Hongarije. Bij jaargang 22 - Nr. 6 september 2009 Adviesprijs 6,95

Hongarije Supplement Perswijn Bij jaargang 22 - Nr. 6 | september 2009 | Adviesprijs € 6,95

Inhoud | 3

In dit nummer: Reportage 6

Druivenrassen van Hongarije, divers en origineel

8

Richárd Nemes: “We moeten werken aan kwaliteit en imago”

24

Wijnstad Boedapest

26

Ambassadeurs

28

Hongarije, veelbelovende keuken

10

Szekszárd is door en door rood

12

Balaton: wijn en meer

14

Somló, dansen op de vulkaan

16

Eger: lastig kiezen

18

Villány, het Toscane van Hongarije

20

Tokaji, wijn met een verhaal

23

In de regio

Wijnstreken

Divers en origineel

6

Hongarije heeft een mix van inheemse druivenrassen, volledig geïntegreerde immigranten en internationale nieuwkomers.

“We moeten werken aan kwaliteit en imago” 8 Richárd Nemes, directeur van Wines of Hungary, windt er geen doekjes om: Hongarije moet aan het werk met productontwikkeling en imagovorming.

Dansen op de vulkaan 14 Wijnregio Somló is de natte droom van iedere wijnschrijver, weet René van Heusden. Waarom? Omdat hier een schoolvoorbeeld te vinden is van terroir!

Wijn met een verhaal 20 Het staat trots op het etiket: Vinum Regum, Rex Vinorum, Wijn van koningen, Koning van de wijnen. René van Heusden en Ronald de groot beschrijven de lange geschiedenis van Tokaj.

Voorwoord | 5

Hoofdredacteur Perswijn Ronald de Groot Eindredactie Sabina Posthumus Redactie Lars Daniëls, Sjoerd de Groot, Ronald de Groot, René van Heusden, Onno Kleyn, Sabina Posthumus Uitgever Uitgeverij de Wijnpers Postbus 95007, 1090 HA Amsterdam tel.: (020) 692 21 08 fax: (020) 668 60 44 mail: [email protected] www.perswijn.nl Postbank: 80103 Advertentie-exploitatie André Sauerbier, Den Haag tel.: (070) 306 12 93 / (06) 450 107 18 mail: [email protected] Vormgeving B&M Design, Brielle Fotografie Wines of Hungary, tenzij anders vermeld Druk Ten Brink, Meppel Distributie Betapress, Gilze

Hongarije gaat ervoor!

Voor gegevens importeurs, zie Perswijn.

Hongarije is ondanks zijn grote wijntraditie een jong wijnland. Pas na

Twintig jaar geleden opende Hongarije zijn grens met Oostenrijk. Die beslissing zou een domino-effect hebben en binnen enkele maanden leiden tot het verdwijnen van IJzeren Gordijn en Muur en de val van het Sovjet-communisme. Konden de Hongaren na hun gewelddadig onderdrukte opstand in 1956 al op veel sympathie vanuit de wereld rekenen, ook dit initiatief heeft hun reputatie zeker geen kwaad gedaan. Kan hun wijn anno 2009 ook op zo veel sympathie rekenen? Dat Hongarije wijn produceert, is wel bekend. Wat voor wijn dan wel? Of liever: wat voor wijnen? Tja, Tokaji en Stierenbloed. En verder? Stilte. Toch is Hongarije van alle wijnlanden in het vroegere Oostblok het meest gevarieerde en veelbelovende. Dankzij een sterke eigenheid. Met eigen druiven, eigen terroirs en eigen wijnstijlen. Dat is een sterke troef in een wereld waarin van talloze wijnen niet meer te zeggen valt waar ze vandaan komen. Maar op zichzelf is het nog geen garantie voor succes. Want smaken die wijnen ook een beetje?

1989 heeft het echt kunnen laten zien waartoe het in staat is. De Honga-

Abonnementen Abonnementen kunnen op elk moment ingaan. Betaling geschiedt bij vooruitbetaling. Abonnementen dienen voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk te worden opgezegd. ISSN: 0923-2060. Voor al uw aanmeldingen, adreswijzigingen en opzeggingen kunt u terecht bij Ten Brink, t.a.v. Mirjam Worst, Eekhorstweg 1, 7942 JC Meppel, tel. (0522) 855 175, fax (0522) 855 176, mail: [email protected].

ren komen immers van ver na vier decennia ‘reëel existerend socialisme’ dat vijandig stond tegenover zaken als eigen initiatief en kwaliteit en alleen volume nastreefde. Pluspunt was wel dat individuele producenten hier een beter uitgangspunt hadden dan in andere broederlanden, omdat beperkt grondbezit was toegestaan. Zodoende bleef er ondanks de nivellering ‘voeling’ met wijnbestaan. In het ene geval is de ontwikkeling wat dynamischer en voorspoediger gegaan dan in het andere. Sommigen zijn wat te chauvinistisch en te weinig zelfkritisch door gebrek aan internationale referentie, terwijl anderen

Prijzen Nederland:  54,25 per jaar (8 nummers, inclusief 4 supplementen en onze wijn/restaurantgids, die u automatisch wordt toegezonden aan het eind van het kalenderjaar). België & overig buitenland:  64,25 per jaar (inclusief portokosten). Eenmalig proefnummer  5,-. Losse nummers  8,-. Proefabonnement  16,50 (3 nummers).

juist het belang inzien van kijken over de grenzen. Zeker nu dat zo makkelijk kan. Een lichtend voorbeeld hoe je je als land internationaal kunt positioneren komt van de buren in Oostenrijk, die in de jaren tachtig ook bij nul moesten beginnen. Gelet op het enorme potentieel zouden de Hongaren met een gerust hart à la Obama kunnen spreken van A change we can believe in.Yes we can! In dit supplement een impressie van wijnland Hongarije zoals het er nu

Verzamelmap (voor 8 nummers) Te bestellen door overmaking van € 19,50 op rekening 80.12.48.345, t.n.v. ‘Uitgeverij De Wijnpers’, o.v.v. verzamelmap.

voor staat. Met onder andere de actuele cijfers, belangrijkste druivenrassen, een analyse van uitdagingen en mogelijkheden, plus de visie van enkele mensen die nauw betrokken zijn bij Hongaarse wijn. En we maken natuurlijk een rondgang langs Hongaarse wijngebieden, bekende

Uitgeverij de Wijnpers is ingeschreven bij het Handelsregister te Amsterdam onder nummer 33256282. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

en minder bekende. Tokaji, Villány en Eger, maar ook Somló, Balaton, Sopron enzovoort… Uiteraard ontbreekt ook een bezoek aan het bruisende Boedapest niet. De hoofdstad is niet alleen een aantrekkelijke reisbestemming vanwege zijn grandeur en sfeer, het is ook dé plaats om kennis te maken met Hongaarse wijn en om te ontdekken dat eigentijdse Hongaarse gastronomie

Dit supplement kwam tot stand met medewerking van Wines of Hungary.

meer te bieden heeft dan goulash en zigeunerspies. We wijzen u graag de weg. Egészségedre!

René van Heusden

6 | Druivenrassen

Druivenrassen van Hongarije

Divers & origineel Hongarije kent een bonte mix van inheemse druivenrassen, volledig geïntegreerde immigranten en internationale nieuwkomers. Tekst: Lars Daniëls

De inheemse variëteiten, vooral de witte, beho-

langrijkst, maar hárslevelü is wijd verspreid, je

hun mooie zuren en relatief zachte tannines,

Kékfrankos (Blaufränkisch/Lemberger)

voorliefde voor kalkrijke bodems geeft hij zeker

ren hoofdzakelijk tot de zogenaamde Pontische

vindt hem ook in Villány-Siklós, Somló, Mátra

doen wat aan pinot noir denken, maar ze zijn

Dit is verreweg de meest aangeplante blauwe

niet overal interessante wijn, maar er zijn ge-

tak van de Vitis Vinifera (Vitis Vinifera Pontica), die

en Eger.

kruidiger en rustieker. Buiten Szekszárd is

druif in Hongarije. Zijn herkomst is niet duide-

bieden die goede chardonnays voortbrengen:

kadarka goed thuis in Eger en Villány.

lijk, al staat één ouderaandeel vast: Weisser

Aszár-Neszmély, Balatonboglár, Eger, Etyek-

Heunisch. Op zich is het een relatief vroeg rij-

Buda (vooral mousserende wijn) en Kunság.

zijn oorsprong kent in de Kaukasus. Erzejó Furmint

Dit was in de eerste helft van de vorige eeuw

Immigranten

pende druif, maar dat is sterk afhankelijk van

Een relatief laatrijpende witte druif (gemiddeld

een van de belangrijkste witte druiven van

Naast al die boeiende inheemse druivenras-

waar hij groeit. Qua bodemtype is kékfrankos

Cabernet sauvignon

halverwege oktober), die veel suiker kan opbou-

Hongarije, maar de aanplant is flink teruggelo-

sen, is er in Hongarije een belangrijke rol weg-

niet erg kieskeurig, maar de beste resultaten

Deze karaktersterke druif is tegenwoordig de

wen en gezegend is met een prachtige zuur-

pen. Het is geen oninteressante druif, mits opti-

gelegd voor een aantal West-Europese druiven,

geeft hij op diepere, mineraalrijke bodems van

tweede blauwe druif van het land. Hoewel niet

graad. Hij staat graag in diepere, mineraalrijke

maal rijp of overrijp geoogst. Slechts dan is er

waarvan sommmige al eeuwenlang vaste voet

leem en löss. De sleutel tot kwaliteit is opbreng-

altijd de beste klonen zijn gebruikt, komt een

bodems, maar doet het ook goed op verweerd

genoeg zoetheid om de sterke zuurgraad te

aan de grond hebben in de Hongaarse wijn-

streductie. In dat geval kan hij extractrijke, frui-

aantal van de hoogst gewaardeerde moderne

vulkanisch gesteente.

temperen. Dit druivenras is een specialiteit van

gebieden.

tige en diepgekleurde wijnen geven met een

Hongaarse rode wijnen van deze Bordeaux-

Furmint is zeer geschikt voor droge wijnen. De

Mór, maar Kunság heeft de grootste aanplant.

mooie tanninestructuur, en dan kan hij ook wat

druif. Vooral in Eger, Szekszárd, Sopron en

Olaszrizling (Welschriesling)

nieuw hout hebben. Kékfrankos staat vooral

Villány.

eenvoudige versies hebben een aangenaam karakter, dat soms aan sauvignon blanc doet

Cserszegi Fűszeres

Dit is de meest aangeplante witte druif van

bekend om zijn grote aandeel in Egri Bikavér,

denken. Geconcentreerde wijnen, zeker die van

Deze kruising van irsai olivér en tramini is een

Hongarije, waarvan vooral droge wijnen wor-

maar ook uit Sopron, Szekszárd en het zuidelij-

Cabernet franc

oude klonen, zijn rijk, mineralig, wat alcoho-

populaire witte druif, die qua aanplant alleen

den gemaakt, van allerlei niveau. Van nature

ke Villány komen steeds meer goede wijnen.

Cabernet franc is in de jaren zestig van de vori-

lisch en aromatisch. De druif is zeer gevoelig

onderdoet voor furmint en olasz rizling. De

neutraal van aroma, op vulkanische bodem kan

voor botrytis cinerea en die eigenschap heeft

druif geeft hoge opbrengsten en is daarbij aan-

de druif interessante mineraliteit geven. De

Internationale nieuwkomers

en een echt succes geworden. Hij staat aange-

hem beroemd gemaakt. Gebotrytiseerde fur-

genaam aromatisch. Zijn naam staat voor ‘krui-

aanplant is geconcentreerd rondom het Bala-

Ook Hongarije kon in de jaren tachtig van de vo-

plant in Eger, Kunság en Szekszárd, maar deze

mint staat namelijk aan de basis van de

den van Cserszeg’.

tonmeer: Badacsony, Balatonfüred-Csopak,

rige eeuw niet achterblijven en plantte zonder

beroemde Bordeaux- en Loiredruif heeft in

beroemdste wijn van Hongarije, Tokaji Aszú.

Cserszegi füszeres staat veel in de wijngebieden

Balatonfelvidék, maar ook in Kunság.

veel kiesheid in hoog tempo en op grote schaal

Villány een waar nieuw topterroir gevonden.

