Chili. Supplement Perswijn Bij jaargang 28 - Nr. 1 I Februari 2015 I Adviesprijs 4,95

Chili Supplement Perswijn I

I

Bij jaargang 28 - Nr. 1 Februari 2015 Adviesprijs € 4,95

Perez Cruz

Cabernet Sauvignon Reserva Fles 75 cl

Art.nr. 505209

7.95

Carmenere

Limited edition Fles 75 cl Art.nr. 505071

9.95

Chaski

Petit Verdot Fles 75 cl Art.nr. 505241

12.95

Cabernet Sauvignon

Pircas de liguai, single collection Fles 75 cl Art.nr. 125300

14.95

*prijzen zijn exclusief BTW

Chileense topklasse

1051271

Perez Cruz is een boutique winery in de Maipo Alto, een topterroir net ten zuiden van Santiago in Chili. De wijngaarden, beplant met van origine Bordeauxdruiven, worden handmatig bewerkt en alles staat in het teken van bereiken van de hoogste kwaliteit. Het resultaat is een selectie wijnen die de concurrentie met menig top klassieke topcollega aankan.

1051271_Adv_EV.indd 1

06-11-14 16:17

4 16:17

Inhoud Kaart Chili

4

Voorwoord

5

Klimaattabel Chili

6

Wijnland Chili en zijn wijnbouwgebieden

7

De voortdurende zoektocht naar de beste terroirs

12

Chili’s ‘nieuwe’ oude wijngebieden

17

Nieuwe en oude druivenrassen

21

Terroirs beter gedefinieerd

26

Een elegantere stijl

30

Eten en drinken in Santiago de Chile

33

Verblijven in de wijngebieden

36

Chileense wijnen in de Nederlandse topgastronomie

37

Bezochte producenten

42

Verkoopinformatie47

Colofon Hoofdredacteur: Ronald de Groot Eindredactie: Anne van Melick Redactie: Ronald de Groot, Lars Daniëls MV Uitgever: Uitgeverij De Wijnpers Postbus 905007 1090 HA Amsterdam T: +31 (0)20 692 21 08 E: [email protected] I: www.perswijn.nl

Advertentie-exploitatie: Petri Houweling T: + 31 6 54653803 E: [email protected] Vormgeving en cover: RC Design Fotografie: Ronald de Groot en Lars Daniëls MV Fotografie omslag: Vik Retreats Druk: Ten Brink Meppel Distributie: VMBpress, Beverwijk

4 Pe r s w i jn Su ppl e me nt Chi li

the new Vitivinicultural Zonification

}

AtACAMA rEGIOn COPIAPO VALLEY

COStA ArEAS

HUASCO VALLEY

EntrE COrdILLErAS ArEAS

AndES ArEAS

COQUIMBO rEGIOn ELQUI VALLEY

LA SErEnA

LIMArI VALLEY

Pacif ic Oce an

CHOAPA VALLEY

}

}

ACOnCAGUA rEGIOn ACOnCAGUA VALLEY

VALPArAISO SAntIAGO

CASABLAnCA VALLEY SAn AntOnIO VALLEY

}

LEYdA VALLEY

rAnCAGUA

CACHAPOAL VALLEY COLCHAGUA VALLEY tEnO VALLEY LOntUE VALLEY

tALCA CLArO VALLEY tUtUVEn VALLEY LOnCOMILLA VALLEY

} }

}

MAIPO VALLEY

rAPEL VALLEY

CUrICO VALLEY MAULE VALLEY

SOUtH rEGIOn

COnCEPCIÓn

ItAtA VALLEY BÍO-BÍO VALLEY Key Costa areas. Entre Cordilleras areas. Andes areas.

tEMUCO

}

CEntrAL VALLEY rEGIOn

MALLECO VALLEY AUStrAL rEGIOn CAUtIn VALLEY

Subregion. Zone.

OSOrnO VALLEY

}

}

LOCALLY KnOW AS SUB VALLEYS, OFFICIALLY COnSIdErEd ZOnE.

guia zonificacion ingles.indd 5

15-07-13 12:10

Ronald de Groot

VOORWOORD

Toen ik in 2002 voor het eerst in Chili was, stonden de moderne ontwikkelingen in dit mooie land nog in de kinderschoenen. Het oog was vooral gericht op groei en op de aanplant van modieuze druiven, zoals chardonnay, merlot, cabernet sauvignon en sauvignon blanc. Liefst in grote hoeveelheden en op plekken waar ze gemakkelijk konden groeien. Chili werd al snel kampioen in het maken van goede, betaalbare en daarom zeer populaire wijnen. Het klimaat is er voor de wijnbouw dan ook ideaal: warmte, weinig regen in de zomer en een verkoelende werking van de Stille Oceaan. Daarnaast aanplant zonder Amerikaanse onderstokken, op relatief vlakke, gemakkelijk te bewerken dalbodems, en goedkope arbeidskrachten: het werkte – en werkt – allemaal in het voordeel van de Chilenen. Bij mijn laatste bezoek, in februari en maart 2013, was de situatie volledig anders. De Chileense wijnbouwers hebben onderkend dat diversificatie, zowel in druiven als in terroir, voor het toekomstig succes van hun wijnen essentieel is. Ik heb de nieuwe wijngaarden bij de kust kunnen bewonderen, waar het zo koel is dat ook pinot noir en syrah met groot succes kunnen worden aangeplant. Ik werd meegenomen naar wijngaarden in Colchagua Valley op 900 meter hoogte, bijna net zo hoog als in Mendoza, aan de andere kant van de Andes. Dat cabernet sauvignon op zijn best is als hij afkomstig is van de voet van de Andes, was al langer bekend. Dus ook bij hoofdstad Santiago de Chile kruipen de wijngaarden omhoog, om te profiteren van nachtelijke afkoeling. Allemaal manieren om mooiere wijnen te maken, in een breed palet aan smaken en prijzen. In dit supplement laten Lars Daniëls MV – die Chili bezocht in april 2012 en oktober 2014 – en ik u dan ook graag zien hoe het er nu voor staat. En dat is heel goed. Chili heeft zich ontwikkeld tot een van de belangrijkste wijnlanden op de Nederlandse markt, met nog veel ruimte voor groei!

Ronald de Groot Hoofdredacteur

6 Klimaattabel Chili

advertentie

Wijnge b ie de n 7

Wijnland Chili en zijn wijnbouwgebieden TEKST & FOTOGRAFIE: RONALD DE GROOT EN LARS DANIËLS MV

Voor we dieper ingaan op de laatste ontwikkelingen in Chili beginnen we met een overzicht van de wijngebieden, van noord naar zuid. De belangrijkste en grootste vinden we rond en ten zuiden van hoofdstad Santiago de Chile. E lq ui Va l l e y Elqui is het meest noordelijke wijngebied van enige omvang van Chili, en dus in principe warm, en heel droog. Net als in de rivierdalen ten noorden van Los Angeles – de overeenkomst met Californië is treffend – is er toch wijnbouw mogelijk, zelfs met druiven die in een koel klimaat horen. Het dal van de rivier de Elqui is smal, zodat er in de middag een krachtige koele luchtstroom op gang komt van de oceaan richting Andes. Tegelijk is het in Elqui mogelijk wijngaarden aan te planten op hoogte, zodat er in de loop van de dag extra grote verschillen in temperatuur kunnen optreden. Ideaal dus voor onder andere syrah, die hier zeer veelbelovend is. Elqui Valley (Costa & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

525 hectare (52% blauwe druiven, 48% witte druiven) syrah (111 ha), pedro jimenez (107 ha), sauvignon blanc (76 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen 17,8 ºC, gem. jaarneerslag ± 70 mm

bodems

klei, silt, zand, kiezels en kalk

8 Pe r s w i jn Su ppl e me nt Chi li

Limar í Va l l e y Eveneens een zeer noordelijk dal, maar 150 kilometer naar het zuiden ten opzichte van Elqui Valley. Limarí is aantrekkelijk voor wijngaarden om meerdere redenen. In de eerste plaats omdat er in de ochtend een sterke afkoeling optreedt door mist die binnendrijft van zee. En Limarí is een van de weinige Chileense wijngebieden met kalkhoudende bodems. Dat levert onder andere spannende Chardonnays op van grote klasse, mits aangeplant in wijngaarden die koel genoeg zijn. Een belangwekkend nieuw gebied. Limarí Valley (Costa & Entre Cordilleras) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

2.817 hectare (46% blauwe druiven, 54% witte druiven) chardonnay (719 ha), syrah (392 ha), cabernet sauvignon (356 ha)

klimaat


bodems

leem op kalksteen

Aconcagua Va l l e y Dit rivierdal, genoemd naar de Aconcagua, Zuid-Amerika’s hoogste berg (6961 m), ligt op korte afstand ten noorden van Santiago. Het geniet eigenlijk vooral bekendheid door de aanwezigheid van Errazuriz, het bedrijf van de charismatische Eduardo Chadwick, een onvermoeibaar promotor van Chileense topwijnen – die van zichzelf uiteraard voorop. Sinds enkele jaren heeft Aconcagua Valley een nieuwe impuls gekregen door aanleg van wijngaarden direct aan de kust, in een gebied dat ‘Aconcagua Costa’ wordt genoemd. Dat is koel genoeg voor druiven als pinot noir, chardonnay en sauvignon blanc. Aconcagua Valley (Costa, Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven klimaat

1.207 hectare (84% blauwe druiven, 16% witte druiven) cabernet sauvignon (416 ha), syrah (220 ha), carmenère (112 ha) gem. temp. groeiseizoen 15,9 ºC (Aconcagua Costa), 19 ºC (Valle de Aconcagua), gem. jaarneerslag ± 214 mm

bodems

zand op graniet in westen; kiezels, keien (alluviaal) en leem in vallei

C asab l anca Va l l e y Het eerste ‘koele’ dal dat tot ontwikkeling werd gebracht. Inmiddels vrijwel geheel volgeplant met stokken. Casablanca is zeer geschikt voor sauvignon blanc, chardonnay en pinot noir, en dat zijn ook de meest aangeplante druiven. Overigens is het dal niet

Wijnge b ie de n 9

overal even koel. De koelere wijngaarden liggen aan de westkant, het deel in de richting van Santiago is relatief warm. Hier zien we ook verrassende resultaten met cabernet franc. Casablanca Valley (Costa) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

6.047 hectare (24% blauwe druiven, 76% witte druiven) chardonnay (2.247 ha), sauvignon blanc (2.133 ha), pinot noir (918 ha)

klimaat


bodems

zanderige leembodems

S an A ntonio / Le y da Va l l e y Na Casablanca ging de trek naar het koelere westen verder, naar Leyda en San Antonio, beide vrij direct aan de oceaan. Deze dalen zijn open naar de oceaan, dus koele lucht kan ongehinderd binnenstromen. Door de ruimte kunnen druiven exact op de goede afstand van de oceaan worden geplant. Wel is het hier een uitdaging voldoende irrigatiewater te vinden, en dat kan de verdere uitbreiding van wijngaarden afremmen. San Antonio / Leyda Valley (Costa) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

2.283 hectare (32% blauwe druiven, 68% witte druiven) sauvignon blanc (1.139 ha), pinot noir (640 ha), chardonnay (310 ha)

klimaat


bodems

klei en leem op graniet

M ai p o Va l l e y De ‘oude’ wijnstreek bij hoofdstad Santiago de Chile. Afgeschermd van de oceaan door het kustgebergte, dus warm, en daarmee vooral geschikt voor blauwe druiven. Alto Maipo krijgt tegenwoordig de meeste aandacht, door hogere en koelere wijngaarden aan de Andesvoet, waar de klassieke cabernet sauvignon schittert.

