Hogeschool Gent Departement Sociaal – Agogisch Werk Voskenslaan 362 9000 Gent
GATHER-IT-YOURSELF Een hedendaagse kijk op de electronic DIY scene binnen jongerensubculturen.
Pieter-Jan Pauwels Stageplaats: Ladda vzw Promotor: Bart Ryckewaert Optie: Sociaal-Cultureel Werk
Academiejaar: 2007-2008
2
Dankwoord
Hierbij zou ik heel wat mensen willen bedanken voor hun medewerking en de inzet die nodig was om mijn project tot een goed einde te brengen. Vanuit mijn stage wil ik de steun en het vertrouwen van Jonas Nachtergaele, Nathalie Van Lier en Tom Palmaerts bedanken. Zij hebben me altijd de nodige kansen, vrijheid en verantwoordelijkheid gegeven om te groeien in mijn leerproces en om zelf te zoeken naar de tendensen en trends binnen de jongerensubculturen. Naar mijn project toe wil ik alle artiesten en kunstenaars bedanken om met zoveel enthousiasme te participeren. Annelies Droesbeke, Jonas Pauwels, Micha Volders, Reinhard (sRam) Roelandts, Hendrik Leper (Boutique Vizique), Marijn Dionys, Kris Engelen, Frederik De Wilde, Marthe Van Dessel, Karl Klomp (Vj MnK) en Dijf Sanders. Ook veel dank aan alle vrijwilligers en mensen die me, al dan niet onrechtstreeks, geholpen hebben. Ik wil ook mijn supervisiegroep Sien, Stéphanie en Wim, en eveneens mijn stagebegeleider Bart Ryckewaert, bedanken voor de interessante reflecties en ervaring binnen het gehele stageproces. Deze hebben op vele vlakken een grote bijdrage geleverd.
3
Inhoudsopgave INHOUDS OPGAVE ______________________________________________________ 3 LIJST VAN SPECIFIEKE TERMEN__________________________________________ 6 1. INLEIDING ____________________________________________________________ 8 2. DO-IT-YOURSELF ____________________________________________________ 10 2.1 Inleiding ____________________________________________________________ 10 2.2 DIY Algeme e n _______________________________________________________ 11 2.3 DIY en i nternet _____________________________________________________ 12 2.3.1 Blog _____________________________________________________________ 15 2.3.2 Forum ___________________________________________________________ 15 2.3.3 Podcast __________________________________________________________ 16 2.3.4 Open source principe _______________________________________________ 17 2.3.5 Creative Commons License __________________________________________ 17 2.4 DIY Home improvement _____________________________________________ 18 2.5 DIY als een scene binnen jongeren(sub)culturen ______________________ 20 2.6 DIY als Kunst _______________________________________________________ 21 2.6.1 DIY binnen muziek ________________________________________________ 21 2.6.2 DIY binnen theater (bricolage) _______________________________________ 22 2.6.3 DIY binnen interactieve en beeldende kunst ____________________________ 23 2.7 DIY als ethiek en sociaal-politi ek e acti e ______________________________ 24 2.8 DIY Rave & Party bewegi ng __________________________________________ 25 2.9 Co nclus ie ___________________________________________________________ 26 3. DIY ALS EEN SCENE BINNEN JONGERENSUBCULTUREN _______________ 27 3.1 Inleiding ____________________________________________________________ 27 3.2 Punk _______________________________________________________________ 28 3.2.1 Korte geschiedenis _________________________________________________ 28 3.3 Punk en DIY ________________________________________________________ 29 3.4 Zines _______________________________________________________________ 29 3.5 Indi e: DIY na de punk _______________________________________________ 31 3.5.1 Hardcore _________________________________________________________ 31 3.5.2 Lo-fi_____________________________________________________________ 32 3.5.3 Internet & Netlabels________________________________________________ 33 3.6 Co nclus ie ___________________________________________________________ 33 4. ELEKTRONISCHE DIY ________________________________________________ 34 4.1 Inleiding ____________________________________________________________ 34 4.2 Defi niti e ____________________________________________________________ 34 4.3 Ni euwe media _______________________________________________________ 35 4.4 Elektronische Kunst _________________________________________________ 36 4.5 Circuitbending ______________________________________________________ 36 4.5.1 Pioniers binnen circuitbending (internationaal) __________________________ 37 4.5.2 Pioniers binnen circuitbending (nationaal) ______________________________ 38 4.6 Chiptune 8 Bit ______________________________________________________ 38 4.7 Modding ____________________________________________________________ 39 4.7.1 Hardmodding (Hardwarematig) _______________________________________ 39 4.7.2 Softmodding (softwarematig)_________________________________________ 39 4.8 Revers e Engine eri ng _________________________________________________ 40 4.9 Open source software ________________________________________________ 41 4.10 Arduino: Software vs. Hardware _____________________________________ 42 4.11 Conclus i e __________________________________________________________ 43 5. GATHER-IT-YOURSELF _______________________________________________ 44
4
5.1 Beschrijving project _________________________________________________ 44 5.2 Relatie jongerens ubculturen en Electronic DIY ________________________ 45 5.2.1 Electronic DIY als scene… __________________________________________ 45 5.2.2 … binnen jongerensubculturen. _______________________________________ 45 5.2.3 Gaat DIY dan gewoon niet iedereen aan, waar jongeren een onderdeel van vormen? ______________________________________________________________ 45 5.3 Deeln e mers _________________________________________________________ 46 5.4 Verschil met gel ijkaardige projecten__________________________________ 50 5.4.1 Ellentriek sessies___________________________________________________ 50 5.4.2 Dorkbot sessies ____________________________________________________ 51 5.5 Doelstel lingen ______________________________________________________ 53 5.5.1 Persoonlijke doelstellingen __________________________________________ 53 5.5.2 Doelstelling naar deelnemers toe ______________________________________ 53 5.5.3 Doelstelling naar publiek toe _________________________________________ 54 5.6 Werkmiddelen ______________________________________________________ 54 5.6.1 Myspace _________________________________________________________ 54 5.6.2 Forum ___________________________________________________________ 55 5.6.3 Telefonisch contact ________________________________________________ 56 5.6.4 Persoonlijk contact ________________________________________________ 56 5.7 Conclus ie ___________________________________________________________ 56 6. GIY BINNEN HET SO CIAAL CULTURELE LANDSCHAP EN DE ALGEMENE BUITENWERELD ________________________________________________________ 57 6.1 Ellentriek versus GIY ________________________________________________ 57 6.1.1 GIY _____________________________________________________________ 58 6.1.2 Ellentriek_________________________________________________________ 58 6.1.3 Besluit ___________________________________________________________ 59 6.2 GIY volgens de functi es van SC W _____________________________________ 59 6.2.1 Educatieve functie _________________________________________________ 60 6.2.2 Culturele functie ___________________________________________________ 61 6.2.3 Gemeenschapsvormende functie ______________________________________ 62 6.2.4 Maatschappelijke activeringsfunctie ___________________________________ 62 6.3 Algemen e buitenwereld ______________________________________________ 63 6.4 Co nclus ie ___________________________________________________________ 65 7. LADDA VZW _________________________________________________________ 66 7.1 Inleiding ____________________________________________________________ 66 7.2 Missie ______________________________________________________________ 66 7.3 Visi e en uitgangspunten _____________________________________________ 66 7.4 Strategische en operationel e doelstel l i ng en ___________________________ 68 7.5 GIY volgens de doelstel lingen van Ladda vzw __________________________ 68 7.6 GIY volgens de missie en visie van Ladda vzw __________________________ 70 7.6.1 Missie____________________________________________________________ 70 7.6.2 Visie _____________________________________________________________ 70 7.7 Co nclus ie ___________________________________________________________ 71 8. PRAKTIJKERVARING EN BEELDMATERIAAL BINNEN ELEKTRONISCHE DIY. ___________________________________________________________________ 72 8.2 Praktijkervaring ____________________________________________________ 72 8.2.1 Electronic DIY enquête _____________________________________________ 72 8.2.2 Chiptune Interviews ________________________________________________ 75 8.3 Beeldmateriaal ______________________________________________________ 77 9. PERSO ONLIJKE ERVARING __________________________________________ 79 9.1 Leerproces volgens Kolb _____________________________________________ 79 9.2 Reacti es van de deel n emers en toeschouwers __________________________ 81
5
9.3 Co nclus ie ___________________________________________________________ 81 10. BESLUIT ____________________________________________________________ 82 11. GERAADPLEEGDE BRONNEN ________________________________________ 84 BIJLAGEN I, II, III, IV, V
6
Lijst van specifieke termen Atari: Een computermerk dat begin de jaren ’80 de concurrentie ver achter zich liet op vlak van personal computers en videospelconsoles. Blogs: Webdagboeken, gebruikt voor allerhande doelen en doelgroepen. Combats: Schoenen bedoeld voor militairen die ook in trek zijn bij punk en hardcore subculturen. Community: De Engelse term voor gemeenschap, veelal gebruikt voor bepaalde groepen mensen op het internet. Cosplay: Subcultuur die draait rond zich verkleden in een fictief personage. DHZ: Doe-het-zelf, de Nederlandse afkorting. DIY: Do-it-yourself, refereert naar de doe-het-zelf-cultuur. Guerillamarketing: Guerrillamarketing is een marketingtechniek die poogt om met beperkte middelen een groot resultaat te bereiken, vaak door te choqueren. Home improvement: Huisjesklussen, alles wat met onderhoud en herstel te maken heeft binnen de huiselijke sfeer. Home Recordings: Muziek opgenomen in een niet-professionele studio. Howto’s: Howto’s zijn filmpjes en instructies die je uitleggen hoe je iets moet maken, bouwen of onderhouden. Howto komt van het Engels: “Hoe moet je …”. Indie: Komt van het Engelse woord ‘independent’ en betekent onafhankelijk van de dominante cultuur. Interface: Een interface is een tussensysteem, bedoeld om twee externe systemen met elkaar te laten communiceren. Low Budget: Het organiseren, maken of doen van een bepaald iets met een beperkt, of zonder enig, budget daarvoor. Mainstream: Een trend of stroming binnen een dominante cultuur. Merchandise: De zijverkoop van T-shirts, aannaaiers, buttons en CD’s door muziekgroepen, veelal tijdens of na een optreden. Metadata: Is een soort data over data, of anders gezegd informatie die bijgevoegd wordt bij bepaalde data en bestanden over deze bestanden zelf. Myspace: Een online en wereldwijde community van allerlei mensen met ook een groot publiek van kunstenaars, bands, tv-programma’s, enz. PayPal: PayPal is een internetbedrijf die online betalingen en geldtransfers mogelijk maken.
7
Polyfonie (bij elektronisch geluid): Het verkrijgen van meerdere tonen tegelijkertijd bij bijvoorbeeld een analoge synthesizer. Posts: Een ander woord voor berichten die over het internet verspreid worden. Release: Het uitbrengen van een bepaald product (cd, boek, film, enz.). Scene: Iets wat niet kan beschouwd worden als een pure subcultuur, omdat het in een scene gaat rond een community die zich heeft opgebouwd rond een gemeenschappelijke interesse, maar daarom hoeven ze niet allemaal tot dezelfde subcultuur behoren. Setting: De setting van een project is de tijd, locatie en omstandigheden waarin je werkt. Je kan het zien als een afbakening of terrein waarbinnen je aan de slag gaat. In deze context kan je een setting beschouwen als een referentiekader. Skillz: Vaardigheden die benodigd zijn binnen een bepaalde subcultuur. Social Network: Een sociaal netwerk dat zich vormt onder DIY’ers. Soundchip: De elektronische chip die zorgt voor de geluidsoverbrenging in elektronische apparaten. Spam: Ongevraagde en ongewilde elektronische berichten via het internet. Straight edge: Een levensstijl die begon binnen de hardcore waar men zich onthoudt van drugs, tabak en alcohol. Streamen (van multimedia): Technologie om audio en video rechtstreeks via computernetwerken (zoals het internet) te distribueren. Bij streaming media hoeft het mediabestand niet eerst gedownload te worden, maar kan het vrijwel onmiddellijk afgespeeld worden. Tool: Het is een werkmiddel of hulpmiddel op je computer of internet, iets waarmee je aan de slag kan gaan. Tutorial: Instructies (op de computer) over hoe je iets moet doen, via tekstbestanden, audio bestanden of video-opnames. Underground: Ondergronds, niet bedoeld voor de dominante cultuur. Upload: Het versturen van bestanden van je computer naar het internet. Het omgekeerde noemt men downloaden. User: Een gebruiker van een internetsite, veelal is men pas een user als deze zich geregistreerd heeft op de welbepaalde site. Virale marketing: Is een onderdeel van guerillamarketing. Mond-opmondreclame die op het internet via sociale netwerken heel snel en goedkoop rondgestuurd wordt.
8
1. Inleiding Deze scriptie behandelt elektronische do-it-yourself als een scene binnen de jongerensubculturen. De scriptie zal zich hier focussen op twee verschillende vraagstellingen. Eerst ga ik op zoek naar wat (elektronische) DIY vandaag is, hoe het allemaal begonnen is en welke mogelijke effecten dit heeft op de maatschappij. Dit onderdeel is gekoppeld aan een literatuurstudie over DIY, met een bijkomende bevraging aan ervaringsdeskundigen binnen het veld. Mijn tweede vraagstelling is gekoppeld aan mijn eindproject binnen Ladda vzw die als sociaal culturele organisatie inspeelt op deze cultuur, en specifieker over elektronische DIY via het project Gather-It-Yourself. Hier stellen we ons de vraag hoe een vzw kan inspelen op DIY als een sociaal culturele organisatie. Mijn motivatie voor het schrijven van deze scriptie ligt in mijn fascinatie voor de creativiteit en de enorme inventiviteit van jongeren die bezig zijn rond ‘electronic DIY’. Iets wat sinds het ontdekken ervan en in de loop van het proces alleen maar is gegroeid en tevens ook vele andere mensen heeft geïnspireerd. Naar de doelstelling toe zal ik pogen een scriptie te schrijven die mogelijks antwoord kan bieden op wat DIY is, hoe het ontstaan is en hoe je als sociaal culturele organisatie hier kan op inspelen. Alhoewel mijn opeenvolging van informatie ongestructureerd lijkt, is het gehanteerde deductieve trechtermodel wel degelijk een logische manier van werken. Ik vertrek vanuit een algemeen kader, waarna ik mij verder zal inwerken in het bijzondere. Dit maakt dat externe lezers zich elke keer beter kunnen inleven in de specifieke onderdelen doordat de vorige hoofdstukken een ondergrond bieden om verder op te bouwen. Dit leek mij zeker voor handen omdat dit voor velen nieuwe en soms moeilijke materie kan lijken. Na de inleiding begin ik in het tweede hoofdstuk met DIY, als heel algemeen begrip. Daar zal ik kort alle soorten en middelen rond DIY verduidelijken. Van daaruit zal ik me elke keer verdiepen in de elementen die significant zijn voor dit onderzoek. Het derde hoofdstuk zal zo ingaan op hoe DIY ontstaan is en hoe deze zich heeft ontwikkeld als een scene binnen de jongerensubculturen. Het vierde hoofdstuk zal zich specifiek richten op elektronische DIY. Dit stuk wordt verder uitgediept en is eveneens onderwerp van het eindproject. Het vijfde hoofdstuk gaat over het project Gather-it-yourself, dat inspeelt op de elektronische DIY van vandaag. In het zesde hoofdstuk zal ik proberen aantonen hoe een project als GIY zich uit binnen het sociaal culturele landschap en waarom dit mogelijk van belang kan zijn. Hier zal ik een theoretisch kader koppelen aan mijn eindproject.
9
Het zevende hoofdstuk is een voorstelling van Ladda als een deel van dit sociaalcultureel landschap. Hier zal ik ingaan op hoe zij werken rond jongerensubculturen en op welke manier GIY zich hier in profileert. Het achtste hoofdstuk is het onderdeel dat gaat over mijn praktijkervaring buiten GIY en het beeldmateriaal dat ik gebruik ter verduidelijking van wat DIY is. Het negende hoofdstuk gaat over mijn persoonlijke ervaringen die ik heb opgedaan in het verloop van dit project. Het tiende en laatste hoofdstuk is het besluit naar mijn vraagstelling toe.
Onderstaande afbeelding is een grafische voorstelling van deze scriptie. Je ziet duidelijk dat ik vertrek vanuit do-it-yourself als een algemeen kader, dat evenzeer een veelheid aan culturen, visies en soorten bevat. Van daaruit specificeer ik me op twee deelgebieden binnen deze do-it-yourself. Eén ervan is DIY als een scene binnen de jongerenculturen waar ik de rol van DIY verduidelijk binnen de jongerensubculturen. Het andere is elektronische DIY, eveneens het onderwerp van mijn eindproject, waar ik het hedendaags karakter van elektronische DIY onderzoek en op welke manier dit zich allemaal uit. Vanuit deze twee deelgebieden kom ik zo tot mijn eindproject. GIY is een project over elektronische DIY als een scene binnen jongerenculturen, waardoor de twee onderzoeksgebieden in elkaar smelten in de vorm van een project. De cirkel rond dit trechtermodel symboliseert Ladda vzw als kenniscentrum voor jongerensubculturen en eveneens sociaal culturele organisatie die fungeerde als setting en ondersteuning om dit project, en eveneens dit onderzoek, mogelijk te maken.
10
2. Do-It-Yourself 2.1 Inleiding In het onderzoek naar do-it-yourself (DIY) is het heel moeilijk om een welomlijnd territorium af te bakenen waarop je de stempel DIY kan plaatsen. De doe-het-zelf cultuur is uiteraard iets wat al eeuwen gaande is. Als wij iets niet zelf deden, deed niemand anders het voor ons. De essentie van mijn eindwerk ligt dan ook pas veel later, zeker na de industrialisatie (eind 18de eeuw- begin 19de eeuw), tot ver in de 20ste eeuw. Vanaf de industrialisatie is de mensheid, zeker in Westerse culturen, het al gewend om bepaalde taken en vaardigheden te laten vallen en andere mensen met professionele kunde dit te laten invullen. Zo komen we in een consumentisme van allerlei producten en diensten, zonder enige inbreng te hebben in het eindproduct, buiten de aankoop van het product zelf. Deze hedendaagse dominante cultuur van consumentisme is net hetgeen waar de DIY cultuur zich tegen afzet. Het is niet alleen een breuk ermee, maar eveneens een actieve inzet om zelf weer grip te hebben op de eigen levenswijze. Maar hier is mijn eigen visie al vooruit aan het lopen. Laten we eens kijken of woordenboeken, die een objectieve betekenis zouden moeten bieden aan dit woord, ons kunnen verder helpen met de vraag: “Wat is nu DIY?” Mits DIY een Anglicaanse term is zoeken we eerst naar Engelse vertalingen: 1
DIY (or “Do-it-yourself”): “A term coined from the ‘50s that commonly refers to the process of making or building something for oneself without the aid of paid professions. The goal of DIY pursuits is as much about making a useful product as it is about self-empowerment.” 2
do-it-your!self The activity of doing or making something (as in woodworking or home repair) without professional training or assistance; broadly : an activity in which one does something oneself or on one's own initiative 3
do-it-your!self Of, relating to, or designed to be done by an amateur or as a hobby: doit-yourself home repairs; a do-it-yourself sailboat kit.
1
DIMOS, J. (2008) ‘Modern DIY Explosion: Online Communities Where the DIY and MIY Mentality Thrives’ [WWW]. Wordclay: http://freeself-publishing.com/2008/04/09/modern-diyexplosion-online-communities-where-the-diy-and-miy-mentality-thrives/ [01.07.2008] 2 MERRIAM WEBSTER (2008) ‘Do-it-yourself’ [WWW]. Merriam Webster Online Dictionary: http://www.merriam-webster.com/dictionary/do%20it%20yourself [01.07.2008] 3 ANSWERS.COM (2008) ‘Do-it-yourself’ [WWW]. Answers.com: http://www.answers.com/topic/doit-yourself [01.07.2008]
11
Ik vond maar één uitleg bij het zoeken in Nederlandstalige woordenboeken: 4
Doe-het-zelven (alleen onbep. w.), zelf reparatiewerk e.d. verrichten. (afk. DHZ)
montage-,
onderhouds-,
Na dit alles gelezen te hebben weet je dat er geen eenduidige manier is om naar DIY te kijken, noch is er een vakje om dit begrip in te plaatsen. DIY, en zeker elektronische, evolueert mee met de immense technologische stroomversnelling en de visie die hierop van toepassing is. Dit maakt het alsmaar moeilijker om het bos door de bomen heen te zien. Ook heb je hier een veelvoud aan woorden die onder DIY kunnen vallen waardoor je een moeilijker overzicht krijgt van wat er allemaal gaande is. De ene noemt het prutsen, de andere bricoleren en nog een andere noemt het net zoals mij, DIY. Het gaat hier niet om willekeurigheid noch subjectiviteit, maar binnen deze scriptie is voor mij de DIY-omschrijving van ‘Wordclay’ de meest volledige in zijn betekenis. Velen zien DIY teveel binnen zijn economische grenzen, wat niet te onderschatten is, maar de self-empowerment, de vaardigheden en de gedachtegang achter het zelf doen zit veel dieper dan je portemonnee.
2.2 DIY Algemeen DIY is een houding waarbij mensen de zaken zelf in de hand nemen, in plaats van het aan 'experts' (zoals grote bedrijven) over te laten. De trend kwam pas echt aan het licht tijdens en vooral na de industriële revolutie. Veel van de DIY bewegingen en culturen rebelleren tegen het gebrek van de ziel en het vakmanschap die de machines brachten in onze maatschappij, en namen letterlijk zelf het heft in handen om er iets aan te doen. De DIY cultuur bekritiseert hier de consumentencultuur die zich uitdrukkelijk focust op het zien van objecten, niet alleen als gebruiksvoorwerpen maar ook als verbruiksvoorwerpen die om de zoveel jaar moet vernieuwd worden om dezelfde prikkels te ervaren van het product. DIY is een tegenbeweging die mensen ertoe aanzet om zelf de vaardigheden op te doen die nodig zijn om in de maatschappij zich te weren tegenover het consumentisme. Recyclage is hier zeker een onderdeel van. Het doel van DIY is voor een stuk om de verbruiksmaatschappij om te zetten naar een herbruiksmentaliteit. Het prille begin van het verhaal loopt uiteraard terug tot in het begin der mensheid. Van het wiel tot het vinden van werktuigen om vuur te maken. De mens heeft altijd zijn eigen inventiviteit gehanteerd om zich sterker te maken in de natuur. De mens, op zich een kwetsbaar wezen, heeft de capaciteit om cultuur te scheppen in zijn omgeving, door zelf vat te krijgen op zijn natuur.
4
VAN DALE, Groot woordenboek der Nederlandse taal, deel 1, Utrecht, I.M. Calisch en N.S. Calisch, 1999, p.760
12
“Cultuur is voor Paolo Freire5 datgene dat de mens als vrij, zichzelf ontwerpend wezen, toevoegt aan en maakt van de natuur. Cultuur betekent voor hem werken aan de natuur, aan de aarde, om haar tot een menselijke wereld te maken. Cultuur is humanisering.” Je kan creëren dus ook zien als een vorm van cultuur scheppen. Het welgekende zinnetje do-it-yourself, oftewel doe-het-zelf is sinds de jaren ’50 al enorm in trek, ook binnen de commerciële markt. De meesten gebruiken de term voor het maken en herstellen van huishoudelijke apparaten en objecten, zonder het kant en klaar aan te kopen of het te laten repareren door iemand met de nodige expertise. DIY valt bij velen dus ook onder het huishoudelijk takenpakket. In de recentere geschiedenis heeft de term DIY ook een bredere betekenisgeving gekregen die meer dan alleen klussen omvat. Vandaag wordt DIY ook geassocieerd met de internationale hardcore, punk en alternatieve muziekgenres. Er zijn eveneens verschillende community’s en mediamakers die zichzelf binnen DIY plaatsen. Voorbeelden hiervan zijn indie medianetwerken, piratenradio’s en de hele ‘zine’ gemeenschap.
2.3 DIY en internet Eigenlijk behoort dit niet tot een DIY stroming of richting, maar door het enorme belang van internet binnen dit onderwerp begin ik met de link tussen DIY en internet. De reden hiervoor is dat DIY pas is kunnen expanderen en exploderen tijdens het internet tijdperk. Mensen van over de hele wereld konden plots over alles communiceren, niet alleen zakelijk maar ook over hun eigen hobby’s, bezigheden en ervaringen. Net daar ligt de sleutel tot het verwerven van de zovele vaardigheden en kennis die DIY vereist. Via internet kunnen mensen elkaar helpen, stimuleren en bijleren hoe ze tot iets kunnen komen. Kijk zo maar eens naar huisjesklussen of home improvement (zie lager). Er zijn in de bibliotheek van Gent misschien twaalf boeken te vinden over het zelf maken en doen van klusjes. Op het internet zijn er 100.000’en sites die je kunnen vertellen wat je exact moet doen om je computer te herstellen, om zelf te behangen en zelfs welke stofzuiger het langst meegaat. De vrijheid van het internet heeft zeker de laatste jaren een aantal creaties teweeg gebracht die de DIY en de informatiespreiding via het ‘world wide web’ alleen maar hebben vergroot. De reden hierachter zijn de mogelijkheden van “User Generated Content”, wat wil zeggen dat de gebruikers van de site en het internet, de inhoud en deels ook de functie bepalen. User Generated Content kan je hier dus zien als een vorm van DIY, maar ook de sites zelf zorgen voor een
5
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN-VEYS, G.-A., Theorie en Methoden Sociaal Werk, Gent, 2005, p. 138
13
poort naar verschillende communicatiemanieren om allerhande soorten DIY aan de man te brengen. Hier zijn een aantal voorbeelden van belangrijke User Generated Content sites en andere sites, met een zeker belang voor DIY.
2.3.1 YouTube6 YouTube is een gratis video upload site, die nog nooit eerder geziene proporties heeft ingenomen op vlak van grootte en bereikbaarheid. Het is een site waar je als gewone mens je filmpjes kan uploaden, bekijken en delen met het grotere publiek. Drie voormalige PayPal-medewerkers wilden een usergenerated video content creëren, wat wil zeggen dat de gebruikers zelf bepalen wat er op de site komt. Dit varieert van filmclips, TV-series, muziekvideo’s tot zelfgemaakte videoblogs, originele kortfilmpjes en halsbrekerij. Het motto van de site is dan ook ‘YouTube: broadcast yourself”. De kijkers van de website kunnen de filmpjes bekijken via het opzoeken van tags of kernwoorden die de makers van de filmpjes hebben bijgevoegd om zo de filmpjes terug te vinden. Wat belangrijk is, is vooral de impact van deze site. Anno 2008 wordt er per minuut, 10 uur film geplaatst op YouTube door zijn gebruikers. Terwijl er in 2006 nog maar 500.000 users actief waren op YouTube, heeft het nu te kampen met 79 miljoen gebruikers. Ondertussen is er al 3 miljard keer een filmpje bekeken. Dit heeft ook zijn gevolgen: YouTube neemt vandaag evenveel webruimte in als het volledige internet in 2000. Nu zijn er ook al heel wat meer video upload sites te vinden, zowel lokaal als internationaal. Voorbeelden daarvan zijn vimeo, garage tv, enz. Het belang van YouTube tegenover DIY ligt hier vooral in de howto’s en videohandleidingen. Als je iets wil maken of verwezenlijken maar je hebt geen idee hoe, dan zal je er meestal wel een uitleg van vinden op YouTube. Of je nu een servet wil vouwen op een oud Japanse manier of je wil weten hoe je een speelgoedje kan ombouwen tot een synthesizer, je kan en zal het vinden op YouTube.
2.3.2 Myspace7 Myspace is een community of anders gezegd een ‘social networking site’ die na 2006 een enorme expansie kende. Het is dus een community waar je zelf een website gratis kan aanmaken voor het netwerken met vrienden, blogs te posten, je toe te voegen tot bepaalde groepen, foto’s te delen, een persoonlijk profiel 6
YADAV, S. (2006) ‘YouTube, the complete profile’ [WWW]. Rev2.org: http://www.rev2.org/2006/10/02/YouTube-the-complete-profile/ [11.07.2008] 7 DODERO, C. (2006) ‘Lost in MySpace Log on, tune in, and hook up with 22 million people online’ [WWW]. The Boston Phoenix: http://bostonphoenix.com/boston/news_features/top/features/documents/04838542.asp [10.07.2008]
14
aan te maken en waar zowel muziek en video’s op staan voor alle leeftijden en in alle mogelijke categorieën. Myspace heeft als motto: “Myspace.com, a place for friends”. Hier kan je dus netwerken met je favoriete bands, radiozenders, winkels, vrienden, familie en heel verre kennissen. Om te beschrijven welke proporties deze site inneemt kan je al eens opkijken als je weet dat in de hoogtijden van Myspace, rond 2006-2007, de site ongeveer 230.000 nieuwe gebruikers kreeg per dag. Zo zijn er nu bijna 300.000.000 profielen, wat toch al over bijna een half miljard gebruikers en dus mensen gaat. Zowel profit, non-profit als hobbyisten hebben het voorbeeld gevolgd van anderen en hebben een profiel aangemaakt. Bijna alles op de wereld dat weet heeft van Myspace zit erop. Dan spreken we over muziekgroepen, vzw’s, cafés, Tv-shows, platenmaatschappijen, kunstenaars, fotografen,… tot zelfs frietkoten. Het voordeel van deze site is dat je hier heel snel mensen kan zoeken die in jouw al dan niet winstgevend product kunnen geïnteresseerd zijn. Het belang van Myspace wordt hier ook nog eens benadrukt in het vijfde hoofdstuk doordat het mijn enige bron van promotie was naar de buitenwereld toe over mijn eindproject rond elektronische DIY. Laat u doch niet vangen dat Myspace hier een unicum in is. Er zijn nog genoeg community’s, lokaal en internationaal, zoals Netlog, Facebook, Noxa, enz.
2.3.3 Wikipedia8 Een groot voorbeeld van DIY op het internet is Wikipedia. Je kan het je best voorstellen als een lege online encyclopedie. Het is opnieuw user-generated wat maakt dat gebruikers van internet zelf de invulling moeten maken van de zoektermen in de encyclopedie. Die invulling kunnen zij zo groot of zo klein maken als zij zelf willen, met links naar bronnen, naar synoniemen, of naar andere verklaringen die mogelijks ook op Wikipedia staan. De uitgebreide encyclopedie wordt nu zelfs meer gebruikt dan digitale varianten zoals de officiële Microsoft ‘Encarta’, en de Engelstalige ‘Brittanica’. Natuurlijk bevat Wikipedia niet alle informatie, net omdat de informatie pas aangevuld wordt als de gebruikers in actie schieten. Zo kiest het publiek zelf welke woorden en begrippen uitgelegd worden. Wikipedia is vooral handig voor informatie die moeilijker te vinden is in analoog materiaal zoals boeken, tijdschriften, enz. Zo kan je makkelijk betekenissen vinden van computerjargon, nieuwe trends en gegevens, enz. Het bevat eveneens geen beperkingen, dus kan je zowel algemene, medische, muzische, historische en andere begrippen opzoeken, waardoor je een grote variëteit krijgt. Natuurlijk is er ook een keerzijde aan dit verhaal. Omdat deze site eveneens user-generated is, krijgt Wikipedia de kritiek niet objectief te kunnen zijn. Vele mensen kunnen er niet bij dat de modale mens zomaar een invulling kan geven aan een bepaald woord of gegeven en vinden dat hierdoor de vermelde informatie vele gaten en subjectiviteit zal bevatten. Desondanks deze
8
X (2008) ‘Wikipedia’ [WWW]. Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia [11.07.08]
15
subjectiviteit zijn er ondertussen toch al een 10 miljoen artikels verschenen in 255 talen, wat jaarlijks een 700 miljoen tal bezoekers lokt.
