1.367 GWh, ten opzichte van 1.448 GWh in 2008. In de tabel op de volgende pagina zijn de opgestelde productiecapaciteit en de gerealiseerde productie aan duurzame energie weergegeven naar type bron. Deze tabel bevat alle duurzame productiecapaciteit waar Nuon producent of economisch eigenaar is van de stroom die via aansluitpunten op het net wordt gezet. De totale opgestelde capaciteit in 2009 was bijna hetzelfde als in 2008.

In 2009 hadden we een totale opgestelde capaciteit aan windenergie van 334 MW; iets meer dan in 2008. In Nederland steeg de totale opgestelde capaciteit aan windenergie van 311 MW in 2008 naar 318 MW in 2009. Deze stijging is te danken aan onze windmolenparken in Enkhuizen en Echteld, die in 2009 in bedrijf zijn gesteld. Ondanks onze ambitie om de windcapaciteit in de Nuon-portefeuile uit te breiden, hebben verscheidene projecten op het vasteland, in verschillende fases van ontwikkeling, te maken gehad met vertraging, hoofdzakelijk als gevolg van vergunningsprocedures. Dat was het geval voor Duiven (12 MW) en voor de plannen voor een 8 MW-park in Büren.

<



Opgestelde duurzame productiecapaciteit en productie per bron | RA-geverifieerd Productiecapaciteit

Productie1

2009

2009 naar rato Nuon-eigendom

2008

2009

2008

MW

MW

MW

GWh

GWh

Wind2 Nederland Buitenland3

Subtotaal

318 16 334

215 10 225

24 0 24

24 0 24

26

8 8

8 8

8

2 2

2 2

-

368

259

311 8 319

1.275 – 1.275

1.342 – 1.342

Waterkracht Kleinschalig Nederland Kleinschalig buitenland

Subtotaal

26 0

72 0 72

76

4 4

4

76 0

Zon Zonnepanelen (PV)

Subtotaal

8

4

Biomassa Kleinschalig Meestook Buggenum-centrale

Subtotaal Totaal

2

7 9 16

26

354

1.367

1.448

2

7 19

1 De

duurzame productie omvat alle duurzame elektriciteit die Nuon als producent en economisch eigenaar via een netaansluitpunt op het elektriciteitsnet zet. Windproductie uit minderheidsdeelnemingen en derde partijen die wij als economisch eigenaar op het elektriciteitsnet zetten wordt meegeteld en buitenlandse windproductie (die niet door ons op het elektriciteitsnet wordt gezet) niet. 2 In deze tabel is het totaal aan productiecapaciteit wind weergegeven van zowel meerderheidsdeelnemingen als minderheidsdeelnemingen. 3 In het Maatschappelijk Verslag 2008 was een waarde van 48 MW voor windcapaciteit in het buitenland in 2008 opgenomen. Dit getal is met terugwerkende kracht veranderd in 8 MW, vanwege de verkoop van onze Arctic Wind assets in december 2008.

De capaciteit van het windmolenpark Vleemo in de haven van Antwerpen steeg in de zomer van 2009 met 3 MW. Nuon is voor 50% eigenaar van dit park. Verder hebben we besloten te investeren in de ontwikkeling van in totaal 6 MW vlak bij het bestaande park Waterkaaptocht (in de provincie Noord-Holland). Nuon heeft een aandeel van 12,5% in dit park. De activiteiten voor windmolenpark Zuidlob verlopen volgens schema. In 2009 hebben we een vergunningaanvraag ingediend en naar verwachting kan in 2011 met de bouw worden gestart. Met een totale capaciteit van ten minste 108 MW wordt het Zuidlob-windmolenpark een van de grootste Nederlandse windmolenparken op land.

Met het Havenschap Moerdijk hebben we in juli 2009 een overeenkomst gesloten voor de aanleg van een windmolenpark in het havengebied bij Moerdijk. Dit windpark zal bestaan uit tien windmolens met een totale capaciteit van 30 MW. Dit park zal bijna 50% extra duurzame operationele productiecapaciteit opleveren voor de provincie Noord-Brabant. De verwachting is dat de windmolens in 2013 operationeel zullen zijn.

<



Biomassa De grootste investering in biomassa in 2009 betrof de hulpwarmtecentrale in Schuytgraaf (zie volgende paragraaf). Voor 2010 en volgende jaren onderzoekt Nuon de mogelijkheden om het aandeel biomassa te vergroten, zowel binnen de bestaande portefeuille als met installaties die alleen op biomassa draaien. In 2009 hebben we bijvoorbeeld het ontwerp van de nieuwe voorbehandelingsinstallatie van de Buggenum-centrale aangepast om de verwerking van een bredere variatie aan soorten biomassa mogelijk te maken. Op dit moment wordt alle biomassa nog in de omgeving ingekocht, maar voor de grotere hoeveelheden die worden verwacht wanneer Nuon haar activiteiten in biomassa uitbreidt, zullen we extra toevoerbronnen nodig hebben. Daarom hebben we in december 2009 een intentieovereenkomst gesloten voor de bouw van een 120 kilotons houtpelletfabriek in Canada, in Miramichi, New Brunswick. De bouwstart staat gepland voor 2010.

Zonnestroom en zonnewarmte Op 9 september 2009 heeft minister Cramer van VROM de eerste steen gelegd voor de aanleg van een zoneiland in een duurzame nieuwbouwwijk in Almere, Noorderplassen-West. Op dit eiland zal een oppervlakte van meer dan 7.000 m2 aan zonnecollectoren worden gerealiseerd. Deze collectoren leveren warm water voor het stadsverwarmingsnetwerk, waarmee 2.700 gezinnen in de omgeving worden voorzien van verwarming en warm water. Het zoneiland en het stadsverwarmingsnetwerk genereren circa 9.750 GJ aan duurzame energie, waardoor een reductie van CO2uitstoot van 50% wordt bereikt. Het project wordt gefinancierd door de bewoners van de wijk Noorderplassen-West en het Europese Crescendoprogramma. In juni 2009 vond bij Nuon-dochter Helianthos de officiële opening plaats van de nieuwe proeffabriek in Arnhem. Dit was een mijlpaal in de ontwikkeling van grootschalige zonne-energie. Helianthos werkt aan de ontwikkeling van een productieproces waarmee flexibele zonnecelfolie ‘aan de rol’ geproduceerd kan worden, en dat tegen lage kosten. Momenteel wordt er een uitgebreid traject van ontwikkeling en evaluatie uitgevoerd om de stabiliteit van het product te kunnen garanderen, wat van essentieel belang is voor de kwaliteit van het eindproduct. Daarnaast worden er nieuwe voorzieningen aangebracht ter voorbereiding op de capaciteitsvergroting van de kleinere fabricage-unit, zoals depositie apparatuur voor zonnecelfolie van 1,20 meter breed.

51

Helianthos wil een onafhankelijker positie innemen op de markt voor zonne-energie. Om dit te kunnen realiseren is in 2009 besloten tot een strategische koerswijziging waarbij er meer nadruk komt te liggen op de ontwikkeling van zelfklevende eindproducten in plaats van halffabrikaten die in dakbedekking worden verwerkt. Nuon onderzoekt momenteel wat de beste aanpak is voor de integratie van zonnecelfolie in en op daken en gebouwen, waarbij tevens gekeken wordt naar mogelijke samenwerkingsverbanden en naar de beste methoden om materialen te testen. Nuons streven is om in 2010 een aantal specifieke doelstellingen te bereiken om de haalbaarheid te kunnen vaststellen van een grootschaliger productiefaciliteit (in de orde van grootte van 95-100 MW). Deze doelstellingen hebben betrekking op de stabiliteit van het productieproces, het rendement van de productie, de ontwikkeling van een product dat kan worden gecertificeerd en geïnstalleerd, verbetering van de productefficiëntie en aantoonbaar bewijs dat alle kritieke processen kunnen worden opgeschaald naar een foliebreedte van 1,20 meter.

Stadsverwarming Nuon heeft de ambitie om het aantal aansluitingen van woningen en zakelijke klanten op stadsverwarming binnen tien jaar te verdubbelen. Op 1 januari 2008 stond de teller op 82.500 aansluitingen en op 1 januari 2018 willen we dat dit er 165.000 zijn. Op 20 oktober 2009 hebben we onze 100.000ste klant aangesloten. Dit betrof een bewoner in een nieuw appartementengebouw van woningbouwcorporatie Rochdale in Amsterdam-Zuidoost. Nuon koopt warmte in van warmtekracht- (WKK) en afvalverbrandingsinstallaties en levert deze warmte aan klanten via een transporten distributienetwerk. Het gebruik van restwarmte die vrijkomt bij de productie van elektriciteit kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan de reductie van koelwaterlozing. Daarmee kan de doelmatigheid van brandstofverbruik over de hele linie verbeterd worden en bovendien zorgt het voor vermindering van de CO2-uitstoot. Deze restwarmte wordt benut voor de verwarming van grote woonwijken en industrie terreinen. Dit betekent dat woningen voor hun verwarming niet meer aangewezen zijn op gas- of een cv-ketel. De CO2-uitstoot van woningen die zijn aangesloten op stadsverwarming is 50% minder dan die van woningen met een standaard hr-ketel. En dankzij de levering van restwarmte aan industrieterreinen hoeven industriële gebruikers geen eigen verwarmingsketels meer te installeren.

<



Het aantal aansluitingen op stadsverwarming is ook in 2009 gestegen en we zijn doorgegaan met het uitbreiden van onze eigen warmteleveringscapaciteit. In totaal hebben we 5.332 TJ aan warmte geleverd aan onze klanten, wat een stijging betekent van 2% vergeleken met 2008. Een aanmerkelijk deel van de warmte die we leveren is afkomstig van energiecentrales. Dit is weergegeven in de grafiek rechts. In mei 2009 openden we de hulpwarmtecentrale in de nieuwbouwwijk Schuytgraaf in Arnhem. Het gaat hier om een reserve-eenheid die zal worden ingezet bij stroomstoringen, tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de WKK-centrale en bij pieken in de vraag naar warmte. Het grootste deel van de warmtelevering aan Schuytgraaf blijft voorzien worden door de WKK-centrale Kleefse Waard in Arnhem. Op dit moment maken zo’n 2.000 woningen in Schuytgraaf gebruik van stadsverwarming. In de toekomst zal dit aantal oplopen tot 6.250 woningen. De duurzaam ontworpen hulpwarmtecentrale heeft een natuurstenen gevel, een gedeeltelijk groen dak en draait op biodiesel. In Amsterdam Nieuw-West leveren we momenteel stadsverwarming aan circa 1.000 woningen. Op dit moment wordt de warmte nog verzameld in een stadsverwarmingsnetwerk in de wijk Westpoort, maar in de toekomst loopt dit via een nieuw stadsverwarmingsnetwerk.

Herkomst van warmte voor levering aan klanten PJ

7,5

6,6

6,6 6,0

5,9

5,5

5,8 0,6 0,5

0,5 0,5

0,5 0,6

0,5 0,6

4,5

0,5 0,6

3,0

3,2

3,3

3,2

3,5

3,5

1,2

1,5

1,6

2,0

2,0

1,5 0

2 005 Energiecentrales Nuon Energiecentrales derden

2 006

2 007

2 008

2009

AVI’s1 WKK’s

AVI = Afvalverwerkingsinstallatie.

1

Levering van warmte aan klanten Klanten x 1.000 (WE)1

TJ

10.000

200

8.000

139

De boorwerkzaamheden voor deze 750 meter lange pijpleiding onder het Amsterdamse natuurgebied De Bretten zijn in maart 2009 gestart. Deze pijpleiding vormt straks de ‘hoofdslagader’ van het stadsverwarmings netwerk voor 15.000 nieuwbouwwoningen in Amsterdam Nieuw-West. De leidingen lopen vanaf het Afval Energie Bedrijf Amsterdam, waar de restwarmte van afvalverbranding wordt benut voor de verwarming van woningen en bedrijven en de levering van warm water aan deze klanten.

145

152

156

6.000 4.000

4.328

4.792

4.696

5.241

162

5.332

2.000

40 0

2 005 1

120 80

0

In Amsterdam-Zuidoost is Nuon bezig met het aansluiten van alle nieuwbouwwoningen op stadsverwarming in opdracht van woningbouw corporatie Rochdale en stadsdeel Amsterdam-Zuidoost. In dit stadsdeel zijn al 8.000 woningen en 100 grote bedrijven aangesloten op de restwarmtelevering van onze WKK-centrale in Diemen. Samen zorgen deze aansluitingen voor een jaarlijkse besparing van 25 miljoen kilo CO2. Toekomstige uitbreidingen kunnen de besparing aan CO2-uitstoot doen oplopen tot 40 miljoen kilo in Amsterdam-Zuidoost.

160

2 006

2 007

2 008

2009

WE = Woningequivalent (zie begrippenlijst).

Koeling Nuon was de eerste leverancier van koude in Nederland. Koud water uit de diepere gedeelten van de meren en plassen in Amsterdam wordt gebruikt om het water in het distributienetwerk te koelen. Dit koude water wordt vervolgens via het netwerk getransporteerd naar gebouwen, waar het wordt gebruikt voor de koeling van kantoorruimtes, computers en serverruimtes. Het lauwe water gaat daarna terug naar het van nature al warmere oppervlaktewater van de plas of het meer.

<



Daarbij helpt de toevoeging van zuurstof aan het water de toename van fosfaten- en algengroei tegen te gaan. Ten opzichte van conventionele airconditioningsystemen kan met deze duurzame koeling een reductie van 75% CO2-uitstoot gerealiseerd worden per gebouw. Sinds 2006 zijn we voortdurend bezig geweest onze activiteiten op dit terrein uit te breiden, zowel in totaal geleverd koelvolume als in aantallen aangesloten klanten. Dit staat weergegeven in de onderstaande grafiek. In januari 2009 kreeg Nuon de vergunning die nodig is om het water van de Ouderkerkerplas te gebruiken voor het koudeproject van de Amsterdamse Zuidoostlob. Levering van koude aan klanten1 TJ

Klanten x 1.000 (WE)2

4,0

200

3,6 3,1

160 120

2,2

80 40

3,2

118,2

2,4

106,3 1,6

75,3 0,7

0,8

20,9 0

0

2006 1 2

2007

2008

20 0 9

Koude wordt geleverd sinds 2006. WE = Woningequivalent (zie begrippenlijst).

Elektrisch vervoer In 2009 heeft Nuon haar inspanningen op het gebied van elektrisch vervoer voortgezet. Zo nemen we bijvoorbeeld deel aan de uitdaging om oplossingen voor oplaadpunten te ontwerpen en te ontwikkelen en de afname van elektrische voertuigen te stimuleren. Daarbij hebben we vier doelstellingen: ■■ Stimuleren van de vraag naar elektrische voertuigen; ■■ Aanleg van een openbaar netwerk van oplaadpunten in Amsterdam op basis van een concessie die verleend is aan Nuon en netwerkbedrijf Alliander; ■■ De mogelijkheden onderzoeken van de nieuwe bedrijfsmodellen voor elektrisch vervoer op basis van helder inzicht in de klantvraag; ■■ De ontwikkeling van een kant-en-klare totaaloplossing voor elektrisch vervoer voor zakelijke klanten (elektrisch voertuig en oplaadoplossing)

53

in samenwerking met Leaseplan en Mobility Mixx (Elektrisch Vervoer Alliantie). Ook de Nederlandse overheid zoekt naar mogelijkheden om elektrisch vervoer te stimuleren. In dit kader is er een stimuleringsprogramma opgesteld om subsidie te verlenen aan demonstratieprojecten. In totaal is er een bedrag beschikbaar van € 10 miljoen. Subsidieaanvragen konden tot december 2009 worden ingediend. Nuon heeft aanvragen ingediend voor een aantal projecten en wacht momenteel op de uitkomsten daarvan. In 2009 heeft Nuon een aanbesteding gewonnen om een pilotproject op te starten voor oplaadpunten in Amsterdam. Het project is inmiddels in gang gezet en de eerste oplaadpunten zijn eind 2009 in bedrijf gesteld. Het streven is om tot 2012 in totaal 100 oplaadpunten te plaatsen in de openbare ruimte. Dankzij dit project kan straks iedereen die beschikt over een volledig elektrisch aangedreven voertuig het voertuig op deze stations gratis opladen en parkeren. Nuon voorziet deze oplaadstations van groene stroom. Het is de bedoeling dat er in 2015 zo’n 10.000 elektrische voertuigen rondrijden in Amsterdam en dat er een uitgebreid en dicht netwerk van oplaadpunten is gerealiseerd. De doelstelling hierbij is om ervaring op te doen met het plaatsen en bedienen van deze stations en op basis hiervan verbeteringen aan te brengen. Nuon beoogt de gebruikservaring te begrijpen om dit inzicht te kunnen meegeven aan ontwikkelaars van de infrastructuur. In 2010 willen we werken aan gebruiksvriendelijke oplossingen voor het opladen van elektrisch vervoer voor gebruikers die dit graag gerealiseerd willen zien in de openbare ruimte, thuis of op het werk.