Maipo Valley (Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

12.679 hectare (86% blauwe druiven, 14% witte druiven) cabernet sauvignon (6.620 ha), merlot (1.121 ha), syrah (1.088 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen 18,8 ºC, gem. jaarneerslag ± 255 mm (Alto Maipo)

bodems

colluviaal aan voet van Andes, diepe alluviale bodems (silt, leem en keien) in vallei

1 0 Pe r s w i jn Su ppl e ment Chi li

C acha p oa l Va l l e y In veel opzichten vergelijkbaar met het direct ten noorden gelegen Maipo Valley. Dus relatief warm, en vooral geschikt voor het maken van rode wijnen. Bekendste terroir is Peumo, aan de westkant, waar de carmenère goed rijpt, door een combinatie van warmte en een lichte verkoeling vanaf de oceaan. Ook hier bewegen de wijngaarden richting Andes, onder andere in Cachapoal Alto. Cachapoal Valley (Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven klimaat

12.606 hectare (86% blauwe druiven, 14% witte druiven) cabernet sauvignon (4.862 ha), carmenère (1.994 ha), merlot (1.735 ha) gem. temp. groeiseizoen 17,7 ºC, gem. jaarneerslag ± 285 mm (Alto Cachapoal)

bodems

colluviaal aan voet van Andes, diepe alluviale klei-leembodems in Peumo

Co lchagua Va l l e y Chili’s ‘Napa Valley’ schittert met een aantal bijzondere wijngaarden en bedrijven. Na Maule Valley is dit het grootste Chileense wijngebied. De meeste wijngaarden staan in het warmere, middelste deel van het dal, maar het belang van de wijngaarden richting kust en Andes neemt steeds meer toe. Vooral carmenère doet het goed onder invloed van de koele bergwinden van de Andes. Colchagua Valley (Costa, Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

28.617 hectare (86% blauwe druiven, 14% witte druiven) cabernet sauvignon (12.260 ha), carmenère (3.456 ha), merlot (3.223 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen 18,9 ºC, gem. jaarneerslag ± 440 mm (Apalta)

bodems

klei, leem, zand en sterk verweerd graniet (basis van kustgebergte)

C uricó Va l l e y Onlosmakelijk verbonden met de Spanjaard Miguel Torres, die hier in de jaren zeventig liet zien dat Chileense wijnen toekomst hadden door het wijnmaken te moderniseren. Hij maakte onder meer gebruik van de bijzondere oude stokken die te vinden zijn in deze streek. Zeer divers van karakter, met zo’n 30 verschillende druivenrassen. Curicó Valley (Costa, Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

18.510 hectare (60% blauwe druiven, 40% witte druiven) cabernet sauvignon (5.180 ha), sauvignon blanc (4.542 ha), merlot (2.100 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen 18,6 ºC, gem. jaarneerslag ± 541 mm (Molina)

bodems

klei, leem, zand en sterk verweerd graniet (basis van kustgebergte)

Wijnge b ie de n 11

M au l e Va l l e y Grootste wijnbouwgebied van het land. Het heeft zich de afgelopen tijd enorm in de kijker gespeeld door zijn oude stokken, die tegenwoordig prachtige wijnen opleveren. Bovendien valt in het zuidelijke deel van Maule genoeg regen om zonder irrigatie te kunnen boeren – als de wil aanwezig is. De meeste wijngaarden liggen landinwaarts en worden afgeschermd van de oceaan door het kustgebergte, zodat het vooral een gebied is voor rode wijnen. Maule Valley (Costa, Entre Cordilleras & Andes) oppervlakte wijngaardareaal

31.831 hectare (80% blauwe druiven, 20% witte druiven)

top 3 druiven

cabernet sauvignon (10.609 ha), país (4.563 ha), sauvignon blanc (2.517 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen 18,4 ºC, gem. jaarneerslag ± 521 mm (Cauquenes)

bodems

alluviale klei-, leem- en zandbodems

I tata Va l l e y Weer ten zuiden van Maule vinden we Itata, het ‘nieuwe’ oude Chili. Grote aanplant van ‘vergeten’ oude druiven als moscatel, país en cinsault. Mits goed gemaakt, leveren deze bijzondere en zeer spannende wijnen op. Hier is bovendien genoeg regenval om zonder irrigatie, dus duurzamer, te kunnen werken. Itata Valley (Costa & Entre Cordilleras) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven

6.777 hectare (51% blauwe druiven, 49% witte druiven) moscatel de Alejandría (2.842 ha), país (1.930 ha), cinsaut (466 ha)

klimaat

gem. temp. groeiseizoen ± 18 ºC, gem. jaarneerslag ± 1.107 mm

bodems


B í o B í o Va l l e y en M a l l eco Va l l e y De meest zuidelijke wijnstreken van Chili zijn klein van omvang. Ze zijn interessant voor de wijnbouw vanwege hun koele klimaat. Dat levert wijnen op met minder alcohol. Maar de regen zorgt ook voor (meer) problemen met meeldauw en rot. Producenten die hier niet tegenop zien, breiden hun wijngaardareaal toch naar het zuiden uit. Bío Bío Valley en Malleco Valley (Entre Cordilleras) oppervlakte wijngaardareaal top 3 druiven klimaat

1.731 hectare (51% blauwe druiven, 49% witte druiven) pinot noir (432 ha), país (432 ha), chardonnay (250 ha) gem. temp. groeiseizoen 16,7 ºC, gem. jaarneerslag ± 1.013 mm (Mulchén)

bodems


Recente aanplant in kustgebied van Colchagua, bij Paredones

Zoe ktocht b e ste te r roirs 13

De voortdurende zoektocht naar de beste terroirs TEKST: RONALD DE GROOT

Wijnland Chili heeft een lange geschiedenis van wijnbouw, veel langer dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. Het waren de Spaanse conquistadores, met in hun voetspoor de missionarissen, die de druivenstok rond 1550 introduceerden. Wijn was een onlosmakelijk onderdeel van de katholieke mis, en waarschijnlijk lustten de missionarissen zelf ook wel een glaasje. Het was toen logisch om stokken aan te planten waar de wijnen nodig waren, vanwege de bepertke transportmogelijkheden. Hier ligt de oorsprong van de eerste wijngaarden rond de hoofdstad Santiago, waar de behoefte aan miswijnen uiteraard het grootst was. Maar ook toen al werden druiven ver naar het zuiden geplant, zelfs zuidelijker dan Bío Bío Valley, op een enkele wijngaard na de meest zuidelijke herkomstbenaming van nu.

F ranse druiven luidden nieuw ti j d p erk in Het moderne tijdperk voor de Chileense wijnbouw begon rond 1850 met de introductie van Franse druiven als cabernet sauvignon, merlot, pinot noir en sauvignon blanc. Deze druiven zijn afkomstig uit een

gematigd klimaat, met voldoende regenwater. Helaas kent het deel van Chili dat het meest geschikt is voor de wijnbouw een klimaat met weinig neerslag, zodat aanvulling met extra water gewenst is. Een ruime hoeveelheid irrigatiewater uit de Andes voorziet in deze behoefte. De hoeveelheid regen neemt meer naar het zuiden overigens wel toe, zodat er in Maule en verder naar het zuiden in principe genoeg water opvangen wordt om wijnbouw zonder irrigatie mogelijk te maken. Het irrigatiewater kwam tot voor kort bij de stokken door middel van bevloeiing. Via kanalen vanuit de rivier werd het water van tijd tot tijd door de wijngaard geleid. Dat was de belangrijkste reden om de wijngaarden in het dal te planten. De komst van druppelirrigatie, zo’n jaar of vijftien, twintig geleden,


veranderde alles. Het werd mogelijk wijngaarden elders te planten, en met name om het hogerop in de heuvels te zoeken. Daarmee kwam ook de zoektocht naar betere terroirs op gang.

A rmere gronden , meer koe lte Het probleem van de dalbodems is de rijkdom van de ondergrond. De syrahdruif is voor Chili aantrekkelijk, maar hij deed het niet goed in de vruchtbare gronden van de dalbodem en bleek heuvelop veel beter te gedijen. Een te vruchtbare ondergrond stimuleert de bladgroei, en niet de rijping van de druiven. Daarnaast was het vinden van koelere terroirs voor populaire druiven als sauvignon blanc, chardonnay en pinot noir een noodzaak voor het maken van kwaliteitswijnen. Wijnbedrijven in Maipo Valley, het wijngebied bij hoofdstad Santiago, bleven in eerste instantie dicht bij huis toen ze in het midden van de jaren tachtig Casablanca Valley uitkozen als het koelere alternatief. Dit gebied ligt onder de invloed van de koelte van de nabije Pacific. Een van de pioniers was Pablo Morandé van Viña Morandé, nog steeds een van de toonaangevende bedrijven in het inmiddels volgeplante Casablanca Valley. En Casablanca Valley heeft nog niet eens de optimale omstandigheden. Het is niet koel genoeg, en qua ondergrond niet spannend en niet arm genoeg. Er was meer nodig. Ricardo Baettig, wijnmaker bij Morandé, verwoordt het zo: “De zoektocht naar goede terroirs is tegenwoordig erg belangrijk. Chili heeft bijvoorbeeld maar weinig kalkhoudende ondergronden, die voor sommige druiven het beste zijn. Graniet en schistes zijn ruimer voorhanden. Maar dit type ondergrond bevindt zich lang niet altijd op

de juiste plek.” Het probleem is dat daar vaak geen irrigatie voorhanden is. “De oudste bodems, met de mooiste ondergronden, vinden we in de cordillera de la costa, de bergrug aan de kust. De handen van veel wijnbedrijven jeuken om hier wijngaarden aan te planten, maar de mogelijkheden zijn zeer beperkt door gebrek aan water.” Op dat soort plekken liggen geen rivieren en is vaak geen irrigatiewater beschikbaar. Zelfs het slaan van een eigen bron biedt vaak geen soelaas. Dat betekent dat geschikte terroirs, ondanks de grootte van het land, niet voor het oprapen liggen.

T rek naar het z uiden niet p o p u l air Een voor de hand liggende optie lijkt de trek naar het zuiden. Daar is het koel genoeg, en daar is ook voldoende water. Toch komt de wijnbouw in het zuiden niet echt van de grond. Chilenen zijn in dat opzicht echte mooi-weer-wijnbouwers. Al die problemen met rot en schimmel, daar hebben ze te weinig ervaring mee. Ze hebben niet genoeg controle, en daar houden ze niet van. De zeldzame projecten die in het verre zuiden plaatsvinden, komen voort uit een soort hobbyisme, zoals een project bij Lago Rango van Casa Silva, bij de vulkaan Osorno. Mario Pablo Silva: “Mijn vader verveelde zich nogal bij ons vakantieverblijf in het zuiden. Dus besloot hij een wijngaard te planten. En dat ondanks de problemen met vorst en rot. Voordeel is dat de wijnen hier een veel lager alcoholgehalte hebben. Dat willen veel wijndrinkers graag, en bovendien kun je er ook goede mousserende wijnen maken.” En daar is zeker vraag naar. De nieuwe regio, zuidelijk van Bío Bío, had lange tijd geen naam, en is nu ‘Austral’ gedoopt.

