Hoe nu verder met archeologie in Maasdriel ? Presentatie voor Commissie Ruimte Woensdag 10 oktober
Structuur presentatie I
Achtergrond gemeentelijk archeologiebeleid wet- en regelgeving ?
II
Hoe kan je inhoud geven aan gemeentelijk beleid? de belangrijkste keuzemogelijkheden
III
Discussie
Wet- en regelgeving archeologie Monumentenwet 1988 (bevat sinds 2007 de volgende bepaling) Artikel 38a De gemeenteraad houdt bij de vaststelling van een bestemmingsplan of een beheersverordening als bedoeld in artikel 3.1, onderscheidenlijk artikel 3.38, van de Wet ruimtelijke ordening en bij de bestemming van de in het plan begrepen grond, rekening met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten monumenten.
Huidige praktijk • Bestemmingsplannen zonder archeologische voorschriften • Bestemmingsplannen met archeologische voorschriften • Soms wel onderzoek, soms geen onderzoek • Geen éénduidigheid in handhaving, geen duidelijk voor vergunningaanvragers • Regio-archeoloog: lokale brandblusser
Aanpak andere gemeenten van deze verplichting? • Opstellen van een gemeentelijke archeologische w + v kaart • Vaststellen van beleid (hoe geef ik kaart vorm in mijn bestemmingsplannen?) • Inmiddels heeft 80% van NL-gemeenten kaart en beleid • Buurgemeenten:Zaltbommel,’s-Hertogenbosch, Heusden, Lingewaal en Neerijnen
Onderwerpen gemeentelijk archeologiebeleid? •
1. Reikwijdte ? Waar wel en geen onderzoeksplicht in Maasdriel? het vaststellen van ondergrenzen - in m2 oppervlakte en cm diepte archeologische beleidskaart
•
2. Juridische instrumentarium? bestemmingsplannen of ook in gemeentelijke verordening ?
•
3. Planregels welke werken maak je onderzoeks(dus vergunning)plichtig ?
•
4. Omgang archeologie in proces planvorming? op welke wijze hanteert Maasdriel straks de archeologische waarden- en verwachtingenkaart in het proces van planvorming
Reikwijdte archeologiebeleid Verdere proces MoMo ? • Aanpassing Besluit ruimtelijke ordening (Bro) • Taak: ministerie OCW i.s.m. ministerie VROM • Tijdspad: eind 2010 bespreking in TK, wettelijke verplichting: medio 2011 ?
Reikwijdte archeologiebeleid Legenda eenheid archeologische beleidskaart
Waarde-Archeologie 1
Vrijstellingsgrens Gelderse gemeenten
Vrijstellingsgrens Monumentenwet 1988
Vrijstellingsgrens strikt
0 m2 - 100 m2
100 m2
0 - 50 m2
0 m2 - 500 m2
100 m2
0 - 50 m2
30 m2 - 1000 m2
100 m2
100 m2 – 5000 m2
100 m2 – geen
Vrijstellingsgrens ruim
50-100 m2
Vrijstellingsgrens Zaltbommel
30 m2
AMK terreinen Waarde-Archeologie 2
50-100 m2
30 m2
100 - 250 m2
250-1000 m2
100 m2
100 m2
250-500m2
500-5000 m2
2500 m2
100 m2
10.000 m2
geen voorschriften
geen voorschriften
Historische kernen Waarde-Acheologie 3 Hoge archeologische verwachting Waarde-Archeologie 4 Middelhoge archeologische verwachting
Lage archeologische verwachting
Juridisch instrumentarium? • Een beschermingsregime in alleen (minimaal) de wettelijk voorgeschreven bestemmingsplannen (en beheersverordeningen), of ook • een beschermingsregime in archeologie-of erfgoedverordening ? • Een verordening is een aanvullend instrument op een beschermingsregime in b’plannen: wel extra regeldruk want meer onderzoeksverplichtingen maar ook tegelijkertijd een gemeentedekkende archeologiezorg
Juridisch instrumentarium? • Planregels (bestemmingsplanvoorschriften) Uitgangspunt: alle bodemverstorende activiteiten zijn vergunningplichtig • Aanleggen van aanleggen van wegen, het (diep)ploegen, het scheuren van grasland, het aanleggen van bos etc. • Normale beheersactiviteiten uiteraard vrijgesteld en ook bodemverstoringen die de door de gemeente vastgestelde ondergrenzen (in m2 en in cm diepte van de bodemverstoringen) niet te boven gaan.