Belangrijkste gebieden van aanplant zijn Tokaj

van de Alföld, de grote Hongaarse laagvlakte

Hegyalja en Somló.

(Kunság, Csongrád en Hajós-Baja), maar ook

Szürkebarát (Pinot Gris)

Franse, druivenrassen aan zoals chardonnay,

Zweigelt (St. Laurent x Kékfrankos)

vlakbij Budapest (Etyek-Buda) en op de noord-

Deze Bourgondische druif, een mutatie van

sauvignon blanc, pinot noir, merlot, cabernet

Deze druif is nog steeds populair in Hongarije

oever van het Balatonmeer.

pinot noir, voelt zich goed thuis rondom het Ba-

sauvignon en cabernet franc. Vaak gebeurde

(derde druif van het land), hij wordt vooral voor

latonmeer. Dit gebied, met zijn bodems van vul-

dat op plekken die ongeschikt waren voor deze

eenvoudige kwaliteiten van hoge opbrengst ge-

Hárslevelü Hárslevelü staat voor ‘lindenblad’, waar de

ge eeuw op behoorlijk grote schaal aangeplant

bekende internationale, toen nog genoemd

druif enigszins naar ruikt. Het is de tweede

Kadarka

kanische oorsprong, heeft al bewezen interna-

rassen, waardoor de wijnen niet vaak iets van

bruikt. Maar ook hier zijn er uitzonderingen,

druif voor de Tokaji Aszú, want ook hárslevelü is

Dit is een van de oudste blauwe druivenrassen

tionaal aansprekende wijnen van pinot gris te

toegevoegde waarde hebben. Maar inmiddels

zoals in Sopron (niet zo verwonderlijk, het

gevoelig voor botrytis. Hij rijpt wat sneller dan

van de Balkan, voor de Tweede Wereldoorlog

kunnen voortbrengen.

nemen ze qua volume en aanplant wel een

grenst aan het Oostenrijkse Burgenland) en

furmint en deelt diens voorkeur voor warme,

was het de belangrijkste druif in Egri Bikavér. De

belangrijke plek in.

Villány.

vulkanische bodems.

aanplant is daarna sterk teruggelopen. Er zijn

Sárga Muskotály (Muscat à petits grains)

Los van zijn rol in Tokaji Aszú, zijn de wijnen

duidelijke tekenen dat deze moeilijk te cultive-

Deze meest edele van de muskaatdruiven

Chardonnay (ook: Kereklevelü)

van hárslevelü van oudsher vaak halfdroog of

ren druif een comeback aan het maken is.

wordt steed meer aangeplant in Tokaj, zowel

De belangrijkste witte kwaliteitsdruif ter we-

halfzoet. Maar er worden ook steeds meer seri-

Kadarka rijpt zeer laat en is erg arbeidsintensief

voor een bijrol in de Tokaji Aszú als voor droge

reld heeft ook in Hongarije snel furore gemaakt.

euze, droge wijnen van gemaakt, zoals in

om goed te cultiveren. Het beste gedijt hij op

wijnen.

Hij is geïntroduceerd als basisdruif voor de

Somló. Qua aanplant is het Tokajgebied het be-

lössbodems, zoals in Szekszárd. De wijnen, met

Hongaarse mousserende wijn, peszgő. Met zijn

I

Hongarije in een notendop Aanplant in productie: 69.000 hectare Verdeling aanplant naar kleur: 70 procent wit, 30 procent rood en rosé Verdeling productie naar kwaliteitsniveau: 50 procent tafelwijn, 50 procent kwaliteitswijn Gemiddelde jaarproductie: 3,5 miljoen hectoliter Gemiddelde jaarconsumptie: 3 miljoen hectoliter Belangrijkste witte druiven: olaszrizling, furmint, chardonnay Belangrijkste blauwe druiven: kékfrankos, cabernet, zweigelt, merlot, portugieser Aantal wijngebieden: 22 Aantal producenten: 12.000 Gemiddelde omvang van wijngaardbezit: 0,5 hectare

8 | Vroeger, nu en straks

Richárd Nemes, Wines of Hungary

“We moeten werken aan kwaliteit en imago” Wat moet Hongarije doen om binnen afzienbare tijd zijn status van exoot met moeilijke namen en soms bedenkelijke smaak te kunnen inruilen voor die van een gevestigde waarde? Wit inwisselen voor rood zal moeilijk gaan, evenmin als die moeilijke namen veranderen. Richárd Nemes, directeur van promotiebureau Wines of Hungary, windt er geen doekjes om: Hongarije moet aan het werk met productontwikkeling, imagovorming en brand building.

Vroeger, nu en straks | 9

Wat wil Hongarije?

meer wijnen niet alleen correct zijn, maar ook

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen bin-

expressie en zuren. Dat kan alleen worden be-

“Onze belangrijkste doelstelling is om Wines of

opwindend. Het is noodzakelijk dat die tendens

nen de Hongaarse wijnbouw?

reikt in de wijngaard, niet door kunstgrepen in

Hungary als nationaal merk neer te zetten en

zich de komende jaren blijft voortzetten. Je hebt

“De afgelopen twee decennia is de nodige voor-

de kelder. Investeringen moeten daarom pri-

daarmee, via promotie, deuren te openen voor

in alle landen wijnen die ‘ergens’ vandaan

uitgang geboekt bij zowel het wijngaardbeheer

mair naar onderzoek, herstructurering en her-

competitieve Hongaarse wijnen. De nadruk ligt

komen en wijnen die ‘nergens’ vandaan komen.

als het werk in de kelder. Dat heeft gezorgd voor

aanplant van wijngaarden gaan.”

daarbij op waarde, niet op volume. Dit impli-

Hongarije heeft dringend meer wijnen nodig

wijnen die over het algemeen technisch in orde

ceert een verschuiving van bulkwijn naar ge-

die ‘ergens’ vandaan komen.”

zijn. Waar het nu vooral om gaat, is dat ‘opwin-

Welke gebieden zijn voortrekkers?

dende’ element. Dat zal moeten komen van ter-

“Gebieden waar het momenteel gebeurt, zijn al-

bottelde wijn. Promotie zal zich daarom primair richten op premium en topwijnen.

Wat is het ideale profiel van typisch Hongaar-

roir en druivenrassen. En daarmee bedoel ik: de

lereerst Tokaj en Somló, niet in het minst dank-

De voornaamste uitdaging voor de bedrijfstak

se wijn?

juiste inheemse druif op de juiste plaats. Wat

zij buitenlandse investeringen. Delen van Bala-

is om Hongaarse wijnen bekendheid te geven in

“De belangrijkste uitdaging voor de Hongaarse

neerkomt op een terugkeer naar hoe het ooit

ton, Eger, Mátra en Sopron zijn in opkomst.

nieuwe buitenlandse markten en om er in al

wijnproducenten op hun eigen bedrijven is pro-

was, met een veelheid aan streekgebonden

Szekszárd en Villány, die grote hoeveelheden

gevorderde markten voor te zorgen dat het

ductontwikkeling. Enerzijds is er de wens om

druivenrassen. In feite zijn we momenteel bezig

rode wijn op basis van internationale druiven-

bestaande imago verandert. Lees: verbetert. In

wijnen te maken die een weerspiegeling vor-

met een koerscorrectie in de vorm van het op-

rassen produceren, zien zich geconfronteerd

tijden van recessie en moordende internationa-

men van de Hongaarse cultuur en tradities en

nieuw omhelzen van traditionele waarden,

met de uitdaging om internationaal concurre-

le concurrentie is dat geen eenvoudige opgave.

daarmee als ‘typisch’ Hongaars herkenbaar

maar dan wel op een solide wetenschappelijke

rend te blijven.”

Het zou een stuk makkelijker geweest zijn als

zijn, anderzijds de noodzaak om een product

basis. Een mooi voorbeeld daarvan is het Kadar-

we hier in de jaren negentig al mee waren be-

aan te bieden waarvoor een markt bestaat. Met

ka-onderzoeksproject in Szekszárd dat is uitge-

Heeft Hongarije nog meer buitenlandse in-

gonnen, maar de geesten waren er toen nog niet

andere woorden: ‘typisch’ moet samengaan

voerd door een regionaal instituut in samen-

vesteringen nodig?

rijp voor.”

met ‘lekker. Wijnen die dus niet rustiek mogen

werking met plaatselijke wijnmakers. En in

“We hebben de afgelopen jaren niet te klagen

smaken, maar technisch onberispelijk en ele-

Tokaj loopt een project voor herclassificatie.”

gehad over buitenlandse investeringen in ge-

Wat betekent dat concreet?

gant zijn. Zonder hun specifieke herkomst te

“Marktonderzoek heeft geleerd dat we meer

verloochenen.”

premium wijn met een aantrekkelijke prijs

wel wenselijk dat coöperaties door joint ventures

“Internationale rassen als cabernet sauvignon

een impuls krijgen om hun slagkracht te vergroten.”

nodig hebben. We zien dat de aanplant terug-

Wat zijn de belangrijkste doelmarkten voor

en franc, merlot, pinot noir, chardonnay en

loopt in gebieden die niet of onvoldoende in

de promotie van Hongarije?

sauvignon blanc zijn weliswaar blijvers, maar

staat zijn zulke wijn te produceren, en dus min-

“Om te beginnen, en dat zal geen verrassing

er zijn duidelijke aanwijzingen voor een groei-

Moet er iets aan de wetgeving gebeuren?

der concurrerend zijn. Omgekeerd zien we dat

zijn, Hongarije zelf. In het buitenland is Neder-

ende belangstelling voor lokale eigen rassen.

“Het nieuwe wettelijke kader voor wijnbouw

die aanplant groeit in gebieden die wel wijnen

land samen met het Verenigd Koninkrijk en

Voorbeelden daarvan zijn de blauwe kékfran-

binnen de Europese Unie dwingt de Hongaren

produceren die in een behoefte voorzien.Verder

Zweden een van de speerpunten voor de

kos, kadarka en zelfs csókaszőlő, terwijl bij de

tot herziening van de bestaande nationale

promotie van Hongaarse premium

witte furmint, hárslevelű en ook olaszrizling

regelgeving. Dat is een goede zaak, want het be-

goede vooruitzichten hebben.”

tekent in de meeste gevallen een zeer wenselij-

kunnen we vaststellen dat er steeds

wijn. De resultaten in 2008 waren bemoedigend, de uitvoer naar Nederland steeg met 24 procent. Ook uit Azië komen

Tekst: René van Heusden

bieden als bijvoorbeeld Tokaj of Somló. Het is Welke druiven bepalen jullie toekomst?

positieve geluiden. Hong Kong nam 50 procent meer af dan het jaar ervoor.”

ke precisering en uniformering van de voorEn welke stijl wijn? “Hongarije moet streven naar wijnen met minder alcohol en eikenhout, meer elegantie, fruit-

schriften.”

I

10 | Szekszárd

Szekszárd | 11

Szekszárd is door en door rood Szekszárd is een van Hongarije’s belangrijkste gebieden voor rode wijn. Het ligt binnen de zogeheten Pannonische wijnregio, een van de zes grote zones waarin het land is verdeeld. Het is vooral rode wijn wat hier de klok slaat. En hoewel er in Eger met gemengde gevoelens over wordt gedacht, heeft ook Szekszárd een eigen, officieel erkende Bikavér. Tekst: René van Heusden

met het oude Rome: zeven heuvels omsluiten

Szekszárd van lange, warme en droge zomers.

plaats komt, maar toch wordt hij tegenwoordig

markt? Wie zal het zeggen. Feit is wel dat kék-

het gebied. Kolonisten uit datzelfde Rome

De ruim tweeduizend zonne-uren per jaar zor-

steeds meer erkend als intrinsiek onderdeel

frankos en merlot heel aardige rosés opleveren.

plantten hier zo’n tweeduizend jaar geleden

gen voor een goede rijping van met name blau-

van de historie en de identiteit van het gebied.

Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat rosé,

voor het eerst druivenstokken. Hier lag immers

we rassen. De bodems bestaan hoofdzakelijk

Zo zeer, dat er nu veel werk van gemaakt wordt

met alle respect, een bijproduct is en dat rode

hun provincie Pannonia. Archeologische vond-

uit löss en zand en hebben dankzij de nabijheid

om hem weer in ere te herstellen. Typerend

wijn het handelsmerk is en blijft. Ongeacht

sten doen vermoeden dat het er toen al serieus

van de Donau, die hier zelf ooit stroomde, nog

voor de wijnen op basis van kadarka zijn een

of dat nu in de stijl Bordeaux, Oostenrijk of

aan toe ging. Vandaag de dag is dat zeker het

altijd een goede grondwaterspiegel.

vrij lichte kleur een frisse, spicy smaak. Die ei-

‘gewoon’ Szekszárd is.

genschappen maken hem aantrekkelijk voor de

Namen van in Nederland vertegenwoordigde

geval, want ondanks zijn lange historie is het een springlevend gebied. Een indicatie daar-

Kadarka en Bikavér

productie van zowel pure Kadarka als van as-

producenten uit Szekszárd om op te letten zijn

voor is dat Antinori al vroeg in de jaren negentig

Wat staat er zo al aangeplant om die rode wij-

semblages met merlot of als onderdeel van Bi-

Heimann, Takler en Vida.

brood zag in een joint venture in deze regio, zij

nen van te maken? Heel wat. De drie Bordeaux-

kavér. Szekszárdi Bikavér, oftewel Stierenbloed,

het in het naburige Tolna. Nog illustratiever

rassen bijvoorbeeld, met in volgorde van be-

is waarschijnlijk de bekendste naam uit

voor die dynamiek is dat al diverse malen pro-

langrijkheid merlot, cabernet franc en cabernet

Szekszárd. Het is per definitie een blend van

ducenten uit Szekszárd de felbegeerde Hon-

sauvignon. Ze worden meestal verwerkt tot

drie voor het gebied kenmerkende blauwe drui-

Szekszárd ligt in het zuiden van Hongarije, even

sche omstandigheden daarvan. Nog een over-

gaarse onderscheiding Wijnmaker van het Jaar

cuvées naar Bordelais voorbeeld. Het meest

venrassen. Het belangrijkste ingrediënt daar-

ten noordwesten van Pécs, niet zo zuidelijk als

eenkomst is de productie van voornamelijk

in de wacht hebben weten te slepen.

aangeplant is kékfrankos (blaufränkisch), die

van is doorgaans kékfrankos, terwijl mondiale

Villány. Het is de hoofdstad van de provincie

rode wijnen, met een aandeel van respectieve-

Die dynamiek is niet zo verwonderlijk, wanneer

meestal voor eenvoudige wijnen gebruikt

rassen en kadarka voor aanvulling zorgen.

Tolna. Tussen 1738 en 1740 werd de stad ge-

lijk 81,9 procent voor Szekszárd en 76,7 procent

we bedenken dat rode wijn in Hongarije welbe-

wordt, maar bij beperkte rendementen welde-

plaagd door een pestepidemie, een eeuw later

voor Villány. Daardoor is de Pannonische regio

schouwd een nogal schaars goed is. Nog geen

gelijk grote wijnen kan opleveren. Nog een be-

Rosé komt, rood blijft

was componist Franz Liszt er regelmatig te gast.

meteen de ‘roodste’ van heel Hongarije.

derde van de nationale productie heeft die

langrijk Oostenrijks ras is de zweigelt. De ware

Wie rood zegt, zegt bijna in één adem rosé. In

kleur, terwijl Szekszárd als het ware voorbe-

eigen specialiteit van Szekszárd is de kadarka.

het geval van Szekszárd klopt dat helemaal.

Het omringende wijngebied draagt de naam van de stad, het is met een aanplant van ruim

Met dank aan Rome

stemd is voor productie van rode wijnen.

Van deze oorspronkelijk uit Dalmatië afkomsti-

Ook in Hongarije is rosé de afgelopen jaren he-

2.600 hectare ongeveer even groot als Villány.

Het wijnbouwgebied van Szekszárd vertoont in

Los van Romeinen, Florentijnen en gewone Ma-

ge druif staat weliswaar nog maar 80 hectare

lemaal in de mode geraakt. Een teken van een

Ook deelt het in grote trekken de klimatologi-

één opzicht een opmerkelijke overeenkomst

gyaren, profiteren de druivenstokken in

aangeplant, waarmee hij pas op de zevende

zich ontwikkelende, lifestyle georiënteerde

I

12 | Balaton

Balaton | 13

Het Balatonmeer is een van de beroemdste toeristische trekpleisters van Hongarije. Maar het gebied heeft ook genoeg te bieden aan mensen die niet van vissen of zwemmen houden. Rondom het meer wordt namelijk heel verdienstelijk wijn gemaakt. Tekst: Sjoerd de Groot

Balaton: wijn en meer

levelű is? Wie kent kéknyelű? Als ik chardonnay

de bodem een vergelijkbare samenstelling

heuvel zijn ook de basaltorgels, versteende

weet te verkopen, dan kan ik misschien ook

heeft. Ook de aangeplante druivenrassen

lavazuilen, te vinden die zo kenmerkend zijn

mijn andere wijnen kwijt. Dat is voor mij de

komen in grote lijnen overeen. In Badacsony

voor het gebied.

kracht van de internationale druivenrassen.”

staan onder andere olaszrizling (welschriesling), szürkebarát (pinot gris), furmint en

Basaltwijn

Vulkanische grond, zand en löss

chardonnay aangeplant. De rode druiven

Een mooi voorbeeld van de combinatie van

spelen een ondergeschikte rol, maar er zijn

druif en terroir proeven we bij Basaltbor (inder-

De grondsoorten die in het gebied te vinden zijn

leuke exemplaren te vinden. Volgens de boeren

daad: basaltwijn). De pinot gris heeft wat weg

zeer uiteenlopend: je vindt hier zand, löss, rood

in de streek zijn de beste wijnen te maken van

van de betere wijnen uit Alto Adige. Andere

zandsteen, geel zandsteen, basalt en vulkani-

pinot noir, merlot en cabernet sauvignon. De

aanraders in Badacsony zijn Huba Szeremley

sche grond. Deze ondergrond varieert dan ook

blauwe druiven die het meest voorkomen zijn

en Domaine Edegger, eigendom van een Oos-

van wijnstreek tot wijnstreek. In Balatonboglár

echter twee andere: kékfrankos (blaufränkisch)

tenrijkse producent die zijn kans schoon zag in

bestaat de grond meestal uit löss, de bodem is

en zweigelt.

Hongarije. Huba Szeremley nam in 1992 de

daar wat vruchtbaarder. De wijngaarden zijn

oude familiewijngaarden weer in gebruik. In de

Balaton is het grootste meer van Midden-

lijk met de badgasten. Daarnaast is er nog wat

De meest interessante wijngebieden in Balaton

wat vlakker dan aan de noordkant van het

De grijze monnik

jaren daarna is het domein langzaam opge-

Europa, 78 kilometer lang en gemiddeld acht ki-

visserij en natuurlijk: de wijnbouw.

liggen zo goed als rondom het meer. Balaton-

meer. In Balatonfüred vinden we de wijngaar-

Bij de witte druiven valt nog een verrassing te

knapt en uitgebreid.

boglár, Balatonfüred-Csopak en Badacsony

den op rood zandsteen en kalksteen. Van de

noteren: Badacsony is een van de weinige Hon-

Deze gevestigde namen onderstrepen de kwali-

lometer breed. Deze ‘Hongaarse zee’ is vooral geliefd bij ouderen, vakantievierende gezinnen

Heuvels zijn een zegen

staan bekend om hun goede witte wijnen, in

wijngebieden rond Balaton lijkt Badacsony de

gaarse gebeiden waar échte riesling wordt ge-

teit van de regio. Mihály Figula senior, van het

met kinderen en, natuurlijk, watersporters. In

De heuvels rond het meer en de zon-uren zijn

deze gebieden is de productie gemiddeld voor

meeste potentie te hebben om witte wijn te pro-

teeld. Ook deze variëteit doet het erg goed op de

gelijknamige domein, is in 2000 Winemakers of

de zomer wordt het water vrij warm omdat het

een zegen voor de wijnmakers in de regio. De

negentig procent wit. Het meest voorkomende

duceren die zich kan meten met de toppers uit

vulkanische bodem. De beste resultaten wor-

the Year geworden. Zijn Figula Winery in Bala-

meer gemiddeld slechts drie meter diep is en er

streek heeft een landklimaat, dat hier genoemd

druivenras is olaszrizling, op de voet gevolgd

andere landen. Het water van het meer zorgt

den echter behaald met een andere druif: pinot

tonfüred is de moeite waard om in de gaten te

zo’n 2050 zonuren per jaar zijn. Ideaal dus voor

wordt naar de vlakte: het Pannonisch klimaat.

door szürkebarát (pinot gris) en chardonnay.

aan de noordkant voor een tempering van de

gris, de grijze monnik.

houden, daar gaan we nog wat van horen.

een zwoele zwempartij. Een andere toeristische

Een beetje mediterraan, maar met de toe-

Deze laatste zorgt niet alleen voor aantrekkelijk

temperatuur als het erg warm is en voor opwar-

trekker zijn de warme thermale bronnen, een

voeging dat het in sommige delen flink kan

wit, hij is ook een noodzakelijk kwaad. Bij wijn-

ming op momenten dat het koel is. De wijn-

Op de flanken van de Badacsony-heuvel is deze

overblijfsel van de vulkanische activiteiten in

regenen, Balatonmelléke is een van de natste

maker Jásdi Pince van de gelijknamige kelder

gaarden liggen op de hellingen van uitgebluste

bijnaam van de beroemdste Balaton-druif

de regio. Aan de noordkant van het meer zie je

wijngebieden in Hongarije. Ook de flinke wind

bewijst dit ras zijn nut: “Ik maak het liefst wijn

vulkanen, waarbij het vulkanische materiaal is

ontstaan. De Pauliner ofwel grijze monniken

duidelijk de uitgebluste vulkanen liggen. De

kan soms problemen opleveren voor de wijn-

van traditionele Hongaarse druiven. Maar hoe

vermengd met basalt en klei. De vulkanische

stonden aan de wieg van het succes van szürke-

zuidkant is beduidend vlakker. De vele dorpen

bouw, maar hij biedt ook de broodnodige

goed mijn wijnen ook zijn, onbekend maakt

gronden geven een herkenbaar aroma aan de

barát. Deze druif draagt in Hongarije nog steeds

rond het meer verdienen hun geld voorname-

verkoeling.

soms ook onbemind. Wie weet direct wat hárs-

witte wijnen. Dat doet aan Somló denken, waar

hun naam als een soort ere-titel. Op deze

I

14 | Somló

Somló Dansen op de vulkaan Somló is de natte droom van iedere wijnschrijver. Waarom? Omdat hier een schoolvoorbeeld te vinden is van terroir! Zelfs een leek kan dat met eigen ogen vaststellen. In het

tot de schoolvoorbeelden van het ‘nieuwe Hongarije’. Het huidige wijngebied Somló (officieel Nagy Somló) heeft een aanplant van ruim 700 hectare. Het bestaat uit deze berg, de zogeheten Somlóhegy, en nog twee kleinere en twee

vlakke landschap tussen Szombathely en Székesfehérvár, in het noordwesten van Hongarije, rijst zomaar ineens een machtige heuvel van meer dan 400 meter hoogte op. Het is

kleinere zones op vlakker terrein, Sághegy en Kisssomlyó. Wellicht zou het daarom in de toekomst tot een vermelding van subzones kunnen komen, want het mag duidelijk zijn dat de hellingen van ander kaliber zijn dan de gronden

een oude vulkaan, met op de zuidhellingen wijngaarden.

in de vlakte.