Zoe ktocht b e ste te r roirs 15

Wijngaard aan Lago Ranco

M eer wi j ngaarden bi j de kust Op de breedtegraad waar de meeste Chileense wijngebieden zich bevinden, is het in de praktijk te heet voor populaire Europese druiven. Oorspronkelijk staan die nu eenmaal aangeplant in streken met een gematigd klimaat. Dus gaat de trek naar goede terroirs vooral richting kust. Dicht bij de Pacific is het koel genoeg, door de invloed van de zee. Te dicht bij de oceaan is het echter te koud en te winderig. Voor druiven die gevoelig zijn voor temperatuur, zoals pinot noir, luistert het erg nauw. De afgelopen jaren is de kennis op dit punt steeds verder verbeterd. Er zijn wetenschappelijke inzichten over welke druif het beste waar kan worden geplant en bij welke temperaturen ze het beste gedijen en rijpen. En daarnaast is er natuurlijk ook de ervaring die in de

wijngaarden wordt opgedaan. Vrijwel alle opkomende wijngebieden liggen daarom in de buurt van de kust. Ze worden neergezet in al bestaande wijndalen, zoals in Aconcagua Valley en Colchagua Valley, of in nieuw ontwikkelde wijnvalleien, zoals San Antonio Valley en Leyda Valley, ten westen van Maipo Valley. Een andere manier om meer koelte te zoeken, is de hoogte in gaan. Dat kan in de uitlopers van de Andes, of op hoge heuvels bij de wijndalen, zoals het project van Luis Felipe Edwards in Colchagua Valley, waar wijngaarden zijn geplant tot op 900 meter hoogte. De gemeenschappelijke noemer van de kustwijngaarden is dat ze op zeer korte afstand van de Pacific liggen. De nieuwe wijngaard van Casa Silva in Paredones in het westen van Colchagua Valley ligt niet meer dan zo’n vijftien kilometer van de


oceaan. Wijngaarden in San Antonio en Leyda Valley, ten zuiden van Valparaíso, liggen nog dichter bij het koele zeewater. Dat geldt ook voor de nieuwe wijngaarden aan de kust van Aconcagua Valley, in Aconcagua Costa. Daar worden wijnen gemaakt door vooruitstrevende bedrijven als Montes, in Zapallar op zeven kilometer van de kust, en Errazuriz op twaalf kilometer van de oceaan. Dit zijn wijngaarden gebleken die mooie wijnen voortbrengen, zoals de heerlijke en betaalbare Pinot noir van Montes, winnaar bij het Perswijn Wijnconcours Najaar & Winter 2014 in de categorie Pinot noir tot 15 euro. Een bewijs van de grote mogelijkheden die hier liggen. Het voordeel van deze nieuwe wijngaarden is dat ze niet zo ver van Santiago liggen. Dat pluspunt hebben meer noordelijke streken, zoals Limarí Valley en Elqui Valley niet. Toch is de aanplant van wijngaarden ook daar aantrekkelijk, omdat in deze rivierdalen koele wind van de oceaan het dal in waait. Meer naar het zuiden houdt de cordillera de la costa de instroom van koele lucht vaak tegen. Daarnaast doet zich in het open dal van Limarí het fenomeen van

de ochtendmist voor, de camancha. Een klimatologisch verschijnsel dat typisch is voor het noordelijke Chileense woestijnklimaat.

Tot aan de grens , en verder Sommige pioniers gaan nog een stapje verder. Wijnmaker Sergio Hormazábal van Ventisquero werkt met druiven uit een wijngaard van vijftien hectare in het noordelijke Huasco Valley, nog ruim 250 kilometer ten noorden van Elquí Valley. “We werden voor gek verklaard. Maar ons fruitbedrijf heeft daar ook olijven staan. Dus waarom geen wijngaard? Het zou onmogelijk zijn volgens velen, maar we hebben het toch geprobeerd; het was té aantrekkelijk. Je vindt hier een combinatie van kalksteen en klei die je nergens in Chili tegenkomt. Het werkt fantastisch.” De vooruitgang in de zoektocht naar nieuwe terroirs in Chili is een combinatie van wetenschappelijke inzichten, en de durf om grenzen op te zoeken en het onmogelijke toch te proberen. Dat is het moderne Chili.

' N ie uwe ' oude w ijnge b ie de n 17

Chili’s ‘nieuwe’ oude wijngebieden T E K S T : L A R S D A N I Ë L S M V F O T O G R A F I E : A l varo A rriagada

Met de jarenlange nadruk op de productiegebieden van Chili’s Central Valley, waar in de jaren ’90 de zo succesvolle maar wat eendimensionale varietal wines ontstonden, en met alle recente aandacht voor de ontwikkeling van de ‘jonge’, koelere kustgebieden, zou je haast vergeten dat Chili wel degelijk oude wijngaarden kent. Gelukkig zijn deze de afgelopen jaren herontdekt. Hoewel deze ontwikkeling wat betreft omvang veel kleiner is dan de trek naar de kust, leveren die oude wijngaarden nu al een aantal van de boeiendste en meest originele wijnen van Chili op. Meer dan dat zelfs: volgens kenners behoren ze inmiddels tot de beste van het land.

K l inkt a l s . . . Oude stokken, geen irrigatie en bodems van verweerd graniet, waar kwamen we dat eerder tegen? Inderdaad: in Swartland, Zuid-Afrika. Niet gek dus dat bepaalde jongere wijnmakers uit Chili, zoals Leonardo Erazu (Rogue Vine, The Itata Bush Vine Revolution) en Sebastian De Martino (De Martino), geïnspireerd worden door de Swartland Independents. In Maule en Itata werden de druiven van oude país,

carignan en cinsault tot voor kort voor zeer weinig geld verkocht om op te gaan in bulkwijnen voor lokale consumptie. Tegenwoordig beseft men dat deze planten, met leeftijden tot meer dan 100 jaar oud en uiteraard staand op hun eigen wortels (niet geënt op Amerikaanse onderstokken), wijnen kunnen opleveren die hun natuurlijke herkomst op sublieme wijze uitdrukken.

Con q uistadores Itata en Maule behoren tot de oudste wijngebieden van Chili (samen met het deel van Maipo bij Santiago). De Spaanse conquistadores, die met name vanuit Peru aankwamen in de havenstad Concepción, begonnen al vanaf de tweede helft van de zestiende eeuw het achterland vol te


planten met moscatel en een van oorsprong Spaanse druif (listán prieto, zo is recentelijk gebleken), die later país ging heten. Vaak wordt de Spanjaard Miguel Torres, hoe treffend, genoemd als de redder van deze druif. Hij was een aantal jaar geleden de eerste die besloot weer te werken met país, en maakte van dit oude, destijds versmade druivenras met zijn dunne schil en goede zuren een mousserende rosé (Estelado).

VIGNO Oude carignan is in Maule vooral te vinden in het gebied van Cauquenes in de Loncomillo Valley en bij Sauzal en Melozal. Odfjell was hier snel bij, met een Carignan van oude stokken genaamd Orzada, in 2001. Maar vooral Andres Sanchez van Viña Tabontinaja en Gillmore Estate is hier een belangrijke drijvende kracht. In 2010 richtte hij met een aantal andere gepassioneerde en visionaire wijnmakers als Pablo Morandé (van Viña Morandé) en Felipe Garcia (van Garcia Schwaderer Wines) VIGNO op, wat staat voor ‘Vignadores de Carignan’. Wijnen die VIGNO op

hun etiket mogen dragen, moeten aan bepaalde eisen voldoen. Zo moeten ze minimaal 65% carignan van minstens 30 jaar oude stokken bevatten, die als bush vines en zonder irrigatie worden gecultiveerd. Ook in dit opzicht zijn er dus overeenkomsten met de Swartland Independents. De verwachting is trouwens dat VIGNO een eigen DO (Denominación de Origen: een wettelijk beschermde herkomstbenaming) zal krijgen binnenkort. Wel is het jammer dat VIGNO niet meer voorwaarden aan de vinificatie heeft gesteld. Zo kom je (nog) wijnen tegen van oude carignan die in deels nieuw Amerikaans hout zijn opgevoed; zonde…

V oorvechters van I tata Volgens Gonzalo Castro, hoofd oenologie bij San Pedro voor Los Grandes Vinos de San Pedro (alle topwijnen van de grote groep), gaat een groot deel van de eer voor de herontdekking van oude wijngaarden in Itata naar Claudio Barria: “Toen ik directeur was van de Winemakers Association of Chile (Vereniging van Wijnmakers van Chili) liet Claudio Barria altijd

Oude carignan in Maule

' N ie uwe ' oude w ijnge b ie de n 19

Oude wijngaard met muscat en cinsault in Itata Profundo wijnen proeven van oude wijngaarden in Itata, van toen vergeten druiven als cinsault en país”. De Martino was de eerste bekende producent die met wijnmaker Marcelo Retamal naar Itata kwam. Hij maakte de eerste commerciële wijn van oude cinsault: Viejas Tinajas Cinsault, een in oude amforen opgevoede wijn die inmiddels een zekere bekendheid geniet. Deze stamt uit het gebied bij Coelemu, op minder dan 25 kilometer van de oceaan. Andere grote spelers volgden, zoals Montes, Casa Lapostolle en Koyle. Ook binnen de San Pedro groep gingen de handen van de meer avontuurlijke wijnmakers jeuken. Vier van hen besloten in het geheim druiven te kopen in Itata en maakten een País en een Cinsault, die ze pas op het hoofdkantoor lieten proeven toen deze af waren

(zo gaat het verhaal…). De directeur was onder de indruk, maar zei ook dat hij op basis van ongehoorzaamheid direct afscheid van ze had kunnen nemen; de naam Los Despedidos (‘de ontslagenen’) was geboren. Ook deze twee wijnen zijn een aanwinst voor de Chileense wijnbouw, door hun heel pure, verteerbare en natuurlijke smaak, waarin zuren een belangrijke rol spelen. Alhoewel alle grote producenten die nu met interesse naar Maule en Itata kijken, zeggen dat ze dat doen omdat ze willen bijdragen aan het behoud van de oude wijngaarden, als een soort van nationaal erfgoed, is er uiteraard ook de angst om de boot te missen. Hoe gewilder de druiven worden, des te hoger hun prijs. Meerdere producenten hebben langjarige contracten met lokale telers afgesloten, sommigen


hebben al oude wijngaarden opgekocht, om zich van druiven te verzekeren.

Van obscuur naar be l angri j k Het belang van de herontdekking van Maule en Itata en hun oude wijngaarden is veel groter dan de schaal van de huidige beweging. Of de Chileense wijnproducenten het nu willen of niet, het gebrek aan water in de koelere kustgebieden als Leyda en Limarí stelt keiharde grenzen aan de verdere ontwikkelingen daar. En dwingt ze om naar het zuiden te kijken, waar wijnbouw zonder irrigatie mogelijk is vanaf zo’n beetje het zuiden van Maule. Vooral Itata lijkt steeds meer gezien te worden als hét nieuwe ‘oude’ wijngebied van Chili in het algemeen, ook voor nieuwe aanplant. Torres heeft er bijvoorbeeld onlangs maar liefst 230 hectare gekocht, onbeplant. De oude stokken van país, cinsault en carignan hebben producenten niet alleen laten zien wat pure terroirexpressie is, maar ook dat een druivenplant mooi oud kan worden, mits deze op de juiste plek staat en niet van jongs af aan maximaal (over)belast wordt. Een en ander sluit ook goed aan bij het streven naar duurzaamheid, dat belangrijk is in Chili. Er zijn nu producenten in de kustgebieden van Itata en ook Curicó die experimenteren met albariño, riesling, chenin blanc, maar ook tempranillo. Inderdaad, de parallellen met Swartland, waar Eben Sadie bijvoorbeeld hetzelfde doet met experimentele aanplant maar dan op nog uitgebreidere schaal, houden niet op. Door de recente ontwikkelingen zijn Maule en Itata van obscure gebieden voor bulkwijn weer in rap tempo belangrijke gebieden voor kwaliteitswijnen in Chili aan het worden.