Investeringen Duurzame energieproductie De grafieken op de volgende pagina geven de investeringen weer die zijn gedaan in duurzame productiecapaciteit, zowel in euro’s als in percentage van de totale investeringen. Zoals hierboven vermeld, hebben verschillende investeringsplannen vertraging opgelopen en bevindt de ontwikkeling van ons offshore windmolenpark Nuon Beaufort zich nog in de voorbereidende fase. Dit verklaart waarom de feitelijke investeringen in 2009 op een relatief laag bedrag uitkomen.

Schone fossiele energieproductie Nadat alle benodigde vergunningen voor de bouw verkregen waren, kon Nuon op 3 september 2009 de bouw van de Nuon Magnum-centrale hervatten.

<



Zoals al aangekondigd in 2008 heeft Nuon € 40 miljoen geïnvesteerd in een afvangfaciliteit voor CO2 op de kolenvergassingscentrale in Buggenum. Nuon streeft naar een zo schoon mogelijke inzet van fossiele brandstoffen als brug naar een duurzame energievoorziening in de toekomst. De bouw van de CO2-afvanginstallatie in Buggenum is in 2009 voortgezet, en we werken aan CO2-afvang bij de Nuon Magnum-centrale in de Groningse Eemshaven. Investeringen in duurzame productiecapaciteit als deel van totaal1 %

100%

64,5

24,6

63,2

22,1

32,0

Zowel Nuon Magnum als de Buggenum-centrale maken gebruik van zogenaamde vergassingstechnologie, waardoor dit ideale locaties zijn voor de ontwikkeling van CO2-afvang vóór verbranding. In de petro chemische industrie wordt al meer dan 50 jaar gewerkt met CO2-afvang. Nuon wil deze CO2-afvang nu geschikt maken voor de energiesector en het proces optimaliseren. Afvang, transport en opslag van CO2 (CCS) kan echter niet door Nuon alleen gerealiseerd worden. Succes in dit opzicht kan alleen bereikt worden in samenwerking met transporten opslagpartijen aan de ene kant en het Rijk, de plaatselijke overheden, NGO’s en andere stakeholders aan de andere kant.

Warmte- en koudenetwerken

60%

In deze grafiek zijn de investeringen weergegeven die Nuon heeft gedaan met betrekking tot de levering van warmte en koude. In 2009 is in totaal € 58,1 miljoen geïnvesteerd, tegen € 44,5 miljoen in 2008.

40%

Investeringen in netwerken voor stadsverwarming en -koeling1

80%

365,0

367,0

285,0

644,9

546,0

¤ miljoen

60

20%

52,3 48

0%

2 0 05

2006

2007

44,5

20 0 9

2008

39,0

36

Overig Duurzame productiecapaciteit 1

58,1

56,0

24

Betreft bruto-investeringen.

Investeringen in duurzame productiecapaciteit1

12

| RA-geverifieerd2

¤ miljoen

75

0

2 005

64,5

63,2

60

0,2

1

2 006

2 007

2 008

2009

Betreft bruto-investeringen. Sinds 2006 omvat dit cijfer ook koudeprojecten.

45

32,0

30

24,6

15

63,0

64,5

Milieusubsidies 0,8

0,8 8,8

19,1

15,1

12,1

22,1 20,6

1,4

0

2 0 05 Wind Zon3 1 2 3

2006

2007

2008

20 0 9

Waterkracht

Betreft bruto-investeringen. De aanduiding RA-geverifieerd betreft de gegevens vanaf 2006. De investeringen in zonne-energie van 2007 tot en met 2009 betreffen investeringen in de Nuon Helianthos-proeffabriek.

Stimulering van de groei van duurzame energieproductie wordt in Nederland voornamelijk bereikt door middel van de regeling Stimulering Duurzame Energie (SDE). De SDE is de opvolger van de MEP (Milieu kwaliteit van de Elektriciteitsproductie), die sinds halverwege 2006 niet meer openstaat voor nieuwe aanvragen. Op basis van de productiebesluiten met betrekking tot de SDE kwam Nuon in 2009 in aanmerking voor maximaal € 26,4 miljoen ter ondersteuning van haar bestaande duurzame productiepark in wind-, biomassa-, zonneen hydro-elektrische energie.

<


55


In 2009 hebben we een aanvraag ingediend voor subsidie van de Europese Commissie voor een grootschalig demonstratieproject voor de afvang van CO2 vóór verbranding bij de geplande Nuon Magnum-centrale. De doelstelling van dit project is om de specifieke CO2-uitstoot van kolen te reduceren naar het niveau van een hypermoderne aardgasgestookte centrale of zelfs nog lager. Onze subsidieaanvraag kreeg de steun van de provinciale Milieufederaties, die van mening waren dat deze technologie de voorkeur verdient boven de CCS die wordt toegepast bij conventionele kolencentrales. In Nederland moest Nuon Magnum voor deze subsidie de strijd aanbinden met een project op de Maasvlakte in Rotterdam. Van doorslaggevend belang bij de selectie was ‘project maturity’, ofwel het vermogen om in 2009-2010 aanzienlijke investerings gerelateerde uitgaven te doen. De keuze viel op het Rotterdamse project omdat dit de meeste kans had om op korte termijn te leiden tot aanzienlijke investeringen. Wij houden onverminderd vast aan onze ambities om CCS te realiseren. Samen met andere partijen in het noorden van het land die dezelfde belangen nastreven (waaronder de provincies Groningen en Drenthe, NAM, Gasunie en RWE), diende Nuon een voorstel in voor een subsidie van € 8 miljoen om de realisatie voor te bereiden van een CCS-keten in Noord-Nederland.

Subsidies1

Verder ontving Nuon ook subsidie voor haar innovatieve pilot voor CO2-afvang bij de Buggenum-centrale. Voor het eerst in de geschiedenis zal CO2-afvang in de energiesector worden ingezet in combinatie met de vergassing van kolen en biomassa. Het ministerie van Economische Zaken heeft via de Unieke Kansen Regeling (UKR) een subsidie toegekend van € 10 miljoen. Aan dit project is een belangrijk onderzoeks programma verbonden waar verschillende onderzoeksorganisaties en de TU Delft bij betrokken zijn.

2

Via de UKR heeft Nuon tevens subsidie aangevraagd voor een pilot waarmee de mogelijkheid moet worden aangetoond van grootschalige toepassing van duurzame koeling in combinatie met stadsverwarming. Dit project wordt ontwikkeld in samenwerking met de gemeente Amsterdam en woningbouwcorporatie Ymere. Aan de klantzijde ontvingen we, om ervaring op te doen met zowel de pilot als de kleinschalige inzet van micro-WKK’s, subsidie van de provincie Gelderland en de gemeente Amsterdam voor de installatie van geavanceerde energiebeheersystemen in 500 woningen. Nuon ondersteunt ook haar klanten bij het aanvragen en verkrijgen van subsidie. Zo geven we bijvoorbeeld in onze Nuon Energiewinkels advies aan klanten over subsidies voor energiebesparende maatregelen.

| RA-geverifieerd2

¤ miljoen

50

46 39

40

2,21 1

2,21

32

30

2,67 3

32

2,27 2

22 20

18

25

28

26

26

10

4

0

2 005

12 2 006

Opleiding/werkgelegenheid Innovatie/R&D 1

14 2 007

1

1 2 008

2009

Exploitatie duurzame energie Productie duurzame energie

Betreft beschikte subsidies en fiscale faciliteiten: de subsidies in het kader van Milieukwaliteit van de Elektriciteitsproductie (MEP) zijn daadwerkelijk ontvangen, waarbij de prestatie is geleverd. Van de subsidies in het kader van de overige regelingen is een beschikking ontvangen, maar nog niet in alle gevallen zijn de prestaties (volledig) geleverd. De opgevoerde bedragen voor EIA (Energie Investeringsaftrek) komen in aanmerking voor investeringsaftrek. De daadwerkelijke ontvangsten hangen naast levering van de prestatie af van de voorgeschreven staffel. De aanduiding ‘RA-geverifieerd’ betreft de gegevens vanaf 2006.

Opgesteld vermogen en productie van de energieproductiecentrales De grootste verandering in ons opgesteld vermogen was de sluiting en verkoop van de gascentrale MK10 in Utrecht. Deze centrale had een totale elektrische productiecapaciteit van 96 MWe en een totale thermische productiecapaciteit van 100 MWth. Om de warmtecapaciteit te vervangen is een aantal ketels bijgeplaatst op de locatie Lage Weide met een totaal vermogen van 105 MWth. De nieuwe ketels zijn in het najaar van 2009 in bedrijf gesteld als reserve voor warmtelevering. Behalve de centrale MK10 hebben we ook onze blackstart-eenheid in Utrecht verkocht. In 2010 zal er een nieuwe blackstart-eenheid worden gebouwd. Op 15 december hebben we een overeenkomst gesloten met Electrabel voor de overname van haar aardgasgestookte WKK-centrale in Almere. Deze centrale bestaat uit twee kleine eenheden met een totale productie capaciteit aan elektriciteit van 115 MWe en een totale productiecapaciteit aan warmte van 120 MWth. Deze eenheden leverden al warmte aan Nuon voor de stadsverwarming van 43.000 woningen in Almere. Naast deze eenheden zijn er ook nog 13 gasgestookte ketels overgenomen met een totaal thermisch productievermogen van 270 MWth.

<



Opgesteld vermogen en productie van energieproductiecentrales | RA-geverifieerd Opgesteld vermogen1

Buggenum Diemen IJmond Velsen Hemweg Lage Weide & Merwedekanaal BMC Lelystad HWC Purmerend HWC Kanaleneiland HWC Nic. Beetsstraat HWC Nieuwegein HWC Overvecht WKC Purmerend WKC Industriepark Emmtec WKC Industriepark De Kleef WKC Industriepark Heerlen WKC Industriepark Sittard WKC Industriepark Düren WKC Industriepark Heinsberg WKK-park (diverse locaties)

Totaal 1 Bij

Productie2

Elektrisch

Warmte

MWe

MWth

2009 Elektriciteit Warmte GWh

TJ

253 249 144 860 1.209 577 – – – – – – 69 67 45 – – 7 37 132

– 179 105 – – 565 7 90 81 58 128 145 99 392 100 12 17 43 267 233

1.519 1.484 44 3.139 4.940 2.717 – – – – – – 186 197 184 – – 0 14 348

– 1.434 17 – – 4.064 131 206 0 25 36 7 678 1.414 459 26 17 419 64 2.105

3.650

2.521

14.771

11.102

2008

Elektriciteit

Warmte

GWh

TJ

1.403

–

1.468

1.455

934

474

2.857

–

4.118

–

2.347

4.101

–

137

–

102

–

1

–

9

–

27

–

2

258

895

344

2.122

179

532

–

32

–

67

0

519

16

117

433

2.607

14.356

13.198

een hoger warmteleverend vermogen daalt het elektrisch vermogen, afhankelijk van onder meer de temperatuur van de buitenlucht, het koelwater en de warmtetransportleidingen. van elektriciteit betreft alle elektriciteit die Nuon als producent en economisch eigenaar via een netaansluitpunt op het elektriciteitsnet zet.

2 Productie

Ketenmanagement Nuon koopt kolen, gas en biomassa in als brandstof voor haar centrales. Om de duurzaamheid van biomassa aan te kunnen tonen, is er een gestandaardiseerd certificeringsprogramma nodig waarmee het positieve effect van biomassa kan worden bewezen en negatieve neveneffecten kunnen worden vermeden, zoals concurrentie met lokale voedsel productie of andere essentiële producten. De relevante duurzaamheids criteria voor biomassa in Nederland zijn bekend onder de naam ‘Cramer-criteria’. Op pagina 45 en 46 staan gegevens over het gebruik van biomassa door Nuon.

Het gas dat Nuon inkoopt is grotendeels afkomstig van Nederlandse of Noordwest-Europese leveranciers. Voor arbeidsnormen en milieu-effecten geldt dan ook de Europese weten regelgeving gericht op bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers en goed milieubeheer. Kolen worden ingekocht op de internationale markt, meestal rechtstreeks van kolenmijnen. Voordat contracten worden gesloten voert Nuon risicoanalyses uit waarin ook aspecten als mensenrechten en corruptiecriteria zijn opgenomen. Verder kan er een beoordeling ter plaatse worden uitgevoerd van de prestaties van de toeleverancier.

<


Nuon en Va tten fa l l in de gel ib era l i se erde mark t | De verd ie p ing

57

Nuon en Vattenfall in de geliberaliseerde markt Energie is een eerste levensbehoefte. Goede communicatie en samenwerking met alle belanghebbenden zijn dan ook van essentieel belang voor het bereiken van onze ambitieuze doelen. Globaal onderhouden we contact op drie niveaus: met onze aandeelhouders, met onze klanten en met de maatschappij waar wij deel van uitmaken.


Nuon en onze aandeelhouders Met de overname van Nuon door Vattenfall in 2009 kwam er een belangrijke wijziging in het eigenaarschap van Nuon. Op 1 juli 2009 verwierf Vattenfall AB in eerste instantie 49% van de aandelen in N.V. Nuon Energy. De rest van de aandelen, de 51% die nu nog in het bezit zijn van Nederlandse provincies en gemeenten, wordt in een periode van zes jaar gefaseerd en tegen een vast afgesproken prijs overgedragen aan Vattenfall AB. Daarbij wordt 15% overgedragen in 2011, 15% in 2013 en de laatste 21% in 2015. De aandelenwaarde van 100% is € 9.863,5 miljoen. Gedurende de zes jaar van gedeeld aandelenbezit ontvangen de 51% aandeelhouders vaste dividenduitkeringen. Nuon was op zoek naar een samenwerkingsverband met een internationale partner om haar strategische positie op de Europese energiemarkt te versterken. De keuze voor Vattenfall als partner is het resultaat van een zorgvuldig proces en wordt ondersteund door de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de aandeelhouders van Nuon, evenals door Nuons Centrale Ondernemingsraad. In het voortraject heeft Nuon intensief samengewerkt met haar aandeelhouders om een lijst met selectiecriteria op te stellen waaraan de nieuwe partner moet voldoen. Zo moet deze partner Nuon en haar huidige aandeelhouders bijvoorbeeld voldoende ruimte geven om de ambities op het gebied van de energietransitie actief voort te zetten.

De belangrijkste kenmerken van de integratie met Vattenfall zijn: ■■ Financiële schaalvergroting en meer stabiliteit om de voorzienings zekerheid van energie te waarborgen; ■■ Ruimere mogelijkheden om investeringsplannen te ondersteunen op het gebied van energieproductie en -inkoop; ■■ Diversificatie van de capaciteit van Nuon; ■■ Krachtige inzet op versnelde investeringen in duurzame energie; ■■ Groeipotentieel en een betere uitgangspositie om de ambitie te realiseren om de grootste leverancier van offshore windenergie in Europa te worden; ■■ Nuon leidt de Benelux Business Group, waarbij gebouwd wordt aan een toonaangevende rol op het gebied van gas; ■■ Door het bundelen van expertise krijgen Nuon-klanten toegang tot scherp geprijsde producten en diensten voor energiebesparing; ■■ Meer mogelijkheden voor de persoonlijke ontwikkeling van medewerkers. De twee bedrijfsculturen zijn goed op elkaar afgestemd en vormen daardoor een goede basis voor een succesvolle integratie. Vattenfall heeft operationele controle, maar met de gefaseerde overname van de resterende 51% aandelen onderstrepen de bestaande aandeelhouders van Nuon en Vattenfall hun intentie om zowel de bescherming van publieke belangen als de Nederlandse identiteit van Nuon te garanderen. Die toezegging werd nog eens versterkt door de oprichting van de Public Assurance Foundation, die gedurende minimaal acht jaar toe zal zien op de integratie van Nuon binnen de Vattenfall Groep.