Tekst: René van Heusden

Minerale stijl Evenals in het verleden zijn ook nu vrijwel alle wijnen uit Somló wit. Ze danken hun bijzonde-

De Hongaren hebben er een fraaie naam voor

De wijnen van de basalthellingen hadden

bedacht: Isten itt felejtett kalapja, de door God

eeuwenlang een reputatie die zelfs met die van

achtergelaten hoed. Door deze specifieke lig-

Tokaj wedijverde. Wijn voor gekroonde hoof-

ging kun je Somló in zekere zin vergelijken met

den, die bij zowel keizerin Maria Theresia als

de Etna op Sicilië, de befaamde Hermitageheu-

haar zoon keizer Joseph II in de smaak viel, als-

vel aan de Rhône of de wat ruimer bemeten

mede bij koningin Victoria. Of dat wellicht iets

Cortonheuvel in de Bourgogne. Voorwaar geen

te maken had met de vermeende eigenschap

kinderachtige vergelijkingsmateriaal. Om wat

van de wijn dat die tot meer mannelijke dan

dichter in buurt te blijven, een enigszins verge-

vrouwelijke nazaten zou leiden? Die eigen-

lijkbaar vulkaanterroir is dat van Badacsony

schap leverde Somló overigens wel de bijnaam

aan het Balaton. De top van de berg wordt

a nászéjszakák bora op, wat zoveel betekent als

bekroond door bos met de status van natuur-

wijn voor de huwelijksnacht. Wijn uit Somló

reservaat en een, gelet op de strategische

stond sowieso te boek als een wijn die bijzonder

ligging, onvermijdelijke burchtruïne.

heilzaam was voor de gezondheid, want altijd

En wat een idyllisch wijnlandschap vind je hier.

gezond: Vinum Somlaianum omni tempore sanum.

Smalle weggetjes voeren langs vervaarlijke

Dat zouden we tegenwoordig een unique selling

basaltformaties en vaak heel kleine perceeltjes

point noemen.

wijnstokken. Met hier en daar een kerkje om het helemaal pittoresk te maken. Over kerkjes

Comeback

gesproken, ooit hadden kerk en adel hier grote

De phylloxera maakte abrupt een eind aan de

wijngaarden, maar tegenwoordig is juist klein-

grote tijden van Somló en in de twintigste eeuw

schaligheid troef.

was de wijnbouw er eerder van marginaal belang. Het enorme terroirpotentieel bleef on-

Grote faam

verkort voorhanden. In de jaren negentig is dat

Dat bezit van adel en kerk is een indicatie voor

terroir herontdekt, Somló is aan een lang ver-

het historische aanzien dat Somló ooit genoot.

wachte tweede jeugd begonnen. Nu behoort het

re karakter aan de vulkanische bodem, al dan niet in combinatie met zand en löss. Opvallend aan het klimaat is de wind. Een en ander resulteert in wijnen die schoolvoorbeelden zijn van een uitgesproken minerale stijl, met bovendien de nodige frisheid. Een geheel eigen, niet te imiteren stijl, ook in gastronomisch opzicht heel intrigerend. Interessant is ook de diversiteit in nuances, aangezien zowat ieder perceel voor eigen smaakaccenten zorgt. Aangeplante druiven zijn olaszrizling, furmint, hárslevelű, tramini, chardonnay, szürkebarát, rajnai rizling en pinot blanc, met als lokale trots de juhfark. Mits oordeelkundig uitgevoerd, zoals bij een uitstekende producent als Kreinbacher – een van de recente nieuwkomers in het gebied – blijkt vergisting op kleine eikenhouten vaten geen enkel probleem op te leveren en de wijnen juist een extra dimensie te verlenen. Een jaar of wat rijping lijkt ook tot de reële mogelijkheden te behoren. Somló lijkt daarmee hard op weg zijn roem van eertijds weer helemaal te gaan waarmaken.

I

Eger | 17

Eger: lastig kiezen Eger is een van Hongarije’s bekendste wijnnamen. En een van de meest verguisde. Het dankt die dubbelzinnige positie aan Egri Bikavér, Stierenbloed, de meest karakteristieke en kwalitatief beste wijn die het land te bieden heeft. Probleem: de naam Stierenbloed is in diskrediet gebracht door decennia middelmatigheid. Maar verbetering is op komst. Nu alleen nog alle neuzen dezelfde kant op. Tekst: René van Heusden Foto’s: René van Heusden & Wines of Hungary

Het gebied Eger is genoemd naar het gelijkna-

sinds de omwenteling in 1989 hebben kleinere,

menteerd met kadarka – die in Szekszárd een

mige stadje Eger. Het is een bezienswaardige

individuele producenten het roer overgeno-

rol speelt bij die andere Bikavér – en met

plaats in Hongarije, zeker in een wijngebied, en

men. Tekenend voor de frisse wind die is gaan

menoir, de vroegere kékmedoc. En dan hebben

rijk aan monumenten die van een groots ver-

waaien, zijn (her)aanplant van nieuwe wijn-

we het nog niet eens over de witte gehad. Van

leden getuigen. Vooral in de achttiende eeuw

gaarden en de bekroning van diverse producen-

oudsher was de leányka de witte druif van Eger,

kende de stad een enorme bloei en verrezen tal

ten als Winemaker of theYear. Een ervan was de

maar de wijn ervan lijkt helemaal uit de mode

van gebouwen in barokstijl, waaronder de op-

internationaal bekende Tibor Gál.

te zijn. Of chardonnay daarom een goed alter-

vallend grote Dom en de universiteit pal er te-

natief is?

genover. De grote trots van de lokale bevolking

Het klimaat van Eger is continentaal, met lange

is de imposante citadel die in 1552 zo heldhaftig

winters en weinig neerslag. Wijngaarden pro-

Bikavér

tegen de Ottomaanse belegeraars werd verde-

fiteren van de beschutting door bergen in het

Paradepaardjes van producenten in Eger zijn

digd. De dappere strijders haalden hun moed

noorden en een gunstige ligging op hellingen

momenteel mono-cépagewijnen van een van

uit de rode wijn, die sindsdien Stierenbloed ge-

met een expositie naar het zuiden. Tufsteen is

de internationale rassen en niet de legendari-

noemd wordt. Wat men in Eger maar zelden

de belangrijkste geologische factor.

sche Bikavér. Dat is een beetje jammer, want

hardop vertelt, is dat de Turken in 1596 nog een

Druiven kunnen hier soms een opmerkelijke

deze assemblage kan zo mooi zijn. Bovendien is

keer terugkwamen en de stad toen zonder noe-

rijpheid bereiken, goed voor wijnen met 14,5

hij Hongaarser dan een pure merlot, hoe goed

menswaardige tegenstand konden innemen.

procent alcohol of meer. Toch hebben die wij-

die ook zijn mag. Waar het Eger misschien nog

Een schoolvoorbeeld hoe verhaal en werkelijk-

nen een goede zuurgraad, wat bijdraagt tot de

aan ontbreekt, is een krachtig gezamenlijk op-

heid op gespannen voet met elkaar kunnen

houdbaarheid. Alleen heeft men het in Eger

treden om deze wijn weer op de kaart te krijgen.

staan. Bij de plaatselijke wijn is dat in zekere zin

moeilijk met kiezen, want de aanplant is er op

Bij de invulling van de Bikavér zouden een-

ook het geval. Het verhaal(tje) is door de feiten

zijn zachtst gezegd nogal gevarieerd.

drachtigheid en uniforme regelgeving gewenst

enigszins achterhaald.

zijn om een duidelijke herkenbaarheid te be-

Veelheid aan druiven

werkstelligen. Momenteel is het alleen voor de

Rood in opmars

In Eger wordt behoorlijk wat nieuw aangeplant.

standaardversie alleen verplicht om minimaal

Eger neemt binnen het Hongaarse wijnland-

Dat is geen overbodige luxe, want ten tijde van

drie verschillende rassen te gebruiken, waarbij

schap een bijzonder positie in. Het is het noor-

de socialistische planeconomie lag de nadruk

kékfrankos in de regel de belangrijkste is. Voor

delijkste van alle overwegend rode wijngebie-

op volume. De plantdichtheid was bewust laag.

de kwalitatief superieure Egri Bikavér Superior

den en het is ook het enige rode gebied in de

Bij de aanplant van blauwe druiven kregen zo-

gelden wat strengere voorschriften, onder an-

hele regio Noord-Hongarije. Met een aanplant

geheten ‘internationale’ rassen de voorkeur,

dere ten aanzien van wijngaardbeheer, op-

van 5.900 hectare is het ook het grootste. Die

met voorop cabernet sauvignon en merlot.

brengst, rijpheid en opvoeding. Ze zijn nog

rode dominantie is pas van recente datum, tot

Daarnaast vind je in Eger ook cabernet franc,

steeds zo ruim geformuleerd, dat individuele

aan de jaren negentig hielden rood en wit el-

pinot noir en, jawel, syrah. Bij de meer traditio-

producenten het verschil moeten maken. En

kaar min of meer in evenwicht. Nu gaat die ver-

nele regionale druiven is kékfrankos de onbe-

dat gebeurt gelukkig ook, onder andere door

houding richting 2:1. Een fraai staaltje van

twiste nummer één, terwijl zweigelt, blaubur-

St. Andrea en Thummerer.

marktwerking. Werd de productie in Eger vroe-

ger en portugieser eveneens de nodige hectaren

ger gedomineerd door het staatsbedrijf Egervin,

in beslag nemen. Inmiddels wordt geëxperi-

I

18 | Villány

Villány | 19

Producenten In Villány vinden we een paar producenten van naam en faam.

Attila Gere Een van de grootheden van de streek. Helemaal in de krachtige stijl met een Cabernet Sauvignon Barrique, vol, maar wel degelijk ook fris. Maakt samen met het Oostenrijkse Weninger wijnen die eleganter zijn, zoals de Gere & Weninger Cabernet Franc Selection, met heerlijk fruit en zachte tannines. Importeur: DR Trading, Imperial

József Bock Producent van bijzondere en krachtige wijnen. Veel diepgang, intens en warm, zoals deze streek dat mogelijk maakt. Voorbeelden zijn de heftige en bijzondere Barrique Bock Cuvée, een soort Bordeaux zoals die vroeger was. Net als de syrah met veel zoet fruit en confiture, typisch voor het hedendaagse Villány. Importeur: Mercury International

Villány: het Toscane van Hongarije Villány is een echt wijndorp, met overal proeflokalen langs de hoofdstraat. Heerlijk, wat een wijnsfeer! Met dank aan alle kleine boeren die hier actief zijn. En aan de productie van

Zuidelijkste wijngaarden van Hongarije In wijngebied Villány-Siklós, genoemd naar de twee belangrijkste dorpen van de streek, liggen de zuidelijkste wijngaarden van Hongarije, op

rode wijn, op de thuismarkt heel populair. En met dank aan een mild klimaat en een mooie omgeving, die doet denken aan Toscane, alleen zonder cipressen.

een steenworp afstand van Kroatië. Gezien de omvang van het land betekent dat een groot verschil met de wijngaarden in de noordelijke en zeker de noordoostelijke regio’s. Daar duurt de zomer kort, de winters zijn koud.Villány gaat

Tekst: Ronald de Groot Foto’s: Ronald de Groot & Wines of Hungary

We arriveren op de vooravond van een cultureel festival, georganiseerd door vijf dorpen in het wijngebied Villány. Eigenaresse Monika Debreczeni van Vylyan is nauw betrokken bij de organisatie. Rond de wijnkelder staan allemaal wijnvaten die door kunstenaars zijn omgebouwd tot kunstwerken. Een van de pronkstukken is beeldhouwwerk van Zoltán Pál, een grote

Kruispunt van cultuur Villány is een van de streken waar de Hongaarse wijnbouw is begonnen. Dat is niet alleen te verklaren door het ideale klimaat, maar ook omdat het gebied zich op een kruispunt van culturen bevond. In de Keltische tijd waren hier wijngaarden, de Romeinen brachten wijnbouw mee. Later maakte de streek deel uit van het Ottomaanse rijk, tot het weer ging behoren tot

druppel roze marmer die in een vat valt. Zoltán

het domein van de Habsburgse keizers. In de

Pál woont in Pécs en is een fan van het wijnge-

tijd van Maria-Theresia vestigden zich hier veel

bied. “Villány en omgeving zijn prachtig. Heerlijk om te wonen. Niet voor niets hebben veel

Duitsers. Die brachten de portugieser mee, een druif die hier bekend is onder zijn Hongaarse

buitenlanders hier en in de omgeving van Pécs,

naam kékoportó, hoewel hij langzaam wordt

iets verder naar het noorden, een tweede huis

verdrongen door andere, meer gangbare en

gekocht. De glooiende heuvels, het milde kli-

populaire rassen. Portugieser levert soepele

maat: dit is het Toscane van Hongarije. Maar

wijnen op met veel fruit, een krachtige versie

dan veel rustiger, veel ongerepter.”