2.3.4 Blog Blog is een afkorting van het Engelse ‘web log’. Het is een website, meestal beheerd door maar één gebruiker, die regelmatig commentaar, bedenkingen, data’s van evenementen, of bepaald grafisch en videomateriaal online zet. Deze posts worden meestal in omgekeerde chronologische volgorde geplaatst, waardoor het meest recente artikel altijd het eerste is dat je leest. Vaak worden blogs gebruikt als een bron van commentaar of nieuws op een bepaald onderwerp. Andere functioneren dan eerder als een persoonlijk online dagboek. Een doorsnee blog combineert beeld, tekst en linken naar andere blogs, webpagina’s en andere gerelateerde media. Andere mensen kunnen meestal berichten en reacties achterlaten om zo ook de interactie te krijgen tussen de schrijver van de blog en de mensen die de blog lezen. Terwijl het merendeel van de beheerders zich vooral specificeert op het gebruik van tekst heb je ook artlogs, photologs, sketchlogs, v(ideo)logs, MP3blogs, enz. Een blog is dus iets wat iedereen kan aanmaken en onderhouden met informatie. Het is als het ware het verspreiden van je eigen informatie, gedachtegang, denkwijze, gevoelens, enz. De DIY gedachte hierachter is dat elke persoon zelf zijn input kan brengen op het internet over zijn ervaringen en dat mensen, zonder dat hij die moet kennen, hierop kunnen inspelen en dus ook kunnen verwikkeld raken in een interactieproces. Blogs hebben ook de DIY gestimuleerd doordat er specifieke DIY blogs ontstaan zijn over zowel DIY binnen huisjesklussen, DIY als cultuur en DIY als kunst. Hier delen beheerders hun ervaringen in het bouwen, bewerken en maken van verschillende objecten.
2.3.5 Forum Een forum is al langer bekend binnen de internetwereld, ze bestaan al sinds 1996, en leven nog steeds sterk binnen de internetgemeenschap. Een internetforum is ook gekend als een discussieforum waar mensen digitaal kunnen discussiëren en vragen stellen over een bepaald onderwerp. Een forum bestaat uit een aantal subfora en een aantal onderverdelingen binnen die subfora waar mensen vragen, moeilijkheden en discussiepunten kunnen aankaarten met andere mensen die met het onderwerp bezig zijn, of er tenminste in geïnteresseerd zijn. Technologie, videospellen, sport, muziek, kunst, mode, religie en politiek zijn populaire forum thema’s, maar het aantal onderwerpen is teveel om op te noemen. Zeker binnen de DIY scene is een forum een handige tool op het internet. Als je iets wil maken of zelf doen en je vindt er geen informatie over op het internet of je loopt vast op een bepaald punt, dan zijn de fora meestal een toevlucht om
16
met andere kompanen te praten over wat je wil bereiken. Het voordeel is dat deze onderwerpen door meerdere personen kunnen bekeken en becommentarieerd worden, waardoor je een grote input krijgt over een welbepaald onderwerp. Een forum heeft ook administrators en moderators die een oogje in het zeil houden voor spam, onnodige praat en scheldpartijen zodat de fora gebruikt worden waar ze voor bedoeld zijn. Meestal zijn de moderators zich ook bewust van het onderwerp en kunnen zij een grote input zijn in je vraagstelling.
2.3.6 Podcast 9 Een podcast is iets wat overgebleven is uit de ‘iPod’ generatie. Je kan het zien als een serie digitale mediabestanden die op het internet verspreid worden naar draagbare mediaspelers en computers. De term is een samenvoeging van ‘iPod’ en ‘broadcast’, wat refereert naar de draagbare mp3speler iPod en het uitzenden van mediabestanden. Je kan het vergelijken met een blog en YouTube. De term pod van iPod is hier van toepassing omdat Apple (het bedrijf achter de iPod) de eerste scripts en codes heeft geschreven om podcasts te kunnen uitbrengen. Iemand kan over een bepaald onderwerp of bepaalde interesse een podcast creëren waarin hij meerdere files kan versturen naar het publiek die deze zowel op computer of op een draagbare media speler kunnen bekijken of beluisteren. Het voordeel van podcasts is dat mensen zich hier op kunnen abonneren waardoor ze automatisch nieuwe podcasts op hun iPod of computer binnenkrijgen naarmate er nieuwe dingen te vertellen zijn door de beheerder. Het digitale mediaformaat van podcasts laat je ook toe dat je, zonder al te teveel te moeten downloaden, nieuws of andere media kan binnenkrijgen over hetgeen jou specifiek interesseert en waar je dus ook op geabonneerd bent. Podcasts zijn quasi altijd gratis en worden nu ook meer en meer gebruikt door de modale mens. Tegenwoordig kan je met een micro en een webcam al snel je eigen podcast creëren over de onderwerpen die je aanbrengt. De beste vergelijking is die met een piraatradio, alleen dat de podcast op het internet verloopt en geen illegaal karakter heeft. Ook omvat het geen aankoop van dure radiozenders en andere apparatuur. Een PC die op het internet is aangesloten kan al heel veel. Er zijn ook heel wat podcasts van DIY platenlabels, DIY techniekers en andere, waar je automatisch van elke aflevering een kopie op je computer en iPod krijgt, indien je jezelf abonneert. Hier heb je wel niet de interactie die een blog dan weer wel biedt.
9
STARAK, Y. (2005) ‘What is a podcast and how can I use one?’ [WWW]. Entrepeneurs Journey: http://www.entrepreneurs-journey.com/230/what-is-a-podcast/ [11.07.08]
17
2.3.7 Open source principe10 Open source is een ontwikkelingsmethodologie waar men aan een groot publiek toegang verleent tot de bron en kennis van een product. Dit principe wordt vooral gebruikt bij broncodes op het internet en software. Deze zijn meestal ook gecreëerd via een collaboratie met het publiek. Open source is iets wat hoog in het vaandel wordt gedragen door de DIY community. DIY beperkt zich niet alleen tot wat jij of iemand anders maakt, maar kijkt ook naar wat het voor iemand anders kan betekenen en in welke mate het een verrijking kan zijn. Via open source creëer je zo een product dat niet eindigt in zijn evolueren tot een beter product. Het publiek kan hierop inspelen, dit gebruiken, namaken, herwerken, bewerken, verbeteren, enz. Veel van de DIY creaties zullen dan ook zichzelf als open source beschouwen en zowel schema’s, handleidingen en video’s online plaatsen om hun product te kunnen namaken. Dit is een volledig andere manier van denken dan wat het kapitalistisch systeem voor ogen houdt. Ik zal verder ingaan op open source binnen software in het hoofdstuk over elektronische DIY.
2.3.8 Creative Commons License
11
Creative Commons is een buitenbeentje binnen het onderdeel internet, maar wel zeer belangrijk. Creative Commons is een nonprofit organisatie die hun werk wijden aan het vergroten van het aantal creatieve werk waar andere zich op kunnen op baseren, gebruiken en delen op een legale manier. De organisatie heeft een gamma aan copyright licenties uitgebracht, die nu gekend zijn als ‘Creative Commons licenses’. Deze licenties geven creatievellingen de kans om makkelijk te communiceren over welke rechten zij behouden en over welke rechten gebruikt mogen worden door anderen. De Creative Commons licenties zorgen dat de copyright gebruiker zo een aantal of zelfs bijna al hun rechten aan het publiek kunnen geven terwijl ze andere rechten behouden door een variëteit aan licenties en contracten. De bedoeling is het vermijden van problemen met de huidige copyright wetten voor het delen van informatie. Als we praten over de huidige copyright, bedoel ik dan het befaamde zinnetje: “All rights reserved”. Creative Commons en een aantal artiesten zijn hier tegen opgekomen en zeiden dat ze al deze rechten niet nodig hebben. Ze hebben liever een aantal basis rechten, die hen evengoed de kans geeft hun materiaal te delen zonder hun copyright te verliezen als originele artiest. Hier bieden ze een tegengewicht tegen het principe dat je ofwel al je rechten behoudt, ofwel al je rechten verliest. Het project bevat een aantal gratis licenties die copyright eigenaars kunnen gebruiken als ze hun werk uitbrengen op het internet. Zo kunnen deze
10
COAR, K. (2006) ‘The open source definition’ [WWW]. Open Source: http://www.opensource.org/docs/osd [11.07.08] 11 CREATIVE COMMONS, (2008) ‘About’ [WWW]. Creative Commons: http://creativecommons.org/about/ [11.07.08]
18
bestanden metadata meekrijgen die de licenties van het werk kunnen aantonen, zodat het makkelijker wordt om automatisch werken met een licentie te lokaliseren en verwerken. Creative Commons hebben ook een ‘Founders copyright’ contract, bedoeld voor het herwerken van de effecten en gevolgen van de originele copyrightwetgeving. Al deze inspanningen, en meer, zijn om hetgeen tegen te gaan wat Creative Commons beschouwt als een dominante en restrictieve toelatingscultuur. In de woorden van de oprichter van Creative Commons Lawrence Lessig: "A culture in which creators get to create only with the permission of the powerful, or of creators from the past"12 Lessig volhardt dat de moderne cultuur gedomineerd is door traditionele copyright rechten om zo hun monopolies te behouden en te versterken op culturele producten zoals de populaire muziek en film. Hier kan Creative Commons alternatieven bieden aan deze beperkingen. Binnen onze Belgische muziekwereld is electrobel.be hier een goed voorbeeld van een alternatief. Electrobel bevat 10.000’en muziek en audiobestanden die allemaal onder de licenties van Creative Commons vallen om zo een tegengewicht te creëren tegen het dominerende SABAM binnen de rechten van muziek.
2.4 DIY Home improvement De meest gekende DIY vorm binnen de dominante cultuur die wij allen kennen, die ook het meest ingebakken zit in het dagelijkse marketingprincipe is home improvement. Dit omvat werken met materiaal uit de in Engeland gekende ‘hardware stores’. Hier bekend als de doe-het-zelf winkel of in Nederland als een bouwmarkt. De meest gekende ketens hierrond binnen België zijn Brico, Hubo en Gamma. Doe-het-zelven of klussen is vanaf de jaren zestig en zeventig van de 20ste eeuw populair geworden onder een groot publiek. Een buitenbeentje binnen dit onderwerp maar die zeker een enorme impact heeft gehad op de DIY wereldeconomie is Ikea. De hele klusmarkt is er om een alternatief te bieden aan de stadsmensen of mensen die het klussen niet meer eigen zijn. Zo kunnen zij zelf weer persoonlijk betrokken raken in de opbouw of vernieuwing van hun eigen huis, appartement of woning. En niet alleen binnen je woning, er is ook nog het maken of herstellen van auto’s, computers, huis, tuin, alles van materiaal dat ons mogelijks kan beïnvloeden in ons leven, elk materieel aspect van ons leven. Voor de meeste onder ons is het gebruikelijk om zaken kant-en-klaar aan te schaffen of werk te laten verrichten. Alleen vaklui beschikken over de vaardigheden, gereedschappen en leveranciers om de klus te klaren. Doe-hetzelven is enerzijds goedkoper, anderzijds hebben steeds meer mensen plezier in het zelf iets tot stand te brengen. De opkomst van bouwmarkten is geheel te 12
LESSIG, L. (2008) ‘Free Culture’ [PDF] Penguin: http://www.free-culture.cc/freeculture.pdf [02.08.08]
19
danken aan deze ontwikkeling. Ook de vrije zaterdag en de steeds korter wordende werkweek in het algemeen heeft hier zeker aan bijgedragen. De drie grote spelers Brico, Hubo en Gamma zorgen al voor 276 filialen binnen België alleen, en daar mag je dan nog eens de kleinere spelers binnen de doehet-zelf wereld bij rekenen. Dit maakt dan ook dat DIY home improvement de meest gekende vorm van DIY vormt. Dezelfde gedachtegang, maar op een eerder discrete manier, komt vanuit Ikea 13, een bedrijf dat nu niet meer weg te denken is binnen de globale markt van meubelen en andere huishoudelijke artikelen. De meest innovatieve beslissing die Ingvar Kamprad nam tijdens het oprichten van Ikea was in 1956. Doordat het verzenden van zijn producten als postorderbedrijf heel plaatsrovend was op zowel trein als in de vrachtwagens, besloot hij om het als een pakket te verzenden dat nog deels in mekaar moest gezet worden. Deze beslissing is de leuze en de kracht achter Ikea gebleven, die nu als multinational een grotere distributie heeft van Ikeaboekjes, dan dat er Bijbels zijn op onze planeet. Zij hadden zeker hun impact op de DIY beweging binnen de jaren ’60 en ’70. Tijdens deze periode verspreidt de DIY-pakket gedachte van Ikea zich ook buiten Zweden. Tussen 1963 en 1984 verspreidt Ikea zich naar Noorwegen, Denemarken, Zwitserland, Duitsland, Australië, Canada, Oostenrijk, Nederland, Frankrijk en België. Met de komst van de Home Video Cassette Recorders in dezelfde periode, kwam er ook heel wat potentieel in het audiovisueel uitleggen en tonen van hoe men dingen kan bouwen aan de hand van DIY instructeurs. Televisie en beeld waren veel dynamischer en minder gelimiteerd in hun manier van tonen, terwijl foto’s en tekst nog altijd moeilijker waren als handleiding om een bepaald object te creëren. Dit is iets wat binnen de DIY is overgenomen via YouTube en andere kanalen op het internet en nog steeds een makkelijke manier van leren vormt. Later in de jaren ’80 werd de DIY industrie alleen maar groter doordat doe-hetzelf een populaire bezigheid werd in het weekend. Zo konden mensen via hun bezigheid hun eigen levenstandaard, leefomgeving en de waarde van hun huis verhogen, zonder hier iemand voor in te huren. De uitgebreide zelfbouwmarkt, maakte dit nog makkelijker. Zelfs voor duurdere apparaten bestaan er genoeg huurbedrijven die je met gemak alles van een betonmolen tot een bulldozer kunnen verhuren. Na magazines en televisie ging DIY in klussen zich ook verder zetten online, waar men zich focust op informatieve websites. Er is ook een enorme groei van onafhankelijke DIY bronnen rond home improvement die via blogs of eigen
13
IKEA (2008) ‘Ikea Geschiedenis’ [WWW]. Ikea: http://www.ikea.com/ms/nl_NL/about_ikea_new/about/history/index.html [10.07.08]
20
websites hun ervaringen mededelen. Zo merk je een groei in do-it-yourself sites komende van kleinere en onafhankelijke organisaties.
2.5 DIY als een scene binnen jongeren(sub)culturen De term ‘DIY’ betekent ook veel meer dan klussen. DIY heeft sinds de jaren ’70 zijn intrede gedaan binnen de jongeren(sub)culturen. Uiteraard krijgt het hierbinnen een hele andere inhoud. Hier zijn een aantal voorbeelden: •
Het zelf publiceren van boeken, ‘zines’, en alternatieve strips.
•
Bands en muzikanten die hun muziek uitbrengen onder een zelf opgestarte record label.
•
Het maken van punk, indie of andere merchandise (t-shirts, sweaters, tassen, broeken, aannaaiers, buttons, enz.) door het gebruik van recycleerbaar of weggegooide materialen, meestal gedecoreerd met makkelijke materialen zoals zeefdruk logo’s of met een spuitbus geverfd.
•
Independent of indie ‘game development’ en ‘game modding’ binnen al bestaande virtuele omgevingen.
Wanneer DIY exact begon als scene binnen jongerenculturen is heel moeilijk te duiden. Het begin van DIY wordt meestal geplaatst binnen de punk beweging van de jaren ’70. In plaats van te werken naar traditionele waarden, zoals muziekbands die hun publiek proberen te bereiken via major record labels, begonnen bands zelf op te nemen. Ze maakten zelf hun albums en merchandise, boekten hun eigen shows en creëerden zo ook kansen voor andere kleine bands. Zo verkregen ze een mate van bekendheid en ook een status binnen hun cultuur door het herhaaldelijk ‘low budget’ toeren. Dit maakte dat bands binnen deze denkwijze niet alleen bezig mochten zijn met louter muzikale aspecten, maar zich zowel zakelijk, organisatorisch, als marketinggewijs moeten kunnen profileren. De ‘zine’ beweging nam binnen de punk ook een heel belangrijke rol in het verslag geven en promoten van optredens. Dit veranderde significant de manier waarop de fans communiceerden met de muzikanten, doordat het meestal de fans waren die de zines schreven. Zines werden in kleine getallen verspreid onder elkaar, zodat iedereen binnen de subcultuur wist wat er te doen was in hun regio, welke bands goed waren, welke platen aan te raden zijn, enz. Zines zijn zo ook snel afgetakt van iets wat zich specialiseerde in handgemaakte muziekmagazines, tot iets wat veel persoonlijker werd binnen de welbepaalde scene. Ze werden zo een fenomeen binnen de punk en andere subculturen die tot de DIY cultuur behoorde, wat leidde tot Tutorial zines die toonden hoe je je eigen shirt, posters, zines, boeken, eten, eender wat kon maken. Het onderdeel DIY binnen jongerenculturen wordt verder uitgewerkt in hoofdstuk 3.
21
2.6 DIY als Kunst Binnen kunst wordt er ook vaak gespeeld en gegoocheld met doe-het-zelven. Iets wat begonnen is met creatief handelen uit financiële noodzaak, is later uitgebouwd tot aparte stromingen binnen de kunst. Eveneens is hier geen consensus te vinden over de naamgeving. Terwijl men binnen de muziek wel duidelijk over DIY spreekt, zal men binnen theater eerder spreken over bricolage en zal men binnen de beeldende kunst ofwel over bricolage ofwel over nieuwe media spreken, afhankelijk van de materialen. Dit toont ook de diversiteit aan van DIY binnen kunst. Om het allemaal duidelijker te stellen wordt in dit onderdeel DIY binnen muziek, theater en beeldende kunst uitgewerkt.
2.6.1 DIY binnen muziek Binnen muziek is er een heel breed gamma van DIY projecten dat je vooral kan opdelen in twee aparte delen. Enerzijds heb je de mensen die zelf nieuwe instrumenten proberen uit te vinden, al dan niet gebaseerd op een al eerder bestaand instrument en anderzijds heb je de mensen die aan bestaande instrumenten dingen zullen toevoegen of veranderen naarmate hun eigen stijl en smaak. Nieuwe instrumenten Iets wat minder voorkomt dan het herwerken maar blijft leven onder de mensen, is het creëren van nieuwe instrumenten. Af en toe hoor je wel op het nieuws of lees je op een site dat iemand een nieuw instrument heeft gebouwd. Zo heb je een aantal sites waar niet alleen heel oude en zeldzame instrumenten op staan maar ook nieuwe en nooit eerder geziene creaties. Het is natuurlijk steeds moeilijker om nieuwe instrumenten te maken omdat er al zoveel op de markt is. Een mooi voorbeeld van een DIY instrument vanuit onze contreien is de ‘Kelstone14’. Dit is een dubbele elektrische zither waarmee men gelijktijdig baspartijen en gitaarpartijen kan spelen. De Belgische zanger-liedjesschrijver Jan Van Kelst ontwikkelde de Kelstone in twee jaar. Het instrument wordt net als alle andere zitherachtigen horizontaal bespeeld, zoals bijvoorbeeld een piano. De Kelstone is volledig analoog en bestaat uit twee planken met in totaal achttien snaren, dus 9 per plank. Momenteel bestaan er van de Kelstone slechts enkele exemplaren, maar het ontwerp is ondertussen wel beschermd door een internationaal octrooi. Jan Van Kelst is hier één van de voorbeelden van DIY en muziek. Zijn Kelstone werd geïntroduceerd op 6 maart 2007 en wordt officieel erkend als een nieuw instrument op de markt.
14
VAN KELST, J. (2008) ‘Kelstone, The musical matrix’ [WWW]. Kelstone: http://www.kelstone.be/presenting [01.08.08]
22
Herwerken en bewerken van instrumenten Dit is iets wat in grote mate wordt gedaan. Sommige mensen zijn gewoon niet tevreden met het aanbod, andere moeten creatief zijn met hun financiën en sommige willen een uitlaatklep voor al hun creativiteit. Het gebeurt veel en vaak dat mensen zelf beginnen werken aan hun instrumenten en hulpmiddelen zoeken om tot muziek te komen. Het bekendste forum op het internet binnen België is het offstage forum. Het forum biedt een volledige DIY sectie waar mensen kunnen discussiëren en vragen stellen over non-professionele instrumentenbouw. Het gaat hier bijvoorbeeld vooral over elektrische gitaren en de nodige versterkers en effecten. Mensen tonen hier hun nieuwste creaties of stellen vragen over één of andere fout in het schema van hun versterker. Indien deze vraag niet kan beantwoord worden, zal men snel verwijzen naar een internationaal forum of een site waar men eventueel wel kan verder geholpen worden. Eén van deze internationale forums is Experimentalists Anonymous, waar elektronische DIY instrumenten het subject zijn. De ene noemt het instrumentenbouw voor hobbyisten, de andere een passie. Desalniettemin heb je tegenwoordig heel wat DIY’ers die puur via zelfopleiding en informatie van het internet instrumenten kunnen herwerken en bewerken op bijna het niveau van een professionele bouwer. Zeker door het open source principe dat bepaalde informatie vrij stelt om nieuwe mensen te stimuleren en laat experimenteren, voel je dit meer en meer opkomen.
2.6.2 DIY binnen theater (bricolage)15 Alhoewel men de term DIY ook gebruikt in kunst, is bricolage hier eerder een algemeen aanvaarde term, dus zal ik in dit onderdeel eerder het woord bricolage gebruiken. De betekenis erachter blijft uiteraard grotendeels hetzelfde. De best mogelijke verklaring van het woord en eveneens de link naar DIY heb ik gevonden op Wikipedia: “It is borrowed from the French word bricolage, from the verb ‘bricoler’ – equivalent to the English do-it-yourself, the core meaning in French being, however, fiddle, tinker and, by extension, make creative and resourceful use of whatever materials are to hand (regardless of their original purpose).” Ik sprak hogerop van creatief handelen uit financiële noodzaak. Alhoewel dit in sommige theatergezelschappen nog een rol kan spelen, zal men vandaag bricolage binnen theater niet meer gebruiken als noodzaak, maar als evenwaardig werkmiddel naast een gamma van andere werkmiddelen. Bricolage is het gebruiken van materialen, onbedoeld voor theater, in een nieuwe jas en dus nieuwe wereld gieten. Iets wat afval is, te herwerken tot iets dat gewone materialen overstijgt. Men gaat hier zoeken hoe men iets kan aanpassen aan zijn doel en hoe men creatief kan omgaan met de materialen om zo tot een decor te komen. Het tot leven maken van het decor en het benuttigen van wat er verkrijgbaar is, vormt vooral het doel van bricolage binnen de theaterwereld. 15
VAN DIJCK, B. ‘Bricolage theater’ , s.l., 2006-2007, p. 6-7 (scriptie)
23
Uiteraard heeft het ook zijn beperkingen, doordat je geleid wordt door wat je vindt en krijgt, is het soms moeilijker om te werken naar wat je voor ogen hebt, maar dat maakt net de uitdaging binnen bricolage voor velen. Het gaat zelfs zo ver dat men het ziet als een verslaving waar men een veelheid aan materialen bijhoudt omdat ze het misschien ooit zouden kunnen gebruiken binnen een bepaald decor voor een theaterstuk.
2.6.3 DIY binnen interactieve en beeldende kunst Bricolage kunst Heel wat van de beeldende kunst binnen DIY kunnen we ook categoriseren binnen bricolage. Het gaat hier wederom over het werken met gevonden materialen en objecten, zonder specifieke materialen te kopen. Dit leunt heel dicht aan bij het theaterbricolage dat al besproken is. Het verschil is dat hier de materialen meer moeten zeggen en betekenen dan in het theater, omdat de materialen niet voor zichzelf kunnen spreken. Binnen theater heb je nog de interactie tussen acteur en publiek. Binnen beeldende kunsten moet het materiaal zelf voor de interactie zorgen waardoor het een grotere rol speelt wat je zal gebruiken. Nieuwe media Als je de naam van dit onderdeel bekijkt besef je ook dat er oude media moeten zijn. ‘Nieuwe media’ verwijst vooral naar het digitale tijdperk dat alle oudere analoge apparaten aan het overheersen is. Dit is niet alleen zo bij huisapparaten maar ook in de kunst. Men zal altijd zoeken naar nieuwe materialen en manieren om deze te verwerken in de kunst. Ondertussen bestaat er eveneens in Gent een vrij nieuwe richting voor nieuwe media op de academie van Gent16. Hier vermelden ze duidelijk dat het een onderzoek is naar kunst waarin video, interactieve events, het artistieke, softwareontwikkeling, 3D animatie, ontwerp van virtuele ruimtes, web based art, audio art, generative art en narratieve technieken een onderdeel zijn. Dit is een hele ommekeer binnen de analoge beeldende kunst waar men nog werkt met het alom gekende doek en verf, tekenen, enz. Dit onderdeel zal ook nog verder uitgewerkt worden binnen ‘Hoofdstuk 4: Elektronische DIY’.
16
DEPARTEMENT KONINKLIJKE ACADEMIE VOOR SCHONE KUNSTEN – HOGESCHOOL GENT (2008) ‘Nieuwe Media’ [WWW]. Hogeschool Gent: http://www.kask.be/index.php?/nieuwe_media/visie/C42/ [06.08.08]
24
2.7 DIY als ethiek en sociaal-politieke actie Ethiek De DIY ethiek refereert naar de ethiek van de zelfredzaamheid, zelf taken op te nemen, tegenover het door anderen te laten doen. De term ‘doen’ gaat dan over alles van verbeteringen van de eigen gezondheidszorg, tot publicaties over bepaalde onderwerpen tot het zelf leren werken met elektronica, enzovoort. DIY bevraagt hier de uniciteit van de expert zijn vaardigheden en promoveert de vaardigheid en wilskracht van de gewone mens om meer te doen en te leren dan hijzelf ooit mogelijk acht. Deze vorm van ethiek wordt hier dan eveneens gestimuleerd in de vorm van een sociaal-politieke actie. Sociaal-politieke actie Met de opkomst van moderne multinational bedrijven en het massa consumentisme werd zowel de Noord-Amerikaanse als de Europese DIY cultuur, meer en meer een sociale en politieke ideologie. Dit leunt sterk aan bij het sociale actie denken dat ik geleerd heb binnen sociaal cultureel werk. “Sociaal cultureel werk wordt in deze benadering gesitueerd in een breder perspectief van politieke radicalisering en van sociale mobilisering voor een menswaardiger samenleving.”17 Humanisering De moderne DIY beweging wordt gezien als een individuele respons tegen de moderne industriële maatschappij en de afhankelijkheid van massaproductie. Men wil een tegengewicht bieden tegen de multinationale bedrijven die werkkrachten exploiteren in ontwikkelingslanden. Men hoopt zo dat meerdere mensen zich aansluiten bij de DIY gedachte en dat men zo de consumenten kan motiveren om dit misbruik niet meer te tolereren, door zelf een nietconsumerende mentaliteit op te bouwen. Dit betekent je bewust opstellen tegenover bepaalde verbruiksartikelen en een gericht aankopen van bepaalde levensmiddelen. Een gemeenschappelijke gedachte binnen het hele DIY gedachtegoed is: “Denk globaal, werk lokaal.”, of “De wereld veranderen begint bij jezelf”. Ecologie Niet alleen ijvert DIY voor humanisering, men denkt evengoed aan de ecologische aspecten, die ons de dag vandaag, allemaal aangaan. DIY is voor een stuk denken aan de natuur en je afzetten van een wegwerpcultuur. Duurzaamheid en herbruikbaarheid worden hier dan standaard binnen het leefpatroon. Zo zijn er heel wat doe-het-zelf tips om verantwoord om te gaan met afval en verbruiksartikelen. Zo kan je makkelijk informatie vinden over hoe 17
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., Sociale
Actie, Gent, s.d., slide 3
25
je bijvoorbeeld een container voor compost maakt of een handleiding hoe je van je oud papier, nieuwe postkaarten kan maken. DIY kan gaan van het zelf maken van kleren of huishoudelijk materiaal tot het zelf aan de slag gaan in herstellingen of opknapbeurten. Verschil met sociale actie volgens scw Alhoewel de sociale acties van DIY heel wat gelijkenissen hebben, is er toch één groot verschil. De sociale actie waar men over spreekt binnen DIY is nu eenmaal veel minder uitgesproken en krijgt alleen maar gehoor bij de mensen die effectief ook weet hebben van de DIY cultuur. Er is zeker wel sprake van een sociaal-politiek signaal dat ze proberen uit te zenden, maar ze doen dit dus binnen hun eigen ‘social network’. Ze gaan zich ook afzetten tegen het consumentisme in plaats van het radicaal te bestrijden. Alhoewel ze zeer sterk achter deze gedachte staan zal je hen ook niet actief nieuwe mensen zien proberen werven voor hun acties. Ik denk dat dit deels ook komt omdat DIY bestaat uit honderden, zelfs duizenden netwerken, waardoor men de impact verliest van het opkomen als één grote gemeenschap van mensen die zich tegen het consumentisme afzetten.
2.8 DIY Rave & Party beweging18 De rave & party beweging is iets wat opkwam in de jaren ‘70 in de vorm van een ‘free festival beweging’. Hiermee integreerden ze elementen van eerdere radicale vormen, zoals de vredesbewegingen en betogingen, met punkoptredens en feesten. De DIY cultuur werd in de jaren ‘90 erkend als een beweging in het Verenigd Koninkrijk, waar protest (directe actie) en feest (het festival) in elkaar vloeiden. Deze ontwikkeling uitte zich in een kruisbestuiving van plezier en politiek. Herkenbaar was het antidisciplinaire karakter van de jaren ’60 & ’70. Later demonstreerde men voor een economie van wederzijdse hulp en medewerking, tegen het commercialiseren van kunst en cultuur, het investeren in digitale communicatie technologieën voor de gemeenschap en voor de toewijding tot alternatieve technologieën zoals wind- en zonne-energie. Sommige sceptici hebben DIY bekritiseerd als een libertaire laissez-faire vorm, die alleen verkrijgbaar is voor degene die al toegang hebben tot bepaalde bronnen en recreatie in hun maatschappij. Dit is deels te wijten aan het samenkomen van de DIY cultuur en de hipster cultuur. De term hipster komt vanuit Noord-Amerika. Het gaat hier om jonge, geleerde volwassenen uit midden of hogere klassen met een linkse of liberale achtergrond. Ze hebben meestal sterke sociale en politieke visies en keren zich af van een dominante cultuur. Vandaag zijn betogingen en festivals weer veel minder uitgesproken als toen. Als er nu wordt betoogd, dan is het veel minder vaak in combinatie met een festival. Omgekeerd geldt hetzelfde. 18
BRASS, E., POKLEWSKI, S., ‘Gathering Force: DIY culture - radical action for those tired of waiting’, London, Big Issue ltd, 1997, p. 128
26
Festivals zijn eerder een plaats geworden waar je jezelf moet ontspannen, in plaats van een plaats waar je moet betogen, rebelleren en extreme standpunten moet innemen. Er zijn zo wel nog een aantal voorbeelden te vinden van een combinatie tussen beiden. Denk zo maar aan de minifestivals die men organiseert tegen zinloos geweld of tegen de opwarming van de aarde. Ook de straight edge festivals zullen bijvoorbeeld alleen maar veganistisch voedsel ter beschikking stellen om zo een tegengewicht te stellen tegenover de vleesindustrie.