<



De doelstellingen van deze stichting zijn onder meer: ■■ Het behoud van Nuons hoofdlocaties in Nederland; ■■ Het opstellen van een langetermijnstrategie voor duurzame energie, waaronder 1.400 MW aan windenergie en een leidende rol in Europa op het gebied van warmte, biomassa en CCS; ■■ Het ontwikkelen van kennis en het stimuleren van kennisdeling; ■■ Het waarborgen van de voorzieningszekerheid; ■■ Het beschermen van het merk Nuon gedurende minimaal vier jaar. Onze uiteindelijke aandeelhouders %

49%

Vattenfall AB

23%

Gelderland

6%

Fryslân

5%

Noord-Holland

5%

Amsterdam

12%

Overig

De stichting bestaat uit drie leden. Eén lid wordt voorgedragen door de (oorspronkelijke) Nuon-aandeelhouders en een tweede door Vattenfall. Het derde lid, tevens de voorzitter, wordt voorgedragen door de andere twee leden.

Nuon en onze klanten

inzichtelijk gemaakt hoe op specifieke klanttevredenheidsindicatoren wordt gescoord. De klanttevredenheid in de Nederlandse kleinzakelijke en consumentenmarkt is in 2009 iets gedaald ten opzichte van 2008, van 89% naar 88% tevreden tot zeer tevreden klanten. Nuon hecht er waarde aan om voortdurend in dialoog te zijn met haar klanten. Dit stelt ons in staat op de hoogte te blijven van wat er leeft onder klanten en te leren van hun ervaringen. In voorgaande jaren zijn daartoe enkele concrete maatregelen opgesteld, die in 2009 zijn geïmplementeerd. Het gaat hierbij om onder meer de volgende maatregelen: ■■ Het aanmaningproces is verbeterd aan de hand van de resultaten van diepte-interviews met klanten, waardoor betalingsherinneringen beter geaccepteerd worden; ■■ De klachtafhandeling is verbeterd dankzij een aantal groepssessies waarbij klanten samen met medewerkers en managers van Nuon zochten naar verbeterpunten in het proces van klachtafhandeling; ■■ De overzichtelijkheid van de jaarafrekening is verbeterd door klanten de keuze te geven tussen een uitgebreid gespecificeerde rekening of een compacte nota met minder details. De klanttevredenheidsscore onder grootverbruikers is in 2009 gedaald ten opzichte van 2008, van 81% naar 77% tevreden tot zeer tevreden klanten. Voor zakelijke klanten hebben we een gericht klanttevredenheids programma om de transparantie van de organisatie te verbeteren en duidelijk af te bakenen waar verantwoordelijkheden liggen voor het oplossen van problemen bij klanten en in te spelen op hun behoeften.

Klanttevredenheid De belangen van de klant staan bij Nuon voorop. Op hoge klanttevredenheid wordt dan ook sterk ingezet. Ook in 2009 hebben we weer hard gewerkt aan het verbeteren van de interne processen om zo onze klanten nog beter te kunnen helpen. Om meer inzicht te krijgen in de situatie van de klant en actief verbeteringen aan te brengen in de communicatie en samenwerking tussen de afdelingen onderhouden we nauwe contacten met een klantenvertegenwoordigingsgroep die een goede afspiegeling vormt van het totale klantenbestand. Door middel van een management dashboard en kwantitatief en kwalitatief onderzoek wordt ieder kwartaal

Bij Nuon België is de klanttevredenheid onder consumenten licht gedaald, van 94,6% in 2008 naar 94% in 2009. Bijzondere aandacht is uitgegaan naar het delen van ‘best practices’ en ervaringen uit Nederland. Tegelijkertijd zijn er verbeteringen aangebracht in interne processen en zijn minder ingrijpende klantprocedures (zoals adreswijzigingen en pre-switches) vereenvoudigd. De klanttevredenheid bij onze zakelijke klanten in België steeg van 75,3% in 2008 naar 80,5% in 2009.

<



Klanttevredenheid Nederland1

Klanttevredenheid België1

%

%

100% 80% 60%

100

84

79

78 75

77 66 60

89

88

77

81

95

94

88

80

77

75

81

60

40%

40

20%

20 0

2 0 05 Consumenten Kleinzakelijke klanten

2

92

66

0%

1

88 89

88

59

2 006

2007

2008

20 09 2

2 006

Grootzakelijke klanten

Klanttevredenheid is gedefinieerd als het percentage ondervraagde klanten dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn over de dienstverlening van Nuon. In 2009 is de klanttevredenheid van onze kleinzakelijke klanten niet gemeten.

Verbetering van klanttevredenheid Nuon heeft in 2005 de Lean-filosofie geïntroduceerd om de bedrijfs voering te optimaliseren en te focussen op voortdurende verbetering van processen. Voortdurende procesverbetering via Lean is van essentieel belang om onze waarde te vergroten en onze ambities voor groei in de toekomst te ondersteunen. In 2009 ondersteunde Lean de strategie van Nuon door: ■■ Beleid in te zetten om strategische doelstellingen te definiëren, prioriteren en implementeren; ■■ Verbeterkansen te signaleren door waarde voor klanten aan het licht te brengen; ■■ Acties die waarde opleveren te bedenken en te zoeken naar mogelijkheden om verspilling tegen te gaan in iedere stap van de waardeketen en tevens in het dagelijks werk; ■■ Management van de waardeketen te implementeren, doelen te bepalen en regelmatig prestaties te beoordelen; ■■ Gebruik te maken van een systematische en gestructureerde manier van werken en een gestructureerde aanpak voor het oplossen van problemen, om duurzame verbeteringen te bereiken; ■■ Een cultuur te kweken waarin voortdurend gestuurd wordt op verbetering.

2 007

2 008

2009

Consumenten Zakelijke klanten 1

Nuon België meet de klanttevredenheid sinds 2006. In 2008 is door Nuon België de meetmethodiek van tevredenheid van zakelijke klanten aangepast, waardoor klanttevredenheid gedefinieerd is als het deel van de ondervraagde klanten dat aangeeft zeer tevreden (‘delighted’) te zijn over de dienstverlening van Nuon. Hierdoor is vergelijking met de waarden van 2006 en 2007 slechts beperkt mogelijk.

De invoering van de Lean-filosofie in het Customer Care Centre (CCC) heeft geleid tot een verbetering in de kwaliteit en snelheid van de dienstverlening aan klanten. Daardoor is de klanttevredenheid gestegen en zijn de kosten voor de dienstverlening gedaald. Het effect van Lean op het CCC was een besparing van naar schatting zo’n € 40 miljoen aan cumulatieve exploitatiekosten in de periode tussen 2005 en 2008. Bovendien steeg hierdoor niet alleen de klanttevredenheid maar ook de betrokkenheid van de werknemers. Verder leverde het een besparing op van 50% in factuurcorrecties tussen 2005 en begin 2009.

Klachten In 2009 heeft Nuon veel aandacht besteed aan verbetering van de klachtenprocedures. Een van de grootste veranderingen betreft de herkenningsprocedure. In het verleden werden uitingen van klanten alleen als klacht aangemerkt wanneer de klant de vraag of opmerking specifiek aanduidde als een klacht. Uiteindelijk werd daardoor minder dan de helft van alle klachten als zodanig herkend. Vanaf begin 2009 wordt iedere vraag of opmerking van een klant waaruit ontevredenheid blijkt, aangemerkt als klacht.

<



Eind 2009 was hierdoor een situatie ontstaan waarin onze klacht herkenning uitsteeg boven de 100%, wat betekent dat ook uitingen van klanten die niet als klacht bedoeld waren, als klacht werden aangemerkt. Het effect was dat het aantal informatieaanvragen daalde en het aantal behandelde klachten sterk steeg, naar een totaal van 151.311 in Nederland in 2009. Dit betekent uiteraard niet dat onze klanten aanzienlijk meer klachten hebben ingediend dan in voorgaande jaren. Sterker nog, de verbetering in klachtherkenning stelt ons in staat klachten sneller af te handelen en de klanttevredenheid over klachten afhandeling te verbeteren. Op dit moment is het zo dat meer dan 99% van alle klachten binnen 10 dagen wordt beantwoord met een eerste reactie of voorstel, en dat meer dan 98% van alle klachten binnen 40 dagen wordt opgelost. Zowel uit ons eigen klanttevredenheids onderzoek als uit extern onderzoek blijkt dat Nuon minder klachten ontvangt dan het marktgemiddelde en dat de klanttevredenheid over de afhandeling van klachten in 2009 is gestegen. Dat neemt overigens niet weg dat we blijven sturen op verdere verbetering.

Verbetering van onze reactie op klachten Ons CCC is momenteel (NEN-EN-)ISO 9001:200-gecertificeerd. Hieronder vallen de volgende aspecten van klantenzorg: ■■ Afhandeling van klantenkwesties als contract- of adreswijzigingen; ■■ Het verzamelen, controleren en versturen van de energieverbruiks cijfers en de daarop gebaseerde facturering; ■■ Verwerking van verstuurde en betaalde rekeningen; ■■ Verkoop van producten (inbound). In de toekomst willen we onder meer onze klachtafhandelingsprocedure nog verder verbeteren. Daarom willen we in 2010 een certificering behalen volgens COPC-normen. COPC (Customer Operations Performance Centre) is een internationale organisatie die normen opstelt voor klantendiensten volgens een brede benchmark. Deze benchmark is ambitieuzer en sluit beter aan bij het kwaliteitsniveau in klachtenafhandeling dat Nuon nastreeft. Afhandeling klachten consumenten/kleinzakelijke klanten Nederland

Klachten worden binnen ons CCC behandeld. Wanneer er na het voorleggen van een eerste en een tweede oplossing nog geen akkoord is bereikt, wordt de klacht verder behandeld door Nuons eigen ombudsman, de Klantenman, of door de Geschillencommissie Energie en Water. De keuze is daarbij aan de klant.

Aantal

200 160

152

151

120

De Klantenman staat los van het CCC en werkt onafhankelijk. De Klantenman beoordeelt de beantwoording van de klacht op objectieve wijze. De Geschillencommissie Energie en Water is een onafhankelijke organisatie die op geen enkele wijze verbonden is aan Nuon. Het oordeel van de Klantenman is niet bindend. Dat van de Geschillencommissie is dat wel, zowel voor Nuon als voor de klant. In sommige gevallen worden klachten die eerst al behandeld zijn door de Klantenman in tweede instantie voorgelegd aan de Geschillencommissie. In 2009 zijn er 152 klachten behandeld door de Klantenman en 151 door de Geschillen commissie. Daarvan is de klant in 9 gevallen volledig in het gelijk gesteld.

80 40

9

0 Ontvangen door Klantenman1

1

2

Behandeld door de Geschillencommissie2

Klant in gelijk gesteld door Geschillencommissie2

De Klantenman is een persoon die door Nuon is aangesteld om klachten te behandelen. Hij of zij werkt onafhankelijk van Nuon, hoewel Nuon wel de (loon)kosten betaalt. De Geschillencommissie Energie en Water is een onafhankelijke landelijke commissie. Klant en Nuon dienen beiden akkoord te gaan met arbitrage door deze commissie. De Geschillencommissie is een alternatief voor rechtsgang.

<



Nuon in de maatschappij Voor Nuon is maatschappelijk verantwoord ondernemen gebaseerd op een actieve dialoog met belangen- en milieuorganisaties, met onze klanten en onze medewerkers, en met de gemeentelijke en landelijke overheid. Wij streven daarin naar transparantie voor onze belang hebbenden. Maatschappelijke stakeholders worden vanaf het begin bij projecten betrokken. Daardoor kunnen praktische oplossingen worden gevonden waarmee we een breed draagvlak kunnen creëren voor lopende en toekomstige activiteiten. Vattenfall heeft het voornemen aangekondigd om stakeholders meer te betrekken door meer overleg en een transparantere verslaglegging in 2010 en Nuon sluit zich daar graag bij aan. De tabel op pagina 71 geeft weer op welke wijze wij contact onderhouden met elk van de verschillende stakeholdergroepen. Dit houdt ook verband met de professionaliseringsslag die Nuon wil maken in de integratie van stakeholdermanagement in de gehele bedrijfsvoering. Daarbij gaat het vooral om eventuele nieuwe centrales zoals Nuon Magnum, nieuwe technologie (CCS), alle projecten met een zichtbaar effect op de natuur of het milieu en zelfs alle projecten die vol in de publieke aandacht staan. In alle stappen van een project zal stakeholdermanagement worden geïntegreerd. Een van de voornaamste doelstellingen die Nuon in 2010 wil nastreven is verdergaande integratie en professionalisering van stakeholder management in alle belangrijke bedrijfsprocessen en projecten. Door onze benadering van stakeholdermanagement te verbeteren, hopen we de juiste balans te vinden tussen onze visie en die van de vele stakeholders waar we mee te maken hebben. Een belangrijk voorbeeld van verbeterd stakeholdermanagement in 2009 was het inspraakproces voor stakeholders rond Nuons plannen voor de bouw van de Nuon Magnum-centrale in Eemshaven in Groningen. In 2008 had Nuon aangekondigd intensiever te willen werken aan een sociaal akkoord met alle betrokken stakeholders. Met het oog hierop heeft Nuon in 2009 besloten tot een bredere, meer proactieve en open benadering om alle relevante stakeholders en hun verschillende belangen in kaart te brengen en tot een overeenkomst te komen waar alle stakeholders zich in zouden kunnen vinden. Tegen het eind van 2009 hadden de onderhandelingen over zo’n akkoord een vergevorderd stadium bereikt en hadden de betrokken partijen goede hoop dat het akkoord binnen handbereik ligt.

61

Publiek-private samenwerking (PPS) – Foundation Rural Energy Services Nuon werkt nauw samen met verschillende maatschappelijke organisaties, zoals FRES (Foundation Rural Energy Services) en Natuurmonumenten. Nuon is hoofdsponsor van FRES, een non-profitstichting die in 2004 door Nuon is opgericht. Samen met FRES schept Nuon een van de voornaamste randvoorwaarden voor het bereiken van de millenniumdoelstellingen op het gebied van: elektriciteit. FRES levert schone energie aan plattelandsgezinnen in ontwikkelingslanden. Dat doet ze door bedrijven op te zetten die schone elektriciteit opwekken uit zonne-energie. FRES heeft zich ten doel gesteld om meer nieuwe bedrijven op te zetten om circa een miljoen mensen van elektriciteit te voorzien op een professionele en duurzame manier die veilig is voor het milieu en bovenal: gezond. Om de kloof te overbruggen tussen de prijs van energie in de ontwikkelde wereld en die in ontwikkelingslanden doet FRES een beroep op zowel commerciële beleggers als particuliere donateurs. Op dit moment runt FRES vier bedrijven in drie Afrikaanse landen: Mali, Burkina Faso en Zuid-Afrika. In 2008 heeft FRES subsidie gekregen van de Energy Facility van de Europese Commissie (ACP-EU) om een bedrijf op te starten in Burkina Faso. Het werd opgestart onder de naam Yeelen Ba en wordt ondersteund door twee lokale projectpartners, ATESTA en Vive le Paysan. Beide partners zijn geselecteerd op wat ze aan het project kunnen bijdragen. ATESTA heeft ervaring met zonnetechnologie en zal haar diensten en advies aanbieden aan het nieuwe personeel. Vive le Paysan zal ondersteuning bieden bij het organiseren van de marketing- en verkoopcampagnes. Tussen 2008 en 2012 zal Yeelen Ba acht plaatselijke energiewinkels openen. Ze gaat personeel aannemen en opleiden voor het hoofdkwartier en voor de energiewinkels en tevens marketing campagnes op touw zetten. Dit project kent twee concrete doelstellingen: ■■ Ten eerste is het de bedoeling om 3.400 huishoudens en kleine ondernemingen in afgelegen gebieden in Burkina Faso aan te sluiten op de elektriciteitsvoorziening; ■■ En het tweede doel is een bijdrage te leveren aan de aansluiting van 100.000 huishoudens en kleine bedrijven op het platteland op de elektriciteitsvoorziening via het publiek-private samenwerkingsverband en door zakelijke spin-off-activiteiten op te zetten.

<



Nuon Energy Foundation In 2009 heeft Nuon de Nuon Energy Foundation opgericht als opvolger van de Nuon Foundation (opgericht in 2005), die bij de splitsing van de Nuon Groep aan Alliander is overgedragen. De continuïteit van de Nuon Energy Foundation is voor de komende zes jaar gegarandeerd. De doelstellingen van de Nuon Energy Foundation bestaan uit het stimuleren van medewerkers om zich belangeloos in te zetten voor de maatschappij en hen daartoe financieel te ondersteunen.

Verder hebben we een partnerschap met KIKA (een non-profitorganisatie die fondsen werft voor jonge kankerpatiëntjes). Eén maand per jaar zet het CCC zich in voor het organiseren van activiteiten om geld bij elkaar te brengen (fondsenwerving, donatie van vrije dagen door medewerkers, of het verkopen van KIKA-souvenirs). Via een interne competitie wordt ook een gedeelte van de winst op verkopen boven de normale verkopen in die maand gedoneerd. In oktober 2009 werd bij deze competitie een nieuw record gehaald aan Nuon-donaties voor KIKA.