Wijnen van oude stokken in Maule en Itata om in de gaten te houden Het gaat hier om wijnen die ik zelf heb geproefd tijdens het laatste bezoek aan Chili, en in Nederland. Er zijn nog veel meer boeiende voorbeelden. Het is te hopen dat meer van deze wijnen binnenkort in Nederland beschikbaar zullen zijn. Maule: Valdivieso, VIGNO ‘Éclat’ 2009 (Melozal) importeur: Gall en Gall Undurraga, VIGNO Carignan 2011 (Sauzal - Cauquenes) importeur: Albert Heijn Garage Wine Company, VIGNO Carignan 2011 (Sauzal - Cauquenes) geen importeur Itata: De Martino, Muscat Viejas Tinajas 2012 (Secano Interior - Coelemu) De Martino, Cinsault Viejas Tinajas 2012 (Secano Interior - Coelemu) importeur De Martino: Henri Bloem Viña San Pedro, País Los Despedidos 2013 (Secano Interior) Viña San Pedro, Cinsault Los Despedidos 2013 (Secano Interior) San Pedro heeft meerdere importeurs in Nederland, maar nog niet voor deze wijnen

Druive nrasse n 21

Nieuwe en oude druivenrassen T E K S T : Lars D anië l s M V F O T O G R A F I E : Lars D anië l s M V en R ona l d de G root

De kwaliteit en vooral de originaliteit van de Chileense wijnen is de afgelopen jaren met sprongen vooruit gegaan. Dit is een direct gevolg van de toegenomen aandacht voor andere druivenrassen dan de obligate cabernet sauvignon, merlot en chardonnay. H erkenbaar , goed, maar ook voors p e l baar Begrijp me niet verkeerd, zeker chardonnay en cabernet sauvignon kunnen in Chili voortreffelijke wijnen opleveren, mits aangeplant op geschikte plekken zoals, respectievelijk, Limarí en Alto Maipo. Cabernet Sauvignons uit het hogere deel van Maipo, zoals Puente Alto en Alto Jahuel, behoren zeker tot de beste en

meest herkenbare rode wijnen die het land voortbrengt, net zoals bepaalde exemplaren uit Alto Cachapoal. En Chardonnay uit Leyda, Casablanca en (vooral) Limarí kan ook écht goed zijn, daar zijn vele voorbeelden van. Maar cabernet sauvignon, chardonnay en zeker merlot doen het niet overal even goed en geven niet zelden nogal voorspelbare wijnen. Waar chardonnay nog in de lift zit vanwege de

Experimentele wijngaard van carmenère in Los Lingues


ontwikkelingen in koele kustgebieden en cabernet sauvignon als het FC Bayern München van de Chileense wijnbouw stabiel en vooralsnog onbedreigd de eerste plaats bezet, neemt de populariteit van merlot de laatste jaren af (zie tabel). Het is op veel plaatsen in Chili te warm voor merlot, die ook nog eens extra veel water nodig heeft in vergelijking met andere variëteiten. En dat is er gewoon steeds minder.

uiteraard zijn er inmiddels wel degelijk wijnen van 100% carmenère die heel goed zijn, zoals Carmín de Peumo van Concha y Toro (één van Chili’s duurste wijnen) en de Microterroir de Los Lingues van Casa Silva.

N ieuwe aan p l ant

Gelukkig voor Chili bleek midden jaren '90 een flink deel van de aanplant dat te boek stond als ‘merlot’ helemaal geen merlot te zijn, maar de later rijpende, karaktervolle carmenère. Deze werd snel omarmd als dé Chileense druif: wat malbec voor Argentinië is, moest carmenère voor Chili worden. Maar daar is men de laatste jaren toch wel van teruggekomen. Velen vinden carmenère, die bij te ruime opbrengsten en niet aangepast wijngaardmanagement nogal ‘groen’ kan zijn, meer een druif voor in een blend dan een solo-artiest. Maar

De drie variëteiten die sinds 2000 het sterkst in aanplant zijn toegenomen zijn sauvignon blanc, syrah en pinot noir. Sauvignon blanc stond van oudsher in warme gebieden als Curicó en Maule, hoewel het zeker is dat een flink deel daarvan helemaal geen sauvignon blanc was, maar sauvignonasse, in Chili 'sauvignon vert' genoemd. De aanplant van de laatste tien jaar betreft waarschijnlijk uitsluitend échte sauvignon blanc. Deze doet het uitstekend in de koelere kustgebieden en geeft wijnen die zelfs aan het overvolle wereldwijde spectrum van Sauvignon Blanc iets bijdragen. Chili is in staat Sauvignon Blanc te maken die een ideale mix is van Marlborough en de Loire. Syrah, waarvan de aanplant in drie jaar tijd meer dan is verdubbeld, is er zeker zo goed op zijn plek, hoewel meer in koelere kustgebieden dan in de warmere delen van

Rijpe cabernet sauvignon in Alto Maipo

Rijpe carmenère in Colchagua

E n toen was er carmen è re . . .

Druive nrasse n 23

A A NPL A NT I N C HI LI PE R D RUIVENR AS

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

DRUIV ENR A S

A A NPL A NT 2 0 1 3

A A N PL A N T 2 0 1 0

TO E N A M E AFNAME

cabernet sauvignon sauvignon blanc merlot chardonnay carmenère syrah país pinot noir malbec carignan

40.837 13.922 11.432 10.970 10.202 7.393 7.079 3.729 1.828 620

40.766 8.862 13.283 8.733 7.284 3.513 onbekend maar meer 1.413 onbekend maar minder onbekend maar ±gelijk

0% +57% -14% +26% +40% +210%

Colchagua, Maipo of Aconcagua, getuige wijnen als Kankana del Elquí Syrah van Viña San Pedro en Miramar Syrah van Casa Marin uit San Antonio. Maar syrah is veelzijdig en dus komen er uit de zojuist genoemde warmere gebieden ook wijnen die status hebben opgebouwd, waaronder Gravas del Maipo Syrah van Concha y Toro (Maipo), Ona Syrah van Anakena (Cachapoal), La Cumbre Syrah van Errazuriz (Aconcagua) en Montes Folly (Apalta-Colchagua). Dé troef voor de toekomst van de Chileense kwaliteitswijnbouw lijkt echter pinot noir. De Chilenen gaan er helemaal voor op het moment. En terecht, want Chili heeft vele gebieden met een perfect klimaat voor de fijnste der blauwe druiven, waarvan er waarschijnlijk pas een klein aantal zijn ontdekt. Vooral Pinots uit koelere kustgebieden als Leyda, Casablanca en Limarí tonen geweldig veel potentieel en zullen alleen maar beter worden naarmate de stokken ouder worden en de vinificatie preciezer. Niet alleen de reeds ontwikkelde koele kustgebieden zijn goed, ook bepaalde

+264%

pockets in het diepe zuiden van Chili lijken toekomst te bieden aan pinot noir. Heel boeiend om te volgen zijn de wijnen die Casa Silva sinds kort maakt van wijngaarden aan het Lago Ranco in de regio Los Ríos, zo’n 750 km ten zuiden van Santiago (zie ook pagina 15). En dit zijn niet eens de zuidelijkste wijngaarden van Chili: Undurraga, gedreven door ‘Terroir Hunter’ Rafael Urrejola, heeft pinot noir staan in Patagonië, op 2000 km ten zuiden van Santiago! Naast vele nadelen is er een groot voordeel: de wijnen hebben slechts 12% alcohol, iets dat zelfs in de koele kustgebieden bij Santiago en noordelijker niet mogelijk is.

B e l angri j ke bi j ro l l en Wat uiteraard wél goed gaat in die koele kustgebieden is werken met aromatische witte variëteiten als viognier, gewürztraminer en zelfs riesling. Voor de juiste context: het betreft hier een nog beperkt fenomeen, zowel qua aanplant als qua impact. Desalniettemin is het niet alleen goed voor de afwisseling, maar ook interessant voor de toekomst om te volgen

Oude malbec bij Viu Manent in Colchagua

Druive nrasse n 25

waartoe bedrijven als Concha y Toro, Casa Marin, Undurraga, Viña Leyda en Cono Sur met deze druiven in staat zijn. Een zeker zo belangrijke bijrol, zij het enigszins buiten de schijnwerpers, is weggelegd voor (stevige) blauwe druiven als cabernet franc, malbec, petit verdot, petite sirah, grenache noir en zelfs nebbiolo. Het zijn druiven die goed passen bij de klimaten zoals die in meerdere wijngebieden van Chili heersen, en met name in blends een aangename rol kunnen spelen door middel van hun aroma’s, zuren en/of tannine. Vooral cabernet franc wordt steeds serieuzer genomen. Deze druif, die we als solist eigenlijk vooral kennen uit koele Franse AOC’s als Chinon en Saumur-Champigny, blijkt vaak veelzijdiger dan gedacht. Ook in warme gebieden als Colchagua, Maule en Maipo kan pure Cabernet Franc boeiend zijn. Voorbeelden daarvan? Viña Maquis Franco en de zalige Alto Maipo Cabernet Franc Lot 36 van Garage Wine & Co. Ook malbec lijkt in de lift te zitten. De wellicht grootste voortrekker van malbec is Viu Manent, dat over wijngaarden van meer dan 100 jaar oud beschikt en steeds betere wijnen maakt. En sporadisch, maar wel degelijk, kom je wijnen tegen van andere stevige blauwe druiven die niet alleen intrigerend, maar ook lekker zijn, zoals Bougainville Petite Sirah 2010, een nieuwe wijn van Santa Rita.

H erontdekking van pa í s , carignan en cinsau lt Nog meer dan de toegenomen diversiteit in nieuwe aanplant, vind ik de herontdekking van oude wijngaarden met voorheen verguisde variëteiten als carignan, cinsault en país van groot belang voor de Chileense wijnbouw (zie ook ‘Chili’s ‘nieuwe’ oude

wijngebieden’ op pagina 17 t/m 20). Naar voorbeeld van Australië en Zuid-Afrika kan Chili zó veel leren van die oude, vaak nietgeïrrigeerde wijngaarden. Ze zijn namelijk uniek en laten zien dat kwaliteit en originaliteit tijd kosten. Bovendien tonen ze aan dat een groter deel van de Chileense wijnbouw zonder irrigatie zou moeten kunnen, iets dat in een land met toenemende waterschaarste beter aansluit bij het ‘duurzaamheidsdenken’ dan biologisch boeren door middel van meer irrigatie. Die oudere wijngaarden bevinden zich doorgaans niet in de gebieden waar veel productie wordt gedraaid, maar verder ten zuiden van Santiago, waar ook wijnbouw zonder irrigatie beter mogelijk is omdat er meer neerslag valt. Voor carignan is dat bijvoorbeeld de Loncomilla vallei en het gebied van Cauquenes in Maule, voor cinsault Coelemu in Itata. País is goed vertegenwoordigd in zowel Maule als Itata. Carignan, na de aardbeving van 1939 grootschalig aangeplant in Maule, maar later niet meer in trek, kwam als eerste van deze drie weer onder aandacht van goede producenten, blijkens ook de oprichting van de ‘Vignadores de Carignan’ (VIGNO, zie ook pagina 18). Interesse in oude-stokken-cinsault en -país volgde snel. Beide druiven moeten het niet hebben van hun kleur en structuur, maar kunnen wél finesse en diepgang geven. Dat proef je bijvoorbeeld in bepaalde wijnen van De Martino, met Marcelo Retamal als wijnmaker. Maar De Martino is zeker niet de enige: bijna alle grote spelers zijn afgezakt naar Maule en Itata voor druiven van oude wijngaarden. De wijnen die hieruit voortkomen zijn belangrijke toevoegingen aan het spectrum van de Chileense wijnbouw: mits puur gemaakt, zijn ze ultiem Chileens. De toekomst zit hem dus deels in het verleden.


Terroirs beter gedefinieerd T E K S T & fotografie : R O N A L D D E G R O O T

Net als in andere 'nieuwe' wijnlanden ontbrak het in de jaren '90 in Chili aan een uitgesproken idee over het belang van herkomstgebieden. Franse druiven werden enthousiast gebruikt, maar verder wilde men zich vooral afzetten tegen de rigide regels die in Frankrijk en elders in Europa golden voor de appellation controlée. Namen van herkomstgebieden waren daarmee de vlag die de lading niet dekte. Nog altijd koesteren de Chileense wijnbedrijven hun vrijheid. Maar inzicht in het belang van terroir heeft toch gezorgd voor een ommekeer. De producenten beseffen het belang van (meer) specifieke herkomstgebieden en –benamingen. En er is zelfs een nieuwe regionale indeling gelanceerd, hoewel deze nog niet heeft geleid tot veel enthousiasme. Niettemin worden terroirs, zelfs in Chili, steeds beter gedefinieerd.

F oute aan p l ant Chileense wijnbouwers hebben sinds de val van de dictatuur in 1990 en het opengooien van de grenzen hard gewerkt aan de kwaliteit van hun wijnen. Maar hun idee over kwaliteit is tegelijk drastisch veranderd. In eerste instantie werd ingespeeld op de toenemende populariteit bij de consument van wijnen op basis van één

druif. De druif als merk. Dus werden de druiven geplant waar vraag naar was. Daarbij deed het er op dat moment weinig toe wáár dat gebeurde. Uiteindelijk brak het besef door dat dit niet werkte. De sauvignon blanc uit het warme klimaat van Curicó en Maule leverde bijvoorbeeld wijnen op die de frisheid en de typiciteit van Franse Sauvignons misten. Hetzelfde gold voor druiven zoals chardonnay, pinot noir en de populaire merlot. Tegelijkertijd werd de schat aan oude stokken in een streek als Maule sterk verwaarloosd. Er moest dus iets veranderen: meer en beter terroir. Terroir dat past bij de specifieke druif. Met het inzicht dat bij elke druif moet worden gekeken naar de ideale plek, is ook het besef gegroeid dat bij terroirwijnen veel duidelijker op de fles moet worden aangegeven wat de specifieke herkomst is.