2.9 Conclusie Wat is nu DIY? DIY is een proces waar men iets maakt of bouwt zonder enige professionele hulp van buitenaf, waar niet alleen het financiële een rol speelt, maar ook het maken van een nuttig product en de self-empowerment die hier achter zit. DIY is een denk- en handelswijze die in veel aspecten ingebakken zit zoals in het huisklussen, binnen kunst, binnen ethisch humanistische stelsels, enz. Hier bestaan veel middelen toe, zeker het internet dat fungeert als bron, middel en sociaal netwerk binnen deze cultuur. Ik kan uiteraard niet garanderen dat alle aspecten binnen DIY hier zijn vermeld. Het zou me zelfs niet verbazen dat er nog vormen bestaan die ik nog niet ontdekt heb tijdens mijn onderzoek. Net doordat dit werkveld zo fragmentaal en onoverzichtelijk is, is het voor mij moeilijk om hier een duidelijke lijn in te trekken, maar bij elk deelaspect staat het bewustzijn om iets zelf te doen centraal. Ik kan wel bevestigen dat wat hier geschreven staat een stevige basis vormt van wat DIY nu allemaal omvat.
27
3. DIY als een scene binnen jongerensubculturen 3.1 Inleiding Punk is het begin van DIY binnen jongerensubculturen. De punkideologie wou anarchistische principes toepassen op alles rondom zich. De maatschappij, de muziek en de industrie kwamen onder hun invloed. De Sex Pistols brachten verwarring, wanorde en chaos bij alles rondom zich, inclusief de mainstream platenmaatschappijindustrie. Men begreep ook niet hoe een band die zo groot werd, zich niet wou voegen bij de grotere platenlabels. In hun do-it-yourself periode, kwam er een golf van zelfdeterminatie, niet alleen bij de band zelf, maar ook voor nieuwe platenlabels, magazines en meer. De onafhankelijke muziekindustrie die begon bij de opkomst van punk bestaat ondertussen al 30 jaar. Terwijl de grote platenmaatschappijen al een tijd bestonden, kwam er een geheel nieuw netwerk van verschillende zaken na 1977. Nieuwe labels, winkels, muziekstudio’s, distributeurs, fabrikanten, DJ’s en magazines werden allemaal volledig, of tenminste pragmatisch onafhankelijk. Of het nu was door een politieke motivatie, een groot ondernemerschap of simpelweg je roeping naar bekendheid volgen, als je wou betrokken raken in de muziekwereld, gaf muzikale onafhankelijkheid je een manier om deze waarden te volgen. Hierdoor definieerde punk een andere manier waarop jij je leven als artiest kan opbouwen en voort zetten. Toen muziekgerelateerde ondernemingen begonnen te groeien buiten de mainstream industrie, kwam automatisch het gebrek van kennis over het beheren van een onderneming waardoor nieuwe regels, systemen en structuren bijna door toeval werden ontwikkeld. Dit leidde tot een gemeenschappelijk gevoel van samenwerking en een gelijkaardige richting die men uitging, zowel tussen muziekondernemingen, platenlabels en bands. Gedeelde winstcontracten werden de norm (50% voor de artiest, 50% voor de label), omdat dit eerlijker leek voor beide partijen. Contracten werden veelal gemaakt op een eenmalige basis waardoor de band naar een andere label kon trekken wanneer ze zelf wilden. Hier is het spreekwoord van toepassing: “No strings attached”. Men stelde zo dat bands ook de tijd krijgen om zelf te groeien in hun muziek, in plaats van op basis van belachelijke deadlines, waardoor ze slechte nummers schreven, om toch maar geld te kunnen verdienen. Uiteraard was punk niet de enige binnen de hele muzieksector die zich onafhankelijk kon stellen. Punk had zelf een kort bestaan. Terwijl men nog de mentaliteit had om alle plannen te verscheuren en gewoon muziek te maken, ging men vrij snel over tot het spelen van rock (al was het punkrock) en uiteindelijk ook tot het tekenen van een contract bij een grote platenmaatschappij.
28
Dit allemaal leidde snel tot een tweede golf van (post-)punk groepen die nieuwe muziekstijlen onderzochten en de opkomst van andere genres die zich eveneens in de DIY verwikkelden.
3.2 Punk
19
Punk kreeg zijn ondergrond vanuit de welomlijnde rockmuziekscene. Vooral in het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada en Australië nam deze scene vrij grote proporties aan. De punk beweging heeft zich verspreid rond de hele wereld en ontwikkelde zich in verschillende vormen. Punkcultuur integreert heel specifieke stijlen van muziek, ideologieën, visuele kunst, dans, literatuur en film. Punk vormt zo op zich een volledige levenstijl en gemeenschap (community). De punkscene is eveneens een samenraapsel van kleinere subculturen zoals Oi!, poppunk, punkrock, enz. Deze subculturen onderscheiden zichzelf door andere vormen van expressie binnen de punk. Er zijn ook verschillende subculturen die vanuit de punk een eigen identiteit hebben aangemaakt zoals hardcore en psychobilly. De punkbeweging heeft een gespannen relatie met de dominantere culturen en vecht tegen commercialisatie en consumentisme. Ze zijn meestal ook een opvallende factor binnen het straatbeeld. Hanenkamkapsels in felle kleuren, gescheurde jeansvesten, strakke broeken en combats, zijn een typische combinatie.
3.2.1 Korte geschiedenis De punksubcultuur ontstond vanuit een aantal voorgaande subculturen en invloeden in de laten jaren ’70. Verschillende filosofische, artistieke bewegingen en moderne kunststrekkingen beïnvloedden de punkbeweging. Punk had eveneens een verscheidenheid aan muzikale origines in het rock ’n roll genre. De vroegste vorm van punk, genaamd de protopunk, kwam vanuit de garagerock op in de Verenigde Staten in het midden van de jaren ’70. De eerste echte muziekscene die zich punk noemde verscheen in ’74 in New York. Rond die tijd ontwikkelde zich ook een punkscene in Londen. Kort erop werd Los Angeles de derde grote stad waar punk duidelijk zijn invloed toonde. Deze drie steden werden de uitvalbasis van de hele beweging. Uiteraard kreeg de punk ook later bekendheid binnen Europa en andere Westerse culturen. Rond 1977 kwam er diversiteit binnen de subcultuur door de ontwikkeling van specifieke soorten punk zoals 2-tone, oi!, pop punk, new wave en no wave. Ze hadden allemaal een band met punk, met hun eigen verschillen en accenten. Rond begin de jaren ’80 onderging punk een omwenteling onder de invloed van de hardcore punk die opkwam. Hardcore werd heel populair op een zelfde manier als punk, waardoor er heel wat nieuwe bands als paddenstoelen uit de 19
GROSSMAN, P. (2008) ‘Punk’ [WWW]. Business Network: http://findarticles.com/p/articles/mi_g1epc/is_tov/ai_2419101001/pg_1 [03.07.08]
29
grond kwamen. De ‘underground’ punkscene in de Verenigde Staten in 1980 produceerde zo nieuwe scenes die ofwel rechtstreeks uit de punk evolueerden ofwel beweerden de geest van de DIY ethiek toe te passen op een volledige andere muziekstijl. Zo beveiligden ze het nalatenschap van punk in de alternatieve rock en indiescene.
3.3 Punk en DIY De DIY ethiek is dus te linken aan de punkideologie en het anticonsumentisme dat er achter hangt. Het reageert tegen het idee dat iemand altijd dingen moet aankopen die hij wilt of nodig heeft van anderen en dat terwijl men dezelfde resultaten kan bereiken op hun eigen manier. De ethiek van punk kan eveneens doorgetrokken worden naar eender welke groep of individu en hoe ze hun politieke standpunten en visies rond DIY toepassen op het dagelijkse leven. Dit omvat vooral hoe ze vermijden een bijdrage te maken aan instituties die zij zien als exploiterend en onmenselijk in hun handelen. Een voorbeeld van deze vermijdtactiek, is het leren om zelf je huis te onderhouden en duurzame materialen te gebruiken, met respect voor de natuur, door creatief om te gaan met de middelen die je hebt. DIY is soms een simpele manier voor het vinden van een oplossing die anders opgelost wordt door welvaart of door hulp vanuit professionele ondernemingen. DIY zal zich meestal ontwikkelen in een eerder langdurig leerproces waar men zoekt naar een vervanging van de geproduceerde goederen en diensten die traditioneel gevonden worden in een geldelijke economie. Het vaardigheidsdelen, en de uitoefening ervan, is een centraal aspect binnen de Punk DIY cultuur. Een voorbeeld binnen de punk is het oprichten van een netwerk tussen een DIY concert productie, opnamestudio en platenmaatschappij, geleid door maar een aantal mensen. Deze bieden dan kansen voor verscheidene punkbands om op te treden binnen hun shows, muziek op te nemen in hun studio en hun CD uit te brengen onder hun platenmaatschappij.
3.4 Zines20 Zines zijn binnen de punkcultuur en later ook bij andere culturen bijna het fundament van het DIY gegeven. Uiteraard breidde de DIY zich ook uit naar DIY opnames enzovoort, maar zines waren het medium om het woord van deze culturen te verspreiden. Hier een definitie van het woord:
20
DUNCOMBE, S., ‘Notes from the underground. Zines and the politics of alternative culture’, Londen, Verso, 1997, p. 117-126
30
“zines are non-commercial, non-professional, small-circulation magazines which their creators produce, publish, and distribute by themselves”21 Zines worden meestal geproduceerd via fotokopiemachines in kopieercentra, meestal met wat beschikbaar was aan papier, al dan niet gekleurd. Zines zullen nooit echt een oplage halen van 5000, meestal zit het er zelfs een pak onder in aantal. Het is ook nooit de bedoeling geweest om winst te maken met de verkoop ervan. Zines worden geschreven in verschillende formaten, van geprinte computer textformats tot strips met handgeschreven tekst. De print blijkt hier het populairste zine formaat te zijn, meestal gefotokopieerd en is gemakkelijk te gebruiken voor een kleine circulatie. De onderwerpen zijn zeer breed van fictie, politiek, kunst en design, persoonlijke ervaringen, sociale theorieën, tot zeer bepaalde onderwerpen zoals seksuele thema’s. Binnen de vroege punkperiode ging het vooral puur over de punkmuziek. Zolang de onderwerpen maar ver genoeg vielen van de traditionele media, bleven ze dit soort blaadjes produceren. 22
“Yet, it remains within the subculture of punk music where the homemade, A4, stapled and photocopied fanzines of the late 1970s fostered the ‘do-it-yourself’ production techniques of cut-n-paste letterforms, photocopied and collaged images, hand-scrawled and typewritten texts, to create a recognizable graphic design aesthetic.” De tijd en materialen die erin kruipen om een zine te maken zijn weinig te vergelijken met wat men er aan terugkrijgt in de verkoop. Kleinere circulaties in zines vallen meestal expliciet niet onder een copyright en er is een sterk geloof bij vele zine schrijvers dat het materiaal binnenin de zines een gratis distributie zou moeten hebben. De laatste jaren hebben een aantal fotokopie zines het geschopt tot een professionele omwenteling waarbij ze te vinden zijn in boekenwinkels of via een online distributie. Een belangrijke zine is bijvoorbeeld Makezine, een van de belangrijkste algemene DIY zines. Zines blijven de dag vandaag nog relatief populair. Vooral tegenover de DIY beweging blijven ze hun belang aanhouden. Recente sociale onderwerpen zoals globalisatie, milieubewustzijn, de mediaconglomeratie, het Amerikaanse imperialisme en het consumentisme worden aangekaart. Terwijl nu de zines langzamerhand in nummers minderen, wordt het aantal blogs alleen maar vergroot, niet enkel in aantal maar ook in publiek. Dit is grotendeels toe te wijzen aan de technologie en de laagdrempeligheid die internet tegenwoordig voor ogen stelt.
21
STONEMAN, P. (2001) ‘Fanzines: Their Production, Culture and Future’ [PDF]. Zinebook: http://www.zinebook.com/resource/stonemandiss.pdf [13.07.08] 22 TRIGGS, T. (2006) ‘Scissors and Glue: Punk Fanzines and the Creation of a DIY Aesthetic’ [WWW] http://jdh.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/19/1/69 [13.07.08]
31
3.5 Indie: DIY na de punk23 Indie is een afkorting van ‘independent music’. Het is een term die muziekgroepen gebruiken om zich af te keren tegen de grote commerciële platenmaatschappijen en streven naar een autonoom leven waar ze zelf beslissen wat ze opnemen en hoe ze publiciteit maken rond hun muziek. Indie heeft zijn vrijheidsidealen en zijn afgunst tegen de commerciële mainstream industrie via punk opgenomen. Het stelde hen ook vrij om zelf te componeren wat ze wilden spelen, in plaats van al hun creativiteit te moeten stoppen in het maken van muziek op basis van de verkoopbaarheid. De muziekgroepen zullen vaak hun eigen opnames regelen via home recording of zullen zich aansluiten bij kleine indie platenlabels. Alhoewel indie veel wordt verward met postrock is indie eerder een verzamelterm voor onafhankelijke muziekgenres die ontstaan zijn na de punk. Ik zal hieronder een aantal van deze genres en muziekscenes bespreken.
3.5.1 Hardcore24 Hardcore punk (of kortweg hardcore), oorspronkelijk een subgenre van de punk rock, is nu een genre op zich geworden met ondertussen al talloze vertakkingen. Het is pas rond begin de jaren ’80 dat hardcore punk begon op te komen. Hun manier van muziek maken was vooral zwaarder en sneller dan punk. De behandelde thema’s bleven echter dezelfde, aangevuld met straight edge. Hardcore kreeg heel wat zijtakken en fusies met andere genres. Zo zijn er bijvoorbeeld melodische hardcore, metalcore, sludge metal en posthardcore. Hardcore wordt veelal omschreven als een veel hardere vorm van punk waardoor het voor dit genre evenmin evident was om door te stromen naar de mainstream muziek. Dit zorgde er dus ook voor dat de meeste bands weinig toegang hadden tot professionele productie en promotie waardoor DIY ook een vaste methodiek en ideologie werd binnen de hardcore cultuur. In de meeste steden gebruikte de hardcore scene goedkope DIY home recordings van op 4track recorders die op shows werden verkocht of via mail. Het verkopen van deze opnames tijdens shows en optredens is iets wat vandaag nog steeds gedaan wordt bij vooral hardcore bands. Concerten werden gepromoot door gekopieerde zines, lokale radioshows en posters op muren en telefoonpalen. Hardcore fans hadden ook een heel herkenbare look binnen het straatbeeld. Ze gebruikten een ‘dressed-down’ stijl van T-shirts, jeans, en een crewcut kapsel. Dit betekent dat ze zich minder of niet opmaakten zoals binnen de punk en een heel kort, bijna militair kapsel hadden.
23 24
Zie bijlage 1: DVD, What is Indie? BLUSH, S., American Hardcore. A tribal history, Los Angeles, Feral House, 2001, p. 275-283
32
Op het zelfde moment, was er een gelijkaardige ontwikkeling in het Verenigd Koninkrijk, wat later bekend werd als UK82. Bands uit deze periode hadden een geluid met een zware drumbeat en zware overstuurde gitaren, zoals de ‘New Wave of British Heavy Metal’ bands Motorhead en Iron Maiden. Terwijl NoordAmerikaanse hardcore punk en de UK82 ontwikkelden, was het niet duidelijk of UK82 door de Amerikaanse hardcore was geïnspireerd of omgekeerd. Eenzelfde beweging leefde in ons land vooral binnen West-Vlaanderen, genaamd de H8000 scene (spreek je uit als Hate thousand). Deze hardcore scene heeft een grote invloed gehad op de gehele hardcorescene in België met bands zoals Liar en Congress.
3.5.2 Lo-fi25 Lo-fi is begonnen als een soort van esthetiek binnen de muziek productie en is uitgegroeid tot bijna een genre op zich. Lo-fi staat hier voor ‘low fidelity’, wat het opnemen van geluid met technische fouten zoals overstoring, achtergeluiden of een kort frequentiebereik inhoudt. Het gebruik ervan is vooral begonnen door artiesten met financiële berperkingen. Vele lo-fi artiesten gebruikten goedkope cassette recorders of ouder materiaal voor het opnemen van hun muziek Alhoewel deze opnames veelal beschouwd worden als onprofessioneel, is het veelal de esthetische kwaliteit en het authentieke gevoel van een ongeschonden gebeurtenis daar en toen, opgenomen op dat moment, dat de luisteraars aanspreekt. Lo-fi werd ook beschouwd als een underground cultuur, die niets te maken had met de mainstream muziek. Het was pas als Bob Dylan besloot in 1975 om officieel een aantal ‘Basement Tapes’ uit te brengen, oorspronkelijk opgenomen als een demo in 1967, dat de eerste stap naar lo-fi binnen de commerciële popmuziek is begonnen. Misschien had dit allemaal wel een voordeel in het feit dat de muziek niet bedoeld was voor een groot publiek. De opnames, gemaakt op een 4-track opnamerecorder met twee microfonen, maakten een deugd van de fouten die erin vervat zaten. Met de nodige losheid, gelach en gefoefel kwam zo de lo-fi ervaring pas naar boven. Pas in de jaren ’80 wordt lo-fi beschouwd als een term die een genre omschrijft, toen de cassettetechnologie, zoals de ‘four trackers’, overal verkrijgbaar was. Vandaag gaan lo-fi artiesten nog steeds opnemen op oud of afgedankt opname materiaal. Schijnbaar uit financiële noodzaak maar ook door het unieke aan de opnames, vooral door de ‘authenticiteit’ die het kan voort brengen. Vandaar dat het een genre is dat nog niet gauw zal uitsterven.
25
MAIER, J. (1999) ‘Lo-Fi : In search of a honest aesthetic.’ [WWW]. http://www.mindspring.com/~jmaier/honest.htm [10.07.08]
33
3.5.3 Internet & Netlabels De technologische vooruitgang de laatste tien jaar maakt het mogelijk voor artiesten om de professionele studio’s te omzeilen en zelf werk van hoge kwaliteit te maken. De evolutie van de mediasoftware en het gebruik van snel internet geeft artiesten van alle leeftijden en achtergronden, van over de hele wereld de kans om hun eigen films, cd’s of andere inhoud te produceren en die te distribueren via het gebruik van netlabels. Zulke werken werden meestal getoond op een private website en namen toe in populariteit door mond op mond reclame of via kettingbrieven via email (een virale distributie). ‘Netlabel’ komt van het woord platenlabel (platenmaatschappij) en is ook een soort van platenmaatschappij die een distributie heeft van muziek die vooral gebeurt via digitale audio formaten, zoals een MP3, via het internet. Deze muziekbestanden worden ook netaudio genoemd. Terwijl het veel gelijkenissen toont met een traditioneel label, staan netlabels voor gratis distributie online, meestal onder een licentie die het delen van een productie aanmoedigt (Creative Commons License). De artiesten behouden meestal hun copyright. De meeste gebruiken guerillamarketing om zo hun werken te promoten via het internet. Online muziek groepen dateren ook van al sinds de computer verkrijgbaar was, maar zijn pas de laatste jaren massaal aan het opkomen. Netlabels begonnen pas uit te breiden tot een fenomeen wanneer de opkomst van het MP3 formaat populair werd in de late jaren ’90. Het merendeel van de netlabels focussen zich vooral op elektronische muziek, alhoewel dit nu ook naar andere genres aan het uitbreiden is. Vandaag is er een grote opkomst van het aantal netlabels over de hele wereld. Alhoewel netaudio muziek nog steeds een niche is binnen de muziekwereld, is het wel een makkelijke manier van muziekdistributie via het streamen en downloaden van muziek op het internet. De moderne lincentie systemen zijn dan ook het sterkste argument voor het stijgende belang van netlabels en netaudio.
3.6 Conclusie De kerngedachte achter DIY binnen de punk was het opkomen tegen de dominante muziekcultuur door zelf als onafhankelijke artiest de leiding te nemen over hun eigen muzikaal verloop op vlak van muziek, opname, productie, distributie en publiciteit. Vanuit de punk heeft DIY zich naar verschillende andere muziekgebaseerde subculturen verspreid. Dit is voor een groot stuk verwezenlijkt vanuit de zines die hier fungeerden als communicatiemiddel en medium om het woord binnen de community’s te verspreiden. Hier zie je, hoe iets dat zich pas begon te manifesteren in de jaren ’70, zich zo snel kan verspreiden over verschillende genres en stijlen heen. De DIY scene, die begonnen is bij punk, is alles behalve te beschouwen als gedateerd. Integendeel, al dertig jaar lang is deze onafhankelijkheidstrijd bezig en voel je nog steeds binnen punk, hardcore en indie, dat men nog steeds vasthoudt aan deze waarden.
34
4. ELEKTRONISCHE DIY 4.1 Inleiding In dit onderdeel bespreken we de elektronische DIY in zijn geheel, ook buiten het terrein van subculturen bij jongeren. Dit is eerder het moeilijkere gedeelte binnen deze scriptie. De moeilijkheid ligt in het hedendaagse karakter van DIY en het gebrek aan bronnen die meer kunnen vertellen over verschillende soorten kunsten, fenomenen en vormen van elektronische DIY. Zo kan je op Google ‘electronic DIY’ intypen en je zal zien dat er enorm veel sites materialen, schema’s, tips ’n tricks publiceren, maar er weinig mensen zijn die echt zoeken naar de betekenis, invloeden, reacties en gevolgen voor de maatschappij. Dit onderdeel zal dus dienen als een samenvatting van wat er nu te vinden is rond elektronische DIY. Verder in de scriptie zal ik dan ook de link leggen naar jongeren(sub)culturen.
4.2 Definitie De DIY scene is een manier van denken en doen die nu weer opkomt binnen het huidige elektronische tijdperk, maar al een hele tijd bezig was in verschillende andere vormen en contexten. Vandaag worden via het internet projecten en experimenten rond electronic DIY viraal overgenomen via het ‘open source’ gedachtegoed. De beste definitie die wij binnen Ladda hanteerden naar het eindproject toe over elektronische DIY’ers was: “Mensen die bezig zijn met het zelf maken of bewerken, maar niet louter herstellen van elektronische apparaten op basis van hun eigen behoeften en fantasie.” Deze definitie bevat wel een beperking. Eigenlijk bevat elektronische DIY veel meer, omdat er ook een hele elektronische wereld is van DIY via software en programmeren, die niet direct hardwarematige objecten zullen aanpakken. Deze zijn niet opgenomen binnen de definitie en binnen het project omdat je dan een heel groot en vertakt werkveld aanspreekt. Net door deze vertakking hanteert iedereen een andere visie en definitie van hun werk. Een officiële en algemeen erkende definitie bestaat dus nog niet over dit onderwerp. Bovenstaande definitie kan je dus eerder hanteren als een brede omschrijving in functie van mijn eindproject (zie hoofdstuk 5) en geeft zo al een beeld waar ik de nadruk op zal leggen.
35
4.3 Nieuwe media De ontstaansreden van electronic DIY wordt duidelijker als we even in een wat ruimere context terugkijken naar het ontstaan van nieuwe kunstvormen zoals bv. de elektronische kunst. Dit is voortgevloeid uit het toenemende onderzoek en interesse rond nieuwe media. Onder nieuwe media kunnen we de moderne digitale media verstaan, zoals bv. internet, videogames, film, enz. Wat kenmerkend is aan de nieuwe media is dat er onderzoek gevoerd wordt naar de media zelf. Ook is het heel vaak grensoverschrijvend en interdisciplinair. De media zijn niet meer los te koppelen van elkaar. Nieuwe media, en het onderzoek daarnaar, zijn zich tegenwoordig steeds verder aan het manifesteren. Terwijl vroeger vaak het woord nieuwe media enkel de audiovisuele media bedoelde, is dit sterk veranderd. Door de recente ontwikkelingen op wetenschappelijk en technologisch vlak, en het vervagen van de grenzen, is dit veel ruimer geworden. Hierdoor is er ook een nieuwe aftakking ontstaan binnenin het ruime concept van de nieuwe media, nl. mediakunst. Dit houdt in principe drie belangrijke onderverdelingen in, audiovisuele/ multimediale installaties, web-based art en elektronische kunst. Daarbij komt dan nog het softwarematige aspect dat vaak een rol speelt bij de uitvoering van één van deze disciplines. Uiteraard is er vaak geen duidelijk lijn te trekken tussen deze drie, aangezien mediakunst dus meestal interdisciplinair is. Een belangrijk moment in de geschiedenis is het “Futuristisch Manifest”26 van Marinetti in 1909. Dynamisme en snelheid zijn de twee belangrijkste begrippen. Gedaan met het kijken naar het verleden en gedaan met de oude waarden en normen. Volgens Marinetti zijn futuristische kunstenaars degene om dit waar te maken. Het is een volledige breuk met het verleden en men zoekt naar nieuwe manieren, nieuwe media om hun boodschap te kunnen verkondigen. Een belangrijke gedachte hierbij is dat men zelf experimenteert en zoekt naar een integratie van alle verschillende disciplines. Ook de tijdsgeest van het futurisme speelde een grote rol. Er was een samenhang tussen wetenschap, technologie en kunst. Deze kenmerken zijn vandaag de dag zeker nog terug te vinden in de mediakunst. In het kader van deze scriptie is het interessant om nog even verder in te gaan op de elektronische kunst. “ De kunst moet de wetenschap weer in evenwicht brengen en weer grip krijgen op de technologie.”27
26
DARGE, M. (2007) ‘Kunstgeschiedenis 1e helft 20ste eeuw’ [WWW]. Logos Foundation: http://www.logosfoundation.org/kunstgeschiedenis/index.html [06/08/08] 27 DE KERCKHOVE, D., De huid van onze cultuur. Een onderzoek naar de nieuwe elektronische realiteit, Amsterdam, Addison-Wesley Nederland BV, 1995, p. 192
36
4.4 Elektronische Kunst28
29
Dit kan je als kunst in de meest ruime zin interpreteren, zoals een multimediale, met zelfgeschreven software aangestuurde, sensorgevoelige interface installatie tot elektronische apparaten in de meer specifieke zin zoals bv. circuitbending. Belangrijke aspecten in de elektronische kunst zijn interactie, experimenteren en opportuniteit. Dit laatste houdt in dat er steeds ruimte is voor verschillende mogelijkheden van interpretatie of creatie. Het toeval kan zich, eventueel, manifesteren in het concept. Men staat open voor wat er onvoorzien kan uit voortvloeien. Dit is dan ook perfect toelaatbaar als je experimenteert. Men zoekt naar nieuwe methodes, nieuwe betekenissen, nieuwe wisselwerkingen, enz. Actie en reactie speelt een belangrijke rol, zowel in het scheppen als naar een publiek toe. Het is ook kunst die een participatie vraagt, die zonder moeite kan aanvaard worden. Een laatste belangrijk punt is interactie, die wordt gekenmerkt door een sterke dynamiek tussen de intentie en het resultaat. Het gaat niet om één afleverbaar product, maar om een steeds veranderend concept en netwerk. Door deze dynamiek krijg je een beleving die wordt gedreven door zelf iets te doen en door open te staan voor de vele mogelijkheden.
4.5 Circuitbending30 Je kan het zien als een kunst, een hobby of een manier om elektronische objecten te herwerken. Circuitbenden kan gezien worden als de grote moeder onder de elektronische DIY. Niet alleen omdat deze methode vrij weinig vergt van de gebruiker, maar ook omdat dit een heel bekend onderdeel is binnen de elektronische DIY, zowel internationaal als nationaal. Circuitbending is het zoeken naar creatieve kortsluitingen op elektronische apparaten zoals gitaareffecten, speelgoed, videospelconsoles en kleine digitale synthesizers om zo nieuwe muzikale instrumenten en geluidsgeneratoren te bekomen. Met een nadruk op de spontaniteit en de onwillekeurigheid, zijn de technieken van circuitbending meestal geassocieerd met ‘noise’ muziek, terwijl nu ook eerder conventionele en hedendaagse muzikanten en muziekgroepen ook experimenteren met circuitbend instrumenten. Circuitbending draait om het ontmantelen van een machine en toevoegen van componenten zoals schakelaars en potentiometers (variabele weerstanden) die het circuit veranderen en zo ook de functie, het geluid en het gehele voorkomen van het apparaat. Circuitbending is grotendeels door individuen ontwikkeld die experimenteerden met tweedehands elektrische toestellen zoals, goedkope keyboards en drumcomputers of elektronisch speelgoed die normaal niet geassocieerd worden 28 29 30
MULDER, A. ,POST, M. , ‘Boek voor de Elektronische kunst’, Amsterdam, 2000, p. 5 BEYLS, P., KASK Cahiers 4: Interactiviteit in context, Gent, 2006 p. 11-13
GHAZALA, R., Circuit-Bending: Build Your Own Alien Instruments, Indianapolis, Wiley, 2005, p. 16-19
37
met muziek. De esthetische waarde, het onmiddellijk gebruik en de hoge willekeurigheid zijn meestal factoren in het proces van het succesvol benden van elektronische apparaten. Alhoewel de geschiedenis van elektronische muziek meestal is geassocieerd met onconventionele geluidsresultaten, waren elektronische ingenieurs zoals Robert Moog, Lev Sergeivitch Theremin, en anderen bezorgd over de consistentie en het geluidsdesign van hun instrumenten. Circuitbending is typisch inconsistent in het bouwen van instrumenten op een onwetenschappelijke manier. Terwijl er ondertussen al veel instrumenten die al ‘gecircuitbend’ zijn verschijnen op veilingsites zoals eBay, is dit nogal contradictorisch tegenover de bedoeling van de meeste beoefenaars. Het is vooral de bedoeling om zelf op zoek te gaan naar een geluid dat je boeit, je moet dit zelf vinden binnen je materiaal. Machines die ‘gecircuitbend’ worden volgens een herhaalde configuratie vallen dan ook niet echt onder het circuitbenden, dit wordt dan eerder een mod genoemd (zie verder). Circuitbends zijn, zonder veel voorkennis van het apparaat, een intuïtief zoeken naar nieuwe, andere en leukere geluiden of functies, anders dan de bedoelde functie van het apparaat.