Natuurmonumenten De Nuon Energy Foundation ontvangt alleen donaties van Nuon. Vanwege de nieuwe start in 2009 zijn er in dat jaar relatief weinig aanvragen voor vrijwilligersinitiatieven geregistreerd. Uit ervaring en uit de belangstelling die er was voor de Nuon Foundation weten we dat er steeds meer medewerkers zich hiervoor in willen zetten. In 2009 zijn er onderzoeken opgestart die ook in 2010 zullen worden voortgezet om de interesse van medewerkers te peilen naar verschillende soorten vrijwilligersprojecten. De Nuon Energy Foundation brengt voor medewerkers vraag en aanbod van vrijwilligerswerk bij elkaar, waarbij gezocht wordt naar een goede aansluiting van de interesses van de vrijwilligers op de activiteiten waarvoor vrijwilligers worden gevraagd. Daarnaast zet de Nuon Energy Foundation zich actief in om samen werkingsverbanden aan te gaan met externe non-profitorganisaties, zoals Amsterdam Cares, om het aanbod aan vrijwilligerswerk te verbreden. In september 2009 heeft Nuon voor de tweede maal de jaarlijkse sponsorloop georganiseerd. Daarbij is zo’n € 30.000 bijeengebracht voor Stichting De Regenboogboom, een stichting die hulp biedt aan zieke kinderen. Bij die gelegenheid zijn er bovendien zo’n 300 kledingstukken gedoneerd voor de stichting Dress for Success. Het CCC van Nuon neemt elk jaar deel aan de Plantronic Telesales- wedstrijd. Hierin proberen callcenters in Nederland zo veel mogelijk geld bij elkaar te brengen voor een goed doel. Nuon heeft in 2009 goud gewonnen in deze competitie. Dat betekent dus dat we het hoogste bedrag aan donaties hebben opgehaald voor het goede doel.

Nuon is hoofdsponsor van Natuurmonumenten. Al sinds 2000 realiseren wij projecten die de energiehuishouding van Natuurmonumenten verduurzamen. Door de inzet van mensen, middelen en expertise worden steeds meer bezoekerscentra, beheerkantoren en excursieboten voorzien van technieken die zorgen voor schone energie. Ook in 2009 hebben we weer een groot aantal projecten gerealiseerd op het gebied van duurzame energie. Zo zijn er vijf beheergebouwen op Erf Middelkamp in het Twentse Hoevelandschap aangewezen als voorbeelden van CO2neutrale panden en speciaal voor dit doel aangepast. Er is een keten opgezet voor de verwerking van restproducten als houtspaanders, maaisel en ander houtafval waarmee besparingen kunnen worden gerealiseerd. Het natuurgebied de Vlietlanden is een van de weinige laagveengebieden in Nederland die nog niet zijn ingepolderd. Dankzij succesvolle ervaringen met grote waterraderen die werden aangedreven door zonne-energie, ontstond het idee van een kleiner alternatief: de minizonnepomp. Dit pompje zorgt ervoor dat kleinere vlietlanden niet worden aangetast door lage waterstanden en voorkomt dat bepaalde gewassen verdwijnen. Het voordeel van de minizonnepomp is dat hij weinig onderhoud vergt. Tussen de Regge en de Vecht liggen Landgoed Eerde en Eerder Achterbroek. Op het landgoed staan het Koetshuis, dat dienstdoet als beheerkantoor, en het Jachthuis. Hier kan energie worden bespaard door een waterpomp die gebruikmaakt van aardwarmte en zorgt voor de verwarming van beide gebouwen. De warmtepomp wordt aangedreven met Nuon NatuurStroom, wat een zuinige warmtevoorziening oplevert en een klimaatneutrale oplossing biedt. Met dit nieuw geïnstalleerde systeem wordt uitbreiding mogelijk van de werken vrijwilligersruimten.

<


Werkgeverscha p | De verd ie p ing

63

Werkgeverschap Een van onze hoogste prioriteiten als werkgever is dat we onze mensen een veilige werkomgeving bieden en dat we een toonaangevende positie willen innemen als aantrekkelijke werkgever. Deze prioriteiten komen tot uitdrukking in Nuons kernwaarden: Respect, Klantgerichtheid, Innovatie en Resultaatgerichtheid.


Werkgelegenheid per regio In 2009 was Nuon actief in Nederland, België en Duitsland. Het personeels bestand van Nuon bestond in 2009 uit 6.478 medewerkers. Voor het aantal fte’s in dienst van Nuon stond de teller in 2009 op 6.085. Nuon biedt overal in Nederland werkgelegenheid, zowel binnen de eigen divisies als via dochterondernemingen als Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie. Deze aanwezigheid in het hele land houdt nauw verband met onze strategie van toegevoegdewaardediensten (VAS), die we via dienstverleners door het gehele land aanbieden. Voorbeelden van deze diensten zijn de levering van hr-ketels en woningisolatie.

Personeelsbestand naar type arbeidsovereenkomst Het aantal medewerkers met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd bedroeg in totaal 5.541 tegenover 5.498 in 2008. Het aantal medewerkers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd daalde met 12,4% van 1.069 in 2008 naar 938 in 2009. De wijziging in het aantal medewerkers met een inhuurcontract werd hoofdzakelijk veroorzaakt door de afronding van de splitsing in 2008. Personeelsbestand per land1 % (fte)

Het hoofdkantoor van Nuon is gevestigd in Amsterdam. Dit verklaart de concentratie van werkgelegenheid in Noord-Holland. In andere provincies is de concentratie van werkgelegenheid vooral te verklaren door de aanwezigheid van callcenters en energieproductiecentrales. Vrijwel het gehele Nederlandse medewerkersbestand valt onder de cao voor de Nederlandse energiesector. In Duitsland valt 100% van het medewerkersbestand onder het Tarifvertrag, de Duitse variant van de cao. In België valt 52% van de medewerkers onder de Belgische variant van de cao, de Nationale Arbeidsraad, evenveel als in 2008.

1

93%

Nederland

5%

Duitsland

2%

België

Betreft het aantal fte’s inclusief inhuurkrachten.

<



Personeelsbestand naar type arbeidsovereenkomst¹

Diversiteit in leeftijd¹

Aantal

% medewerkers

100%

100%

1.411

1.621

1.066

930

1.069

937

60%

60%

40%

40%

5.198

20%

5.541

5.498

20%

0%

Nuon onbepaalde tijd Nuon bepaalde tijd

2 006

20 0 9

2008

<25 jaar 26-35 jaar

Tijdelijke inhuur

1

Betreft totaal voor Nederland, Duitsland en België.

In onderstaande grafiek is te zien hoe het aantal medewerkers verdeeld is naar voltijd- en deeltijdarbeidsovereenkomsten. Het relatief hoge percentage deeltijdmedewerkers sluit aan op de landelijke trend, waarin deeltijdwerk een belangrijke plaats inneemt en bijdraagt aan een evenwichtige balans tussen werk en privé. In 2009 werkte 25% van de Nuon-medewerkers in deeltijd. Personeelsbestand naar type dienstverband1 Aantal

100% 80%

1.544

1.845

1.959

4.883

5.135

5.585

60% 40% 20% 0%

2007

1

13

13

14

26

26

23

23

26

28

26

26

26

28

28

28

31

32

22

6

0%

2007

Voltijds

13

80%

80%

1

13

2008

Deeltijds

Betreft het aantal medewerkers inclusief inhuurkrachten.

20 0 9

7 2 007

36-45 jaar 46-55 jaar

6

7 2 008

>56 jaar

2009

11 Nederlandse beroepsbevolking (Q4 2009)

Betreft het totale aantal medewerkers exclusief inhuurkrachten.

Diversiteit Het stimuleren van diversiteit is een belangrijke speerpunt van ons personeelsbeleid. Nuon hanteert geen quota voor specifieke medewerkersgroepen. Nuon richt zich op het bieden van kansen, bijvoorbeeld door middel van netwerken. Ten opzichte van 2008 hebben we relatief meer medewerkers van boven de 56 jaar. Het personeelsbestand van Nuon wordt dus gemiddeld ouder en dit sluit aan op ons streven om ervaren medewerkers langer bij ons in dienst te houden. In de categorie van 26 tot 35 jaar is het effect te zien van onze inspanningen om jonger talent aan te trekken. In deze groep zijn de aantallen dan ook iets gestegen.

<



Diversiteit man/vrouw1

Diversiteit man/vrouw in hoger management1,2

Aantal

%

100%

65

100%

8 1.005

80%

1.311

1.485

1.785

1.784

80%

40%

40%

2.796

4.289

4.643

4.693

4.783

79

92

65

20%

20% 0

0%

2 0 05

1

35

60%

60%

Man

21

2 006

2007

2008

20 0 9

Nederland

Vrouw

Betreft medewerkers exclusief inhuurkrachten.

Man 1

België

In 2008 is voor Nederland de definitie van hoger management gespecificeerd naar geregistreerde kenmerken: vanaf schaal 10 en leidinggevende functie. Voor Nuon Duitsland en Nuon België geldt de volgende definitie: leden van de directie. Betreft medewerkers exclusief inhuurkrachten.

2

In 2009 werkten er 4.693 mannelijke medewerkers en 1.785 vrouwelijke medewerkers bij Nuon met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd. In 2008 waren dat 4.783 mannelijke medewerkers en 1.784 vrouwelijke medewerkers. In de loop van 2009 is de verhouding dus niet wezenlijk veranderd.

Duitsland

Vrouw

Personeelsverloop man/vrouw1 %

30%

23 20%

Diversiteit man/vrouw in hoger management

13

Het hogere management bestond in 2009 voor 25% uit vrouwelijke managers, tegen 23% in 2008. Een aantal initiatieven om het percentage vrouwen op hogere managementposities te verhogen is in 2009 voortgezet. Het belangrijkste initiatief in die zin is het WINergy-netwerk. WINergy staat voor ‘Women In Nuon’ en biedt een platform voor de persoonlijke en professionele ontwikkeling van vrouwelijke medewerkers.

13

10%

7

0% -10%

-12 -13 -20%

In 2010 werken we aan een goede afstemming van ons diversiteitsbeleid met dat van Vattenfall. Dat betekent dat we kijken waar er duidelijke synergie bestaat tussen onze huidige benadering en die van Vattenfall. Vervolgens wordt er een gezamenlijke strategie ontwikkeld waarin rekening wordt gehouden met het belang van diversiteit in het medewerkersbestand.

15

15

Nederland Instroom man Uitstroom man 1

-11 -19 Duitsland

Instroom vrouw Uitstroom vrouw

Betreft medewerkers exclusief inhuurkrachten.

-9

-6

België

<



Talentontwikkeling Onze medewerkers vormen de hoeksteen van onze organisatie. Daarom bieden we hoogwaardige trainingen en cursussen aan om onze medewerkers tastbare begeleiding te bieden en te zorgen voor ontwikkelingskansen op zowel het professionele als persoonlijke vlak.

Traineeships De gemiddelde leeftijd van Nuon-medewerkers is 41 jaar. Dankzij extra aandacht voor jongere doelgroepen is het percentage medewerkers in de leeftijdscategorie van 25 tot 35 gestegen. Wij vinden het belangrijk om jong talent aan te trekken omdat starters op de arbeidsmarkt vaak zorgen voor een injectie van frisse nieuwe ideeën en inzichten. We hebben voortgebouwd op het positieve imago van de Nuon-traineeships door financieel gerichte en IT-traineeships toe te voegen aan de drie specialisatietrajecten die we al hadden (management, energiemarkten en technisch). Op dit moment krijgen 28 jonge talenten de kans om deel te nemen aan een van onze traineeships. Naast de traineeships biedt ook ons MegaWatt-jongerennetwerk een plek waar onze jonge talenten elkaar kunnen ontmoeten en leren kennen en waar ze ideeën kunnen uitwisselen. MegaWatt zorgt ervoor dat jonge collega’s zich snel thuis gaan voelen binnen onze organisatie en stimuleert samenwerking en het opbouwen van een netwerk binnen de groep als geheel.

Ontwikkeling hoger kader Bij de ontwikkeling van ons hoger kader hebben we ons in 2009 gericht op het interne, twee jaar durende leiderschapsprogramma dat bedoeld is om de overgang van middenkader naar hoger kader te vergemakkelijken. Dit programma wordt in 2010 beëindigd om te worden vervangen door de trajecten van het Vattenfall Global Leadership Development Programme.

Nuon Academy In 2009 zijn we van start gegaan met de Nuon Academy. Met een keur aan cursusthema’s willen we dit gaan uitbouwen tot Nuons eigen interne opleidingsinstituut waarin zowel de interessegebieden van medewerkers als onze eigen prioriteiten aan bod komen en tevens ingespeeld wordt op nieuwe ontwikkelingen. De Academy biedt uitgelezen mogelijkheden om kennis uit te wisselen en ‘best practices’ te delen. Bovendien kunnen Nuons kernwaarden en visie op deze manier worden geïntegreerd in het cursusaanbod. Het draait hierbij om op maat gesneden onderwijs in een breed cursusaanbod en het aanbieden van loopbaanbegeleiding

aan alle deelnemers. In de tweede helft van 2009 hebben 1.377 medewerkers een cursus gevolgd aan de Nuon Academy.

Begeleidingstrajecten Ontwikkeling, zowel van onszelf als van anderen, is een belangrijke doelstelling binnen Nuon. Vanuit die visie hebben we onze inspanningen op het gebied van sociale begeleidingstrajecten verder uitgebreid. Samen met onze partners zetten we ons in om kansen te bieden aan alle lagen binnen de samenleving waarvoor deze hulp uitkomst kan bieden. Nuon kent twee begeleidingstrajecten: ■■ Step2Work Step2Work heeft als doel werkloze jongeren door middel van scholing en werkervaring betere kansen te bieden op betaald werk. Samen met partners als gemeenten, het Uitvoeringsinstituut Werknemers verzekeringen (UWV) en mentoren bieden we hun een gericht programma van werkervaring en begeleiding, zodat deze jongeren binnen Nuon aan de slag kunnen. Dergelijke programma’s leveren een aanzienlijke bijdrage aan de doelstellingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen die we in onze organisatie willen bereiken. In 2009 is het programma Step2Work uitgebreid qua omvang en tijdsduur. Het programma zou oorspronkelijk lopen tot eind 2009, maar kreeg zo veel positieve reacties en aanmeldingen dat we besloten hebben ermee door te gaan. Daarbij is geen einddatum bepaald. Step2Work biedt nu ook jongeren met uiteenlopende handicaps speciaal op hen afgestemde kansen. Uit de ervaringen en evaluaties sinds de start van Step2Work kunnen we opmaken dat het programma goed ontvangen wordt binnen Nuon. ■■ Step2Save Deelnemers aan Step2Save krijgen een opleiding en kunnen een diploma behalen als Nuon-energieadviseur. Vervolgens gaan ze aan de slag om tips en advies te geven aan huurders van deelnemende woningcorporaties en gemeenten. In november 2009 begonnen vijf nieuwe deelnemers aan hun opleiding bij Nuon. Zij zullen in 2010 worden opgenomen in het team van Step2Save-adviseurs. Nuon betaalt de kosten voor de opleiding van adviseurs, salarissen en de selectieprocedure. In 2010 zijn we van plan nog eens tien adviseurs toe te voegen aan het Step2Save-team. Dit soort projecten biedt mensen een unieke kans om werkervaring op te doen en verbetert daarmee hun kansen op een vaste baan. Meer informatie over Step2Save is te vinden in het hoofdstuk over Betaalbaarheid van energie.

<



Nuon levert ook ondersteuning aan een aantal externe organisaties die zich inzetten voor jongeren en diversiteit. Voorbeelden zijn onder meer de Echo Foundation, Giving Back, het Moroccan Dutch Leadership Institute (MDLI) en het Vakcollege. Hiermee willen we betere kansen bieden aan jong talent uit minder kansrijke groepen binnen de samen leving. In 2009 hebben we meer dan 255 deelnemers ondersteund door middel van persoonlijke begeleiding, kennismakingsmentoring, stageplaatsen en sollicitatietraining. Het streven voor 2015 is om 450 stagiairs te kunnen plaatsen. Werkervaringsplaatsen Step2Work per bedrijfsonderdeel %

67

Gezond en veilig werken Bescherming van de gezondheid en veiligheid van de mensen die met onze activiteiten te maken krijgen is een integraal onderdeel van onze kernwaarden. We streven ernaar om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren met als doel: geen ongelukken, geen incidenten en geen arbeidsgerelateerde gezondheidsklachten. Om dit doel te bereiken voeren we een systematisch, gestructureerd en proactief beleid ten aanzien van gezondheidsen veiligheidsmanagement in al onze activiteiten. In 2009 hadden we ons ten doel gesteld om de Lost Time Injury Frequency (LTIF) met 30% terug te brengen ten opzichte van het voorgaande jaar, en incidenten met dodelijke afloop volledig uit te sluiten.