van Beaujolais.

wijngaarden en het toerisme wordt gestimu-

meer noordelijke en oostelijke ligging vinden

leerd door de Europese Unie.

val is van mediterrane proporties: jaarlijks niet meer dan zo’n 600 tot 650 millimeter. Alleen de dreiging van regen in de herfst kan een probleem zijn, net als zware hagelbuien, die de laatste tijd vaker voorkomen. De wijngaarden bevinden zich rond een korte heuvelrug ten zuiden van het historische stadje Pécs. De hoogste heuvel is de Harsány-berg van 442 meter, de meeste wijngaarden liggen op 100 tot 200 meter hoogte. De heuvels lopen in oost-westelijke richting over een lengte van 15 kilometer, de meeste wijngaarden liggen aan de zuidkant van de heuvels. Het dorpje Villány ligt aan de oostpunt van de heuvelrug. Het karakter van de wijn wordt bepaald door de ligging ten opzichte van de zon. Je vindt hier veel dalen en valleien, allemaal met hun eigen karakter. Op warme zuidhellingen doet cabernet het prima, maar ook syrah geniet hier van

Vylyan

we pinot noir, die hier zeker in koele jaren van

Groot bedrijf, prima wijnen. Prachtige Cabernet Franc Mandolás, stevig en sappig, nog elegant ook, ondanks 15,5 procent alcohol! Pinot noir is hier zeer fraai, in goede jaren zelfs heel elegant. Syrah eveneens zeer fraai. Importeur: Mercury International

een uitstekende kwaliteit kan zijn. De aanplant

Rood in opkomst

van blauwe druiven lijkt vanzelfsprekend,

Door het warme klimaat is dit de streek in op-

maar voor de Tweede Wereldoorlog was de

komst voor goede rode wijn. En goede rode wijn

meeste aanplant wit vanwege de mode van

is populair bij de Hongaarse wijndrinker. Veel

destijds. En hoewel rood zonder twijfel in op-

bedrijven uit Budapest plannen bedrijfsuitjes

komst is, mogen we wit hier zeker niet vergeten.

naar de streek, die slechts 230 kilometer van de

Witte druiven vinden we meer in het westelijke

hoofdstad ligt. Hongaren zijn de laatste tijd dol

deel van de streek, rond het stadje Siklós.

op syrah, vooral kleine cuvées van syrah zijn op

Csaba Malatinszky

dit moment mateloos populair. Uiteraard wordt

Door de lokale producenten beschouwd als een buitenstaander. Was sommelier in het beste restaurant van Hongarije. Is actief in Villány vanaf 1997, toen hij zijn eigen wijnhuis liet bouwen. Maakt onder andere een krachtige en warme spätburgunder. Importeur: Château Cuisine

in de richting van het mediterrane klimaat, met warme zomers en milde winters. Ook de regen-

Op wijngoed Vylyan gonst het van de activiteit.

de natuurlijke warmte. Op de hellingen met een

Streekt trekt investeerders

de aanplant op dit moment uitgebreid. In de

Vylyan toont hoe de populariteit van de streek

jaren negentig van de vorige eeuw, toen de

zorgt voor de instroom van nieuw kapitaal. Za-

streek in opkomst was, was cabernet sauvignon

kenman Pál Debreczeni kocht de eerste wijn-

de koning. Inmiddels wordt Villány volwassen,

gaarden in de streek in 1988. Zijn doel was het

de wijnboeren zijn tot de conclusie gekomen

opzetten van een eersteklas wijnbedrijf. In die

dat het slimmer is om je aan te passen aan het

opzet is hij – helaas postuum, want veronge-

terroir van de streek. Dat heeft geleid tot de

lukt in 2004 – ruimschoots geslaagd. Met een

aanplant van meer cabernet franc, een druif die

oppervlakte van 125 hectare is dit een van de

het hier voortreffelijk doet. Syrah is een druif

Tamás Günzer

vijf grote wijnbedrijven in de streek. Het bedrijf

van de toekomst, zodat de aanplant groeiende

is pionier in kwaliteit en in het gebruik van lo-

is. Als we kijken naar de situatie in Oostenrijk

kale druiven, met een blend van streekdruiven

en onze eigen proefervaringen, dan zou kék-

als een van de innoverende nieuwe wijnen.Top-

frankos (blaufränkisch in Oostenrijk) nog een

wijnen worden gemaakt van cabernet-franc en

perfecte aanvulling zijn.

Sympathieke producent, waarvan we de proefkelder aan de hoofdstraat bezochten en een mooie Pinot Noir Válogatás proefden, krachtig door het warme jaar. Kékfrankos laat zien dat dit voor deze streek een interessante druif is, met elegantie en frisheid, mooi rood fruit. Importeur: Miranda Beems

syrah. Naast de paar groten telt Villány vooral kleinere producenten. Hun kleine kelders en proeflokalen maken Villány aantrekkelijk voor toeristen. Daarmee krijgt de streek zo langzamerhand Bourgondische allure. De ontwikkeling van de

I

20 | Tokaji

Het staat trots op het etiket: Vinum Regum, Rex Vinorum, Wijn van de koningen, Koning van de wijnen. Tokaj heeft een lange geschiedenis van succes, prestige en wereldwijde exporten. Maar na de val van het IJzeren Gordijn moeten de wijnen knokken voor een plek op de wereldmarkt, ondanks grote investeringen van buitenaf. Het geweldige potentieel lijkt daardoor niet volledig te worden benut. Toch laat dit onverlet dat Tokaji, wijn uit Tokaj, een volstrekt unieke positie inneemt. In Hongarije en in de wereld. Tekst: Ronald de Groot & René van Heusden Foto’s: Sjoerd de Groot & Wines of Hungary

Tokaji Wijn met een verhaal Het 5.840 hectare metende wijngebied Tokaj-

flinke variaties in terroir te vinden zijn, met bo-

druiven, al dan niet met botrytis. De wijn kan

Hegyalja is door de UNESCO geklasseerd als

demverschillen van heuvel tot heuvel. Nu eens

verschillende gradaties van zoetheid hebben,

cultureel werelderfgoed. De hellingen liggen in

met een vulkanische ondergrond, dan weer met

oplopend tot 60 à 80 gram suiker per liter. Ook

het uiterste noordoosten van Hongarije, tegen

tufsteen en kalk. Ook de dikte van de bovenlaag

Késői Szűret, alias Late Harvest, komt van over-

Slowakije aan en niet ver van de grens met Oek-

verschilt sterk.

rijp, deels door botrytis aangetast fruit. De zoet-

raïne. De wijngaarden lopen zelfs door tot in

Het klimaat is heel anders dan in Frankrijk,

heid kan hierbij oplopen tot meer dan 100 gram

Slowakije, waar ook nog een minuscule hoe-

sterk continentaal. De winters zijn er koud,

restsuiker per liter.

veelheid Tokajský mag worden gemaakt.

’s zomers stijgt het kwik makkelijk tot boven

De grote specialiteit van Tokaj zijn de wijnen

Wanneer de eerste edelzoete wijn op basis van

dertig graden, waar dan een hoge luchtvochtig-

van het type Aszú, gemaakt van individueel ge-

botrytisdruiven in Tokaj geproduceerd werd, in

heid bij komt. In het najaar is die hoge lucht-

plukte druiven met botrytis. Het vrij aflopende

niet helemaal duidelijk, maar naar alle waar-

vochtigheid essentieel voor het ontstaan van

sap hiervan, de zogeheten Eszencia, bevat soms

schijnlijkheid was dat ergens in de zestiende

mist, die nodig is voor edele rotting. Droge

meer dan 900 gram restsuiker per liter, deze

eeuw.

oostenwinden zorgen voor uitdroging van de

vergist dus nauwelijks. De verschrompelde en

Al snel daarna werd het de huiswijn van bijna

druiven met edele rotting. Het resultaat: zeer

uitgedroogde druiven worden ingeweekt in

alle gekroonde hoofden en adel in heel Europa.

suikerrijke druiven als basis voor de beroemde

vergistende most of wijn van normaal rijpe

Ook Joseph Haydn, in dienst van de Hongaarse

edelzoete botrytiswijnen van Tokaj.

druiven en vervolgens, wanneer ze zich volge-

graaf Esterhazy, beschouwde hem als zijn favo-

zogen hebben, geperst. Het sap vergist tot de

Tokajtypen

uiteindelijke wijn, die aansluitend enkele jaren

De klassieke druiven voor Tokaj zijn furmint

vatrijping in de koele kelders van Tokaj krijgt.

Terroir

(met bijna 70 procent van de aanplant) en hárs-

Vroeger werd de hoeveelheid botrytisdruiven

In bepaalde opzichten is Tokaj goed te vergelij-

levelű,(met bijna 18 procent). Deze druiven zijn

die aan een inwekingskuip met gewone wijn

ken met gebieden in Frankrijk, zoals de Elzas of

het beste geschikt, mits het om goede klonen

werd toegevoegd gemeten in puttony (emmer-

de Bourgogne. Bijzondere terroirs liggen op een

gaat. Ze combineren gevoeligheid voor botrytis

tjes). Die emmertjes zijn al lang verdwenen,

lange heuvelrug langs een rivier. De wijngaar-

met mooie mineraliteit. Edelzoete botrytiswij-

maar de term wordt nog altijd gebruikt als indi-

den zijn aangelegd op de zuidelijke uitlopers

nen mogen dan wel de beroemdste van Tokaj

catie voor de zoetheid van de wijn: 3 puttonyos

van de bergen aan de noordkant van de rivier de

zijn, ze zijn bij lange na niet de enige. Het

is 60 tot 90 gram restsuiker per liter, 4 puttony-

Bodrog, in een langgerekte strook van zo’n ze-

gamma begint met gewone droge wijnen, in de

os is 90 tot 120 gram restsuiker per liter, 5 putto-

ventig tot tachtig kilometer vanaf het stadje

regel Dry Furmint. Vervolgens komt de catego-

nyos is 120 tot 150 gram restsuiker per liter en 6

Tokaj in het zuidwesten tot voorbij Sárospatak

rie Szamorodni, Pools voor ‘zoals het [fruit]

Puttonyos is 150 tot 180 gram restsuiker per

in het noordoosten. Dat is zo uitgestrekt, dat er

komt’, gemaakt van ongeselecteerde overrijpe

liter.

riete wijn.

> Grote foto: wijngaard bij Bisnökö

22 | Tokaji

In de regio | 23

Voor wie dit nog niet zoet genoeg is, zijn er rari-

Company) en de familie Laborde (Château

teiten als Aszú Eszencia met180 tot 415 gram

Pajzos/Megyer). Ze kregen zo’n 400 hectare in

restsuiker per liter of Eszencia met 415 tot 900

handen, ongeveer 10 procent van de actuele

gram restsuiker per liter. Die laatste is vooral

aanplant. Nieuwe investeerders bleven weg

om te verzamelen, minder om te drinken. Over

toen na een paar jaar werd echter duidelijk dat

rariteiten gesproken, in 1999 werd in Tokaj voor

de investering in zoete wijn niet snel terug te

het eerst een ijswijn geproduceerd!

verdienen was. Buitenlandse investeerders zorgden weliswaar voor meer bekendheid in

Buitenlandse belangstelling

het westen, maar de meningen over hun bete-

Tokaj kent een sterk versplinterd grondbezit,

kenis en werkwijze blijven tot op heden ver-

verspreid over enkele duizenden kleine telers.

deeld. Het gaat om grote bedrijven die subsidie

Tot 1990 leverden die hun druiven aan het

ontvingen voor hun investeringen. En dat geld

staatsbedrijf Borkombinát, dat er een eenheids-

ging bij de kleine boeren aan de neus voorbij. De

product van maakte. De wijn ging grotendeels

manier van wijnmaken roept nog meer discus-

naar Rusland – een land van zoetekauwen! – en

sie op. De buitenlanders zijn vrijwel allemaal

werd geruild tegen grondstoffen, in feite voor

overgestapt op het maken van moderne wijn in

een veel te lage prijs. Ongelukkigerwijs viel de

plaats van zogenaamd traditionele wijn. Dat

overstap naar privatisering samen met een

wil zeggen: reductief in plaats van oxidatief.

stagnerende verkoop door het ineenstorten van

Maar hebben we dit in andere gebieden ook niet

de Sovjet-Unie. Met de wetenschap dat de

gezien? En hebben die klagers wel eens aan-

Hongaarse overheid er veel aan gelegen was de

dachtig de wijnen van hun eigen lokale ster

particuliere productie weer in ere te herstellen

István Szepsy geproefd? Vroeger was het echt

was Tokaj na de verdwijning van het IJzeren

niet allemaal beter…

I

Gordijn voor West-Europese wijnbedrijven dé streek om te investeren. De historische reputatie van de zoete wijnen had iets mythisch, ook al werd in de communistische periode veel matige Tokaji geproduceerd. Westerse bedrijven meenden dat beter te kunnen en stroomden toe. Bekende namen zijn onder andere Vega Sicilia (Oremus), Axa Millésimes (Disznókő), Britse investeerders met onder andere Hugh Johnson (Royal Tokaji Wine

Vroege classificatie Tokaj was het eerste gebied in de wereld met een duidelijk omschreven herkomstbenaming, nog voor de Douro in Portugal. Al in 1730 werd een begin gemaakt met de classificatie van wijngaarden, die werden inge-

deeld in drie kwaliteitscategorieën. Beoordelingscriteria waren bodemsamenstelling, ligging en het vermogen om edele rotting te ontwikkelen. In 1757 volgde een strikte begrenzing van het gebied, terwijl de classificatie verder verfijnd werd in 1765 en 1772. Momenteel loopt in Tokaj een project om de classificatie te herzien en waar nodig aan te passen.