4.5.1 Pioniers binnen circuitbending (internationaal) Reed Ghazala Alhoewel gelijkaardige methodes werden gebruikt door andere muzikanten en ingenieurs, is deze methode van muziek maken begonnen bij de pionier Reed Ghazala in de jaren ’60. Ghazala’s ervaring met circuitbending begon in 1966 wanneer een transistor van een speelgoedversterker, per ongeluk kortsloot tegen een metalen object waardoor het een reeks van ongewone geluiden begon te creëren. Terwijl Ghazala expliciet niet beweert de eerste circuitbender te zijn, heeft hij wel de term circuitbending bedacht en is met volle moed begonnen met het promoten van het concept via zijn geschriften en zijn internetsite, waardoor hij later beschouwd werd als de Vader der circuitbenden. Zijn geschriften zorgden eveneens voor het eerste boek: “Circuit-bending. Build your own alien instruments.” Nicolas Collins Geboren in New York, opgegroeid tot een componist van vooral elektronische muziek en was eveneens een oud-student van Alvin Lucier. Alvin was zelf componist van experimentele muziek en bouwer van geluidsinstallaties. Collins gebruikt meestal zelfgemaakte elektronische apparaten en andere geluidsbronnen zoals oude Cd-spelers en radiozenders. Binnen circuitbending is Nicolas vooral bekend geworden door zijn boek: "Handmade Electronic Music: The Art of Hardware Hacking". Het is één van de beste en meest logische boeken die geschreven zijn over het onderwerp en wordt beschouwd als hét leerboek voor circuitbenden.
38
4.5.2 Pioniers binnen circuitbending (nationaal) Kapotski31 Het trio Jonas Nachtergaele, Ruben Nachtergaele en Kurt Stockman, zijn bekend geworden binnen en buiten België voor hun aanpak met onverwachte technologieën en voorwerpen voor het creëren van hun eigen muziek en stijl. Circuitbenden speelt hier bij hun geluid een grote rol. Kapotski hanteren ‘gecircuitbend’ speelgoed, reverse-engineering van prullen en allerlei huiskeuken en tuinmateriaal met een geluidsbron om er een kunstvorm van te maken. Ze manipuleren en herwerken materialen in een multifacetstroom van geluid met de mening dat elk object kan gebruikt worden met een ander doel dan zijn oorspronkelijke bedoeling was. Kapotski toont dat de combinatie van nieuwe en evengoed oude en afgedankte technologie een perfecte basis kan vormen voor een innovatieve en experimentele sound. Dijf Sanders Dijf Sanders heeft het op korte tijd geschopt tot circuitbend goeroe van Vlaanderen. Hij speelt eveneens ook in de rockband The Violent Husbands. Dijf werk al zo een tweetal jaar aan circuitbends en heeft voorstellingen gegeven in de Ancienne Belgique in Brussel en geëxposeerd in het SMAK van Gent. Hij geeft ook meerdere workshops, waaronder het project ‘Ellentriek’, dat is opgestart in samenwerking met Ladda vzw, Constant vzw en De Pianofabriek.
4.6 Chiptune 8 Bit32 Chiptune muziek is muziek die gebaseerd is op geluiden die uit een oude computer of videospelconsole komen. Het geluid hiervan komt uit de soundchips die ingebouwd zijn in dergelijke apparaten. In plaats van dus geavanceerde polyfonische synthesizers te gebruiken keert men terug naar het gebruik van veel oudere synthetische muziektechnologie. Deze methode werd vooral gebruikt in midden de jaren ’80 en de vroege jaren ’90 omdat toen die chips de meest toegankelijke manier waren om muziek te creëren op een computer. In hun wil om complexere muziek te maken dan eigenlijk mogelijk was, ontwikkelden de ontwerpers verscheidene creatieve aanpakken om hun eigen elektronische muziek te maken. Dit komt vooral doordat de eerste computergeluidskaarten en chips alleen simpele tonen konden genereren waardoor er grote limieten zaten op de complexiteit van de muziek en het geluid. Chiptunes kunnen nogal schel en plat klinken bij een persoon die niet gewoon is naar dergelijke geluiden binnen muziek te luisteren. Chiptune omvat verschillende genres, met als gemeenschappelijke noemer dat ze deze oude soundchips gebruiken. De Japanse chiptune is heel nauw verwant aan videospelmuziek, terwijl de Engelse variant zich eerder focust op het elektro en dance genre, Zweedse chiptune daarentegen heeft meer een Avant-garde stijl. Chiptunes bestaan uit basis golfvormen zoals sinusgolven, blokgolven, en driehoeksgolven, in combinatie met een basis percussie om het geheel te ondersteunen. Het 8-bit chiptune geluid kan dus herkend worden aan zijn 31
MULLER, N. (2003) ‘Biografie Kapotski’ [PDF]. Kapotski: http://www.kapotski.be/docs/bio_kapotski.pdf [04.08.08] 32 VLJ, Van Loon J., chiptune DJ, ‘Wat is chiptune?’ , Hasselt, 08.08.08 (mondeling)
39
gesynthetiseerde instrumenten met vierkante of pulserende geluidsgolven, white noise percussie en het hevige gebruik van snelle arpeggio’s. Chiptune word de dag van vandaag populairder met de minuut. In ons land is er nog niet zoveel rond te doen maar in Amerika, Engeland, Duitsland en de Scandinavische landen kan je er niet meer naast kijken. Elk land heeft dan ook zijn stijl en manier van omgaan met de apparatuur. In het hoofdstuk over praktijkervaring heb ik nog een apart deel gewijd aan chiptune, omdat ik verschillende internationale chiptuners kon interviewen tijdens een festival in Hasselt.
4.7 Modding Modding is iets wat zowel softwarematig als hardwarematig kan gedaan worden en is ook toepasbaar op niet-elektronische DIY. Mod staat kort voor ‘modification’, wat anders gezegd een verandering is binnen een al gekend gegeven. Hiermee bedoelt men dat DIY iets nemen is en daar dan iets aan toevoegen of af en toe, indien nodig, iets weg laten.
4.7.1 Hardmodding (Hardwarematig) Hardmodding gebeurt vooral bij duurdere apparaten binnen de circuitbending wereld en ook veel bij effect pedalen voor de elektrische gitaar. Veelal kopen gitaristen en andere muzikanten een bepaald effect om hun geluid te moduleren. Indien men niet tevreden is gaat men niet de pedaal blootleggen en volledig circuitbenden, maar zal men eerder subtiel de pedaal modificeren en veranderen totdat het gewenste geluid eruit komt. Dit kunnen evengoed heel subtiele veranderingen zijn door bijvoorbeeld een extra loop te maken van de ingang van de pedaal naar de uitgang, waardoor er geen signaalverlies is als de pedaal niet aanstaat. Je kan modding hardwarematig dus zien als een meer gerichte en kleinere vorm van circuitbending. Mods worden ook gedaan op basis van schema’s of handleidingen van andere modder’s en wordt dus veel minder op het gevoel gedaan.
4.7.2 Softmodding (softwarematig) Alhoewel het principe hetzelfde is hebben beide niets met elkaar te maken. Veel software die je gebruikt in je computer kan je zelf deels herschrijven, afhankelijk van de beveiligingen en codes die je programma’s bevatten. Softwaremodding wordt grotendeels geassocieerd met het illegaal kraken en hacken van computers via de software, maar dit omvat niet modding. Je probeert bij hacken niet een programma te verbeteren naar je eigen smaak of voorkeur, maar je zal gewoon alles overschrijven en overnemen, meestal met illegale bedoelingen. Modding zelf gebeurt binnen 2 grote takken:
40
1. Open source software: Open source biedt meestal een toegangspoort aan de gebruikers om zelf rond te neuzen en te veranderen in de broncodes van het programma. Dit is mogelijk omdat er geen financiële gevaren bestaan voor de originele maker en zijn rechten. Anderzijds doen ze dit ook omdat ze zo een continu proces van verbetering in de codes verkrijgen doordat de gebruikers meewerken in het opbouwproces. Beschermde software moet zich hier voor aanpassen aan de markt, marktonderzoek doen en programmeurs inhuren om de aanpassingen te voltooien. 2. Games: Veel games, zelfs beschermde en beveiligde videospellen, laten poorten toe om als gebruiker zelf bewerkingen en veranderingen in het spel te integreren. Het laat zo de speler toe om de regels, de vormgeving, het verhaal en de ervaring van het spel te modificeren. Sommigen van deze modificaties behalen bijna evenveel spelers online als de officiële varianten van hetzelfde spel. Dit zorgt er soms voor dat mods van bepaalde fans opgenomen worden in het originele spel.
4.8 Reverse Engineering33 Reverse Engineering (RE) is een proces voor het ontdekken van de technologische principes van een apparaat, object of een systeem door een analyse van zijn structuur, functie en de werking ervan. Dit vergt meestal het uit elkaar nemen en analyseren van hoe het ding werkt. Dit wordt meestal gedaan om een nieuw apparaat of programma te maken dat hetzelfde doet, zonder het originele object te kopiëren. Deze term komt vanuit de productontwikkeling maar is evenzeer over te zetten naar electronic DIY. Heel wat apparaten waar men mee werkt, zijn oud, afgedankt en soms ook zeldzaam. Voor andere ingrepen heb je reverse engineering niet nodig. Denk maar aan circuitbending waar alles eerder op het gevoel wordt gedaan. Soms is het echter wel dat je het apparaat moet kennen en begrijpen voor je er mee kan werken en het kan bewerken. Het internet staat wel vol met schema’s en uitleg over duizenden apparaten, maar dit omvat uiteraard niet alles. Hiervoor is reverse engineering dus cruciaal. Er zijn ook meerdere redenen voor reverse engineering, zelfs illegale en andere redenen die niet op elektronische DIY toepasbaar zijn, maar wel interessant lijken om kort te bespreken. Voordelen en redenen van reverse engineering zijn:
33
DICK, J. (2006) ‘Reverse engineering delivers product knowledge, Aids technology spread.’ [WWW]. Electronic Design: http://electronicdesign.com/Articles/Index.cfm?AD=1&ArticleID=11966 [13.08.08]
41
•
Interoperabiliteit: Het zorgt ervoor (vooral bij software) dat verschillende bedrijven dezelfde software kunnen lezen en gebruiken. Bv. Microsoft Office kan zowel op een Windows PC draaien, alsook op een Macintosh computer.
•
Verloren documentatie: reverse engineering wordt vaak gebruikt omdat de documentatie van een bepaald apparaat verloren is geraakt (of zelfs nooit geschreven was), en de persoon of het bedrijf die het maakte is niet meer te bereiken. Geïntegreerde circuits lijken meestal ontworpen te zijn voor dat specifieke systeem, waardoor reverse engineering de enige manier is om het te gebruiken in nieuwe technologie, zodat men deze een nieuwe functionaliteit kan geven en ook herontwerpen.
•
Product analyse: Om te examineren hoe een product werkt, welke componenten er in zitten, kosten te schatten, enz.
•
Hacken: Verwijderen van kopieerbeveiliging, vermijden van toegangsbeperkingen, meestal met illegale bedoelingen.
4.9 Open source software34 Eén van de bekendste onderdelen binnen het open source gedachtegoed is de software die er binnen ontwikkeld wordt. Zo kan je praktisch een volledige PC configuratie doen werken, zonder er ooit geld voor uit te geven. De pc kan draaien op Linux (i.p.v. Windows), tekst verwerking via Open Office (i.p.v. Microsoft Office), enz. Open source software (OSS) begon als marketing campagne voor gratis software. OSS kan gedefinieerd worden als computer software waarbij de broncodes leesbaar zijn voor de gebruiker en beschikbaar gesteld zijn binnen de copyright licentie of andere regelingen. Dit geeft de gebruiker de toestemming om de software te gebruiken, te veranderen, te verbeteren en te distribueren in zijn gemodificeerde of ongemodificeerde vorm. Het is vaak ontwikkeld op een publieke, collaboratieve wijze. OSS is het meest prominente voorbeeld van open source ontwikkeling en wordt vaak vergeleken met de ‘user-generated content’. Eric S. Raymond vond het eerste open source model niet volledig opgaan als open source. Hij noemde het ‘The Cathedral’ model. Dit model verklaart dat in traditionele open source de broncode verkrijgbaar is in elke software release, maar de code die ontwikkeld wordt in de tussenperiodes alleen maar verkrijgbaar is binnen een exclusieve groep van software ontwikkelaars. Volgens de open source ethiek heeft hij dan een nieuw model ontwikkelt, namelijk het ‘Bazaar’ Model. Dit model bevat volglijnen om tot goede, duidelijke 34
COAR, K. (2006) ‘The open source definition’ [WWW]. Open Source: http://www.opensource.org/docs/osd [11.07.08]
42
en stabiele software te komen. De belangrijkste richtlijn hierbinnen is dat gebruikers moeten behandeld worden als medeontwikkelaars. Ze moeten dus toegang hebben tot de broncode van de software, de codeherstellingen, de foutverslagen, documentatie, enz. Hoe meer medeontwikkelaars , hoe rapper de software evolueert. Sommige gebruikers beschikken over gevorderde programmeer vaardigheden die kunnen helpen in het proces, en daarbovenop vormt elke gebruiker zijn computer een nieuwe bijkomende testomgeving voor de software. Dit zorgt voor een grotere kans op het vinden en repareren van een nieuwe bug, fout of virus. Dit systeem heeft ook een naam, ‘De wet van Linus’:35 “Mits een voldoende grote omvang van beta-testers en ontwikkelaars kan bijna elk probleem snel worden benoemd en is de oplossing ervan voor iemand voor de hand liggend.” Of in het originele Engels, "given enough eyeballs, all bugs are shallow". Eric S. Raymond heeft deze wet uitgevonden en genoemd naar Linus Torvalds, een van de kernontwerpers van het Operating System ‘Linux’. Belangrijke voorbeelden van de meest gekende OSS producten, die werken volgens het Bazaar-model, zijn onder andere projecten zoals Linux en Firefox.
4.10 Arduino: Software vs. Hardware Arduino’s zien er uit als een klein moederbord maar ze zijn eigenlijk een open source elektronisch platform. Je kan deze makkelijk bekijken als een interface die communiceert tussen de computer en een ander willekeurig apparaat. Dit communiceren gebeurt door het aanpassen van de signalen die de externe apparaten naar elkaar zenden. Het digitale signaal dat je computer verzendt naar de arduino wordt daar omgevormd in een analoog signaal, dat op zijn beurt wordt verzonden naar een bepaald apparaat. Het speciale hieraan is dat je apparaten, die helemaal niet bedoeld zijn om te communiceren met een computer, dit wel kan laten doen. Arduino’s kunnen dus gebruikt worden in de ontwikkeling van standalone interactieve objecten of kunnen aangesloten worden op een computer via programmeersoftware zoals Processing en Max/MSP. Arduino’s zijn bedoeld voor artiesten, designers, hobbyisten en iedereen die geïnteresseerd is in het creëren van interactieve objecten of omgevingen. Een arduino kan zowel input verwerken als zelf outputs versturen. Zo kan hij dingen waarnemen in de omgeving door een aantal sensoren aan te sluiten en kan hij ook de omgeving beïnvloeden door licht, motoren en andere aan te sturen. De 35
JONES, J. (2006) ‘Linus’s Law, aka many eyes make all bugs shallow’ [WWW]. Jeff Jones Security Blog: http://blogs.technet.com/security/archive/2006/06/07/433813.aspx [28.07.08]
43
microcontroller op het circuit van de arduino is geprogrammeerd via een ‘Arduino programming language’. De boards kunnen zowel gekocht worden in preassemblage pakket of in een losse kit met de onderdelen zodat je deze zelf in mekaar kan knutselen. Arduino’s zijn ook volgens hun open source licentie volledig na te maken zonder juridische gevolgen. Je kan de schema’s van de hardware (het volledige circuit) zo downloaden en nabouwen van de officiële site. Ook de software is hierop gratis te verkrijgen. Dit maakt het voor de gebruiker makkelijk om de arduino aan te passen naar zijn eigen wensen. Kortom betekent dit dat je heel wat elektronische apparaten, eigen creaties en interactieve objecten kan doen werken door van je computer signalen te verzenden wat het object moet doen.
4.11 Conclusie Wat is nu electronic DIY? Dit is te benaderen vanuit het Futuristisch Manifest van Marinetti in 1909. Belangrijk was dat men zich afzette tegen de vaste waarden en dat men wou breken met het verleden. Men zocht naar nieuwe media om een boodschap te verkondigen. Experimenteren heeft binnen dit manifest een prominente rol en verspreidde zich binnen de elektronische kunst en verder nog binnen de elektronische DIY. Voorbeelden hierbij zijn circuitbending, chiptune en modding. Het algemeen gegeven binnen al deze vormen van elektronische DIY, is het apparaat uit zijn context halen, om het een nieuwe betekenis te bezorgen en ook een nieuwe functie te verschaffen. Dit beperkt zich niet alleen tot kunstenaars, maar uit zich ook bij hobbyisten, technici en nieuwsgierigen. Evenmin beperkt het zich tot kunst of technologie, maar zal het de grenzen van beide overstijgen. Bovendien is het absoluut niet zeker dat electronic DIY enkel bestaat uit bovengenoemde vormen.
44
5. Gather-It-Yourself In dit hoofdstuk geef ik een beschrijving van het project Gather-it-yourself. Daarnaast worden inzichten, doelstellingen, werkingsmiddelen en het resultaat weergegeven.
5.1 Beschrijving project Gather-it-yourself vond plaats op 8 maart 2008 in de grote zaal van Ladda. GIY is een avond-gathering met een line-up van (jonge) “artiesten” die werk presenteren rond elektronische DIY. Dit omvat performance, installaties, zelfgemaakte objecten, muziek, video en alles wat past binnen de definitie van elektronische DIY (zie hoger). Het is open voor een breed publiek en is volledig gratis. In deze line-up zijn er dus niet per sé technologische hoogstandjes, maar ook gewoon fijne, grappige concepten en invalshoeken rond dit thema, gaande van uiterst professioneel tot inspirerende hobbyisten. Ik gaf deze artiesten niet alleen een plaats om voor een publiek te performen, maar ook een informele setting waarin men onderling kan communiceren rond hun werk en hoe ze hiertoe zijn gekomen. Met de setting van een project bedoel ik de tijd, locatie en omstandigheden waarin het project zich afspeelt. Zo hanteerden we binnen GIY geen zware programmatie, maar lieten we artiesten vrij interageren met het publiek en de andere artiesten. Dit houdt dus ook in dat de artiesten zelf bepalen hoe hun voorstelling zich zal vormen, wat zij naar voren zullen brengen en op welke manier ze dit pogen te doen. Dit zorgt ervoor dat iedereen op een zeer verschillende manier hun werk naar voren kan brengen en interpreteren, terwijl je ze allemaal wel degelijk kan plaatsen onder dezelfde noemer, genaamd elektronische DIY. Ook de doelgroep DIY'ers varieerde van mensen die er al heel lang rond bezig zijn tot degene die er net zijn ingestapt, van professionele kunstenaars tot amateurs. Dit zorgde voor een geheel nieuwe interpretatie van het woord ‘artiest’ of ‘kunstenaar’ en evenzeer voor een nieuwe ervaring. Degene die nog maar net begonnen waren binnen de DIY, vonden het zeer absurd om samen met deze kunstenaars hun werk voor te stellen en omgekeerd had je gelijkende reacties. Desalniettemin kreeg je zo een nieuwe en boeiende interactie.
45
5.2 Relatie jongerensubculturen en Electronic DIY Het project gaat om een samenhang van electronic DIY jongeren(sub)culturen, maar hoe zit die relatie tussen beide dan in elkaar?
en
5.2.1 Electronic DIY als scene… Je kan electronic DIY en DIY in het algemeen bekijken als een scene (en geen scène zoals uit een film). Dit betekent kortweg dat DIY iets voorstelt wat meerdere subculturen aangaat en gebruikt binnen zijn of haar subcultuur. Je hoeft dus niet een deel te vormen van een bepaalde subcultuur om toegang te hebben tot DIY. We hebben gezien dat DIY zo begonnen is bij punk, maar deze is nu evengoed te vinden binnen elektro, jongerennatuurorganisaties, skaters, kunstenaars, uitgevers van boeken, noem maar op... Dit is mede tewerkgesteld door de vrijheid die DIY voorhanden neemt. Alles kan, zeker zelf, zolang je maar je eigen lot in handen neemt en je daar ook voor inzet.
5.2.2 … binnen jongerensubculturen. We hebben gezien dat DIY binnen jongerensubculturen al gaande is sinds de opkomst van punk in de jaren ’70. Sindsdien heeft DIY zich verspreid over meerdere jongerensubculturen die zich gebaseerd hebben op een bepaald muziekgenre. Ook buiten deze muziek subculturen heb je nog heel wat jongeren(sub)culturen die DIY hoog in de vaandel dragen. Denk zo maar aan cosplay, anarchisme, hackers, krakers, enz. Jongeren laten nog steeds DIY een rol spelen in hun cultuur. In welke mate DIY een rol speelt binnen jongerenculturen bespreek ik verder in mijn praktijkervaring.
5.2.3 Gaat DIY dan gewoon niet iedereen aan, waar jongeren een onderdeel van vormen? Dit vraagt om een tweeledig antwoord. Enerzijds is DIY een algemeen begrip waar jongeren geen unicum over bezitten. Welk leeftijd je ook hebt, je kan DIY niet opeisen volgens leeftijd, locatie of religie. Maar toch is het anderzijds iets wat vooral jongeren aangaat, met jongeren bekeken in het kader van Ladda (-30 jaar). Dit omdat jongeren veel meer tijd hebben die ze kunnen invullen, omdat ze nog niet gebonden zijn aan werk en daardoor nog niet afhankelijk zijn van werk en een vast inkomen. Zo is DIY nog voor een groot stuk iets dat zich afspeelt in de vrije tijd. Dit lijkt mij een van de meest logische redenen waarom DIY zich vooral afspeelt onder jongeren en hun cultuur.
46
5.3 Deelnemers36 Ik heb in mijn project elf deelnemers kunnen betrekken die electronic DIY als een gemeenschappelijke noemer hanteerden. Buiten deze noemer waren ze allen vrij verschillend. Ze komen vanuit andere locaties binnen Vlaanderen, ze werken vanuit verschillende invalshoeken en hebben allemaal al andere soorten ervaring opgedaan. Deze heterogeniteit was zeker één van onze werkpunten tijdens de voorbereiding van het project. Om een beeld te scheppen van hoe de avond er uitzag heb ik van elke deelnemer een profiel bijgevoegd. De laatste in het lijstje is een aparte deelnemer. Karl Klomp was een digitale gast binnen GIY. Hij is een Nederlander die tijdens GIY niet aanwezig kon zijn, maar die zich heeft voorgesteld aan de hand van een korte film over zijn werk binnen electronic DIY. Dit stuk film is eveneens bijgevoegd in het beeldmateriaal in de bijlage.
Dijf Sanders Dijf is geen onbekende in de 'circuitbend wereld'. Hij is 1/3 van de band 'The violent husbands' en daarnaast smijt hij zich af en toe elektronisch op zijn soloproject “Dijf”. Hij is al een paar jaar actief bezig met circuitbenden en geeft ondertussen zelf ook al workshops zoals onder andere het Ellentriek project in samenwerking met Ladda zelf.
Hendrik Leper - Boutique Vizique Hendrik is een van de twee artiesten achter Boutique Vizique. Ondanks dat zijn wederhelft in San Francisco resideert, werken beiden nog samen aan projecten waarin 'dromerigheid' nog steeds een constante is. Het resultaat is een reeks innemende interactieve installaties die je meesleuren in hun technologie- en fantasierijke wereld. Hendrik geeft eveneens les op het KASK, de Kunstacademie, in Gent. 36
Zie bijlage 4
47
Frederik De Wilde Frederik De Wilde woont in Brussel. Hij studeerde schilder -en beeldhouwkunst en behaalde een postgraduaat aan het Transmedia instituut. Frederik onderzoekt de relatie tussen kunst, technologie en wetenschap met een speciale affiniteit voor biologie. Zijn Electric Courtship Songs -kortweg ECS- is het resultaat van geluidsopnames van de elektrische ontladingen van levende elektrische vissen. Later op het jaar stond hij ook nog op de eerste editie van de canvascollectie met één van zijn installaties.
Reinhard Roelandts (a.k.a SRAM) Reinhard uit Gent, is al 10 jaar bezig rond elektronische muziek, maar sinds het laatste jaar is hij voornamelijk bezig met chiptune en gameboy sounds in zijn muziek te verwerken. Voor hem is het een teruggrijpen naar zijn jeugdtijd waar de atari en gameboy een plaats in namen. De combinatie van circuitbending en het gebruiken van oudere game-installaties vormen zijn muziek.
Annelies Droesbeke Annelies uit Lochristi studeert nieuwe media op de Gentse academie. Sinds kort is ze begonnen met het videobenden tijdens een Ellentriek workshop van Ladda. Sindsdien is ze ook geïnteresseerd geraakt in beeldmanipulaties via wiimote, de controllers van de nieuwe nintendo wii. Zij werkte voor dit laatste in samenwerking met Jonas Pauwels.
48
Marijn Dionys Marijn uit Gent, meubelontwerper die eveneens DJ is, houdt zich bezig met het maken van strips en illustraties. Deze werken draaien vaak rond het thema muziek met 'ellentriek' beeldtaal (kabels, stekkers, mengpanelen, computers, beeldschermen, luidsprekers, mediadragers,robots,...). DIY via strips en lampadaires zijn dus zijn specialiteit.
Micha Volders Micha heeft de gewoonte te experimenteren met alternatieve geluidsbronnen en hardwarehacking om een unieke sound te creëren die intuïtief gecontroleerd wordt. Hij is momenteel aan een solo-album aan het werken onder de naam 'Mysteron', waar hij DIY analoge elektronica combineert met softwarematige programmatie. Buiten zijn DIY elektronica bezigheden is Micha al een hele tijd drummer bij EL Guapo Stuntteam. Hij geeft eveneens circuitbending workshops in de Muziekodroom van Hasselt.
Kris Engelen - Yawning Hyaena Kris Engelen uit Schaarbeek zal onder zijn alias 'Yawning Hyaena' een kleine voorstelling geven met zijn 'ijskarretje', een van de objecten door hem gecreëerd op een Ellentriek sessie. Yawning Hyaena is een mix van doom, noise en psychedelica. Kris is ook veel bezig met andere muziekprojecten zoals 'Lost' en 'Highway' en 'Time Taxonomy'.
49
Jonas Pauwels Jonas komt uit het nabijgelegen Sint Amandsberg en is als 19 jarige de jongste deelnemer. Hijzelf studeert informatica en zijn grootste tijdverdrijf ligt in videogames. De combinatie van de twee maakt dat hij beide met elkaar kan doen communiceren om zo tot iets helemaal anders te komen. Zo probeert hij videoconsole spelletjes te laten communiceren met zijn computer.
Marthe Van Dessel Marthe Van Dessel is een personage dat al jarenlang actief lokale en internationale gezelschappen opzoekt. Samen met bolwerK, hackt, knipt, plakt, deelt, engageert, transformeert en nestelt ze zich in de stedelijke en private hardware. Open source is voor deze cyberfeminist een filosofie of gewoon een pragmatische methodologie om elkaar in het (digitale) labyrint te ontmoeten.
Karl Klomp (Vj Mnk) Karl Klomp was de eerste en enige digitale gast van GIY. De videokunstenaar uit Nederland maakte voor GIY een kortfilm waarin hijzelf uitlegt hoe hij als Video Jockey is begonnen. Niet alleen werkt hij met videobeelden maar maakt en bewerkt Karl ook zelf apparaten die zijn beelden manipuleren en vervormen tot iets helemaal anders. Hij is één van de weinige videobenders binnen Europa en werkt ook samen met een andere bekende bender Tom Verbruggen (Toktek).
50
5.4 Verschil met gelijkaardige projecten 5.4.1 Ellentriek sessies37 Ellentriek is een langlopend project van Ladda dat eveneens werkt rond elektronische DIY in al zijn vormen en variaties, zolang het hardwarematig gebeurt. Men ziet Ellentriek hier als een project waarin de relatie van kunst en elektriciteit wordt onderzocht. Ellentriek is tevens een samenwerkingsproject tussen Ladda vzw, Constant vzw en De Pianofabriek. Concept Ellentriek is een belangrijk onderdeel van huis-, tuin- en keukentoestellen, kunst, ‘you name it’, en er zitten draden, weerstanden, potmeters, batterijen in of op of rond. Het internet loopt over van de Do-It-Yourself tips & tricks om bv. een oude tandenborstel om te bouwen tot helikopter, om oud speelgoed om te bouwen tot synthesizer, mini-robots te maken, enz. Kunstenaars bouwen panelen zodat een publiek een kunstwerk kan bedienen. Elektriciens werken niet alleen meer aan “plongs”, maar ook aan decor en installaties voor theaters, musea en kunstenaars. Ellentriek biedt een workshop aan van een weekend lang, waar je als deelnemer zelf kan experimenteren met elektriciteit. De workshop begint altijd met een inleiding in elektriciteit door Marc, waarna je zelf aan de slag kan met je eigen project. Je wordt het hele weekend bijgestaan door geluidskunstenaars Jonas Nachtergaele en/of Dijf Sanders. Als deelnemer kan je • Je elektronisch onderzoek verder zetten (research) •
Volop experimenteren en nieuwe zaken uitproberen (experiment)
•
Een stapje verder geraken door nieuwe input & kennis (education)
•
Een idee verder uitwerken (creation)
•
Inspiratie opdoen (inspiration)
•
Samenwerkingen aangaan met elektronisch disciplines, invalshoeken,… (coöperation)
DIY’ers
vanuit
andere
Ellentriek is geen reparatieshop voor puur technische elektrische toepassingen, of een snelcursus elektriciteit zodat je zelf je huis kan bedraden. Er worden eveneens open ateliers voorzien, met begeleiding en specials van Marc.
37
X (2008) ‘Wat is het project “Ellentriek”?’ [WWW]. Ladda vzw, Constant vzw, Pianofabriek: http://www.ellentriek.net/?page_id=4 [30.06.08]
51
Partners binnen Ellentriek Ladda Ladda vzw is een kenniscentrum van jongeren(sub)cultuur dat hedendaagse trends binnen jongerencultuur onderzoekt en duidt. Ze doet dit door de ontplooiing van haar infozone en door de ontwikkeling van projecten. Constant Constant is een non-profit organisatie die sinds 1997 gevestigd is in Brussel en werkzaam is op het gebied van feminisme, kunst, copyright, alternatieven en werken via netwerken. Constant ontwikkelt projecten die zich door middel van radio, elektronische muziek en database projecten bewegen tussen culturele activiteit en de cultuur van werk. De Pianofabriek De Pianofabriek – kunstenwerkplaats is een laboratorium waar experiment, onderzoek, kruisbestuivingen en ontmoetingen leiden tot waardevolle artistieke projecten, die al dan niet aan een klein of groter publiek getoond kunnen worden. Het verschil? Het grote verschil met Ellentriek sessies is dat ik binnen het project niet werk naar een elektronisch DIY product, maar deze eerder een plaats geef om te gebruiken als een installatie of binnen een performance. Binnen het GIY concept is het al een stap verder, mensen komen samen met wat ze al gecreëerd hebben, om daarover te praten met elkaar en om het te verwerken in een toonmoment.