34% Customer Care Center 30% Feenstra

Jaargemiddelde aantal ongevallen (LTIF)1

25% Staven

Aantal/miljoen gewerkte uren

20

11% Sales

19,0 19,0

16 12 8

Aanvullende arbeidsvoorwaarden In aansluiting op de cao Energie heeft Nuon in 2009 besloten tot invoering van het Benefit Budget. Dit is de opvolger van de bestaande aanvullende beloningsregeling. Het Benefit Budget gaat gelden voor alle medewerkers met een arbeidsovereenkomst met N.V. Nuon Energy en biedt hun de mogelijkheid om hun eigen beloningspakket samen te stellen. Het bestaat uit een brutobedrag dat medewerkers naar eigen keus kunnen besteden, bijvoorbeeld aan extra vrije dagen of een extra uitkering in een bepaalde maand.

4,0

4

1,0

0 Installatieactiviteiten

Productieactiviteiten

1,0 0,5 Nuon overig

2008 2009 1

LTIF = Lost Time Injury Frequency; betreft het aantal ongevallen met verzuim gedeeld door het aantal gewerkte manuren x 1 miljoen. Betreft medewerkers exclusief inhuurkrachten. Installatieactiviteiten betreffen activiteiten van Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie; Productieactiviteiten betreffen afdelingen Power, Heat & Services; Overig betreft BD&P, staven, Nuon Duitsland en Nuon België. In 2008 was Helianthos ingedeeld bij de installatieactiviteiten. Door een herstructurering valt Helianthos nu in de categorie ‘Overig’. Omdat de LTIF van Helianthos geen materieel effect heeft op de cijfers van 2008 zijn de historische cijfers niet aangepast.

<



Verder hebben we maatregelen genomen om veiligheidsacties op te nemen in ons Health and Safety Management System (HSMS, gezondheidsen veiligheidsmanagementsysteem) door middel van voortdurende monitoring en verbetering. Het gehanteerde systeem daarbij is OHSAS 18001, een internationale standaard gebaseerd op ‘best practices’. Voor 2010 streven we naar verdere verlaging van de LTIF met 10% ten opzichte van 2009, zonder fatale incidenten. Om deze doelstellingen te bereiken, concentreren we ons op twee focusgebieden: ■■ Het implementeren van ons Health and Safety Management System (HSMS) volgens OHSAS. We zullen het ontwikkelde systeem zodanig ontwerpen dat het voldoet aan de OHSAS 18001-norm. In 2011 willen we certificering bereiken volgens OHSAS 18001; ■■ Het verhogen van het veiligheidsbewustzijn. We willen een mentaliteits verandering bereiken waarin iedereen er volledig van doordrongen is dat dit een van de belangrijkste kernwaarden is van Nuon en dit ook persoonlijk onderschrijft. Veiligheid moet topprioriteit worden in alle lagen van de organisatie en in de algehele bedrijfscultuur. De belangrijkste voorwaarden om deze gezondheidsen veiligheidsdoelen in 2010 te bereiken zijn de volgende: ■■ Het belang van veiligheidsprestaties als onderdeel van de totale prestaties moet verhoogd worden door te sturen op processen in plaats van te focussen op resultaat; ■■ We moeten ons richten op de ontwikkeling van mensen en leiderschap ter ondersteuning en bevordering van de competenties en waarden waarop veilige werkwijzen en leiderschap stoelen. Dit kan worden bereikt door veiligheid te integreren in Nuons leiderschapsprogramma en de bijbehorende instrumenten. Wij zijn ervan overtuigd dat veiligheid begint en eindigt met leiderschap en dat de hele mentaliteit en bedrijfscultuur hiervan doordrongen moeten zijn.

In 2009 zijn er in totaal 694 veiligheidsincidenten geregistreerd binnen Nuon. In 368 gevallen betrof het Nuon-medewerkers en bij 326 gevallen waren inhuurkrachten en derden betrokken. In vergelijking met 2008 zien we een daling van het aantal ongevallen met verzuim tot gevolg onder eigen medewerkers; in 2009 waren er 71 gevallen tegen 83 in 2008. Daarbij waren de consequenties van deze ongevallen minder ernstig: ■■ Er is geen arbeidsgerelateerd ongeval met dodelijke afloop voorgekomen. In het woon-werkverkeer is echter in oktober een van onze medewerkers om het leven gekomen; ■■ Er is geen ongeval voorgekomen met blijvende invaliditeit tot gevolg. De eerste grafiek op de volgende pagina geeft het aantal incidenten weer onder Nuon-personeel. Het totale aantal incidenten steeg, terwijl het aantal ongevallen dat leidde tot verzuim daalde. In de tweede grafiek op de vorige pagina is de Lost Time Injury Frequency (LTIF) te zien. De LTIF is apart berekend voor onze installatieactiviteiten, productieactiviteiten en overige activiteiten (bedrijfsontwikkelingsen projectactiviteiten en de kantooromgeving). De LTIF voor onze installatieactiviteiten bleef in 2009 stabiel op 19,0. Het VAS-ongevallencijfer is vergelijkbaar met vorig jaar en met het gemiddelde van de installatie-industrie. De meeste ongevallen betroffen incidenten in en om het huis van klanten (struikelen, vallen, uitglijden, etc.). Sinds maart 2009 is er echter een andere tendens waarneembaar (aanzienlijk minder ongevallen). Als deze trend zich doorzet, zal dit leiden tot een afname van 20% in het aantal incidenten. Verder is er een plan ontwikkeld om de bewustwording te verhogen en te voorkomen dat mensen op onveilige plekken moeten werken. We verwachten dat dit plan zal leiden tot een verdere afname van het aantal incidenten. De LTIF van de divisie Power, Heat & Services daalde van 4,0 in 2008 naar 1,0 in 2009. Er zijn twee ongevallen gebeurd op industrieparken, maar bij onze Heat-divisie werden geen ongevallen geregistreerd.

<



Bij de divisie Business Development & Projects lopen medewerkers van onderaannemers tijdens de bouwfase het grootste risico. In 2009 zijn er vier incidenten voorgevallen waarbij drie medewerkers van aannemers en één Nuon-medewerker betrokken waren. Onze focus op veiligheid heeft geleid tot verscherpte aandacht voor de veiligheidsprestaties van aannemers, waardoor zichtbaar leiderschap ten aanzien van veiligheid op bouwlocaties is toegenomen.

69

Geregistreerde veiligheidsincidenten Contracten/Derden¹ Aantal

375

326 300

12 45

225

In de kantooromgeving is één ongeval geregistreerd, waarop passende maatregelen zijn genomen.

150

122 75

7 12

127

Aantal

269

107

103

Geregistreerde veiligheidsincidenten Nuon-medewerkers¹

10 10

0

2007

400

368 320

17

240

1

203 58

160

83

2

18

3

17 80

128

280

162

2009

Bijna-ongevallen Ongevallen zonder verzuim tot gevolg3 Ongevallen met verzuim tot gevolg4

71 263

2008

2

4

Totaal voor Nederland, Nuon Duitsland en Nuon België. Definitie van bijna-ongeval: gevaarlijke kans op letsel, schade of verlies leidend tot negatieve consequenties, wat kan leiden tot een ongeval. Definitie van incident zonder verzuim: een gebeurtenis die een medewerker in verband met de uitvoering van het werk plotseling en per ongeluk overkomt en die leidt tot onderbreking van de werkzaamheden. Definitie van incident met verzuim: elk bedrijfsongeval met letsel waardoor de betrokkene tijdelijk niet in staat is zijn of haar werk te verrichten.

0

2007

2008

20 0 9

Bijna-ongevallen Ongevallen zonder verzuim tot gevolg3 2

Ongevallen met verzuim tot gevolg4 1 2

3

4

Totaal voor Nederland, Nuon Duitsland en Nuon België. Definitie van bijna-ongeval: gevaarlijke kans op letsel, schade of verlies leidend tot negatieve consequenties, wat kan leiden tot een ongeval. Definitie van incident zonder verzuim: een gebeurtenis die een medewerker in verband met de uitvoering van het werk plotseling en per ongeluk overkomt en die leidt tot onderbreking van de werkzaamheden. Definitie van incident met verzuim: elk bedrijfsongeval met letsel waardoor de betrokkene tijdelijk niet in staat is zijn of haar werk te verrichten.

Verzuim en gezondheidsmanagement Met inbegrip van onze installatieactiviteiten is het verzuimcijfer binnen Nuon in Nederland gestegen van 4,3% in 2008 naar 5,2% in 2009. Sinds 2008 bieden we proactief curatieve arbeidsgerelateerde zorgpaden aan. Deze voorzieningen worden verleend in overleg met de ziektekosten verzekeraar waarmee Nuon collectieve zorgverzekeringsafspraken heeft gemaakt. Met op maat gesneden voorzieningen wordt het effect van de maatregelen die genomen zijn meetbaar en wordt inzichtelijk gemaakt welke stappen op het gebied van preventieve arbeidsgerelateerde zorg verder gezet kunnen worden. In de grafiek op de volgende pagina is de opbouw van het gemiddeld ziekteverzuim weergegeven voor Nuonmedewerkers in Nederland. Het kortdurende verzuim nam in 2009 iets af, terwijl het middellange verzuim iets is gestegen ten opzichte van 2008.

<



Voortschrijdend jaargemiddeld ziekteverzuim

Voortschrijdend jaargemiddelde ziekteverzuim

%

4,8

Het aantal deelnemers aan het Duurzaam Fit-programma was tegen het einde van 2009 iets gestegen naar 972. Het uitgangspunt van het gezondheidsprogramma Duurzaam Fit is het vergroten van de weerbaarheid, gezondheid en conditie van onze medewerkers.

3,6

Deelnemers Duurzaam Fit-programma1

6,0%

5,2

Aantal

2,4

1.250

2,1 1,5

1,2

1.211

1.000

907

Nederland 1

790

750

0,0

België

1

972 827

Duitsland 500

Voor Nederland inclusief Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie.

250

Opbouw jaargemiddeld ziekteverzuim Nederland1 %

0

2 005

5% 1

4%

4,0

3%

4,0

4,0

3,9

3,9

1,0

1,0

1,0

1,1

1,0

1,0

1,0

1,0

0,9

1,0

2,0

2,0

2,0

1,9

1,9

2% 1% 0%

2 0 05 Lang (>42 dagen) Middellang (8-42 dagen) 1

2006

2007

2008

20 0 9

Kort (1-7 dagen)

Betreft voortschrijdend jaargemiddelde voor Nederland exclusief Feenstra, Nuon Beveiliging en Nuon Isolatie.

2 006

2 007

2 008

Duurzaam Fit is het gezondheidsprogramma van Nuon in Nederland.

2009

<


Over di t vers lag | Overig

71

Over dit verslag Nuon speelt een belangrijke rol in de samenleving. Wij beschouwen het dan ook als onze verantwoordelijkheid om aandeelhouders, klanten, politici en medewerkers duidelijk inzicht te verschaffen in onze activiteiten en resultaten en hen zo breed mogelijk te informeren. Als onderdeel van de Vattenfall Groep, maakt Nuon ook deel uit van het maatschappelijk verslag van Vattenfall. Het belang van transparantie Transparantie is voor Nuon van groot belang om het vertrouwen van onze stakeholders te winnen. Het vormt ook een belangrijk onderdeel van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Transparantie stelt stakeholders in staat om onze handelingen en resultaten te volgen zodat men zich een goed gefundeerde mening kan vormen over hoe wij als organisatie presteren. In onze verslaggeving streven wij daarom naar zo veel mogelijk openheid zonder dat dit afbreuk doet aan onze concurrentiepositie. Ons succes wordt bevestigd door het feit dat het maatschappelijk verslag van Nuon sinds 2006 tot de koplopers behoort in de Transparantiebenchmark van het ministerie van Economische Zaken. Een transparante verslaggeving wordt steeds belangrijker nu stakeholders zich naast hun aandacht voor financieel en strategisch beleid in

Nuon in interactie met haar stakeholders 2009 Stakeholder

Form

Klant

■■ ■■ ■■ ■■

Medewerker

■■ ■■ ■■

Aandeelhouder

■■ ■■ ■■ ■■ ■■

Politiek

■■ ■■ ■■

NGO’s

■■ ■■ ■■

Lokale omgeving

■■ ■■ ■■

t oenemende mate voor duurzaamheidskwesties interesseren. Nuon heeft veel stakeholders die dit onderwerp van groot belang achten. Daarom ontvangen wij veel vragen. Onze activiteiten en de verslag geving daarover zijn erop gericht om deze belanghebbenden voldoende inzicht te verschaffen. In 2007 is in samenspraak met onze uiteindelijke aandeelhouders besloten om de opeenvolgende verslagen over maatschappelijk verantwoord ondernemen voortaan uit te brengen onder de titel ‘Nuon Maatschappelijk Verslag’. Na de publicatie van het verslag over 2007 heeft de Raad van Bestuur besloten om de status van de maatschappelijke verslaggeving gelijk te stellen aan die van de financiële verslaggeving. Dat betekent dat beide verslagen hetzelfde goedkeuringsproces volgen.

>

Klanttevredenheidsonderzoeken Klantenman Klantenpanels Continue monitoring ervaring dienstverlening door onder andere service calls Overlegvergadering Centrale Ondernemings Raad MegaWatt (jongerenvereniging) WINergy (vrouwennetwerk) Algemene vergadering van aandeelhouders (1x per jaar) Grootaandeelhoudersoverleg (5x per jaar) Klankbordgroepen Werkstages Digitale nieuwsbrief (Nuon Issues) Werkbezoek Eén herkenbaar aanspreekpunt Reputatieonderzoek onder politici en ambtenaren Opinieleidersonderzoek Nuon Maatschappelijk Verslag-overleg Issue-overleg (ad-hoc) Klachtenbehandeling Informatiebijeenkomsten Nieuwsbrieven omwonenden locaties

<



Global Reporting Initiative Het Global Reporting Initiative (GRI) is de wereldwijde richtlijn voor duurzame ondernemingsverslaggeving. In oktober 2006 publiceerde GRI de nieuwe generatie richtlijnen (G3). Nuon rapporteert op basis van GRI G3-richtlijnen in combinatie met een sectorsupplement, het Electric Utilities Sector Supplement. GRI heeft op 15 april 2009 de definitieve versie van het Electric Utilities Sector Supplement gepubliceerd. Dit supplement is een aanvulling op de G3-richtlijnen en is gericht op de verslaggeving over duurzaamheidsprestaties van energiebedrijven wereldwijd. Deze indicatoren zijn met EU aangeduid. Nuon heeft deelgenomen aan de werkgroep die het supplement heeft ontwikkeld. Aan de hand van materialiteit en informatie uit de evaluatie van 2008 is bepaald welke indicatoren voor ons relevant zijn om over te rapporteren,

daarbij rekening houdend met de behoeften van onze stakeholders, de ontwikkelingen in de samenleving en de voornaamste effecten van onze activiteiten. GRI kent een drietal niveaus waarop een organisatie kan rapporteren over haar maatschappelijke prestaties. Het Maatschappelijk Verslag van Nuon over 2009 voldoet aan het hoogste niveau en heeft daarom de A+-status. In de GRI-index op pagina 78-84 wordt vermeld op welke plaats in dit rapport de betreffende GRI-indicatoren voorkomen. Voor de indicatoren waarover wij niet rapporteren, hebben wij in de GRI-index toegelicht waarom wij dat niet hebben gedaan.

Afbakening Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 Waardeketen Upstream

Bedrijfsonderdeel/Deelneming

Exploration & Production

Alle afdelingen

Midstream Energy Trade & Wholesale

Alle afdelingen

Power

Energieproductiecentrales

Heat

Energieproductiecentrales Warmte- en koudelevering

Services

Industrieparken Nederland Industrieparken Duitsland

Business Development & Projects

Windenergie Ontwikkelingsmaatschappij B.V. (WEOM) Helianthos B.V.

Downstream Sales

Nederland Duitsland België Customer Care Center

Value-Added Services

Feenstra Verwarming B.V. Rogro Isolatie Holding B.V. Nuon Retail Beveiligingsservice B.V. Energie Service Amsterdam B.V. Ingenieursbureau Ebatech B.V.