Stijlvol verjaarscadeautje De laatste Oostenrijks-Hongaarse monarch Franz Joseph had de gewoonte om zijn Engelse collega Victoria – die allesbehalve afkerig was van wijn – jaarlijks Tokaji Aszú te sturen als verjaarsgeschenk. Telkens twaalf flessen voor ieder jaar. Bij de laatste keer, toen ze in 1900 81 werd, waren dat maar liefst 972 flessen. Victoria heeft niet veel tijd meer gehad om ervan te genieten.

Plagiaat De roem van Tokaj heeft door de eeuwen heen producenten in andere wijngebieden op het idee gebracht gebruik te maken van de naam. De bekendste voorbeelden daarvan waren tokay in de Elzas (voor pinot gris) en tocai friulano in Friuli. In beide gevallen heeft de EU daar een stokje voor gestoken. Ook de Australiërs hebben eindelijk beterschap beloofd. Hun Tokay uit Rutherglen had al even weinig met de echte te maken als die uit Frankrijk en Italië.

In de regio Voor de artikelen over de wijnregio’s in Hongarije hebben wij een keuze gemaakt uit, volgens ons, de interessantste gebieden. Natuurlijk zijn er nog andere plekken in Hongarije waar ook goede wijnen gemaakt worden. Hieronder in het kort een paar van die gebieden. Tekst: Sjoerd de Groot

Mátra

Etyek

Mór

Omvang: 7.450 hectare

Omvang: 1.480 hectare

Omvang: 1.680 hectare

Bijzonderheden: Een gebied dat vooralsnog ge-

Bijzonderheden: De grond in Etyek bevat veel

Bijzonderheden: Deze vallei ligt tussen twee

negeerd is of gewoon niet ontdekt. Kenners zeg-

kalk. Dit is een gebied waar goede sprankelende

bergen, Vértes en Bakony. Het gebied is nu nog

gen dat hier heel interessante wijnen vandaan

wijnen vandaan kunnen komen. Er staat veel

vooral bekend als de thuishaven van Ezerjó een

kunnen komen omdat het terroir erg goed is.

pinot noir en sauvignon blanc. Voor Champag-

oude Hongaarse variëteit. Maar modern wijn-

Vooralsnog moeten we nog even wachten op

nehuizen ligt hier een mogelijkheid. Veel van de

maken en moderne druivenrassen komen om

topwijnen uit Mátra. Interessante producenten

bekende huizen hebben al een dependance in

de hoek kijken, interessant gebied voor de toe-

zijn onder andere Karner, Németh, Atilla en

een ander land. Wie weet drinken we over twin-

komst. Het is hier gemiddeld koeler dan in de

Losonci.

tig jaar wel ‘Champagne’ uit Hongarije.

rest van het land en er is veel wind. Ezerjó is ver-

Pannonhalma

Sopron

Omvang: 620 hectare

Omvang: 1.670 hectare

Bijzonderheden: Klein maar fijn is hier van

Bijzonderheden: Meestal geen vorst in de

toepassing. Misschien niet bekend bij het pu-

lente. De zomers zijn koel en vochtig, de herfst

bliek en ook niet bekend als herkomstgebied

juist zonnig. Het terroir in dit gebied mag er zijn.

van grote kwaliteitswijnen. Toch is de Abdij van

Ook in het buitenland is dit geen nieuws:

Pannonhalma het noemen waard. Laat je niet

Weninger (een Oostenrijkse wijnmaker) is hier

in de luren leggen door het abdij-deel. Dit be-

neergestreken. Dit bedrijf werkt ook biodyna-

drijf verwerkt de druiven middels zwaarte-

misch. Voor hen is het wellicht een soort thuis-

kracht en is zeer modern ingericht. Goede

komen, Burgenland hoorde tot de Eerste

wijnen in het middensegment.

Wereldoorlog bij Oostenrijk. Kékfrankos is dé

der vrijwel onbekend.

druif van Sopron.

I

24 | Boedapest

Boedapest | 25

Wijnstad Boedapest

Wijnwinkels in Boedapest Op zoek naar een fles bijzondere Hongaarse wijn of zomaar nieuwsgierig hoe wijnzaken en wijnbars in het buitenland er uit zien? Onderstaand een paar adressen die je als wijnliefhebber in Boedapest gezien moet hebben: Bortársaság www.bortarsasag.hu In Vino Veritas www.borkereskedes.hu Monarchia www.monarchiaborok.hu Terroir Club www.terroirclub.hu The Winebar www.winebar.hu

Restaurants in Boedapest Het Hongaarse woord voor restaurant is étterem, terwijl borétterem voor wijnrestaurant staat. De menukaart heet étlap, de wijnkaart borlap. Zoals je van een echte metropool mag verwachten, telt Boedapest een veelheid aan restaurants. Een paar aanraders: Alabárdos www.alabardos.hu Bábel www.babeldelicate.hu Bock Bisztró www.bockbisztro.hu Costes www.costes.hu Csalogány 26 www.csalogany26.hu Maligán www.maligan.hu Onyx www.onyx-restaurant.hu

Een bezoek aan Hongarije zonder Boedapest is ondenkbaar. Een stad met sfeer, schoonheid, grandeur, cultuur in alle soorten en maten. Stak het voor 1989 al gunstig af bij deprimerende andere hoofdsteden in het Oostblok, de afgelopen jaren is met name het centrum van de stad weer helemaal opgebloeid. Boedapest heeft letterlijk en figuurlijk kleur gekregen. Wat gebleven is, is de onmiskenbare grandeur.

Gastronomie buiten Boedapest

Tekst en foto’s: René van Heusden

Hongarije is meer dan alleen Boedapest. Ook buiten de hoofdstad zijn diverse goede restaurants te vinden die veel werk maken van hun wijnkaart. Enkele aanbevolen adressen zijn ondermeer: Chateau Visz, Visz Berencsepuszta (Balaton) www.chateau-visz.com Kistücsök, Balatonszemes (Balaton) www.kistucsok.hu Corso, Pécs (Villány) http://susogo.hu Imola, Eger (Eger) www.imolanet.hu Ráspi, Fertőrákos (Sopron) www.raspi.hu

Boedapest was ooit de duohoofdstad van een

Buitenlandse bezoekers kunnen in Boedapest

Europese continentale grootmacht, de Habs-

terecht voor een eerste kennismaking met

burgse Dubbelmonarchie. De prachtige ligging

Hongaarse wijn door eens langs te gaan bij het

aan de Donau (goed voor de status van cultu-

Királyi Borház és Pincemúzeum, het Koninklijke

reel werelderfgoed), de grote verkeersaders die

wijnhuis en keldermuseum. Uit alle gebieden

doen denken aan de boulevards van Parijs, de

van het land zijn die hier te proeven, alles bij

koffiehuizen die aan Wenen herinneren, monu-

elkaar zo’n duizend van tweehonderd verschil-

mentale zwembaden, tastbare geschiedenis.

lende producenten. Dat nodigt uit tot een ge-

Kortom, een heerlijke bestemming. Ook als het

degen inspectie. Het Borok Háza is te vinden in

om wijn gaat!

het prachtige historische deel van Boeda.

Wijnhoofdstad

En wat te denken van een bezoek aan het Bor-

Toegegeven, anders dan eeuwige rivaal Wenen

fesztivál, dat sinds begin jaren negentig jaarlijks

heeft Boedapest geen wijngaarden binnen zijn

wordt gehouden? Het gaat er bij dit wijnfestival

stadgrenzen. Toch is het ook in wijnopzicht het

(www.aborfesztival.hu) heel gemoedelijk aan

onbetwiste centrum van Hongarije. Boedapest

toe, je kunt er je hart ophalen aan wijnen uit alle

en omgeving is met ongeveer een vijfde van de

windstreken van Hongarije die door de produ-

totale bevolking de belangrijkste afzetmarkt

centen zelf geschonken worden. Het openlucht-

voor Hongaarse wijn. Hier wil je als producent

festival vindt plaats in de maand september.

naam maken, hier zijn de restaurants waar je je

Plaats van handeling is het stadsdeel Boeda,

wijn op de kaart wilt zien staan en de wijnwin-

vlakbij het imposante paleis van de Habs-

kels die aansluiten bij de nieuwe lifestyle van de

burgers, zeg maar de Burg van Boedapest.

Hongaarse stedelingen.

Wijntoerisme

I

Wijntoerisme is eigenlijk een heel nieuw fenomeen in Hongarije. Soms is het nog wat onwennig en in de sfeer van zwaar eikenhout en boerenbont, maar toch. Vooral particuliere bedrijven zijn steeds vaker ingesteld op het ontvangen van bezoekers die hun wijn op het wijngoed zelf willen kopen. Voor buitenlanders is dat alleen interessant wanneer men in de tasting room ook een woordje Duits of Engels spreekt. Want laten we eerlijk zijn, het Hongaars is een volstrekt onnavolgbare taal. Gelukkig zijn de Hongaren zelf zich daar ook aardig bewust van. Met name Eger en Villány

timmeren aan de weg qua wijntoeristische infrastructuur. Hongarije begon eerder al met de ontwikkeling van gezondheidstoerisme. Niet zo verwonderlijk wanneer je ziet hoeveel thermale baden het land wel niet telt. Een paar badinrichtingen in Boedapest kom je in iedere reisgids tegen. Een koppeling met wijntoerisme ligt voor de hand, net zoals dat ook in andere wijnlanden in de wereld gebeurt. Twee paradevoorbeelden hoe wijn en wellness elkaar in Hongarije weten te vinden zijn Gere Crocus in Villány (http://gere.hu/crocus.php, alleen in het Hongaars…) en Andrássy Kúria in Tokaj (http://andrassy.hu/kuria, ook in het Engels).