5.4.2 Dorkbot sessies38 Dorkbot Gent is een maandelijkse meeting van artiesten (geluid, beeld, beweging, enzovoort), designers, ingenieurs, studenten, wetenschappers en andere partijen die zich interesseren en verdiepen in het creatieve gebruik van elektriciteit. Dorkbot meetings zijn gratis en open voor een groot publiek. We volgen hier het voorbeeld van Dorkbot-New York en zijn een deel van het globale Dorkbot netwerk rond de wereld. Concept Het geven van kansen aan mensen om speciale dingen te doen in een informeel kader en zo een forum te creëren waarin nieuwe kunst wordt onderzocht en getoond, zowel rond bepaalde werken/technologieën/software/hardware. 38
VAN HOUTE, K. (2008) ‘About dorkbot’ [WWW]. Dorkbot: http://www.dorkbot.be/pivotx2/?p=about [30.06.08]
52
Ze helpen in het creëren van relaties en collaboraties tussen mensen met verschillende achtergronden en interesses. Om iedereen een kans te geven om toffe dingen te zien waar onze mogelijke buren met bezig zijn.
Mogelijke topics voor presentaties: • Een demo van de nieuwe motion tracking software die jij aan het schrijven bent. •
Het afspelen van een video die je hebt gemaakt.
•
Een uitleg van hoe jij, je gameboy hebt gehacked om het rare bliepende geluiden te doen maken.
•
Brainstormen of het maken van een op afstandbediening controleerbare sandwich makende robot.
•
Het naar voren brengen van een aantal dansers waar je mee werkt en ze je interface laten demonstreren in je nieuwe ‘mind-control’ ballet.
•
Het bediscussiëren van jouw standpunt tot elektronisch kunst.
Dorkbot Gent meetings worden gecoördineerd door Kurt Van Houtte. De presentaties dienen leuk, vriendelijk en informeel te zijn. Ze zijn kort, maar 20-30 minuten, inclusief vragen. Wat vooral werkt is een alledaagse babbel over waar je momenteel in geïnteresseerd bent. We moedigen mensen aan om vragen te stellen tijdens de presentaties, in plaats van te wachten tot na de presentatie. Het publiek is vrij divers met een mix van arty/tech/dorky folks. Meeting format Drie gasten met presentaties van 20 a 30 minuten. Eindcommentaar, debat, enz. Het is dus een meeting van ongeveer 2 uur lang en bevat dus grotendeels drie presentaties. Het verschil? GIY is een pak minder technisch dan Dorkbot en zoekt naar eerder simpele en ludieke DIY projecten. Hier zorgt Ladda voor een lagere drempel die ook mensen die er net mee bezig zijn, of technisch niet enorm mee bezig zijn, erbij te betrekken om hun project voor te stellen. GIY gaat veel meer in op het resultaat van DIY’ers en minder op het proces dat het allemaal vooraf ging. Dit maakt het voor een beginnend publiek luchtiger en een makkelijkere instap tot de DIY wereld. GIY heeft ook een groter aantal artiesten beschikbaar om zo tot meer interactie en informatie te komen tussen de artiesten zelf.
53
5.5 Doelstellingen 5.5.1 Persoonlijke doelstellingen Eerst en vooral wou ik een nieuw onderwerp aankaarten binnen het onderzoeksveld van jongerensubculturen. Er is namelijk al zoveel gedaan en geschreven dat het mij niet interessant leek om opnieuw het warm water uit te vinden binnen dit werkveld. Het kan volgens mij alleen maar verrijkend zijn voor mezelf en voor anderen om nieuwe, interessante en boeiende culturen een plaats te geven binnen het aanbod. Ik wilde tevens weten wat DIY nu eigenlijk wel is, wat dit allemaal omvat en hoe het ontstaan is. Ik vond het vooral frustrerend dat hier geen of toch weinig informatie over te vinden is, waardoor ik er dan zelf werk van wou maken. Ik wou mijn project eveneens laten dienen als een experimenteerruimte. De enorme vertakking van DIY zorgde ervoor dat je het overzicht verliest tussen de verschillende onderdelen en stromingen. Het leek me net interessant om daarbinnen een bepaalde afbakening te maken, zodat ik binnen die afbakening verschillende mensen uit verschillende achtergronden en takken bij elkaar kon plaatsen en zo zelf een nieuw netwerk kon creëren. Al was het leven van dit netwerk misschien maar van korte duur, toch was het voor zowel publiek en deelnemers een kans om nieuwe inzichten en ideeën op te doen, die zij op hun beurt opnieuw kunnen verspreiden binnen hun eigen sociale netwerk. Mijn laatste doelstelling was om vanuit een volledig onbekend onderwerp, binnen een onbekend geheel van netwerken, een volledig project op poten te stellen op nauwelijks vier maand tijd. Dit was voor mij een kans om al mijn vaardigheden ten volle in gebruik te nemen en eveneens werk te maken van mijn gebreken die me mogelijks zouden tegenwerken. Deze doelstelling was voor mij belangrijk, om zo voor mezelf te kunnen bewijzen dat ik de nodige kennis, houdingen en vaardigheden bezit om te kunnen functioneren als een sociaal cultureel werker binnen een organisatie.
5.5.2 Doelstelling naar deelnemers toe De belangrijkste doelstelling was om de artiesten samen te brengen en een plek te geven voor een ontmoeting. Zoals al eerder vermeld is het werkveld van elektronische DIY enorm versplinterd in kleinere, overlappende netwerken. Ik vond het interessant om mensen binnen deze verschillende netwerken te motiveren en te activeren om deel te nemen aan GIY. Een plek van ontmoeting houdt hier ook in dat ik hen de kans biedt om ook met elkaar kennis te maken. Dit is iets wat in een standaard evenementprogrammatie minder of zelfs niet wordt ingerekend. Vanuit de muziekoptreden wereld weet ik uit eigen ervaring dat het veelal draait om gewoon je ding te doen voor een publiek en daarna weer naar huis te vertrekken. Dit was zeker niet de bedoeling, het was zeer
54
belangrijk dat het niet alleen luchtig bleef voor het publiek, maar ook voor de artiesten waardoor je een volledig andere sfeer kan bekomen. GIY functioneerde hier ook als een setting waar DIY’ers met elkaar in dialoog kunnen gaan en inspiratie op doen. Naar aanleiding van deze doelstelling hebben we dan ook gezorgd voor een diverse groep van DIY’ers, waarvan velen elkaar en hun werk nog niet kenden. Technologie is iets dat zo rap evolueert en op zo veel verschillende manieren dat je veelal de ontwikkelingen uit het oog verliest. Net op GIY hadden ze de kans om rond te kijken en te zien welke oudere en nieuwere technologieën men gebruikt binnen hun werk.
5.5.3 Doelstelling naar publiek toe Hier was uiteraard de doelstelling om het publiek bewust te stellen wat elektronische DIY nu wel is. Dit wou ik verwezenlijken zonder een zwaar theoretisch kader aan te bieden. Het was eerder een proeven van de verschillende soorten DIY die toen aan bod kwamen via de artiesten. Het was vooral mensen imponeren en inspireren door met hun eigen ogen te zien wat er nu eigenlijk allemaal mogelijk is met soms simpele elektronische toepassingen. Dit was dus bewust vanuit een inductieve werkmethode, waar ik het publiek, vanuit de bijzondere ervaringen, een algemeen kader en interpretatie laat ontwikkelen rond elektronische DIY. Een doelstelling die hier nauw bij aansluit was om via de publieke erkenning van wat er die dag te zien was, een stempel te drukken in de geschiedenis die zegt dat elektronische DIY binnen Vlaanderen wel degelijk bestaat.
5.6 Werkmiddelen Dit was een project dat op een zeer klein budget draaide waardoor ik inventief moest omgaan met financiële middelen. Ik heb dan uiteindelijk ook gekozen om geen geld uit te geven aan analoog promotiemateriaal (flyers, posters) en me te concentreren op het contacteren en zoeken van mensen op het internet via allerlei kanalen en netwerken. De belangrijkste worden hieronder vermeld.
5.6.1 Myspace39 De relevantie van Myspace is ondertussen al uitgelegd in hoofdstuk 2. Ik heb Myspace zelf gebruikt als enige bron van communicatie naar de buitenwereld toe, met uitzondering van een aantal persmaatschappijen zoals Zone09 en de Week-up om het evenement in de agenda te plaatsen. De voordelen van Myspace bij een dergelijk sociaal-cultureel project is tweeledig.
39
Zie bijlage 5
55
Enerzijds is dit een heel gemakkelijke en efficiënte manier om een groot publiek te bereiken volgens het profiel van je organisatie. Bij Ladda zijn dit dus jongeren van -30 jaar uit heel België, met een nadruk op Gent door de ligging van de organisatie. Ladda zelf heeft al verschillende Myspace’s waar hun specifiek doelpubliek op terug te vinden is. Door zelf op zoek te gaan op Myspace en al bestaande lijsten van mensen toe te voegen aan jouw site krijg je al snel een groot doelpubliek waar je de nodige informatie naar kan verzenden, over het eindproject. De GIY site bevatte ook informatie over de sprekers en de artiesten die langs kwamen, een blog waar regelmatig informatie kwam over verschillende soorten van elektronische DIY, een vriendenboek waar mensen konden reageren op het project, enz. Dit zijn allemaal handige tools om mensen duidelijk te maken waar je project over gaat en een breed kader aan informatie biedt, die analoge promotiekanalen zoals flyers en poster gewoon niet kunnen bieden. Anderzijds hebben vele artiesten, kunstenaars, muzikanten, en andere ook een Myspace waardoor je ook een netwerk kan creëren van DIY’ers en de aanleunende organisaties. Het voordeel van dit netwerk is dat ook de buitenwereld via dit netwerk meer kan te weten komen over DIY en wie er allemaal mee bezig is. Zo komt men ook veel meer informatie te weten over de desbetreffende kunstenaars waardoor het publiek een beter beeld en zicht krijgt op wat hij of zij zal kunnen verwachten die dag. Zo kan er op een Myspace van een kunstenaar zowel tekst, audio, video en nog veel meer staan. Dit is voor veel mensen een stimulans om naar een dergelijk project te komen. Via het netwerk leer je dan ook nieuwe vormen van DIY, nieuwe organisaties, enzovoort kennen.
5.6.2 Forum Een forum (zie hoofdstuk 2) was ook een goede manier om mensen aan te spreken omtrent het project. Zeker op gespecialiseerde fora kan je al heel wat mensen vinden die rond hetzelfde thema bezig zijn, omdat deze voor een stuk fungeren als een sociaal netwerk van verschillende DIY’ers. • • • • • • • • • •
forum.offstage.be www.noiseguide.com/board www.rarefish.be/forum 8bitcollective.com/forums www.electro-music.com/forum www.synthforum.nl www.electrobel.be/forum experimentalistsanonymous.com/board forums.makezine.com www.instructables.com/forums
56
5.6.3 Telefonisch contact Telefonisch contact was belangrijk mits fora en Myspace een groot maar wel nog steeds beperkt publiek hebben. Enerzijds hebben we zo mensen gecontacteerd die al reeds naar de ‘Ellentriek’ workshops zijn gekomen, omdat we daarvan wisten dat zij al een bepaalde rol innamen in de DIY wereld. Anderzijds hebben we via netwerken en nieuwe media organisaties contactgegevens kunnen verzamelen van verschillende artiesten en meer professionele kunstenaars om aan het project deel te nemen. Hierbij was ik zeer dankbaar met de hulp van mijn stagementor die me verder kon helpen in de contacten die nodig waren om dit project op poten te stellen.
5.6.4 Persoonlijk contact Hoe absurd het ook klinkt, het persoonlijk contact was in het begin minimaal. De meeste deelnemers heb ik eerst opgebeld. Pas erna sprak ik persoonlijk met de DIY’ers af om kennis te maken en hun profiel op te maken voor op de site van het project. Er waren ook heel wat deelnemers die ik pas voor het eerst ontmoette tijdens GIY zelf. Er zijn wel een aantal sleutelfiguren die ik persoonlijk heb aangesproken. Een van deze personen was bijvoorbeeld Kurt Van Houtte, de man achter de Dorkbot sessies in de Vooruit, Gent. Hij liet me toe om op de eerstvolgende en eveneens eerste Dorkbot sessie in Gent het publiek toe te spreken en warm te maken voor het GIY project. Persoonlijk was dit voor mij een verademing om binnen het vertakte netwerk een samenkomst te vinden van mensen uit de buurt die in een verwante setting samenkomen om daar mijn project te kunnen voorstellen. En dat was dus net ook het probleem binnen mijn persoonlijk contact, er zijn gewoon geen plaatsen waarvan je weet dat het daar vol loopt met elektronische DIY’ers, net omdat hun gehele netwerk eerder gecreëerd wordt op het internet.
5.7 Conclusie GIY was een avond-gathering met een line-up van (jonge) artiesten die werk presenteren rond elektronische DIY. Er zijn nog projecten rond dit onderwerp, zoals bijvoorbeeld Ellentriek en Dorkbot. GIY onderscheidt zich van deze projecten door een samenkomen van artiesten en mensen die zich interesseren in elektronische DIY om elkaar te inspireren, heroriënteren of motiveren. De technische basis van de artiesten speelt hier minder een rol. Een belangrijke doelstelling binnen dit project was een informele omgeving creëren waar zowel professionele kunstenaars, hobbyisten als publiek op een ontspannen doch verrijkende manier met elkaar konden omgaan.
57
6. GIY binnen het sociaal culturele landschap en de algemene buitenwereld Nu heb ik al genoeg verteld over wat GIY is, wie er was, hoe het in elkaar zat en welke projecten er te zien waren. De vraag blijft natuurlijk hoe dit project zich ontplooit als een sociaal cultureel project en wat daar de pro’s en contra’s van zijn. Men dient zich hier ook af te vragen waar GIY zich profileert, terwijl het project ‘Ellentriek’ al leeft binnen Ladda. Dit onderdeel is een theoretische terugkoppeling naar mijn eindproject.
6.1 Ellentriek versus GIY
Dit voorbeeld is gemaakt op basis van de leercirkel van Kolb40. Het leek mij de beste manier om aan te tonen hoe GIY binnen het ervaringsleren zich verhoudt tegenover Ellentriek en meer nog, hoe ze elkaar op een relevante manier aanvullen. Deze cirkel bestaat uit vier verschillende stadia: concrete ervaring, reflectieve observatie, abstracte begripsvorming en actief experimenteren.
40
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN-VEYS, G.-A., Theorie en Methoden Sociaal Werk, Gent, 2005, p. 94-95
58
Kolb beschouwt dit als een continu leerproces waarin deze vier stadia doorlopen worden. Daarbovenop zijn de polen aan elkaar tegengesteld. Zo is concrete ervaring tegengesteld aan abstracte begripsvorming en is het actief experiment een tegenstelling tegenover de reflectie observatie. Voor zowel GIY als Ellentriek zal ik hun rol binnen deze cyclus omschrijven.
6.1.1 GIY Concrete ervaring Ervaringen opdoen was eigenlijk het begindoel van GIY. Zowel publiek als deelnemers gingen in op elkaars visies en creaties en kregen zo nieuwe invalshoeken en manieren van werken die daarvoor misschien nog onbekend waren. Reflectieve Observatie Tijdens de uitleg van elke kunstenaar kwam men eerder tot een observatie. Zowel publiek als kunstenaars kregen dan een stroom van formele, doch geen overdreven technische informatie, over het idee en de ontwikkeling van elke creatie. Men kan erna een analyse stellen van alles wat er gedaan en voorgesteld wordt tijdens de sessie. Abstracte begripsvorming Dit is een stadia dat zich binnen of buiten GIY kan verder zetten. Het trekken van conclusies uit de analyse van wat te zien was op GIY en het koppelen van theorie aan de ervaringen is iets wat wij hier niet in de hand hebben. Hier begint dan wel weer de koppeling naar Ellentriek. Publiek die, zonder enige voorkennis, hetgeen wat ze hebben ervaren, willen koppelen aan theorie om het eventueel zelf te proberen werden doorverwezen naar Ellentriek.
6.1.2 Ellentriek Abstracte begripsvorming Dit vormt het begin van Ellentriek. Elke sessie krijgt een inleiding basis elektriciteit en tips hoe je zelf kan experimenteren. Dit vormt dan een kleine theoretische basis die je kan verder helpen binnen je experiment. Actief Experimenteren Hier ligt de focus binnen Ellentriek. Het experiment vorm de basis en moet je zelf op gang zetten om creatief om te gaan met elektriciteit. Hoe je het verwerkt, en in wat, hangt volledig af van de deelnemers. Ook de focus ligt op hun eigen doen, er zal pas begeleiding zijn bij zijn/haar proces indien men er zelf naar vraagt of niet meer weet hoe verder te geraken. Concrete ervaring Hier komt men tot een concrete ervaring of eindproduct binnen de sessie. Door de begripsvorming en theorie te koppelen aan het actief experimenteren, komt
59
men zo aan een concrete ervaring in de elektronische DIY. Deze ervaring is uiteraard belangrijk voor GIY. Wat zij daar gecreëerd hebben kan nu een onderdeel worden binnen GIY om zo weer andere te inspireren en om zelf ook nieuwe inspiratie op te doen.
6.1.3 Besluit GIY en Ellentriek kunnen net heel goed op mekaar inspelen. Ellentriek op zich is een interessant startpunt om te experimenteren en te zoeken achter nieuwe middelen en methodes om creativiteit, kunst en elektriciteit met elkaar te verbinden… GIY is hier dan het moment om hun creaties om te zetten in kunst, die men kan exposeren in een informele setting terwijl men zelf opnieuw andere inspiratie kan opdoen. Wat op GIY te zien is voor het publiek kan uiteraard ook hen inspireren waardoor je eventueel weer een doorstroming krijgt naar Ellentriek. Zo kan de cyclus blijven doorlopen.
6.2 GIY volgens de functies van SCW
60
Hier zie je een bloemconfiguratie van de vier functies binnen SCW41. Afhankelijk van organisatie tot organisatie en van project tot project zal men het zwaartepunt binnen de 4 functies anders leggen. In zowel de aanloop als de uitvoering van het project zijn deze functies op een of andere manier aan bod gekomen. Vandaar dat het me ook interessant lijkt om te kijken waar het zwaartepunt bij GIY ligt. De verklaring ervan lees je hieronder.
6.2.1 Educatieve functie Mits het hier gaat om kennis te maken met elektronische DIY en met de werken van de verschillende artiesten kunnen we hier zeker spreken van een educatieve functie. Waarom leert men iets en wat leert men op GIY? 1. In leren gaat het om iets nieuws voor die persoon. Een groot deel van het publiek was nog vrij ontwetend over het concept electronic DIY en wat dit inhoudt. Wat die dag voor hen getoond werd was dus nieuwe informatie om te verwerken. Hetzelfde kon je zeggen voor de artiesten, mits er meerdere soorten electronic DIY aan bod kwamen, was er altijd wel iets dat men nog niet gezien, gemaakt of gehoord had. 2. In leren gaat het om een verhouding, om een relatie tussen ‘iets’. Tijdens GIY kreeg je duidelijk een kennismaking in de relatie tussen technologie en kunst. Het was geen exhibitie waar technologische kunst aan muren hangt, maar een samenkomen van kunstenaars die ook vertellen en uitleggen hoe ze op iets komen, waarom ze daar naartoe werken en wat hen daarin drijft. Dit is in mijn visie een stapje verder dan gewoon iets op een sokkel plaatsen. 3. Leren is geen passief gebeuren, maar integendeel een heel actief gebeuren waarbij de lerende actief aan de slag gaat met wat zij/hij leert. GIY was geen ‘DIY voor beginners’ les, er was nog altijd de interactiviteit tussen publiek en deelnemer of object. Mensen mochten zelf (afhankelijk van welk object uiteraard) voelen, proberen en experimenteren met de DIY objecten en wat de mogelijkheden ervan zijn. GIY was dan ook een stuk informeler door het ‘aanraken mag’-principe.
41
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, DE BLIECK, N., Werkterrein en –methodes: Oriëntatiemodule Sociaal Cultureel Werk, Gent, 2006, p. 7-8
61
4. Leren is een wisselwerking tussen zowel lerende als tussen wie aanleert, zelfs tussen een lerende omgeving en degene die leert. De rol van wie leert en aanleert is op GIY onduidelijk en voor een stuk ook onbestaand. Zowel kunstenaars als publiek kunnen elkaar hier inspireren en ook in de vraag stellen. Wat dan ook voor de ene kunstenaar een vrij bekend terrein is, was voor de andere iets volledig nieuws. Het bracht zo een dynamiek tussen alle aanwezigen en degene die zijn project voorstelde.
6.2.2 Culturele functie Een functie waarmee het creëren, deelnemen, genieten, bewaren en reproduceren van cultuur en kunst wordt bedoeld. Het omvat 4 deelaspecten. Deze zijn cultuurverspreiding, cultuurbewaring, cultuurschepping en culturele competentie. 1. Cultuurspreiding Het was van belang om te zorgen voor een laagdrempelig project die zo een divers publiek kan aantrekken met verschillende achtergronden en kennis over DIY en elektronische kunst. Hetzelfde geldt voor de artiesten waar zowel hobbyisten als professionele kunstenaars onder één dak worden samengebracht en zo elkaar kunnen beïnvloeden en vooral verrijken in hun werk. De bedoeling was ook om het niet te technisch en te hoogstaand te maken, maar een leuke informatieve avond waar iedereen iets aan heeft, zowel beginners als gevorderden. 2. Cultuurbewaring Elektronische DIY op de kaart zetten was ook iets waar ik naar streefde. Niet alleen door op de bewuste avond GIY te plannen maar ook door deze scriptie te schrijven. Eveneens door het bijvoegen van de DVD zodat iedereen die deze scriptie leest een basiskader kan vormen over wat DIY en meer specifiek electronic DIY is. Ook de foto’s en filmpjes van GIY en van mijn praktijkonderzoek zullen online staan om zo een makkelijke toegang te creëren tot het aangeboden materiaal. 3. Cultuurschepping Niet alleen is er het duiden van cultuur, maar ook zelf voor een deel in mee scheppen en ontwikkelen. GIY dient hier gezien te worden als een informele samenkomst van zowel publiek tegenover publiek, publiek tegenover kunstenaars en kunstenaars tegenover kunstenaars. Het is de museum setting doorbreken waar je soms de monotone interactie hebt tussen publiek en kunst en waar de kunstenaar zelf een veel kleinere rol in speelt. 4. Culturele competentie Je mag cultuur zeker niet zien als een evidentie. Er worden nog steeds mensen uitgesloten uit het elitaire stelsel genaamd ‘kunst’. Het belang van ook
62
beginnende DIY’ers uit te nodigen op GIY is dat hetgeen zij mee bezig zijn, zich deels verheft van object naar kunst. Het verandert weliswaar in een kunstwerk omdat het geaccepteerd wordt door zowel andere kunstenaars en publiek, en dit alleen door het in een andere setting te plaatsen. Dit stelt verschillende mensen bewust over hun competenties binnen kunst. Eveneens wil ik een luchtig, informeel kanaal creëren voor het publiek om niet alleen waar te nemen wat er vandaag omgaat in kunst en technologie, maar ook om de kans de geven om hier zelf aan deel te nemen.
6.2.3 Gemeenschapsvormende functie Dit was één van functies die wel duidelijk zichtbaar was in het project, één die zich zelfs al sinds de voorbereiding begon te manifesteren. DIY is een gemeenschappelijke noemer die ik heb gekozen, maar alles dat hier ondervalt is niet mooi gecategoriseerd en in vakjes te delen. Iedereen doet heel verschillende dingen, binnen andere netwerken en andere groepen mensen. Er zijn zo maar een paar momenten waar een eclectische groep, die als gemeenschappelijke noemer electronic DIY omvatten, samenkomen binnen een zelfde setting. Bij Ellentriek was dit mogelijk omdat je hier ook alles tegenkomt van circuitbending, elektronische experimenten, algemeen gepruts tot mensen die gericht iets met elektriciteit willen doen of maken. Men is niet alleen verschillend in hun werkveld, maar ook in niveau, manier van denken en hun visie achter wat ze doen en waarom. Hetzelfde gebeurde hier bij GIY. Alhoewel men allemaal vanuit andere perspectieven naar DIY kijkt en werkt, is er toch een enorm respect voor elkaars werk en probeert men elkaar daar in te inspireren. Het is een zeer dankbaar proces, terwijl je uiteindelijk als organisator weinig programmatie voorziet. Men zal eerder uit zichzelf beginnen prutsen, vragen stellen aan anderen, proberen hoe het werkt en zelf de betekenis achter iets zoeken. Hier zal dus GIY evengoed werken naar het ontwikkelen of in standhouden van relaties, netwerken en een sociaal weefsel. Het in contact komen van mensen die interesse hebben in elektronische DIY en andere aanleunende kunstvormen, is hier zeker van belang.
6.2.4 Maatschappelijke activeringsfunctie De functie van maatschappelijke activering betekent mensen actief aanzetten tot actief en verantwoord burgerschap in functie van de uitbouw van een cultureel diverse, democratische en duurzame maatschappij. Binnen mijn project was dit wel een functie waar minder nadruk op lag. Dit is ook te zien op de bloemconfiguratie. Ik denk dat de activering toch voor een stuk is verwezenlijkt doordat er een interactie was tussen publiek en kunstenaar, zonder dat ik hier per se naartoe werkte. Ik heb er wel voor gezorgd om het project klein en gezellig te houden om zo een gemoedelijke sfeer te bereiken. Net deze sfeer zorgt voor een participatie van publiek en kunstenaar tot het cultureel proces.
63
6.3 Algemene buitenwereld42 Je weet nu hoe GIY zich verhoudt tot de sociaal culturele sector en hoe het de functies ervan invult. Dan is er nog de vraag hoe GIY en algemeen elektronische DIY zich opstelt tegenover de buitenwereld. Om hierop antwoord te bieden heb ik gekozen voor het gebruik van een brede externe analyse als omgevingsanalyse die vaak gebruikt wordt in beleidsontwikkeling, om de plaats van GIY te verduidelijken. Bij elke onderdeel wordt kort besproken hoe elektronische DIY en het project GIY zich hiertoe profileren. Demografisch DIY: Als we spreken over 10,5 miljoen Belgen als begrenzing, dan zal je bitter weinig elektronische DIY vinden en ook helemaal niet gestructureerd volgens leeftijd, origine of woonplaats. Dit is omdat vandaag DIY zich meer en meer verspreidt via het internet, waardoor die mensen die erop botsen of specifiek naar zoeken, er pas mee in aanraking komen. DIY en electronic DIY is dus iets dat zich ongestructureerd verspreidt via het internet. GIY: Vandaar dat het voor GIY belangrijk was om buiten de stadsgrenzen te zoeken en uit te kijken naar mensen binnen België en de aanleunende buurlanden. Sociaal DIY: Sociaal ligt het ook moeilijker binnen elektronische DIY, doordat de hele DIY groepen en gemeenschappen vandaag communiceren en werken via het internet. Zo is het moeilijker om op te sporen wie bezig is met elektronische DIY. Ook voor een buitenstaander is het soms moeilijk om je weg te vinden binnen deze netwerken. GIY: Vandaar dat GIY een leuke aanvulling vormt tegenover dit onderdeel. Het vormt een brug tussen de verschillende netwerken en DIY vormen (chiptune, circuitbending, nieuwe media, interactieve kunst,…). Ook voor de niet-DIY’er brengt het een nieuw gegeven voort, waarin mensen zich kunnen verdiepen. Technologisch DIY: Technologisch gezien is DIY sowieso een stap voor op iedereen. Er wordt niet alleen met technologie gewerkt maar ook rond nagedacht, verwerkt in kunst, herwerkt tot iets waar men niet op zou komen en biedt eveneens een brug tussen zowel oude als nieuwe technologie. Dat DIY deze invalshoeken biedt betekent dat technologie binnen DIY een groot onderdeel is. GIY: De rol van GIY hierin is het zoeken naar verschillende deelnemers binnen de technologische takken en deze samen te brengen zodat je tot een 42
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., Beleidsplan en omgevingsanalyse, Gent, 2008, 24 slides
64
technologisch heterogene groep komt die niet alleen variatie maar ook innovatie uitdrukt. Ecologisch DIY: Ecologisch is electronic DIY hier ook zeker vernieuwend. Vandaag weet iedereen hoe te recycleren, maar het recycleren van elektronisch materiaal is iets nieuws. Het gaat hier niet om het repareren van bepaalde apparaten maar om het hergebruiken van onderdelen, of kapotte apparaten en oude apparaten op een geheel andere manier een nieuw leven in te blazen, waardoor hun functie en nut weer voor handen is. GIY: Hier is het van belang dat GIY bij de gehele organisatie in dezelfde trend denkt. Je moet niet denken in termen van een avond met catering en grote lichtinstallaties in een afgehuurde zaal. Net het gebruik van DIY middelen die je hebt en gebruikt is hier van belang. Economisch DIY: Alhoewel vandaag de dollar vrij laag staat in de wisselkoers zitten we met geen gunstige economische factoren en moet men altijd opletten hoe men diens geld spendeert. DIY betekent dan ook, gebruik zelf je vaardigheden in plaats van anderen daarvoor te betalen. Kijk maar naar hoe home improvement binnen de DIY werkt op ons gedrag in aankoop van huismeubilair en reparaties. Veel mensen gaan nog steeds zelf aan het werk, niet alleen om het financiële plaatje, ook omdat ze bijleren en zelf hun ziel kunnen stoppen in de desbetreffende objecten. GIY: Hier proberen we aan te tonen hoe kunst, muziek, entertainment en andere evengoed kunnen bereikt worden door eigen creativiteit en vakmanschap. Daarbovenop is GIY een samenkomst van DIY’ers die graag elkaar helpen in het verwezenlijken van projecten. Je hoeft voor DIY niet per se veel lessen of cursussen te volgen. Alhoewel het soms zo lijkt is DIY helemaal niet zo technisch of theoretisch zwaar beladen. Het zelf doen en proberen is altijd een uitdaging, maar eveneens een vereiste om hier verder in te groeien. Politiek DIY: Politiek in termen van DIY ligt tussen ecologie en economie. Door de huidige crisis sinds de laatste verkiezing is de welvaart noch de koopkracht gestegen waardoor mensen op zichzelf en hun nabijheid moeten rekenen. Misschien dat DIY hier een antwoord kan bieden. DIY staat evenzeer ook voor zelf actie nemen (zie sociaal-politieke actie). Als je denkt het beter te kunnen, dan moet je ook zelf een beentje bijsteken om tot een betere leefwereld te komen. Do-it-yourself betekent volgens mij ook niet alleen voor jezelf opkomen en voor jezelf zorgen, maar betekent ook zelf actie ondernemen. Actief burgerschap is zeker een rol die men verwacht van elke DIY’er. GIY: De rol van GIY hierin was minder uitgesproken.
65
6.4 Conclusie GIY heeft zeker zijn rol binnen het sociaal-culturele landschap. Het gaat hier om het delen van nieuwe informatie aan zowel publiek als deelnemers. Hiermee schep je eveneens een cultuurbewustzijn, waardoor je elektronische DIY beter kan plaatsen. Bovenop dit bewustzijn is er ook nog een nieuw sociaal netwerk gecreëerd, waarin DIY erkend wordt als een gemeenschappelijke factor.