Overige activiteiten Service Units

Stafafdelingen Alle afdelingen

<


Over di t vers lag | Overig

73

Reikwijdte en afbakening van de informatie

Evaluatie verslaggeving 2008

Het maatschappelijk verslag van Nuon beschrijft de activiteiten en resultaten van N.V. Nuon Energy die verband houden met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit verslag dat jaarlijks wordt gepubliceerd, geeft een overzicht van de kwalitatieve en kwantitatieve gegevens van het kalenderjaar 2009. De reikwijdte werd bepaald op basis van het GRI Reporting Boundary Protocol, de belangrijkste bedrijfsactiviteiten en de verwachtingen van onze stakeholders. Bij de opzet van de thematiek in het Maatschappelijk Verslag is ‘van buiten naar binnen’ (outside in) geredeneerd. Allereerst zijn op basis van trendrapporten, publicaties van CBS en SCP, discussies met stakeholders, zoals aangegeven in de tabel op pagina 71, de politieke agenda en een continue mediascan vijf belangrijke sociaaleconomische trends vastgesteld die in 2009 de boventoon voerden. Binnen deze vijf maatschappelijke trends is vervolgens een aantal dilemma’s (issues) uitgelicht dat van invloed is op de energiesector in het algemeen en op Nuon in het bijzonder. Bij ieder dilemma worden de belangrijkste spelers en belangen inzichtelijk gemaakt, evenals het standpunt dat Nuon inneemt. De laatste stap is het transparant maken van de keuzes die Nuon op basis van dat standpunt heeft gemaakt en die concreet terug te vinden zijn in activiteiten en resultaten, ondersteund door gegevens. Dit laatste is uitgewerkt in het verdiepingdeel, waarin de activiteiten en prestaties van Nuon zijn beschreven; hier is de blik dus meer van binnen naar buiten (inside out).

Nuon heeft in 2008 de opmaak en het ontwerp van haar maatschappelijk verslag gewijzigd om beter in te spelen op de behoeften van de lezers en de toegankelijkheid te verbeteren. De eerste helft van het rapport geeft de lezer een overzicht van de belangrijkste maatschappelijke thema’s waarmee Nuon te maken heeft en Nuons antwoord hierop. De tweede helft gaat dieper in op Nuons prestaties op maatschappelijk en milieu gebied. Zo kunnen we voldoen aan de GRI-standaarden op het gebied van volledigheid en diepgang van de verslaggeving, terwijl we ons tegelijkertijd kunnen richten op de voor de maatschappij meest urgente onderwerpen in 2008. De reactie op deze wijzigingen was positief en daarom is in het verslag over 2009 dezelfde structuur toegepast. We hebben vorig jaar besloten om een pdf-versie van het maatschappelijk verslag over 2008 op de website te plaatsen, waarbij de mogelijkheid wordt geboden om een aantal tabellen en grafieken in Excel-formaat te downloaden. Zo kunnen lezers de cijfers van Nuon direct vergelijken met die van onze concurrenten. Voor het Nuon Maatschappelijk Verslag 2009 kiezen we opnieuw voor deze benadering.

De afbakening van de informatie in dit verslag betreft de N.V. Nuon Energy en haar deelnemingen en de commerciële activiteiten van Nuon Duitsland. Bij de bepaling van de afbakening van het verslag laten wij ons leiden door de volgende criteria: ■■ De geografische locatie van de bedrijfsactiviteiten: alleen de activiteiten in de kernlanden (Nederland, België en Duitsland) zijn meegenomen, dus exclusief het Verenigd Koninkrijk en Roemenië; ■■ De mate van financiële en operationele zeggenschap over de bedrijfsvoering van bedrijfsonderdelen en deelnemingen; ■■ Deelnemingen waarin Nuon het gehele jaar 2009 voor 50% of meer participeerde, vallen steeds binnen de reikwijdte; ■■ De mate waarin de activiteit van het bedrijfsonderdeel of deelneming onze duurzame prestaties beïnvloedt. Voor zover sprake is van weergave van activiteiten buiten de genoemde kernlanden, van informatie over deelnemingen waarin Nuon een minderheidsaandeel heeft of informatie die niet op geheel 2009 betrekking heeft, wordt dit expliciet in de tekst vermeld.

Informatieverzameling Kwantitatieve informatie De informatie in het verslag over 2009 kon worden verzameld dankzij de vereende inspanningen van een groot aantal Nuon-medewerkers. Een groeiend deel van de gegevens die gerelateerd zijn aan maat schappelijk verantwoord ondernemen worden op divisie- of stafniveau systematisch opgeslagen in informatiesystemen. Daarnaast rapporteren bedrijfsonderdelen vanuit eigen bronnen. Nuon verzamelt de gegevens met behulp van digitale vragenlijsten die dezelfde prioriteit hebben als de periodieke verzoeken om financiële gegevens. De reikwijdte van de gegevens is gelijk aan die van het verslag van vorig jaar: N.V. Nuon Energy. Er waren daarom geen (nieuwe) toewijzingen nodig. Als gevolg van de per 1 juli 2008 doorgevoerde splitsing, die met terugwerkende kracht op het gehele boekjaar 2008 van toepassing is, moesten de HRM-data en de data van het Facilitair Bedrijf voor de eerste helft van 2008 gesplitst en toegewezen worden aan respectievelijk Nuon en Alliander. Hierbij hebben wij gebruikgemaakt van gestaafde aannames. De hierop betrekking hebbende data hebben derhalve (deels) een pro-formakarakter.

Kwalitatieve informatie De kwalitatieve informatie werd verzameld via digitale vragenlijsten aan medewerkers, managers en directieleden binnen de organisatie en op basis van persoonlijke interviews.

<



Toetsing van de informatie De kwaliteit van de informatie in dit maatschappelijk verslag is getoetst door interne en externe deskundigen. Dat proces verloopt als volgt: datamanagers en specifieke deskundigen leveren de gevraagde gegevens aan bij de betreffende business unit-controllers. De rapportage verantwoordelijken tekenen voor de kwaliteit van de informatie, waarna interne toetsing plaatsvindt. De kwalitatieve en kwantitatieve informatie in dit verslag wordt vervolgens beoordeeld door de externe accountant. Het assurance-rapport is opgenomen in het volgende hoofdstuk.

Maatschappelijk verslag en governance

en selectieproces, waaronder de digitale registratie en de opslag van ondersteunende documentatie. Daarnaast stemmen we de noodzakelijke stappen en verantwoordelijkheden tijdens het voor bereidings- en raadplegingsproces steeds meer af op de procedures voor het financiële verslag.

Volledigheid van informatie Nuon streeft ernaar de informatie zo volledig en compleet mogelijk in dit verslag te presenteren. Naast de gedrukte versie van het verslag vindt u op onze website een pdf-bestand en een downloadbestand van de belangrijkste tabellen en grafieken.

Nuon heeft het proces van verslaggeving in 2009 verder verbeterd. Zo werden veranderingen doorgevoerd in het gegevensverzamelings-

Totstandkomingsproces Maatschappelijk Verslag 2009 Activiteit

Omschrijving

Het verzamelen van data

(Financial) controllers verzamelen en beoordelen data in hun organisatieonderdeel aan de hand van digitale vragenlijsten

Verificatie van data

External Affairs & Sustainability (EA&S) controleert de aangeleverde data op volledigheid en onregelmatigheden. De externe accountant en Corporate Internal Audit doen vervolgens een verificatie van de data, onder verantwoordelijkheid van de externe accountant. Indien noodzakelijk wordt nadere toelichting gevraagd aan de controllers of specialisten uit de organisatie

Samenstellen van teksten EA&S stelt de teksten samen op basis van interviews binnen de bedrijfsonderdelen van Nuon en op basis van teksten die door specialisten worden aangeleverd. EA&S verwerkt de verzamelde en geverifieerde data Afstemming teksten, grafieken en tabellen

Publicatie

1 Het

Het verslag wordt afgestemd met een brede groep aan specialisten uit de organisatie en met middenmanagement. Daarnaast voert de externe accountant ook een controle uit op de teksten in het verslag. Vervolgens bekijkt de Disclosure Committee het verslag en wordt het voorgelegd aan de directie. Ten slotte wordt het finaal concept voorgelegd aan het Audit Committee en de Raad van Commissarissen

Het goedgekeurde verslag en geverifieerde data worden bevroren en het verslag wordt gepubliceerd op onze website en gedrukt. Tijdens een speciaal evenement in juni wordt het verslag aangeboden aan een aantal van onze stakeholders en bediscussieerd in interactieve sessies

Betrokkenen ■■

Specialisten uit de organisatie

■■

Financial controllers

■■

Corporate Finance

■■

External Affairs & Sustainability

■■


■■

Financial controllers

■■


■■

Corporate Internal Audit

■■

Externe accountant

■■


■■

Corporate Communicatie

■■


■■


■■


■■


■■

Corporate Internal Audit

■■

Externe accountant

■■

Management

■■

Disclosure Committee1

■■

Directie

■■

Audit Committee2

■■

Raad van Commissarissen

■■


■■


■■

Directie

Disclosure Committee ondersteunt management van de organisatie in het verstrekken van informatie op juiste, tijdige, duidelijke, volledige en betrouwbare wijze, in overeenstemming met juridische vereisten. Audit Committee is door de Raad van Commissarissen ingesteld ter ondersteuning bij, onder andere het toezicht op de financiële informatieverschaffing door de vennootschap en de naleving van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de internal audit-afdeling en de externe accountant.

2 Het

<


A s s u ra n ce -ra p p o r t | Overig

75

Assurance-rapport

Aan de Raad van Bestuur van N.V. Nuon Energy

Rapport betreffende het Maatschappelijk Verslag

Opdracht en verantwoordelijkheden Wij hebben het Maatschappelijk Verslag 2009 (hierna: ‘het Verslag’) van N.V. Nuon Energy te Amsterdam onderzocht. In dit Verslag legt N.V. Nuon Energy verantwoording af over de maatschappelijke prestaties in 2009. Combinatie van controle- en beoordelingswerkzaamheden Ons onderzoek bestaat uit de volgende combinatie van controle en beoordelingswerkzaamheden: ■■ Controle van data en grafieken zoals opgenomen in het Verslag en aangemerkt met ‘RA-geverifieerd’: ■■ De brandstofmixen van aan klanten geleverde elektriciteit; ■■ De Nuon NatuurStroom- en GroenStroomboekhouding; ■■ De duurzame productiecapaciteit en productie per bron; ■■ De CO2-emissies van de elektriciteits- en warmtekrachtcentrales; ■■ Het opgesteld vermogen en de productie van energieproductiecentrales; ■■ De investeringen met betrekking tot duurzame energieproductie; ■■ De subsidies met betrekking tot duurzame energieproductie; ■■ De financiële kerngegevens; ■■ Beoordeling van alle overige onderdelen van het Verslag. Controlewerkzaamheden zijn gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid op basis van voldoende en geschikte controle- informatie. Beoordelingswerkzaamheden zijn gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid op basis van werkzaamheden die minder diepgaand zijn dan bij een controle. De mate van zekerheid bij beoordelingswerkzaamheden is daarom ook lager dan bij controlewerkzaamheden. Om die reden rapporteren wij onze conclusie met betrekking tot controlewerkzaamheden en beoordelingswerkzaamheden afzonderlijk. Naar onze mening vervult deze gecombineerde opdracht een rationeel doel.

Wij geven geen zekerheid bij de vooronderstellingen en de haalbaarheid van toekomstgerichte informatie in het Verslag, zoals doelstellingen, verwachtingen en ambities. De Raad van Bestuur van N.V. Nuon Energy is verantwoordelijk voor het opstellen van het Verslag. Wij zijn verantwoordelijk voor het verstrekken van een assurance-rapport inzake het Verslag.

Verslaggevingscriteria N.V. Nuon Energy heeft verslaggevingscriteria ontwikkeld die zijn gebaseerd op de in oktober 2006 gepubliceerde ‘G3-richtlijnen’ van het Global Reporting Initiative (GRI), zoals vermeld in het hoofdstuk ‘Over dit verslag’. Wij achten de verslaggevingscriteria relevant en toereikend voor ons onderzoek.

Werkzaamheden Wij hebben ons onderzoek verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder Standaard 3410N ‘Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen’. Controlewerkzaamheden Voor wat betreft de te controleren onderdelen hebben wij onder meer de volgende controlewerkzaamheden verricht: ■■ Het testen van de opzet, het bestaan en de effectieve werking van de relevante interne beheersingsmaatregelen gedurende het verslagjaar; ■■ Cijferbeoordelingen, verbandscontroles en gegevensgerichte werkzaamheden; ■■ Het vaststellen of de financiële cijfers in dit Verslag op juiste wijze zijn ontleend aan de jaarrekening 2009 van N.V. Nuon Energy, waarbij een goedkeurende accountantsverklaring is afgegeven door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

<



Beoordelingswerkzaamheden Onze belangrijkste beoordelingswerkzaamheden bestaan uit: ■■ Het uitvoeren van een omgevingsanalyse en het verkrijgen van inzicht in de branche, relevante maatschappelijke thema’s en kwesties, relevante wetten en regels en de kenmerken van de organisatie; ■■ Het beoordelen van de aanvaardbaarheid van het verslaggevingsbeleid en de consistente toepassing hiervan, waaronder het beoordelen van de uitkomsten van de stakeholderdialoog en de redelijkheid van schattingen gemaakt door het management, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van het Verslag; ■■ Het beoordelen van de systemen en processen voor informatie verzameling, interne controles en verwerking van de overige informatie, waaronder de aggregatie van gegevens tot informatie zoals opgenomen in het Verslag; ■■ Het beoordelen van de interne en externe documentatie om te bepalen of de informatie in het Verslag adequaat is onderbouwd; ■■ Het beoordelen van het toepassingsniveau volgens de G3-richtlijnen van GRI. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is als basis voor onze conclusie.

Conclusie Gebaseerd op onze controlewerkzaamheden Wij concluderen dat data (en grafieken) zoals opgenomen in het Verslag en aangemerkt met ‘RA-geverifieerd’, zoals vermeld bij onze controlewerkzaamheden, in alle van materieel belang zijnde opzichten betrouwbaar en toereikend zijn weergegeven, in overeenstemming met de verslaggevingscriteria van N.V. Nuon Energy. Gebaseerd op onze beoordelingswerkzaamheden Ten aanzien van de overige onderdelen van het verslag hebben wij, op grond van ons onderzoek geen reden om te concluderen dat het Verslag geen in alle van materieel belang zijnde opzichten betrouwbare en toereikende weergave van het beleid van N.V. Nuon Energy ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen bevat, en van de bedrijfsvoering, de gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied in het verslagjaar, in overeenstemming met de verslaggevingscriteria van N.V. Nuon Energy.

Arnhem, 12 april 2010 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door drs. J. van Hoof RA

<


Begri p p en l i j s t | Overig

77

Begrippenlijst

Bar: Meeteenheid voor gasdruk

GJ: Gigajoule, 1.000.000.000 Joule. 1 GJ komt

NGO: Niet-gouvernementele organisatie

overeen met circa 32 m3 gas of 278 kWh

BMC: Biomassacentrale

NOx: Stikstofoxiden, gassen die bij verbranding GRI: Global Reporting Initiative, mondiale organisatie

van brandstoffen ontstaan

Carbon Footprint: De totale uitstoot van CO2

voor richtlijnen maatschappelijke verslaggeving

CCS: Carbon Capture and Storage; afvang, transport

GW: Gigawatt, 1.000.000 kW

internationale accreditatie voor veilig werken

de industrie of bij de productie van elektriciteit

GWh: Gigawattuur, 1.000.000 kWh

PCB: Polychloorbifenylen, chemische benaming

CDM: Clean Development Mechanism, projecten

HWC: Hulpwarmtecentrale

eigenschappen

IFRS: International Financial Reporting Standards

PJ: Petajoule, 1.000.000.000.000.000 Joule

J: Joule, eenheid voor energie

SDE: Stimulering Duurzame Energieproductie

OHSAS: Operational Health and Safety Standard, en opslag van vrijgekomen CO2 in bijvoorbeeld voor chloorverbinding met sterke warmteresistente gericht op de reductie van broeikasgas die door de CDM-uitvoeringsraad zijn geregistreerd in landen buiten het Protocol van Kyoto

CEO: Chief Executive Officer Kolenvergassing: Een behandeling van steenkool,

SO2: Zwaveldioxide, een gas dat ontstaat bij

CER: Certified Emission Reductions, een certificaat

waarbij steenkool wordt omgezet in synthesegas

de verbranding van zwavel of stoffen die zwavel

dat wordt gebruikt ter compensatie van CO2-emissies

(een mengsel van voornamelijk koolmonoxide

bevatten (bijvoorbeeld steenkool)

uit CDM-projecten

en waterstof)

CFO: Chief Financial Officer

kW: Kilowatt, 1.000 Watt (kWe is een eenheid elektrisch

Syngas: Synthetisch gas, een mengsel van voornamelijk koolmonoxide (CO) en waterstof (H2)

vermogen, kWth is een eenheid thermisch vermogen)

CO2: Koolstofdioxide, komt voornamelijk vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals aardgas

TJ: Terajoule, 1 miljard kJ kWh: Kilowattuur, eenheid voor elektriciteit TWh: Terawattuur, 1 miljard kWh

en steenkool

LTIF: Lost Time Injury Frequency, aantal ongevallen CO2-equivalent: Omrekening van het effect van

leidend tot verzuim gedeeld door het totaal aantal

VCA: Veiligheid-, gezondheid- en milieuchecklist

andere broeikasgassen dan CO2 naar CO2-waarden

gewerkte uren in miljoenen

aannemers, Nederlandse richtlijn voor veilig werken

Footprint: Zie Carbon Footprint

m3 aardgas: Een standaard kubieke meter

VER: Verified Emission Reductions, een certificaat

(1.000 liter)

dat wordt gebruikt ter compensatie van CO2-uitstoot.