Reisgids Boedapest Je hebt reisgidsen en reisgidsen. Voorspelbare en minder voorspelbare. De gids Boedapest van Runa Hellinga behoort tot die tweede categorie. Het is namelijk een gids die door een insider geschreven is en het wezen van de stad op een heel persoonlijke en intieme wijze uit de doeken doet. De schrijfster kent Boedapest op haar duimpje, want sinds 1990 heeft ze er als correspondente Oost-Europa voor onder andere de GPD en Trouw gewoond. Ze laat zien dat Boedapest, in alle opzichten het middelpunt van Hongarije, niet één stad is, maar een verzameling steden in één. In al die steden leidt ze de lezer rond. Ze begint bij de Donau en gaat via de Romeinse stad, de mythologische, de middeleeuwse, de Turkse, de Habsburgse, de revolutionaire, de Hongaarse en de communistische stad weer terug naar de Donau. En dan zijn er nog de zigeuners, de leiders van de opstand van 1956, de joden, de Serviërs en de Grieken, de banketbakkers en de koffiehuizen. Ieder straat die beschreven wordt, komt tot leven. Ieder gebouw krijgt een eigen geschiedenis. Boedapest is een reisgids die je leest als je in Boedapest zelf bent, maar die thuis in de leunstoel net zo spannend is. Runa Hellinga: Boedapest Uitgeverij Athenaeum, Amsterdam, 2008 ISBN 978-90-253-6395-6

26 | Ambassadeurs

Ambassadeurs | 27

Op de bres voor Hongaarse wijn

Hongaarse wijn weet zich in Nederland gesteund door een aantal hartstochtelijk liefhebbers. Met vakmanschap, enthousiasme en doorzettingsvermogen overtuigen ze consumenten, restaurants en wijnwinkels van de kracht van wijnland Hongarije.

Hard werken voor Hongarije Regina Meij, Imperial Wijnkoperij

Hongarije is meer dan poesta en paarden Krisztina Galambos, Mercury International Wijnkopers

Inheemse druivenrassen maken het verschil Miranda Beems, Miranda Beems Wine Import

Ik ging zingen, dansen en springen van die Hongaarse wijn Cathy Moerdijk, Vinites

“Vanaf het begin van mijn bedrijf werk ik met Hongaarse wijn. Dat kwam

“In april hield ik twee wijnproeverijen in Den Haag en in Amsterdam met

“Toen we ons huis in Hongarije kochten, zat er toevallig ook een wijngaard

“Ik kreeg een tip van Ornelaia: ga eens wijn proeven bij Izabella Zwack.

door de Oostenrijkse wijnboer Franz Weninger senior. Hij kocht in 1997

uitsluitend Hongaarse wijnen. De wijnboeren waren aanwezig om uitleg

bij. Ja, wat doe je dan? Wijn maken natuurlijk! Met hulp van de buurman,

Izabella had een tijd in Italië naast Masseto in Bolgheri gewoond, vandaar

een aantal wijngaarden in Sopron, die nu geleid worden door zijn zoon.

te geven. Ik kreeg alleen maar positieve reacties van zowel consumenten

die precies weet hoe het moet, gingen we aan de slag.We zijn nu bezig met

de connectie. Op de wijnbeurs in Londen, drie jaar geleden, proefde ik

Prachtige rode wijn maakt Weninger junior daar, die moest ik ook in mijn

als de vakmensen. Ze vonden de kwaliteit en alle verschillende wijn-

onze vierde oogst. Het hele dorp helpt elkaar: wij plukken bij andere men-

haar wijn voor het eerst. Ik vond hem meteen helemaal te gek! Ik was he-

assortiment hebben! Ik heb gemerkt dat ik als importeur hard moet wer-

stijlen verrassend. ‘Ik heb niet één foute wijn geproefd,’ zei een bezoeker

sen, zij komen ons helpen druiven plukken. Veel mensen hebben hier wel

lemaal in de gloria, ik wilde zingen en dansen en springen. Wat een fan-

ken voor Hongaarse wijn. Een paar restaurants hebben het op de kaart,

zelfs. Dat zegt wel wat over de kwaliteit van Hongaarse wijn. Er is echt

een halve hectare, een kleine eigen wijngaardje voor eigen consumptie.

tastische wijn, zo vol en zo zuiver, zo bijzonder! Maar ja, toen kwam ik

een paar winkels zetten het op het schap. Het is echt niet zo dat hier con-

helemaal niks mis mee. Met het imago wel. Mensen denken aan zoete,

En door mijn wijnervaringen in Hongarije bedacht ik ook dat ik mijn wijn-

terug in Nederland. ‘Hongaarse wijn? Wat moeten we daar nou mee?’

tinue de telefoon rinkelt voor bestellingen Hongaarse wijn. Helaas niet!

goedkope wijn die ze dertig jaar geleden kochten. Of ze denken helemaal

import een andere kant op wilde sturen. Wijn uit Italië, Spanje en Frank-

Mijn collega’s waren nogal sceptisch.Toch heb ik flessen opgevraagd en ze

Maar goed, dat pionieren ben ik wel gewend. In het begin vroegen mensen

niks, want zo bekend is Hongarije niet. Bulgarije en Hongarije worden op

rijk is ook lekker, maar waarom zou ik me niet specialiseren in Hongarije?

de wijn laten proeven. En toen Decanter de wijn van Izabella een prijs gaf

ook ‘grüner wát?’ als ik over Oostenrijkse wijn praatte, terwijl de meeste

één hoop gegooid, net als Boekarest en Boedapest. Oostblok, denken som-

Ik ging op zoek naar bijzondere wijn en nu importeer ik wijn van acht

voor de allerbeste wijn van het jaar uit de oude wereld, gingen ze overstag.

wijnliefhebbers nu wel weten dat ik het dan over grüner veltliner heb.

migen, of – nog erger – Balkanland. Luister mensen, Hongarije is meer dan

wijnhuizen uit het hele land. Die inheemse druivenrassen maken het ver-

Ze konden er ook niet meer omheen, want ineens regende het prijzen voor

Datzelfde kan gebeuren met de Hongaarse olaszrizling en kékfrankos. Die

poesta, paarden en goulashsoep.Toeristen die Hongarije bezoeken, zijn er

schil met andere wijnen. Olaszrizling, furmint, hárslevelü, kékfrankos,

Izabella. En niet alleen voor de droge furmint, maar voor al haar wijnen!

druivenrassen zijn nu nog onbekend, maar met wat extra promotie kun-

helemaal weg van, soms kopen ze er zelfs een vakantiehuisje. Het is een

kadarka, kékoporto, maar ook cabernet franc doet het hier op Hongaarse

Vorig jaar was ze op bezoek in Nederland voor een proeverij met uit-

nen de wijnen over tien jaar kwalitatief op de kaart staan. Ik moet eerlijk

modern land, Boedapest is een wereldstad. Ik ga er iedere zomer naartoe,

bodem fantastisch, misschien wel beter dan in Frankrijk! Ik merk dat de

sluitend vrouwelijke wijnmakers. Ze kwam, ze zag en overwon, alle aan-

zeggen: dan moet de gemiddelde kwaliteit van Hongaarse wijn wel om-

al jaren, want ik kom oorspronkelijk uit Hongarije. Zo ontstond mijn be-

vraag naar biologische wijn in Nederland toeneemt. Dus ging ik in Hong-

wezigen waren op slag verliefd. Het is een bijzonder mooi mens, zowel van

hoog. Er wordt prachtige wijn gemaakt, maar je moet een beetje uitkijken

drijf: ik dronk in Hongarije heerlijke wijn die ik Nederland niet kon kopen.

arije ook op zoek naar biologisch of biodynamische wijnen. Wijnmaker

binnen als van buiten. En die wijn! Die blijft onwaarschijnlijk goed. Het is

wat je koopt want sommige wijn is nog onder de maat. In het verleden

Toen Hongarije bij de EU kwam, ben ik die wijnen in de Nederlandse

György Lörincz – je spreekt zijn voornaam uit als Joeri – is in de ban van de

natuurlijk wat anders: Hongarije, furmint, veel mensen kennen het nog

heeft Hongarije zich gericht op goedkope slobberwijn, de laatste tijd

markt gaan zetten. De afgelopen weken was ik er weer. Natuurlijk heb ik

biodynamie. Hij ging in de leer bij Nicolas Joly, de grootmeester van biolo-

niet, zo’n droge Tokaji op niveau. Voor iedere wijn is een plek in de markt,

wordt het beter. Hun grote kracht ligt volgens mij in die inheemse, fantas-

in mijn vakantie ook wat wijnhuizen bezocht, wat dacht je dan? Ik zie dat

gisch dynamisch wijn maken. Op zijn bedrijf St. Andrea past György alles

dat is mijn vaste overtuiging. En er is maar één plek voor Hongaarse wijn

tische druivenrassen. Als ze daar veel aandacht aan besteden, wordt het

Hongaarse wijnboeren steeds meer gaan werken met hun eigen, unieke

toe wat hij in Frankrijk heeft geleerd. Zelfs de nieuwe wijnmakerij van

zoals dit, en dat is de top!”

geweldig.”

terroir. Het wordt dus alleen maar lekkerder, de komende jaren.”

Kreinbacher is helemaal opgetrokken uit hout en stenen uit de directe

Foto: Gerard Reijmers

omgeving. Hongarije heeft nog geen certificering voor biologische of biodynamische wijn. Maar ik vraag er altijd naar en ik merk dat veel wijnboeren er mee bezig zijn. In onze eigen wijngaard nog niet, nee. Maar onze wijn is dan ook niet voor verkoop. Die drinken we lekker zelf op.”

I

28 | Wijn & Spijs

Hongarije:

vanaf 1910 in zijn restaurant Wampetics – omgedoopt in Gundel – de haute cuisine uit Hongaarse steen. Kookboeken bracht hij uit, nieuwe specialiteiten bedacht hij, alles uitgaande van

veelbelovende keuken

de Hongaarse specialiteiten en smaken. Zijn restaurant straalde tot de nationalisatie door de communisten in 1949, ging toen in winterslaap en werd weer wakker in 1991, toen een Amerikaanse financier en een Hongaars-Amerikaanse culinair schrijver de zaak kochten. Daarover straks meer, dan gaan we er eens flink dineren. Tja, en wat zijn dan die Hongaarse specialiteiten en smaken? Behalve de paprika? Ah, vrien-

De beste keuken van Oost-Europa, zo wordt die van Hongarije genoemd. Maar een beetje achtergebleven is hij ook. Op

den, dat zijn eerlijk gezegd zaken die Hongarije deelt met de rest van Midden- en Oost-Europa. Kummel bijvoorbeeld, dat gebak en zuurkool kruidt. Maanzaad, waarmee broodjes en gebak

de hier en daar al genoemde renaissance moeten we nog

worden gevuld alsof het niks kost, en zure room, sloten dikke zure room die tejföl heet.

wachten.

Mierikswortel is altijd in de buurt om vis en vlees een aangenaam scherpe knerp te geven.

Tekst: Onno Kleyn

Varkensvlees bijvoorbeeld, dat op nummer één staat bij de mensen thuis, hoewel je dat bij

Oefenen wij dan als eerste even op het woord

botanische informatie: paprika’s en chilipepers

Gundel iets minder tegenkomt. Van dat beest

‘paprika’. Nee, iets meer ‘poprika’, maar ook

zijn dezelfde plant, de Capsicum. De zoete pa-

worden ook de beroemde salami’s gemaakt.

niet te veel, het moet tussen de a en o inzitten.

prika’s die onze Westlanders kweken is goedbe-

De vis van Oost-Europa is de snoekbaars, fogas

Heel goed. Dit, beste wijnliefhebbers, is de spil

schouwd een uitzondering; bijna alle pepers,

in het Hongaars, een droom van een zoetwater-

waarom de Hongaarse keuken draait. En let

ook de Hongaarse paprika’s, hebben wel iets

vis, blank en smaakvol zonder gronderig te zijn,

wel, het gaat om paprikapoeder, niet de verse

pittigs. Rode pepers komen uit Amerika, maar

en niet graterig bovendien. Die uit het Balaton-

vrucht.

na de ontdekking in 1492 waren het de Turken

meer heeft de beste reputatie. Wist u trouwens

Men onderscheidt verschillende soorten. In op-

die ze na de Spanjaarden snel omarmden. En

dat dat bij ons zo miskende waterbeest pas aan

lopende orde van scherpte zijn dat édes-nemes

aangezien in de eeuwen daarna Hongarije

het eind van de negentiende eeuw in Nederland

(edelzoet), csemege (delicaat), különleges (speci-

onder Turks bestuur stond - twee keer stonden

terechtkwam? Pas na het graven van het Rijn-

aal, eigenlijk een mengsel), csípös (redelijk

de Turken voor de poorten van Wenen, nietwaar

Donaukanaal werden de wateren van Oost- en

scherp), félédes (halfzoet), rózsa (rozenrood, aar-

- maakten ook zij er al vlot kennis mee. De echte

West-Europa met elkaar verbonden, waarna

dig scherp) en erös (scherp). Kortom, de Hon-

populariteit kwam pas aan het einde van de

het een kwestie van afwachten was. ‘Den 16en

gaarse keuken kan aardig pittig zijn. Maar mooi

achttiende eeuw. Polen, Tsjechen, Slowaken, zij

Januari 1888 werd het eerste inlandsche exemplaar

dat ik daar niks van vind in de fantastische

deden er niet zo veel mee, maar dat zal vast

bij Milligen, boven Nijmegen, gevangen. Sindsdien

overdekte voedselhallen die je op het stadsplan

komen doordat de Capsicumplant warmte

heeft deze kostelijke visch zich aanvankelijk op onze

van Budapest vindt als Centrale Markt nummer

nodig heeft en in Hongarije zo’n beetje aan zijn

benedenrivieren sterk vermenigvuldigd en zich van-

één. Onder de gietijzeren overkapping uit 1897

grens zat.