66
7. Ladda vzw43 7.1 Inleiding Nu weet je hoe GIY zich profileert in het sociaal-culturele landschap. Het is eveneens belangrijk om te weten in welk specifiek kader dit project tot stand is gekomen. Dit hoofdstuk dient als een beschrijving van Ladda vzw en een verklaring waarom GIY een onderdeel vormt van hun aanbod aan de hand van de doelstellingen binnen Ladda. Ladda vzw is een kenniscentrum van jongeren(sub)cultuur dat hedendaagse trends binnen jongerencultuur onderzoekt en duidt. Ze doet dit door de ontplooiing van haar infozone en door de ontwikkeling van projecten.
7.2 Missie De vereniging heeft tot doel tendensen binnen de jeugdcultuur te detecteren en te vertalen naar inhoudelijke projecten en activiteiten. Deze projecten duiden, onderzoeken en ondersteunen de leefwereld van jongeren. In haar projecten probeert zij sectieoverschrijdend en pluralistisch te werken. Zij mag alle handelingen uitvoeren die rechtstreeks en onrechtstreeks met haar doel verband houden. Zoals daar zijn: de organisatie, inrichting en begeleiding van activiteiten en projecten van kinderen en jongeren van 3 tot 30 jaar en hun kaders.
7.3 Visie en uitgangspunten De activiteiten worden omschreven als ongehoord persoonlijk, redelijk pikant en behoorlijk onverwachts. Maar eigenlijk organiseert Ladda vzw workshops, projecten en lezingen gebaseerd op literatuurstudie of leefwereldonderzoek. En geïnspireerd op actuele tendensen in jongerencultuur. Daarbij doorbreekt Ladda vzw de grenzen van zijn doelpubliek en probeert zijn onderzoeksdomein breed te behandelen. Ze weten zich steeds te omringen met de juiste partners en zo worden uiteenlopende perspectieven gekoppeld aan diversiteit, kwaliteit en exclusiviteit. Actuele tendensen in jongerencultuur Jeugd(sub)cultuur is vandaag het soort item waarvan nog weinigen door de bomen het bos zien. Onderhevig aan een aantal factoren zoals trends, geloofwaardigheid, marketingstrategieën, beeldvorming, enz., ondergaat de jongeren(sub)cultuur een constante wisselwerking met zowel de maatschappelijke als de economische situatie die zich op dat moment aandient. 43
LADDA VZW, Ladda vzw, Een kort introductie, Gent, 2006, 5p. (intern document)
67
Zij beweegt zich vrij over alle terreinen die daar ingebed liggen, gaande van muziek, mode, design, verstedelijking, enz., tot alle aspecten van cultuur die zij belangrijk vindt. Persoonlijk, redelijk pikant en behoorlijk onverwachts… De activiteiten zijn persoonlijk afgewerkt. Want elke klant heeft zijn eigen invalshoek, zijn eigen doel. De kennis die aanwezig is in de organisatie wordt op maat van de aanvrager gesneden en gecommuniceerd. Aan elke activiteit gaat een voorbereidingsproces vooraf, waarin gepolst wordt naar de verwachtingen van de aanvrager, en waarin duidelijk wordt hoe de organisatie hierop zal anticiperen. Bij een onderwerp als jeugdcultuur horen innovatieve methodes. Het spreekt voor zich dat de organisatie tot het uiterste gaat om deze methodes om te zetten in een boeiend en onverwachts aanbod. De grenzen van het onderzoeksdomein
doelpubliek
doorbreken
en
breed
gaan
in
Met deze begrippen wil Ladda vzw zich begeven naar het schemergebied waar jongeren met kunst en cultuur vreemdgaan. Ladda vzw daagt zijn doelpubliek (mensen met verschillende interesses en leefwerelden) uit en confronteert die met eigen grenzen en die van anderen en stelt ze open aan nieuwe impulsen (raakpunten en/of verschillen kunnen dan leiden tot een studie, projecten,…). Onder breed gaan in onderzoeksdomein verstaat Ladda het aangaan van de mix van literatuur- en leefwereldonderzoek.. De juiste partners Als kennisgeoriënteerde organisatie bieden ze het hoofd aan complexe vragen. Een combinatie van deskresearch en leefwereldonderzoek geven vaak heel wat antwoorden. Door het streven naar actuele en veelzijdige informatie doen ze een beroep op experts die vanuit hun domein onze kennis aanvullen. Met een partner (expert, jongeren, organisatie, enz.) sluit de vzw strategische allianties waarin een gezond evenwicht te vinden is tussen concurrentie en coöperatie. Het open source principe Ladda vzw organiseert workshops, projecten en lezingen gebaseerd op literatuurstudie/leefwereldonderzoek en geïnspireerd op actuele tendensen in jongerencultuur. De theoretische en praktische bevinden worden niet halsstarrig beschermd, integendeel. Ladda vzw gelooft in de positieve kracht van file- en informatiesharing en flirt bijgevolg met een open source systeem, waar ze hun ideeën en ervaringen openstellen zonder rekening te houden met de intellectuele eigendommen, zonder de angst om onze uniciteit te verliezen. Ladda vzw uit deze filosofische lijn - gedurende de beleidsnotaperiode – door zich aan te sluiten bij de licenties van Creative Commons, waarin ze intellectuele eigendommen onder de gradaties: Attributie (kopiëren, distributie, vertoning en uitvoering van het werk en afgeleide werken op voorwaarde van het geven van credit) en Non-commercieel (kopiëren, distributie, vertoning en uitvoering van
68
het werk en afgeleide werken alleen voor non-commerciële doelen) zullen plaatsen.
7.4 Strategische en operationele doelstellingen Hieronder stel ik hun strategische doelstelling (SD) voor, met een aantal operationele doelstellingen(OD). SD1: De beeldvorming over jongerencultuur voeden door duiding van haar veelzijdigheid. Ladda werkt naar +13jarigen, academici en naar diverse sectoren die in aanraking komen met jeugd als doelgroep. • OD1: Ladda organiseert jaarlijks twee minicongressen met relevante mini actoren. Ladda.be heeft een online archief. SD2: Ladda duidt de veelzijdigheid van jongerenculturen aan door middel van haar aanbod. • OD2: Ladda informeert op aanvraag, via workshops en lezingen. SD3: Ladda informeert zich actief over jongerencultuur en ontsluit jongerensubculturen. • OD3: Ladda bouwt haar collectie over jongerensubculturen verder uit. • OD3: Ladda update haar digitale infozone en de blogsite. SD4 : Netwerking en samenwerkingsverbanden ontwikkelen tot verbreding van kennis van jongeren(sub)culturen en deskundigheid. • OD4: Ladda werkt een online interactief netwerk uit tussen schrijvers en lezers. Ladda verkent de jongerencultuur via het bezoek van welbepaalde activiteiten. SD5: Zicht ontwikkelen als een flexibele organisatie om inhoudelijke en innovatieve projecten te organiseren over jongerencultuur. • OD5: De interne werking van de organisatie is afgestemd op de ontwikkeling van innovatieve projecten. • OD5: Ladda ontwikkelt een communicatie- en marketingbeleid.
7.5 GIY volgens de doelstellingen van Ladda vzw Nu heb je al een algemeen zicht op wat Ladda vzw voor ogen houdt op vlak van doelstellingen. Het lijkt me interessant om te kijken in welke mate GIY past binnen deze doelstellingen, om zo een beter beeld te scheppen van GIY als een project van Ladda. SD3: Ladda informeert zich actief over jongerencultuur en ontsluit jongerensubculturen. • OD3: Ladda bouwt haar collectie over jongerensubculturen verder uit. • OD3: Ladda update haar digitale infozone en de blogsite.
69
SD4 : Netwerking en samenwerkingsverbanden ontwikkelen tot verbreding van kennis van jongeren(sub)culturen en deskundigheid. • OD4: Ladda werkt een online interactief netwerk uit tussen schrijvers en lezers. Ladda verkent de jongerencultuur via het bezoek van welbepaalde activiteiten. SD5: Zicht ontwikkelen als een flexibele organisatie om inhoudelijke en innovatieve projecten te organiseren over jongerencultuur. • OD5: De interne werking van de organisatie is afgestemd op de ontwikkeling van innovatieve projecten. Er werd mij vanuit Ladda expliciet gevraagd om actief op zoek te gaan naar nieuwe trends en fenomenen die zich afspelen binnen de jongerensubculturen. Omdat electronic DIY me zeer interessant leek en hier nog weinig over te vinden was ben ik hier rond aan de slag gegaan. Het is een doelstelling van Ladda om nieuwe fenomenen te duiden en ik heb met GIY hier zeker een bijdrage toe geleverd. Eveneens vormt deze scriptie, in combinatie met de bijhorende DVD, een nieuwe analoge bron om in de infozone te plaatsen. Ik heb ook mijn stempel gedrukt op de digitale infozone. Zo ben ik op zoek gegaan naar de nieuwe trends en creaties binnen DIY om deze op de Myspace van GIY neer te schrijven in een blog die toegankelijk is voor alle publiek. Zo hebben mensen die informatie zoeken over DIY en specifiek elektronische DIY al een goede basis om verder op te bouwen in hun onderzoek. Via Myspace heb ik ook een nieuw netwerk ontwikkeld via een vriendenlijst. In deze lijst staan bijna alle DIY’ers die actief zijn op Myspace binnen en in de buurt van België. In mijn zoektocht heb ik zo ook meerdere organisatie aangesproken, zoals Dorkbot, Code31 en Okno, om me te helpen in mijn zoektocht naar DIY en kunstenaars. Vanuit deze zoektocht zijn misschien ook plannen gegroeid tussen Ladda en Dorkbot. Ladda zal misschien de snoepwinkel van de Vooruit inpalmen als een zaal voor expo’s, die ze dan misschien in de toekomst zou delen met Dorkbot, die daar hun sessies kunnen houden. Dit staat natuurlijk nog helemaal niet vast, maar het duidt wel dat er nieuwe netwerken zijn gevormd. GIY was uiteindelijk ook een nieuw netwerk op zich doordat heel wat kunstenaars en deelnemers van verschillende sociale netwerken samenbracht zijn in een geheel nieuw kader, waar elektronische DIY de algemene noemer vormde. Mijn gehele eindwerk was uiteindelijk ook gebaseerd op het zelfstandig ontwikkelen van een project binnen Ladda. Het project was innovatief op de manier dat het luchtiger en minder technisch was dan bijvoorbeeld de Dorkbot sessies. GIY sloot ook heel nauw aan bij Ellentriek, waardoor je een doorstroming van deelnemers krijgt tussen beide projecten. Dit wordt dan ook nog eens inhoudelijk ondersteunt door deze scriptie, die als naslagwerk moet dienen van het project.
70
7.6 GIY volgens de missie en visie van Ladda vzw 7.6.1 Missie Het project past binnen de missie doordat het elektronische DIY zal proberen duiden, onderzoeken en ook ondersteunen aan de hand van een project. Duiden omdat DIY nog niet in kaart is gebracht binnen jeugdsubculturen. Men is wel heel bewust van de rol van DIY binnen de culturen, hoe deze is ontstaan en geëvolueerd, maar er is nog niet een focus op gelegd. Dit werd altijd gezien als een onderdeel van en is nooit uit zijn context getrokken om het te bekijken als een apart fenomeen dat zich uit in de verschillende jongerensubculturen. Het onderzoek speelde zich vooral af in de voorbereidende fase van mijn project en tijdens het schrijven van de scriptie. Het was vooral een zoeken naar wat DIY nu eigenlijk is vandaag, wie er mee bezig is en wat ik ermee kan doen om hier een leuk en innovatief project rond te bouwen. Het was eveneens nodig om af te wegen of het wel nodig was om hier een project rond te maken. Zijn er wel genoeg mensen mee bezig of staat dit nog in zijn kinderschoenen? Dit was één van de vragen die moesten gesteld worden. Ondersteuning kwam vooral vanuit het project zelf. Elektronische DIY is, zeker binnen België, iets dat zich vooral afspeelt op het internet. Er zijn geen speciale ontmoetingsplaatsen en manieren om samen te komen rond DIY. Misschien dat er wel een paar evenementen zijn binnen Europa, denk zo maar aan de internationaal bekende Dorkbot sessies, maar zoveel meer is er niet rond te doen. Ook kan je hier misschien spreken van vrij elitaire samenkomsten waar de beginnende DIY’ers of een onwetend publiek weinig input uit zouden krijgen. Dat was net de drijfveer achter GIY. Het aanspreken van een divers publiek, van alwetende tot de onwetende, iedereen die wou meedoen of gewoon wou komen kijken had hier de kans toe.
7.6.2 Visie De grenzen van het onderzoeksdomein.
doelpubliek
doorbreken
en
breed
gaan
in
“Met deze begrippen willen we ons begeven naar het schemergebied waar jongeren met kunst en cultuur vreemdgaan.” GIY en het gehele onderzoek naar DIY bestaat uit een web van kunst en cultuur, die nauw aanleunen aan jongeren en hun leefwereld. Vandaar dat GIY nog steeds een meerwaarde kon bieden naast het Ellentriek project. Het gaat net op zoek in het schemergebied wie zich daar allemaal in verwikkeld en tot welke resultaten zij vandaag komen.
71
“Ladda daagt zijn doelpubliek uit en confronteert die met eigen grenzen en die van anderen en stelt ze open aan nieuwe impulsen.” Net door de diversiteit van de deelnemers daagde je ze uit om buiten hun eigen kader te kijken en deze nieuwe invloeden op te nemen. Ook voor het publiek zelf was het een ontdekken en voelen van waar deze artiesten en kunstenaars nu mee bezig zijn. Er was ook een heel verscheiden publiek aanwezig, van jongeren, studenten, volwassenen, DIY’ers, niet-DIY’ers, enz. Dit vormt voor mij ook een antwoord op het doorbreken van de grenzen van het doelpubliek, die elk met hun eigen referentiekader opkijken naar deze voorstelling van dit opkomend fenomeen. Het open source principe Open source is een principe dat is voortgevloeid vanuit de DIY. Informatie moet open en vrij blijven, mensen kunnen er alleen maar uit leren. GIY was een gratis setting die voor iedereen openstond. Iedereen met een mogelijk interesse, oud of jong was welkom om dit project van naderbij te bekijken. Ik wil het project eveneens niet afschilderen als een unicum en hoop dat ik misschien mensen heb bereikt om dergelijke projecten verder te zetten. Eveneens is deze scriptie opgebouwd vanuit het DIY principe. Er was weinig voorhanden van informatie in analoge bronnen waardoor je zelf op zoek moest gaan naar informatie binnen informele kanalen via internet, forums en blogs. Ook de ondersteunende DVD bestaat alleen maar uit clips en informatie waarvan ik wist dat ze vrijgegeven werd, zodat ik zonder de copyright te schenden deze kon toevoegen aan de DVD. Ik zal ook proberen om dit werk, toch zeker het gedeelte over DIY, te publiceren via Wikipedia om zo een nieuw kanaal te creëren die mensen een toegangspoort biedt tot de DIY wereld. Mijn scriptie zal eveneens onder de open source licentie vallen van Ladda wat maakt dat deze scriptie vrij te gebruiken is als informatiebron.
7.7 Conclusie GIY kan wel degelijk beschouwd worden als een project binnen de gedachte van Ladda vzw. Dit project rond elektronische DIY vormt een uitbreiding binnen hun aanbod van informatieve en innovatieve projecten rond jongerensubculturen en hun omgeving. GIY past binnen de missie doordat het elektronische DIY duidt, onderzoekt en ook ondersteunt aan de hand van een project. Als stagiair ging ik in overeenstemming met de visie van Ladda vzw op zoek naar een onderwerp waar jongeren, kunst en cultuur in elkaar vloeiden.
72
8. Praktijkervaring elektronische DIY.
en
beeldmateriaal
binnen
8.2 Praktijkervaring Ik heb zelf al heel wat praktijkervaring opgedaan tijdens GIY zoals hier al vermeld is maar ook buiten en na GIY ben ik op zoek gegaan naar mensen die me verder konden helpen in het verbeteren en vergroten van mijn kennis over DIY. Dit heb ik op twee manieren geprobeerd. Enerzijds heb ik een korte informele enquête doorgestuurd naar de mensen die ik heb gecontacteerd in verband met het GIY project. Het gaat hier om mensen die een bepaalde affiniteit hebben met DIY, zowel op professionele als amateuristische wijze. Het tweede onderdeel, heb ik gemaakt tijdens de zomer op 8 augustus 2008. Ik heb via de organisatie van een chiptune festival in Hasselt de kans gekregen om de chiptuners te interviewen rond DIY en chiptune. Chiptune is uiteraard maar een deel van de hele elektronische DIY scene, maar door het gebrek aan veel samenkomsten en praktijkervaring leek me dit een interessant moment om deze internationale en nationale chiptuners een aantal vragen te stellen over DIY.
8.2.1 Electronic DIY enquête44 Dit was een korte enquête over DIY die ik naar alle mensen heb gestuurd waarmee ik in contact ben gekomen voor, tijdens en na GIY. Het was maar een magere vangst, mits ik van maar vier mensen een antwoord heb gekregen. Toch zal ik de resultaten kort samenvatten. De mensen die hebben teruggestuurd zijn: Karl Klomp: Videobender Jonas Pauwels: Hardware Hacker en Circuitbender Muriel Claeys: Ex-deelnemer Ellentriek Annelies Droesbeke: Afgestudeerde student in Nieuwe Media Kunst Wat is DIY volgens jou? Je merkt hier snel dat het voor hen gaat om iets dat ze zelf willen doen. Niet omdat er geld mee valt te verdienen, of omdat het mooi staat op je CV, maar omdat ze hiermee zelf grip krijgen op hun eigen doen en laten en hun eigen creativiteit. Hoe ben je betrokken geraakt binnen DIY? Er is hier geen consensus over maar er zit wel een duidelijke lijn in. Ofwel ontdekt men elektronische DIY via het internet of vrienden, die het zelf ontdekten op het internet. Ofwel ontdekt men het via een workshop, studie of lezingen over dit bepaald onderwerp. Hier geeft men aan dat elektronische DIY zich helemaal niet profileert binnen de dominante media. Je moet er op botsen of specifiek naar zoeken om het te vinden.
44
Zie bijlage 2
73
Met welk doel/intentie ben jij aan DIY begonnen? Hier merk je dat het gaat om een zoeken naar je eigen geluid en functie die je wil verwezenlijken. Het gaat om experimenteren op een leuke en verrijkende manier, zonder dat je moet bewapend zijn met elektronische voorkennis, voor in het geval dat je een apparaat doet ontploffen. DIY doe je volgens mij in de eerste plaats voor jezelf. Hoe staat Kunst volgens jou vandaag tegenover Technologie en omgekeerd? Men ziet technologie zeker werken binnen kunst, maar zeker Karl vindt dat er nog een lange weg te gaan is totdat elektronische kunst gelijkgesteld wordt met de dominante kunstrichtingen. Ik denk dat hij hiermee deels wel gelijk heeft. Ik kan ook vermelden dat gedurende mijn bezoek aan het Bozar te Brussel, tijdens de canvascollectie, er maar een paar experimentele elektronische kunstwerken te zien waren. De kunst wordt nog altijd gedomineerd door beeldhouwwerken en de schilderkunst. Zelfs binnen de elektronische kunst zelf gebruikt men nog steeds vooral videokunst, waar veel minder DIY aan te pas komt. Voel jij zelf aan dat elektronische DIY, multimedia kunst, interactieve installaties, enz. aan het opkomen zijn? Hier zit je met een dualiteit, twee zeggen van wel, twee niet. Het hangt ook heel veel af van je achtergrond binnen de DIY en volgens mij ook van de locatie waar je je bevindt. Zo zijn Jonas en Annelies beiden van Gent, hebben beide aan de Ellentriek workshops meegedaan, zijn beiden naar GIY gekomen en waren eveneens aanwezig op Dorkbot. Zoals Annelies wel bemerkt is er bijvoorbeeld in de Vooruit iemand in dienst genomen als coördinator van mediakunsten, wat wel een signaal geeft van een opkomst van mediakunst en elektronische kunst. Leeft elektronische DIY binnen België? Men is het hier wel eens dat elektronische DIY wel degelijk leeft en zich aan het uitbreiden is. Het aantal workshops, deelnemers en sites wordt groter. Deze laatste generaties worden ook bijna opgevoed met elektronische apparaten waardoor de band ermee alleen maar groter wordt volgens mij. Als buitenstaander moet je er wel zelf naar zoeken, en dit zal waarschijnlijk zo blijven. DIY zal zich niet op de voorgrond plaatsen. Hoe zie jij de toekomst van electronic DIY? Ook hier zijn de meningen verdeeld. Dit hangt nogmaals af van de achtergrond denk ik. Karl Klomp werkt met oude videoapparatuur en hij heeft een punt dat nieuwe technologieën kleiner en kleiner worden, zelfs dat ze met het blote oog niet meer zichtbaar zijn. Dit maakt dat je alleen maar met gespecialiseerde apparatuur nog zal kunnen werken aan elektronische apparaten. Anderzijds is er wel nog hoop en daar is Jonas het levende voorbeeld van als hardware hacker. De Guitar Hero controller van de Playstation 3, die hij omvormde tot een gitaar die je op je computer kan aansluiten, is nog maar recent uit en werkt via USB ingangen. Doordat videospelconsoles dezelfde ingangen krijgen als PC’s krijg je
74
nieuwe mogelijkheden om beide aan elkaar te sluiten. Eveneens is de interactieve whiteboard, die Jonas maakte in samenwerking met Annelies, gebaseerd op software in combinatie met de Nintendo Wii afstandsbediening die werkt op bluetooth signalen en infrarood. Ik denk dat elektronische DIY’ers altijd manieren zullen vinden om elektronische apparaten uit hun context te trekken. Het zal binnen 10 jaar misschien op een heel andere manier zijn als nu, maar het zal wel nog bestaan. Ben je naar GIY geweest? Zo ja, wat vond je er van? Dit sluit nauw aan bij de complimenten die ik kreeg tijdens GIY. Men vond het vooral boeiend en er was altijd wel iets om bij te leren. Eveneens kreeg ik veel de vraag wanneer de tweede GIY van gang zal gaan en of ze al mogen meedoen. Het enthousiasme dat deze mensen met me deelden steeg boven mijn verwachtingen uit. Wat is jouw interpretatie van Gather-it-yourself? Hier ben ik eveneens blij dat de boodschap achter GIY is overgekomen. GIY is een samenkomen van artiesten en mensen die zich interesseren in elektronische DIY om elkaar te inspireren, heroriënteren of motiveren. Vond je het nuttig om do-it-yourself en electronic DIY te verwikkelen in een sociaal cultureel project? GIY wordt hier gezien als een bewustwording, het plaatsen van elektronische DIY op de sociale kaart. Je merkt dat het voor DIY’ers niet gemakkelijk is om een plaats te vinden waar men kan samenkomen, noch is het gemakkelijk om hen te organiseren door de verschillende netwerken die door elkaar lopen rond DIY. Ik denk dat je hier als sociaal culturele organisatie net heel goed kan op inspelen. Heb je hier zelf dingen ontdekt, die je zelf nog niet kende? GIY was een leren, ontdekken of herontdekken. Er was altijd wel iemand met iets anders bezig, zo niet deed iemand anders het wel uit een andere invalshoek. Ik had ook op GIY het gevoel dat iedereen er wel iets van opstak, zelfs de media kunstenaars die waarschijnlijk al heel wat ervaring achter de rug hebben. Conclusie Het is nog afwachten hoe elektronische DIY zal evolueren. Of het nu zal opkomen, ondergronds blijven of zelfs uitsterven is nog onzeker. Je merkt wel dat iedereen die er mee bezig is, het echt wel doet uit passie. Ze doen het ook bijna altijd uit zichzelf. Net dit enthousiasme en deze creativiteit stelde me er toe aan om hier een project over te maken. Ik denk dat het voor de meeste mensen wel een positieve ervaring heeft opgeleverd. Zoals Jonas die is doorgestroomd naar Ellentriek om verder te werken binnen circuitbending. Dit toont dat ik toch wel op een bepaalde manier een impact heb gehad op mensen met dit project.
75
8.2.2 Chiptune Interviews45 Deze interviews heb ik afgenomen tijdens de 888Bit Party in Hasselt op 8 augustus 2008. Het was een optreden van verschillende (inter)nationale chiptune artiesten, volledig in het teken van de oude Nintendo gameboys. Dit leek me al een goede kans om meer te weten te komen over elektronische DIY en specifieker over chiptune en hoe deze zich profileert binnen de DIY scene. Ik zal kort de reacties per vraag samenvatten. Beschouwen jullie chiptune als een do-it-yourself scene? Er werd hier unaniem geantwoord dat chiptune wel degelijk behoort tot de DIY scene. Het draait er rond om oude spelconsoles te gebruiken buiten hun context als een entertainment apparaat en om dit te vormen naar een muziekinstrument. Ook de hele ontwikkeling om van een gameboy een instrument te maken kwam op gang door individuele DIY’ers. Je kan niet even een videospel kopen om muziek te maken met de gameboy in de winkel, je moet de software vinden via gepassioneerde DIY’ers. Hoe ben je betrokken geraakt in de chiptune scene? Je merkt hier heel sterk dat het gaat om een toevallige confrontatie met de scene. Men weet er niets van, men komt toevallig op een chiptune liedje of een site, men gaat zelf op zoek hoe men dit doet en je raakt er zo zelf verwikkeld in. Dit is heel typisch DIY dat je er zo toevallig op stoot. Dit komt net doordat het opkomt, maar tegelijkertijd nog heel nieuw is voor vele mensen. Was er een specifieke reden waarom je met chiptune begon? Want er zijn genoeg andere genres die makkelijker zijn en een makkelijkere toegang hebben om mee te beginnen. Veel chiptuners grijpen terug naar de oude consoles uit nostalgie. Het is net deze nostalgie in combinatie met creativiteit en een wil om muziek te maken die chiptune opnieuw doet opkomen. Ikzelf ben van kinds af opgegroeid met computer en videospelletjes en als je chiptune hoort dan keer je gewoon terug naar de simpelere tijden waar je gewoon kon spelen op je gameboy zonder de druk en de taken die je nu als jongvolwassene hebt. Ik denk dat daarom chiptune ook de grootste kanshebber is om een kleine hype te creëren. Net omdat het nauw aansluit aan het referentiekader van de eerste generatie die opgevoed is met dergelijke spelletjes. Daarbovenop begeef je jezelf in een heel nieuwe muzikale wereld die nieuwe wegen, stijlen en manieren van omgaan met muziek biedt. Gebruik je enkel gameboys of prefereer je toch software? Terwijl chiptune als muziek evengoed kan gecreëerd worden met nabootsing van deze 8bit geluiden, zweren de meeste chiptuners resoluut bij het werken met echte gameboys. Hier is het volgens mij de apartheid om muziek te maken op een videoconsole die hen boeit. Net omdat het, vooraleer chiptune opkwam, niet 45
Zie bijlage 3
76
gedaan werd. Net die unieke manier om iets te creëren, die apartheid, drijft ook veel mensen naar elektronische DIY. Wat is jouw mening over de opkomst van chiptune? Zoals ik zei is binnen de elektronische DIY chiptune sneller en sneller aan het opkomen. België loopt een beetje achter maar in Engeland, Amerika, Japan en de Scandinavische landen is het al geëxplodeerd. Myspace is hier ook een belangrijke factor in geweest. Het zorgde vooral voor een algemeen netwerk rond chiptune, veel duidelijker dan dat van andere elektronische DIY vormen. Dit maakt als iemand toevallig botst op een chiptune artiest, dat hij zich dan voor een groot stuk kan bewegen in het chiptune netwerk. Via Myspace hebben chiptune artiesten zo links naar andere artiesten waardoor je snel in contact komt met het hele concept erachter: Het maken van muziek op videospelletjes. Buiten chiptune, ben je nog van plan daar andere dingen in te betrekken? Zoals bv. circuitbends of andere apparatuur? Je merkt hier wel verschillen met de circuitbenders die ik al ontmoet heb. Alhoewel beide DIY zijn, zijn de resultaten op vlak van geluid wel anders. Circuitbenden is op bepaalde vlakken een heel intuïtief zoeken. Je kan niet zomaar zeggen ‘ik wil dit specifiek geluid uit dit speelgoedje, anders hoeft het niet’. Circuitbends zijn experimenteel, ongepland en vaak oncontroleerbaar. Chiptune daarentegen is het herprogrammeren van de software die de soundchip bestuurt. Hierdoor kan je heel nauwkeurig volledige liedjes programmeren volgens je eigen fantasie. Als circuitbender werk je eerder met wat je hebt en wat je er kan uitkrijgen van geluiden. Toch merk je hier en daar interesse om met bends te experimenteren, maar men zal wel specifiek zoeken naar bruikbare geluiden omdat het bij hen hier in de eerste plaats om muziek maken gaat. Conclusie Chiptune gaat om een nieuwe generatie, of toch een vorm van DJ’s, die muziek maken, omdat ze dit écht willen maken en omdat ze het net fijn vinden om creatief om te gaan met dingen zoals een Nintendo gameboy. Het is afwachten wat de toekomst zal brengen in verband met chiptune. Want je merkt toch wel dat je er, zelfs in België, meer en meer over hoort en ziet. Dit werd ook bevestigd door de artiesten. Ook valt op dat chiptuners meer en meer bekendheid verwerven via de enorme sociale netwerken die ze creëren via myspace, waardoor er een groter publiek mee in contact komt.
77
8.3 Beeldmateriaal46 Je zal in deze scriptie al een paar verwijzingen gevonden hebben naar de audiovisuele DVD bijlage. Ik zal kort uitleggen waarom ik het belangrijk vond om een DVD bij mijn scriptie te voegen en wat je er mag van verwachten. Deze scriptie geeft al een vrij goed beeld over wat DIY is en welke rol deze inneemt. Toch is het voor sommige mensen nog moeilijk om te begrijpen wat hier allemaal mee te doen valt of kunnen ze zich nog niet honderd procent voorstellen wat je nu exact doet binnen elektronische DIY. Vandaar dat ik een kleine DVD heb voorzien. Het beeldmateriaal sluit ook nauw aan bij het concept elektronische DIY, omdat alles wat op de beelden te zien is niet enkel over DIY gaat maar ook op een DIY wijze is opgenomen en verwerkt. Wat er op de DVD te zien is, is voor een stuk gemaakt door mij, in samenwerking met Annelies Droesbeke, en een deel is van het internet geplukt. Al de filmpjes zijn originele filmpjes die door de gebruikers op YouTube zijn geplaatst en dus vrij te bekijken zijn op het internet, zonder enige vorm van plagiaat. Voor de zekerheid zal ik de nodige verwijzingen maken in de inhoudstafel van de DVD. De DVD is opgebouwd in een vrij logische volgorde. De eerste vier filmpjes staan volledig in het teken van het onderzoek en GIY. De eerste twee filmpjes zijn een voorstelling van het GIY project, wie er allemaal was, wat ze voorstelden en een aantal sfeerbeelden. Het derde filmpje is dat van de digitale gast Karl Klomp, die zijn videobends voorstelt aan de hand van een zelfgemaakt filmpje dat hij speciaal voor GIY in elkaar heeft gestoken. Dit kwam doordat Karl Klomp er niet kon zijn tijdens GIY maar wel een bijdrage wou leveren tot de avond. Het vierde filmpje is een compilatie van sfeerbeelden en interviews, tijdens de 888 Bit Party. Dit was een mini chiptune festival waar ik van de organisatoren VIP tickets heb gekregen om zo de aanwezige chiptune artiesten te interviewen. Het vijfde filmpje is een kort stuk van de DIY documentaire van Derek Sajbel, die een onderzoek deed naar wat circuitbending is. Hij spreekt hier met een aantal zeer belangrijke benders en dit geeft je een zeer goed beeld wat circuitbending is en wat de resultaten hiervan zijn. Het zesde filmpje is dat van Dijf Sanders. Het gaat eveneens over circuitbending, maar dan van een Furby. Het is een mooi visueel spektakel hoe Dijf dit robot beestje een nieuwe stem, nut en gedrag geeft door er zelf in te prutsen. Het zevende filmpje is een duidelijk voorbeeld van het gebruik van een arduino. Je ziet hoe de Roman Haefeli, een Zwitserse ‘Nieuwe Media Kunst’-student, gebruik maakt van solenoids (elektromagnetische schakelaars) die via een arduino aangesloten worden op zijn computer en zo kunnen muziekspelen via de muzieksoftware die hij gebruikt. Het achtste filmpje gaat over lasergraffiti aan de hand van een grote projector en een krachtige laser. Het project is ontstaan bij Graffiti Research Lab, die onderzoek doen naar nieuwe technologieën voor het gebruik in street art.