Juridisch instrumentarium? • Vrijstellingsgrenzen bepaalt reikwijdte onderzoeksplicht ( bouwen en aanleggen) • Sloopactiviteiten, behalve in een rijksbeschermd stadsen dorpsgezicht – niet vergunningplichtig. • Standaard planregels ontwikkeld in de loop der jaren
Verankering in planvorming • Dit betreft wijze van omgang met archeologie voordat een bestemmingsplan wordt opgesteld: Kan archeologie worden ontzien? Kan archeologie als inspiratiebron worden gebruikt? bij stedenbouwkundig ontwerp? stratenpatroon, vormgeven huizen etc. etc.?
Overige relevante aspecten • Personele kosten ? • Projectgebonden uitvoeringskosten? • Planschade ? • Kosten door toevalsvondsten?
Personele kosten Aantal fte’s ? - Regio-archeoloog Regio Rivierenland - Bijdrage vanuit het rijk in Gemeentefonds - Legesverordening kan 100% kosten in rekening brengen die gemeente heeft verricht tbv vergunning-aanvrager
Projectgebonden uitvoeringskosten Initiatiefnemer/veroorzaker = derde of gemeente zelf -
een nieuwe woonwijk, een (grote) inbreidingslocatie, een bedrijventerrein of kleinere ontwikkelingen
-
GREX is mogelijkheid tot verrekening kosten (wettelijk mogelijk gemaakt)
-
Vroeg beginnen met inventarisatie archeologie planaanpassing beperking mogelijke opgravingskosten
Planschade • Kan nooit ontstaan als gevolg van het opnemen van archeologische planregels in bestemmingsplannen, beheersverordening, bij ontheffingen etc. • Alleen bij de toepassing daarvan in vergunningverlening! • Verzoeken zijn (redelijk) strikt gereguleerd • Geen enkele vergunningaanvrager heeft een beroep gedaan op de planschaderegeling mbt tot archeologie • Daarom heeft er ook nog nooit een toekenning van planschade plaatsgevonden
Toevalsvondsten - Geen archeologisch onderzoek, of - Wel archeologisch onderzoek is uitgevoerd maar plangebied is vrijgegeven - Mogelijke opgravingskosten niet ten laste van veroorzaker ! - Ad-hoc beleid en ad-hoc financiering - Strenge ondergrenzen reduceert kans op aantreffen toevalsvondst
Op een rijtje: voor- en nadelen Voordelen Archeologiebeleid
Verordening
Ruim vrijstellingsbeleid
Nadelen
* Eigen vrijstellingsgrenzen vaststellen, anders zijn alle bodemingrepen > 100m2 onderzoeksplichtig * Alleen onderzoeksplicht wanneer gemeente dat noodzakelijk vindt * Geen onnodige belasting veroorzaker
* Uitvoerings- en handhavingskosten hoger dan wanneer geen beleid is vastgesteld, maar dat verdient zich terug met minder op te leggen en te toetsen onderzoek
* Alle bodemingrepen zijn in principe vergunningplichtig (grote zorg om bodemarchief) * Er kunnen geen sporen ongezien verloren gaan
* Vaststellen van een (nieuwe) verordening * Mogelijke archeologische sporen kunnen ongezien verloren gaan
Geschikt als bestemmingsplannen niet snel worden aangepast met voorschriften t.a.v. archeologie
Overbodig als bestemmingsplannen snel worden aangepast met voorschriften t.a.v. archeologie
* Minder bodemingrepen zijn vergunningplichtig * Dus minder lasten voor vergunningaanvragers (bedrijfsleven/burgers) * Dus minder uitvoeringslasten/kosten voor de gemeente
* Grotere kans op mogelijke toevalsvondsten en hieraan verbonden kosten * De kans bestaat dat er ongezien archeologische sporen verloren gaan