Te r roirs b e te r ge de finie e rd 27

Uitzicht over de Apalta wijngaard

A fgebakende terroirs De oude benamingen van de terroirs zijn gedateerd, maar historisch goed te verklaren. Chili is opgedeeld in geografische regio’s, en de namen van de provincies werden één op één gebruikt als naam voor de wijnstreken. Inmiddels is men tot het inzicht gekomen dat de aanduidingen als ‘Colchagua Valley’ of ‘Maule Valley’ niet specifiek genoeg zijn. De wijngaarden aan de kust van Colchagua Valley zijn heel koel, die landinwaarts zijn behoorlijk warm, en aan de voet van de Andes treedt weer afkoeling op door de bergen. Zo’n herkomstbenaming zegt dus niets over het karakter van de wijnen die er vandaan komen. Alleen met een specifieke duiding van het terroir kan de wijndrinker een indruk krijgen van het karakter van de wijn. De combinatie van een druif en zijn terroir(s) is bepalend voor de stijl. De syrahdruif is een goed

voorbeeld. Voor Syrah in een frisse, Europese stijl, moet de druif heel dicht bij zee staan, bijvoorbeeld in San Antonio of een van de andere kustwijngaarden. Syrah van Clos Apalta daarentegen is rijp en intens, omdat de invloed van de koele oceaan daar beperkt is.

R h ô nedruiven in A pa lta Clos Apalta in de Colchagua Valley, bij Santa Cruz, was ongetwijfeld een van de eerste erkende en bekende terroirs van Chili. Het resultaat van het werk en de goede neus voor marketing van Aurelio Montes sr. Hij was een van de eersten die inzag dat Rhônedruiven succesvol konden zijn in Chili, maar dat ze op hogere hellingen met arme ondergronden moesten worden geplant om goed gerijpte druiven op te leveren. Deze ondergronden vond hij op de hellingen van de Apaltawijngaard, een mooi


amfiteater, nog net onder invloed van de koele Pacific. Aurelio Montes, met zijn karakteristieke baseball cap, leidt je er met trots rond, gezeten op een door paarden getrokken kar. Een icoon van de Chileense wijnbouw, en een icoon van de zoektocht naar bijzondere terroirs. Zijn Montes ‘Folly’ Syrah van Clos Apalta is een van de mooiste wijnen van deze druif in Chili. De mogelijkheden van deze bijzondere wijngaard zie je ook terug in de Viña Ventisquero Apalta Glacier Single Block, een bijzondere Rhôneblend op basis van grenache, carignan en mourvèdre. Ook Casa Lapostolle maakt bijzondere wijnen in Apalta, in de prachtige winery op een van de heuvels.

A ndeswi j ngaarden bieden unieke terroirs Steeds meer belangrijke, bijzondere terroirs vinden we aan de voet van de Andes. Voor druiven als cabernet sauvignon of carmenère, die later rijpen dan de meeste andere rassen in Chili, is het dicht aan de kust te koel. Bij de Andes is het warm, maar in de middag stroomt er koele lucht vanuit de Andes over de

wijngaarden, wat extra afkoeling brengt. En ze rijpen mooier als de temperatuurverschillen tussen dag en nacht aanzienlijk zijn. Zeker als de wijngaarden wat hoger liggen, zorgt dit voor een prachtige aromatische ontwikkeling van de druiven. Dat heeft ervoor gezorgd dat de hogere wijngaarden in Maipo Valley, op een hoogte zo tussen de 400 en 800 meter, enorm populair zijn geworden. En daarmee is het ook aantrekkelijk de herkomst beter te vermelden, en niet alleen maar ‘Maipo Valley’ op het etiket te zetten. Dit terroir wordt daarom aangeduid als ‘Alto’ Maipo, hoog Maipo, dat vanwege de kwaliteit van zijn cabernet sauvignon inmiddels naam heeft gemaakt als het ‘Bordeaux van Zuid-Amerika’. Binnen Alto Maipo worden weer aparte terroirs onderscheiden, zoals het koele Puente Alto en Pirque. Hier komen bijzondere icoonwijn vandaan van bijvoorbeeld Concha y

Aurelio Montes sr. met op de achtergrond Viña Montes en Apalta

Te r roirs b e te r ge de finie e rd 29

Toro, zoals de fraaie Almaviva, die zij maken in samenwerking met Baron Philippe de Rothschild, en de ‘Enclave’ Cabernet Sauvignon van Ventisquero. In Colchagua Valley zien we inmiddels dezelfde ontwikkeling. Bedrijven als Koyle en Casa Silva maken bij Los Lingues Carmenère en Cabernet Sauvignon van topkwaliteit. Altaïr plantte prachtige wijngaarden in Alto Cachapoal. De vallei als herkomstbenaming volstond niet meer, wat ook de aanleiding was voor een terroiraanduiding als ‘Aconcagua Costa’, aan de kust. ‘Costa’ is een precisering van het terroir, omdat ‘Aconcagua Valley’ helemaal van de Andes naar de zee loopt. Een meer consequente vorm van benamingen overall was dus wenselijk.

N ieuwe inde l ing : weinig soe l aas Na veel vijven en zessen is er nu voor heel Chili een nieuwe classificatie ingevoerd, waarmee de wijnen worden ingedeeld in drie terroir/klimaatzones: ‘Costa’, voor de koele wijngaarden aan de kust; ‘Andes’, voor de wijngaarden aan de voet van de

Andes, onder invloed van de koele bergwinden; en ‘Entre Cordilleras’, voor de zone midden tussen de bergen aan de kust en de Andes, het meer klassieke en warme deel van de wijngebieden. Dit is een gerichte poging om de wijngebieden scherper te definiëren, en de consument beter te informeren over herkomst en karakter van de wijnen. Maar het is – heel Chileens – vrijblijvend, en dus niet verplicht om dit systeem te gebruiken. Wijnmaker Sergio Hormazábal van Viña Ventisquero vertelt waarom dat dan dus ook niet gebeurt: “In Leyda of Casablanca is geen behoefte aan de aanduiding ‘Costa’, want daar voegt het niets toe. Dit zijn toch al koele gebieden.” En de aanduiding ‘Entre Cordilleras’ dreigt nooit te worden gebruikt, omdat het weinig zegt. Naast de warmere gebieden vallen hier ook bijzondere, koele wijngaarden onder, zoals Peumo in Cachapoal en de hoge wijngaarden in Colchagua Valley. Waarmee ook deze nieuwe indeling op terroir nog niet als de definitieve oplossing kan worden beschouwd. Het mag allemaal niet te dwingend zijn in Chili.


Een elegantere stijl TEKST & FOTOGRAFIE: LARS DANIËLS MV

Ondanks hun populariteit bij het grote publiek, worden Chileense wijnen in ons land door wijnliefhebbers nog niet helemaal serieus genomen. De goede basiskwaliteit wordt gewaardeerd, maar bij de hogere cuvées is het vaak ‘te veel’: te veel extract, te veel alcohol, te rijp fruit, te veel nieuw hout. De vraag naar meer verteerbaarheid is inmiddels bij de Chileense producenten doorgedrongen. Niemand zit meer te wachten op overgeconcentreerde, portachtige wijnen, die weliswaar indrukwekkend overkomen, maar eigenlijk geen drinkplezier geven. De tijd van het maken van een icoonwijn door simpelweg te werken met lagere opbrengsten, overrijpe druiven te oogsten, deze extra lang en krachtig in te weken en de wijn te laten rijpen in de duurste nieuwe barriques, lijkt voorbij. Misschien dat de Amerikaanse markt deze wijnen nog wil, maar in Europa richt de verwende wijndrinker zich op meer elegantie.

F risse wind Het is echter niet makkelijk om in de wijngaard een voldoende rijpheid van de druiven te bereiken bij minder dan 14% alcohol. Er is dan ook veel aandacht gekomen voor het beperken van suikergehaltes in de wijngaard, zonder in te boeten aan aro-

matische en fenolische rijpheid. Daarbij spelen meer precisie bij irrigatie en bladmanagement, en eerder oogsten een belangrijke rol. Uiteraard worden ook in de winery nog altijd allerlei ‘trucs’ uitgehaald, van simpelweg water toevoegen tot technieken met omgekeerde osmose, waarbij alcohol uit de wijn wordt gehaald. Een treffend voorbeeld van de tendens naar meer elegantie zijn de wijnen van De Martino, dat gevestigd is in Maipo Valley, maar dat wijnen maakt van Elquí tot Itata. “Ook wij hebben Cabernet sauvignon gemaakt met 15% alcohol, met veel extract en nieuw hout”, aldus Sebastian De Martino, “maar op een gegeven moment vonden we onze eigen wijnen niet lekker meer. Thuis, tijdens het koken, dronken we oude wijnen van mijn vader, met maar 12,5% alcohol. Daar verlangden we naar terug. We hebben veel gereisd om te leren

El e gante re stijl 31

Patricio Celedón, wijnmaker van Viu Manent hoe we het proces van wijnmaken radicaal konden veranderen. Naar Georgië voor amforen, naar Morgon voor spontane vergisting en werken zonder toegevoegde sulfiet, naar Barolo voor traditionele en moderne stijlen.” Nu wordt er eerder geoogst en nauwelijks gemanipuleerd, zijn de vergistingen spontaan, de extracties gematigd en worden geen nieuwe, kleine barriques meer gebruikt. Ook andere producenten beseffen dat het anders moet. Bij Viu Manent, een familiebedrijf met een grote traditie, waait een frisse wind. De jonge wijnmaker Patricio Celedón krijgt de ruimte om de stijl van de wijnen te veranderen. Hij laat zich daarbij inspireren door traditioneel werkende topproducenten uit Piemonte en Montalcino (Italië) zoals Cavallotto, Vietti en Poggio di Sotto. Hij kocht grote foeders en cementen eieren, die het aandeel nieuwe

barriques terugdringen. De malbec uit 2014, geproefd uit een cementen ei, was geweldig: heel fris en totaal niet zwaar.

B uitenbeetj e doet het goed VIK, het prestigeproject van de Noorse miljardair Alexander Vik en de Chileens-Franse wine consultant Patrick Valette, heeft hetzelfde doel: een Bordeauxblend maken die onmiskenbaar Chileens is, maar wel op een verteerbare, stijlvolle manier. Daartoe hebben ze veel aandacht, tijd en geld geïnvesteerd in terroironderzoek, vooral wat betreft de bodems en klimatologische omstandigheden van de verschillende delen van hun Millahue Valley. En ze werken júist met verschillende onderstokken, om de aanpassing van de plant aan de bodem te optimaliseren. Bovendien is de plantdichtheid bij VIK veel hoger dan doorgaans in


Chili, waardoor de rijping wordt vervroegd en men druiven kan oogsten met een betere balans tussen suiker, zuren en fenolische bestanddelen. VIK presteert het hierdoor nu al, van stokken met een gemiddelde leeftijd van hooguit vijf jaar, een rode wijn te maken die zich kan meten met de beste wijnen van Chili, zonder dat het een blockbuster is.

vonden we in Leyda Valley, en de wijnen worden nu gemaakt met een koude inweking van een week. Daarna gisting op open gistingsvaten, met pigeage, het handmatig breken en onderduwen van de kap. Rijping vindt plaats op Bourgognevaten, waarbij we niet teveel nieuwe vaten gebruiken. Het resultaat is geweldig.”