46
Zie bijlage 1
78
Je kan je dit best voorstellen als iemand die op een gebouw projecteert en een laser gebruikt alsof het een vinger is op een gigantische touchscreen. Het negende filmpje leunt aan bij het vorige concept. Het gaat over je computer aansturen via je projectie op de muur, zonder nog te moeten werken met de computer. Ze doen dit via een afstandsbediening van een videospelconsole genaamd de Nintendo Wii, die communiceert met een zelfgemaakte infrarood pen. Het tiende filmpje gaat over een Oostenrijks trio van twee jongens en een meisje die piano, drum, gitaar, bas en xylofoon spelen met 3 GSM’s en soms ook een draagbare videospelconsole of mediaspeler. Het gaat hier om DIY software die je toelaat om op iPhone GSM’s en iPod touch mediaspelers muziek te spelen. Dit is net mogelijk omdat deze bestaan uit touchscreens waardoor je niet vasthangt aan een bepaald patroon van toetsen. Het elfde filmpje is een voorbeeld van een DIY videohandleiding. In de handleiding legt Sam Proof, van Sam Proof blog, uit hoe je op een heel simpele manier en met maar één A4 blad een acht pagina lange zine kan maken. Dus hier heb je zowel een voorbeeld van het gebruik van zines en van een videohandleiding. Het twaalfde filmpje is een trailer van de film ‘What is Indie’. Hier gaat men op zoek naar hoe het is om te overleven als een onafhankelijke artiest binnen de indie scene. Het dertiende filmpje, dat bestaat uit acht delen in het totaal, is de film ‘DIY or DIE: How to Survive as an Independent artist’, een film door Michael W. Dean. Dean heeft de volledig film online geplaatst en is volledig te bekijken zonder enige vorm van betaling. Je kan wel voor een kleine som deze film op DVD bestellen. Op zijn blog schreef hij een verklaring waarom zijn volledige film gratis te bekijken is. Hij schreef dat dit zijn cadeau aan de wereld is en dat hij met deze film een boodschap wou verspreiden en niet geld wou verdienen. Ik wil ook nog even een nadruk leggen op deze laatste film en de trailer van ‘What is indie’. Als je beiden bekijkt zie je hoe moeilijk het is om DIY te plaatsen en te duiden binnen een breder kader. Beide films gaan quasi over hetzelfde onderwerp: Hoe je moet overleven als een onafhankelijke artiest. Dit toont net aan dat er nog geen woord bestaat voor een algemeen kader te vormen. De ene noemt het Indie, de andere DIY en geen van beide heeft minder gelijk. Dit vormde dus ook een moeilijkheid in het maken van deze scriptie, net doordat je je in de zoektocht niet zomaar kon baseren op bepaalde kernwoorden. Iedereen heeft een andere visie, een andere manier van kijken en zelfs andere woorden voor de term DIY.
79
9. Persoonlijke ervaring 9.1 Leerproces volgens Kolb47 Mijn eigen leerproces kan ik eveneens ook het best voorstellen volgens de leercirkel van Kolb. Dit maakt het voor mij mogelijk om het proces zo gestructureerd mogelijk uit te leggen. Ik zal beginnen vanuit de concrete ervaring mits dit voor mij het startpunt was van het gehele proces dat leidde tot Gather-it-yourself.
Concrete ervaring Ik heb mijn eerste ervaringen met electronic DIY al opgedaan in mijn eerste stagejaar tijdens een Ellentriek sessie in de Pianofabriek in Brussel. Dat was voor mij een verbazingwekkend tafereel waar mensen van alle leeftijden en met zoveel verschillende invalshoeken allemaal werkten rond een creatief proces aan de hand van elektriciteit. Het ging van werkende elektronische onderdelen verwerken in porseleinen beelden tot het proberen van elektriciteit uit sinaasappels te krijgen om zo een sinaasappelperser te doen werken. En het is eigenlijk nooit opgehouden bij die ene sessie. De sessie erna en de filmpjes die 47
DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, DE BLIECK, N., Stage 2, Gent, 2007, p. 16
80
ik opgezocht heb voor mijn blog konden me elke keer verbazen hoe ver de menselijke creativiteit kan gaan. Reflectieve observatie Wat ik allemaal heb gezien en heb gevoeld, heeft mijn interesse doen wekken. Alles wat gedaan wordt binnen de Ellentriek sessies valt onder de noemer elektronische DIY, maar er is een enorme verscheidenheid van wie er aan werkt, hoe het noemt, wat er voor nodig is, enz. Deze verscheidenheid daagde me uit om verder te kijken dan mijn neus lang is en op zoek te gaan naar wat er allemaal te bieden valt. Abstracte begripsvorming Na het verkennen van elektronische DIY ging ik op zoek naar hoe ik een goed eindproject kon maken aan de hand van dit onderwerp. Ik heb hier vooral gekeken naar wat er allemaal nodig is om te spreken van een sociaal cultureel project, dat voldoet aan de voorwaarden die Ladda voorop stelt. Ik wou het hebben over een nog niet uitgediept onderwerp waar mensen nog weinig van gehoord hebben, terwijl het nochtans een zeer interessant subject is. Daarbovenop was het voorhanden dat ik rekening hield met de projecten van andere organisaties, zelfs binnen mijn organisatie mocht ik niet in het vaarwater belanden van Ellentriek en moest ik op zoek gaan naar mijn eigen invalshoek binnen elektronische DIY. Actief Experimenteren Het onderwerp was mij pas op korte tijd bekend waardoor ik weinig voorkennis had en weinig wegen om mensen te bereiken uit het werkveld. Daarbovenop was er voor mij de moeilijkheid om deze mensen te bereiken omdat er geen algemene noemer bestaat waar deze mensen zich onder plaatsen. Ze noemen zichzelf multimediale kunstenaars, prutsers, muzikanten, hobbyisten, ellentriekers of zelf helemaal niets. Het was dus zelf zoeken in een kluwen van mensen en netwerken wie mij kon helpen in het realiseren van dit project. De tweede moeilijkheid was dat dit project weinig financiële middelen had, waardoor je creatief moest omspringen met geld. Dit was een medaille met twee zijden. Enerzijds paste het low-budget karakter van het project perfect binnen de DIY sfeer, maar anderzijds was het zo moeilijk om mensen aan te spreken om naar mijn project te komen. Ik heb heel wat professionele mensen moeten afwijzen omdat zij louter vervoerskosten vroegen, maar deze gewoon niet voorhanden waren. Dit kwam grotendeels door de grote verspreiding van kunstenaars en DIY’ers over heel Vlaanderen en daarbuiten. En terug concrete ervaring GIY zelf was opnieuw een ervaring. Na al het voorbereidend werk was het opnieuw een ontdekken en ontplooien van mijn eigen project. Het project was voor een eerste keer uiteraard nog een experiment. Het was voor mij afwachten hoe het publiek en de DIY’ers zouden reageren op de setting en op het algeheel resultaat. Ikzelf was hier in ieder geval heel tevreden mee. Het grootste voordeel
81
was voor mij dat deze kleine informele setting een enorme interactiviteit veroorzaakte tussen zowel publiek/kunstenaar, kunstenaar/kunstenaar en publiek/publiek.
9.2 Reacties van de deelnemers en toeschouwers Alle reacties die ik tot nu toe heb gehad waren zeer positief. Tijdens het project was het afwachten of mijn poging om publiek te trekken was gelukt. Na een uurtje zaten we met een volle zaal, gelukkig ook niet te vol, zo dat iedereen zich nog makkelijk kon bewegen en verplaatsen. Het verbaasde me ook hoe vele toeschouwers bijna het hele verloop van GIY hebben gevolgd, uit verbazing en nieuwsgierigheid wat de volgende artiest ging voorstellen. Degene die dan niet konden blijven lieten dan meestal wel weten dat het ze heel spijtig vonden dat ze ergens anders moesten zijn en dat ze het liever uitkeken. Ook de deelnemers waren vrij tevreden met het hele concept. Het was voor mij nog afwachten, omdat je een samenkomst van kunstenaars niet helemaal kan sturen. Men was eveneens heel tevreden en men reageerde ook heel gunstig op de verscheidenheid van mensen en achtergronden. Professionele kunstenaars deden helemaal niet uit de hoogte, terwijl beginnende artiesten, die soms nog maar een paar weken bezig waren met DIY, helemaal niet geïntimideerd werden door deze professionele kunstenaars. Dit was bijvoorbeeld ook tijdens chiptune op 888bit. Daar zag je ook dat Nosight en Sabrepulse op een heel informeel en luchtig niveau met elkaar konden communiceren, terwijl Sabrepulse tot quasi de top behoort en het Nosight zijn eerste optreden was. Dat grotere kunstenaars niet uit de hoogte doen tegenover de kleinere was voor mij zeer belangrijk en is voor mij ook een vorm van reactie dat het goed was. Zelfs na het project kreeg ik vrij veel reacties van bezoekers en deelnemers dat ze het zeker interessant vonden en vooral dat ze uitkijken naar GIY sessie 2. Ik weet het nog niet of ik een nieuwe sessie zal in elkaar steken maar het doet me goed dat mensen me vragen of er nog meer komt. Ook heb ik van een aantal artiesten, ook internationale, een mail gekregen dat ze het spijtig vonden dat ze er niet konden zijn en dat ik maar een mail moet sturen als ik ooit nog eens iets organiseer omdat ze dan zeker willen meedoen.
9.3 Conclusie Het is heel wat om voor de eerste keer een project op poten te stellen, hoeveel er bij komt kijken , wat er allemaal is om rekening mee te houden. Toch ben ik deze ervaring zeer dankbaar omdat ik er zelf vele nieuwe ervaringen uit gehaald heb, die ik kan uitbouwen naar andere organisaties toe. Ook de verschillende reacties die ik ontvangen heb, hebben me alleen maar gestimuleerd in het verder zoeken naar innovatieve projecten.
82
10. Besluit Deze scriptie bestaat uit 2 delen. 1. Wat is elektronische DIY? Via deze scriptie wilde ik een onderzoek doen naar ‘elektronische DIY als een scene binnen jongerenculturen’. Dit is grotendeels gebaseerd op een literatuuronderzoek. Om deze scene te begrijpen was het nodig om deze eerst te plaatsen binnen een algemeen kader, om vandaar uit op zoek te gaan naar DIY binnen jongerensubculturen en elektronische DIY. DIY is een proces waar men zelf iets maakt of bouwt zonder professionele hulp en waar self-empowerment centraal staat. Je vindt DIY zowel binnen huisklussen, kunst, zelfs binnen sociaal politieke acties. Belangrijk hierbij is het bewustzijn om zelf iets te doen en te verwezenlijken. Deze gedachte is binnen jongerensubculturen sterk naar voren gekomen binnen de punkcultuur in de jaren ’70. Men ging zich als onafhankelijk artiest afzetten tegen de dominante muziekcultuur. Het communicatiemiddel dat men hiervoor gebruikte waren zelfgemaakte (maga)zines. Binnen dit algemeen kader van DIY heb ik gekozen om specifiek in te gaan op elektronische DIY, mits ik hier steeds vaker mee in contact kwam. Vanuit mijn stage, als kenniscentrum rond jongerensubculturen, merkte ik dat er hierover nog maar weinig onderzoek voorhanden was. Dit vormde een uitdaging om een basis te leggen binnen dit onderwerp. Electronic DIY is een nog steeds evoluerend en vluchtig begrip. Het gaat om een handels- en denkwijze, die draait rond het experimenteren met elektronische apparatuur. Men poogt de objecten in een nieuwe context te plaatsen, waarin het een nieuwe functie, doel of nut krijgt. Electronic DIY is niet beperkt tot kunstenaars, maar manifesteert zich ook bij hobbyisten, technici, (professionele) prutsers en nieuwsgierigen. Evenmin beperkt het zich tot kunst of technologie, maar zal het de grenzen tussen deze twee doen vervagen. Dit onderzoek beperkte zich niet alleen tot deze scriptie. Een DVD met audiovisueel materiaal maakt electronic DIY als fenomeen toegankelijker dan enkel tekst. 2. Gather-it-yourself Daarnaast wou ik via deze scriptie een antwoord bieden op hoe een sociaal culturele organisatie kan inspelen op DIY. Hier was mijn eigen eindproject Gather-it-yourself een praktijkvoorbeeld dat zelf inspeelde op elektronische DIY.
83
GIY fungeerde als een avondgathering van jonge artiesten dat elektronische DIY duidt, onderzoekt en ook ondersteunt. Het ging om het aanbieden van nieuwe informatie aan zowel publiek als deelnemers, het scheppen van een cultuurbewustzijn en het creëren van een nieuw sociaal netwerk. Binnen deze informele omgeving heb ik jongeren, kunst en cultuur bij elkaar kunnen brengen, in overeenstemming met de visie van Ladda vzw.
Er moet duidelijk meer onderzoek gepleegd worden naar elektronische DIY in al zijn variaties en aspecten. Dit omdat het niet duidelijk is waar elektronische DIY begint of eindigt en er een enorme vertakking van sociale netwerken en gemeenschappen plaatsvindt. DIY werd altijd gezien als een onderdeel van verschillende jongerensubculturen en is nooit uit zijn context getrokken om het te bekijken als een apart fenomeen dat zich uit in die verschillende jongerensubculturen. Dit kan volgens mij de rol van DIY binnen de maatschappij alleen maar verduidelijken. Ondanks dat het een moeilijk traject bleek, was het voor mij een zeer interessant en dankbaar project. Het heeft mij gestimuleerd om me verder te verdiepen in deze jongerensubcultuur. Aan de hand van deze scriptie heb ik hopelijk zo mensen bewust gemaakt van wat DIY mogelijk kan omvatten. Doe-het-zelf houdt niet op bij het repareren van je huis, maar vertakt zich in een techniek, denkwijze en filosofie tot zelfs voor sommigen een hele levenswijze. Ik hoop dat mensen geboeid raken door de doehet-zelf mentaliteit en er zelf iets uit leren. In ieder geval heeft het mij alleen maar gesterkt in de overtuiging om zelf meer vaardigheden op te doen, zodat ik zelfstandig verschillende soorten taken aankan. Ik hoop hiermee ook dat ik mensen binnen en buiten de sociaal culturele wereld heb kunnen aanspreken om te werken rond DIY. Zeker binnen de culturele, maar ook binnen de jeugdwerksector kan de inventiviteit en creativiteit van DIY volgens mij een meerwaarde bieden. Het gaat hier niet alleen om werken rond DIY, maar vooral ook werken volgens de DIY handelswijze.
“Here we are at the end of this discovery journal, and at the end of our brief travels together. But in truth, it’s just the beginning of your adventure.”48
48
GHAZALA, R., Circuit-Bending: Build Your Own Alien Instruments, Indianapolis, Wiley, 2005, p. 335
84
11. Geraadpleegde bronnen Boeken BLUSH, S., American Hardcore. A tribal history, Los Angeles, Feral House, 2001, 333 p. DE KERCKHOVE, D., De huid van onze cultuur. Een onderzoek naar de nieuwe elektronische realiteit, Amsterdam, Addison-Wesley Nederland BV, 1995, 192 p. DUNCOMBE, S., ‘Notes from the underground. Zines and the politics of alternative culture’, Londen, Verso, 1997, 240 p. GHAZALA, R., Circuit-Bending: Build Your Own Alien Instruments, Indianapolis, Wiley, 2005, 398 p. MULDER-POST, A. – M. , ‘Boek voor de Elektronische kunst’, Amsterdam, 2000, 184 p. WANDS, B., Art of the digital age, London, Thames & Hudson, 2006, 223 p. VAN DALE, Groot woordenboek der Nederlandse taal, 3 delig, Utrecht, I.M. Calisch en N.S. Calisch, 1999, 1483 p.
Cursussen DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, DE BLIECK, N., Stage 2, Gent, 2007, 158p. DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, DE BLIECK, N., Werkterrein en –methodes: Oriëntatiemodule Sociaal Cultureel Werk, Gent, 2006, 70p. DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., Beleidsplan en omgevingsanalyse, Gent, 2008, 24 slides DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., Basismethodiek Sociaal Cultureel Werk: Sociale Actie, Gent, 2005, p. 115 DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., Sociale Actie, Gent, s.d., 10 slides DEPARTEMENT SOCIAAL AGOGISCH WERK – HOGESCHOOL GENT, VERSCHELDEN, G., VEYS, A., Theorie en Methoden Sociaal Werk, Gent, 2005, 165p.
Internet COAR, K. (2006) ‘The open source definition’ [WWW]. Open Source: http://www.opensource.org/docs/osd [11.07.08]
CREATIVE COMMONS, (2008) ‘About’ [WWW]. Creative Commons: http://creativecommons.org/about/ [11.07.08]
DARGE, M. (2007) ‘Kunstgeschiedenis 1e helft 20ste eeuw’ [WWW]. Logos Foundation: http://www.logosfoundation.org/kunstgeschiedenis/index.html [06/08/08]
85
DEPARTEMENT KONINKLIJKE ACADEMIE VOOR SCHONE KUNSTEN – HOGESCHOOL GENT (2008) ‘Nieuwe Media’ [WWW]. Hogeschool Gent: http://www.kask.be/index.php?/nieuwe_media/visie/C42/ [06.08.08]
DICK, J. (2006) ‘Reverse engineering delivers product knowledge, Aids technology spread.’ [WWW]. Electronic Design: http://electronicdesign.com/Articles/Index.cfm?AD=1&ArticleID=11966 [13.08.08] DIMOS, J. (2008) ‘Modern DIY Explosion: Online Communities Where the DIY and MIY Mentality Thrives’ [WWW]. Wordclay: http://freeselfpublishing.com/2008/04/09/modern-diy-explosion-online-communities-where-the-diyand-miy-mentality-thrives/ [01.07.2008]
DODERO, C. (2006) ‘Lost in MySpace Log on, tune in, and hook up with 22 million people online’ [WWW]. The Boston Phoenix: http://bostonphoenix.com/boston/news_features/top/features/documents/04838542.asp [10.07.2008]
GROSSMAN, P. (2008) ‘Punk’ [WWW]. Business Network: http://findarticles.com/p/articles/mi_g1epc/is_tov/ai_2419101001/pg_1 [03.07.08]
IKEA (2008) ‘Ikea Geschiedenis’ [WWW]. Ikea: http://www.ikea.com/ms/nl_NL/about_ikea_new/about/history/index.html [10.07.08]
JONES, J. (2006) ‘Linus’s Law, aka many eyes make all bugs shallow’ [WWW]. Jeff Jones Security Blog: http://blogs.technet.com/security/archive/2006/06/07/433813.aspx [28.07.08]
LESSIG, L. (2008) ‘Free Culture’ [PDF] Penguin: http://www.freeculture.cc/freeculture.pdf [02.08.08]
MAIER, J. (1999) ‘Lo-Fi : In search of a honest aesthetic.’ [WWW]. http://www.mindspring.com/~jmaier/honest.htm [10.07.08]
MERRIAM WEBSTER (2008) ‘Do-it-yourself’ [WWW]. Merriam Webster Online Dictionary: http://www.merriam-webster.com/dictionary/do%20it%20yourself [01.07.2008]
MULLER, N. (2003) ‘Biografie Kapotski’ [PDF]. Kapotski: http://www.kapotski.be/docs/bio_kapotski.pdf [04.08.08]
STARAK, Y. (2005) ‘What is a podcast and how can I use one?’ [WWW]. Entrepeneurs Journey: http://www.entrepreneurs-journey.com/230/what-is-a-podcast/ [11.07.08]
STONEMAN, P. (2001) ‘Fanzines: Their Production, Culture and Future’ [PDF]. Zinebook: http://www.zinebook.com/resource/stonemandiss.pdf [13.07.08] TRIGGS, T. (2006) ‘Scissors and Glue: Punk Fanzines and the Creation of a DIY Aesthetic’ [WWW] http://jdh.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/19/1/69 [13.07.08]
VAN HOUTE, K. (2008) ‘About dorkbot’ [WWW]. Dorkbot: http://www.dorkbot.be/pivotx2/?p=about [30.06.08]
VAN KELST, J. (2008) ‘Kelstone, The musical matrix’ [WWW]. Kelstone: http://www.kelstone.be/presenting [01.08.08]
X (2008) ‘Wat is het project “Ellentriek”?’ [WWW]. Ladda vzw, Constant vzw, Pianofabriek: http://www.ellentriek.net/?page_id=4 [30.06.08]
X (2008) ‘Wikipedia’ [WWW]. Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia [11.07.08] YADAV, S. (2006) ‘YouTube, the complete profile’ [WWW]. Rev2.org: http://www.rev2.org/2006/10/02/YouTube-the-complete-profile/ [11.07.2008]
Bijlage
Bijlage 1
DVD "DIY in beeld"
Inhoudstabel: 1.
GIY in 60 seconds - 00:01:00
Kort sfeerfilmpje met beelden van het GIY project (niet online verkrijgbaar). Regie: Droesbeke Annelies
2.
GIY compilatie - 00:09:55
Kortfilm met een verslag per artiest op het GIY project. DROESBEKE, A. (2008) ‘GIY compilatie’ [WWW] Vimeo: http://www.vimeo.com/776295
3.
Karl Klomp - 00:04:25
Film van de digitale gast Karl Klomp tijdens GIY. KLOMP, K. (2008) ‘Gather-It-Yourself’ [WWW]. Dailymotion: http://www.dailymotion.com/video/x4oh41_karl-klomp_creation Meer info: http://www.karlklomp.nl/pro/vbend.html
4.
888bit - 00:30:18
Compilatie van interviews en beelden binnen de chiptune scene (nog niet online verkrijgbaar). Eigen creatie van op de 888 bit party in Hasselt. Regie: Pauwels Pieter-Jan, Droesbeke Annelies
5.
What is circuitbending? - 00:05:43
Korte introductie op wat circuitbending is, met een paar van de bekendste benders. Sajbel, D. (2006) ‘What is circuitbending?’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=w6Pbyg_kcEk Meer info: http://absurdity.biz/CircuitBending/Bent.htm
I
6.
Dijf Sanders / Furby workshop - 00:04:59
Een voorbeeld van circuitbenden door Dijf Sanders. Hier gaat hij aan de slag met de populaire Furby pop. SANDERS, D. (2007) ‘Circuitbending the Furby. Dijf’s workshop.’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=1N3U7gy9RRs Meer info op: http://www.myspace.com/dijf
7.
Solenoids in concert - 00:02:33
Een voorbeeld van hoe elektronische onderdelen (hier solenoids) kunnen verbonden raken met een computer via een arduino om zo een heel nieuwe manier van besturing te krijgen. HAEFELI, R.(2007) ‘Solenoid concert’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=g_hiz-Kx0kM Meer info: http://romanhaefeli.net/projekte/
8.
Lasertagging - 00:03:59
Een inventieve manier van elektronische graffiti, uitgevonden door het graffiti research lab (GRL). RESISTOR (2007) ‘All you see is…’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=EFWcAkxzkv4 Meer info: http://graffitiresearchlab.com/ 9.
Wiimote Whiteboard - 00:05:49
Een korte instructie film die uitlegt hoe je met een Nintendo Wii afstandsbediening en een infraroodpen een interactief bord kan creëren aan de hand van een projectie van je computerscherm. CHUNG LEE, J. (2007) ‘Low-cost Multi-touch whiteboard using the wiimote’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=5s5EvhHy7eQ Meer info: http://www.cs.cmu.edu/~johnny/
10.
iBand - 00:02:56
Een fragment waar men via twee iPod’s en een Nintendo DS (draagbare mediaspelers en een videospelconsole) een volledige band kan vormen. HIRNW (2008) ‘iBand’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=Mh0VX74alwk Meer info: http://www.iband.at/
11.
Make a zine - 00:06:20
Een voorbeeld van een videohandleiding. Deze gaat over het maken van een zine,
I
waardoor je hier ook een beeld krijgt wat een zine is. PROOF, S. (2007) ‘DIY - How to make a zine; Paper, Scissors, Pen – Rockin!’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=Xh1W15BWCUk Meer info: http://samproof.wordpress.com/
12.
Indie - 00:02:45
Een trailer van een documentaire over de indie scene en hoe het is om te overleven als een onafhankelijk artiest. STANDALONE RECORDS (2006) ‘What is Indie? Movie trailer’ WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=5rLLqdnGwqQ Meer info: http://www.whatisindiemovie.com/ 13.-20. DIY or DIE (8-delig) - 00:54:40 Een volledige film over DIY en hoe dit mensen beïnvloedt binnen hun leven als een artiest, muzikant, kunstenaar, schrijver, enzovoort… Ook de film is volledig DIY. DEAN MICHAEL, W. (2006) ‘DIY or DIE: How to survive as an independent artist’ [WWW]. YouTube: http://nl.youtube.com/watch?v=rDE5vvs1WxY Meer info: http://www.stinkfight.com/2007/10/29/why-i-posted-all-of-diy-or-die-onyoutube/
DVD Illustratie: GIY affiche door Pieter-Jan Pauwels
I
Bijlage 2
Resultaten Enquêtes
Electronic D.I.Y. 1. Karl Klomp Plaats: Amsterdam Bezigheid binnen DIY: circuitbending, modding, nieuw mediale kunst, hacken
DIY Algemeen Wat is ‘Do-It-Yourself’ volgens jou (definitie)? Zelf lerend, zelf publicerend, vrij omgaan met informatie op het net…. Tja. In deze tijd kun je gemakkelijk aan informatie komen wat betreft elektronische onderdelen als IC’s. Veel schema’s zijn te vinden online, forums leggen uit hoe iets in elkaar zit en datasheets zijn praktisch overal te vinden. Dit creëert nieuwe mogelijkheden voor kunstenaars of participanten. Door de komst van internet is het verzamelen van informatie niet alleen makkelijker geworden ook wordt de mogelijkheid tot publiceren wordt geboden waarmee een soort loop van publiceren en informeren ontstaat
Hoe ben jij betrokken geraakt binnen DIY? Via welk kanaal heb je het leren kennen(vrienden, internet, andere media,…)? Door een frustratie ben ik begonnen met het creëren van eigen video circuits. Via het internet en een opleiding heb ik mezelf enigszins wat elektronische kennis bijgeleerd. Met welk doel/intentie ben jij aan DIY begonnen? Een apparaat te maken die wel doet wat ik zocht.
Electronic DIY Hoe staat Kunst volgens jou vandaag tegenover Technologie en omgekeerd? Moeilijk (wat is Kunst volgens mij, en wat is Technologie volgens mij).... Ik denk in het algemeen dat kunstenaars zich reflecteren op de wereld om zich heen. Maar, ik zie nog vrij weinig elektronica binnen de gereformeerde kunstscenes... Voel jij zelf aan dat elektronische DIY, multimedia kunst, interactieve installaties, enz. aan het opkomen zijn? Geef hier voorbeelden van.
II
Nee, Ik zie al jaren lang dezelfde schilderijen en dat zal waarschijnlijk zo blijven... Elektronische kunst is er al vanaf de jaren 30 en eerder, waarom zou het nu pas opkomen... Leeft elektronische DIY binnen België? Kan je dit illustreren? Ik denk van wel, België is net als Nederland verwend met apparatuur. We leren van jongs af aan al met elektronica te werken.
Hoe zie jij de toekomst van Electronic DIY? Elektronica verdwijnt in een nano IC die niet te solderen vallen. Onderdelen worden nu al duurder en zijn moeilijk aan te komen Later zijn ze moeilijk aan te komen. Alles zal erna geprogrammeerd worden.
GIY Ben je naar GIY geweest? Zo ja, wat vond je er van? Nee, jammer...
2.Jonas Pauwels Plaats: Gent Bezigheid binnen DIY: circuitbending, modding
DIY Algemeen Wat is ‘Do-It-Yourself’ volgens jou (definitie)? Iemand die zelf bepaalde dingen kan veranderen aan eender welk object en deze naar eigen smaak aanpassen. Hoe ben jij betrokken geraakt binnen DIY? Via welk kanaal heb je het leren kennen(vrienden, internet, andere media,…)? Vooral door vrienden, het GIY project en vooral ook door het internet. Je hebt een makkelijke toegang tot informatie op het internet via uitleg door andere DIY’ers en filmpjes. Met welk doel/intentie ben jij aan DIY begonnen? Muziek maken en zelfstandig elektronica kunnen circuitbenden. Ik wil ook bepaalde hardware zoals speelgoed,keyboards, enz. kunnen aanpassen naar mijn eigen smaak.
Electronic DIY Hoe staat Kunst volgens jou vandaag tegenover Technologie en omgekeerd? Verder dan vroeger, nu krijgt elk toestel een mooi design. Wat vroeger veel minder werd gedaan. Er wordt nu meer over nagedacht. In de kunst wordt nu ook meer technologie gebruikt, omdat technologie ook veel verder staat in zijn mogelijkheden en volgens mij ook gebruiksvriendelijk is. Natuurlijk geldt dit niet voor alle technologie.
II
Voel jij zelf aan dat elektronische DIY, multimedia kunst, interactieve installaties, enz. aan het opkomen zijn? Geef hier voorbeelden van. Dat is zeker zo. Meer en meer mensen zoeken naar nieuwe, meer interactieve, toestellen en die worden ook razend populair. Bv. GH3 een spel waarbij een gitaar als controller wordt gebruikt is razend populair door meer interactie tussen spel en persoon. Leeft elektronische DIY binnen België? Kan je dit illustreren? Ja, er zijn veel workshops en er is een groot publiek om effectief de plaatsen binnen de workshops op te vullen. Ik denk dat dit zeker nog verder zal groeien. Hoe zie jij de toekomst van Electronic DIY? Waarschijnlijk zal deze voor een stuk uitsterven of helemaal veranderen want nu is technologie een kwestie van ‘wegwerpen en vervangen’ geworden. Ook technologie is bijna ontastbaar geworden. Bedrijven zorgen er voor dat hun product bijna niet veranderd kan worden, door beveiligingen en het gebruik van specifieke materialen en hulpmiddelen. De evolutie van technologie zorgt er ook voor dat alles kleiner wordt en moeilijker te vervangen is. Kijk maar naar nanotechnologie, alles wordt zo klein kan je het niet kan zien, laat staan solderen.