daar allengs over het geheele land verbreid.’ Dat

liggen vooral felgekleurde blikken met maar

Vanaf de negentiende eeuw kweken, drogen en

schreef Dr. H.C. Redeke in 1941.

twee variëteiten, edelsüss en scharf. Terwijl ik

verpulveren de Hongaren dus met graagte hun

Maar ik drijf af, met die snoekbaars. Hongarije

van een plastic bord gefrituurde vis eet bij een

pepers. In het najaar zie je ze overal hangen,

heeft nog een specialiteit, en dat is de ganzen-

büfé op de eerste verdieping en neerkijk op het

met het verdrogen verkleurend van helderrood

lever. Foie gras, inderdaad. Een omstreden pro-

bruisende culinaire gewoel, is het tijd voor een

naar diep ossenbloed. Er zijn maar weinig Hon-

duct, resultaat van dierenmishandeling voor

bespiegeling. Ja, de Hongaarse keuken is er een-

gaarse recepten, afgezien van zoetigheid, waar

sommigen, een ach-dat-valt-wel-mee delica-

tje van formaat. Budapest gaat er prat op het

geen paprikapoeder in voorkomt. Toen Károly

tesse voor anderen. Daar is het laatste woord

beste restaurant van Centraal-Europa te heb-

Gundel zijn louterende gastronomische arbeid

nog niet over gezegd. Feit is wel dat Hongarije ’s

ben, hoewel dat prat gaan vooral in de eerste

begon, was die met paprika bestoven keuken

werelds belangrijkste producent van ganzen-

helft van de twintigste eeuw gebeurde. Voordat

zijn startpunt.

lever is, en niet Frankrijk. De Fransen zijn mas-

de Tweede Wereldoorlog de communisten aan

saal overgestapt op het mesten van eenden, wat

Snoekbaars en mierik

makkelijker is. En zoals de Fransen vinden dat

Károly Gundel! Een icoon, een man van for-

er bij foie gras Sauternes gedronken moet wor-

Ossenbloed

maat, de Escoffier van Hongarije! Afkomstig uit

den, zo houden de Hongaren het op hun Tokaji

Eerst even terug naar de paprika. Nog even wat

een restaurateursgeslacht beeldhouwde hij

Aszú.

de macht hielp.

>

30 | Wijn & Spijs

Filmdecor

Dan een fraaie plak ganzenlever, met paprika-

Kom, lezers, het is tijd voor taart. Ik begon daar

confiture, gevolgd door de traditionele paprika-

niet mee omdat ik niet zo’n zoetekauw ben,

kip. Het hoofdgerecht is varkensmedaillons

maar de Hongaren zijn dat wel. Hongarije zit

met lecsó, gebakken paprika, ui en tomaat. Ik

vol met taart, en Budapest helemaal. Eerst gaan

krijg een bord met een kop erop dat in een

we Eszterházy torta (lagen cake met chocolade-

Amsterdams eetcafé niet zou misstaan. Wie

botercrème) eten bij Gerbeaud, een schitterend

dan nog plek heeft voor de beroemde flensjes

koffiehuis uit de negentiende eeuw, net zoals je

gevuld met walnoten, rozijnen en rum en over-

ze in Wenen vindt. Het etablissement staat in

goten met chocoladesaus mag het zeggen,

Pest, het vlakke,‘moderne’ gedeelte van de stad

maar ik red het niet. Ondertussen speelt, met

en is een levend filmdecor van een Sissy-film,

tussenpozen, het orkest drie keer ‘happy birth-

gevuld met zoetigheid. Smeltende crèmes en

day’ voor drie verschillende tafels waaraan

glanzend glazuur, knappend bladerdeeg en

Amerikaanse kinderen zitten. Elke keer gaat

harde wener, amandelspijs, maanzaadvullin-

het licht uit en komt een kelner met een speci-

gen en natuurlijk massa’s fijne chocolade en

aal dessert aanzetten, met brandende sterre-

slagroom, de vitrines van het koffiehuis zijn uit-

tjes bovenop, waarna de kinderen ook elke keer

stallingen waar afslankers ’s nachts schreeu-

luidkeels meedelen een ander toetje te willen.

wend van wakker worden, badend in het zweet. Spiegels weerkaatsen het warme licht van de

Spaanse investeerder

kroonluchters, diensters snellen af en aan, pak-

Amerikanen, die zijn hier volop aanwezig. Zij

jes worden van linten voorzien. Als je door je

kunnen het eten hier betalen, Hongaren niet.

oogharen kijkt en de backpackers en slecht ge-

Gundel is namelijk poepduur. Of de Hongaren

klede Duitsers wegdenkt, ben je helemaal in de

weten het beter, en hebben hun buik vol van dat

jaren twintig.

ouderwetse gedoe. Japans is in, Italiaans idem

En dan gaan we over de Donau naar Buda, wat

dito, er zijn Chinezen en Indiërs en Mexicanen

nog een hoop geklim met zich meebrengt; dat

geland en verschillende restaurants voeren een

ligt Middeleeuws te wezen op een rots. Daar

mediterrane keuken, of beweren dat ze dat

steken we vork in een stuk Szamos torta bij

doen. Van de renaissance van de Hongaarse

Ruszwurm, een piepklein koffiehuisje dat vol-

keuken heb ik nog niet veel gemerkt, eerlijk ge-

gens de inboorlingen nog veel beter gebak heeft

zegd. Het is eerder zo dat chefs buiten Honga-

dan Gerbeaud. Alweer een creatie waar een

rije flirten met bijzondere producten, zoals het

marathonloper drie dagen op kan trainen, met

Mangalica wolvarken. Dat is ook wel een bijzon-

marsepein, chocoladecake, witte chocolade en

der beest - het ziet eruit als een kruising tussen

botercrème. Waarna hij wint, uiteraard.

een schaap en een zwijn - waarvan beweerd

Hongaren willen graag langs hun neus weg ver-

wordt dat het veel onverzadigde vetten bevat.

tellen dat al dat taartgedoe van Wenen, met die

Sceptici stellen daar tegenover dat dat alleen

Sacher en zo, eigenlijk maar tweederangs is. Of

het geval is als de dieren buiten worden gehou-

liever gezegd, nageaapt. Want de gebakstraditie

den, bijna wild dus, en het juiste voer krijgen.

van Budapest is ouder.Veel ouder! Helaas heb ik

Het mangalicavarken was bijna uitgestorven,

daar geen schriftelijke bewijzen van gezien.

maar een Spaanse hamproducent redde het in 1991 en maakt er een Hongaarse ibericoham

Pálinka, nationaal distillaat

Perswijn, verrassend gewoon!

Op het gebied van gedistilleerde dranken heeft Hongarije een specialiteit in huis: pálinka. Pálinka behoort tot het een nationale erfgoed, zoals whisky in Schotland en jenever in Nederland. Een indicatie voor de populariteit ervan vormen de maar liefst zeshonderd stokerijen die het land telt! In feite is pálinka een algemene noemer voor fruitdistillaten die geproduceerd worden op basis van vruchten met voldoende suiker voor een alcoholische vergisting voorafgaand aan het stookproces. Die beperkte vergisting ondergaan ze in een luchtdichte omgeving. Vervolgens resulteert een zorgvuldige distillatie in een eindproduct waarin de aroma’s en de etherische oliën van het fruit behouden blijven. Vandaar dat pálinka een uitgesproken fruitige smaak heeft. De wet schrijft voor dat de naam ‘pálinka’ alleen gebruikt mag worden, wanneer het fruit voor 100 procent van Hongaarse origine is, het alcoholgehalte minimaal 37,5 procent bedraagt en de botteling in Hongarije uitgevoerd is. Hoe een pálinka precies heet, hangt af van het gebruikte fruit. Zo wordt de barack pálinka, de meest voorkomende variant, van abrikozen gestookt, alma pálinka van appels, cseresznye pálinka van kersen, szilva pálinka van pruimen, eper pálinka van moerbeien, körte pálinka van peren, terwijl vegyes pálinka een ‘assemblage’ van diverse fruitsoorten is. Törköly pálinka is de tegenhanger van grappa, deze pálinka wordt gestookt uit druivenafval dat overblijft na het persen.

Perswijn is Nederlands meest informatieve en objectieve wijnblad. Vol artikelen over wijnen uit de hele wereld. Met beschrijvingen van de meest interessante wijnen om te kopen of om juist niet te kopen! Geen droge kost,

Introductie aanbieding Een jaarabonnement voor de speciale actieprijs van € 49,25 (i.p.v. € 54,25) of een proefabonnement van drie nummers voor slechts € 16,50 Surf naar www.perswijn.nl/aanbieding en meld u nu aan!

Goulash geen stoofpot

van, rijk met vet dooraderd en twee jaar gerijpt.

Ze zijn er nog altijd, de restaurants waar vooral

Een actie van een buitenlandse investeerder

grote porties worden geserveerd aan toeristen,

dus. Daar barst het in Hongarije van. In hetzelf-

met een zigeunerstrijkje erbij. Massa’s. Er moe-

de jaar werd Gundel gekocht door twee Ameri-

• Elk nummer vele tientallen beschrijvingen van wijnen uit de hele wereld.

ten behalve koks honderden muzikanten in

kanen, en ook wijnproducenten van naam

• Duidelijke koopadviezen.

Kijk voor informatie op www.perswijn.nl of bel +31 (0)522-855175

Budapest werkzaam zijn, zigeuner of nepzigeu-

investeerden in Hongaarse bedrijven, vooral in

• Informatieve artikelen over wijndomeinen en wijnstreken.

(Drukkerij Giethoorn).

ner. Zelfs bij Gundel, waar we nu naar binnen

Tokaj. Maar het nieuwtje is er een beetje af en

• Geen commerciële binding, zodat de wijn en wijnmarkt kunnen worden

stappen, ontkom je er niet aan. En dat is niet het

het is stil geworden op het investeerdersfront.

enige traditionele element. Gundel doet name-

Dat geldt ook voor het gastronomische strijd-

• Boekbesprekingen.

Postbus 95007

lijk ook in grote porties. Eerst een kopje gulyás,

toneel; op die renaissance moeten we nog

• Artikelen van bekende wijnjournalisten (o.a. Hubrecht Duijker en

1090 HA Amsterdam

die geen stoofpot blijkt. Stoofpot! Het idee al-

wachten. Opsommend denk ik dat Hongarije

leen al. Voor Hongaren dan. Nou ja, die ís er wel.

een betere keuken heeft dan de landen erom-

Het barst er zelfs van de stoofpotten, door het

heen (met uitzondering van Oostenrijk), maar

hele land, van rund, van lam, van varken, van

dat het nog vooral om een stevige, boerse pot

gans en van vis. Maar wat wij goulash noemen,

gaat. ‘Veelbelovend’, laten we het daarop voor-

heet hier pörkölt.

lopig houden.

I

geen wijnsnobisme maar zakelijke informatie voor iedereen die van een goed glas wijn houdt. Wijn is verrassend gewoon en Perswijn draagt dat uit.

benaderd met een objectieve en - waar nodig - kritische opstelling.

Jancis Robinson). • Informatie over de achtergronden van wijnmaken, over het bewaren van wijn: alles wat u over wijn wilt weten.

Hét wijnmagazine voor liefhebbers & professionals

Uitgeverij De Wijnpers

T +31 (0)20 - 69 22 108 I www.perswijn.nl E [email protected]