Pinot noir beter begre p en

O nafhanke l i j ke wi j nboeren

De beste voorbeelden van het streven naar elegantie vinden we rondom de ontwikkeling van de pinot noir in Chili. We spreken daarover met Sergio Hormazábal, verantwoordelijk voor de rode wijnen van Viña Ventisquero. “Pinot noir was de eerste jaren moeilijk in Chili, daar moeten we gewoon eerlijk in zijn. We begrepen pinot noir niet goed, en hij werd hetzelfde behandeld als cabernet sauvignon of merlot. De druiven werden te laat geplukt, en we deden te veel extractie, met als resultaat zware, donkere wijnen, die het typische pinotfruit misten. Nu hebben we een andere mindset, gericht op subtiliteit en elegantie. Het beste terroir voor pinot noir

Een andere impuls voor het maken van elegante wijnen met een eigen persoonlijkheid komt van MOVI, ofwel de Movimiento de Viñateros Independientes. Dit is een club van kleine wijnbedrijven; een zeldzaamheid in Chili, omdat de wijnindustrie wordt gedomineerd door de groten. Juist deze kleine wijnbedrijven zijn sterk gericht op het maken van verteerbare, elegante wijnen, omdat hun doelgroep in eerste instantie niet het grote publiek, maar de kleine groep liefhebbers is. Ze hoeven dus niet iedereen te plezieren. Het interessante is dat nu ook het grote publiek vraagt om meer ‘drinkbaarheid’. Een positieve ontwikkeling, waar Chili goed op inspeelt.

Heerlijke Cabernet Franc van een lid van MOVI

Cementen eieren zie je steeds meer in Chili

Ete n e n dr ink e n in Santiago 33

Eten en drinken in Santiago de Chile T E K S T : Lars D anië l s M V F O T O G R A F I E : Lars D anië l s M V en R ona l d de G root

Waarom Santiago? Omdat het praktisch gezien vaak de beste uitvalsbasis is om wijngebieden te bezoeken. Santiago heeft wellicht niet de sfeer van Buenos Aires, maar de stad heeft gastronomisch heel wat te bieden. Bijna iedereen die op wijnreis naar Chili gaat, verblijft wel een paar dagen in Santiago de Chile, ‘s lands metropool en hoofdstad. Op het eerste gezicht lijkt dat jammer, want wie wil er op wijnreis in de stad in plaats van in de wijngebieden verblijven? Niet alle wijnbouwgebieden van Chili hebben echter genoeg mooie accommodaties en Santiago is heel centraal gelegen: binnen anderhalf à twee uur rijden (als het verkeer in Santiago meezit) ben je in alle wijngebieden, van Aconcagua tot Colchagua. Gelukkig heeft Santiago meer dan genoeg te bieden op gebied van restaurants en uitgaansgelegenheden. Bovendien wordt het – voor onze begrippen – zelden heel duur.

meer veilig. De hoofdader van de stad is Costanera Norte, de grote weg die de rivier de Mapocho volgt, dwars door de stad. Veel goede hotels en restaurants bevinden zich in het oostelijk deel van de stad, in de twee luxere wijken Las Condes en Vitacura. Vanuit Vitacura is het eenvoudig om in het centrum van Santiago te komen: je volgt de

D e stad Santiago is groot, qua inwonersaantal (het stedelijk gebied telt meer dan 6 miljoen inwoners) en zeker ook qua oppervlakte. Om vanuit je hotel ergens te komen, is een taxi nemen de beste keus. Niet duur en zonder Mercado Central


Costanera Norte in westelijke richting. Deze buigt bij de wijk Providencia iets naar het zuiden om de Cerro San Cristóbal heen, een berg (880 meter) die zo’n 300 meter boven de rest van het centrum uitsteekt. Santiago’s centrale plein is Plaza de Armas. Vanuit hier heeft de stad zich na de stichting door Pedro de Valdivia in 1541 ontwikkeld. Een bezoek aan de Metropolitaanse Kathedraal van Santiago, gelegen aan het plein, is de moeite waard.

Tegenover Lastarria, maar dan aan de noordkant van de Mapocho, ligt een van de leukste uitgaansgebieden van Santiago: Patio Bellavista. Dit is een beveiligd stuk wijk, met allerlei (souvenir)winkeltjes, bars en restaurants. ’s Avonds zeer in trek, maar ook overdag een prima plek om bijvoorbeeld een lekkere ceviche te eten bij La Cebichería Constitución, met een fijn glas mousserende wijn van Undurraga.

V is en wi j n

ADRESSEN OM TE E TEN EN DRINKEN IN SANTIAGO

Liefhebbers van wijn en eten snellen daarna naar de Mercado Central, Santiago’s markthallen, waar vis en zeevruchten de hoofdrol spelen. Er zijn vele marisquerías (restaurants gespecialiseerd in schaal- en schelpdieren) die traditionele Chileense gerechten serveren in een geweldig levendige setting. Met een aardige keuze aan wijn trouwens. Niet ver van de Mercado Central ligt de gezellige wijk Lastarria, die in het teken staat van kunst, cultuur en gastronomie. Naast leuke restaurants vind je hier de – volgens velen – beste wijnbar van de stad: Bocanáriz (zie ook hiernaast). Een absolute must voor wijnliefhebbers die een avondje in Santiago blijven!

Wijnkaart van Bocanáriz

- WIJN

Bocanáriz José Victorino Lastarria 276 www.bocanariz.cl Het eten is uitstekend en de selectie wijnen uitzonderlijk ruim en goed. Een perfecte plek om minder bekende Chileense wijnen te ontdekken, die (nog) niet in Nederland verkrijgbaar zijn, maar lokaal al een zekere status genieten. Wij dronken onder meer een van Chili’s beste Chardonnays: Limarí Valley Chardonnay Talinay Coastal Li-

Steak, Cabernet en chancho en piedra (Chileense salsa)

Ete n e n dr ink e n in Santiago 35

mestone Vineyard 2013 van Tabalí, de prachtige Alto Maipo Cabernet Franc 2011 van Garage Wine Co. (Company) en de bijzondere blend Valle del Maule BarberaGarnacha 2013 van Erasmo. - STEAK

Ox Av. Nueva Costanera 3960 - www.ox.cl Chilenen houden van alles uit de zee, maar zijn ook échte vleeseters. Bij Ox belandden we op aanraden van Felipe Bravo van Viña San Pedro Tarapacá: een voltreffer. Het staat bekend als een van Santiago’s beste steakhouses en dat geloven wij graag: het rundvlees is van geweldige kwaliteit en komt perfect gegrild op tafel. Uiteraard betreft het geen kleine porties: 400 gram is het minimum dat je hier bestelt. En natuurlijk drink je hier rode wijn bij van de meer krachtige soort, zoals de heerlijke Los Maquis Colchagua Valley Cabernet Sauvignon 2011.

La Hacienda Gaucha Vicuña Mackenna 35 www.lahaciendagaucha.cl Laat u niet afschrikken door de foeilelijke gevel van dit steakhouse, binnen is het prima toeven. Niet zo chic als Ox, wel prima steaks en een heerlijke salade met avocado en palmharten. De wijnkaart is niet verrassend, maar wel goed, met Santa Rita’s Maipo Cabernet Sauvignon Casa Real voor omgerekend minder dan € 50,-.

ago is al jaren een begrip, zeker als het gaat om vis, schaal- en schelpdieren, en … pisco (Chileense brandewijn, red.)! We kwamen er op aanraden van Sebastian De Martino, die er natuurlijk ook even een aantal van zijn bijzondere wijnen liet proeven. Bestel hier naar hartelust ceviche, inktvis en zwaardvis, maar ook zee-egel en zeepaling. Wij dronken onder andere Viña Leyda’s Lot 5 Chardonnay uit 2008. Deze wijn bleek zes jaar flesrijping prima te hebben doorstaan.

Mercado Central San Pablo - www.mercadocentral.cl Zeer levendig en wat chaotisch, zoals het een goede markt betaamt. Er zijn verschillende eetgelegenheden, van barretjes waar je staand snel wat eet tot leuke restaurants in de centrale hal. Op het terras van Donde Augusto ga je helemaal op in de sfeer van de mercado. Het eten is eenvoudig maar bevredigend. Je kunt er typisch Chileense schelp- en schaaldiergerechten proberen, maar de pastel de jaiba (soort van pastei met koningskrab en parmezaanse kaas) zal me altijd bijblijven als ultiem comfort food!

- VIS

Acquí Está Coco Calle la Concepcion 236 www.aquiestacoco.cl Het eerste duurzame restaurant van SantiDe skyline van Santiago de Chile


Verblijven in de wijngebieden T E K S T : L A R S D A N I Ë L S M V en rona l d de groot

M agische ervaring : Casa Real Hotel, Viña Santa Rita (Buin, Alto Maipo) Casa Real Hotel is een magisch oord. De kamers en het eten zijn goed, maar voor de locatie verblijf je hier. Het prachtige oude landhuis en de schitterende tuin, daterend uit 1885, is in 1996 omgebouwd tot hotel. Vooral in mei, wanneer de enorme bougainville in bloei staat, is het alsof je in een droomwereld vertoeft. www.santarita.com/international/ casa-real-hotel

K l assieke ervaring : Hotel Santa Cruz (Santa Cruz, Colchagua Valley) Nu het mooie gastenverblijf van Casa Silva tijdelijk dicht is, is het charmante Hotel Santa Cruz dé plek om te overnachten in het hart van Colchagua. Het is een klassiek en zeer levendig hotel, gelegen aan het centrale plein van Santa Cruz, met een gezellige bar en een prima restaurant. De kamers zijn zeer acceptabel en het zwembad is een niet te versmaden luxe. www.hotelsantacruzplaza.cl

Lu x e ervaring : Hotel VIK, Viña VIK (Millahue Valley, Cachapoal Valley) Schitterend gelegen, alle 22 suites individueel ingericht, een restaurant met een talentvolle chef, een spa met 'wine therapy', zwem-

men, paardrijden, mountainbiken: Hotel VIK is de ultieme luxebeleving in de Chileense wijngebieden. En dat allemaal vlakbij de net zo avantgardistische wijnmakerij, waar de nu al prestigieuze wijn van Viña VIK wordt gemaakt. Niet goedkoop, maar wel een zeer complete beleving. www.vinavik.com

B etaa l baar a lternatief: hostel of cabaña De mogelijkheden om betaalbaar te overnachten in Chili zijn talrijk. De prijs voor een kamer in een hostel ligt meestal rond de € 45,-. Cabañas bieden daarnaast de mogelijkheid zelf te koken en zijn te huren met meerdere personen. In Santa Cruz (Colchagua Valley) is Hostal Casa Familia, met keurige en betaalbare kamers, een aanrader. www.hostalcasafamilia.cl

Chil i in gastronomie 37

Chileense wijnen in de Nederlandse topgastronomie TEKST & FOTOGRAFIE: LARS DANIËLS MV

Hoewel populair in de supermarkt, worden Chileense wijnen nog niet veel geschonken in de Nederlandse topgastronomie. Sommeliers Wout Jans (Ciel Bleu** in Amsterdam) en Marijn Schuijlenborgh (’t Raedthuys* in Duiven) deden in Chili inspiratie op en kozen twee wijnen waarbij hun chefs een gerecht creëerden. Conclusie: met zorgvuldig gekozen wijnen en op elkaar afgestemde combinaties, nemen de kansen voor Chili toe.

E xc lusiviteit Het succes van Chileense wijnen in onze supermarkten is gigantisch te noemen. In een gemiddeld grote Albert Heijn staan minstens tien Chileense labels in het wijnschap (maar liefst 9% van het schap), bij C1000 en Jumbo weinig minder. En daarbij gaat het – afgezien van huismerkwijnen – niet om de goedkoopste flessen, maar vooral om de prijscategorie van € 5,- tot € 10,-. Het succes van die wijnen is verdiend: ze bieden door hun zuiverheid, fruitexpressie, concentratie en souplesse veel kwaliteit voor hun geld. Maar, wijnen die het in de supermarkten goed doen, zijn doorgaans niet de favorieten van sommeliers. Dit om redenen van smaakprofiel, maar ook om gebrek aan exclusiviteit (lees: een te grote herkenbaarheid met bijkomende transparantie van

prijs). Chileense producenten die zowel in retail als in de horeca succesvol willen zijn, moeten dus zorgen voor aparte ‘horecalijnen’, hetgeen gezien de omvang en professionaliteit van de bedrijven geen probleem zou moeten zijn.