GIY Ben je naar GIY geweest? Zo ja, wat vond je er van? Ik zelf vondt dit project heel informatief en heb ik heel wat kennis op gedaan van wat DIY is en welke kanten je er mee uit kan. Ik hoop op een GIY 2. Wat is jouw interpretatie van Gather-it-yourself? Het samenbrengen van DIY’ers om elkaars werk te bekijken. DIY is breed, zo breed dat je er soms geen zicht op hebt. Hier is het dan leuk om te kijken wat iedereen al gemaakt heeft en wat je er allemaal mee kan doen. Vond je het nuttig om Do it yourself en Electronic DIY te verwikkelen in een sociaal cultureel project? Verduidelijk. Ja, omdat er veel verschillende termen worden gebruikt in DIY, is het moeilijk om mensen te vinden die met hetzelfde bezig zijn als ikzelf. Heb je hier zelf dingen ontdekt, die je zelf nog niet kende? Ja zeker, ik heb dan circuitbending ontdekt en ben hier verder met gegaan door een cursus te volgen.
3.Muriel Claeys Plaats: St-Girons Plage Bezigheid binnen DIY: Eenmalige cursus circuitbending gevolgd waar ik binnenkwam met een te repareren lamp omdat ik dacht dat het les elektriciteit was; echter veel interessanter gebleken....
DIY Algemeen Wat is ‘Do-It-Yourself’ volgens jou (definitie)? Dit heb ik ooit iemand horen zeggen, ik denk dat het een kunstenaar(es) was die dit zei: ‘Just as it says, do it yourself.’ Hoe ben jij betrokken geraakt binnen DIY? Via welk kanaal heb je het leren kennen(vrienden, internet, andere media,…)?
II
Via de pianofabriek in Brussel, constant vzw en youtube. Met welk doel/intentie ben jij aan DIY begonnen? Voor de ‘fun’ en bezig met geluid.
Electronic DIY Hoe staat Kunst volgens jou vandaag tegenover Technologie en omgekeerd? Dit staat vrij open, rond technologie tegenover kunst wordt er achter de schermen wordt hard aan gewerkt om dat dan in de toekomst te commercialiseren Leeft elektronische DIY binnen België? Kan je dit illustreren? Nee Hoe zie jij de toekomst van Electronic DIY? Het zal zich uitbreiden.
GIY Ben je naar GIY geweest? Zo ja, wat vond je er van? Nee
4.Annelies Droesbeke Plaats: Gent, België Bezigheid binnen DIY: (circuitbending, modding, nieuw mediale kunst, …) Nieuwe Media + Video Bending DIY Algemeen Wat is ‘Do-It-Yourself’ volgens jou (definitie)? Zelf het heft in handen nemen. Je eigen dingen, zaken, ideeën,... vormgeven en creëeren. Of het nu om praktische zaken gaat of creatieve uitspattingen, je maakt zelf wat je wil bereiken. Je bent een deel van het tot stand komen. Hoe ben jij betrokken geraakt binnen DIY? Via welk kanaal heb je het leren kennen(vrienden, internet, andere media,…)? Ik ben juist afgestudeerd in de richting Nieuwe Media, dus de interesse voor nieuwe methodes en voor elektronische kunst was er sowieso al. Hier en daar ben ik over DIY dingen beginnen opvangen en heb ik me er dan wat verder in verdiept. Dit is vooral via internet gebeurd, en door jouw GIY ben ik dan ook weer met andere mensen in contact gekomen, met wie ik dan wederom via internet contact kan houden. Via Ladda Vzw heb ik dan ook eens deelgenomen aan de ‘Ellentriek’sessie, die me zeker overtuigd heeft dat dit een parcours is om me verder in te verdiepen. Met welk doel/intentie ben jij aan DIY begonnen? Steeds zoeken en experimenteren met andere manieren om met beeld om te gaan. Zelf mijn eigen grenzen en die van het medium verleggen. Daarbij is het ook heel belangrijk dat ik dit op een toffe, interessante, verrijkende manier kan doen. Hoe verder je dan in de DIY wereld betrokken raakt, op hoe meer zaken dit van toepassing is.
II
Electronic DIY Hoe staat Kunst volgens jou vandaag tegenover Technologie en omgekeerd? Wat is Kunst en wat is Technologie? Dit is iets wat tegenwoordig niet zo eenduidig meer te plaatsen is. Mij lijkt het best om het in zo ruim mogelijke context te bekijken, los van persoonlijke bedenkingen. Ik ga nu spreken vanuit het standpunt van de kunst omdat ik daar het meest vertrouwd mee ben. Voor mij is kunst kunst als de intentie er is om kunst, in zijn meest ruimte betekenis, te maken. In de hedendaagse kunst wordt steeds meer geëxperimenteerd en probeert men steeds weer nieuwe uitingsvormen te zoeken. Technologie is iets wat zeker in de kunst kan geïntegreerd worden en zo een middel kan zijn om het werk te uiten. En zoals ik daarjuist dus al zei, voor mij ligt het verschil tussen kunst en technologie dus in de intentie van zijn wezen. Voel jij zelf aan dat elektronische DIY, multimedia kunst, interactieve installaties, enz. aan het opkomen zijn? Geef hier voorbeelden van. Ik wil eerst even vermelden dat wat ik zelf aanvoel uiteraard een wereld is die gevormd wordt door mijn eigen zijn. Ik zal sowieso aan bepaalde zaken meer aandacht geven dan aan andere, net zoals ik me in bepaalde zaken specifiek zal verdiepen en in andere niet. Desondanks vind ik wel dat er een duidelijke opkomst is van DIY, multimediale kunst en interactieve video. Meer als ooit willen we ons ‘eigen ding’ doen en onze grenzen verleggen. Dit valt duidelijk te merken. Ik kom steeds meer DIY tegen online en de blogs en de youtubefilmpjes blijven maar stijgen. In musea bv. is er ook een grotere plaats voor elektronische, interactieve en multimediale kunst. Dit heb ik persoonlijk in mijn bezoeken de laatste 10 jaar gemerkt. Ook, in stad Gent heb je het kunstencentrum Vooruit, zij hebben zelfs iemand speciaal in dienst voor Nieuwe Media. En de eerder vermeldde ‘Ellentriek’sessies hebben ook aangetoond dat de tijd is aangebroken dat de modale jongere DIY-gericht is. Leeft elektronische DIY binnen België? Kan je dit illustreren? Het leeft zeker, alhoewel het heus nog niet iedereen zal weten te vinden hebben. Maar zoals ik al zei, het komt wel op. Voorlopig moet je nog een interesse hebben en die willen verder exploreren. Dan is er wel genoeg te vinden en duurt het niet lang voor je mee bent in de DIY stroom. Ik zelf kom constant in contact met andere mensen, met sites, met blogs, met tentoonstellingen, enz. Voor je het weet ben je eigenlijk elke dag er mee omgeven. Het is ook wel een bewustwordingsproces. Hoe zie jij de toekomst van Electronic DIY? Ik vind dit een heel moeilijke vraag. Het is zeker een opkomend feit, maar dit is bekeken vanuit de maatschappij zoals ze vandaag is. En daar zit hem nu net het addertje. Ik ben echt niet in staat te voorspellen hoe onze leefwereld zal evolueren (of deëvolueren) naar de toekomst toe. De visie van de mens, de (sociaal-culturele)omgeving, de politiek, enz. heeft een grote impact op ons handelen. Het zelf willen doen en zelf willen bereiken van iets via DIY is hier zeker een gevolg van. Je moet ook met de steeds evoluerende wetenschap en technologie rekening houden, die wel een effect zal hebben op het elektronische aspect zelf. Maar, volgens mij, heeft het in ieder geval in de korte termijn toekomst een groot potentieel om verder open te bloeien en tot nu toe blijkt dit ook zo te zijn. Wat het dan effectief zal worden, is af te wachten voor ons allemaal.
GIY Ben je naar GIY geweest? Zo ja, wat vond je er van? Ja, ik ben naar GIY geweest en ik vond het een heel boeiende en verrijkende avond. Ik zal er verder op in gaan in de volgende vragen.
II
Wat is jouw interpretatie van Gather-it-yourself? Het zelf samenrapen ‘gatheren’ van informatie, verschillende visies, contacten, leuke weetjes, prikkelende impulsen, enz. Vond je het nuttig om Do it yourself en Electronic DIY te verwikkelen in een sociaal cultureel project? Verduidelijk. Dit vond ik zeker. Sowieso is elektronische DIY/kunst iets dat al sterk aan het opkomen is, er is dus al een stijgend bewustzijn. Maar het zal heus nog niet iedereen bereikt hebben. Toch ben ik er van overtuigd dat heel veel mensen, jongeren, met DIY bezig zijn zonder het misschien zelf te beseffen dat hier effectief een bloeiende omgeving aan het ontwikkelen is. Tot nu toe kom je, in de sociaal culturele omgeving, heel weinig tegen i.v.m. deze scene. Met GIY heb je hier een bewustwording van gemaakt en tevens, naar mijn inzien toch, bewezen dat het meer als genoeg geïnteresseerde partijen kan betrekken. Heb je hier zelf dingen ontdekt, die je zelf nog niet kende? Ja, ik heb het één en ander bijgeleerd en ontdekt op GIY. Je brengt de avond door met allemaal mensen die met hetzelfde bezig zijn als jou, maar elk op hun eigen manier. Iedereen is er uitermate enthousiast over en er hangt ook een heel gemoedelijke sfeer. Je knoopt het ene na het andere gesprek aan en legt nieuwe contacten. Je kan dus wel zeggen dat het een verrijkende avond voor me is geweest.
II
Bijlage 3
Uitgeschreven Interviews 888Bit Interview met Kenny en Jeroen, organisators van 888bit party te Hasselt. Kenny, hebben jullie alles zelf georganiseerd? Kenny: Het meeste hebben we zelf gedaan, ja. We hebben ook wel veel hulp gekregen van andere mensen. Alles gaat al goed. Hoe kwam je er bij, Jeroen, om alles zelf te organiseren? Jeroen: We wouden een feestje organiseren. We hebben dan wat op myspace gezocht en we zijn enkele interessante artiesten tegen gekomen in het chiptune genre. We konden op niet zoveel steun rekenen en daarom hebben we dan beslist het zelf te doen. Je kan dan ook alles zelf beslissen, bv. wie je laat optreden. Was dat eigenlijk evident om zomaar een chiptunefest in elkaar te steken? Jeroen: Het leek mooi in het begin, maar er waren toch redelijk wat moeilijkheden. Qua geld bijeen halen bv. Het was harder werker dan het in het begin leek. Nu, het is toch redelijk goed gelukt, zou ik zo zeggen. Ken jij de DIY scene of wat er allemaal gaande is rond Do-it-yourself? Kenny: Eigenlijk weet ik daar niet veel van. Ik zou het echt niet weten. Ik ben zelf nog een onderzoek aan het plegen naar DIY. Het is ontstaan vanuit de punk, waar ze ook alles zelf organiseerden. Ook zelf labels maakten en zelf cd's produceerden, enz. Jullie zijn eigenlijk een deel van de DIY. Wat betekent dat dan voor jou als je ziet dat je daar zelf zoveel moeite en tijd moet insteken? Kenny: Ja, het is natuurlijk wel fijn om daar eer uit te halen. Ik weet niet goed hoe ik het allemaal moet uitleggen. Oké, bedankt jongens.
Interview met Henry Homesweet (UK). Dag Henry, welkom in België. Beschouw jij chiptune als iets in de DIY scene? Henry: Ja zeker, het is zo een genre muziek dat iedereen kan doen. Iedereen die een speelgoedje, keyboard of gameboy heeft. Elke oude console van je kindertijd kan je gewoon gebruiken als een instrument. Dus ik beschouw het zeker als een onderdeel van de DIY scene. Hoe ben je betrokken geraakt in de DIY scene? Henry: Ik heb op mijn oude school muziek gevolgd, op hoog niveau. Het was niet meer tof om te moeten componeren met al die druk en al die regels. Dus ik stopte ermee en zocht naar iets anders. Zo kwam ik op chiptune, zonder regels en je kan alles doen wat je wilt. Circuitbending, waarbij je in principe het keyboard vernietigt en de meest zotte geluiden krijgt. Gewoon een nieuw type muziek zoeken, zonder regels. Zo vond ik chiptune en ik hield ervan. Was er een specifieke reden waarom je met chiptune begon? Henry: Ja het sprak me heel hard aan. Ik ben opgegroeid met games, de NES en gameboys toen ik nog jonger was. Ik had de instrumenten en ik kon het doen nu. Gebruik je juist gameboys of ook andere consoles? Of denk je eventueel aan het gebruik
III
van circuitbends? Henry: Welja, als ik live speel, gebruik ik juist gameboys. Twee, misschien drie, gameboys. Maar ik ben wel naar een circuitbend workshop geweest in Engeland. Met PixelH8, die iedereen leerde over circuitbending. Ik denk er wel aan het te gebruiken in een live set. Ook ga ik beginnen met commodore 64 muziek, die de eerste 8 bit computer was in de jaren '80. Mijn vriend heeft er één, en ik hou van het geluid. Dus ik ga wel wat experimenteren met verschillende consoles. Denk je dat er een opkomst is van de chiptune scene? In de UK is er veel rond chiptune gaande momenteel. In Duitsland ook. Dus zou het aan het opkomen zijn? Of wat denk je? Henry: Ja zeker, chiptune is al bezig sinds de jaren '80, met de demoscene en de commodoremuziek bv. Je kan naar chiptunemuziek van de jaren '80 luisteren en het is juist zoals de chiptunemuziek die je vandaag hoort. Dat retrogeluid wordt steeds populairder. Zeker nu. De generatie van nu is opgegroeid met computergames. Dat is een belangrijk deel, en iedereen kan er zich in vinden. Dus ja, ik zie het wel populair worden. Is er nog iets dat je wil zeggen voor het interview af te sluiten? Henry: Ja ik ben blij in België te zijn. Het gaat goed, heel goed.
Interview met Dark Chip en Retro Boy (Ndl). Hallo jongens, ik heb een vraagje. Beschouwen jullie chiptune als een do-it-yourself scene? Dark Chip: Ja ik denk het wel. Je gebruikt je eigen spullen, bv. nog een oude gameboy die je nog van vroeger hebt. Daar maak je dan je muziek mee. In zekere zin is het dus DIY, ja. Sommige gaan daar nog verder in en maken zelf hun instrumenten. Dus het is wel deel van de do-it-yourself scene. Retro Boy: Ja je hebt je gameboy en je kaart, daar doe je dan je eigen zin en je eigen ding mee. Je moet er ook heel hard van houden. De chiptune wereld is ook snel aan het groeien, in Engeland, Amerika, Europa, overal eigenlijk. Helaas heb ik wel de schrik dat het steeds meer een hype wordt. Hoe zijn jullie betrokken geraakt in de chiptune scene? Dark Chip: Ik hoorde een nummer van Sabrepulse en ik vond het echt geweldig. Op een gegeven moment dacht ik, zoiets wil ik zelf ook proberen. Dan ben ik via via in contact geraakt met Retro Boy. Hij heeft me dan de beginselen wat geleerd en zo ben ik dan zelf begonnen met die muziek te maken. Retro Boy: Ik ben er vorig jaar al mee in contact geraakt. Ik had een afspeellijst online waar ik mijn muziek op plaatste. Dat was letterlijk echt nintendomuziek. Dan ben ik wat beginnen 'googlen' en probeerde ik steeds meer te vinden. Ik maakte wel al muziek en ik vond allemaal bijvoegingen voor het programma dat ik gebruikte. Zo ben ik dan in contact gekomen met chiptune. In het begin was dat wel wat lastig, maar later geraak je echt in de sfeer. Steeds meer mensen beginnen te respecteren wat ik doe. Ook dankzij Dark Chip die me dan vroeg, en meerdere andere mensen die ik heb leren chiptunen. Ja het is echt een heel mooi ding gewoon. Hadden jullie een bepaald doel toen jullie begonnen met chiptune? Uiteindelijk zou het ook zoveel gemakkelijker zijn geweest om gewoon DJ te worden. Dark Chip: Ja dat is wel zo. Ik ben al van kinds af aan bezig met muziek en ik vind het toch leuker om mijn eigen nummers te maken en mijn eigen muziek. Ik ben ook opgegroeid met de nintendo en met games. Toen ik chiptune hoorde, dacht ik, "Hé, dat ken ik." Ik vond dat altijd al geweldig, die muziek van nintendo. Toen ik chiptune hoorde, met een dikke beat erachter, als dansmuziek, dacht ik wel dat dit mijn ding was.
III
Retro Boy: Ja het is precies zoals hij zegt. Het is die nostalgie van op te groeien met de gameboy en met die specifieke geluiden ervan. Chiptune is iets wat je doet vanuit je jeugd, omdat je ook echt houdt van die games. Je wilt je eigen muziek maken en toch de kwaliteiten daarvan behouden. Dat is het mooie aan chiptune. Je doet je eigen zin, maar toch met die nintendogeluiden. Dat is echt wel wat we willen doen. Gebruik je ook zelf gameboys of 'old school' apparaten? Of toch liever software? Dark Chip: Ik gebruik allebei, maar de laatste tijd wel meer mijn gameboy. Ik gebruik LSDj. Je stopt het in je gameboy en je maakt er muziek mee. Ik vind dat een heel toffe manier van werken. Eigenlijk toffer als software. Ik kan mijn gameboy overal mee naartoe nemen. Als ik dan wat inspiratie krijg dan kan ik het gewoon kwijt. Je kan dan ook rustig je nummers opbouwen. Ik vind het gewoon heel prettig om de gameboy te gebruiken. Wat me ook mooi lijkt, is om eens de NES te gebruiken. Dat wil ik ook wel eens uitproberen. Voorlopig ben ik althans heel blij met mijn gameboy. Retro Boy: Ik ben begonnen met software en later bleek dan dat er ook programma's waren voor op de gameboy. Ik het begin snapte ik dat niet helemaal en ben ik gewoon doorgegaan met software. Tot ik dan toch die LSDj kaart heb gekocht. Daarna ben ik dan echt begonnen met muziek op mijn gameboy. Binnekort ben ik dan ook van plan om te gaan werken met een NES, een echte oude 'old school' nintendo. Daar heb je ook speciale programma's voor op een cartridge en daar kan je dan ook muziek mee maken. Denk je dat het aan het opkomen is de chiptune scene binnen België en Nederland? Jullie kunnen misschien wel al een vergelijking maken? Dark Chip: Of daar binnen de chiptune verschillen zijn? Ik denk het niet. Het komt vanuit je jeugd, vanuit al die spelletjes. Dat is hetzelfde of het nu België of Nederland is. Daarom dat er wel weinig verschil zit overal ter wereld. Het komt allemaal vanuit nintendo, vanuit één console. Retro Boy: Chiptune is uiteraard universeel. Er zijn natuurlijk wel een paar verschillen. Het kwam origineel uit Zweden. De Japanners waren er stiekem ook wel al mee bezig. Dan kwam het op in Amerika en dan Engeland. In Engeland is het nu heel groot. Overal waar je kijkt op myspace zie je Engelse chiptuners. Er is wel degelijk een verschil tussen de landen toch. Japan heeft zijn specifieke sound. Die gaat vooral naar de nintendo toe en de videospelletjes. Zweden is dan weer meer iets avant-garde chiptune en Engeland is lekker beuken, beuken, beuken. In Amerika. Europa is nog wat aan het groeien naar Engeland en Amerika toe. Zijn jullie ooit nog van plan te werken met andere apparaten? Zoals circuitbends bv.? Dark Chip: Ik heb er wel naar gekeken en het lijkt me heel interessant om een keer te doen. Ik ben er nu nog niet mee bezig, maar ik wil er in de toekomst wel eens iets mee doen. Het lijkt me heel interessant om een beetje te sleutelen aan die apparaten en te kijken wat je er uit krijgt van geluiden. Het lijkt me heel leuk om te doen ja. Retro Boy: Ik wil het zelf ook wel gaan doen later maar het is belangrijk wat je er uit haalt. Want je hebt mensen die er gewoon belachelijke geluiden uithalen en dat vinden zij dan mooi. Er zit wel een groot verschil tussen circuitbenden voor een beter geluid en andere sounds, en tussen het vernachelen van de muziek. Je hebt ook de Nederlandse chiptuner Gijs Gieskens. Hij heeft zijn gameboy uit elkaar gehaald en een hoop circuits veranderd zodat je allemaal nieuwe geluiden krijgt. Dit was wel om de muziek te verbeteren en niet om het vreemder te maken. Het moet wel muziek blijven. Oké, dit is bijna het einde van het interview. Willen jullie nog iets zeggen over de chiptune scene? Dark Chip: Ik ben in ieder geval heel blij dat ik er terecht in ben gekomen. Ik heb altijd wel al iets gehad voor de nintendo en toen ik deze muziek leerde kennen, dan wou ik dit ook echt doen. Ik hoop dat ik er nog lang mee kan doorgaan. Retro Boy: Ja bij mij hetzelfde. Het is gewoon ook echt mooi dat mensen hun oude speeltjes gebruiken om muziek mee te maken. Vanwege de nostalgie raakt die muziek je
III
ook gewoon. Ik ben heel blij dat ik in de scene zit en dat ik hier heb kunnen optreden. Voor mij is het wel een hoogtepunt uit mijn 'muzikale carrière'. Bedankt.
Interview Ash/ Sabrepulse (UK). Sabrepulse is één van de grootste namen in de chiptune scene. Hij was even gestopt en is nu terug. Nu treedt hij, voor de eerste keer sinds zijn stop, weer op in België. Hallo Ash, de man achter Sabrepulse. Ik heb enkele vraagjes voor jou. Beschouw jij chiptune als een deel van de DIY scene? Ash: Absoluut. Chiptune vandaag is enorm DIY. Het hele concept waar we mee bezig zijn. We nemen een gameboy, of een andere videogame harware, maken er muziek mee en treden er mee op. Ik vind dat heel erg DIY. Het is niet gewoon muziek nemen en DJ spelen. Dus ja, dat is het zeker. Absoluut. Hoe ben je betrokken geraakt in de chiptune scene? Ash: Ik was begonnen met het maken digitale muziek. Met programma's zoals Fruity Loops, Cubase, e.a. Tijdens mijn leerproces leerde ik dan enkele artiesten kennen in de UK, zoals DJ Scotch Egg o.a. Zij beïnvloedden de manier waarop ik muziek wou maken. Ook DJ Sasquatch, van de VS. Hij is een breakcore artiest maar hij gebruikt ook nintendo, NES en famicon. Ik wist er niet veel van, ik ben gewoon begonnen op mijn laptop. Gewoon proberen en zo leerde ik dan ook veel mensen kennen. Daarna maakte ik dan hoofdzakelijk muziek op mijn gameboy. Ik voegde daar dan dingen aan toe, via mijn laptop. En dat is het zo ongeveer. Was er een specifieke reden waarom je met chiptune begon? Want er zijn genoeg andere genres die makkelijker zijn en een makkelijkere toegang hebben om mee te beginnen. Ash: Dat is het juist. Die uitdaging van iets anders te doen. Je wilt iets doen dat niet trance, dance of rockmuziek is. In het kleine dorpje waar ik woonde luisterde iedereen naar rock of metal. Dat wou ik echt niet doen. Ik groeide op met 'happy hardcore', bands zoals The Prodigy en Daft Punk. Ik wou gewoon iets anders doen. Want die gasten, alhoewel ze volledig anders zijn als wat ik doe, brengen iedere keer iets anders naar voor. Ze gebruiken ook verschillende technologieën in hun muziek. Dus ik had besloten dat ik dat idee wou overnemen. Gebruik je enkel gameboys of prefereer je toch software? Ash: Beide eigenlijk, ik gebruik twee gameboys in mijn live setup, samen Little Sound Dj, een Zweeds programma. Het is heel goed, het staat me toe alle genres te maken. Dat mix ik dan met Ableton Live, op een laptop. Ik kan breaks, beats en samples mixen. Eveneens effecten toevoegen. Productiegewijs doe ik hetzelfde. Eigenlijk ga ik gewoon waar de wind me brengt. Soms wil ik een zacht, orchestraal nummertje brengen, en maar een klein beetje chiptune. Soms wil ik dan liever een dance album maken, of drum & bass. Wat ik wil maken, maak ik. Ik blijf niet bij één type muziek. Het is echt van alles eigenlijk. Wat is jouw mening over de opkomst van chiptune? Het is niet meer wat het was. Ash: Chiptune algemeen? Ik denk als ik er mee begonnen ben, dat er al redelijk wat mensen waren die al iets verwezenlijkt hadden in de scene. Mensen zoals Bitshifter en Nullsleep. Ook vanuit Japan, zoals USK en Maroo. Allemaal grote artiesten, die er al lange tijd mee bezig zijn. In het begin kan dat vrij intimiderend zijn, maar deze mensen helpen je echt wel voort. Ik denk ook dat je door communitie, zoals 8bitcollective.com, en forums op het internet, een spreiding hebt. Elke dag zijn er nieuwe artiesten in de UK, de VS, overal ter wereld eigenlijk, die beginnen met chiptune. En dat kan alleen
III
maar een goede zaak zijn. Kan je chiptune in de UK vergelijken met België? Of is dit een moeilijke vraag? Ash: Ik denk dat het vrij gelijkaardig is. Er zijn sowieso veel nieuwe artiesten. Voornamelijk wel op de gameboy. Bij jullie is er nog geen muziek gemaakt met de commodore 64 of de atari. Of misschien toch wel? Ik heb er nog niet van gehoord in ieder geval. Ik vind wel de kwaliteit van de Belgische muziek heel goed. Eveneens in de UK. Ik vind het overal heel goed. Chiptune, algemeen, is een grote scene aan het worden. Wil je misschien ook eens werken met circuitbends? Ash: Ik heb er wel aan gedacht in het verleden. Maar ik heb er het technische verstand niet voor. Ik begrijp niet goed hoe ik het zou moeten doen. Het is gewoon een nieuwe manier van muziek leren maken. Circuitbending is niet direct de scene voor mij. Ik werk liever met de middelen die ik heb. Van daar zie ik wel hoe ik er verder mee ga. Bedankt Ash van Sabrepulse. Welkom terug in de scene. Hopelijk zien we je nog eens. Is er nog iets dat je zou willen zeggen? Ash: Dankjewel België dat ik er mag zijn. Dat is het zo ongeveer. Heel erg bedankt.
Interview Nosight(Bel). Nosight is één van de jongste deelnemers van 888bit. Hallo meneer Nosight, ik wil je iets vragen. Beschouw jij chiptune als deel van de DIY scene? Nosight: Enigzins wel, want bij chiptune ga je toch zelf zoeken naar andere methodes om muziek te maken. Vaak komt daar ook circuitbending bij. Chiptuners zoeken in de oude gamewereld, consolewereld, commodore64, enz. naar nieuwe manieren. PixelH8 bv. is bezig met programma's te maken, dus ik denk dat het wel iets in de do-it-yourself wereld is. Hoe ben jij zelf betrokken geraakt in de DIY scene? Of specifieker in de chiptune scene? Nosight: Ik zag op noxa, een soort van myspace voor België, een foto van Sabrepulse. Op het eerste zicht wist ik niet precies wat het was. Toen ben ik Sabrepulse op gaan zoeken en kwam ik op zijn myspace terecht. Ik vond het wel interessant. Ik wist niet dat er zo een muziek werd gemaakt. Toen ben ik verder gaan zoeken in zijn vriendenlijst en ben ik er als het ware ingesukkeld. Als je begrijpt wat ik bedoel, ingetrokken in de scene. Toen wist ik dat ik ook zo een muziek wou maken. En ja, nu sta ik hier op de 888bit party. Wat kan ik nog meer wensen? Sabrepulse, Henry Homesweet,... Gebruik je zelf eerder gameboys of 'old school' hardware of toch liever software? Nosight: Ik gebruik de gameboy zelf, de echte 'old school' zelf. Dat wil ik ook bereiken met mijn muziek. De oude sfeer van vroeger terug creëren, maar in een moderne setting. Gewoon mensen laten genieten van wat je met de gameboy kan doen. Veel mensen denken dat het gewoon maar 'piew piew piew' is, maar het is veel meer als dat. Je bent niet alleen chiptuner, maar ook een stuk een publiek. Iedereen hier is ongeveer rond jouw leeftijd. Voel jij zelf binnen België dat chiptune aan het opkomen is? Nosight: Eigenlijk wel, ik denk dat veel mensen interesse hebben in het genre. Wat ik wel merk is dat het vooral de topartiesten, de bekendsten van de UK, zoals Sabrepulse en Henry Homesweet, zijn die aan het opkomen zijn. Ik denk dat het eerder een hype is die nu aan het opkomen is. Maar dat vind ik eigenlijk niet erg want het fijne aan de scene is dat het zo klein is. Klein, compact, en weinig mensen die het kennen. Je kan met die mensen dan echt zo een vaste community creëren. Iedereen kent iedereen bij
III
wijze van spreken. Als ik, als beginner, even een praatje zou willen slaan met Bitshifter, een bekende arties, dan kan dat in principe. Als een beginnende band met bv. Radiohead een babbel wil slaan, ja, dat kan helemaal niet. Dat vind ik het leuke aan de chiptune scene. Buiten chiptune, ben je nog van plan daar andere dingen in te betrekken? Zoals bv. circuitbends of andere apparatuur? Nosight: Ik ben zeker geïnteresseerd in circuitbending. Je kan er echt wel toffe dingen mee doen, dat weet ik. Het is al meer aanvaardbaar gemaakt voor de mainstream community en ik denk dat ik ooit wel eens aan circuitbending ga beginnen. Maar wanneer, dat kan ik echt niet zeggen. Ik ben niet zo goed in het technologische, maar ooit... Misschien ooit. Binnen twee jaar misschien, als ik een vaste waarde ben in de chiptune scene. Heb je daar nog iets bij te zeggen om het interview af te sluiten? Nosight: Mensen die geïnteresseerd in Lo-bit sounds, commodore 64, gameboy, enz. zoek echt wel chiptune eens op. Geniet er van, en doe eventueel mee. Maak ook zelf uw muziek. Laat die chiptune scene maar verder uitgroeien. Oké, bedankt Nosight.
III
Bijlage 4
Foto’s van Gather-It-Yourself 08/03/2008 Door Fanny Benisek
IV
Videobending, Annelies
Interactieve installatie Modus Motus, Hendrik
Hardwarehacking van Guitar Hero Controller, Jonas
Interactieve ‘infrarood’ whiteboard installatie, Jonas en Annelies
IV
Circuitbending lightsensor, Micha
Mindbending, Marthe
Circuitbending synths, Dijf
Circuitbending gitaareffecten, Kris
IV
Bijlage 5
Website van het Gather-It-Yourself project: http://www.myspace.com/giy_project
V
V