Fte: Fulltime equivalents, aantal medewerkers

Het certificaat komt van CDM-projecten (zie aldaar)

omgerekend naar een volledige werkweek

MEP: Milieukwaliteit elektriciteitsproductie

die niet door de CDM-uitvoeringsraad zijn geregistreerd

Garanties van oorsprong: Garanties van oor-

Methaan: Brandbaar gas, hoofdbestanddeel

Vergassing: Zie Kolenvergassing

sprong zijn certificaten die de klant garanties geven

van aardgas

W: Watt, eenheid van vermogen

over de manier waarop groene stroom is opgewekt, garanties van oorsprong zijn verhandelbaar

MJ: Megajoule, 1.000.000 Joule

Geschillencommissie Energie en Water:

MW: Megawatt, 1.000 kW

aansluitvermogen van een grootverbruiker

MWh: Megawattuur, 1.000 kWh

WKC: Warmtekrachtcentrale/-installatie

WE: Woningequivalent, een huishouden of 10 kWh De Geschillencommissie Energie en Water is een onafhankelijk orgaan waar klanten geschillen met energiebedrijven kunnen voorleggen

<



GRI-index volledig

G3-indicator

gedeeltelijk

Toelichting

niet

niet van toepassing

Pagina

1

Strategie en analyse

1.1

Verklaring Directie

2, 3

1.2

Belangrijke gevolgen, risico’s en mogelijkheden met betrekking tot duurzame ontwikkeling voor belanghebbenden en organisatie

2, 3

2

Organisatieprofiel

2.1

Naam van de organisatie

Leeswijzer

2.2

Voornaamste merken, producten en/of diensten

2009 in één oogopslag

2.3

Operationele structuur en omschrijving divisies, onderdelen, dochterondernemingen en samenwerking

2009 in één oogopslag, 72

2.4

Locatie van het hoofdkantoor

63

2.5

Landen van vestiging en activiteiten


2.6

Eigendomsstructuur en rechtsvorm

Leeswijzer, 57, 58

2.7

Afzetmarkten (geografische verdeling, sectoren, klanten)


2.8

Omvang van de organisatie

Kerncijfers

2.9

Significante veranderingen tijdens verslagperiode ten aanzien van omvang, structuur of eigendom onderneming

Leeswijzer, 57, 58

2.10

Onderscheidingen die tijdens verslagperiode zijn toegekend

EU 1

Opgesteld productievermogen

Gerapporteerd wordt het totaal opgesteld vermogen. Totaal opgesteld vermogen naar brandstofbron is niet steeds mogelijk vanwege gecombineerde brandstoftoepassingen in de installaties

Kerncijfers, 4, 50, 56

EU 2

Netto-energieproductie naar primaire bron en regulatorisch regiem

Betreft nieuwe EUSS-indicator; gerapporteerd wordt de totale energieproductie. Totale energieproductie naar brandstofbron is niet steeds mogelijk vanwege gecombineerde brandstoftoepassingen in de installaties

38, 50, 56

EU 3

Klantaansluitingen

Gerapporteerd worden de aantallen consumenten, kleinzakelijke en grootzakelijke klanten van Nuon


EU 4

Transport- en distributielijnen

Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon. Sinds de splitsing op 1 juli 2008 vallen deze activiteiten onder Alliander

Leeswijzer

EU 5

Allocatie CO2-emissierechten

Totaal van verkregen emissierechten Nuon Power, Heat & Services vanuit Europees Handelssysteem, ETS, is in 2009: 7.855.939 rechten

3

Verslagparameters

3a

Verslagprofiel

3.1

Verslagperiode

Dit verslag heeft betrekking op de periode 1 januari tot en met 31 december 2009

73

3.2

Meest recente periode voorgaand verslag

Nuon Maatschappelijk Verslag 2008

73

3.3

Verslaggevingcyclus

Jaarlijks per kalenderjaar

73

3.4

Contactpunt voor vragen

3b

Reikwijdte en afbakening

3.5

Proces inhoudbepaling

74

3.6

Afbakening en reikwijdte

73

3.7

Beperkingen bij afbakening verslag

3.8

Organisatorische veranderingen ten opzichte van vorig verslagjaar met effect op vergelijkbaarheid van gegevens

3.9

Technieken, grondslagen, aannames bij totstandkoming gegevens

3.10

Herformuleringen van eerder verstrekte informatie

Herformuleringen worden toegelicht in de tekst of als voetnoot bij tabel of grafiek

3.11

Veranderingen die vergelijkbaarheid met vorige verslagen kunnen beperken

Veranderingen worden toegelicht in de tekst of als voetnoot bij tabel of grafiek

3c

GRI-inhoudsopgave

3.12

GRI-inhoudsopgave

3d

Assurance

3.13

Onafhankelijke verificatie

62

Leeswijzer, Colofon

73 2009 in één oogopslag

Leeswijzer, 2009 in één oogopslag 73, 74

Voor dit verslag is gebruikgemaakt van de GRI G3-richtlijnen (oktober 2006), alsmede het sectorsupplement Electricity Utilities (15 april 2009)

72, 78-84 75-76

<


G R I -in dex | Overig

GRI-index G3-indicator

volledig

gedeeltelijk

Toelichting

niet

niet van toepassing

Pagina

4

Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid

4a

Bestuursstructuur

4.1

Bestuursstructuur

Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.28

4.2

Leidinggevende rol van de Voorzitter van de Directie


4.3

Aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende leden van het hoogste bestuurslichaam


4.4

Adviesmogelijkheden en medezeggenschap van aandeelhouders en medewerkers naar hoogste bestuurslichaam

71, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.24, 31, 39

4.5

Beloning directieleden in relatie tot financiële en niet-financiële prestaties

Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.43-47

4.6

Processen waarmee het hoogste bestuurslichaam waarborgt dat strijdige belangen worden vermeden


4.7

Proces voor bepalen van kwalificaties en expertise van de Directie voor het sturen van de organisatie inzake duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling is onderdeel van de opdracht van de Directie. De Raad van Commisarissen bepaalt de criteria hiervoor in haar aanname- en selectiebeleid voor bestuurders


Missie/beginselverklaringen, gedragscodes en uitgangspunten en mate van invoering van beleid voor duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling is onderdeel van de missie van Nuon. In de jaarlijkse Presidents letter, voorafgaand aan de business planning, worden door de Directie de prioriteiten aangegeven

Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.28, 29

Beoordeling niet-financiële prestaties door Directie/Raad van Commissarissen

Duurzaamheidindicatoren zijn onderdeel van de interne maanden kwartaalrapportage. Tevens worden resultaten uit de interne audits en benchmarkgegevens aan de Raad van Bestuur gerapporteerd

MVO in één oogopslag, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.39

4.8

4.9

4.10

Evalueren eigen prestaties van het hoogste bestuurslichaam inzake duurzaamheidsprestaties

4b

Verplichtingen en externe initiatieven

4.11

Toepassing voorzorgprincipe

MVO in één oogopslag, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.39

4.12

Vrijwillige overeenkomsten/convenanten

4.13

Belangrijkste lidmaatschappen van brancheverenigingen en belangenorganisaties

4c

Overleg met belanghebbenden

4.14

Overzicht stakeholders en relatie met Nuon

5, 71

4.15

Identificatie en selectieproces stakeholders

5, 71

4.16

Benadering, aard en frequentie van stakeholderoverleg

5, 71

4.17

Resultaten stakeholderdialoog en toepassing daarvan

5, 23

5

Economische prestatie-indicatoren

EC

Managementbenadering en specifieke toelichtingen

Intern risicomanagement is onderdeel van Corporate Governance

Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.25, 26 3, 31, 32, 61, 62

Lidmaatschappen betreffen onder meer EnergieNed, Eurelectric, Global Reporting Initiative

36, 72

Verwijzingen naar managementbenaderingen van sectorsupplementaspecten zijn, indien van toepassing, bij de betreffende EU-indicator opgenomen

2, 3, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.3

Gerapporteerd wordt over hoe Nuon diversificatie aanbrengt in de brandstofmix van de elektriciteitsproductie

2, 3

EU 6

Capaciteitsplanning gericht op korte en langetermijnbeschikbaarheid en betrouwbaarheid elektriciteit

EU 7

Demand-side management-programma's voor huishoudens, diensten en industrie

EU 8

Onderzoek en ontwikkeling

EU 9

Voorzieningen voor ontmanteling nucleaire installaties

EC 1

Gegenereerde en gedistribueerde economische waarden

EC 2

Financiële implicaties, risico's en mogelijkheden vanwege klimaatverandering

Gerapporteerd wordt de ambitie om in 2050 CO2-neutraal te kunnen opereren; uit concurrentiegevoeligheid worden hierover geen financiële details gegeven

EC 3

Dekkingsgraad van verplichtingen uitkeringenplan bij uitdiensttreding (ontslag, -vroeg- pensioen)

Medewerkers in dienst van Nuon Nederland en Nederlandse dochterbedrijven zijn op grond van Nederlandse wetgeving verplicht verzekerd voor pensioen en werkloosheid. In geval van reorganisatie geldt een sociaal plan dat is afgesloten met werknemersvertegenwoordigers. Looptijd: 2008-2011

EC 4

Ontvangen subsidies/overheidssteun

EC 5

Verhouding standaard aanvangssalaris en lokaal minimumloon

In 2008 lag Nuons loonlijn gemiddeld 5% boven de mediaan van de algemene Nederlandse markt. Voor 2009 waren er geen data beschikbaar

EC 6

Beleid, methoden en aandeel uitgaven bij lokaal gevestigde leveranciers

Niet van toepassing, gezien de gebieden waarin Nuon actief is. Binnen deze kernlanden houdt Nuon zich aan de geldende weten regelgeving, zoals aanbestedingsprocedures

3, 4 53-55 Indicator is niet van toepassing: Nuon bezit en beheert geen nucleaire installaties Kerncijfers

2, 3

55

79

<



GRI-index

volledig

gedeeltelijk

niet

niet van toepassing

G3-indicator

Toelichting

Pagina

EC 7

Lokale personeelswerving en aandeel van topkader afkomstig uit de lokale gemeenschap

Het hoofdkantoor van Nuon is gevestigd in Amsterdam. Dit verklaart de concentratie van werkgelegenheid in Noord-Holland. In andere provincies is de concentratie van werkgelegenheid vooral te verklaren uit de aanwezigheid van callcenters en energieproductiecentrales

63

EC 8

Bijdrage aan ontwikkeling en omvang van investeringen ten behoeve van de gemeenschap

Gerapporteerd worden projecten waarbij Nuon in natura of als sponsor bijdraagt aan maatschappelijke doelen, waarbij een bijdrage wordt geleverd aan algemeen bekende vraagstukken in de samenlevingen waarin wij actief zijn, die bovendien gerelateerd zijn aan onze kernactiviteiten

61, 62

EC 9

Significante indirecte economische invloed

Vermeld worden voorbeelden van stakeholderinteractie, werkervaringtrajecten, winstbestemming en de afdracht van dividend aan onze aandeelhouders (publieke partijen, namelijk provincies en gemeenten). Het effect van deze invloed is moeilijk inzichtelijk te maken, omdat Nuons invloed vaak niet eenduidig vast te stellen en bovendien vertrouwelijk is

9, 10, 23, 29, 66, 67, 71, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.119

EU 10

Capaciteitsplanning elektriciteitsproductie in relatie tot toekomstige vraag

EU 11

Gemiddelde opwekefficiency

Over de gemiddelde efficiency per brandstof is geen registratie beschikbaar. Efficiencygegevens van installaties zijn niet gerapporteerd wegens vertrouwelijkheid

EU 12

Efficiency van transport en distributie

Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon. Sinds de splitsing op 1 juli 2008 vallen deze activiteiten onder Alliander

6

Milieuprestatie-indicatoren

EN



2-6, 39-47, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.8, 10

EN 1

Materiaalgebruik

Voor de primaire processen rapporteert Nuon de input van de elektriciteitsproductie aan de hand van de brandstofmix. Vanwege concurrentiegevoeligheid worden geen absolute gewichten of volumes grondstoffen gerapporteerd

38, 39

EN 2

Gebruik van gerecycled materiaal en afval afkomstig van derden

Voor de primaire processen gebruikt Nuon geen materiële hoeveelheid gerecycled materiaal en/of afval

EN 3

Direct energieverbruik

38, 50

EN 4

Indirect energieverbruik

36, 37, 48

EN 5

Energiebesparing en -efficiencyverbeteringen

2, 3, 9-11, 15, 29-32, 52, 53

EN 6

Initiatieven ten behoeve van energie-efficiëntie of op duurzame energie gebaseerde producten en diensten

EN 7

Initiatieven ter verlaging van het indirecte energiegebruik en reeds gerealiseerde verlaging

EN 8

Totale wateronttrekking per bron

Koelwaterinname uit oppervlaktewater, zeewater en grondwater door Power, Heat & Services betreft 2.592.407.711 m3

EN 9

Waterbronnen waarvoor wateronttrekking significante gevolgen heeft

Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon; Nuon betrekt alleen water voor koeldoeleinden centrales uit open (oppervlakte-, zee- en grond)water

EN 10

Percentage en totaal volume van gereycled en hergebruikt water

Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon; Nuon gebruikt geen gerecycled water (0%). Koelwater wordt uit oppervlaktewater, zeewater en grondwater betrokken

EN 11

Landgebruik in/nabij beschermde gebieden met hoge biodiversiteit

Nuon rapporteerde in 2008 voor deze indicator ten aanzien van de Nuon Magnum-centrale. De situatie is in 2009 ongewijzigd ten opzichte van 2008. Voor andere locaties zijn hierover geen gegevens bekend

EN 12

Gevolgen van bedrijfsvoering op gebieden met hoge biodiversiteit

Nuon rapporteerde in 2008 voor deze indicator ten aanzien van de Nuon Magnum-centrale. De situatie is in 2009 ongewijzigd ten opzichte van 2008

EN 13

Beschermde of herstelde habitats

Indicator is niet van toepassing aangezien Nuon geen gebieden heeft waarin herstel of actieve bescherming van bioversiteit nodig is

EU 13

Biodiversiteit van herstelde habitats in vergelijking met de biodiversiteit in getroffen gebieden

Indicator is niet van toepassing aangezien Nuon nog geen gebieden heeft waarin habitats gecompenseerd zijn

EN 14

Strategieën, maatregelen of plannen voor beheersen van de gevolgen voor biodiversiteit

Beheersing van de gevolgen van biodiversiteit is voor zover van toepassing onderdeel van specifieke projecten. In 2008 heeft Nuon alleen ten aanzien van de nieuw te bouwen Nuon Magnum-centrale hiermee te maken gehad; de situatie met betrekking tot deze energieproductiecentrale is in 2009 ongewijzigd ten opzichte van 2008

53, 54

33-35 48 45

<



GRI-index

volledig

gedeeltelijk

niet

G3-indicator

Toelichting

EN 15

Aantal soorten op rode lijst IUCN met habitats in gebieden binnen invloedssfeer van bedrijfsactiviteiten

Deze gegevens worden niet door Nuon verzameld; voor de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsactiviteiten wordt voldaan aan de wettelijke procedures voor milieuvergunningverlening

Pagina

EN 16

Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen

39-44, 48

EN 17

Andere relevante indirecte broeikasgasemissies

42, 44

EN 18

Initiatieven ter verlaging van emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen

EN 19

Emissie van ozonafbrekende stoffen

EN 20

NO, SO en andere significante luchtemissies

EN 21

Totale waterafvoer

EN 22

Totale hoeveelheid afval

EN 23

Significante lozingen

EN 24

Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, gëexporteerd of verwerkt gevaarlijk afval

Gerapporteerd wordt over de hoeveelheid afgevoerd gevaarlijk afval; onze interne afvalverwerkingsprocessen zijn ISO9001gecertificeerd

46

EN 25

Wateren en gerelateerde habitats die significante gevolgen ondervinden van waterafvoer

Nuon maakt voor haar primaire processen gebruik van de inname van water voor koeling uit Noordzeekanaal, Amsterdam-Rijnkanaal en Maas. De koelwatertemperatuur van centrales heeft onder extreme weersomstandigheden effect op de temperatuur van het Nederlands oppervlaktewater. Nuon houdt zich daarbij aan lokale weten regelgeving, waarbij zo nodig beperking wordt gesteld aan de lozingstemperatuur om significant effect op oppervlaktewater te voorkomen

45

EN 26

Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten

EN 27

Gedeelte verkochte producten waarvan verpakking is ingezameld

Indicator is niet materieel, omdat voor de primaire bedrijfsprocessen van Nuon geen gebruik gemaakt wordt van een materiële hoeveelheid verpakte producten

EN 28

Signifcante boetes en totaal aantal sancties wegens niet-naleving milieuwet- en regelgeving

Het aantal boetes in 2009 is 0

EN 29

Significante milieu-effecten ten gevolge van transport

EN 30

Totale uitgaven en investeringen milieubescherming

7

Sociale prestatie-indicatoren: arbeidsomstandigheden en volwaardig werk

LA


EU 14

Kennis- en competentiemanagement

EU 15

Percentage van de werknemers die in de komende 5 of 10 jaar met pensioen gaan

Het percentage van de medewerkers die de komende 10 jaar de pensioengerechtigde leeftijd bereiken is 14,5%

EU 16

Beleid en vereisten met betrekking tot gezondheid en veiligheid van werknemers en van (onder)aannemers

Betreft nieuwe EUSS-indicator; deze gegevens worden (nog) niet door Nuon verzameld

LA 1

Profiel personeelsbestand

LA 2

Werkgelegenheid en personeelsverloop

Nuon rapporteert over werkgelegenheid per land, diversiteit in leeftijd, diversiteit in sekse (algemeen en in hoger management) en over medewerkerverloop per sekse

EU 17

Gewerkte dagen door onderaannemers aan constructie-, operatie- en onderhoudsactiviteiten


EU 18

Percentage van de onderaannemers die een relevante gezondheidsen veiligheidstraining gevolgd hebben


LA 3

Verschil in arbeidsvoorwaarden tussen voltijd- en deeltijdcontracten

Niet geïnventariseerd; Nuon maakt gebruik van standaardarbeidsvoorwaarden die gelijk zijn voor voltijd- en deeltijdcontracten

LA 4

Gedeelte medewerkers onder cao

LA 5

Minimale opzegtermijnen bij reorganisatie

Nuon voldoet aan lokale weten regelgeving en sectorafspraken in de landen waarin zij actief is. Voor Nuon-medewerkers is bovendien een sociaal plan vastgesteld, onderdeel van de cao, waarin opzegtermijnen opgenomen zijn. Bij tijdelijke contracten zijn de wettelijke termijnen leidend

LA 6

Vertegenwoordiging personeelsbestand in formele gezamenlijke arbocommissies van werkgever en werknemers die bijdragen aan controle op en advies over arboprogramma’s

Niet geïnventariseerd; Nuon heeft een Groepsondernemingsraad (GOR) die bijdragen aan controle op en advies over arboprogramma’s op zich neemt

29, 31, 51, 52 In Nuons primaire bedrijfsprocessen spelen ozonafbrekende stoffen geen rol 42-44 Voor de primaire bedrijfsprocessen van Nuon wordt water gebruikt voor koeling

45 46 45

33-35

48 Nuon neemt milieuaspecten mee in beslissingen en investeringsplannen. Investeringen specifiek gericht op het beschermen van het milieu worden niet apart geregistreerd


2, 3, 5, 6, 63-70 66-67

63-65

63-65

63

63

81

niet van toepassing

<



GRI-index G3-indicator

volledig

gedeeltelijk

Toelichting

niet

niet van toepassing

Pagina

LA 7

Ziekteverzuim, ongevallen, beroepsziekten en werkgerelateerde sterfgevallen

LA 8

Opleidings-, trainings-, advies-, preventieen risicobeheersingsprogramma’s ten behoeve van personeel, hun families of omwonenden

LA 9

Afspraken over arbeidsomstandigheden vastgelegd in formele overeenkomsten met vakbonden

LA 10

Gemiddeld aantal uren dat een werknemer besteedt aan opleidingen

LA 11

Programma’s competentiemanagement en levenslang leren

LA 12

Medewerkers informatie over prestatie en loopbaanontwikkeling

LA 13

Diversiteit

Nuon rapporteert de diversiteit op het gebied van sekse en leeftijdsgroepen. De etnische diversiteit is volgens lokale discriminatiewet- en regelgeving alleen meetbaar op vrijwillige basis. Ons beleid is gericht op gelijke kansen en mogelijkheden voor iedereen en wij zijn daarom uit principe tegen het benadrukken van etnische verschillen door medewerkers hierop te bevragen

LA 14

Verhouding basissalaris mannen en vrouwen

Niet geïnventariseerd; Nuon maakt gebruik van standaard functieschalen met bijbehorende salarisbandbreedte die gelijk zijn voor mannen en vrouwen; uit onderzoek in het kader van het vrouwennetwerk WINergy is gebleken dat salariëringverschil tussen mannen en vrouwen niet als belangrijk aandachtspunt wordt ervaren en derhalve geen onderdeel is van beleid

8

Sociale prestatie-indicatoren: mensenrechten

HR


HR 1

Investeringsovereenkomsten waarin clausules over mensenrechten zijn opgenomen of waarvan naleving van de mensenrechten is getoetst

Gerapporteerde waarde is 0. Nuon werkt aan inbedding van haar Gedragscode in investeringsen inkoopprocessen

HR 2

Belangrijke leveranciers en aannemers die getoetst zijn op naleving van de mensenrechten en op getroffen maatregelen

Niet geïnventariseerd: Nuon maakt gebruik van de lokale wetgeving omtrent mensenrechten en op getroffen maatregelen; Nuon werkt aan inbedding van haar Gedragscode in investeringsen inkoopprocessen

HR 3

Borging universele mensenrechten in bedrijfsvoering

In de gebieden waar Nuon opereert is de borging van universele mensenrechten in de bedrijfsvoering verplicht bij wet

HR 4

Gevallen van discriminatie en maatregelen

Gerapporteerde waarde is 0 gevallen

HR 5

Activiteiten met risico voor recht op uitoefening universele vrijheid van vereniging en cao, en maatregelen ten behoeve van ondersteuning van deze rechten

Recht op uitoefening universele vrijheid van vereniging en cao worden door de wet gewaarborgd in de regio’s waar Nuon opereert

HR 6

Activiteiten met risico van kinderarbeid alsmede maatregelen gericht op uitbanning daarvan

Indicator is niet van toepassing, want in de gebieden waar Nuon opereert is kinderarbeid verboden bij wet

HR 7

Activiteiten met risico van gevallen gedwongen arbeid alsmede maatregelen gericht op uitbanning daarvan

Indicator is niet van toepassing, want in de gebieden waar Nuon opereert is gedwongen arbeid verboden bij wet

HR 8

Training beveiligingspersoneel op relevante aspecten mensenrechten

Leveranciers van beveiligingspersoneel vallen onder de lokale, westerse wetgeving; Nuon werkt aan inbedding van haar Gedragscode in investeringsen inkoopprocessen

HR 9

Rechten inheemse bevolking, naleving en maatregelen

Indicator is niet van toepassing, want in de gebieden waar Nuon opereert is geen sprake van inheemse bevolking met separate rechten apart van de lokale wetgeving

9

Sociale prestatie-indicatoren: maatschappij

SO



6, 61, 62, 71

EU 19

Participatieve besluitvorming en deelname van stakeholders en uitkomsten daarvan

Betreft de stakeholder medewerker: de ondernemingsraad heeft als werknemersvertegenwoordiging een wettelijke status in Nederland. De Nuon-ondernemingsraad heeft een adviesen instemmingsrecht. Bedrijfsregelingen die onder meer de arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en (re)organisatie betreffen worden aan de ondernemingsraad al dan niet ter instemming voorgelegd

61, 62, 71

67-70 Gerapporteerd wordt over de uitvoering van veiligheidsvoorschriften voor (werken aan) elektriciteits- en gasinstallaties en opleidingen gevolgd aan Alliander College. De doelgroepen families en omwonenden, alsook aanvullende ondersteuning zijn voor onze primaire bedrijfsprocessen in de landen waarin wij actief zijn minder relevant

67-70

In de tweede helft van 2009 werd de Nuon Academy opgericht. Er wordt dus enkel voor de tweede helft van het jaar gerapporteerd

66 66, 67 66, 67

64, 65

63-67, Financieel Verslag N.V. Nuon Energy p.25, 26

63

<



GRI-index

volledig

gedeeltelijk

G3-indicator

Toelichting

EU 20

Regelingen voor onvrijwillige verhuizing, bedrijfsverplaatsing, onteigening

Niet geïnventariseerd; dit is slechts heel beperkt van toepassing op Nuons primaire bedrijfsprocessen, voornamelijk van toepassing op Alliander

EU 21

Noodplannnen en herstel van schade

Voor onze Power, Heat & Services locaties zijn noodplannen opgesteld die regelmatig worden getest

SO 1

Managementprogramma’s in verband met beperken nadelige effecten op gemeenschappen

Nuon rapporteert over het verbeteren van stakeholdermanagement, met name over de geplande Nuon Magnum-centrale in Eemshaven, Groningen. Nuon heeft in 2009 besloten tot een bredere, meer proactieve en open benadering, om zo een akkoord te bereiken met alle betrokken partijen

EU 22

Aantal mensen betrokken bij onteigening/ gedwongen verhuizing

Gerapporteerde waarde is 0

SO 2

Gedeelte bedrijfsunits met analyse voor corruptierisico’s

Geen registratie beschikbaar; corruptie maakt deel uit van Nuons Gedragscode; bij de afdeling Inkoop bestaat voor medewerkers een aanvullende gedragscode ten aanzien van corruptie

SO 3

Training medewerkers in anticorruptieprocedures en -beleid

Gezien de beperkte relevantie van corruptierisico’s voor de primaire bedrijfsactiviteiten in de gebieden waar Nuon opereert, organiseert Nuon geen trainingen in anticorruptieprocedures en -beleid

SO 4

Maatregelen naar aanleiding van corruptiegevallen

In geval van ernstige overtreding van de Gedragscode, waarin ook corruptie en fraude zijn benoemd, worden deze geregistreerd, indien nodig bestraft en ter voorbeeldstelling (anoniem) bekendgemaakt aan de organisatie via een intern nieuwsbericht. In 2009 zijn geen corruptiegevallen bekend geworden

SO 5

Standpunten ten aanzien van publiekbeleid en deelname aan de ontwikkeling ervan alsmede lobby

SO 6

Totale waarde van bijdragen aan politieke partijen, politici en gerelateerde instellingen

De gerapporteerde waarde voor de bijdrage is 0

SO 7

Totaal aantal rechtszaken in verband met markttoegang en uitkomst daarvan

De gerapporteerde waarde voor aantal rechtszaken is 0

SO 8

Boetes en sancties vanwege niet-naleving van weten regelgeving

Gerapporteerde waarde is 0 boetes of niet-monetaire sancties

10

Sociale prestatie-indicatoren: productverantwoordelijkheid

PR


EU 23

Programma's gericht op verbeteren en handhaven van toegang tot elektriciteit voor kwetsbare groepen

EU 24

Maatregelen ter ondersteuning van toegang tot en bevordering van veilig energiegebruik

Klanten ontvangen 4x per jaar een klantenmagazine thuis, Nuon geeft advies op haar internetsite

PR 1

Beoordeling van gevolgen voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten

De primaire producten van Nuon betreffen levering van elektriciteit en gas en voorzien in een primaire levensbehoefte. Deze voldoen aan standaardveiligheidvoorschriften en -wetgeving; voor Nuon is aanvullende beoordeling van gevolgen voor gezondheid en veiligheid niet van materieel belang

PR 2

Gevallen van niet-naleving van regelgeving en codes ten aanzien van gevolgen voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten

De primaire producten van Nuon betreffen levering van elektriciteit en gas en voorzien in een primaire levensbehoefte. Deze voldoen aan standaardveiligheidvoorschriften en -wetgeving. Nuon zijn geen gevallen van niet-naleving van codes en weten regelgeving ter ore gekomen

EU 25

Ongevallen en gezondheidsklachten van burgers in relatie tot bedrijfsmiddelen

Nuon rapporteert over klachten van omwonenden van productiecentrales

PR 3

Type informatie over producten en diensten dat verplicht is gesteld en gedeelte van producten en diensten dat hieraan moet voldoen

Betreft stroometiket van levering elektriciteit. In Nederland is publicatie van een stroometiket verplicht

PR 4

Niet-naleving van afspraken betreffende informatie en etikettering producten en diensten

Gerapporteerde waarde is 0 boetes of niet-monetaire sancties

PR 5

Beleid ten aanzien van en resultaten op gebied van klanttevredenheid

Gerapporteerd worden klanttevredenheidcijfers voor consumenten en zakelijke klanten

PR 6

Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en codes met betrekking tot marketingcommunicatie

Niet geïnventariseerd: Nuon legt grote campagnes voor aan de Reclame Code Commissie (RCC)

PR 7

Niet-naleving van wetgeving en codes met betrekking tot marketingcommunicatie

Gerapporteerde waarde met betrekking tot niet-naleving is 0

PR 8

Gegronde klachten in verband met inbreuk privacy klant en klantgegevens

Gerapporteerde waarde is 0 klachten.

Pagina

61, 62

71


4-6, 32 32

47, 48

36, 37

58-60

60

niet

83

niet van toepassing

<



GRI-index

volledig

gedeeltelijk

niet

G3-indicator

Toelichting

PR 9

Boetes wegens niet naleven van weten regelgeving met betrekking tot de levering en het gebruik van producten en diensten

Gerapporteerde waarde is 0 boetes

Pagina

EU 26

Niet-aangesloten deel bevolking in concessiegebied netbeheerder

Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon. Na de splitsing op 1 juli 2008 vallen deze activiteiten onder Alliander

Leeswijzer

EU 27

Afsluitingen en duur afsluiting wegens wanbetaling

We rapporteren de aangevraagde beëindigingen energieleveringen. Indicator is niet van toepassing op de primaire processen van Nuon. Na de splitsing op 1 juli 2008 vallen deze activiteiten onder Alliander

32

EU 28

Frequentie stroomonderbreking


Leeswijzer

EU 29

Stroomonderbrekingsduur


Leeswijzer

EU 30

Beschikbaarheidsfactor stroomopwekfaciliteiten

Geen registratie beschikbaar; Nuon beschouwt dit als vertrouwelijke informatie

niet van toepassing

<


Colofon N.V. Nuon Energy Spaklerweg 20 1096 BA Amsterdam Postbus 41920 1009 DC Amsterdam E-mail: [email protected] Internet: www.nuon.com Het maatschappelijk verslag is in pdf beschikbaar op onze website www.nuon.nl/maatschappelijkverslag Contactinformatie Nuon External Affairs & Sustainability Spaklerweg 20, Postbus 41920, 1009 DC Amsterdam Telefoon: (020) 597 27 29 E-mail: [email protected] Uitgave © N.V. Nuon Energy, 2010 Concept en realisatie Dart | Brand guidance & Design, Amsterdam Vertaling Leene.txt, Gouda Bosch & Bosch Translations and Copy, Amsterdam Fotografie Cover: Niels Stomps Druk Stadsdrukkerij Amsterdam N.V. Papier Cover: Olin Binnenwerk: Splendorgel Meer exemplaren van dit maatschappelijk verslag, de Engelse versie en het Financieel Jaarverslag 2009 (Engels en Nederlands) kunnen worden opgevraagd bij ons Customer Care Center via de website: www.nuon.nl/maatschappelijkverslag

MVO2009/N.V. Nuon Energy

www.nuon.com

Hoofd Q 85% + 85% vermenigvuldigen

Recommend Documents