M eer moge l i j kheden in gastronomie Maar de gastronomie vraagt ook om een ander smaakprofiel: minder zoetig, minder gepolijst, met meer zuren, spanning en complexiteit. Tot niet zo lang geleden waren ook de hogere cuvées in Chili nogal voorspelbaar, als gevolg van de combinatie van zeer rijpe druiven en Bordeauxse œnologie (extractie en rijping in nieuwe barriques). Maar dat is aan het veranderen: Chileense wijnen hebben duidelijk gewonnen aan diversiteit en elegantie (zie ook pagina 28 t/m 30). En daardoor worden ze interessanter in gastronomisch perspectief. Een bijkomend voordeel is de toenemende interesse in de keukens van de zogenaamde ‘Pacific Rim’, met name in die van Peru, waarvan vele gerechten ook in Chili gemeengoed zijn. De bekendste daarvan, klassieke ceviche, met daarbij een Chileense Sauvignon Blanc uit één van de koelere kustgebieden, is een gastronomisch inkoppertje. Tijd voor een proef op de som.


De keuze van Wout Jans, sommelier van restaurant Ciel Bleu** (in hotel Okura, Amsterdam) Na een periode bij Le Marron in Malden, werkt Wout sinds 2010 in het met twee Michelinsterren bekroonde restaurant Ciel Bleu, gevestigd op de bovenste etage van het prestigieuze Okura Hotel in Amsterdam. Chef van Ciel Bleu is meesterkok Onno Kokmeijer en Noël Vanwittenbergh is maître-sommelier. Wout vormt sinds kort met een aantal collega’s The Wine Project. Hij was voor het eerst in Chili en was blij de minder bekende wijnen uit Chili te kunnen ontdekken. Wijn: Santa Inés, Itata Valley Muscat Special Selection 2012 Van een oude, niet-geïrrigeerde wijngaard in Itata. Mooi aromatisch maar niet overda-

dig geparfumeerd, floraal, lychee, limoen; echt droog gevinifieerd, zilt, mineralig, schone afdronk. Spannend, eigentijds Chileens wit. (importeur: Ad Bibendum)

G erecht: Fruits de mer, op Onno’s eigenzinnige wijze met kokkels, mosselen, langoustine, inktvis en algen. Mooie, originele versie van klassieke fruits de mer, een heerlijk spel van zilt en zoet. En een treffende knipoog naar Chili, waar men dol is op zeevruchten. Waarom deze wijn, en waarom bij dit gerecht? Wout: “Dit soort ‘nieuwe’ wijnen, uit onbekendere gebieden, zijn me opgevallen tijdens de reis. Verteerbare wijnen, niet standaard Chileens. In eerste instantie had ik meer zoet verwacht, vanwege het feit dat hij van muscat Onno Kokmeijer en Wout Jans van Ciel Bleu


Fruits de mer op Onno's eigenzinnige wijze

In boter gebakken tarbot

gemaakt is. Maar de wijn is zeer droog gevinifieerd en blijkt in combinatie met het gerecht vooral ondersteunend. Het gerecht heeft de overhand, maar gaat niet over de wijn heen. Die pakt mooi de natuurlijke zilten zoetheid op, en ook de kerrie. De wijn plooit zich aangenaam naar het gerecht.”

bisque (gebonden soep van schaal- of schelpdieren, red.), wortels, gember, limoenschil, bosviooltjes en bosui. Prachtig gerecht, heel complex en elegant, schreeuwt om Chardonnay met genoeg rijkdom én zuren.

Wijn: Tabalí, Limarí Valley Chardonnay Coastal Limestone Vineyard ‘Talinay’ 2012 Zeer intense geur, citrusfruit, mineralig; ook de smaak is intens en breed, maar heel gefocust door enorme zuren; wijn met grote lengte. Een zeer goede Chardonnay, die begrijpelijkerwijze al eens gekozen is tot beste Chardonnay van Chili door Patricio Tapia, toonaangevend kenner van Chileense wijnen en auteur van wijngids Descorchados - Guía de Vinos de Chile. (importeur: Nipius Latin Wines)

G erecht: In boter gebakken tarbot met kreeft op brander gegaard, rijke

Waarom deze wijn, en waarom bij dit gerecht? Wout: “Ik heb deze wijn gekozen naar aanleiding van Bocanáriz (zie pag. 34), waar we hem dronken. Het was een echte eye opener voor mij, duidelijk een eigentijdse Chileense wijn van bijzonder terroir. Een Chardonnay met meer complexiteit en lengte dan ik verwachtte. In boter gebakken tarbot vraagt om een rijke, maar frisse wijn. Deze Chardonnay is dat. In combinatie met het gerecht bleek de wijn bijna té krachtig, té intens vooral, hij dreigde over het gerecht heen te gaan. Oplossing was meer bisque te gebruiken, dan komt de wijn mooi terug. Het gerecht is best intens maar de wijn kan het makkelijk aan en wordt niet simpel. Dat is een groot compliment voor de wijn.”


De keuze van Marijn van Schuijlenborgh, sommelier van restaurant ’t Raedthuys* (Duiven) Marijn van Schuijlenborgh was voorheen werkzaam in Het Koetshuis* in Bennekom en is sinds dit jaar sommelier in restaurant ’t Raedthuys in Duiven (Gelderland). ’t Raedthuys heeft sinds 2013 een Michelinster. Chef is Hans den Engelsen, die samen met maître-sommelier Karina van der Kolk ook eigenaar is van ’t Raedthuys. De reis naar Chili was voor Marijn een openbaring. In de gerechten die hij samen met kok Niek Schultink bedacht, wilde Marijn het reisgevoel laten terugkomen, en dat is gelukt. Wijn: Viña Casa Silva, Colchagua Valley Sauvignon Blanc ‘Cool Coast’ 2012 Een echte exponent van nieuwe Chileense sauvignon blanc, afkomstig van wijn-

gaarden bij Paredones (niet ver van de kust): expressief en zuiver, met grapefruit en vuursteen, niet overdreven stuivend maar wel krachtig door een gezond alcoholgehalte (13%) en zuren die lengte geven. (importeur: Groupe LFE)

G erecht: Mariscal à la ’t Raedthuys met licht gebakken coquille, licht gestoomde oester, coquillebaard, octopus, venkel en limoen. Geïnspireerd op de Chileense schelpdierensoep van de Mercado Central in Santiago (zie pag. 32). Je proeft de zee, de nage (bouillon waarin de octopus is gekookt) is goed hoog op smaak, erg origineel en lekker. Niek Schultink, Marijn van Schuijlenborgh en Hans den Engelsen van 't Raedthuys


Mariscal à la 't Raedthuys Waarom deze wijn, en waarom bij dit gerecht? Marijn: “Ik was onder de indruk van de koele klimaatwijnen in Chili, en van de Sauvignon Blanc. Omdat de Lago Ranco Sauvignon van Casa Silva nog niet commercieel verkrijgbaar is, heb ik deze gekozen. Ik heb gemikt op de flinke zuren van de wijn, maar wel gedoseerd, want het moest niet 1+1=3 worden. En de wijn heeft, net als het gerecht door de oester, ziltigheid. Ik was benieuwd naar hoe de nage van octopus zou uitpakken bij de wijn, omdat ik niet wist hoe sterk die moest zijn, maar het ging prima.”

Wijn: Viu Manent, Colchagua Malbec Gran Reserva 2012 Viu Manent is een malbecspecialist. Een smaakvolle, iets zwoele wijn, met veel rijp fruit, fijne toon van cederhout, iets floraal; smaakvol, met rulle tannine, wat warmte, genoeg frisheid, ronde afdronk. (importeur: Kwast Wijnkopers)

Hertenboutfilet

G erecht: Hertenboutfilet met empanadas gevuld met hertenstoofvlees, zelfgemaakte bloedworst, warme guacamole, paarse wortel, savooiekool en saus van hert. Enorm leuk bedacht, echt geïnspireerd op Chili, het pittige van het gerecht kan de wijn prima hebben door zijn zwoele karakter, wel hij is een tikje eenvoudig; hier was de Single Vineyard San Carlos Estate Malbec van Viu Manent beter geweest. Waarom deze wijn en waarom bij dit gerecht? Marijn: “Ik was in San Carlos onder de indruk van de oude malbecwijngaarden. Daar komt deze niet vandaan, maar wel van jongere stokken van dit domein. Zoals gezegd, het gevoel van de reis moest in de gerechten zitten, vandaar de empanadas en de warme guacamole bijvoorbeeld. Maar het moesten ook een gerecht zijn dat we in het restaurant zouden kunnen serveren. Mijn verwachting was dat de wijn door zijn zwoelheid mooi zou gaan bij het wild en de pittigheid aan zou kunnen, en dat bleek ook zo te zijn.”

4 2 Pe r sw i jn Su ppl e ment Chi li

Bezochte producenten T E K S T : Lars D anië l s M V F O T O G R A F I E : Lars D anië l s M V en R ona l d de G root

Anakena wijnmakerij: Viña Anakena, vlakbij Requinoa, Alto Cachapoal productie: ± 2.400.000 flessen hoofd wijnmaker: Gavin Taylor importeur: Kelders Wijnimport

menère en in Viñedo La Isla in Colchagua speelt syrah de hoofdrol. In die eigen wijngaarden schuilt de kracht van Anakena. A anraders : Cachapoal Valley Red Blend Ona 2012 55% cabernet sauvignon (Cachapoal), 25% carmenère (Peumo), 20% syrah (Peumo) Leyda Pinot Noir Ona 2012 100% pinot noir

Casa Silva

Anakena ©anakenawines Anakena werd eind jaren ’90 opgericht door de twee schoolvrienden Felipe Ibáñez en Jorge Gutiérrez. In die tijd werd duidelijk wat goede terroirs zijn voor cabernet sauvignon, carmenère, pinot noir en chardonnay. Dat stelde Anakena in staat wijngaarden te kopen in wat nu heel prijzige terroirs zijn. In hun ‘thuiswijngaard’ Viña Anakena in Alto Cachapoal domineert cabernet sauvignon. In de schitterende Las Brisas-wijngaard in Leyda draait het vooral om sauvignon blanc, pinot noir en chardonnay, maar ze hebben er ook 5 hectare riesling. Viñedo Las Cabras in Peumo is vooral beplant met car-

wijnmakerij: Viña Casa Silva, vlakbij San Fernando, Colchagua Valley productie: ± 2.100.000 flessen hoofd wijnmakers: Mario Geisse en José Ignacio Maturana importeur: Groupe LFE

Op Los Lingues Estate van Casa Silva Viña Casa Silva is een klassiek Chileens wijnbedrijf, gerund door de welgestelde familie Silva uit Colchagua, dat vanaf 1997 wijnen

Be zochte p roduce nte n 43

onder eigen label bottelt. De Silvas, onder leiding van vader Mario Silva Cifuentes, stelden een team met zeer bekwame wijnmakers en -marketeers aan. Bestaande wijngaarden werden teruggebracht in goede conditie, zoals die bij Los Lingues, evenals het perceel met meer dan 100 jaar oude sauvignon gris bij de wijnmakerij. Nieuwe wijngaarden werden aangeplant in tot dan toe onontdekte gebieden, zoals Paredones (Coastal Colchagua) en recentelijk Lago Ranco (zie pagina 15). Casa Silva is een gelauwerde wijnproducent die niet heel groot is, maar veel verschillende wijnen maakt op alle niveaus. A anraders : Colchagua Valley Sauvignon Blanc Cool Coast 2013 100% sauvignon (kustgebied van Colchagua bij Paredones) Colchagua Carmenère Microterroir de Los Lingues 2008 100% carmenère (Andesdeel van Colchagua)

Garcés Silva (Amayna) wijnmakerij: Amayna Viña Garcés Silva, bij Leyda, Leyda Valley productie: ± 210.000 flessen (Amayna) hoofd wijnmaker: Francisco Ponce importeur: Gall & Gall Viña Garcés Silva (VGS) is samen met Viña Leyda een van de pioniers van Leyda. De wijnmakerij is schitterend ontworpen en gelegen, in de glooiende eerste heuvels van het kustgebergte. De wijngaarden liggen allemaal in de nabijheid van de wijnmakerij en zijn beplant met dé vier druivenrassen die ertoe doen in Leyda: sauvignon blanc, chardonnay, pinot noir en syrah. In totaal heeft VGS 190 hectare, waarvan 34

De schitterende wijnmakerij van Viña Garcés Silva wordt gebruikt voor Amayna. De overige druiven worden vooral verkocht aan andere producenten. De wijnen van wijnmaker Francisco Ponce zijn te omschrijven als rijk, Bourgondisch en terroirgedreven. Opvallend is dat de flessen niet direct na botteling op de markt komen. A anraders : Leyda Sauvignon Blanc Barrel Fermented 2009 100% sauvignon blanc (oudste sauvignonwijngaard in Leyda), vergist en gerijpt in nieuwe barriques Leyda Pinot Noir Amayna 2012 100% pinot noir (wijngaard uit 2002)

Grandes Vinos de San Pedro Altaïr, Sideral, Cabo de Hornos, Kankana del Elquí, Tierras Moradas wijnmakerij: Bodega Altaïr, vlakbij Requinoa, Alto Cachapoal productie: onbekend wijnmakers: Marco Puyo en Gonzalo Castro importeurs: Résidence Wijnen (Altaïr en Sideral), Léon Colaris (Cabo de Hornos, Tierras Moradas) De Viña San Pedro Tarapacá groep (Grupo


Leyda (Viña) wijnmakerij: Viña Tarapacá, vlakbij Isla de Maipo, Maipo Valley productie: ± 2.100.000 flessen hoofd wijnmakers: Viviana Navarrete importeur: Wijnimport J. Bart

Altaïr in Alto Cachapoal VSPT) is de op twee na grootste wijnproducent van Chili, die alleen al in Chili zo’n 3.500 hectare bewerkt (en nog 379 in Argentinië). Naast San Pedro, in ons land vooral bekend van het merk Gato Negro, behoren bijvoorbeeld ook Tarapacá, Viña Leyda en Santa Helena tot de groep. In 2013 heeft het zijn topwijnen verenigd onder de noemer Grandes Vinos de San Pedro: Cabo de Hornos, Tierras Moradas, de nieuwe ster Kankana del Elquí en uiteraard ook Altaïr en Sideral. Deze worden allemaal gemaakt in Bodega Altaïr, het vlaggenschip van de onderneming. Dit is schitterend gelegen in een wat afgelegen dal aan de voet van de Andes, in Alto Cachapoal, en ook de wijnmakerij gaat smaakvol op in het spectaculaire landschap. A anraders : Elquí Valley Syrah Kankana del Elquí 2010 100% syrah Rapel Valley Sideral 2010 45% cabernet sauvignon, 29% syrah, 16% carmenère, 6% cabernet franc, 3% petit verdot, 1% petite sirah Cachapoal Valley Altaïr 2010 76% cabernet sauvignon, 13% syrah, 7% carmenère, 4% petit verdot

Viña Leyda is in 1997 opgericht door de familie Fernandez, in een toen nog onontgonnen kustgebied 12 kilometer landinwaarts van de havenplaats San Antonio. Het is tegenwoordig onderdeel van de groep Viña San Pedro Tarapacá en de wijnen worden bij Tarapacá gemaakt. Maar Viña Leyda heeft 230 hectare eigen wijngaarden in het koele kustgebied dat sinds 2002 officieel D.O. Leyda is. De focus ligt op vier druivenrassen (sauvignon blanc, chardonnay, pinot noir en syrah) en dat komt de kwaliteit ten goede. Want die is hoog, zeker die van de Single Vineyard-bottelingen en de aparte Lots (de topcuvées). Leyda Syrah Lot 8 2012 is in de toonaangevende wijngids Descorchados - Guía de Vinos de Chile 2015 tot ‘Beste Syrah’ gekozen en ook de Sauvignons, Chardonnays en Pinots horen zonder twijfel bij de besten van Chili. A anraders : Leyda Sauvignon Blanc Lot 4 2013 100% sauvignon blanc van Bordeauxkloon (317) Leyda Pinot Noir Single Vineyard Las Brisas 2012 100% pinot noir uit inmiddels befaamde wijngaard

Pérez Cruz wijnmakerij: Viña Pérez Cruz, Fundo Liguai, vlakbij Huelquén, Alto Maipo productie: iets meer dan 1.000.000 flessen hoofd wijnmakers: Germán Lyon importeur: Sligro

Be zochte p roduce nte n 45

Pérez Cruz is het ambitieuze wijnbedrijf van de gelijknamige familie. Het is gelegen in het zuidelijke deel van Alto Maipo, op hoogten van 480 tot 520 meter. Bijzonder is dat alle druiven van het domein komen; een châteauxconcept dus. Dat houdt in dat ze zich toeleggen op rode wijnen van vooral cabernet sauvignon – voor witte druiven is het er te warm. Verder staat er carmenère, merlot, malbec en petit verdot en komt er steeds wat meer syrah, grenache en mourvèdre bij. De capaciteit van de ultramoderne wijnmakerij, functioneel en duurzaam ontworpen, is groter dan de productie, maar Pérez Cruz groeit nog steeds. De wijnen van Pérez Cruz zijn hun geld meer dan waard en het bedrijf lijkt nog niet aan zijn top te zitten.

Germán Lyon, wijnmaker van Pérez Cruz A anraders : Maipo Valley Cabernet Sauvignon Reserva 2013 95% cabernet sauvignon, 4% syrah, 1% malbec Maipo Valley Cabernet Sauvignon Pircas de Liguai 2012 100% cabernet sauvignon

Museo Andino bij Santa Rita

Santa Rita hoofdvestiging: Viña Santa Rita, bij Buin, Alto Maipo (Alto Jahuel) productie: onbekend hoofd wijnmaker: Cecilia Torres Salinas, Andrés Ilabaca en Carlos Gatica importeur: Noordman Wijnimport Viña Santa Rita is een van de grootste wijnproducenten van Chili. En toch voelt dat niet zo, als je hun hoofddomein in Alto Jahuel bezoekt. Wat je wel meekrijgt is de grote historie van het bedrijf, en op het terrein vindt je ook het mooie Museo Andino vol kunst en voorwerpen uit de Precolumbiaanse tijd. En de wijnen? Die zijn goed tot uitmuntend, vooral die onder het label Medalla Real. En niet te vergeten een van de ware icoonwijnen van Chili: de geweldige Cabernet Sauvignon Reserva Especial Casa Real. A anraders : Leyda Valley Chardonnay Medalla Real 2013 100% chardonnay (80% Leyda, 20% Limarí) Maipo Valley Cabernet Sauvignon Reserva Especial Casa Real 2011 100% cabernet sauvignon van 40-45 jaar oude stokken


Viña VIK wijnmakerij: Viña VIK, Millahue Valley, Cachapoal Valley productie: nu 96.000 flessen hoofd wijnmaker: Christian Vallejo importeurs: Wijnimport J. Bart en edwines.com Viña VIK is als wijnbedrijf al buitengewoon indrukwekkend, maar als je het horecadeel meeneemt, is het een project van ongekende grootsheid. Alexander Vik, Noors multimiljonair, kocht een vallei (de Millahue Valley, geografisch nog net in Cachapoal), huurde een gedreven manager in (Patrick Valette, voorheen o.a. Château Pavie en Neyen) en liet vanaf 2006 beginnen met het aanplanten van wijngaarden. Tegenwoordig bedraagt het wijngaardareaal 388 hectare, merendeels beplant met cabernet sauvignon, gevolgd door carmenère, syrah, cabernet franc en merlot, waarvan ze nu nog maar één wijn maken die al erg goed is. Over elk detail is nagedacht en er is nergens op bespaard. Het moet wel heel raar lopen wil VIK geen cultwijn worden. A anraders : Millahue Valley VIK 2011 55% cabernet sauvignon, 29% carmenère, 7% cabernet franc, 5% merlot, 4% syrah

Viu Manent wijnmakerij: San Carlos Estate, vlakbij Santa Cruz, Colchagua Valley productie: ± 3.000.000 flessen hoofd wijnmaker: Patricio Celedón importeur: Kwast Wijnkopers Viu Manent werd in 1935 opgericht door de Catalaan Miquel Viu-García en zijn

Viña VIK - © vik retreats twee zonen Augustín en Miquel Viu-Manent als Bodegas Viu. Begin jaren ’90 werd de naam veranderd in Viu Manent, dat nog steeds in handen is van de familie. Een middelgrote producent, maar een van de meest bekroonde van Chili. Ofschoon ze wat chardonnay en pinot noir kopen uit Casablanca, komen bijna alle druiven van hun verschillende domeinen in Colchagua. Bijzonder is hun hoofddomein San Carlos, waar meer dan 100 jaar oude malbecstokken staan, de specialiteit van Viu Manent. De jonge, intelligente wijnmaker Patricio Celedón wil de regio Colchagua en zijn individuele terroirs laten spreken, en daartoe krijgt hij gelukkig de nodige ruimte. Een bedrijf om heel goed in de gaten te houden. A anraders : Colchagua Valley ViBo Viñedo Centenario 2011 51% cabernet sauvignon, 44% malbec, 5% petit verdot Colchagua Valley Malbec Single Vineyard San Carlos Estate 2012 100% malbec van meer dan 80 jaar oude stokken

Ve r k oop infor matie 47

Verkoopinformatie Verkoopadressen van in dit supplement genoemde wijnhuizen Ad Bibendum, Brussel (0032-24209446) [email protected] (Santa Inés) Albert Heijn (Ahold), Zaandam (075-6599111) www.ah.nl (Concha y Toro, Undurraga) Léon Colaris, Weert (0495-532462) www.colaris.nl (San Pedro/Cabo de Hornos) De Monnik Dranken, Oldenzaal (0541-513076) [email protected] (Ventisquero) Edwines, Epe (06-25091108) www.edwines.com (VIK) Gall & Gall, Zaandam (075-6592844) [email protected] (Garcés Silva/Amayna, Valdivieso) Groupe LFE, Maartensdijk (0346-213044) www.groupelfe.com (Casa Silva)

Wijnkoperij Henri Bloem Nederland, Eindhoven (040-2375271) www.henribloem.nl (De Martino) Hosman Vins, Schiedam (010-4264672) [email protected] (Odfjell) Jean Arnaud Wijncom, Tilburg (013-5841200) www.jeanarnaud.nl (Errazuriz) Kelders Wijnimport, Udenhout (013-5119898) www.kelders-wijnimport.nl (Anakena) Kwast Wijnkopers, Nieuw-Vennep (0252-686741) [email protected] (Viu Manent) Nipius Latin Wines, Hattem (038-4440041) www.nipiuslatinwines.com (Tabalí / Talinay) Noordman Wijnimport, Leiden (071-5221405) [email protected] (Santa Rita)

advertentie

Résidence Wijnen, Roelofarendsveen (071-5683300) www.residence-wijnen.nl (San Pedro / Altaïr, Sideral) Sligro, Veghel (0413-343500) www.sligro.nl (Pérez Cruz) Tamis Wijnen, Alkmaar (072-5404010) www.tamiswijnen.nl (Morandé) Verbunt Wijnkopers / De Wijnkring, Tilburg (013-5498400) [email protected] (Montes) Vinée Wijnimport, Wageningen (087-8761181) www.tarapaca.eu (Tarapacá) Wijnimport J. Bart, Purmerend (0299-689111) www.wijnimportbart.nl (VIK)

Grote wijnen maakt Viu Manent alleen van de beste druiven

geen 18, geen alcohol

www.kwastwijnkopers.nl

telefoon 0252 - 68 67 41

Chili. Supplement Perswijn Bij jaargang 28 - Nr. 1 I Februari 2015 I Adviesprijs 4,95

Recommend Documents